Bilsen_Ş._Özdemir_ Patara Roma Dönemi Günlük Kullanım Seramikleri

7/31/2019 Bilsen_._zdemir_ Patara Roma Dnemi Gnlk Kullanm Seramikleri

1/255

AKDENZ NVERSTES

SOSYAL BLMLER ENSTTS

Bilsen . ZDEMR

PATARA ROMA DNEM GNLK KULLANIM SERAMKLER

Danman:

Prof. Dr. Taner KORKUT

ARKEOLOJ ANABLM DALIYksek Lisans Tezi

Antalya 2009


2/255

i

N D E K L E R

KISALTMALAR VE KAYNAKA......iii

ZET..........xiv

ABSTRACT................xvNSZ..........xvi

1. GR.1

2. PATARA TARHNE GENEL BAKI.3

3. PATARA ROMA DNEM GNLK KULLANIM SERAMKLERNN ELE GET

ALANLAR............................................................................................................................5

3. 1. Ana Cadde..5

3. 2. Hurmalk Hamam..5

3. 3. Meclis Binas..6

3. 4. Modestus Tak7

3. 5. Oygu Mezar 42...7

3. 6. Tepecik...7

3. 6. 1. Tepecik Bey Evi.....7

3. 6. 2. Tepecik Nekropol.8

4. SERAMK FORMLARI TERMNOLOJS.......................................................................10

5.TPOLOJK VE KRONOLOJK AIDAN PATARA ROMA DNEM GNLK

KULLANIM SERAMKLERNN NCELENMES..........................10

5. 1. Masa Kaplar.11

5. 1. 1. mlek Altl.......11

5. 1. 2. Bardak...14

5. 1. 3. Kadeh....15

5. 1. 4. Kase.......18

5. 1. 5. Marapa.....22

5. 1. 6. Tabak.....31

5. 1. 7. Tas.........................................................................................................34

5. 1. 8. Testi.......................................................................................................35

5. 2. Piirme Kaplar......................................................................................................45

5. 2. 1. Gve....................................................................................................46

5. 2. 2. Mangal...................................................................................................525. 2. 3. Tava.......................................................................................................54

5. 2. 4. Tencere..................................................................................................59


3/255

ii

5. 3. Depolama Kaplar.................................................................................................66

5. 3. 1. Amphora................................................................................................66

5. 3. 2. Depolama Seramii...............................................................................68

5. 4. Dier Seramikler...................................................................................................71

5. 4. 1. Bakra....................................................................................................71

5. 4. 2. anak.....................................................................................................73

5. 4. 3. Havan Kolu............................................................................................77

5. 4. 4. Kapak.....................................................................................................78

5. 4. 5. Kepe.....................................................................................................83

5. 4. 6. Havan.....................................................................................................84

5. 4. 7. l Kab ..............................................................................................86

5. 4. 8. Szge....................................................................................................87

6. PATARA ROMA DNEM GNLK KULLANIM SERAMKLERNN RETMNE

YNELK DEERLENDRME..............................................................................................89

6. 1. Hamur ve Astar Yaplar.......................................................................................91

6. 2. Seramik Frnlar ve Amorf Malzemeler...............................................................93

7. SONU................................................................................................................................96

KATALOG...............................................................................................................................98

GRAFKLER..........................................................................................................................190

TABLO...................................................................................................................................193

LEVHA DZN.....................................................................................................................194

LEVHALAR

RESMLER

ZGEM


4/255

iii

KISALTMALAR VE KAYNAKA

Akta Glen 1995 . Akta F. Glen, Ana Cadde, bkz.: F. Ik, Patara 1992,KST 15, 2, 1995, 279-301.

Akta 2002 . Akta, Ana Cadde, bkz.: F. Ik, Patara 2000, KST 23, 1,2002, 397-412.

Akta Glen 2003 . Akta F.Glen, Ana Cadde, bkz.: F. Ik, Patara 2001,KST 24, 1, 2003, 1-10.

Akta 2005 . Akta, Ana Cadde, bkz.: F.Ik, Patara 2004, ANMED 3,2005, 57-65.

Akta 2007 . Akta, Ana Cadde ve Agora Kaps, bkz.: F. Ik, Patara2005 Yl Kaz ve Restorasyon almalar, KST 28, 1, 2007,15-28.

Akta 2008 . Akta, Ana Cadde, bkz.: F. Ik, Patara 2006, KST 29,1,2008, 59-72.

Alanyal 2007 F. Alanyal, Hurmalk Hamam, bkz.: F. Ik, Patara 2005 YlKaz ve Restorasyon almalar, KST 28, 1, 2007, 15-28.

Alanyal en 2007 F. Alanyal D. en, Patara Hurmalk Hamam Frigidariumuve Seramiklerinin Stratigrafik Olarak Deerlendirilmesi, bkz.:B.Karasu vd.(Ed.), IV. Uluslararas Katlml Seramik, Cam,Emaye, Sr ve Boya Semineri, Eskiehir 26-28 Kasm, SERES(2007) 412-429.

Alanyal 2008 F. Alanyal, Hurmalk Hamam, bkz.: F. Ik, Patara 2006,KST 29, 1, 2008, 59-72.

Alpzen 1995 T.O. Alpzen, A. H. zda, B. Berkaya, Bodrum SualtArkeoloji Mzesi Ticari Amphoralar, Eski ada AkdenizDeniz Ticareti (1995).

Anderson-Stojanovic 1992 V. R. Anderson-Stojanovic, Stobi. The Hellenistic andRoman Pottery (1992).

Atik 1995 N. Atik, Die Keramik aus den Sdthermen von Perge, IstMitt,Beiheft 40 (1995).

Aydemir 1995 A. Aydemir, Phokaia Erken Roma Dnemi Piirme Kaplar,Yaymlanmam Yksek Lisans Tezi (zmir 1995).

Badie vd. 2004 A. Badie S. Lemaitre J. C. Moretti, Le Theatre du Letoon

de Xanthos. Etat des Recherches, Anatolia Antiqua 12 (2004)145-186.


5/255

iv

Bass Doorninck 1971 G. F. Bass F. H. Doorninck, A fourth-century Shipwreck atYassi Ada AJA 75, 1, 1971, 27-37.

Baybo 2003 S. Baybo, Patara Kazlarnda Ele Geen Cam Eserler,Yaymlanmam Yksek Lisans Tezi (Antalya 2003).

Bayburtluolu 2003 C. Bayburtluolu, Arykanda (2003).

Becks 2007 R. Becks, Tepecik-Hyk Amas, bkz.: F. Ik, Patara 2005Kaz ve Restorasyon almalar, KST 28, 1, 2007, 15-28.

Bekta 1989 S. Bekta, zmir Mzesinde Bulunan Ge Roma DnemiSeramikleri, Yaymlanmam Yksek Lisans Tezi (zmir 1989).

Berndt 2003 M. Berndt, Funde aus dem Survey auf der Halbinsel von Milet

(1992-1999). Kaiserzeitliche und Frhbyzantinische Keramik(2003).

Boardman 1974 J. Boardman, Schwarzfigrige Vasen aus Athen (1974).

Bulba Kzgut 1995 M. Bulba . Kzgut, Liman Hamam, bkz.: F. Ik, Patara1992, KST 15, 2, 1995, 279-301.

Callaghan 1981 P. Callaghan, The Little Palace Well and Knossion Pottery oflater third and second century B.C., BSA 76 (1981) 35-58.

evik Kzgut 1995 N. evik . Kzgut, Hurmalk Hamam, bkz.: F. Ik, Patara1993, KST 16, 2, 1995, 253-265.

evik vd. 2000 N. evik M. Kunze G. Grosche, Meclis Binas, bkz.: F.Ik, Patara 1998, KST 21, 2, 2000, 91-104.

De Luca 1984 G. De Luca, Via Tecta und Hallenstrasse Die Funde, DasAsklepieion, AvP XI, 4 (1984).

Degeest 2000 R. Degeest, The Common Wares of Sagalassos. Typology and

Chronology, SEMA III (2000).Des Courtils Laroche 2004 J. Des Courtils D. Laroche, Xanthos Et Le Letoon: Rapport

Sur La Campagne De 2003, Anatolia Antiqua 12 (2004) 309-339.

Diederichs 1980 C. Diederichs, Ceramiques hellenistiques, romaines etbyzantines, Salamine de Chypre IX, Paris

Doer 1991 E. Doer, Antik ada Amphoralar (1991).

Dndar 2008 E. Dndar, Patara Unguentariumlar, Patara IV. 1 (2008).

Eiring 2001 L. J. Eiring, The Hellenistic Period, in: Knossos PotteryHandbook. Greek and Roman, BSA Studies 7 (2001) 91-136.


6/255

v

Eiwanger 1981 J. Eiwanger, Keramik und Kleinfunde aus derDamokratia-Basilika in Demetrias, Demetrias V (1981).

Eisenmenger Mader 1995 U. Eisenmenger I. Mader, Bericht ber die Arbeiten an derKeramik, bkz.: J. Borchhardt, Bericht der Grabungskampagnein Limyra 1993, KST 16,2, 1995, 229-251.

Elaigne 2000 S. Elaigne, Fine Ware from Late Hellenistic, Augustan andTiberian Deposits in Alexandria (Egypt), RCRF Acta 36 (2000)19-30.

Eren 1988 H. Eren, TDK Trke Szlk Bd. 1-2 (1988).

Erol 2004 D. Erol, Tralleis Kenti Kazlarnda Ele Geen Baskl Terra

Sigillatalar, Yaymlanmam Yksek Lisans Tezi (Aydn 2004).

Erzen Baaran 1992 A. Erzen S. Baaran, Enez (Ainos) Kazs, 1990 Ylalmalar, KST 13, 2, 1992, 53-67.

Felten 1975 F. Felten, Die Christliche Siedlung, Die Sp trmischeAkropolismauer, Alt Agina I, 2, (1975), 55-79.

Frat 1999 N. Frat, Perge Konut Alan Seramii, Yaymlanmam DoktoraTezi (stanbul 1999).

Forster 2001 G. Forster, The Roman Period, in Knossos Pottery Handbook.Greek and Roman, BSA Studies 7 (2001) 137-164.

Gassner 1997 V. Gassner, Das Sdtor der Tetraganos-Agora. Keramik undKleinfunde, FE 13, 1 (1997).

Gasperetti 2003 G. Gasperetti, Osservazioni Preliminari Sula Ceramica Romanadi Iasos di Caria. Metariali Dal Quartiere a Sud Del Teatro,

bkz.: C. Abedie-Reynal (Ed.), Les Ceramiques En Anatolie auxEpoques Hellenistique et Romane 23-24 Mays 1996, Varia

Anatolica 15 (2003) 141-163.Glen vd. 2001 F. Glen T. Korkut E. Dk, TN 9-10 Amalar, bkz.: F.

Ik, Patara 1999, KST 22, 2, 2001, 79-112.

Gngr 2005 E. Gngr, Metropolis Kenti ada 7 ierisindeki Konut Seramii,Yaymlanmam Yksek Lisans Tezi (zmir 2005).

Grler 1998 B. Grler, Tire Mzesi Cam Eserleri (1998).

Grler 2000 B. Grler, A Tomb Group of Roman Ceramics from the Village

zgur in Tire, RCRF Acta 36 (2000) 113-117.

Harden 1934 D. B. Harden, The Glass of the Greeks and Romans, Greece &Rome 3, 9, 1934, 140-149.


7/255

vi

Hayes 1967 J. W. Hayes, North Syrian Mortaria, Hesperia 36,4, 1967,

337-347.

Hayes 1972 J. W. Hayes, Late Roman Pottery (1972).

Hayes 1983 J. W. Hayes, The Villa Dionysos Excavations, Knossos: ThePottery BSA 78, 1983, 97-169.

Hayes 1985 J. W. Hayes, Sigillate Orientali, bkz.: Atlante dele formeceramiche II 1-96 (1985) 1-96.

Hayes 1991 J. W. Hayes, Paphos. The Hellenistic and Roman Pottery,Paphos Volume III (1991).

Hayes 1992 J. W. Hayes, Excavations at Sarahane in stanbul. 2, The

Pottery (1992).

Hayes 1997 J. W. Hayes, Handbook of Mediterranean Roman Pottery(1997).

Hayes 2000 J. W. Hayes, From Rome to Beirut and Beyond: Asia Minorand Eastern Mediterranean Trade Connections RCRF Acta 36(2000) 285-297.

Hayes 2005 J. W. Hayes, Late Hellenistic and Roman pottery in the easternMediterranean-an overview of recent developments, bkz.: M.B.Briese L.E. Vaag (Ed.), Trade Relations in the EasternMediterranean from the Late Hellenistic Period to LateAntiquity: The Ceramic Evidence, Sondbjerg Manorhouse, 12-15 ubat 1998 (2005), 11-26.

Higgins 1967 R. Higgins, Minoan and Mycenaean Art (1967).

Hilgers 1969 W. Hilgers, Lateinische Gef ssnamen Bezeichnungen, Funktionund Form rmischer Gef sse nach den antiken Schriftquellen(1969).

Hbner 1997 G. Hbner, Zur Kchen und Grobkeramik aus Patras, RCRFActa 35 (1997) 89-95.

Isteni Schneider 2000 J. Isteni G. Schneider, Aegean Cooking Ware in the EasternAdriatic, RCRF Acta 36 (2000) 341-348.

Ik Ylmaz 1990 F. Ik H.Ylmaz, Patara 1988, KST 11, 2, 1990, 1-21.

Ik 2000 F. Ik, Patara. The History and Ruins of the Capital City ofLycian League (2000).

Ik 2009 F. Ik, Patara, Lykia Birliinin Bakenti (2009) baskda.


8/255

vii

In Uygun 2001 G. In . Uygun, TN 1-3 Amalar bkz.: F. Ik, Patara

1999, KST 22, 2, 2001, 79-112.

In 2002 G. In, Ointment or Medicine Vessels from Patara: An

Overview of a Simple Hellenistic Form in the AncientMediterranean World, AA 2, 2002, 85-96.

In 2007 G. In, General Outlook to The Hellenistic Pottery of Patara,bkz.: S. Lemaitre (Ed.), Ceramiques Antiques En Lycie LesProduits Et Les Marchhes, Poitier 21-22 Kasm 2003 (2007)137-149.

In 2005 G. In, Tepecik Sarnc, bkz.: F.Ik, Patara 2004, ANMED 3,2005, 57-65.

In 2008 G. In, The Preliminary Report on the Hellenistic Pottery ofPatara from the Tepecik Hill Excavations, Asia MinorStudien 55, 2008, 157-171.

In Ik 2008 G. In F. Ik, Tepecik Bey Saray, bkz.: F. Ik, Patara2006, KST 29, 1, 2008, 59-72.

kan evik 1999 H. kan N. evik, Nekropol Kazlar, Oygu Mezarlar, bkz.:F. Ik, Patara 1997, KST 20, 2, 1999, 159-178.

kan In Uygun 2000 H. kan G. In . Uygun, Tepecik, bkz.: F. Ik, Patara1999, KST 22, 2, 2000, 79-94.

Japp 1999 S. Japp, Frhrmische dnnwandige Hartware aus Pergamon,IstMtt 49, 1999, 301-331.

Jurii 2000 M. Jurii, Ancient Shipwrecks of the Adriatic, Maritimetransport during the first and second centuries AD, BAR 828(2000).

Karaosmanolu 1991 M. Karaosmanolu, Mettius Modestus Tak, bkz.: F. Ik,Patara 1989, KST 12, 2, 1991, 29-55.

Korkut 2002 T. Korkut, Steinerne Mrserschalen aus Patara, AA, 2002,233-245.

Korkut 2003 T. Korkut, Bouleuterion, bkz.: F. Ik, Patara 2001, KST 24,1,2003, 1-10.

Korkut 2004 T. Korkut, Bouleuterion, bkz.: F. Ik, Patara 2002, KST25, 1, 2004, 87-102.


9/255

viii

Korkut Grosche 2005 T. Korkut G. Grosche, Likya Birlik ve Eyalet Meclisi, bkz.:F. Ik, Patara 2004, ANMED 3, 2005, 57-65.

Korkut 2007 a T. Korkut, Die kaiserzeitlichen Gebrauchskeramik aus Patara,bkz.: S. Lemaitre (Ed.), Ceramiques Antiques En Lycie Les

Produits Et Les Marchhes, Poitier 21-22 Kasm 2003 (2007)191-224.

Korkut 2007 b T. Korkut, Roma Dnemi Pataras Yemek Piirme Kaplar:Tavalar, bkz.: B. Karasu vd.(Ed.), IV. Uluslararas KatlmlSeramik, Cam, Emaye, Sr ve Boya Semineri, Eskiehir 26-28Kasm, SERES (2007) 431-449.

Korkut 2007 c T. Korkut, Die sptantike und frhbyzantinische Keramik ausPatara, bkz.: B. Bhlendorf-Arslan vd.(Ed.), Late Antique and

Medieval Pottery and Tiles in Mediternean ArchoeologicalContexts, BYZAS 7 (2007) 147-168.

Korkut Ercan 2008 T. Korkut B. Ercan, Roman Meals and Cooking Ware inLycia: An Experimental Practice in Archeology, Akdeniz SanatDergisi, 2008, 95-106.

Korkut Grosche 2007 T. Korkut G. Grosche, Das Bouleterion von Patara.Versammlungsgebude des Lykischen Bundes Patara II,1(2007).

Kouzeli Zachos 2000 K. Kouzeli G. A. Zachos, Middle-Late Roman Elateian Ware,Archaeological-Physicochemical-Petrogical Analysis, RCRFActa 36 (2000) 554-560.

Kuzmanov 2000 G. Kuzmanov, Late Roman Glazed Pottery from Bulgaria,RCRF Acta 36 (2000) 225-234.

Ladsttter 2005 S. Ladsttter, Keramik bkz.: H. Thr (Ed.), Hanghaus 2 inEphesos Die Wohneinheit 4. Baubefund, Ausstattung undFunde, FiE VIII 6, 230-359, 2005.

Liddel Scott 1951 H.G. Liddel - R. Scott, A Greek-English Lexicon (1951).

Ldorf 2006 G. Ldorf, Rmische und frhbyzantnische Gebrauchskeramikim westlichen Kleinasien (2006).

Lafl 2000 E. Lafl, Sagalassos Table and Common Wares from SeleukiaSidera in Psidia RCRF Acta 36 (2000) 43-47.

Mader 1996 I. Mader, Keramik der Forschungen im Gebiet von Kyenai ausden Jahren 1989-1992 bkz.: F. Kolb (ed.) Lykische Studien 3

Die Siedlungskammer von Kyenai in Lykien, Bericht berFeldforschungen im Yavu-Bergland im Sommer (1996), 87-112.


10/255

ix

Mandruzzato vd. 2000 L. Mandruzzato C. Tiussi V. Degrassi, AppuntisullInstrumentum dImportazone Greca ed Orentale adAquileia RCRF Acta 36 (2000) 359-364.

Matz 1957 F. Matz, Kreta-Mykene-Troja ( 1957).

Meri 2002 R. Meri, Spthellenistisch-rmische Keramik und Kleinfundeaus einem Schachtbrunnen am Staatsmarkt in Ephesos, FiE IX,3(2002).

Meri 2000 R. Meri, Ein Ephesischer Schachtbrunnen: Chronologie undausgewhlte funde der Spthellenistisch-Rmischen Zeit ,RCRF Acta 36 (2000) 91-96.

Meyer-Schlichtmann 1988 C. Meyer-Schlichtmann, Die Pergamenische Sigillata aus derStadtgrabung von Pergamon, PF 6 (1988).

Mitsopoulos-Leon 1991 V. Mitsopoulos-Leon, Die Basilika am Staatsmarkt in Ephesos.Keramik Hellenistischer und Rmischer Zeit, FiE IX 2, 2 (1991)

Oransay 2002 A. Oransay, Antik ada Grek ve Roma Seramik SanatndaMadeni Kaplarn Etkisi, II. Uluslararas Katlml Seramik,Cam, Emaye, Sr ve Boya Semineri, Eskiehir, Haziran, SERES(2002) 253-261.

zbtev 1994 G. zbtev, M. S. 3. yzyl Phokaia Kaba Mutfak KeramiiYaymlanmam Yksek Lisans Tezi (zmir 1995).

zhanl 1998 M. zhanl, Hurmalk Hamam, bkz.: F. Ik, Patara 1996,KST 19, 2, 1998, 53-79.

zkan Erkanal 1999 T. zkan H.Erkanal, bkz.: T. zkan (Ed.), Tahtal BarajKurtarma Kazs Projesi (1999).

zdoru 2005 . zdoru, Gnlk mleklikleri, ANMED, 2005, 62.

zdoru Dk 2007 . zdoru E. Dk, Patara Seramik Frnlar bkz.:

B.Karasu vd.(Ed.), IV. Uluslararas

Kat

l

ml

Seramik, Cam,Emaye, Sr ve Boya Semineri, Eskiehir 26-28 Kasm, SERES(2007) 399-411.

zyiit 1991 . zyiit, 1989 Yl Phokaia Kaz almalar, KST 12, 2,1992, 127-153.

zyiit 1992 . zyiit, 1990 Yl Phokaia Kaz almalar, KST 13, 2,1992, 99-122.

Peacock Williams 1991 D. P. S. Peacock D. F. Williams, Amphorae and the Roman

Economy (1991).


11/255

x

Pellegrino 2002 E. Pellegrino, Les cramiques issues des fouilles menes en1995 et 2000 sur l acropole lycienne de Xanthos AnatoliaAntiqua 10 (2002), 245-260.

Pellegrino 2004 E. Pellegrino, Note sur un Depotoir de Ceramique du III s. ap.J. -C. Et la Datation de la Residence du Nord-Est de LAcropole Lycienne de Xanthos, Anatolia Antiqua 12 (2004)123-143.

Pellegrino 2007 E. Pellegrino, Prsentation des Cramiques Pte RougeOrang Sableuses de Xanthos. Une Producton de CramiqueCulinaire Locale Sur le Long Terme, bkz.: S. Lemaitre ( Ed.),Cramiques Antiques En Lycie Les Produits Et Les Marchhes,Poitier 21-22 Kasm (2007) 225-259.

Pobleme 1999 J. Pobleme, Sagalassos Red Slip Ware. SEMA II (1999).

Plz 1985 S. Plz, Kaiserzeitliche Keramik aus dem Heroon III, IstMitt35, 1985, 77-115.

Ricci 2007 M. Ricci, Elaiussa Sebaste: Context, Production&Commerce,bkz.: B. Bhlendorf-Arslan vd.(Ed.), Late Antique andMedieval Pottery and Tiles in Mediternean ArchoeologicalContexts, BYZAS 7 (2007) 170-180.

Riley 1979 J. A. Riley, Coarse Pottery, Excavations at Sidi KhrebishBenghazi, Suppl. to Libya Antiqua V, 2 (1979) 91-467.

Robinson 1959 H. S. Robinson, Pottery of the Roman Period, The AthenianAgora V (1959).

Rotroff 1997 S. Rotroff, Hellenistic Pottery. Athenian and ImportedWheelmade Table Ware and Related Material, The AthenianAgora 29 (1997).

Rotroff 2006 S. Rotroff, Hellenistic Pottery. The Plain Wares, The Athenian

Agora 33 (2006).Sackett 1992 L. H. Sackett, Knossos from Greek City to Roman Colony.

Excavations at the Unexplored Mansion II, BSA Suppl. 21(1992) 192-256.

Saldern 1962 A. Saldern, Glass from Sardis, AJA 66, 1, 1962, 5-12.

Sapountzis 2008 I. Sapountzis, Imported Cooking Wares of Roman Corinth,Yaymlanmam Yksek Lisans Tezi, (Medford 2008).

Schfer 1968 J.Schfer, Hellenistische Keramik aus Pergamon, PergamenischeForschungen 2 (1968).


12/255


13/255

xii

Vogeikoff-Brogan 2000 N. Vogeikoff-Brogan, Late Hellenistic Pottery in Athens: ANew Deposit and Further Thoughts on the Association ofPottery and Societal Change, Hesperia 69, 3, 2000, 293-333.

Vokaer 2007 A. Vokaer, La Britte Ware Byzantine et Omeyyade en Syrie Du

Nord, M. Bonifay- J. Christophe Trglia (Ed.), LRCW 2, BARInternational Series 1662 (II), 2007, 701-713.

Williams 1989 C. Williams, Anemurium. The Roman and Early ByzantinePottery (1989).

Wintermeyer 2004 U. Wintermeyer, Didyma. Die hellenistische undfrhkaiserzeitliche Gebrauchskeramik, Didyma 3, 2 (2004).

Ylmaz 1991 H. Ylmaz, Nekropol almalar, bkz.: F. Ik, Patara 1989,KST 12, 2, 1991, 29-55.

Ylmaz 1992 H.Ylmaz, Nekropol, bkz.: F. Ik, Patara 1990 Etkinlikleri,KST 13, 2, 1992, 235- 258.

Ylmaz 1995 H. Ylmaz, Tepecik Nekropol, bkz.: F. Ik, Patara 1992,KST 15,2, 1995, 279-301.

Ylmaz evik 1995 H. Ikan Ylmaz N. evik, Die Grfte von Patara, Lykia II,1995, 187-216.

Zsidi Balla 2000 P. Zsidi M. Balla, The Distribution of Mortars from the so-called Gas Works Potters Workshop in Aquincum, RCRFActa 36 (2000) 247-253.


14/255

xiii

Metin erisinde Kullanlan Ksaltmalar:

PTR: Patara

Kat. No: Katalog Numaras

Res.: Resim

Y.: Ykseklik

A..: Az ap

K..: Kaide ap

U.: Uzunluk

TBE: Tepecik Bey Evi

TN: Tepecik Nekropol

AL: mlek AltlBA: Bardak

KD: Kadeh

KA: Kase

MA: Marapa

MAK: Marapa Kaide

TB: Tabak

T: TasTS: Testi

TSK: Testi Kaide

G: Gve

TE: Tencere

TA: Tava

MN: Mangal

A: Amphora

DS: Depolama Seramii

BK: Bakra

A: anak

AK: anak Kaide

HK: Havan Kolu

KP: Kapak

HA: Havan

K: l kab

S: Szge


15/255

xiv

ZET

1988 ylndan bu yana srdrlen Patara kazlarnda ele geen Roma Dnemi gnlk

kullanm seramikleri bu almann konusunu oluturur. Ana Cadde, Hurmalk Hamam,Meclis Binas, Modestus Tak, Tepecik Nekropol ve Tepecik Bey Saray alanlarndan ele

geen buluntular olduka zengin bir form eitliliine sahiptir. Tarihsel olarak Erken Roma

Dneminden Ge Roma Dnemi ilerine kadar yaylm gsteren bu formlar kentte buluntu

younluu olarak birinci srada yer alr.

Gnlk kullanm kaplar olarak adlandrlan bu seramikler basit retimli masa

kaplar

n

, piirme kaplar

n

, depolama kaplar

n

ve mutfaktaki yard

mc

dier seramiklerolmak zere toplam 22 form grubunu kapsamaktadr. Tipolojik olarak snflandrlan

seramikler genellikle tm Akdeniz ve Ege kentlerinden tannan formlar iermektedir; ancak

bununla birlikte ilk kez Patara kazlarnda ele geen yeni formlarda bu tez kapsamnda tespit

edilmitir.

Sahip olduu limanyla Likya blgesinin en nemli ticaret ss konumundaki Patara

ya Roma Dneminde krmz astarl birok ithal seramiin getirildii bilinmektedir. Roma

Dnemi gnlk kullanm seramikleri ierisinde zellikle ithal olduu dnlen Ege orijinli

.S. 1.-3. yzyl piirme kaplar younluktadr. Bunlarn yannda komu kent Ksanthos retimi

tencereler ve Kbrstan ithal anaklar da retim yerlerini tandmz gruplar arasnda yer

almaktadr. thal seramiklerin dnda kentte yerel retim formlarda bilinmektedir. zellikle

mlek altlklar ve anaklarla takip edebildiimiz bu formlar kentin kendi kullanm seramii

ihtiyacn karladn gstermektedir.

Patara da farkl dnemlerdeki bulgularla seramik retiminden kesin olarak bahsetmek

mmkndr. Kentte seramik retimine dair en erken veriler Hellenistik Dneme ait megara

kasesi kalplardr. .S. 1.-2. yzyla tarihli Tepecik Bey Evinden ele geen hatal retim

seramiklerle retimin kentte bu tarihte de devam ettii bilinir. Roma Dnemi ilerine

tarihlendirilen seramik frnlar ve ilikler de Patarada retimin varln kesinletiren dier

veriler arasndadr.


16/255

xv

ABSTRACT

The subject of this article is the daily use ceramics found in the excavations that has

been taking place in Patara since 1988. The findings from the Main Street, Hurmalk Bath,

Modestus Arch, Tepecik Necropolis and Tepecik Bey House areas have a rich variety of

forms. These forms, dating from the early Roman to the Late Roman Period, are the most

abundant findings in the city.

These ceramics, named as daily use vessels, covers 22 different form groups such as

simple production table wares, cooking pots, storing vessels and other supplementary kitchen

wares. These ceramics are typologically classified and include familiar forms from nearly all

Mediterranean and Aegean cities. But within the scope of this thesis there are also some new

forms which have been found in Patara excavations for the first time.

It is known that, in the Roman Period, many red undercoated import ceramics were

brought to Patara, the most important trade center of the Lycia due to its harbor. Amongst the

Roman Period daily use ceramics, cooking pots which are thought be of Aegean origin dated

to 1st to 3rd centuries B.C are in majority. Along with these, pots produced in the neighboring

Xanthos and the bowls imported from Cyprus are among the groups whose production areas

we are familiar with. Apart from imported ceramics, local productions are also known. Forms

deduced especially from these bowls and bowl bases show that production was limited with

local demands.

As a result of the artifacts dating to different periods, it is possible to speak of ceramic

production for certain. The oldest information related to ceramic production is gathered from

Hellenistic Period Megara bowl templates. Faulty-produced ceramics gathered from TepecikBey House dating to 1st 2nd century AD, show that production was in process even in

these dates. Ceramic stoves and workshops dating to Roman Period are among the other datas

which verify production in Patara.


17/255

xvi

NSZ

1988 ylndan itibaren Prof. Dr. Fahri Ik bakanlnda yrtlen Patara kazlar hem

kentin hem de blgenin tarihine k tutacak birok yenilii ortaya koymutur. Kaz

buluntularnn pek ou tez ve makaleler kapsamnda irdelenmitir. Bu tez almasnnkonusu oluturan Roma Dnemi gnlk kullanm seramikleri de Prof. Dr. Taner Korkut

tarafndan irdelenmi ve baz gruplar farkl makalelerle bilim dnyasna tantlmtr. Ancak

kaz alanlarndan ele geen gnlk kullanm seramiklerinin younluu konunun bir tez

kapsamnda daha ayrntl incelenmesini gerekli klmtr. Prof. Dr. Taner Korkut

danmanlnda yrtlen bu tez, Likya Blgesinde imdiye kadar yaplan seramik

yaynlarnda sadece gnlk kullanm seramiklerinin ele alnd tek almadr.

Bu alma esnasnda benden hibir zaman yardmn, zamann ve fikrini esirgemeyen

sevgili hocam Prof. Dr. Taner Korkuta sonsuz teekkrlerimi sunarm. rencilik yllarmn

ilk gnlerinden itibaren bana seramii sevdiren sevgili hocam Do. Dr. Gl In a da eitim

hayatmn her anndaki yol gstericilii iin ok teekkr ederim. 2002 ylndan itibaren

katldm Patara kazlarnda beni ynlendiren hocalarm Prof. Dr. Fahri Ik ve Prof. Dr.

Havva kan Ika da minnettarm. Tezimin deerlendirme ksmnda benden yardmlarn

esirgemeyen Dr. ilem Uyguna, tezimin Auto Cad programndaki izimlerini stlenen

Arkeolog Bayram Akdaa, gerektiinde yardmlarn esirgemeyen Uzm. Arkeolog evket

Akta a ve de Akdeniz niversitesi Arkeoloji Blmndeki alma arkadalarma da

sonsuz teekkrlerimi sunarm.

Son olarak varlklaryla g bulduum, benden hibir zaman desteklerini esirgemeyen

sevgili eim Yunus zdemire ve aileme ok teekkr ederim.

Bilsen . zdemir

Antalya / 2009


18/255

1

GR

Patara Roma Dnemi gnlk kullanm seramiklerinin deerlendirildii bu alma 1989

ylndan bu yana Prof. Dr. Fahri Ik bakanlnda yrtlen kazlardan ele geen

malzemeleri kapsamaktadr. almann konusunu oluturan seramiklerin pek ou ettlkeser nitelii tad iin kaz evi deposunda korunmaktadr. Bunlardan baka mzelik

deerdeki eserler de Antalya Mzesi depolarnda bulunmaktadr.

Daha ok Roma yaplaryla n planda olan kentten, kazlarn balad ilk yllardan

itibaren farkl dnemlere ait youn seramik buluntular ele gemitir. Sz konusu seramikler

Prof. Dr. Taner Korkut, Do. Dr. Gl In ve Dr. ilem Uygun tarafndan 2001 ylnda kaz

evi deposunda yap

lan sistemli bir al

mayla dnemsel ve konusal olarak ayr

t

r

lm

lard

r.Yaplan bu ayrtrmann ardndan detaylca irdelenmeye balanan Patara seramiklerinin

Hellenistik srecini Do. Dr. Gl In, Roma srecini ise Prof. Dr. Taner Korkut stlenmi ve

birok makale ile sz konusu seramikleri bilim dnyasna tantmlardr1. Ayn zamanda

krmz astarl seramikler2 ve unguentariumlar3 gibi zel gruplar da doktora ve yksek lisans

tezleri olarak allmtr. Roma Dnemi gnlk kullanm seramiklerinin ok eitli

formlarda ve de youn olarak ele gemesi bu grup seramiklerin ayrntl bir tez bal altnda

deerlendirilmesi zorunluluunu dourmutur.

Roma Dnemi gnlk kullanm seramikleri, 1991 ylndan itibaren sren Hurmalk

Hamam ve 1989-2000 yllar arasnda kazlan Tepecik Nekropol alanndan youn olarak ele

gemitir (Grafik 1). 1992 ylnda kazsna balanlan Ana Cadde ve 2003 ylndan itibaren

yrtlen Tepecik Bey Evide tez kapsamnda deerlendirilen seramiklerin ele getii, halen

almalarn srd alanlar arasnda yer alr. 1996 ylnda balayp 2007 ylnda kazs

sonlanm Meclis Binas, 1988-1989 yllarnda kazlm Modestus Tak ve 1997 ylnda

alan OG 42 de gnlk kullanm seramiklerinin ele getii alanlar arasndandr. Sz konusu

alanlardan Hurmalk Hamamnn sadece 2005 ylna kadar ele geen seramikleri

deerlendirilmitir4. Kazs tamamlanp buluntularyla birlikte yaynlanan Meclis Binas

seramiklerinin sadece genel formlara rnek tekil edebilecek olanlar irdelenmitir. Sonradan

tez almas ierisine dahil edilen Ana Cadde seramiklerinin ise genellikle farkl formlara

sahip olanlar irdelenmitir. alma kapsamnda deerlendirmeye alnmayan dier alanlarn

1 In 2002; In 2007; In 2008; Korkut 2007 a; Korkut 2007 b; Korkut 2007 c; Korkut Ercan 2008.2 Uygun 2009.3 Dndar 2005.4 2005 ylndan itibaren ele geen seramikler Dileken tarafndan Doktora tezi kapsamnda allmaktadr.


19/255


20/255

3

2. PATARA TARHNE GENEL BAKI

Likya blgesinin en nemli kentlerinden biri olan Patara, Antalya nn bat ucunda, Een

aynn ise hemen dousunda yer alr. Bugnk ad Gelemi olan yerleim Ka ilesine

baldr.

Kentin kuruluu mitoslara balanmakla birlikte yerleimin ok daha eskiye gittii

bugn yaplan aratrmalar sonucunda bilinmektedir7. Like Pttara, Hitit kaynaklarnda ise

Patarolarak adlandrlan kentin kurulduu erken dnemlere ait izler, ise zellikle Tepecik de

yaplan kazlar sonucunda ortaya kmaya balamtr. Ele geen seramikler ve bir ta baltayla

kentin varlnn en azndan imdilik Tun ana kadar uzand sylenebilir. Sonraki

dnemlerde ise kentin ad ilkin Apollon kehanetiyle balantl olarak Hekataios ve Herodotos

tarafndan anlr. Kent .. 6. yzyln ortalarndan itibaren Pers hakimiyetiyle karlar.

Klasik Dnem ilerinde kenti yneten beylerin varl bilinmekle birlikte Pers hakimiyeti ..

333de skenderin geliine kadar srmtr. skenderin hibir direnile karlamadan ald

kentin ynetimi, onun lmnden sonra ise haleflerinin eline geer. Kent nce Antigonoslar

sonrasnda ise Ptolomaioslar tarafndan ele geirilmitir. Ancak.. 305te ynetim yeniden

Antigonosun eline gemitir. Sonrasnda ise srasyla .. 301de Lysimakhos, .. 281 de

Seleukos, .. 278/277 de Ptolomaioslar ve son olarak .. 197de ise Seleukos kral

Antiokhos hakimiyetine girmitir. .. 189 ylnda Antiokhosun Romayla yapt Magnesia

savan kaybetmesiyle kentin ynetimi btn blgeyle birlikte Rhodosun eline geer. Ancak

Romaya eliler gndererek bamszln isteyen blge .. 167de zerkliini kazanr. Ayn

tarihte Likya Birlii kurulmu ve Patara bu birliin bakenti unvann kazanmtr. Patara

Likya birliinin kurulmasndan itibaren oy hakkna sahip kentlerden biri olarak n plana

kar. Likyann Romay destekledii .. 88/85 yllar arasnda sren Mithridates savalar

esnasnda Pontus ordusu baarsz olunca Pataray kuatr. Ancak blge Romaya gsterdiidestein karln alr ve Roma senatosu tarafndan dost olarak ilan edilir. Yzyln

ortalarndan sonra Ceasarn katili Brutus hem kendine mali destek toplamak hem de

Likyallarn Ceasar yanllarna .. 43 te donanma yardm gndermesine tepki olarak

blgeye gelir. nce Ksanthosu ele geirmeye alan Brutus burada byk bir direnile

karlar. Kentlerini teslim etmek istemeyen Ksanthoslular tm kenti atee verirler. Bu byk

ykmn ardndan Patarada da ayn tepkiyi grmek istemeyen Brutus daha iyimser bir

politikayla kentten ihtiyac olan yardm alr ve kenti terk eder. Likya .S. 43 ylnda mparatorCladius Dneminde bamszln yitirir ve bu tarihten sonra bir Roma eyaleti olarak

7 Kentin tarihesi iin bkz.: Ik 2000; Ik 2009.


21/255

4

varln srdrr. Patara bu srete hem Likya eyaletinin hem de Romaya bal srdrlen

birlik sisteminin bakentliini stlenmitir. Likyann Roma eyaleti olmasyla birlikte ise

blge merkezden atanan valilerce ynetilmeye balanmtr. Vespasian Dneminde Likya ve

Pamfilya eyaletleri birletirilmi ve olaslkla bu dnemde de bu iftli eyaletin bakentliini

Patara stlenmitir. Kentin pek ok antsal yapsnn da ina edildii bu sre Roma dnemi

zenginliinin kentte izlenmesi asndan son derece nemlidir. Lykia Pamfilya ifte eyaleti

.S. 312-337 ylnda mparator Konstantin Dneminde ayrlm ve yeniden Likya tek eyalet

olmutur. Patarada yzyln sonuna kadar bu eyaletin dini bakenti unvann alarak blgedeki

nemini korumutur. Ayrca Patarann Aziz Nikolaosun doum yeri olmas da Hristiyanlk

alemi iinde kentin nemini artrmtr. Kent .S. 541 ylndaki byk veba salgnnn

ardndan ticari kle birilikte gerilemeye balar, ardndan .S. 7.-8. yzylda btn ky

kentlerini ypratan Arap aknlaryla birlikte kent daha da klerek varln srdrmtr.


22/255

5

3. PATARA ROMA DNEM GNLK KULLANIM SERAMKLERNN ELE

GET ALANLAR8

3. 1. Ana Cadde

Liman gneydeki Agoraya balayan Ana Cadde Kazlar9, 1992 ylndan itibaren

evket Akta tarafndan yrtlmektedir10. Ana Cadde Kazlar ayn alanda yer alan ve

dorudan caddeyle balantl Gney Kap, A yaps, Bat - Dou Portikolar ve dkkanlar da

kapsamaktadr11. Yrtlen almalarda bataklk suyunun da oluturduu engel nedeniyle

caddenin sadece 100 m.lik bir blm ile Gney Kap, A Yaps, Portikolar ve 7 nolu

dkkan alabilmitir.

Bugnk veriler dorultusunda Ana Cadde, .S. 1. yy.dan .S. 7. yy. a kadar kullanm

grm, daha sonra surlarla kentin klmesi nedeniyle ilevini yitirmitir. Kaz

katmanlarnda Klasik ve Hellenistik Dnem seramiklere rastlanlmasna ramen, buluntu

younluu alann son kullanmyla da balantl olarak Roma ve Erken Bizans Dnemlerine

aittir. Alan halen sren bir doktora tezi kapsamnda evket Akta tarafndan ayrntlca

incelenmektedir. Bardak, testi, marapa, kase, kapak ve szge gibi alt gruplara yerletirilen

ve bu almann konusunu oluturan seramiklerin sadece bir ksmn oluturan Ana Cadde

buluntular, younlukla Ge Roma Dnemi gnlk kullanm seramiklerindendir. Ana

Caddede ele geen bu seramiklerin dnemsel bir birliktelik gstermesi, alma

kapsamndaki benzer rneklerin deerlendirilmesi asndan olduka nemlidir.

3. 2. Hurmalk Hamam

Adn hemen nndeki Hurma aalarndan alan ve literatrde Liman Hamam olarak

da adlandrlan12 yapyla ilgili ilk almalara 1991 ylnda balanmtr. ncelikle hamamnbat ve dou ynlerinde moloz ve dolgu temizlii yaplm ve temizlenen alanlarda cadde

yaplar ortaya karlmtr13. Kaznn ilerleyen yllarnda hamamn scaklk blmnde

almalar yrtlmtr14. 1997 ylnda ara verilen kazlara 2005 ylnda F. Alanyal

bakanlnda tekrar balanlm, soukluk ve lklk blmlerinde alan sondajlarla hamamn

8 Patara Roma Dnemi gnlk kullanm seramiklerinin ele geti alanlarn kent ierisindeki konumlar iinbkz.: ZM 1.9 Genel olarak Patara Ana Cadde iin bkz. Ik 2000, 67-68.10 Akta - Glen 1995, 287-288.11 Akta 2002, 401; Akta Glen 2003, 3-4; Akta 2005, 57; Akta 2007, 15-16; Akta 2008, 62.12 Genel olarak Hurmalk Hamam iin bkz. Ik 2000, 85-90.13 Bulba Kzgut 1995, 286-287.14 zhanl 1998, 57-58.


23/255

6

kullanm evreleri saptanmaya allmtr15. Sral oda sistemiyle tipik Likya Hamamlar

geleneinde olan Hurmalk Hamamnn, .S. 2. yy. dan .S. 11. yy. a kadar kullanm

grd tahmin edilmektedir.

Hurmalk Hamamnda ele geen seramikler Erken Roma Dneminden Ge Roma

Dnemi ilerine kadar tarihlendirilmektedir. Alandan zellikle kase, kadeh, testi, marapa ve

piirme seramiklerine ait rnekler youn olarak ele gemitir. Bu almada deerlendirilen

seramikler 19912001 yllar Hurmalk Hamam kazlarnda ele gemi olup, sonraki yllarda

yaplan kazlarda ele geen seramikler ise, halen yrtlen bir doktora tezi kapsamnda

allmaktadr16.

3. 3. Meclis Binas

Patara Meclis Binas kazlarna ilk kez 1996 ylnda balanmtr17. Kaznn ilk drt

ylnda yrtlen almalar daha ok yapnn d ksmna odaklanmtr18. 2001 ylndan

itibaren yeniden balatlan almalar19 ise, 2007 ylnda sonulandrlm ve bylece yapnn

kazs tamamlanmtr20. lk yllarda yaplan kazlarda ncelik yapnn zerini rten kum

tabakasnn kaldrlmasna ynelik olmutur. Daha sonraki yllarda cavea zerindeki bloklarn

belgelenmesiyle bu alan ve tonozlarn iinde kaz almalar yrtlmtr21. Kazs

tamamlanan yapnn sahne binas, orkestra ve oturma sralar stnde ksmi konservasyon

almalar da yrtlmtr.

Meclis Binasnn Likya Birlii ile balantl olarak.. 2. yy. da ina edildii, daha

sonra ise farkl dnemlerde deiime urad mimari ve arkeolojik veriler nda

kantlanmtr22. Kaz alanlarndan ele geen seramikler Hellenistik Dnemden Ge Roma

Dnemine kadar eitlilik gstermektedir23. Sz konusu seramikler yapnn kazcstarafndan yaynlanm olmakla birlikte24, tekil veya ok az benzer rnei bilinen formlar bu

alma kapsamnda da deerlendirilecektir.

15 Alanyal 2007, 19-20; Alanyal 2008, 60.16 2005 ylndan itibaren ele geen seramikler Dileken tarafndan Doktora tezi kapsamnda allmaktadr.17 Genel olarak Meclis Binas iin bkz. Ik 2000, 127-130.18 evik vd. 2000, 93-94.19 Korkut 2003, 2.20 Bkz.: Korkut Grosche 2007.21 Korkut 2004, 88-89; Korkut Grosche 2005, 58-59.22 Korkut Grosche 2007, 57-74.23 Korkut Grosche 2007, 128-155.24 Bkz. Dn.:20.


24/255

7

3. 4. Mettius Modestus Tak

Lykia ve Pamphylia Eyaleti Valisi C. Trebonius Proculus Mettius Modestus onuruna

ina edilmi olan yap25, Tepecik yerleiminin dou eteinde, kent merkezinin giriinde ve

nekropol alannn hemen nnde yer alr. geili antsal kap grnmndeki tak kazlar

1988-1989 yllarnda yrtlmtr26. Yaplan almalar neticesinde, .S. 1. yy. da ina

edilen takn aslnda onur tak ve su yolunun bir paras olduu anlalmtr27. Kaz alanndan

Roma Dnemi gnlk kullanm seramikleri grubuna ait ok sayda form ele gemi ve

bunlarn bazlar bu alma kapsamnda deerlendirilmitir.

3. 5. Oygu Mezar 42

1989 ylndaki yol genileme almalar esnasnda ilk kez tespit edilen oygu

mezarlarn28 kazlarna 1993 ylnda balamtr29. Daha sonraki yllarda benzer mezar

kazlarna devam edilmi, 1995 yl ierisinde be, 1997 yl ierisinde ise krk iki mezar

almtr30. Halen devam eden almalarla alan mezar says toplam elli alty bulmutur.

1997 ylnda alan 42 numaral oygu mezar, ierisindeki nite yer alan kafataslaryla, bugne

kadar alan oygu mezarlar arasnda en ilgi ekici olandr31. Farkl buluntularn yannda,

dorudan l riteliyle balantl kullanlm olmas muhtemel gnlk kullanm

seramikleriyle balantl drt adet kasenin ele getii bu mezardan kan rnekler alma

kapsamna dahil edilmitir32.

3. 6. Tepecik

3. 6. 1. Tepecik Bey Evi

Tepecik yerleiminin st dzleminde yrtlen kaz

lara 2003 y

l

nda Gl I

ntarafndan balanlmtr33. lk yl yaplan kaz almalar gn na kartlan ve sarn

olarak tanmlanan yapda odaklanmtr. Bu almalar esnasnda sarncn etrafnda farkl

llerde duvar kalntlar da tespit edilmitir. Daha sonraki yllarda kaz almalar

duvarlarn almaseklinde ynlendirilmitir. 2007 yl kaz almalar sonucunda Tepecik

25 Genel olarak Modestus Tak iin bkz. Ik 2000, 69-70.26 Ik Ylmaz 1990, 7-8.27 Karaosmanolu 1991, 33-34.28 Genel olarak Patara oygu mezarlar iin bkz. Ik 2000, 49-50.29 Ylmaz evik 1995, 187.30 Ik 2000, 49-50.31kan evik 1999, 163-164.32 Sz konusu eserler daha nce bir bitirme almas erevesinde allmtr, bkz.: Tner 1999, 1-21.33 In 2005, 57-65.


25/255

8

yerleiminin st dzleminde ortaya kartlan kalntlarn byk bir yap kompleksine ait

olduu anlalmtr34. Kazlan alanlarn ilkini oluturan ve nceleri sarn denen ancak sonra

bir depo ya da kiler olduu anlalan alandan zellikle, .. 320-220 aralna tarihlenen

seramikler youn olarak ele gemitir. Bunlardan baka ayn alanda, .. 7.-6. yy. lara ait az

sayda seramik paralar ve Demir a balangcna tarihlenen pimi toprak figrinler de

bulunmutur. Yap kompleksine ait kilerin yanndaki dier mekanlar A ve B alanlar olarak

adlandrlmtr. A alanndaki seramik buluntular younluu Ge Geometrik Dnem ile

Arkaik Dnem arasnda deiirken, B alannda topluca atld anlalan Roma Dnemi

dolgusu dikkat ekmektedir. Bu dolgu ierisinde ithal ve yerel krmz astarl seramikler ile

gnlk kullanm seramikleri ele gemitir. Alandan ele geen amorf malzemeler ve atlye

kullanmyla n plana kan altlklar gibi seramikler bu dolgunun bir atlye at olabileceini

de dndrtmektedir. Gnlk kullanm seramiklerinin de ele getii bu alan, Patarann

yerel seramik retimine k tutabilecek malzemelerin de varlyla bu almada nemli bir

yer tutmaktadr.

Buluntu grubu ierisinde yer alan ve burada deerlendirilmeye alnan seramikler altlk,

bakra, anak, testi kaideleri, tencere, tabak ve l kab gibi formlardan olumaktadr. Farkl

form gruplarna ait olan bu seramikler .. ge 1. yy. ile .S. 2. yy. sonuna kadar

tarihlenmektedir.

3. 6. 2. Tepecik Nekropol

Kuzey-Gney dorultulu olarak tepeciin dou eteine yerletirilmi olan Nekropol

Kazlar 1989-2000 yllar arasnda Havva kan Ik tarafndan yrtlmtr35. Yzeyde

youn olarak Roma Dneminde kullanlm mezar odalar veya lahitler grlmekle beraber,

alt seviyelerde tespit edilen zellikle iki lahit nekropol alannn Erken Hellenistik Dnemdekullanldn gstermektedir36. Roma Dnemi sonlarnda ise mezarlk ilevini yitirmeye

balayan alann farkl amalar iin kullanld da yine kazlar sonucunda anlalmtr.

nemini yitiren nekropol alan zamanla tepeciin yamalarndan aa akan 2,5 m.

kalnlnda bir dolguyla rtlmtr. Dolaysyla kazlar esnasnda tam bir stratigrafi

izlenememitir37. Ancak baz alanlarn kesitlerinden szkonusu katmanlama takip

edilebilmitir.

34 In Ik 2008, 59-60.35 Genel olarak Tepecik Nekropol iin bkz. Ik 2000, 26-29.36 Ylmaz 1991, 32; Ylmaz 1992, 237-238.37 In 2008, 158.


26/255

9

Tepecik Nekropol buluntular ierinde zellikle alann kullanmyla da balantl

olarak Roma Dnemi seramikleri younluk gstermektedir. Ancak alt seviyelerde, ana kaya

zerinde az sayda da olsa Geometrik Dneme tarihlenen emberli seramiklere

rastlanlmtr38. Ara katmanlarda ise sklkla Klasik, Arkaik ve Hellenistik Dnem seramikler

gzlemlenmitir39. Tepecik Nekropolndeki seramik buluntularnn byk ksmn oluturan

Roma Dnemi seramiklerin ierisinde younluk bakmndan ilk sray gnlk kullanm

seramikleri alrken, onu terra sigillata olarak adlandrlan krmz astarl seramikler takip

etmektedir. Burada deerlendirilen seramiklerin byk bir ounluu TN 3, TN 3 Ocak, TN 8

ve TN 9-10 olarak adlandrlan alanlarda ele gemitir40. Roma Dnemi gnlk kullanm

seramiklerinden bilinen formlarn pek ouna bu alanlarda ele geen seramikler ierisinde de

rastlanlmtr.Bu alma kapsamnda deerlendirilen ve .. 1. yy. ile Ge Roma Dnemine

kadar tarihlendirilen seramikler hem nekropol alannn kullanm srecini gstermesi hem de

szkonusu formlarn Roma Dnemi iindeki form geliimini gstermesi asndan son derece

nemlidir.

38 Ylmaz 1995, 285 Res. 13; Ik 2000, 6 Res. 4.39 Tepecik Nekropolnde ele geen krmz astarl seramikler bir doktora tezi kapsamnda deerlendirilmitir,

bkz.: Uygun 2009.40 In Uygun 2001, 79-80; Glen vd. 2001, 80-81.


27/255

10

4. SERAMK FORMLARI TERMNOLOJS

Yaplan almalarda Arkaik Dnemden Hellenistik Dnem sonuna kadar tarihlenen

seramikler genellikle antik kaynaklardan bilinen Yunanca isimleriyle adlandrlrlar41. Roma

Dnemine ait seramikler iin ise bu durum her zaman sz konusu deildir. Antik literatrdeRoma Dnemi seramiklerinin birounun Latince isimleri bilinmesine ramen42, kap

isimlendirmelerinde genellikle modern terminoloji kullanlmtr. Modern terminolojinin

kullanld farkl almalarda benzer formlar iin deiik adlandrmalarn kullanld da

bilinir. Genel bir dzen iermeyen bu adlandrmalar zellikle seramiklerin

snflandrlmasnda zorluklara neden olmaktadr.

Roma Dnemi gnlk kullan

m seramiklerinin irdelendii bu al

ma kapsam

ndadeerlendirilen rneklerin form ayrmlarnn yaplmasnda kabn boyutlar nemli rol

oynamtr. zellikle tabak, kase, tas gibi benzer formlarn ayrm az ap ve ykseklik esas

alnarak yaplmaya allmtr. Seramiklerin adlandrlmasnda ise Trke terminoloji

kullanm tercih edilmitir. Bununla birlikte her form anlatm altnda eer bilinmekteyse

kabn Yunanca ve Latince ismi de belirtilmitir(Tablo 1).

5. TPOLOJK VE KRONOLOJK AIDAN PATARA ROMA DNEM GNLK

KULLANIM SERAMKLERNN NCELENMES

Roma Dnemi seramik sanat denince akla ilk olarak terra sigillata grubu gelmektedir.

Ancak kazlarda ele geen terra sigilatta rnekleri gnlk kullanm seramiklerine gre daha az

younluk gsterirler. Benzer bir durum Patara buluntular iin de geerlidir. Patara Roma

Dnemi gnlk kullanm seramikleri dnemin seramik sanatndaki zenginlik nedeniyle ok

fazla form eitlilii gstermektedir. Patara buluntular mutfak, masa, depolama ve dier

seramikler olmak zere 4 ana balk ve toplam 22 grupta deerlendirilmitir (Grafik 2).

Farkl form yaplar gsteren seramikler kendi gruplar ierisinde genel olarak az ve gvde

yaplarna gre de alt form gruplarna ayrlmlardr. Her grup bal altnda ncelikle

seramiklerin kullanm ve genel form yaps tanmlanm ve daha sonra ise her farkl tipin

rnekleri ayrntlaryla incelenip benzer rnekler dikkate alnarak tarihlendirilmeye

allmtr.

41 Sparkes Talcott 1970; Rotroff 2006.42 Hilgers 1969.


28/255

11

5. 1. Masa Kaplar

Antik kaynaklarda masa kaplarnn tamamvasa escaria ya da vasa po(ta)toria olarak

adlandrlmtr43. Gnmz seramik almalarnda genellikle sadece zeri astarla kapl

seramikler masa kaplar olarak kabul edilmektedir. Bu grubun dnda ki seramikler kaba

seramikler ve ya mutfak seramikleri olarak adlandrlmaktadr44. Ancak astarl masa

kaplaryla benzer formdaki astarsz ya da zensiz iilikli ok sayda rnek de bilinmektedir.

Dolaysyla bu tr rnekler gnlk kullanm seramikleri grubu ierisinde deerlendirilmeli ve

bunlarn retim ile kullanm amac ise masa kab olarak kabul edilmelidir. Bu balamda

tketicilerin satn alma gc nemli rol oynam olmaldr. Gnlk kullanm seramikleri

altnda toplanan pek ok form, bu alma kapsamnda yemek ve servis iin kullanlmas

muhtemel seramikler olarak masa kaplar bal altnda deerlendirilmitir. Toplam 8 ayr

form grubunu ieren bu balk Patara buluntular ierisindeki en youn buluntu grubunu

oluturur(Grafik 3).

5. 1. 1. mlek Altl

Yuvarlak gvdeli, torba karnl veya ticari amphora gibi sivri dipli seramiklerin sabit

durabilmeleri iin yaplm olan formlar modern literatrde altlk olarak

deerlendirilmitir45. Altlklar daha ok kullanlaca seramik formuna uygun biimde

ekillendirilmitir. Genellikle mutfak ya da masalardaki ihtiyac karlamak amacyla retilen

altlklar, mleki atlyelerinde de seramiklerin kurumas ve frnlanmas srasnda

kullanlmtr46. Patara Tepecik Bey Evinde bulunmu bir ka altlk rnei zerinde

gzlemlenen hamur artklar, dzensiz ve farkl astar akntlar altlklarn mleki atlyesinde

kullanmna dair nemli bir belge niteliindedir (Res. 1-2).Dier seramik formlarnda olduu

gibi arkta retilen bu altlklar basit ve ou zaman zensiz bir iilikle retilmi olup,genelde astarsz olarak frnlanmlardr. Yaplan incelemeler sonucunda Roma Dnemine

43 Hilgers 1969, 15-16.44 Literatrde mutfak veya dier kaba seramikler grubu ierisinde yer alan ince cidarl rnekler inceseramikler olarak tanmlanp ayr deerlendirilmektedir, bkz. Mitsopoulos-Leon 1991, 131 vdd.; Hbner 1997,90; Japp 1999, 301 vdd.; Degeest 2000, 67 vdd. Bu tr ayrtrmada seramik cidarnn incelii dnda onlarnretim kalitesi de dikkate alnmtr. Ancak kalite yaplarna gre benzer bir ayrtrma her zaman mmkndeildir, bkz. Korkut 2007a, 192. Dolaysyla bu alma kapsamnda ince seramikler olarak adlandrlanrnekler ayr bir balk altnda deil, ait olduu form gruplar ierisinde deerlendirilmitir.45 Williams 1989, 103; zbtev 1994, 34; Aydemir 1995, 77; Rotroff 2006, 121-122.46 zbtev 1994, 34; Aydemir 1995, 77; Atik 1995, 26-28.


29/255

12

tarihlenen altlklarn genel hatlaryla Hellenistik Dnemden bilinen altlk rneklerinin

devamcs olduu anlalmtr47.

Kullanm amac ve blgesel faktrlerden dolay form deikenlii gsteren mlek

altlklar kronolojik adan genel bir form geliimi ierisinde deerlendirilememitir. Halka

biimli altlklarn Hellenistik Dnemden itibaren youn biimde tercih edildii bilinir48.

Roma Dnemiyle birlikte benzer altlk formlarna pek ok antik yerleimde rastlanmtr49.

Patara buluntular ierisindeki mlek altlklar form zelliklerine gre farkl alt grupta

deerlendirilmitir:

AL I (Lev. 1 Kat. No. 1-2):

Bu grupta deerlendirilen mlek altlklar dztabanl, kaideden yukarya doru da

alarak ykselen bir gvde ve yine da dnk bir dudak yapsna sahiptirler. Az ksmnn

genilii ve dudan da alma oran olaslkla zerine oturtulan kabn kaide apyla

balantl olarak deikenlik gstermektedir. Grup ierisinde toplam iki rnek yer almaktadr.

Bu altlklardan ilki, orta kalnlkta cidar yaps ve yine kalnca da dnk bir dudak yapsna

sahiptir(Kat. No. 1).

AL I grubu rneklerinin hamurlar ince kire, kum katkl ve pudrams dokuludur.

Hamur renkleri ise sarms ve kahverengimsi tonlardadr. 2 numaral rnein zerinde sarms

krmz tonlarnda astar yer alr.

Benzer altlk rneklerine Phokaia kaz buluntularnda rastlanmtr50. S bir tabak

grnmndeki ikinci rnek51 ise sadece kaln bir kaide ve gvde yapsyla 1 numaral

rnekten ayrlmaktadr. 52. I. grup altlklar Phokaia buluntular dikkate alndnda .S. 2. yy. n ilk yarsna tarihlendirilebilir. Ayrca grupta yer alan altlklarn buluntu yerleri de bu tarihi

dorular niteliktedir.

47 Hellenistik Dnem altlk rnekleri iin bkz.: Rotroff 2006, 121-122 Nr. 344-346 Lev. 47.48 Hellenistik Dnem altlk rnekleri iin bkz.: Rotroff 2006, 285-286 Res. 59, 377-378, 385.49 Benzer rnekler Patara Deniz Feneri kazlarnda da ele gemitir, bkz.: T. Korkut, Patara Deniz FeneriSeramik ve Cam Buluntular (2009) Nr. 144-146 Baskda.50zbtev 1994 Lev. 35, 159; Aydemir 1995 Lev. 74 A 2.51 Bu altlk genel hatlaryla s bir tabak formuna benzemekle beraber, zensiz yaps ve dier rneklerle benzeriiliinden mlek altl olmas gerektiine karar verilmitir.52 Benzer rnekler Patara Deniz Feneri kazlarnda da ele gemitir, bkz.: T. Korkut, Patara Deniz FeneriSeramik ve Cam Buluntular (2009) Nr. 144-146 Baskda.


30/255

13

AL II (Lev. 1 Kat. No. 3-10):

kinci grupta deerlendirilen mlek altlklar her ne kadar birinci grupta olduu gibi,

da alarak ykselen bir gvde ve yine da dnk bir dudak yapsna sahip olsa da, stten

dzleen dudak formuyla onlardan ayrlr. Dudan bu yaps byk olaslkla zerine

yerletirilecek mlee ayak ilevi grmesi amacyla tasarlanmtr. Yine birinci gruptan

farkl olarak gvde tam ortadan keskin bir dnle incelip, S formunda verilmitir. Bu grupta

deerlendirilen mlek altlklar kaide yaplarna gre iki farkl alt gruba ayrlrlar. Birinci alt

grubu halka kaideli rnekler oluturur(Kat. No. 3-6). kinci alt grupta incelenen altlklar ise

dz tabanldr (Kat. No. 7-10). Dz tabanl mlek altlklarn bazlarnda tabann balang

ksmnn hemen altnda derin bir yiv halinde verilmi profil bulunmaktadr(Kat. No. 9-10).

Ayrca bu her iki rnein duda dierlerine oranla olduka da sarkk biimde

vurgulanmtr.

Grup rneklerinin hamurlar youn kire, kum katkl ve genellikle pudrams

dokuludur. Hamur renkleri sar, kmzms sar, pembe ve kahverengi tonlar arasnda

deiiklik gstermektedir. Astarsz rneklerin dnda genellikle krmzms kahverengi ve

krmz astar grlr.

AL II grubu iersinde deerlendirilen mlek altlklarnn pek ounun benzerleri

Phokaia53 ve Anamurium54 kazlarnda ele gemitir. Benzer buluntular dikkate alnarak bu

grup rnekleri .S. 2. yy.n ilk yarsna tarihlendirilebilir. Grup rneklerinden sadece 9

numaral rnein bu gne kadar ok yakn bir benzerine herhangi bir blgede

rastlanlmamtr. Ancak sz konusu altlk da TBS Roma Dolgusundan ele geen dier

altlklar nedeniyle bu dneme tarihlenebilir55.

AL III (Lev. 2 Kat. No. 11-12):

nc grup mlek altlklar halka form yaplaryla ilk iki gruptan ayrlmaktadr . Bu

gruba dahil edilen rnekler yarmay biimli bir gvde profiline sahiptirler. Gvde profili stte

yuvarlatlm dudakla son bulmaktadr. Benzer bir durum gvdenin alt ksmnda da

gzlemlenir. Burada deerlendirilen her iki rnek genel hatlaryla birbirlerine ok

benzemektedir. Sadece detaylarda az da olsa farkllklar gzlemlenebilir. rnein 11 numaral

53 zbtev 1994 Lev. 36, 165; Lev. 37; Aydemir 1995 Lev. 74 -75.54 Williams 1989 Res. 63.55 Tepecik Bey Evi iin bkz.: syf. 7-8.


31/255

14

altln gvdesi ie dnk bir kavisle sonlanrken 12 numaral rnekte ise, gvdenin alt ksm

kaln tutulmu ve dz biimde ekillendirilerek ite yukarya doru hafif eimli braklmtr.

AL III grubu rneklerinin hamurlar kire, kum, ince akl ta, mika katkl ve sert

dokuludur. Hamur renkleri kahverengi ve krmz tonlarnda olan rneklerden sadece 12

numaral rnek zerinde pembe astar grlr.

AL III grubu ierisinde deerlendirilen mlek altlklarndan benzerlerine

Anamurium56 ve Knossos57 bata olmak zere pek ok antik yerleimde rastlanlm ve sz

konusu rnekler Erken Roma Dnemine tarihlendirilmitir.

5. 1. 2. Bardak

Sv ieceklerin tketiminde kullanlan bardaklar daha ok masa kaplar ierisinde

deerlendirilirler. Literatrde kulplu veya kulpsuz bardaklar olmak zere iki alt grupta

deerlendirilen bardaklarn cam veya metalden retilmi rnekleri de bilinmektedir. Antik

ada bardak formunu ifade eden bir kelime yoktur58. Ancak bardak, kase, kupa ve kadeh iin

genel olarak Poculum59 ya da Poterion60 kelimeleri kullanlmtr. Patara kazlarnn farkl

alanlarnda ele geen bardaklarn61 sadece be adeti burada deerlendirilmitir. Sz konusu

seramikler form bakmndan ok yakn zellikler gsterdiinden tek grup halinde

incelenmitir.

BA I (Lev. 2 Kat. No. 13-17):

Dik ya da hafif da alarak ykselen gvde yaps bu formun karakteristik zelliidir.

Bugne kadar bilinen rneklerin hibirinde kulba rastlanlmamtr. Kaide yaplarnda isefarkllklar gzlemlenir. Baz bardaklar dz bir taban yaps gsterirken (Kat. No. 14.17)

dier rnekler de ise halka kaide kullanlmtr (Kat. No. 13.15-16). Ayrca 13 numaral

bardak dierlerinden farkl olarak tabannn altnda dbkey bir profillidir. Bardak grubu

ierisindeki en farkl form, tabandan itibaren iki sra dbkey profille dik ykselen gvdeye

sahip 17 numaral rnektir.

56 Williams 1989 Res. 63, 598.57 Sackett 1992 Lev. 148, 99; 149, 122.58 Trke bardak kelimesi karl daha ok cam rnekleri tanmlar, bkz.: Eren 1988, 142.59 Hilgers 1969, 74-75.60 Poterion kelimesi Yunanca terminolojide kullanlmaktadr. bkz.: Liddell Scott 1951, 1454.61 rnein Meclis Binasnda ele geen bardak formu iin bkz.: Korkut Grosche 2007, 138 Nr. 198.


32/255

15

Grup rneklerinin hamurlar ince kire, kum katkl ve sert dokuludur. Hamur renkleri

ise krmzms sar, krmz ve sarms kahverengi tonlar arasnda deikenlik gsterir. 14 ve

17 numaral bardaklar dnda grupta yer alan dier rnekler krmz astarldr. Krmz astarl

bardak rnekleri byk olaslkla terra sigillata seramiklerinin taklitleridir62. Bunlardan baka

16 numaral rnek, ince srlm astar zerinde dalgal bant uygulamasyla dier bardak

rneklerinden ayrlr.

Bardak formu altnda deerlendirilen 13-15 numaral rneklerin benzerleri .. 2.

yy.n sonlarndan itibaren farkl blgelerden bilinmektedir63. Roma Dnemi ile birlikte

benzer formlar cam64 ve terra sigillata65 gruplarnda da kullanlmtr. Gnlk kullanm

seramikleri ierisinde ise en yakn benzerlerine Didyma buluntular arasnda rastlanlr66.

Roma Dneminde kullanm yaygnlaan cam formlar ierisinde benzer formlarn varl ve

dnemin modas olan krmz astarl seramikler olaslkla bu formun gnlk kullanm amal

taklit edilmesine sebep olmutur. Dnemin gnlk kullanm bardaklarnda 13-15 katalog

numaral rnekler .S. 1 yy.da retilmi olmaldr. 16 numaral bardan benzer rneine

Didymada67 rastlanlr. Ancak Didyma rnei zerinde herhangi bir bezeme motifi yoktur.

Yine de form benzerlii dikkate alnarak 16 numaral bardak .S. 1. yy. ilerine

tarihlendirilebilir. 17 numaral bardan ise karlatrma rnei bulunamamtr.

5. 1. 3. Kadeh

ki kab olarak kullanlan kadehler, bardaklar gibi masa kaplar ierisinde

deerlendirilmitir. Erken dnemlerden itibaren bilinen bu form68 olaslkla Arkaik Dnem

gelenei olan kylix ve kantharos gibi ayakl seramiklerin Roma Dnemi iindeki

takipisidir69. Yuvarlak biimde ekillendirilmi bir taban zerine oturan ayak ve yayvan yada derin gvde bu formun karakteristik zelliklerindendir. Roma Dneminde retilen benzer

62 Patara yerel retim krmz astarl seramikler iin bkz.: Uygun 2009, 165-183.63 Callaghan 1981, 38 Res. 1, 2-4; Lev. 1, e-g.64 Grler 1998, 122-127; Baybo 2003, 51 iz. 38-39, 201-212.65 Hayes 1985 Lev. 13, 11; 16, 13; 68, 1-12.66Wintermeyer 2004, 30. 118. 119 Res. 302, 1092. 1094.67 Wintermeyer 2004, 118 Res. 1091-1092.68 Kadeh formunun bilinen en erken rneklerine Miken seramikleri ierisinde rastlanlr, bkz.: Matz 1957, 134Lev. 110; Higgins 1967, 113 Res. 130.69 Arkaik Dnem kylix rnekleri iin bkz.: Boardman 1974 Res. 108-122.


33/255

16

formdaki kaplar iin Calix kelimesi kullanlmtr70. Kadeh grubu ierisinde deerlendirilen

rnekler gvde yaplar gz nnde tutularak iki farkl alt grupta incelenmitir.

KD I (Lev. 2-4 Kat. No. 18-32):

Yuvarlak, alt dz bir kaide zerine oturan ayak ve stte yayvan gvde bu grubun

genel karakteristik zelliidir. Ancak grup ierisinde deerlendirilen rneklerin bazlar kaide

ve dudak yaplaryla farkllk gsterirler. Patara kazlar esnasnda farkl alanlarda ele geen

toplam 15 rnek bu grup altnda incelenmitir. Saysal adan Hurmalk Hamam buluntular

younlukta olmasna karn Ana Cadde gibi dier alanlarda da benzer formlar ele gemitir.

Genelde kadehlerin kaideleri dz bir profille ayakla birleirken, baz rneklerin (Kat. No.

18.29) kaideleri zerinde dbkey kntl bir profil bulunmaktadr71. Ayrca 18 numaral

rnein ayak ksm tam ortada bir bilezikle hareketlendirilmitir. 19 numaral rnek ise

kaidesinin st ksmnn bombeli braklmasyla farkllk gsterir. Dier taraftan 18-20

numaral rneklerin yayvan gvdeleri ie dnk az ve keskin dudak profiline sahiptirler. 22-

25 numaral rnekler dik az ve yuvarlatlm dudak profili ile vurgulanmtr. 21 numaral

rnek ise hem dik az hem de keskin dudak yapsna sahiptir.

KD I grubu rneklerinin hamurlar ince kire, kum katkl, genellikle kk gzenekli

ve sert dokuludur. Hamur renkleri ise krmz, krmzms sar, kahverengi ve sar tonlar

arasnda deikenlik gsterir. Grup ierisinde yer alan rneklerin nemli bir zellii de

ssleme amal yaplm, bazen dudak kenarnda (Kat. No. 22) bazen de kabn tondo

ksmnda yer alan kaln bir frayla ekilmi tek(Kat. No. 19-20. 25. 27. 29-32) ya da apraz

(Kat. No. 23. 28)eritlerin bulunmasdr(Res. 3-4) .

Kadeh formunun birinci alt grubunda deerlendirilen rneklerin benzerleriAnamurium72 Perge73 ve Knossos74 kazlarnda ele gemitir. Knossos ve Anamurium

rnekleri buluntu yerleri nedeniyle .S. 1. yy. ilerine tarihlendirilmilerdir. Perge rnei ise,

.S. 2.-7. yy. gibi olduka geni bir zaman dilimi ierisinde deerlendirilmitir. I. kadeh grubu

rneklerinin Roma Dnemi ilerinde yaygnlamaya balayan camdan retilmi benzerleri .S.

70 Hilgers 1969, 44-45.71 Benzer profil cam rnekler zerinde de grlr, bkz.: Saldern 1962, 9 Lev. 6 Res. 13.72 Williams 1989, 101-102 Res. 63, 591-592.73 Atik 1995, 123 Res. 49, 239.74

Knossosta ele geen rneklerin ttslk olarak kullanld da sylenmektedir, bkz.: Sackett 1992, 197 Lev.147, 73.


34/255

17

3.7. yy. arasnda tarihlendirilmektedir75. Patara Hurmalk Hamamndan ele geen benzer

pimi toprak bir rnekte .S. 5. yy. ierisine tarihlendirilmitir76. Antik dnemde retilen pek

ok pimi toprak kabn dnemin metal ya da cam benzerlerinin taklidi olduu bilinir. Bu

balamda cam rneklerle olan benzerlikleri ve Patara rnei de dikkate alnarak I. grupta yer

alan kadehler Ge Roma Dnemini kapsayan bir srece (.S. 3.-5. yy.) tarihlenebilir.

KD II (Lev. 4 Kat. No. 33-36):

Alt dz braklm yuvarlak bir kaide zerine oturan derin gvde yaps bu grubun

karakteristik zelliidir. Ayrca KD II de yer alan rneklerin ayak ksmlar KD I alt grubunun

aksine daha ksa tutulmu ve neredeyse tabandan gvdeye geilmitir. Sadece 35 numaral

kadehin aya dierlerine oranla biraz yksek tutulmutur. KD II alt grubu kadehleri olduka

derin ve da alan, fakat dik biimde ykselen gvdeye sahiptirler. Burada deerlendirilen

rneklerin hi birinde az ksm ele gemediinden, az formu hakknda kesin bir ey

sylenemez.

33 numaral rnek olduka ince olan cidar kalnl, gri renkteki astar ve iilik

yapsyla dier rnekten ayrlr. Bu farkllklar daha ok dnemin cam kadehlerinin

formlarn anmsatrlar. Ayrca 35 ve 36 numaral kadehlerin gvde ve kaidelerinde ksmen

korunmu astar akntlar izlenebilmektedir.

KD II grubu rneklerinin hamurlar ince kire, kum katkl ve sert dokuludur. Hamur

renkleri gri, krmzms sar ve kahverengi tonlar arasnda deikenlik gsterir. 35-36

numaral rnekler zerinde astar akntlar da izlenebilmektedir.

KD I grubunda olduu gibi KD II grubundaki kadehler de cam rneklerle bykbenzerlik gstermektedir77. Ayn zamanda bu kadehlerin pimi toprak benzerleri Anamurium

kazsnda ele gemi ve .S. 1. yzyla tarihlenmilerdir78. Ancak bu tarih genellikle ge Roma

malzemesiyle n plana kan Hurmalk Hamam buluntularyla rtmemektedir. Patara

Meclis Binasnda bulunan 35 numaral rnek Korkut tarafndan .S. 3.-4. yy. aralna

tarihlendirilmitir79. Meclis Binas buluntusu ve grup rneklerinin cam rneklerle olan yakn

75 Baybo 2003, 58 iz. 56, 330-338; Harden 1934, 145 Lev. 7 a-c; Saldern 1962, 9 Lev. 6 Res. 13.76 Korkut 2007c 162-163 Res. 9, 54.77 Benzer cam rnekler iin bkz. Harden 1934, 145 Lev. 7 a-c; Baybo 2003, 58 iz. 56, 330-338.78 Anamurium kazlarnda ele geen rnekler iin bkz. Williams 1989, 101 Res. 63, 591.79 Korkut Grosche 2007, 139 Nr.199.


35/255

18

form benzerlii nda KD II grubunda deerlendirilen kadehler de Ge Roma Dnemi (.S.

3.-5. yy.) ierisine tarihlendirilebilir.

5. 1. 4. Kase

Kase bal altnda incelenen seramikler genellikle yuvarlak ya da da alan bir

gvde ve da dnk az yapsna sahiptirler. Hellenistik Dnemden itibaren siyah ve

krmz astarl seramik gruplarndan bilinen bu form80, Roma Dnemi gnlk kullanm

seramikleri olarak masa kaplar ierisinde her trl ihtiyac karlamaya ynelik retilmitir.

Roma Dneminde kullanlan kase formlar iin Acetabulum ifadesi kullanlmtr81. Ancak

bugne kadar yaplan seramik aratrmalarnda kase ifadesi ok farkl tip ve boyuttaki kaplar

tanmlamak iin kullanlmtr. Bu tez kapsamnda kullanlan kase ifadesi daha ok kk

boyutlarda olan, kresel ya da da alan gvdeli kaplar ifade etmektedir. Patara buluntular

ierisinde bardak formuna ok benzeyen dik gvdeli ve olduka da takn dudakl

seramikler de mevcuttur (Kat. No. 47-48). Dudak yapsndan dolay bardak grubundan

farkllklar gsteren bu rnekler kase formlar ierisinde deerlendirilmitir. Dudak yapsnn

dnda bu rneklerin olduka s olmalar da bu deerlendirmeyi destekler niteliktedir.

KA I (Lev. 4-5 Kat. No. 37-43):

Hafife da alan az, kresel gvde, dz ya da kk halka kaide grubun genel

form zellikleridir. Grup ierisinde drd salam olarak Oygu Mezar 42den, dierleri

Tepecik Nekropolnn farkl alanlarndan ele geen toplam yedi adet kase rnei yer alr.

Oygu Mezar 42de ele geen rnekler (Kat. No. 37-40) ayn kontekst iinden gelmeleri

nedeniyle form btnl gsterirler. Kaideden itibaren yarm kresel formda ykselen gvde

azda hafife da dner ve yuvarlatlm dudak profiliyle sonlanr. 38 numaral rneingvdesinden az ksmna gei kk yivlerle vurgulanmtr. 37 ve 38 numaral rneklerin

kk dztabanlar altta bir yivle hareketlendirilmiken, 39 numaral rnek hafif ykseltilmi

kk halka kaideye sahiptir. 40 numaral rnek ise yine hafif ykseltilmi olan taban ve

alttaki derin yiv kanalyla bir kaide grnmn almtr. 41 numaral rnek 37-40 numaral

seramikler gibi da dnk dudak yapsna sahip olmakla birlikte tabanda ikin, yukarya

doru daralan gvde formuyla onlardan ayrlmaktadr. 42-43 numaral rnekler ise daha dik

80 Hellenistik Dnem rnekleri iin bkz.:Sch fer 1968 Lev. 4, 13-20; In 2007, 142, Res. 5-6.81 Hilgers 1969, 33-34.


36/255

19

gvdelidirler. 42 numaral rnek kk da dnk az, 43 numaral rnek ise belirgin da

dndrlm az ve yuvarlak dudak profiline sahiptir.

KA I grubu rneklerinin hamurlar ince kire ve kum katkldr. Hamur renkleri

pembe, sar, krmzms sar tonlarnda deikenlik gsterir. Astar renkleri ise genellikle

hamurun ak ya da koyu tonlarndadr.

37-39 numaral kaselerin en yakn benzerleri Didyma kazlarnda ortaya kartlm ve

.S. 1. yy. ierisine tarihlendirilmitir82. 40 numaral rnein benzerleri yine Didyma83 ve

Stobi84 de grlr. Stobi buluntusu Erken Roma Dnemine tarihlenir. Korkut tarafndan daha

nce yaynlanan 38 numaral rnek Erken Roma Dnemine tarihlendirilmitir85. Ayn

konteksten gelen bu drt kase kendi buluntu grubu ierisinde bir bitirme tezi kapsamnda

deerlendirilmi ve dier mezar buluntular da dikkate alnarak .. 1. yy. ierisine

tarihlemitir86. Ancak Didyma ve Stobi buluntular gz nnde tutularak 37-40 numaral

kaseleri Korkutun da nerdii gibi, .S. 1. yy. ierisinde tarihlendirmek daha doru olacaktr.

Sz konusu oygu mezardan ele geen ve Erken Roma Dnemine tarihlenen dier buluntular

bu neriyi destekler niteliktedir. Mezar buluntular ierisinde yer alan 41-43 katalog numaral

kaselerin benzerleri ise Ephesos kazlarnda gnna kartlmtr87. Ephesos buluntular

Meri tarafndan literatrde ince cidarl seramikler (dnnwandige keramik, fine ware) olarak

adlandrlan grup ierisine deerlendirilmitir88. 41-43 numaral kaseler de iyi piirilmi ve

ince cidarl yaplaryla bu grup ierisinde deerlendirilip, .S. 1. yy. a tarihlendirilebilirler.

KA II (Lev. 5 Kat. No. 44-48):

Yayvan ya da dia alarak ykselen gvde, da dndrlm az, tamamen dz ya

da hafif ykseltilmi kaide grubun genel form zelliidir. Grup ierisinde farkl alanlardan elegemi toplam be kase deerlendirilmitir. Bu rneklerin gvde yaplar birbirinden farkllk

gstermesine karn, az yaplarndaki benzerlik ve kk boyutlar nedeniyle ayn alt grup

altnda incelenmitir. Grup ierisindeki 44-45 katalog numaral eserler da alarak ykselen

yuvarlak profilli gvde ve tamamen da dndrlm dudak yapsna sahiptir. 44 numaral

82 Wintermeyer 2004, 150 Res. 1483.83 Wintermeyer 2004, 130 Res. 1258.84 Anderson-Stojanovic 1992, 114 Lev. 104, 877.85 Korkut 2007a, 199 Res. 12.86 Tner 1999, 7. Dier mezar buluntular iin ayrca bkz. Ylmaz evik 1995, 210 Res. 9.87 Meri 2002, 72-74 Lev. 32. 35. 36 K 368 K411 K427.88 Meri 2002, 69.


37/255

20

rnek dz kaidelidir ve gvdeyle birleme noktasna doru kaide daralmaktadr. 45 numaral

rnek ise ok hafif ykseltilmi geni ve dz bir tabana sahiptir. Her iki kase de benzer

formda olmalarna ramen 45 numaral rnek daha kaln cidarl olmasyla 44 numaral

rnekten ayrlr. 46 numaral kase dz biimde da alarak ykselen gvde ve keskin profille

da dndrlm yine dz bir dudak yapsna sahiptir. 47-48 numaral kaseler ise dier

rneklerin aksine daha dik bir gvde yapsna sahiptirler89. Her iki rnein dudaklar dz

biimde ekillendirilmi ve da dndrlmtr.

KA II grubu rneklerinin hamurlar kire ve kum katkldr. hamur renkleri krmzms

sar ve kahverengi tonlarndadr. 47-48 numaral kaselerin dndaki rnekler ince kahverngi

tonlarnda bir astarla kaplanmtr.

44-45 numaral seramiklerin en yakn benzerleri Paphos90, Didyma91 ve Stobi92

kentlerinde grlmektedir. Paphos rnei yerel retim seramikler ierisinde deerlendirilmi

ve geldii kontekst .. 2. yy. ile .. 1. yy.n sonu arasna tarihlendirilmitir. Stobi rnei

.S. 2. yy. ierisinde deerlendirilmitir. Didyma benzerinin ise tarihlendirilmesi

yaplmamtr. Benzer kase formlar dikkate alnarak 44-45 numaral seramikler.S. 1.-2. yy.

ierisine yerletirilebilir. KA II grubu ierisinde yer alan 47-48 numaral rneklerin

karlatrma rnekleri bulunamamtr. 46 numaral rnek Korkut tarafndan .S. 5. yy.

ierisine tarihlendirilmitir93. Ele getikleri kontekst nedeniyle Ge Roma Dnemine ait

olmas muhtemel94 47-48 numaral kaselerin 46 numaral rnekle olan yakn form benzerlii

de sz konusu eserlerin Ge Roma Dnemi tarihini dorulamaktadr.

KA III (Lev. 5 Kat. No. 49):

Ykseltilmi dz bir taban ve gvdenin en geni yerinde da knt yaparak dikeyykselen az KA III grubu ierisinde deerlendirilen kasenin karakteristik form zelliidir.

Krmz astarl seramiklerden bilinen bu form Bat Grubu Sigillata (ESA) ve Dou Grubu

89 Dik gvde profilleri bardak formunu anmsatr. Ancak olduka da dnk ve dz biimde verilen dudakyaplar bu rneklerin bardak olarak kullanlamayacana iaret eder.90 Hayes 1991, 156 Res. 56, 21.91 Wintermeyer 2004, 131 Res. 1260.92 Anderson-Stojanovic 1992, 125 Lev. 122, 1033.93 Korkut 2007c, 161-162 Res. 8, 49.94 2008 kaz sezonu esnasnda evket Akta ile birlikte yrtlen seramik incelemeleri sonucunda buseramiklerin ele getii alanlarda daha ok Ge Roma Dnemine tarihlenen seramiklerin bulunduu tespitedilmitir.


38/255

21

Sigillata (ESB), zellikle andarl seramikleri ierisinde gzkr95. zerinde hi bir astar

izine rastlanlmayan 49 numaral kase ayn zamanda zensiz bir iilie sahiptir. Bundan

dolay sz konusu kase dnemin modas olan krmz astarl seramiklerin basit form taklidi

olarak kabul edilebilir. Ayrca bu kase formunun krmz astarl olamayan benzerlerine

Berenicede de rastlanlmtr96. Bu kase formun uzun sre kullanlmas nedeniyle 49

numaral rnek.S. 1.-3. yy. lar ierisine tarihlenebilir.

KA IV (Lev. 5 Kat. No. 50):

Halka formunda bir kaide, da alarak ykselen gvde ve ie dnk az KA IV

grubu ierisinde deerlendirilen kasenin en belirgin zelliklerindendir. Ayrca gvdenin tam

ortasnda oluturulan girinti kabn iinde kaln bir dbkey ykselti ile vurgulanmtr. e

dnk profilli az yaps, olaslkla sv maddenin dklmesini engellemek iin yaplmtr.

Kabn i ksm apraz izgilerle, dudak kenar ise sadece astarla vurgulanmtr. Roma

Dnemi gnlk kullanm seramikleri ierisinde hibir karlatrma rneine rastlanlmayan

bu kasenin benzerleri daha ok terra sigillata formlarndan bilinir97. Ancak Patara

buluntusunun krmz astarl olmay ve zerindeki basit astar bezemeleriyle terra sigillata

rneklerinden ayrlmas, onun olaslkla yerel retim taklit bir form olduuna iaret

etmektedir.

KA V (Lev. 6 Kat. No. 51-59):

Olduka dar tutulmu dz bir kaide, da alarak ykselen gvde, yuvarlak ya da dz

sonlandrlm dudak kenar ve gvdeye oturan yatay yuvarlak kesitli kulplar KA V grubunun

genel form zelliklerindendir. Bu grupta yer alan kaselerin dier bir belirgin zellii de kaide

merkezinden itibaren, bazen apraz erit bantlarla bazen de bitkisel motiflerle vurgulanmsslemelerdir (Kat. No. 51.53-57) (Res. 5-6). Kk form yaplarndan dolay kaseler

grubunda deerlendirilen bu rnekler, masa kaplar ierisinde baharatlk veya tuzluk gibi

farkl amalarla kullanldklar tahmin edilmektedir98.

95 Terra Sigillata rnekleri iin bkz.: Robinson 1959 Lev. 4-5; Eiwanger 1981 Lev. 3-7; Hayes 1997 Res. 14.96 Riley 1979 Res. 129, 984.97 Forster 2001, 153-154 Res. 4. 8 j.98 Baharatlk veya tuzluk gibi farkl amalarla kullanlan kase formlar erken dnemlerden itibarentannmaktadr. bkz.; Rotroff 1997, 156-168 Nr. 866-959. Szkonusu kaselerin Limyrada ele geen ve .S. 7. yy.gibi olduka ge bir dneme tarihlenen testinin kulbuna aplike edilmi kapak formuyla (Eisenmenger-Mader1995, 251 Res. 16) olan yakn benzerlikleri dolaysyla bunlarn kapak olarak kullanlm olma ihtimalleri de

bulunmaktadr. Ancak bu tr kase formlarnn kulp ve az yaplar onlarn testi kapa olarak kullanmlarngletirir niteliktedir.


39/255

22

Grup ierisinde yer alan 51-58 numaral kaseler genel olarak benzer form zellikleri

gstermelerine ramen kulp yaplarnda farkllklar sz konusudur. 58-59 numaral kaseler

grup iindeki dier rneklere gre daha geni bir tabana sahiptirler. 55 numaral rnek ise

kaidesiz verilmitir. Ayrca 59 numaral rnek bikonik gvde yapsyla dierlerinden ayrlr.

Grup rneklerinin hamurlar az ve ince kire, kum katkldr. hamur renkleri ise

krmz ve pembe tonlarndadr.

KA V grubunda deerlendirilen kaselerin en yakn benzerlerine Perge kazs

buluntular arasnda rastlanlmtr99. 51-58 numaral kaselerin Pergede bulunmu benzer

karlatrma rnekleri Atik tarafndan .. 1. - .S. 1. yy. arasna tarihlendirilmitir. 59

numaral kasenin yine Pergede ele geen benzer rnei ise .S. 4.-7. yy. arasna verilmitir.

Dolaysyla yukardaki karlatrma rnekleri nda 51-58 numaral kaseler iin .S. 1. yy.,

59 numaral kase iin ise .S. 4.-7. yy. lar arasnda bir dnem tarihleme iin nerilebilir.

5. 1. 5. Marapa

Antik literatrde Cupellae ya da Cupulae olarak adlandrlan100 marapalarn101

olduka kk boyutlu olanlarnn bardak veya kupa formu gibi sv tketimi iin, byk

formlu olanlarnn ise srahi gibi masalarda kullanld tahmin edilmektedir. Marapa

formunu bardak, kupa-kadeh veya fincan gibi seramiklerden ayran en nemli zellik,

bunlarn daha hacimli bir gvde yapsna sahip olmasdr. Ayrca marapalarn kaide ve kulp

yaplarnda da farkllklar sz konusudur. Patara Roma Dnemi gnlk kullanm seramikleri

ierisinde form eitlilii bakmndan olduka zengin olan marapalar az ve gvde profilleri

dikkate alnarak alt alt gruba ayrlmlardr. Marapa grubuna ait olduu tahmin edilen

kaideler de oluturulan bu alt gruplarn ierisinde deerlendirilmitir.

MA I (Lev. 6-7 Kat. No. 60-69):

Farkl alanlardan ele gemi toplam on adet seramiin yer ald grubun genel form

zellii; dz veya halka bir kaide yaps, oval gvde ve dik ya da hafif da alan azdr.

Gvdenin da ald en u nokta ayn zamanda kulbun gvdeyle birletii yerdir. Kulbun

balang noktas ise gvdeden soyutlanarak vurgulanan azn hemen arkasdr. Kulp

ykseklii baz rnekler dnda genelde kabn boyunu amamaktadr.

99 Bkz. Atik 1995, 43-44.172 Res. 20, 39; 73, 380.100 Hilgers 1969, 54-56.101 Marapa formunun Trke szlk anlam iin bkz. Eren 1988, 995.


40/255

23

MA I alt grubu ierisinde deerlendirilen 60-64 katalog numaral marapalar arasnda

kk farkllklar gzlemlenmesine ramen, genel form zellikleri bakmndan homojen bir

yap gsterirler. 60-61 numaral marapalar dik ykselen az ve fazla yksek tutulmayan dz

bir taban yapsna sahiptirler. Gvdelerinin en ikin noktas merkezden aaya doru

kaymtr. Kaideleri ele gemeyen 62-63 numaral marapalarda az hafife da dnk

verilmitir. Ayrca bu rneklerde gvdenin da alan en u noktas daha yukar ekilmi,

neredeyse gvdenin tam ortasna denk gelmitir. 64 numaral marapa dik sonlanan az

yapsyla 60-61 numaral rneklere benzemektedir. Ancak gvde yaps 62-63 numaral

marapalara daha yakn durmaktadr. 60-64 numaral marapalar olduka ince cidarl ve iyi

frnlanm hamur yaplaryla grup iinde yer alan dier seramiklerden ayrlmaktadr102. 65

numaral marapa olduka da dndrlm az ve kaln duda aan kulp yapsyla ilk be

rnekten ayrlr. Ayn kontekst buluntusu olan 66-67 numaral marapalar da da

dndrlm az yaplarna sahiptir. Ancak 66 numaral rnekte oval bir gvde ile halka bir

kaide gzlemlenirken, 67 numaral marapa ise torba formuna yakn ve yivli bir gvde ile

ykseltilmi dz bir kaide yapsna sahiptir. Her iki rnein de kulplar azla gvde birleme

noktasnda balamakta ve ykseklikleri duda amadan gvdeye oturmaktadr. Da

dndrlm az, merkezi ikin gvde ve dz bir kaide yaps 68-69 numaral marapalarn

genel form zelliidir. Grup ierisinde yer alan dier rneklerin aksine bu iki marapann

kulplar dudaktan balatlm ve gvdenin en ikin yerine oturtulmutur. Ayrca her iki

rnein de gvdeleri zerinde belirgin yivler bulunmaktadr.

MA I alt grubunda deerlendirilen marapalarn hamurlar genellikle ince kire ve

kum katkldr. 68-69 numaral rneklerin hamurlarnda ise mika katklar da grlmektedir.

Hamur renkleri krmz, krmzms sar ve kahverengi tonlarnda olan grup rnekleri genelde

astarsz retilmilerdir. Sadece 64-67 numaral rnekler krmznn tonlarndan bir astarla

gvde yarsna kadar boyanmtr. Gvdenin alt ksmlar genelde astarsz braklan burneklerde kaideye doru astar akntlar da grlr. Dier taraftan 65 numaral marapann

sadece az ve kulp ksmlar yine krmz renk tonlarnda astarlanmtr.

60-64 numaral marapalarn benzerlerine Atina103, Knossos104, Stobi105, Paphos106

Ksanthos107 gibi kaz buluntular arasnda rastlanlmtr. Atina buluntular Robinson,

102Bu tr seramikler literatrde ngilizce Thin Walled Ware ve Fine Ware Almanca Dnnwandige Wareolarak da adlandrlmaktadr. Bkz.: Hayes 1991, 59-60; Anderson-Stojanovic 1992, 35-36;Japp 1999, 301 vdd.;Meri 2002, 69.103 Robinson 1959, 22-23 Lev. 7 G 182.104 Hayes 1983, 128 Res. 10, 118.105 Anderson - Stojanovic 1992, 74 Lev. 60, 512.


41/255

24

Knossos buluntular ise Hayes tarafndan .S. ge. 1. yy. a tarihlendirilmitir. nce cidarl

seramikler bal altnda deerlendirilen Paphos buluntular yine Hayes tarafndan .S. 1. yy.

iinde deerlendirilmitir. Stobi kazlarnda bulunan bir baka rnek talyadan ithal

seramikler arasnda deerlendirilip, .S. 1. yy. ierisine yerletirilmitir. Ksanthos kazsndan

ele geen benzer bir rnek yine .S. 2. yy. ierisine tarihlendirilmitir. Ancak nadiren de olsa

benzer rneklerin olduka ge bir dneme tarihlendikleri de bilinmektedir. rnein Eiwanger,

Demetriasta ele geen benzer rnekleri .S. 3-4 yy. ierisinde deerlendirmitir108. Korkut

tarafndan daha nce yaynlanan 60-61 numaral Patara marapalar .S. 1. yy.a

tarihlendirilmitir109. Sonu olarak yukarda verilen benzer rnekler nda 60-64 numaral

Patara marapalar iin en uygun tarih .S. 1. yy. olacaktr. 65-66 numaral seramiklerin en

yakn benzerleri Stobi kazlarnda ele gemitir110. Anderson-Stajanovic tarafndan Stobi

buluntular.S. 2.-3. yy.lar ierisine tarihlendirilmitir. Ayrca Korkut 66 numaral rnei .S.

2. yy. ierisinde deerlendirmitir111. 65-66 numaral marapalar genel form yaplar

bakmndan 60-64 numaral rneklerle benzerlik ierisindedirler. Ancak daha kaln tutulmu

cidar yaps ve MA II-IV gruplarnda da gzlemlenen benzer astarlanma teknii bunlarn

kronolojik olarak Stobi buluntularna daha yakn olduunu gsterir. Bunlardan dolay 65-66

numaral marapalar iin nerilen .S. 2. yy. tarihi uygun olacaktr. 67 numaral marapa

Korkut tarafndan .S. 2. yy.a tarihlendirilmitir112. 67 numaral rnein en yakn form

benzerleri Efes de113 .S. 1. yy.a, Knossos ta114 ise .S. 2. yy.a tarihlenmektedir. 68-69

numaral seramiklerin yakn benzerleri Perge115 ve Sarahane116 kazlarnda ele gemi ve .S.

4.-7. yy. lar arasnda deerlendirilmitir. Ancak 68 numaral rnek iin Korkut .S. 6.-7 yy.

tarihlerini nermitir117. Gerek hamur yaplar gerekse form zellikleriyle Erken Roma

Dnemi gnlk kullanm seramiklerinden aka ayrlan bu marapalar.S. 5.-7. yy. ierisine

tarihlendirilebilir118. Bu tarihleme ayrca 68-69 numaral marapalarn buluntu yerlerinin

kronolojisi ile de rtmektedir119.

106 Hayes 1991 Res. 22,17.107 Pellegrino 2004 Res. 3, 1.108 Eiwanger 1981 Ek 5, Form 5.109 Korkut 2007 a, 197, Nr.2-3.110 Anderson - Stojanovic 1992, 121 Lev. 115, 973-975.111 Korkut 2007a, 196-197, 6.112 Korkut 2007a, 196-197, 5.113 Meri 2002,75 Lev. 38, 452-454, 1.114 Sackett 1992, Lev.176, 17.115 Atik 1995, 183 Res.78, 417, 421.116 Hayes 1992, Lev. 12. d.117 Korkut 2007 c 156-157, Res. 5. 26.118 Her iki rnekte Roma Dnemine tarihlenen marapalarda grlmeyen youn mika, kum ve kire katklhamur yaplar gzlemlenir.119 Ana Caddenin kazcsevket Akta eserlerin ele getii alandan bulunan sikkelerin .S. 6.-7. yzylatarihlendiini belirtmitir.


42/255

25

MA II (Lev. 7-8 Kat. No. 70-73):

Da dnk verilmi az, torba biimli gvde ve azn gvdeyle birletii noktadan

balayp gvdenin ortasnda sonlanan dikey kulp MA II alt grubunda deerlendirilen

marapalarn genel form zellikleridir. Burada deerlendirilen hibir rnein kaidesi ele

gememitir. Ayrca sadece 71 numaral marapann kulbu da korunmutur. 70-71 numaral

rnekler da dndrlm az, yuvarlak sonlanan dudak ve olduka belirgin yivli torba

formlu gvdeleriyle yakn benzerlikler gsterirler. 72 numaral marapa da 70-71 numaral

seramiklerle benzer formdadr. Ancak da alan az profilinin keskin biimde ie dnk

olarak sonlanmas ve gvde zerinde hibir yiv hareketlenmesinin bulunmayyla onlardan

ayrlr. 73 numaral marapa ise az profili yapsyla 70-71 numaral rneklerle benzerlik

gsterir.

MA II grubunda yer alan seramiklerin hamurlar ince kire, kum katkl ve bazen

gzeneklidir. Hamur renkleri ise krmz, krmzms sar ve kahverengi tonlarnda deikenlik

gstermektedir. 70-72 numaral marapalarn hamur ve astarlar ortaktr. Sadece i ve d az

kenarlar astarlanan seramiklerin gvdeleri zerinde de astar akntlar grlmektedir. Bu tipte

astarlanan seramikler blgede Tlos ve Arykanda kentlerinin buluntularndan da

bilinmektedir120. 70-71 numaral seramikler krmzms, 72 numaral rnek ise kahverengiye

yakn bir astar rengine sahiptir. 73 numaral rnek ise gri tonlu astaryla dier marapalardan

ayrlr.

MA II alt grubunda deerlendirilen marapalarn benzerlerine Knossos121, Magnesia122

ve Ephesos123 buluntular ierisinde rastlanlmaktadr. Forster, Knossos buluntusunu yerel

retim ince seramikler ierisinde deerlendirip .S. 1. yy. a tarihlendirmitir. Meritarafndan yorumlanan Ephesos buluntusu yine ince seramikler kategorisinde olup .S. 1. yy.

a verilmitir. Magnesia buluntusu ise tanmlanamayan seramikler bal altnda ele alnm

ve bir tarihlendirme yaplamamtr. Karlatrma rneklerine gre daha kaln cidar ve

astarlanma teknii bu formun yerel atlyelerde retilmi olabileceini dndrr. Knossos

ve Ephesos tan ele geen ince cidarl olmamalarna ramen benzer formlu marapalar gz

120 2005 ten beri srdrlen Tlos kazlarnda alan kaya mezarlarnn buluntular arasnda da benzer astarlamateknii grlr. Arykanda rnei iin bkz.: Bayburtluolu 2003, 133.121 Forster 2001, 153-154 Res. 4. 8 d.122 Vapur 2001, 98 iz. 21, 113.123 Meri 2002, 72 Lev. 32, 361-372.


43/255

26

nnde tutularak, MA I-IV gruplaryla benzer astar yaps gsteren 70-73 numaral Patara

buluntularn.S. 1.-2. yzyllar ierisine tarihlendirmek doru olacaktr.

MA III (Lev. 8 Kat. No. 74-76):

Dz ya da halka bir kaide, torba formlu veya oval gvde, huni biimli az ve azn

hemen altndan ykselip gvdenin da alan en u noktasna oturan dikey kulp MA III alt

grubunun genel form zellikleridir. Bu grupta yer alan marapalardan 74 ve 76 numaral

olanlarn tam bir gvde profili takip edilmektedir. 75 numaral rnein kaide ve kulp ksm ele

gememitir. 74-75 numaral rnekler form bakmndan birbirlerine olduka benzer biimde

ekillendirilmilerdir, sadece az yaplarnda azda olsa farkllk gzlemlenir. 74 numaral

marapada az olduka da alm ve huni biiminde verilmitir. 75 numaral rnek ise

daha dik bir az yapsna sahiptir. Ayrca 74 numaral rnein gvdesinde yivler

bulunmaktadr. 75 numaral marapann gvdesi ise dz perdahlanmtr. Her iki rnekte ince

cidarl ve sert dokulu bir hamur yaps gzlemlenir. 76 numaral marapa da huni biimli az

ve dz perdahlanan gvde yapsna sahiptir. Ancak burada kaide dierlerinden farkl olup

halka biim de verilmitir. Ayrca oval bir formda ekillendirilen gvde de farkldr. 74

numaral marapann d yzeyi krmz, 75 numaral rnein ise gri renkli astarlanmtr124.

76 numaral seramikte ise kahverengimsi hamur zerine krmzms renk astar gvde altna

kadar srlm, ancak kaide astarlanmadan braklmtr. 74-75 numaral seramikler gibi ince

cidarl ve iyi frnlanm rnekler literatrde Almanca dnnwandige ware, ngilizce thin

walled ware olarak ta adlandrlmaktadr125.

MA III grubu seramiklerinin hamurlar ok ince kire ve kum katkldr. 75 numaral

rnein hamuru ierisinde ayn zamanda mika katklar da gzlemlenir. Hamur renkleri

krmz, kahverengi astar renkleri ise krmz ve gri tonlarndadr.

74-75 numaral seramiklerin benzerlerine Atina126, Paphos127, Phokai128, Knossos129,

Ephesos130, Didyma131 ve Patara132 buluntular arasnda rastlanlmaktadr. Robinson

124 Gri renkli astarlamayla olaslkla metal kaplar gibi bir grnm

Documents

Bilsen_Ş._Özdemir_ Patara Roma Dönemi Günlük Kullanım Seramikleri