PËRKUFIZIMET E BIZNESIT TË VOGËL DHE TË MESËM

• Në literaturën bashkohore ka definicione të shumta dhe të llojllojshme në lidhje mbi NVM

• Por,ka edhe karakteristika që e bëjn të dallueshëm shpejt se nje biznes është i vogël apo i mesëm dhe i madh.....................

• Psh piceria, salloni...... të vegjël

• Fabrikat e ndryeshme,kompanit e mëdha....të mëdha

• Por ky nuk mund të jet kriter......mund të jet i vogël në një lemi ,kurse në lëmin tjeter mundet me qen i madh...

Committeet for Economic Development-ka dhënnjë nga përkufizimet më të mira në lidhje mbiBVM-sipas të cilit duhët të plotësohën dy apo mëshumë karakteristika:

1.Menaxhmenti i firmës është i pavarur dhezakonisht menaxheret janë pronar,

2. Kapitali zakonishtë është në pronësi të njëindividi ose një grupi të vogël individesh,

3.Regjioni i shtrirjës është kryesisht i vogël,

4.Madhësia e firmës në korniza të industris patjetër duhët të jetë e vogël...

Si kritere tjera mund të konsiderohen edhe;

1.Biznesi duhët të jetë i pavarur,

2.Biznesi nuk duhët të jetë dominant në rajon

3. Numëri i të punsuareve,

4.Të hyrat nga shitja.

Në Francë: sipas numrit të puntorëve:

1.Më pak se 10 punëtor-ndr shumë të vogla,

2.10-49 puntor-janë ndërmarrje të vogla

3.50-500 ndërmarrje të mesme,

4.Mbi 500 puntor-ndërmarrje të mëdha

Në Itali

1.Mikrrondërmarrje-prej 1-19 punëtor,

2.Ndërmarrje të vogla-20-99 punëtor,

3.Ndërmarrje të mesme-100-499 punëtor.

Në Gjermani;

1.E vogël-nga 0-49 të punësuar,

2.E mesme prej 50-499 të punësuar

Karakteristikat e përgjithshme mbi përkufizimin e BVM tentohet të bëhët nga disa aspekte,dhe atë;

1. Menaxhimi bëhët nga pronari,

2. Pjesëmarrja e vogël në treg,

3. Janë të pavarur dhe të liruar nga kontrolli i pasurisë së tyre nga pronarët e jashtëm.

4. Vëllimi i caktuar i shitjës-deri në një kufi...

5. Vlera e aseteve

6. Numri i punëtorëve.

Megjithate përkufizimi më i saktë është ai i Unionit Europian-i cili bazohet në numrin e punëtorëve-dhe që i ndan në tri kategori;

1.Ndërmarrjet-bizneset mikrro 1-9 punëtor,

2. Ndërmarrjet-bizneset e vogla 10-49

3.Bizneset e mesme 50-249 punëtor.

Banka Botërore i ndan:

1.Mikrondërmarrje 1-5 punëtor,

2.Ndërmarrje të vogla 6-25 punëtor,

3.Ndërmarrje të mesme 25-250 punëtor

SPECIFIKAT E BIZNESIT TË VOGËL DHE TË MESËM

Ekzistojn dallime të mëdha ndërmjet BVM dhe atyre të mëdha,dhe pika kryesore ku duhet të nisemi është menaxhmenti...

Parasegjithash specifikat kryesore të BV që dallojn nga BM-janë

1.Marrja e shpejtë e vendimeve,

2. Fleksibiliteti më i madh,

3.Centralizimi më i madh gjatë marrjes se vendimeve,

4.Ndikimi i madh i pronarit

5.Planifikimi formal i thjesht

6.Participim i kufizuar i të punësuarëve në ndërmarrje,etj

Karaketristikë e ndërmarrjeve të vogla janë inovacionet

Zbulimet dhe inovacionet kryesisht bëhën nga ndërmarrjet e vogla................

-ndërmarrjet e vogla janë burim kryesor i punësimit dhe atë në SHBA,Kanada dhe Evropë

Përhapja e BVM në Kosovë shikohet në tri faza;

1.Faza e par nga viti 1990-1993

2.Faza e dytë nga 1994-2000

3.Faza e tretë nga 2001 e deri sotë

Ndërmarrjet e para private në Kosovë kanë filluar të themelohen në vitin 1989

Intenziteti më i madh i tyre është arrit nga viti 1990 e deri me 1995.

BVM kan karakteristika të cilat mund njihen lehtë;

1. Fleksibilitet-.......................

2. Marrëdhënie direkte gjatë punës.........

3. Mundësia e punësimit..............

4. Menaxhimi nga një përson...........

5. Kapital i kufizuar..................

6. Pavarësia........................

RËNDËSIA E NV DHE NM NË EKONOMIN E TREGUT

Çdo ditë e më shumë po shtohët rëndësia e ndërmarrjeve të vogla ,në saje të karakteristikave që i kan (inovacionet, fleksibiliteti,etj)

Në literaturën e shteteve më të zhvilluar veçohen katër faktor të kontributit të NV dhe NM në ekonomin e tregut,e ata janë:

1. Kontributi në proceset e ndryshimeve teknologjike,

2. Kontributi në sjelljen e konkurencës së shëndosh,

3.Hapja e vendëve të reja të punës,

4.Oferta e pasur e prodhimeve në tregun vendor

Karakteristikë kryesore konsiderohet punësimi

Vendet Nr0-9 10-99 100-499 ∑0-499 Mbi 500

BelgjikaIrlanda

3028

2528

1622

7178

2922

DanimarkItalia

3151

3322

1610

8084

2017

FrancaLuksemb

2819

2632

1525

6976

3124

GjermaniaHolanda

1928

2726

1719

6373

3828

Greqia Portugal

6134

2031

1017

9182

918

Spanja B e madh

4327

2722

1317

8266

1834

EU=12 32 25 15 72 28

Në bazë të kësaj mund të konkludohet;

1.NV fitojn një rëndësi gjithnjë e më të madhe në ekonomin e tregut,

2.Rëndësia e NV reflektohet në hapjen e vendeve të reja të punës..

3.Rol trëndësishëm kan në fushën e inovacionit,përmirësimin e strukturave ekonomike,etj

4. Kontribojn në efikasitetin ekonomik të ekonomive nacionale si dhe në shkëmbimet ndërkombëtare...

5.NV bëhën të përshtatshme për afrimin e njohurive te reja.

Bizneset e vogla dhe bizneset e mëdha

a) Disa mendojn se BV përpiqen tashmangin ballafaqimin e drejtperdrejt me BM ne treg.

b) Grupi i dyte mendon se BV janëkonkurente e drejtpërdrejt nëtreg të BM në produkte të njëjtadhe shërbime të njëjta.

Të paret mendojn se ekziston një dualitet-që BV realizojn një aktivitet ndaras nga BM

-të dytet shperndarja e bizneseve sipas madhesisështë rrezulltat i posedimit të ndonjë pasurisë tëkufizuar specifike të prodhimit

Me von sipas Notebom-it ky koncept ështëkomplemonterik-ai siguron se BV dhe BM janë tësukseshme në fazë të ndryeshme të adaptimit tëtë teknologjisë dhe ciklin jetsor të produktit.

• Sipas tij BM janë më të mira në prodhimin e teknologjive të reja bazike, BV janë më të vogla nëtransformimin në produktet e reja për treg.

• - megjithatë ekziston një lidhshmeri në mes tyre dhekooperimit.

• Në këtë kontest Wod (1991) potencon dy aspekte:

1. Edhe në ato industri në të cilat BV gjinden me numërtë madh BM janë ata te cilat vendosin kushtet përrritje të industrisë,

2. Një pjes e madhe e furnizimit të BM me lënd të parëdhe produkte realihzohen nga bizneset e krijuara sirrezultat i shkëputjes së tyre nga BM

BV dhe koncepti i fleksibilitetit16.11.11

Rëndësia kryesore e BV është aftësia e shpejtë e tyrepër të ndryshuar (flekisbilitet).

Meqënse BV nuk kanë resurse të majftushme (kapital) si dhe janë nën presion të vazhdueshëm tëkërcenimit të tregut, ato nuk kanë tjetër opcionvetem t;përveq të ndryshojnë poqese dëshirojn tëjetojnë.

BV për zhvillimin e aktivitetit të tyre përballen me këtafaktor të vështirsive:

a. Rrethina turbolente

b. Mungesa e resurseve (kapitalit)

Dimensionet e fleksibilitetit të cilat janë analizue derimë tani në menyr teorike dhe empirike janë:

- Fleksibiliteti sipas madhësis së bizneseve,

- Fleksibilieti në sektor të ndryshëm të ekonomisë,

- Fleksibiliteti si përgjigje ndaj fluktuimeve në kërkespër produkte dhe shërbime,

- Fleksibiliteti i ndryshimeve të çmimeve,

- Fleksibiliteti i ndryshimeve në teknologji,

- Fleksibliteti i ndryshimeve organizative.

Fleksibiliteti dhe fluktuimet në kërkes

Këtu kemi dy raste:

Së pari kur kërkesa për produkte apo shërbime nuklëviz (apo nuk ka fluktuime), bizneset adaptojnëstrategjit të cilat mundësojn efikasitet më tëmadh.

Së dyti kur levizjet në kërkes janë të mëdha atëherbizneseve u duhet adaptuar strategji fleksibile tëcilat mundësojnë përshtatjen e nivelit output (prodhimit sherbimit) nga niveli i kërkesës.

Karakteristik e përgjithshme se BV veprojnë në tregjetapo industrit në të cilat fluiktimet në kërkes janëdukuri e përhershme.

Fleksibiliteti dhe ndryshimet në tekonologji

Karakteristik esenciale është se teknologjitë fleksibilebëjn të mundur ndryshimet në shkallen e prodhimit, në produktet mikse përgjat ciklit jetësor të produktit.

Kjo formë fleksibiliteti bëhët e mundur nga avansimetnë teknolgjin informative.

Karakteristikë e fleksibilitetit tekonologjik është biznesi imadh

Kurse fleksibiliteti i cili realizohet përmes faktorve tëmenaxhmentit, vendimarrjes së shpejt, qarkullimit tëinformacioneve, prania sa më e afërt e konsumatoritetj, është karakteristik e BV.

Fleksibiliteti dhe format organizative

Form tjetër e fleksiblitetit të BV është forma organizative.

BV kanë një struktur organizative relativishtë tëthjeshtë, detyra dhe raportet në punë janë të qartadhe qasja në rrjetet e bizneseve tjera është e madhep.sh. me rastin e punësimit të punëtorve kur atanevoiten dhe largimin e tyre kur nuk ka nevoj…

Fleksibiliteti dhe çmimet

Bizneset mund të jen fleksibile edhe ne çmime –mvarësisht nga informatat që posedojnë për tregun.

Poqese i marrin dy ndërmmarje: një BV dhe BM dhe BV i ndryshon çmimet (poqese Bv dhe BM janë të një lemije) atëher ndryshimi i çmimeve të BV shkon përshtati në lidhje me relazimin (shitjen).

Ndermarrsia dhe ndermarresi si krijues tëbvm-së 23.11.11

• Ndermarsia sot konsideroeht si nje filozofi dheenergji e rendesishme zhvillimi dhe nje nga burimet e forta te rritjes ekonomike.

• Ne realitet ndermarrsia krijon nje qendrim krijues, inovativ dhe produktiv ndaj zhvillimit.

• “Ndermarresia” dhe “Ndermarrsi”

• Origjina eshte e hershme p.sh. Ne shekullin XV ne Francë ndermarres perkatesisht “entreprenuer”quhej ai i cili merrte përsipër realizimin e njëprojekti komercial.

• Futja e termit ndermarres dhe ndermarresi do tebehet nga Richard Couton 1734 dhe qe lidhej me tegjitha elementet (aktoret) në ekonomi:

1. Pronari i tokës

2. Ndërmarrësi

3. Dhenesit e sherbimeve

Sipas Hisrich – ndermarresia eshte nje proces i krijimittë një gjëje që është ndryshe nga ajo që egzistondhe që ka vlerë në saje të dedikimit të kohës dhe tëpërpjekjeve duke përfshir rrezikun financiar, fizikdhe social për të sendërtuar një shpërblim material ose një kenaqësi përsonale.

Përkufizimet e ndermarrësit dhendërmarrësis

• Është i vështir përkufizimi i ndermarrsit dhendërmarrsis.

• Sipas Wiekham (2003) atributet e ndermarrsit janë:

1. Rreziku (risku)

2. Efektiviteti

3. Inovacioni

• Sipas Kuratko (1998) numeron 4 karakteristikakryesore (per nderrmarrs):

1. Njohja e shanseve në treg

2. Gatishmëri për pranimin e rrezikut

3. Aftesia per te siguruar resurset (burimet) per investim

4. Aftesia per te menaxhuar biznesin

Zinemmerer dhe Scorboraugh (1998) ndermarrsin e konsiderojnsi nje person qe krijon biznes, duke u ballafaquar me rrezikun, duke synuar realizimin e fitimit dhe rritjen e biznesit, menaxhimin e resurseve etj.

Atributet tjera te profilit te ndermarresit janë:1. Deshira per marrjen e përgjegjësisë2. Preferenca per nje rrezik te menaxhueshem3. Vetbesimi i larte ne aftesin per sukses4. Deshira per nje pergjigje te shpejtë ndaj aksioneve te tyre5. Energji e madhe, orari i zgjatur i punes preokupim i madh

me iden6. Orientimi kah ardhmeria, aftesia per te kapur shanset, me

pak brengosen per te kaluaren (menxheret me shummerren me menaxhimin e resurseve ekzistuese qe ka ne disponim, ndermarrsit me shume deshirojn te te perfitojnnga shanset dhe mundesit qe u krijohen)

7. Shkathtësit per te organizuar gjerat, krijojnëkompanit duke filluar nga asgjëja, sigurojnbashkpunetor te mire me te cilat vizionet e tyre ishendrrojn ne realitet

8. Rrezultati dhe suksesi jan burim me i madh ikenaqesise se sa paraja

9. Fleksibiliteti dhe aftesia per adaptim