Modemler ve Internet

BİL 110 Bilgisayara Giriş

Öğrt. Gör. Dr. Ahmet Cengizhan DiricanBilgisayar Müh. Böl.

Modemler ve InternetÇalışma Esasları

Genel BakışBu bölümde aşağıdaki konular ele alınacaktır

Internet altyapısı ve çalışma mantığıInternet'e bağlanma yöntemleriModem türleri ve çalışma prensipleriWindows’da internet bağlantısı kurmakWeb tarayıcıları ve internet kullanımıÖzel yazılımlar ve iletişim protokolleri

Backbone / OmurgaBackbone yüksek hızlı ve uzun mesafeli ağları

ifade ederFiber optik hatlar veya uydu aracılığı ile bağlantı

sağlanırBu hatlar ağ erişim noktaları (NAP) ile birbirlerine

bağlıdırBu NAP noktaları ulusal omurgaların merkezini

oluştururUluslararası hatları işleten çok sayıda özel firma

vardır

Örnek: Uluslararası Internet Omurgası

İnternet Servis SağlayıcılarıInternet servis sağlayıcı firmalar ulusal alanda son

kullanıcıları global internet omurgalarına bağlarlarISP: Internet Service Providers

Internet için ödenen ücret, sadece omurgaya bağlanmanızı sağlayan bu şirketlerin bağlantı için sunduğu hizmetler içindir

Türkiye’de İnternetODTÜ: Nisan 1993Ege Üniversitesi: Ocak 1994Bilkent: Eylül 1995Boğaziçi Üniversitesi: Kasım 1995İTÜ: Şubat 1996Turnet / Ulaknet (Ulakbim): Ağustos 1996

Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi MerkeziYüksek Öğretim Kurumlarını birleştirme amacıyla

kurulmuşturAkademik kurumlar ve kamu kuruluşlarının internetini

sağlarTTNet: Şubat 1998

Altyapısı Alcatel Teletaş tarafından kurulmuşturKişisel ve ticari internet erişimini sağlar

Ulakbim Uç Erişimleri

TTNet Omurgası

Örnek: Ulusal ISS Omurgası

Internet bağlantısı, çeşitli yöntemler ile internet servis sağlayıcı firmaya, oradan da ana omurgaya bağlanmanızdır

Bağlantı yöntemi olarak telefon (dial-up), DSL ve Kablo TV hatları veya kablosuz (uydu, WiMAX) bağlantılar kullanılabilir

Yaygın bağlantı yöntemi asimetrik DSL (ADSL) yöntemidir

Internet’e Bağlanmak

Modem, modülatör/demodülatör kavramlarının kısaltmasıdır

Standart telefon hatları üzerinden veri gönderip alırlar Analog sinyali dijitale, dijital sinyali de analog sinyale

çevirirlerBu modemler sadece routerlara bağlanılmasını sağlarBu açıdan özel bir ağ donanımı değildirlerBu yöntem günümüzde neredeyse hiç kullanılmamaktadırGüncel bir modem V.90 veya V.92 standardındadır

V.90: 56 Kbps / 33.6 KbpsV.92: 56 Kbps / 48 Kbps

Faks Modemler

Faks modemlerin üç ana bileşeni vardırDSP: Digital Signal ProcessorDenetleyici PC arabirimi (ISA, PCI, USB)

Genişleme kartı biçimdeki modemler genelde DSP bulundurmaz ve işlemleri CPU üzerinden gerçekleştirir

DSP bulundurmayan bumodemler “Soft” modemolarak tanımlanır

Genişleme kartı biçimdeki modemler dahili, USBmodemler ise harici modemolarak bilinirler

Faks Modem Türleri

Standart telefon hattı üzerinden, ses sinyallerinden farklı bir frekansta iletişim standardına dayanmaktadır

Sinyal telefon anahtarlama sistemi içine girmezBu nedenle hattın iki ucunda farklı frekanstaki

sinyalleri birbirinden ayıran donanımlar bulunur (splitter)

Ayrıca her iki hat ucunda da DSL router bulunmalıdır

Telefon santraline en fazla 5.5 Km uzaklıkta olabilir

DSL: Digital Subscriber Line

Günümüzde son kullanıcılarda en yaygın kullanılan bağlantıdır

Asimetrik olması veri gönderim hızı ile veri alım hızının farklı olmasını ifade eder

Genelde veri gönderme hızı alım hızından daha azdır

Günümüzde en düşük ADSL hızı 1 Mbps / 256 Kbps olmaktadır

ADSL: Asimetrik DSL

Güncellendi

Splitter, şebekeden gelen telefon hattına bağlanırSplitter üzerinden de DSL modem ve telefon

hattına çıkış verilirBu cihaz frekansları telefona geçiren alçak filtre

görevi yaparOldukça basit bir elektronik yapısı vardır

ADSL Splitter

ADSL modemlerin çoğu küçük çaplı router cihazlarıdırNAT tabloları ve DHCP servisleri ile küçük bir yerel ağ

kurarlarHub gibi davranır ve kendisine bağlı tüm bilgisayarlara hizmet

verirBazı USB modemler ise bağlantıyı direkt bilgisayara aktarır

Modem köprüleme yapar ve WAN IP adresini bilgisayar alır

Sadece tek bilgisayara hizmet verilirBilgisayar her açıldığında bağlantıyı

tekrar kurmak gereklidirRouter özelliği olan diğer modemler

de, bu modda çalıştırılabilirUSB portu, bir hub arayüzü gibi

davranan modemler de vardır

ADSL Modem Özellikleri

Bridge (köprüleme) modunda çalışmayan router modemlerde bir çok ekstra servis bulunurGüvenlik özellikleri: Firewall, MAC filtreleme,

antivirüsDMZ Host: Güvenli sunucu alanı oluşturma

Modemde birden fazla ağ arayüzü olabileceği gibi, kablosuz erişim noktası (WAP) olarak çalışan modem türleri de vardır

ADSL Router Modemler

ADSL dışında 3 tür DSL bağlantı türü daha vardırSDSL (Symmetric DSL) HDSL (High Speed Symmetric DSL) VDSL (Very High Speed DSL)

Her tür, bir öncekine göre daha fazla hız sunarVDSL şu an için en hızlı ve iddialı DSL türüdürADSL’den çok hızlı olmasına

karşın, bağlanma mesafesi kısadırVDSL, özellikle bir binaya ulaşan

fiber optik hatların katlara dağıtımında kullanılmaktadır

Diğer DSL Türleri

Kablo TV şebekesi üzerinden verilen internet hizmetini alırŞebekeden gelen RG-6 veya RG-59 coax kabloyu kullanırRJ45 veya USB bağlayıcı ile de bilgisayardaki NIC’e bağlanırKablo modemler “bridge” modda çalışır; IP bilgisayara atanırDaha güçlü kablo yapısı, oldukça yüksek hız imkanı sunar

Dezavantaj olarak erişim noktasındaki bant genişliği paylaşılırBölgedeki kullanıcı sayısının performansı olumsuz etkiler

Kablo Modem

Faks modemlerde ağ bağlantısı elle kurulmalıdırBu bağlantının Windows’daki adı “Çevirmeli Ağ

Bağlantısı” dırServis sağlayıcının verdiği numara ve oturum

bilgilerini girinBölgenize ait erişim telefon numarası girdiğinize

dikkat edin

Çevirmeli Ağ Bağlantısı Kurmak

Günümüzdeki ADSL modemlerin çoğu router özelliğine sahiptir

Router özelliğine sahip modemlerde eğer bağlantı arabirimi olarak RJ45 kullanıyorsanız, fiziksel bağlantı yeterlidir

Bu tip bir modemde USB arabirimi kullanıyorsanız, öncelikle üreticinin verdiği sürücüleri kurun ve sonra bağlantıyı yapın

Bu şekilde bilgisayarınıza “sanal” bir NIC kurulumu yapılırİster USB üzerinden

sanal olsun, isterse fiziksel olsun, DHCP bilgisayarınıza bağlandığı NIC’e bir yerel IP adresi atayacaktır

ADSL Modem Bağlantısı

Bir çok modemde parametreler TTNet’e göre ön ayarlıdırAyrıca görsel olarak detaylı Türkçe kurulum kılavuzları vardırTTNet’in verdiği kullanıcı adı ve şifreyi girmeniz yeterlidirEğer ayarlı değil ise bağlantı parametreleri şu şekilde

olmalıdırPPPoE, LLC, VPI:8, VCI: 35

ADSL Modem Ayarları

Router özelliği olmayan USB ADSL modemler bilgisayarınıza bir NIC aracılığı ile bağlanmaz

Bu modemler direkt WAN’a çıkış yapan bir NIC gibi davranır

Bağlantı ekleme sihirbazında çevirmeli ağ kurulumu yerine geniş bant ağ kurulumu seçilir

Geri kalan ayarlar, router özelliği olan ADSL modemlerle aynıdır

Bir çok modem kurulum CD’si bu bağlantıyı ya otomatik kurar, ya da özel bir yazılım ile yapılandırmanızı sağlar

USB ADSL Modem Ayarları

Vekil sunucu olarak da tanımlanan ara internet sunucularıdır

Ekstra kontroller ve güvenlik amacıyla kullanılırGenellikle kurum iç ağlarının

internet erişimlerini yönetirDaha yavaş ve sınırlı bir

internet gezinimi sağlarTüm veri trafiği proxy

denetimdedirGüvenilirliği kesin olmayan

proxy sunucular kullanılmamalıdır

Proxy Sunucuları

Web sitesi domainleri belirli kurallara göre oluşturulur

Internet'te alan adı kaydı yapmaya yetkili kuruluşlar vardır

İki tip domain vardır; ülke uzantısı olanlar ve olmayanlarwww.google.com ülke uzantısı olmayan bir alan

adıdırwww.google.com.tr ülke uzantısı Türkiye olan bir

alan adıdırÜlke uzantısı olmayan domainler ABD merkezlidirHer ülke, kendisine ait alan

adı uzayını yönetmektedir.tr uzantılı domainler uzun

süre ODTÜ tarafından yönetilmiştirTelekomünikasyon Kurumu’na

bağlı “nic.tr” tarafından yönetilir

Domain Kuralları

.com gibi uzantılar, adresin bağlı olduğu kuruluşu tanımlar

Ancak bazı ülkeler kural olarak bu uzantıları kullanmazÖrneğin Almanya sadece .de ülke uzantısını kullanır;

www.google.de

Kurum Türü Uzantıları

Uzantı Terim Açıklama.com, .biz Commercial / Bussines Ticari siteler ve şahıs siteleri.net Network Internet servis sağlayıcı firmalar.org Organisation Dernekler, vakıflar ve sosyal organizasyonlar.edu Education Eğitim kuruluşları.gov Goverment Devlet kuruluşları.mil Military Askeri kuruluşlar.tv Television Televizyon kanalları.k12 Kindergarten 12 İlköğretim, lise ve dengi öğretim kurumları .name Name Kişi isimleri.info Information Bilgilendirme servisleri.gen General Genel amaçlı siteler

nic.tr Uzantılı DomainlerUzantı Açıklama Uzantı Açıklama

.com.tr Ticari amaçlı gerçek ve tüzel kişiler .bbs.tr BBS hizmeti veren kuruluşlar…

.info.tr Ticari amaçlı gerçek ve tüzel kişiler

.name.tr Şahısların kişisel kullanımı…

.biz.tr Ticari amaçlı gerçek ve tüzel kişiler .tel.tr Telefon numarası bağlantılı

alan…

.net.tr ISS ve geniş çaplı portal hizmetleri .gov.tr T.C. devlet kurum ve

kuruluşları…

.org.tr Vakıf, dernek, sivil toplum örgütü vb. .bel.tr T.C. il, ilçe ve belde

belediyeleri….web.tr Genel tahsis edilebilir alan… .pol.tr T.C. emniyet teşkilatı…

.gen.tr Genel tahsis edilebilir alan… .mil.tr T.C. askeri kurum ve kuruluşlar

.tv.tr Televizyon sektöründeki kişilikler… .tsk.tr Türk Silahlı Kuvvetleri

.av.tr Serbest avukatlar ve hukuk büroları .k12.tr MEB’e bağlı eğitim kurumları

.dr.tr Tıp doktorları ve hastaneler… .edu.tr YÖK’e bağlı eğitim kurumları

World Wide Web (www) aslında web sitelerinin giriş dizinidir

Alan isimlerinde kullanımı zorunlu değildir; sadece gelenektirwww.google.com ile google.com arasında genelde fark

yokturBunun dışında farklı alt domainler üretilebilir

mail.google.com adresi google.com domainine ait bir alt domaindir

WWW: Giriş Dizini ve Alt Domainler

Web tarayıcı yazılımlar bilgisayar dünyasının vazgeçilmezleridirInternet Explorer, Mozilla, Firefox, Safari, Netscape,

Chrome…Önce adres çubuğuna yazdığınız bir adresin DNS yoluyla

IP adresini tespit eder, sonra da bu sunucudan sayfaları alırlar

Sunuculardan gelen veri, temelde belirli HTML standartlarına göre biçimlendirilmiş, basit metin tabanlı içeriklerdirHTML: Hyper Text Markup Language

Browser: Web Tarayıcı Yazılımlar

HTTP, HTML içeriğinin transfer edildiği iletişim protokolüdürHTTP: Hyper Text Transfer ProtocolHTTP, sunucu bilgisayarın TCP/IP 80 portunu kullanır

HTTPS ise, güvenli (secure) bağlantıyı ifade ederHTTP’de olmayan şifreleme yeteneğine sahiptir

Gizlilik arz eden bilgilerin gönderiminde HTTPS tercih edilir

Tarayıcılar, güvenli bir bağlantı kullanıldığını çeşitli şekillerde kullanıcıya bildirirler

HTTP ve HTTPS

Sunucudan gelen web sayfaları sadece metindirMetin, belirli HTML standartlarına göre

biçimlendirilmiştirBunun dışında tarayıcı yazılım, metin içerisindeki

kodlara göre resim (gif, jpg, png) dosyalarını da metinle beraber gösterebilir

asp ve php gibi uzantılar dinamik sunucu sayfalarını gösterirBu sayfalar anlık ve değişken olarak HTML çıktı

üretirlerTarayıcılar HTML dışında xml vb gibi bir çok formatı

da açabilir

Web Sayfalarının Yapısı

Web sayfaları sadece metin ve resim göstermezFlash, video ve java programları web sayfalarını

zenginleştirirBu tür zenginleştirmeler için tarayıcı eklentileri

gereklidirTarayıcı yazılım, bu

eklentiler sayesinde HTML kodları arasında bulunan ve genel standart dışı olan bu metinleri yorumlayabilir

Tarayıcı Eklentileri ve Zenginleştirilmiş İçerik

E-posta mesajları, standart web (HTTP) iletişimini kullanmaz

Posta gönderimi ve alımı için 2 ayrı protokol vardırPosta Gönderimi: POP3 / Post Office Protocol v3 (Port

110)Posta Alımı: SMTP / Simple Mail Transfer Protocol

(Port 25)Bu protokolleri destekleyen bir çok istemci yazılım

vardırOffice Outlook, Windows Mail

ve Mozilla Thunderbird vb.

E-Posta Protokolleri

Bilgisayarınızdaki e-posta istemci yazılımları varsayılan olarak sunucudan e-posta mesajını alır ve silerMesaj alırken silinmemek üzere de ayarlanabilir

Hemen hemen tüm posta sunucularının web arayüzü de vardır

Bu arayüzler, mesajlar bir istemci tarafından alınıp silinmediği sürece, internet üzerinden mesajları yönetmenizi sağlar

Ayrıca bir çok site, sadece web tabanlı erişime ücretsiz izin verirken, POP3 ve SMTP için ya ücret ister, ya da desteklemezHotmail ve Yahoo gibi siteler,

web tabanlı mail hizmeti verir

WebMail Uygulamaları

Bütün istemci yazılımlar, benzer kurulum ekranları kullanır

E-posta adresi, şifresi, sunucu ismi veya IP adresleri gereklidir

Sunucu adresleri, tahmin edilebilir şekilde benzerdirmail.cizgi.com.tr / pop.gmail.com / smtp.gmail.com

POP3 E-Posta Kurulumu

HTTP, metin tabanlı web sayfalarını transfer ederken, FTP protokolü dosya transferi amacıyla kullanılır

Web tarayıcı yazılımlar basit düzeyde FTP’yi destekler

Genellikle özel geliştirilmiş FTP istemcileri kullanılırWS FTP, CuteFTP, Filezilla vb.

Genel FTP sunucular isimsiz (anonymous) girişe izin verir

Daha çok web sitesi yöneticileri sunuculara dosya yüklemek için kullanır

FTP: Dosya Transfer Protokolü

Uzak masaüstü bağlantısı, XP ve sonrasında kurulu gelirBilgisayarın adı veya IP adresi ile erişilebilirYerel erişim hesaplarından birisi kullanılmalıdırErişim hızına göre uzak bilgisayarın

hangi özelliklerinin bağlantı yapan bilgisayarda gösterileceği belirlenebilir

Ağ yöneticileri özellikle sunucu bilgisayarların yönetiminde kullanırlar

Ayrıca VPN gibi güvenli bağlantılarla, ağ dışından yerel bilgisayarlara erişmek için de yaygın olarak kullanılır

Yerel bilgisayarda uzak bağlantılaraizin verilmiş olması gerekir

Uzak Masaüstü Bağlantısı

Microsoft’un uzak masaüstü yazılımın bir çok alternatifi vardırBu yazılımlar bilgisayarın başındaymış gibi erişmenize izin

verirUzak masaüstü yazılımda kontrol tek kullanıcıya verilirken,

aynı anda iki kullanıcının denetimine de izin veren yazılımlar vardırVNC ücretsiz ve popüler uzaktan erişim yazılımıdır

Bu yazılımlarla uzaktanerişim sağlamak için hem erişen, hem de erişilen sistemlerde uyumlu sürümler kurulu olmalıdır

Bu yazılımlar Macintosh bir sistemden Windows bir sistem yönetilebilir

Diğer Uzaktan Yönetim Yazılımları

Windows’un Microsoft Pasaport tabanlı bir hizmetidir

Kullanıcı, online durumda olan diğer bir MSN kullanıcısını kendisine yardım etmesi için internet üzerinden davet eder

İlk etapta yardım eden kişidavet eden kişinin masaüstünügörüntüleyebilir

Ardından kullanıcının ikinci bir izninetabi olarak, denetimi de alabilir

Bu esnada 2 kullanıcı da masaüstünü görüntüleyebilir

Hızlı bir internet bağlantısı gerektirir

Windows Uzaktan Yardım

Kullanıcıların dosyalarını diğer kullanıcılarla paylaşmasını sağlar

Herhangi bir sunucu yazılımı yokturBu amaçla geliştirilen yazılımlar çoklu P2P

erişimleri sağlarBu şekilde bir dosyayı paylaşan birden fazla

kullanıcı varsa, dosya paylaşılan tüm kullanıcılardan parça parça talep edilir

Daha çok müzik dosyalarının (mp3) paylaşımında popülerdirNapster, Kazaa, BitTorrent Çoğu yasal problemler yaşar…

P2P Dosya Paylaşım Yazılımları

Ev kullanıcılarının internet dünyasına giriş kapısıdırBir dönem mIRC scriptleri ünlü olsa da Microsoft

Live Messenger ve Google Talk en popüler yazılımlardır

Bu yazılımlar HTTP iletişiminikullanırlar ve içerikler bir güvenlikönlemi alınmadan aktarılır

Ağı izleyen bir yazılım, mesajiçeriklerini okuyabilir

Kişisel veya gizli bilgilerin kullanılmamasını öğütleyin

Ayrıca mIRC gibi scriptler ciddigüvenlik açıklarına sebep olabilir

Anlık Mesajlaşma Yazılımları

Sesli çağrıların ağ üzerinden yapılmasını sağlarHerhangi bir yüksek hızlı bağlantı ile çalışabilirVoIP, bir çok protokolü aynı anda kullanırBu amaçla geliştirilen bir çok yazılım ve donanım

vardırSkyPE, Live Messenger, Google Talk, IP Telefonlar

Klasik telefon şebekelerine yapılan entegrasyonlarla, popüler biçimde internet üzerinden telefon görüşmesi imkanı da sunar

VoIP: Voice Over IP

Online oyunlar, bir çok protokolü aynı anda kullanırlar

Hızlı ve sağlıklı bir bağlantı olmaz ise, verim alınamaz

Sürekli ve karşılıklı olarak ses ve veri aktarımını gerektirir

Online Oyunlar