Bilirkişilik Süreci ve Bilirkişilerin Sorumlulukları · T.Canbolat - Bilirkişilik Süreci ve Sorumlulukları 3 Anayasa m. 141 “Davalarınen az giderle ve mümkünolan süratlesonuçlandırılması,yargının

Bilirkişilik Süreci ve

Bilirkişilerin Sorumlulukları

Prof. Dr. Talat CANBOLATMarmara Üniversitesi

Hukuk Fakültesi

T.Canbolat - Bilirkişilik Süreci ve Sorumlulukları 1


Adalet sisteminin iyi işleyebilmesi için bilirkişilikkurumuna ihtiyaç vardır.

Geçmişten beri uyuşmazlıkların çözümünde özelbilgi sahibi kişilerden yararlanılmıştır.

Bilirkişilerin tarafsız, objektif, bilim ve fenningerektirdiği kurallara göre rapor vermesi gerekir.


Anayasa m. 141 “Davaların en az giderle vemümkün olan süratle sonuçlandırılması, yargınıngörevidir”.

YARGININ

- Tarafsız, - Bağımsız, - Etkin, - Verimli ve hızlı çalışması büyük

önemem sahiptir.


Anayasa m. 9 : Yargı yetkisi, Türk Milleti adınabağımsız ve tarafsız mahkemelerce kullanılır.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM – YARGI

I. GENEL HÜKÜMLERA. MAHKEMELERİN BAĞIMSIZLIĞI

MADDE 138 - Hâkimler, görevlerindebağımsızdırlar; Anayasaya, kanuna ve hukukauygun olarak vicdanî kanaatlerine göre hükümverirler.

mk:@MSITStore:ana.chm::/2709/m128-177.htm#138


- Hukuki-teknik konu ayırımı yapılmıyor

- Davaların % 90’ından fazlası bilirkişiye gönderilmektedir.

- Bir dosyada birden fazla rapor alınmakta.

- Bilirkişi raporlarına sık itiraz edilmektedir

MEVCUT BİLİRKİŞİLİKTEN ŞİKAYET- HAKİMLER- AVUKATLAR- TARAFLAR


BİLİRKİŞİ

-Teknik Uzmanlık/

Özel Bilgi

-Tecrübeli

-Bağımsız

-Tarafsız

TARAF

HAKİMYARGITAY

/BAM

T.Canbolat - Bilirkişilik Süreci ve

Sorumlulukları7

Yargılamaya Hakim Olan İlkeler

Tasarruf İlkesi

Taleple Bağlılık İlkesi

Taraflarca Getirilme İlkesi

Re’sen Araştırma İlkesi

Teksif İlkesi

Hukuki Dinlenilme Hakkı

Usûl Ekonomisi İlkesi


Sorumlulukları8

Dava malzemesi: vakıalar ve delillerdir.

Hakim taraflarca getirilmeyen delili de dikkate alamaz.İstisnası re’sen araştırma ilkesinin uygulandığı davalardır.

Hangi vakıanın hangi delille ispatlanacağını da davacısomutlaştırmak zorundadır.

Bilirkişi deliline başvurmak da kural olarak taraflara aittir.


Sorumlulukları9

Tasarruf ilkesiMADDE 24- (1) Hâkim, iki taraftan birinin talebi olmaksızın, kendiliğindenbir davayı inceleyemez ve karara bağlayamaz.(2) Kanunda açıkça belirtilmedikçe, hiç kimse kendi lehine olan davayıaçmaya veya hakkını talep etmeye zorlanamaz.(3) Tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edebilecekleri dava konusuhakkında, dava açıldıktan sonra da tasarruf yetkisi devam eder.Taraflarca getirilme ilkesi

MADDE 25- (1) Kanunda öngörülen istisnalar dışında, hâkim, iki taraftanbirinin söylemediği şeyi veya vakıaları kendiliğinden dikkate alamaz veonları hatırlatabilecek davranışlarda dahi bulunamaz.(2) Kanunla belirtilen durumlar dışında, hâkim, kendiliğinden deliltoplayamaz.Taleple bağlılık ilkesiM.26- (1) Hâkim, tarafların talep sonuçlarıyla bağlıdır; ondan fazlasına veya başka birşeyekararveremez.Durumagöre, talepsonucundandahaazınakararverebilir.(2) Hâkimin, tarafların talebiylebağlıolmadığınailişkin kanunhükümleri saklıdır.





Sorumlulukları10

“Dava dilekçesinde ve yargılamanın hiçbir aşamasında“kadının kocasını her fırsatta arayarak nerede vekiminle olduğunu sorgulayan, hemen eve dönmesinitalep eden şekilde baskı uyguladığı” vakıasınadayanmadığı halde, mahkemece bu şekildeki tanıkbeyanı esas alınarak karşı davanın reddi yerine yazılışekilde kabulüne karar verilmesi”


Sorumlulukları11

Vakıaların ve delillerin ne zaman, hangi aşamaya kadarmahkemeye getirileceğini düzenleyen ilkedir.

vakıalar ve deliller bakımından ayrım yapılmıştır.

HMK 141-(1) Taraflar, cevaba cevap ve ikinci cevap dilekçeleriile serbestçe; ön inceleme aşamasında ise ancak karşı tarafınaçık muvafakati ile iddia veya savunmalarını genişletebiliryahut değiştirebilirler. …

Ön inceleme aşamasının tamamlanmasından sonra iddiaveya savunma genişletilemez yahut değiştirilemez.

(2) İddia ve savunmanın genişletilip değiştirilmesi konusunda ıslah ve karşı tarafın açık muvafakati hükümleri saklıdır.


Sorumlulukları12

Deliller bakımından; HMK m. 119-121-129

M. 140: “Ön inceleme duruşmasında, taraflara dilekçelerindegösterdikleri, ancak henüz sunmadıkları belgeleri mahkemeyesunmaları veya başka yerden getirtilecek belgelerin getirtilebilmesiamacıyla gereken açıklamayı yapmaları için iki haftalık kesin süreverilir. Bu hususların verilen kesin süre içinde tam olarak yerinegetirilmemesi hâlinde, o delile dayanmaktan vazgeçilmişsayılmasına karar verilir”.

m.145:“Taraflar, Kanunda belirtilen süreden sonra delilgösteremezler… Ancak…”.


Sorumlulukları13

HGK «..yıllık izin belgelerinin, yargılamanın devamı sırasında gerek davacıişçinin beyanlarında gerekse davalı işveren şirketin savunmalarında yeralmadığı, kaldı ki davalı işveren tarafından belgelerin yargılama aşamasındasunulmamasınayönelikbir mazeretindahi ilerisürülmediği, ....

…hukuk davasında mahkemenin taraflarca HMK gereğinceverilen süreler içerisinde sunulan belgelere göre kararvereceği, temiz aşamasında sunulan belgelenin incelenmesihükmü kabul edilirse anılan Yasadaki sürelerin anlamınınolmayacağı, temyiz aşamasında sunulan belgelerindeğerlendirilmesi uygulaması kabul edildiğinde hiçbiryargılamanın zamanında bitirilemeyeceği ve davacının hakkıolana geç kavuşacağı yönündeki direnme kararı yerindedir»

Y.HGK, E. 2015/7-1556, K. 2017/129,25.1.2017


Sorumlulukları14

AVUKATLIK KANUNU M.2/2

«Yargı organları, emniyet makamları, diğer kamu kurum vekuruluşları ile kamu iktisadi teşebbüsleri, özel ve kamuya aitbankalar, noterler, sigorta şirketleri ve vakıflar avukatlaragörevlerinin yerine getirilmesinde yardımcı olmak zorundadır.Kanunlarındaki özel hükümler saklı kalmak kaydıyla, bu kurumlaravukatın gerek duyduğu bilgi ve belgeleri incelemesinesunmakla yükümlüdür. Bu belgelerden örnek alınmasıvekaletname ibrazına bağlıdır. Derdest davalarda müzekkerelerduruşma günü beklenmeksizin mahkemeden alınabilir».

UZMANLIK-DAVA DİLEKÇESİ-VAKIA-SOMUTLAŞTIRMA-İSPAT


Sorumlulukları15

İspat Kavramı: medenî yargı açısındanispatsız kalan vakıa yok farz edilir; ama buna rağmentalep hakkında karar vermek icap eder, bu hâlde usûldendeğil esastan karar verilir.

Medenî yargı ile ceza yargısı arasındaki belki enönemli farklılık budur.

Ceza yargısında bir fiil ispatlanamamış isedelil yetersizliğinden beraat kararı verilir. Buusûle ilişkin bir karardır. Daha sonra delil ortayaçıkarsa, zamanaşımı içinde yeni bir ceza soruşturması vekovuşturması açılabilir


Sorumlulukları16

İspatın Konusu-Vakıadır

(İşe giriş tarihi, ayrılış tarihi, ücreti, ücret ekleri…) Bu vakıalar; uyuşmazlığın halli bakımından önemli,

taraflarca getirilen ve çekişmeli olandır. 187./2: Herkesçebilinen vakıalarla, ikrar edilmiş vakıalar çekişmeli sayılmaz.

Somutlaştırma Yükü: Zaman, mekân gibi özelliklerbakımından bir vakıanın diğer vakıalardan ayırt edilebilirhâle getirilmesidir. HMK 194. göre bir yüktür. Eğer tarafyerine getirmezse, o vakıa yok kabul edilir.

Hukuki sebep ispatın konusunu oluşturmadığı gibi ispatedilmez, tam tersine tespit edilir.

İspatta bir inandırma, kanaat edindirme faaliyetidir.


Sorumlulukları17

«iddia yükü ile somutlaştırma yükünü birbirinden ayırdetmek de gerekir. ..İddiayükünün yerine getirilmemesi halinde, gerçek anlamda bir vakıa iddiası mevcutdeğildir ve 6100 Sayılı Kanun'un 25. maddesi gereğince hâkimin mevcut olmayan birvakıaya dayanması, hatta bunu hatırlatması mümkün olmayacaktır. İddia edilmeyenbir şeyin ispatına yönelik faaliyetten de söz edilemez. Kısaca, iddia yoksa, ispat dayoktur…Somutlaştırmak, bir iddiayı, zaman, mekân, kişi, oluş şekli gibi unsurlarıylaalgılamaya, anlamaya, tartışmaya, ispata elverişli şekilde ortaya koymaktır. Vakıalarınsomutlaştırılmasından sonra, karşı tarafça savunma yapılabilir ve mahkemece bir vakıatam olarak algılanabilir, ispat faaliyeti yürütülebilir ve vakıa üzerinde inceleme vetartışma yapılarak karar verilebilir.

Soyut ve genel ifadelerle dilekçe yazmak, tarafın kendi bilmediği bir şeyi karşı tarafınbilmesini ve mahkemenin de talepte dahi bulunanın bilmediği, somut olarak ilerisürmediği, belirsiz bir şeyden sonuç çıkarmasını beklemek anlamına gelir ki, bu durumhukuk kuralları bir yana mantık kurallarıyla da bağdaşan bir durum değildir..

22.HD - E. 2016/11089 - K. 2016/12255 - T. 25.4.2016

mk:@MSITStore:contentsa.chm::/tc6100.htm#25


Sorumlulukları18

BİLİRKİŞİ

Bilirkişi incelemesine çözümü özel veya teknik bilgiyigerektiren bir durumda başvurulması gerekmektedir.Hukuki konuda bilirkişi incelemesine başvurulamaz.

Aksine davranış yargılama yetkisini devri anlamındadır.

İstisnası:

1) Yabancı hukuk

2) Geçmiş hukuk

3) Örf ve adet kuralları


Sorumlulukları19

M.266- (1) Mahkeme, çözümü hukuk dışında, özel veyateknik bilgiyi gerektiren hâllerde, taraflardan birinin talebiüzerine yahut kendiliğinden, bilirkişinin oy ve görüşününalınmasına karar verir. Hâkimlik mesleğinin gerektirdiği genelve hukuki bilgiyle çözümlenmesi mümkün olan konulardabilirkişiye başvurulamaz.(6754) Ancak genel bilgi veyatecrübeyle ya da hâkimlik mesleğinin gerektirdiği hukukîbilgiyle çözümlenmesi mümkün olan konularda bilirkişiyebaşvurulamaz. (6754) "Hukuk öğrenimi görmüş kişiler, hukukalanı dışında ayrı bir uzmanlığa sahip olduğunubelgelendirmedikçe, bilirkişi olarak görevlendirilemez.«

M.279/4) Bilirkişi, … çözümü uzmanlığı, özel veya teknik bilgiyigerektiren hususlar dışında açıklama yapamaz; hâkim tarafındanyapılması gereken hukuki nitelendirme ve değerlendirmelerdebulunamaz.



Sorumlulukları20

Bilirkişinin görev alanının belirlenmesiMADDE 273- (1) Mahkeme, tarafların da görüşünü almaksuretiyle bilirkişinin görevlendirilmesine ilişkin kararında,aşağıda belirtilen hususlara yer vermek zorundadır:

a) İnceleme konusunun bütün sınırlarıyla veaçıkça belirlenmesi.

b) Bilirkişinin cevaplaması gereken sorular.

c) Raporun verilme süresi.

(2) Bilirkişiye, görevlendirme yazısının ekinde, inceleyeceğişeyler, dizi pusulasına bağlı olarak ve gerekiyorsa mühürlü birbiçimde teslim edilir; ayrıca bu husus tutanakta gösterilir.



Sorumlulukları21

6754- BİLİRKİŞİLİK KANUNU

Amaç ve kapsamMADDE 1 - (1) Bu Kanunun amacı; bilirkişilerinnitelikleri, eğitimi, seçimi ve denetimine ilişkin usulve esasların belirlenmesi ile bilirkişilik için etkin veverimli bir kurumsal yapı oluşturulmasıdır.


Sorumlulukları22

MADDE 3 - (2) Bilirkişi, raporunda çözümü uzmanlığı, özel veya teknik bilgiyi gerektiren hususlar dışında açıklama yapamaz; hukuki nitelendirme ve değerlendirmelerde bulunamaz.(3) Genel bilgi veya tecrübeyle ya da hâkimlik mesleğinin gerektirdiği hukuki bilgiyle çözümlenmesi mümkün olan konularda bilirkişiye başvurulamaz.(6) Çözümü uzmanlığı, özel veya teknik bilgiyi gerektiren sorun açıkça belirtilmeden ve inceleme yaptırılacak konunun kapsamı ile sınırları açıkça gösterilmeden bilirkişi görevlendirilemez.(7) Aynı konuda bir kez rapor alınması esastır; ancak rapordaki eksiklik veya belirsizliğin giderilmesi için ek rapor istenebilir.M.10/4: (4) Hukuk öğrenimi görmüş kişiler, hukuk alam dışında ayrı bir uzmanlığa sahip olduğunu ve birinci fıkradaki şartları taşıdığını belgelendirmediği takdirde, bilirkişilik siciline ve listesine kaydedilemez.

6754- BİLİRKİŞİLİK KANUNU


Sorumlulukları23

Delilleri değerlendirmesi; tanık beyanlarıhakkında görüş bildirerek, iddia edilen alacağınvarlığı, yokluğu veya miktarı yönelik açıklamalar,kimin kusurlu olduğu ya da kusur oranıkonusunda görüş bildirilmesi hukukidir.

HUKUKİ KONU – TEKNİK KONU AYIRIMI

HAKİM/SAVCI-AVUKAT-BİLİRKİŞİ Kendi görevini yapsın


Sorumlulukları24

HİÇBİR BİLİMSEL KARŞILIĞI YOK

- Kusur bilirkişisi,

- Hesap bilirkişisi,

- Sendika uzmanı,

- Sosyal güvenlik uzmanı,

- İş kazası uzmanı gibi dosyanın özelliğine göre bilirkişi unvanları kullanılmaktadır


Sorumlulukları25

MESLEKİ – BİLİMSEL – TEKNİK KONULAR

FİZİK – KİMYA – MATEMATİK – TIP -MESLEK

BİLİRKİŞİYE GÖRE DEĞİŞMEZ

İMZA İNCELEMESİ

BELGENİN (Ücret Pusulası–İzin Bel. Vs.) SAHTELİĞİ

İŞ GÜVENLİĞİNDE (HUKUK NORMALARI

DIŞINDAKİ) TEKNİK KONULAR

…


Sorumlulukları26

HUKUKİ KONULAR

ÜCRETİN TESPİTİ (Net/Çıplak/Giydirilmiş)

HİZMET SÜRESİNİN TESPİTİ

FESİH NEDENİ (Haklı/Geçerli Fesih)

HUKUKİ NORM – HAK KAZANIP KAZANMADIĞI

KUSUR veya ORANI (%)-

VA

KIA

= D

ELİL

= İS

PAT

FM, HT, UBGT, İZİN


Sorumlulukları27

Zararın ve kusurun ispatıMADDE 50- Zarar gören, zararını ve zarar verenin kusurunuispat yükü altındadır.

Uğranılan zararın miktarı tam olarak ispat edilemiyorsahâkim, olayların olağan akışını ve zarar görenin aldığıönlemleri göz önünde tutarak, zararın miktarını hakkaniyeteuygun olarak belirler.

III. Tazminat1. BelirlenmesiMADDE 51- Hâkim, tazminatın kapsamını ve ödenmebiçimini, durumun gereğini ve özellikle kusurun ağırlığınıgöz önüne alarak belirler.

mk:@MSITStore:ana.chm::/6098/mlinklist-m.htm#50

mk:@MSITStore:ana.chm::/6098/mlinklist-m.htm#51


Sorumlulukları28

Davacı işçi, işverenin hangi önlemleri almadığını, ne gibikusurlu hareketlerde bulunduğunu, kazanın ne şekilde veneden meydana geldiğini iddia ve ispatla yükümlüdür.

Kusur = Uygun illiyet bağıdır. Hakimin takdirindedir.Bölünemez, orantılanamaz.

Kazanın ne şekilde meydana geldiğini hakimin anlamasıiçin talep üzerine teknik rapor talep edilebilir. Hangikonuda rapor alınacağı da bilirkişi deliline başvuran tarafaaittir.


Sorumlulukları29

«Dosyada mevcut birden çok rapor arasında bariz çelişki bulunmasıdurumunda bu çelişkinin giderilmesi gerekir. Ancak, her çelişkinin giderilmesiiçin yeni bir bilirkişi incelemesi yapılması zorunlu değildir. Buradaki kıstasmaddi gerçeğin hiçbir şüpheye yer verilmeyecek biçimde ortayaçıkarılmasıdır. Bilirkişiye başvurulma nedeni olan çözümü uzmanlığı, özelveya teknik bilgiyi gerektiren hususlar yeterince açıklığa kavuştuğu ahvalde,artık yeni bir bilirkişi incelemesi yapılmasına gerek yoktur.

Dosyada bulunan bilirkişi raporları arasında olayın gerçekleşme şekli vetarafların taksirli davranışlarının neler olduğu hususlarında bir çelişkibulunmadığından, takdiri hakime ait olan kusur durumu ile ilgili raporlardakifarklılıklar sebebiyle yeni bir bilirkişi incelemesi yapılması gerekmemektedir».

CEZA GENEL KURULU - E. 2015/12-1149- K. 2016/182-5.4.2016


Sorumlulukları30

«Somut olayda, çekişmeli taşınmazların temlikinin murismuvazaası ile ilgili olup olmadığı hususu hakim tarafındandeğerlendirilebilecek bir konu olup buna yönelik bilirkişidenrapor istenmesi ve davacılara da bilirkişi ücretini yatırmalarıiçin kesin süre verilmesi usul hukukuna aykırıdır.

Hal böyle olunca, yukarıdaki açıklamalar dikkate alınarak işinesası hakkında bir karar verilmesi gerekirken usule aykırı kesinsüre verilerek ve kesin süreye uyulmadığı gerekçesi ile davanınreddedilmesi doğru değildir».

YARGITAY 1. HUKUK DAİRESİE. 2015/4271K. 2017/7204T. 7.12.2017


Sorumlulukları31

M.14-Denetim ve inceleme

(1) Bilirkişiler, görevleriyle ilgili tutum ve davranışlarının veyahazırladıkları raporların ilgili mevzuata uygunluğu bakımındanbölgekurullarıtarafındanresenveyabaşvuruüzerinedenetlenir,

(2) Hâkim veya Cumhuriyet savcısı, görevlendirdiği bilirkişiningöreviyle ilgili tutum ve davranışlarının veya hazırladığı raporunmevzuata uygun olmadığına ilişkin kanaat edinmesidurumunda, bu hususu bölge kuruluna bildirir.

(3) Bölge kurulları, bilirkişi raporlarını özel veya teknikbilgi yönünden denetleyemez.


Sorumlulukları32

(5) Bölge kurulu yaptığı inceleme sırasında yargımercilerinden, kamu kurum ve kuruluşlarından, meslekodalarından, özel hukuk tüzel kişilerinden ve gerçekkişilerden inceleme konusuyla ilgili bilgi ve belge talepedebilir. İlgililerce bu talebin yerine getirilmesi zorunludur.

(6) Bilirkişilik sicili ve listesinde kayıtlı olmayıp da 12 ncimaddenin altıncı fıkrası uyarınca görevlendirilenler ile listeyekaydolmaktan muaf tutulanlar, …bölge kurulu kararıylabilirkişilik yapmaktan yasaklanabilir. Bu karar, ilan edilmeküzere Daire Başkanlığına bildirilir,


Sorumlulukları33

MADDE 15 - (1) Bölge kurulu kararlarına karşı,kararın tebliğ veya ilan tarihinden itibarenotuz gün içinde kararı veren bölge kurulunaitiraz edilir. Bölge kurulunun itiraz üzerineverdiği kararlara karşı yetkili idaremahkemesine dava açılabilir.


Sorumlulukları34

TEMEL İLKELERE AYKIRILIK M.3-Y.5

(1) Bilirkişi, görevini dürüstlük kuralları çerçevesindebağımsız, tarafsız ve objektif olarak yerine getirir.

(2) Bilirkişi, raporunda çözümü uzmanlığı, özel veya teknikbilgiyi gerektiren hususlar dışında açıklama yapamaz;hukuki nitelendirme ve değerlendirmelerde bulunamaz.

(3) Genel bilgi veya tecrübeyle ya da hâkimlik mesleğiningerektirdiği hukuki bilgiyle çözümlenmesi mümkün olan konulardabilirkişiye başvurulamaz.

(4) Bilirkişi, kendisine tevdi olunan görevi bizzat yerinegetirmekle yükümlü olup, görevinin icrasını kısmen yahuttamamen başka bir kimseye devredemez.


Sorumlulukları35

TEMEL İLKELERE AYKIRILIK

(5) Bilirkişi, görevi sebebiyle kendisine tevdi edilen bilgi vebelgelerin veya öğrendiği sırların gizliliğini sağlamaklayükümlüdür. Bu yükümlülük, bilirkişilik görevi sonaerdikten sonra da devam eder.(6) Çözümü uzmanlığı, özel veya teknik bilgiyi gerektiren sorunaçıkça belirtilmeden ve inceleme yaptırılacak konunun kapsamı ilesınırları açıkça gösterilmeden bilirkişi görevlendirilemez.

(7) Aynı konuda bir kez rapor alınması esastır; ancakrapordaki eksiklik veya belirsizliğin giderilmesi için ek raporistenebilir.(8) Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi ile bu Sisteme entegrebilişim sistemleri veya yazılımlar vasıtasıyla ulaşılabilenbilgiler veya çözülebilen sorunlar için bilirkişiyebaşvurulamaz.


Sorumlulukları36

BİLİRKİŞİLİK YÖNETMELİGİ

Etik ilkelerin kapsamı ve etik ilkelere bağlılık

MADDE 6- (1) Sicile ve listeye kaydolan bilirkişiler ileliste dışından görevlendirilen bilirkişiler, buYönetmeliğin 7 ila 14 üncü maddelerindeki ilkelereve bilirkişilik göreviyle bağdaştığı ölçüde 13/4/2005tarihli ve 25785 sayılı Resmî Gazete’de yayımlananKamu Görevlileri Etik Davranış İlkeleri ile BaşvuruUsul ve Esasları Hakkında Yönetmelikte düzenlenenetik ilkelere uymakla yükümlüdürler.


Sorumlulukları37

KAMU GÖREVLİLERİ ETİK DAVRANIŞ

İLKELERİNE AYKIRILIK

Görevin yerine getirilmesinde kamu hizmeti bilinci Halka hizmet bilinci Hizmet standartlarına uyma Amaç ve misyona bağlılık Dürüstlük ve tarafsızlık Saygınlık ve güven Nezaket ve saygı Yetkili makamlara bildirim Çıkar çatışmasından kaçınma Görev ve yetkilerin menfaat sağlamak amacıyla

kullanılmaması Hediye alma ve menfaat sağlama yasağı …


Sorumlulukları38


Yetkinlik ve mesleki özenMADDE 7- (1) Bilirkişi, adalete hizmet etmebilinciyle, görevini etkin, zamanında ve verimlibiçimde yerine getirmeyi, sunduğu hizmet kalitesiniyükseltmeyi hedefler.

(2) Bilirkişi, oy ve görüşünü oluştururken uzmanlıkalanına ait teknik terim ve ifadeleri, mümkün olduğuölçüde, görevlendirmeyi yapan merci ve taraflarınanlayabileceği bir dil ile açıklar.


Sorumlulukları39


Bağımsızlık (m.8)

Dürüstlük ve tarafsızlık (m.9)

Saygınlık ve güven (m.10)

Görevi kabul yükümlülüğü (m.11)

Menfaat elde etme yasağı (m.12)

Bildirim yükümlülüğü (m.13)

Reklam yasağı (m.14)


Sorumlulukları40

13(48)- Bilirkişilik sicilinden ve listesinden çıkarılma

(1) Bilirkişiler, aşağıdaki şartlardan birinin gerçekleşmesihâlinde sicilden ve listeden çıkarılır:

a) Bilirkişiliğe kabul şartlarının kaybedilmesi veya sicile kabultarihinde gerekli şartların bulunmadığının sonradan tespitedilmesi.

b) Kanuni bir sebep olmaksızın bilirkişilik yapmaktankaçınılması veya raporun belirlenen süre içindemazeretsiz olarak verilmemesi,

c) Bilirkişilik görevi ve bu görevin gerektirdiği etikilkelerle bağdaşmayan, güven duygusunu sarsıcı tutumve davranışlarda bulunulması.

1

1


Sorumlulukları41

13(48)-Bilirkişilik sicilinden ve listesinden çıkarılma

ç) Temel ilkelere aykırılık

d) Bölge kurulu tarafından yapılacak performansdeğerlendirmeleri sonucunda yeterli bulunulmaması.

e) Bilirkişilik süresinin dolmasına rağmen süresiiçerisinde yenileme talebinde bulunulmaması.

f) Bilirkişinin sicilden çıkarılmayı talep etmesi.

(2) Niteliğine göre sicilden ve listeden çıkarma yaptırımıyerine uyarma veya bir yıla kadar geçici süreyle listedençıkarma yaptırımı uygulanabilir.

1

1


Sorumlulukları42

Bilirkişinin ceza hukuku bakımından durumuHMK. 284- (1) Bilirkişi, Türk Ceza Kanunu anlamındakamu görevlisidir.

Bilirkişinin hukuki sorumluluğuMADDE 285- (1) Bilirkişinin kasten veya ağır ihmalsuretiyle düzenlemiş olduğu gerçeğe aykırı raporun,mahkemece hükme esas alınması sebebiyle zarargörmüş olanlar, bu zararın tazmini için Devlete karşıtazminat davası açabilirler.(2) Devlet, ödediği tazminat için sorumlu bilirkişiye rücueder.



Sorumlulukları43

Davaların açılacağı mahkemeMADDE 286- (1) Devlet aleyhine açılacak olan tazminat davası,gerçeğe aykırı bilirkişi raporunun ilk derece mahkemesincehükme esas alındığı hâllerde, bu mahkemenin yargı çevresiiçinde yer aldığı bölge adliye mahkemesi hukuk dairesinde;bölge adliye mahkemesince hükme esas alındığı hâllerde iseYargıtay ilgili hukuk dairesinde görülür.(2) Devletin sorumlu bilirkişiye karşı açacağı rücu davası,tazminat davasını karara bağlamış olan mahkemede görülür.

Rücu davasında zamanaşımıMADDE 287- (1) Devlet, ödediği tazminat nedeniyle, sorumlubilirkişiye, ödeme tarihinden itibaren bir yıl içinde rücu eder.Hükme esas alınan bilirkişi raporu kasten gerçeğe aykırı olarakdüzenlenmişse, bu durumda, ceza zamanaşımı süresi uygulanır



Sorumlulukları44

HMK’daki hukuki sorumluluk, düzenlediği rapordankaynaklı zararlara ilişkindir.

Raporla ilgili olmayanlar bizzat kendisine açılır

Örneğin, incelemesi için kendisine teslim edilentablonun/senedin üzerine çay dökmesi durumundabir zarar ortaya çıkar. Ancak bu zararın giderilmesiiçin bilirkişiye bizzat dava açılması gerekir.

Kasten, ağır kusur ve hükme esas alınma yoksa DisiplinSorumluluğu yine de var. Sicil ve listeden çıkarma

Yargılamanın iadesi sebebi


Sorumlulukları45

Yalnızca kamu görevlilerinin işleyebileceği görevi kötüye kullanma suçunu işleyebilir

TCK m. 135 gereğince kişisel verilerin izinsiz kaydedilmesi, birbaşkasına verilmesi (TCK m. 136).

Görevi sebebiyle öğrendiği suçu bildirmeme (TCK m.279)

Bilirkişi, gerçeğe aykırı raporu kendisine sağlanan veya vaat edilen bir menfaat sebebiyle vermişse aynı zamanda TCK m. 252 çerçevesinde rüşvet suçundan da cezalandırılır.

46

YARGITAY 4. HUKUK DAİRESİ E. 2016/2423 K. 2016/6611 T. 12.5.2016

6100 Sayılı HMK'nın 285. maddesinde; " .. " hükmüdüzenlenmiştir. Maddenin açık hükmü gereğince bilirkişilerinhukuki sorumluluğuna gidilmesini gerektiren durumlarınmevcudiyeti halinde, husumet devlete yöneltilecektir. Önceliklesebepsiz olarak zenginleştiği düşünülen kişi aleyhine davaaçılması ya da takip yapılması eldeki davanın bir ön şartı olarakkabul edilemez. Zira kesinleşmiş mahkeme ilamına dayanarakilgilisine ödenen paranın, sebepsiz zenginleşme hükümlerinegöre, ödeme yapılan kişiden geri istenilmesi mümkünolmadığından, eldeki tazminat davasının ... aleyhine açılması,diğer bir deyişle .. .husumet yöneltilmesi doğrudur. İşin esasıincelenerek varılacak sonuca göre hüküm kurulması gerekirken,davanın husumet yokluğu sebebiyle reddine karar verilmesi usulve yasaya uygun düşmediğinden kararın bozulması gerekmiştir.


Sorumlulukları

http://www.kazanci.com/kho2/ibb/files/tc6100.htm


Sorumlulukları47

Hâkimler hakkındaki yasaklılık ve ret sebeplerinin, kuralolarak bilirkişilere uygulanması: HMK.m. 272’dir.

Bilirkişinin kendisine ait olan veya doğrudan yahut dolayısıyla ilgiliolduğu dava: Bilirkişinin doğrudan veya dolaylı olarak ilgilibulunması kendisinin o dâvanın sonucundan etkilenecek durumdaolmasıdır. Örneğin bilirkişi, bir borcun müteselsil kefil olmasıhalinde, söz konusu davada görev alamaz.

Aralarında evlilik bağı kalksa bile eşinin davasında, Kendisi veya eşinin altsoy veya üstsoyunun davasında, Kendisi ile arasında evlatlık bağı bulunanın davasında, Üçüncü derece de dahil olmak üzere kan veya evlilik bağı kalksa

da kayın hısımları bulunanların davasında, Nişanlısının davasında İki taraftan birinin vekili, vasisi, kayyımı veya yasal danışmanı

sıfatıyla hareket ettiği davada.


Sorumlulukları48

Bilirkişi hakkındaki ret sebepleri ve ileri sürülmesi

Bilirkişinin, davanın taraflarından birine öğüt vermiş /yol göstermesi

Bilirkişinin, iki taraftan birine veya üçüncü kişiye kanun gerekmediği hâlde görüşünü açıklaması

Bilirkişinin, davada bilirkişi olarak dinlenmiş veya hakim yahut hakem sıfatıyla hareket etmiş olması

Davanın dördüncü derece de dâhil yansoy hısımlarına ait olması: Dördüncü derece akraba ile kastedilen, kuzenlerdir.

Dava esnasında, iki taraftan birisi ile davası veya aralarında bir düşmanlık bulunması

Yasaklılık hâllerinde olduğu gibi burada da bilirkişi, kendisini red edebilir.Bu talepler mahkeme tarafından dosya üzerinden karara bağlanır.görevden alırsa karar kesindir. bir yol yoktur. reddi hâlinde o an içingidilebilecek bir yol bulunmamakla birlikte, mahkemenin esas hakkındaverdiği karar aleyhine kanun yoluna başvurulabilir (HMK m. 272, f. 4).


Sorumlulukları49

Suçtan kendisi zarar görmüşse,

Sonradan kalksa bile şüpheli, sanık veya mağdur ile arasında evlilik, vesayet veya kayyımlık ilişkisi bulunmuşsa,

Şüpheli, sanık veya mağdurun kan veya kayın hısımlığından üstsoy veya altsoyundan biri ise,

Şüpheli, sanık veya mağdur ile arasında evlat edinme bağı varsa,

Şüpheli, sanık veya mağdur ile arasında üçüncü derece dahil kan hısımlığı varsa,

Evlilik sona ermiş olsa bile, şüpheli, sanık veya mağdur ile aralarında ikinci derece dahil kayın hısımlığı varsa,

Aynı davada Cumhuriyet savcılığı, adli kolluk görevi, şüpheli veya sanık müdafiliği veya mağdur vekilliği yapmışsa,

Aynı davada tanık veya bilirkişi sıfatıyla dinlenmişse.

Ceza Davasında: yasaklı veya red sebepleri


Sorumlulukları50

Sabrınız için teşekkürler…

Prof.Dr. Talat CANBOLATMarmara ÜniversitesiHukuk Fakültesi

[email protected]

mailto:[email protected]

Documents

Bilirkişilik Süreci ve Bilirkişilerin Sorumlulukları · T.Canbolat - Bilirkişilik Süreci ve Sorumlulukları 3 Anayasa m. 141 “Davalarınen az giderle ve mümkünolan süratlesonuçlandırılması,yargının