Biblioteki szkolne i pedagogiczne w świetle obowiązujących przepisów prawa

Bibliotek szkolne i pedagogiczne w świetle obowiązujących przepisów prawa

Opracowała Małgorzata Kowzan

Biblioteki szkolne i pedagogiczne w świetle obowiązujących przepisów prawa

Biblioteka szkolna

1. Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, art. 67 ust. 1 pkt Do realizacji zadań statutowych szkoła publiczna powinna zapewnić uczniom możliwość korzystania z: (…), 2. biblioteki, (…).

2. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół W załącznikach nr 2, 3, 4, 5, 5a i 5b do tego Rozporządzenia znalazły się ramowe statuty szkoły podstawowej, publicznego gimnazjum, publicznego liceum ogólnokształcącego .i profilowanego, technikum i publicznej szkoły zawodowej


Zawierają one zapisy:

1. Statut szkoły określa szczegółowo organizację biblioteki szkolnej i zadania nauczyciela bibliotekarza, zgodnie z potrzebami danej szkoły, w szczególności z uwzględnieniem zadań w zakresie: 1) udostępniania książek i innych źródeł informacji, 2) tworzenia warunków do poszukiwania, porządkowania i wykorzystywania informacji z różnych źródeł oraz efektywnego posługiwania się technologią informacyjną, 3) rozbudzania i rozwijania indywidualnych zainteresowań uczniów oraz wyrabiania i pogłębiania u uczniów nawyku czytania i uczenia się, 4) organizowania różnorodnych działań rozwijających wrażliwość kulturową i społeczną.

2. Statut szkoły określa zasady współpracy biblioteki szkolnej z uczniami, nauczycielami i rodzicami (prawnymi opiekunami) oraz innymi bibliotekami.


Zadania nauczycieli bibliotekarzy na etapie przygotowania projektu statutu szkoły:

1. Zadbać, by zapisy były jak najkorzystniejsze dla biblioteki, odzwierciedlały jej znaczenie i działalność, a mianowicie: - czemu służy biblioteka, - jaki jest jej cel, - z jakich pomieszczeń się składa i jakie jest ich przeznaczenie, - kto może być jej użytkownikiem, - co jest jej niezbędnym wyposażeniem, - jakie są prawa i obowiązki nauczycieli bibliotekarzy.

2. Zadbać o precyzyjne sformułowania dotyczące szczegółowych zasad funkcjonowania biblioteki w regulaminach ( np. udostępniania zbiorów) uprawomocnionych w statutach.


3. Ustawa z 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach ( Dz. U. z 2012 poz. 642 - brzmienie od 1 października 2012)

art.. 22 ust. 1. Biblioteki szkolne oraz biblioteki innych placówek systemu oświaty służą realizacji programów nauczania i wychowania, edukacji kulturalnej i informacyjnej dzieci i młodzieży oraz kształceniu i doskonaleniu nauczycieli. W tym celu w każdej szkole publicznej prowadzona jest biblioteka szkolna.ust. 3 Zasady organizowania i działalności bibliotek szkolnych i pedagogicznych określają odrębne przepisy.

art.. 13ust. 1. Organizator może dokonać połączenia, podziału lub likwidacji biblioteki. Ust. 2 – 4……

ust. 6. Przepisów ust. 1-4 nie stosuje się do bibliotek szkolnych i pedagogicznych.


4. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 12 marca 2009 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli (Dz. U. Nr 50, poz. 400)

§ 6. 1. Kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela-bibliotekarza, z wyjątkiem bibliotek pedagogicznych, posiada osoba, która:

1) ukończyła studia wyższe w zakresie bibliotekoznawstwa na poziomie wymaganym od nauczycieli danego typu szkoły lub rodzaju placówki oraz posiada przygotowanie pedagogiczne lub 2) posiada wykształcenie na poziomie wymaganym do zajmowania stanowiska nauczyciela w danym typie szkoły lub rodzaju placówki oraz posiada przygotowanie pedagogiczne, a ponadto ukończyła: a) studia podyplomowe lub kurs kwalifikacyjny w zakresie bibliotekoznawstwa lub b) pomaturalne studium bibliotekarskie.

2. Kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela-bibliotekarza w szkołach podstawowych posiada również osoba, która ukończyła zakład kształcenia nauczycieli w specjalności bibliotekoznawstwo.


5. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. , 30 września 2012 r., poz. 977)

Ważnym zadaniem szkoły podstawowej [oraz na III i IV etapie edukacyjnym] jest przygotowanie uczniów do życia w społeczeństwie informacyjnym. Nauczyciele powinni stwarzać uczniom warunki do nabywania umiejętności wyszukiwania, porządkowania i wykorzystywania informacji z różnych źródeł, z zastosowaniem technologii informacyjno-komunikacyjnych, na zajęciach z różnych przedmiotów.

Realizację powyższych celów powinna wspomagać dobrze wyposażona biblioteka szkolna, dysponująca aktualnymi zbiorami, zarówno w postaci księgozbioru, jak i w postaci zasobów multimedialnych. Nauczyciele wszystkich przedmiotów powinni odwoływać się do zasobów biblioteki szkolnej i współpracować z nauczycielami bibliotekarzami w celu wszechstronnego przygotowania uczniów do samokształcenia i świadomego wyszukiwania, selekcjonowania i wykorzystywania informacji.


Funkcje biblioteki szkolnej

informacyjne, kształcące, edukacyjne (budowanie odpowiedniej kolekcji zbiorów zgodnej z potrzebami szkoły, tworzenie bogatego i sprawnie obsługiwanego warsztatu informacyjnego, kształcenie użytkowników informacji, pomoc i zachęta do rozwoju własnych zainteresowań i pasji),

dydaktyczne ( realizowanie zajęć z zakresu edukacji czytelniczej, informacyjnej i medialnej, współuczestniczenie w realizacji podstawy programowej oraz wspieranie nauczycieli w pracy dydaktycznej i samokształceniu),

wychowawcze, opiekuńcze, terapeutyczne (diagnozowanie potrzeb uczniów, organizowanie pomocy indywidualnej, organizowanie różnych form pracy grupowej)


Funkcje biblioteki szkolnej (c.d.)

kulturotwórcze, rozrywkowe, rekreacyjne (dbanie o rozwój czytelnictwa, kształtowanie kultury czytelniczej, informacyjnej i medialnej ucznia, propagowanie różnych form spędzania czasu wolnego, inicjowanie różnych form pracy grupowej),

postawotwórcze (rozwój osobowości) – biblioteka szkolna jako miejsce treningu ważnych dla przyszłości młodego człowieka umiejętności i zachowań: radzenia sobie w trudnych sytuacjach, elastyczności, przystosowania się do zmian, nabywania pewności siebie, łatwości wyrażania własnych opinii i sądów, formułowania nowych pomysłów, poszanowania cudzej własności, obrony własnego zdania, konstruktywnej krytyki, itp..

Efektem – człowiek przygotowany do funkcjonowania w społeczeństwie informacyjnym i wiedzy, aktywny uczestnik życia kulturalnego.


Zagrożenia dla bibliotek szkolnych

brak polskich standardów organizacji i działalności bibliotek szkolnych (ilościowych i jakościowych): obliczanie budżetu, zatrudnienia, kształtowania zbiorów, wyposażenia, osiągnięć informacyjnych uczniów),

niezgodne z prawem likwidacje lub łączenie bibliotek szkolnych z bibliotekami publicznymi przez samorządy,

próba likwidacji bibliotek szkolnych przez ministra administracji i cyfryzacji Michała Boniego w projekcie ustawy o poprawie warunków świadczenia usług przez jednostki samorządu terytorialnego – pierwsza wersja projektu przewidywała możliwość „wykonywania zadań biblioteki szkolnej przez bibliotekę publiczną”; po rozpoczęciu społecznego protestu STOP likwidacji bibliotek, protestu TBSP, SBP i ZNP, zmieniono brzmienie tego punktu na „stworzenie możliwości łączenia funkcji bibliotek szkolnych i publicznych” z uzupełnieniem, że „ biblioteka publiczna będzie mogła wykonywać funkcje biblioteki szkolnej (posiadając filię w danej szkole).


Biblioteki Pedagogiczne

1. Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty 1) art. 2 pkt 10 System oświaty obejmuje: 10) biblioteki pedagogiczne 2) art. 71 ust 1 pkt 3 Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania określi w drodze rozporządzenia: 3) szczegółowe zasady działania publicznych bibliotek pedagogicznych. 3) art. 71 ust 4 Rozporządzenie, o którym mowa w ust. 1 pkt 3, powinno uwzględniać realizację przez biblioteki pedagogiczne zadań w zakresie wspierania procesu kształcenia i doskonalenia nauczycieli oraz pomocy bibliotekom szkolnym.


2. Ustawa z dnia 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach

art. 22ust. 2. Biblioteki pedagogiczne prowadzą działalność służącą potrzebom oświaty i wychowania, w tym kształcenia i doskonalenia kadry pedagogicznej.

ust. 3 Zasady organizowania i działalności bibliotek szkolnych i pedagogicznych określają odrębne przepisy.

art.. 13ust. 1. Organizator może dokonać połączenia, podziału lub likwidacji biblioteki. Ust. 2 – 5…… ust. 6. Przepisów ust. 1-4 nie stosuje się do bibliotek szkolnych i pedagogicznych.


3. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 12 marca 2009 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli (Dz. U. Nr 50, poz. 400).

§ 2. 1. Kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela w zakładach kształcenia nauczycieli, placówkach doskonalenia nauczycieli, poradniach psychologiczno-pedagogicznych, w tym poradniach specjalistycznych, bibliotekach pedagogicznych, kolegiach pracowników służb społecznych, liceach ogólnokształcących, liceach profilowanych, technikach, uzupełniających liceach ogólnokształcących, technikach uzupełniających i szkołach policealnych, z zastrzeżeniem § 11 ust. 1 i 2, § 12–14,16–22 i 24, posiada osoba, która ukończyła:1) studia magisterskie na kierunku (specjalności) zgodnym z nauczanym przedmiotem lub prowadzonymi zajęciami oraz posiada przygotowanie pedagogiczne lub2) studia magisterskie na kierunku, którego zakres określony w standardzie kształcenia dla tego kierunku studiów w grupie treści podstawowych i kierunkowych obejmuje treści nauczanego przedmiotu lub prowadzonych zajęć, oraz posiada przygotowanie pedagogiczne, lub3) studia magisterskie na kierunku (specjalności) innym niż wymieniony w pkt 1 i 2 i studia podyplomowe w zakresie nauczanego przedmiotu lub prowadzonych zajęć oraz posiada przygotowanie pedagogiczne.


4. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 29 kwietnia 2003 r. w sprawie ramowego statutu publicznej biblioteki pedagogicznej

§ 2. Statut biblioteki określa cele i zadania biblioteki oraz sposób wykonywania tych zadań, z uwzględnieniem w szczególności współpracy w zakresie doskonalenia zawodowego nauczycieli ze szkołami wyższymi, zakładami kształcenia nauczycieli i placówkami doskonalenia nauczycieli oraz innymi bibliotekami.

5. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 lutego 2013 r. w sprawie szczegółowych zasad działania bibliotek pedagogicznych


Biblioteka pedagogiczna służy wspieraniu kształcenia i doskonalenia nauczycieli, wspieraniu działalności szkół, w tym bibliotek szkolnych oraz placówek oświatowych.

Zadania biblioteki pedagogicznej 1) gromadzenie, opracowanie, ochrona, przechowywanie i udostępnianie użytkownikom dokumentów piśmienniczych, zapisów obrazu i dźwięku oraz zbiorów multimedialnych, obejmujących w szczególności : - literaturę z zakresu pedagogiki i nauk pokrewnych, - literaturę piękną, a także teksty kultury wynikające z podstawy programowej wszystkich etapów kształcenia, - piśmiennictwo z zakresu bibliotekoznawstwa i informacji naukowej, - podręczniki szkolne, przykładowe programy nauczania, - materiały informacyjne o kierunkach realizacji przez kuratorów oświaty polityki oświatowej państwa, ustalanych przez ministra edukacji narodowej, oraz wprowadzanych zmianach w systemie oświaty, - materiały, w tym literaturę przedmiotu, stanowiące wsparcie szkół i placówek w realizacji ich zadań dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych, - materiały, w tym literaturę przedmiotu, dotyczące problematyki związanej z udzielaniem dzieciom i młodzieży oraz rodzicom i nauczycielom pomocy psychologiczno-pedagogicznej


2) prowadzenie działalności informacyjnej i bibliograficznej,3) inspirowanie i promowanie edukacji czytelniczej i medialnej,4) organizowanie i prowadzenie wspomagania: - szkół i placówek w realizacji zadań dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych, w tym w wykorzystaniu technologii informacyjno- komunikacyjnej, - bibliotek szkolnych, w tym w zakresie organizacji i zarządzania biblioteką szkolną.

Ponadto mogą:1) prowadzić działalność wydawniczą,2) organizować i prowadzić działalność edukacyjną i kulturalną, w szczególności otwarte zajęcia edukacyjne, lekcje biblioteczne i spotkania autorskie.


Od 1 stycznia 2016 r. obowiązkowe organizowanie i prowadzenie wspomagania uwzględniać będzie:1) kierunki polityki oświatowej państwa oraz zmiany wprowadzane w systemie oświaty,2) wymagania stawiane szkołom i placówkom, których spełnienie badane są przez nadzór pedagogiczny w procesie ewaluacji zewnętrznej,3) realizację podstaw programowych,4) wyniki i wnioski z nadzoru pedagogicznego,5) wyniki sprawdzianu i egzaminu zewnętrznego,6) inne potrzeby, które wskażą szkoły i placówki.

Wspomaganie to polegać będzie na:1) zaplanowaniu i przeprowadzeniu działań, w związku z potrzebami szkoły lub placówki, które będą miały na celu poprawę jakości ich pracy; obejmować one będą:- pomoc w diagnozowaniu potrzeb szkoły lub placówki,- ustalenie sposobów zaspokojenia tych potrzeb,- zaplanowanie form wspomagania i ich realizację,- wspólną ocenę realizacji form wspomagania i opracowanie wniosków2) organizowaniu i prowadzeniu sieci współpracy i samokształcenia dla nauczycieli, którzy w sposób zorganizowany współpracują w celu doskonalenia swojej pracy, szczególnie przez wymianę doświadczeń.


Dziękuję za uwagę.

Documents

Biblioteki szkolne i pedagogiczne w świetle obowiązujących przepisów prawa