BETONUN YERLETRLMES VE BAKIMI

Betonun gerekli dayanm ve dayankll kazanmas iin sadece betonun doru olarak siparii ve

teslimi deil, ayrca betonun doru bir ekilde yerletirilmesi ve bakmnn yaplmas gerekmektedir.

Beton kullancs TS 1247 ve TS 1248 e gre beton bakmn yapmaldr. Zira yaplan aratrmalarda

bakm yaplmam betonlarn veya iyi sktrlmam betonlarn dayanmlarnn dk olduu

gzlemlenmitir.

yi beton elde etmek iin aada bahsedilen hususlara dikkat edilmelidir: 1. Betonun Yerletirilmesi 1.1. Beton Yerletirilmeden nce Yaplacaklar

Betonun nasl yerletirilecei nceden tespit edilmelidir.( mikser-pompa-kova-vin gibi)

Kalplar salam, temiz ve yalanm olmaldr.

Yer betonu dklecekse zemin dkme uygun hale getirilmelidir. 15 cm derinlie kadar zemin

nemlendirilmelidir. 1.2. Beton Yerletirilmesi Srasnda Yaplacaklar

Beton kalba yksekten dklmemelidir(en fazla 1 metre). Bu ayrmaya ve kalbn

patlamasna neden olur.

Beton yatay tabakalar halinde dklmelidir.

Kolon ve perde gibi yatay elemanlar defa da doldurulmaldr.

Beton yerleecee yere yakn bir blgeye dklmelidir.

Betonu sktrmak iin vibratr kullanlmaldr.( Yeni Deprem Ynetmeliinde vibratr

kullanm zorunlu klnmtr.)

Resim 1: Kalbn temizlenmesi Resim 2: Kalbn yalanmas

Trkiye Hazr Beton Birlii Teknik Ofis

1

Betonun yerletirilmesi ile birlikte yaplmas gereken en nemli ilem vibrasyondur. Beton, farkl tipte

ve byklkte malzemelerden oluan komposit bir malzeme olduu iin homojen bir ekilde

yerlemesi salanmaldr.

Vibrasyon: Betonu titreterek ve sallayarak beton ierisindeki havay darya karmaya yarar.

Titreme, agregalar arasndaki srtnmeyi geici olarak bozarak betonun daha akkan olmasn salar.

Daha svms bir hal alan beton daha kolay skp yerleir. Sonuta, daha youn, daha gl ve daha

dayankl bir beton oluur. Vibrasyon ilemi bittii an tekrar beton ierisinde malzemeler arasnda

srtnme etki etmeye balar.

Ayrma (Segregasyon) : Betonun iersindeki ince ve kaba malzemenin birbirinden ayr dalmasdr.

Bu durum betonda homojen yapy engelledii iin dayankszla neden olur.

Vibrasyonda dikkat edilmesi gereken hususlar:

1. Demir ucu beton ierisine hzlca daldrmak gerekir.

2. Demir ucu beton darsna yavaa karmak gerekir.

3. Kalplara kesinlikle demir u temas etmemelidir.

4. Vibratr betona dey olarak daldrlmal ve daldrma aral vibratrlerin etki

yaralarna bal olarak 45 50 cm yi gememelidir.

5. Hareket halkalar birbirlerine akacak ekilde vibrasyon yaplmaldr. Vibrasyon

esnasndan vibratrn her defasnda bir nceki tabakaya 10 cm kadar girmesi

tabakalarn kaynamasn salar. (bknz.Resim 3-4).

6. Vibratr ucu ile betonu yatay hareket ettirmeyin(bknz. Resim 6).

Resim 3 Resim 4 Resim 6

Trkiye Hazr Beton Birlii Teknik Ofis

2

Vibratr eitleri: Genelde saniyede (hertz) ya da dakikada (vpm) oluan titreme saysna gre snflandrlrlar. Bir

vibratrn frekans takometre ile llr.

Betonu iten ve dtan olmak zere iki ekilde vibrasyona maruz brakabilir:

1.) Dtan Vibrasyon: Kalp vibratrleri de denir. Kalba dtan monte edilerek kullanlan vibratrlerdir.

Daha ok prefabrik elemanlarda kullanlr.

1. Elektrikli Vibratrler

2. Haval (pnmatik) Vibratrler

3. Hidrolik Vibratrler

Bu vibratrler kalbn zerinde nceden belirlenmi yerlere balanrlar ve betona demeden titresim yaparlar. D vibrasyonun avantajlar unlardr:

Oturmas, yaylmas az olan ve i vibratrlerin tesir edemeyecei daha kuru harcn

sktrlmasn salar.

indeki donat ok sk yerletirildii iin i vibratrlerin sokulmasna ve karlmasna msait

olmayan betonun vibrasyonuna uygundur.

Kalite kontrol artar ve de operatr hatalar en aza indirgenir.

Toplam vibrasyon zaman azalr. 2.) ten Vibrasyon: Betonun ierisine mekanik vibratr daldrlarak yaplr. Bir dier ad da dalc

vibratrdr. antiyelerde en ok kullanlan titretici tipidir. Agrega boyutu, betonun kvam, kalp ve

donat durumuna gre deiik aplarda olabilir.

Resim 7 : Yzey Titreticisi - Daha ok deme ve yol kaplama betonlarnda kullanlr. Yaklak olarak 20 cm derinliine kadar etkili olurlar. Uzman bir operatr tarafndan kullanlmaldr. Ke ve u noktalarda iten vibratr kullanlmas faydal olur.

Resim 8: Spiralli vibratrler; duvar, kolon,kiri ve demelerde betonun iyice yerlemesi ve oturmas iin kullanlr.

Trkiye Hazr Beton Birlii Teknik Ofis

3

Vibratr ucunun ap bydke, frekans azalr ve dalga boyu artar. Ksaca ap ile etki alan doru orantldr.

Vibratrn beton ieresinde kalma sresi betonun ilenebilirliine, vibratrn gcne ve

uygulama yaplan yerin kesitine baldr.

Eer beton hala ilenebilir halde ise yeniden vibrasyon yaplmas faydal olabilir. Betonla donat

arasndaki ba daha gl olur.

BETONUN BAKIMI

Betonun bakm bir baka deyile betonun kr, beton yerletirildikten sonra veya beton rnlerinin

imalatndan sonra oluabilecek su kaybn engellemek ve hidratasyon reaksiyonlarnn uygun ekilde

ve zamanda gereklemesini salamaktr. imento hidratasyonu gnlerce, haftalarca hatta aylarca

srer. Hidratasyon reaksiyonunun devam iin yeterli miktarda su ve scaklk gerekmektedir. Bu

koullar salanamad takdirde betondan beklenen dayanm ve dayankllk (durabilite) elde edilemez.

Betonun terlemesi ile kaybolan suyun betona geriden kazandrlmas ya da terlemenin olabildiince

dk seviyede gereklemesi iin yol izlenir:

Su geirmeyen(naylon-polietilen) bir tabaka ile beton yzeyi kapatlr

Srekli olarak betonun yzeyinin nemli kalmas salanr. Genelde hortum yada mekanik

spreyleme sistemi ile su dklr ya da su gleti oluturulur.

Kimyasal kr katklar kullanlr.

zellikle geni yzeye sahip beton ilerinde buharlama ile kaybedilen su hidratasyon reaksiyonlarnn

yavalamasna neden olacaktr. Bu reaksiyonun salkl ekilde gereklemesi yeterli su ve scakla

baldr. Yukardaki resimlerde yzeyde uygulanacak korumann su kaybn engelleyecei akca grlmektedir. Geni yzeye sahip beton ilerinde yaplacak erken bakm oluacak plastik rtre

atlaklarn en dk seviyede olumasn salar.

Resim 9: ok fazla ve sk ekilde donat kullanlmsa i vibratr kullanlmaz. Bunun yerine kalp darda kalan ksmlarndan vibratr ile titretirilir. Sonuta ierdeki su ve hava dar kar. Beton ile donat arasndaki ba glenir.

Trkiye Hazr Beton Birlii Teknik Ofis

4

Su ile Kr Yaplmas

Dz yzeyli beton yollarda, demelerde ve kaldrmlarda su dolu gletler oluturulur. Suyun

kapal bir alanda hapis kalmas iin etrafna topraktan veya kumdan setler yaplr. 5 cm lik bir

su tabakas yeterli olur.Bu sayede hem betonun su kaybetmesi engellenir hem de e dalml

bir scaklk salanr. Genelde kk ilerde uygulanr.

Srekli olarak beton yzeyine su pskrtlmesi mkemmel bir su ile kr yoludur. Eer bu ilem aralklarla yaplyorsa beton yzeyinin kuru kalmamasna dikkat gsterilmelidir. Hortumla beton yzeyine salan su betonun yzeyde oluacak atlamalar yok denecek kadar azaltr. Bu sistemin tek dezavantaj maliyetidir. Sistemin uygun ilemesi iin yeterli miktarda su ve tecrbeli uygulamac gerekmektedir.

Telis bezi veya dier su tutucu rtler kullanlr. Yzeyde hasar oluumunu engellemek iin

beton sertleir sertlemez su tutucu rtler serilmelidir. zellikle deme kelerinde daha dikkatli ve zenli olunmaldr. rtlerin srekli nemli olmalar salanmaldr.

Beton Yzeyini rt ile Kaplayarak Kr Yaplmas

Polietilen rtler yatay elemanlarda kalplar skldkten sonra en ge yarm saat iinde ve demelerde beton yeteri sertlii kazanr kazanmaz uygulanmaldr. Beton zerindeki suyun buharlamas beklenmeli ancak beton kurumadan nce balanmaldr. Eer beton bask beton gibi ya da desenli yol ise rtler hafif bir iskelet zerine yerletirilmelidir. Bu sayede beton yzeyi bozulmam olur. Bu tarz bir krde polietilen rtler yerletirilmeden nce betondaki suyun terleyip buharlamasn beklemeye gerek yoktur. Kr uygulamas beton yerletirildiinde balanabilir. Uygulama: Dey elemanlarda kalplar skldkten en ok yarm saat ierisinde polietilen rtler kullanlmaldr. Demelerde ise beton yeteri sertlie ulanca uygulama balanmaldr.

Trkiye Hazr Beton Birlii Teknik Ofis

5

Trkiye Hazr Beton Birlii Teknik Ofis

6

Membran ile kr yaplmas Yandaki ekilde grld gibi uygulanan kimysal kr malzemeleri iin cinsine gre farkllk gsterir. Beyaz veya aluminyum renginden olan kimyasal katklar beton yzeyinde srekli bir zar tabakas oluturur. Bu tabaka buharlamay ok dk seviyelere indirdii gibi zellikle scak mevsimlerde beton yol gibi uygulamalarda gne nlarnn beton yzeyinde krlmasn ve yansmasn salar. Sper( %90 verim) ve normal(%75 verim) olarak iki trdr. Yaplarda daha ok normal, geni yzeye sahip betonlarda(yol) sper derecede kimyasal katklar kullanlr. Kimyasal kr malzemeleri zararl deildirler, ancak yinede ime suyu depolanacak yaplarda onay alnmaldr. Souk havalarda beton dkmnde problem yaanaca gibi betonun bakmda zorlar. Bilindii zere standardn izin verdii en dk beton scakl +5oCdir. Bu nedenle betonun souk havada koullarndan hidratasyon reaksiyonu iin yeterli scaklkta kalmas salanmaldr.

KR SRES

Beton Dayanm Hz Hzl* Orta Yava

Beton Scakl oC

5 10 15

5 10 15

5 10 15

Kr srasnda evresel koullar

Kr iin gerekli gn says

B.N = 80 (gne yok) 2 2 1 3 3 2 3 3 2

B.N = 50 (zayf gne ve

orta iddet rzgar)

4 3 2 6 4 3 8 5 4

B.N < 50 (iddetli gne ve

rzgar) 4 3 2 8 6 5 10 8 5

B.N= Bal nem yzdesi * dk su/imento oran ve yksek erken dayanml imento