Bir Adam Yaratmak

8/6/2019 Bir Adam Yaratmak

1/47

Necip Fazl Ksakrek - Bir Adam Yaratmak

www.kitapsevenler.com

MerhabalarBuraya Yklediim e-kitaplar Aada Ad Geen Kanuna stinadenGrme zrller in HazrlanmtrEkran Okuyucu, Braille 'n Speak Sayesinde Bu Kitaplar DinliyoruzAmacm Yayn Evlerine Zarar Vermek DeildirBu e-kitaplar Normal Kitaplarn Yerini TutmayacandanKitaplar Beyenipte Engelli Olmayan Arkadalar Sadece Kitap Hakknda Fikir Sahibi OlduundaAada Ad Geen Yayn Evi, Sahaflar, Ktphane, ve Kitaplardan Temin EdebilirlerBu Kitaplarda Hi Bir Maddi karm Yoktur Byle Bir eyide DnmemBu e-kitaplar Kanunen Hi Bir ekilde Ticari Amal KullanlamazBilgi Paylatka oalrYaar MutluNot: 5846 Sayl Kanunun "altnc Blm-eitli Hkmler " blmnde yeralan "EK MADDE 11.- Ders kitaplar dahil, alenilemi veya yaymlanm yazl ilimve edebiyat eserlerinin engelliler iin retilmi bir nshas yoksa hibir ticar ama gdlmeksizinbir engellinin kullanm iin kendisi veya ncbir kii tek nsha olarak ya da engellilere ynelik hizmet veren eitim kurumu, vakf veya dernekgibi kurulular tarafndan ihtiya kadar kaset, CD, braillalfabesi ve benzeri 87matlarda oaltlmas veya dn verilmesi bu Kanunda ngrlen izinler

alnmadan gerekletirilebilir."Bu nshalar hibir ekildesatlamaz, ticarete konu edilemez ve amac dnda kullanlamaz ve kullandrlamaz. Ayrca bunshalar zerinde hak sahipleri ile ilgili bilgilerin bulundurulmasve oaltm amacnn belirtilmesi zorunludur." maddesine istinaden web sitesinde deneme yaynnageilmitir.T.C.Kltr ve Turizm Bakanl Bilgi lem ve Otomasyon Dairesi BakanlAnkara

Bu kitaplar hazrlanrken verilen emeye harcanan zamana sayd duyarakLtfen Yukardaki Aklamalar SilmeyinNot bu kitaplar Grme engelliler iin taranm ve dzenlenmitir.

TarayanHasan [email protected]


2/47

BR ADAM YARATMAK

Necip Fazl KISAKREK

HOCA VEYS KTPHANES

b d yaynlar

13. Basm / Austos 1999b. d. yaynlar- 48 Bask- Eko Matbaas /st.b. d. yaynlar Kurucusu: Necip Fazl Ksakrek

Yayn sorumlusu: Sual AkMessese mdr: Emrah KsakrekHer hakk mahfuz ve "b. d. Yaynlarna aittir.

b. d. yaynlar, Ankara C. Vilyet Han 10/S Caalolu - stanbulTelefon. (0212) 5285551-5125922-5110873ISBN 975-8180-31-2

BR ADAM YARATMAK / PYESESER Eser, ilk defa, 1937 -1938 knda stanbul ehir Tiyatrosu'nda temsil edilmitir.

AHISLAR

Husrev - Muharrir............................ 38 yalarnda(Muhsin Erturul)

Ulviye - Annesi............................. 56 "(Neyyire Erturul)

Selma - Halasnn kz.................. 23(Samiye Hn)

Mansur -Aktr............................... 32(Talt Artemel)

Nevzat - Ruh hastalklar doktoru... 45 (7. Galip Arcan)


3/47

eref - Gazete patronu................ 36 "(Hseyin Kemal)

Zeynep - erefin kars.................... 33(Cahide Sonku)

Turgut - Gazeteci........................... 24

(Zihni Rona)

Osman - Emektar Uak.................. 65 "(Sami Ayanolu)

Hizmeti kz - Hkmet doktoru - Birinci sivil memur ikinci sivil memur

Gardiyan.

OLAYMEHUL BR TARHTE

STANBUL'DAGEER

I

(Boaziinin Anadolu yakasnda, byk bir yalnn tal. Karda ve orta yerde rhtma alancaml kap. Kapnn sa ve solunda, baklava biiminde, demir parmaklkl iki pencere; sada veortada ifte koldan yukar kata kan merdiven. Merdivenin iki kolu iinde baheye bal antre.Solda, birbirinden uzak iki kap. ki kap arasnda, stnde ay takmlar duran rnesans bir dresuar.Her tarafta hasr koltuklar, tabureler. Orta yerde ngiliz stilinde, byk, yuvarlak, maun masa.Tavanda, masann merkezine doru sarkan billur avize. Duvarlarda tek tk yal boya resimler. kikanad ak kapdan rpntl deniz ve Rumeli kylar grnr.)

BRNCSAHNEHusrev - Turgut

(Hasr koltuklara oturmular. Turgut, elindeki deftere not alyor. Bir iki sefer yazdktan sonraHusrev e bakar. Oturu ve hareketler saygl.)11HUSREV - Babas, kendisini bir incir dalna asmt.TURGUT - Nitekim sonunda, o da kendisini birincir dalna asyor.HUSREV - Evet! Elinden kan kazaya kadar hi dnmedii bir ey, ondan sonra beynine yleyerleiyor ki, o da tpksn yapyor. Kendisini, evinin bahesindeki ihtiyar incir aacnn dalnaasyor.TURGUT - Derler ki, baz sanatkrlar eserlerindeki vak'alar, ok kere kendi hayatlarndan alrlar.

Hi olmazsa grdkleri, tesadf ettikleri hdiselerden karrlar. Benim en ok merak ettiim nedir,biliyor musunuz? Acaba piyesinizin vak'asyle husus hayatnz arasnda biryaknlk var m?HUSREV - (Dnr, glmser.) Ltfen ayaakalkar msnz?


4/47

(Turgut elindeki defteri tabureye brakr. akn,ayaa kalkar.)HUSREV - (Eliyle caml kapy gsterir.) u kapy biraz gein! Oradan rhtmn sol kesinedoru bakn. (Turgut kapnn eiini biraz geer. Sola dner, bakar.)HUSREV - Ne gryorsunuz? TURGUT - Byk bir incir aac! HUSREV - Her dalnda bir insanekecek kadar iri bir incir aac, deil mi? TURGUT - Evet!HUSREV - Demin rhtma knca nasl oldu da bu aac grmediniz? Sizden biraz evvel gelen

gazeteciler, szlerine, bahemdeki incir aacndan giritiler.(Turgut, Husrev'i dinlemiyor gibi, dikkatle aaca bakmaktadr.)12HUSREV - Ne kadar da merakla seyrediyorsunuz! Noel aac deil bu, di bir incir aac. Gelinartk yerinize!TURGUT - (Gelirken) stadm, istihzanz anlamyor deilim. Fakat bu incir aac bence okmanl. Bahenizde byle bir aa olmasayd, piyesinizdeki kahraman herhalde kendisini bir incirdalna asmyacakt. Babas daha evvelce ayn aaca aslm olmayacakt.HUSREV - br gazeteciler sizin kadar ileriye gitmediler. Yalnz aradaki tesadfe iaret etmeklekaldlar.TURGUT - (Yerine oturur.) Piyesteki incir aac buluu, belki bir oklarnca teferruattr. Bence

deil. Onda yaanma, hayattan alnma benzer bir koku var. Daha bahenizdeki aac grmedenbunu sezdim.HUSREV - Hele grdkten sonra...TURGUT - phelerim bsbtn dirildi.(O anda, rhtmn sa tarafndan, Ulviye, Mansur, Selma grnr. Caml kapya kadar gelirler.Orada dururlar. Hsrevle Turgut, gelenlere bakar..)13

KNCSAHNE Ulviye - Mansur - Selma - Evvelkiler

ULVYE - (Hsrev'e) Sizi rahatsz ettik galiba?HUSREV - Beyefendi gazetecidir. Kendisiyle piyesime dair konuuyorduk. (Turgut'a Ulviye'yigstererek) Annem!(Turgut ayaa kalkar, Ulviye'yi hrmetle selmlar.Ulviye kapdan mukabele eder.)ULVYE - (Yine Hsrev'e) Uzun mu srecek konumanz? Canmz ay imek istiyordu.HUSREV - Bir iki dakikalk iimiz kald. Biraz daha dolan bahede...(Deminkiler geldikleri tarafa doru yryp kaybolurlar.)HUSREV - (Turgut'u iyice szdkten sonra) Banahulsa edin bakalm yazdm piyesi.TURGUT - Piyes, Babam kendisini bir incir dalna asmt diye balyor. Piyesin kahraman,

babas intihar etmi bir tip. htiyar annesiyle beraber bir yalda ya-14yor, yalnn bahesinde byk bir incir aac. Babasnn asld aa. Efendim...HUSREV - Devam edin!TURGUT - Babas kendisini niin asm? Bilmiyoruz. Zaten kahramanmz da bilmiyor. O zamansekiz yanda bir ocukmu. Byd vakit de kendisine esasl bir ey sylenmemi. yle deilmi?HUSREV - Dinliyorum.TURGUT - (Heyecanl) Gnn birinde bu adam, sahnede grdmz gibi, bir kaza neticesindeannesini ldryor. Kaza isbat edildii iin serbest kalyor. Fakat serbest kalmak mmkn m?Kendi kendisine yle bir ceza vermitir ki, ondan kurtulu yoktur. Vicdan azab, gnden gne

penesini beyninde derinletiriyor. Birdenbire gznde, o zamana kadar hi dikkat etmedii bir eycanlanyor. Babasnn akbeti! kide birde, babam kendisini bir incir dalna asmt, diye syleniyor.Muvazenesi gittike bozuluyor. Artk annesinin acs onda mcerret bir lm korkusu halindetecelliye balyor. lm; sa, solu, n, arkas, her taraf lm. Piyes, batan baa bu adamn lmkorkusu ile dolu. Zaten ismi de lm Korkusu. Yanl m gryorum?


5/47

HUSREV - Doru gryorsunuz. Netice?TURGUT - Nihayet bu korku, bu grlmemi korku onda o kadar byyor ki, lmden kaacayerde lmn kucana atlyor. Kendisini, evindeki incir aacna asyor. Babasnn asld inciraacna. Ayn aaca. Piyes de bitiyor.HUSREV -Yaanma benzer bir koku, bu vak'ann neresinde?TURGUT - ncir aacnda. Niin herhangi bir aa deil de incir aac? Niin sadece aa deil deincir aac?

15HUSREV - (Dalgn) Evet, niin sadece aa deil de incir aac! Bunu bana deil, fikrisabitlerimize sorun! ocuk, babam kendisini bir incir aacna ast diye diye ayn akbetesrkleniyor. Bu fikri sabiti sadece aa diyerek canlandrabilir miyiz? Fikri sabitlerimiz, bir eye .takld zaman, o eyin basit, fakat ok esrarl hususiyetlerine k olur.TURGUT - O halde bu incir aac hikyesine birhayl oyunu mu diyeceiz?HUSREV - Baka ne olabilir?TURGUT - Haylinizin bu oyununa baz hakikatler rehberlik etmi olamaz m?HUSREV - Ne tuhaf! Farzedelim ki bu incir aac fikrini, bana bahemdeki aa verdi. Byleolmakla piyesteki vak'a, yaanm bir vak'a m olur?

TURGUT - Durup dururken de bir intihar fikrinibir aa nasl verebilir?HUSREV - Siz zorla, yazdm piyesi yaam olmam istiyorsunuz. Sizin fikri sabitiniz de bu!TURGUT - Vallahi stadm, belki ifade edemiyorum, sebeplerini syleyemiyorum; fakat nedenbilmiyorum, bana byle bir his geliyor. Mantkl, mantksz bunu duyuyorum. Bu eserin hertarafndan hakikat szyor. Sizdeta onu yaadnz.HUSREV - Nasl yaam olabilirim? Madem ki, piyeste olduu gibi annemi kaza ile ldrmdeilim. Henz kendimi, bahemdeki incir aacna da asm bulunmuyorum.TURGUT - Rica ederim, ben bunu demek istemedim.HUSREV - Ya?TURGUT - Bu incir aacn saran yle hatralar16bulunabilir ki...HUSREV - (Yar alayl, yan mahzun) Bulunabilir, elbette bulunabilir. Bu incir aac, bilseniz bananeler neler hatrlatmaz. Btn bir ocukluk, btn bir gemi zaman. Eski stanbul kadnlarnbilmem hatrlar msnz? Hayl dediimiz kudret ite onlardayd. Benim bir bykannem vard ki,bu incir aacnn dibinde, gze grnmez bir cin ve peri lemi tasavvur ederdi. ocukken, beni buincirin dibinde oynamaya brakmazlard. Bir gn, orada oynarken ayam kayp yere dtm.Sabahtan akama kadar mutfakta, cinlerin fkesini dindirecek erbetler kaynad. Sihirbazdeneklerine benzer kepelerle uzun uzadya bir kazan kartrdlar. ncirin dibine dktler.

Cinler tatly severmi.TURGUT - nsan istihzanzdan kaacak yer bulamyor.HUSREV - Htra sordunuz, ben de anlattm. Gazeteci deil misiniz? Sormak sizden, karlbizden.TURGUT - Artk sizi rahatsz ettiimi sanyorum. Msaadenizi alabilir miyim? Bana ltfettiinizbir saatlik mlakat iinde, unutulmaz hayranlk dakikalar yaadm. (Defterini katlar, cebine koyar)Zaten szlerinizi, ezbere tekrarlayacak kadar dikkatle dinledim.HUSREV - (Ayaa kalkar) Gle gle dostum! Fakltedeki psikoloji derslerinize bilhassaehemmiyet verin!ok istidadnz var.TURGUT - (Eilerek) Allahasmarladk efendim.

HUSREV - Durun, ben sizi geireyim. Sandalnz bekliyor deil mi?TURGUT - Evet efendim.(Turgut nde, Husrev arkada rhtma karlar. Turgut durur. Sol tarafa bakar.)17TURGUT - Her eye ramen bu aa gzmde ok esrarl kalacak. Ne de ihtiyar bir aa!


6/47

HUSREY - Krkbe, elli yalarnda var.TURGUT - (Arkasnda kalan Husrev'e ni bir dnle) Tek bir sual daha sormama izin verirmisiniz?HUSREV - Buyurun!TURGUT - Pederiniz leli ka sene oldu?

HUSREV - Bunu ne yapacaksnz?TURGUT - Sizin gibi bir sanatkra ait her ey bir? gazeteci iin mhimdir.

HUSREV - (Biraz hain) Mahremiyetime bu kadar girilmesini sevmem.TURGUT - Affedersiniz. Allahasmarladk.HUSREV - Gle gle.(Turgut, sa taraftan kaybolur. Husrev, dnceli ieriye girer. Soldaki dresuarn nne kadar gelir.Kaynayan semaveri seyreder gibi durur. Sonra dner. Denize bakar. O nda caml kapnn sandanMansur'la Selma goru-nr.)

NC SAHNE Mansur - Selma - Husrev

MANSUR - (Husrev'e) Nihayet babaa kalabildik. Gazeteci gitti.HUSREV - Giderken sana da bir eyler sormak istemedi mi?

MANSUR - Bana ne sorabilirdi ki?HUSREV - unu sorabilirdi: Siz ki, lm Korkusu piyesinin ba roln yapm aktrsnz vemuharririn en yakn dostusunuz, elbette bilirsiniz: Piyesteki vaka muharririn bandan gemi birvak'a mdr, deil midir?MANSUR - O da ne demek?HUSREV - Bunu bana sordu da.MANSUR - Olur saygszlk deil.HUSREV - Saygszlk-da lf m? O bunu bir hak diye yapyor. Sen kendi cebini kartmrsan

saygszlk m etmi olursun? Biz onlarn ceplerinden farkl bir ey deiliz. Ellerini uzatyorlar vebizi kartryorlar. Aznz an, dilerinizi sayacam dese, azn amaya, dilerinisaydrmaya mecbursun.MANSUR - Kuzum, neler sylyorsun?HUSREV - Elbette mecbursun. Onun elinde mthi bir silh var. Seni tanmas, seni mehur kabuletmesi.MANSUR - Tannm olmak bir yzkaras m?HUSREV - Tamamiyle aksi. Bir eref. yle bir eref ki alcs sen, vericisi o. Veren taraf bu ite,farkna varmadan, vermi olmann selhiyetiyle hareket ediyor. Seni merak ediyor. Yediinyemei, giydiin elbiseyi, yattn yata... Daha devam edeyim mi?MANSUR - Gazeteci buna benzer eyler de misordu?HUSREV - Sormad. Fakat sorabilirdi. O, bu merakn simsardr. Yarn gelip yine sorabilir. Yarn

gelip unuttuunu isteyebilir. Tpk burada bastonunu unutmugibi.SELMA - (Demindenben dikkatle dinledii Hus-rev'e yaklar) Bunlar niin tabi bulmuyorsunuz? Byk adamlar merak ederler.HUSREV - (Selma ile kar karya) Byk adam ben miyim? Nasl olur? Ben bir bama, kendikendime, kendi gzmde byk adam olabilir miyim? Araya bu fark koyan bakalar. te bubakalardr ki, bana bykl kondurduktan sonra beni en kk insan haklarndan uzak gryorya. (Yan tarafta kalan Mansur'a dner). Bak sen: Bir adam kyor, bir eser veriyor. Kimse onutanmay aklndan geirmezken o kendi kendisini tantyor. Artk yapt iin uralacak yerikalmamtr. Btn alka, bu adamn miskin taraflarna dnyor. Suratmz, nfus kdmz, hayatknyemiz... te meraka deer eyler. Benim iin neler yazmadlar! Nelerimi merak

20etmediler! (ki elini, taaccp ifade edercesine, iki tarafa kaldrr) Syleyin Allah akna! Ben naslsakaraya vurmu garip bir deniz hayvan mym? Beni kalabalk bir sokakta, bir dkknn engelinemi amallar? Gelen geen beni be kurua seyir mi etmeli? Yosunlar, kayalar ve sessizlikler iindeyalnz kalmaya muhta deil miyim? (Elleri yanna der) Ben de bir insanm. Hi bir


7/47

fevkaldeliim yok. Bir kadere balym. Bir takm zaaflarla doluyum. Belki herkesten daha zayf.SELMA - Siz kuvvetlisiniz. HUSREV - (Yine Selma'ya dner) Ben ok zayfm. Onun iindir kimahrem tarafmn hakkn mdafaa ediyorum. Mahremin cazibesini duyuyorum. Bu belki birkuvvet itiyakdr. Fakat temeli zaaf. Bir insann yalnz kendisine mahsus, byle bir gizlisiolduunu kabul etmezmisin?(Selma nne bakar. Cevap vermez.)

HUSREV - Sylesene Selma!SELMA - ok bal olduum bir duyguya dokundunuz.HUSREV - Bu, benliimizin yle bir taraf ki, yaral bir parmak gibi sarglar iindedir. En keskinary bu sarglar zlrken duyarz. nsan orada btn bahtyle yalnzdr. Eksikleri, fazlalar,korkular, ennleri, bezginlikleri, hasretleri, her eyleri.SELMA - Bana deta kendimi seyrettiriyorsunuz. (Husrev cevap vermez. Caml kapya dorugider. Eikte durur. Mansur'la Selma yerli yerinde.)HUSREV - (Uzakta kalan Mansur'la Selma'ya doru) Bir piyes yazyorum. Orada lm korkusunuyaatmak istiyorum. Evime gazeteciler doluyor. Bahemde bir incir gryorlar ve soruyorlar:Piyesinizdeki kahramann babas, kendisini bir incir dalma asmt. Bu fikri sizeaa m verdi?

MANSUR - Ne mnsz sual!HUSREV - Demek istiyorlar ki, sakn sizin asl babanz kendisim bu aaca asm olmasn? (Soladner. Sanki aaca bakyor. Deiik bir tonla) Haklar var. Babam kendisini ite bu incir aacnaast. (Bir ka saniye aa istikametinde bakar. Sonra orta yere doru yrr.) imdi evinpencerelerini ap herkese barmal mym? Ey ahli, beni dinleyin! Ben kendisini ite bu aacaasan babann oluyum. Piyesimdeki vak'a buradan geliyor. renin! Meraknz gesin.SELMA - (Elleriyle yzn kapar) Aman susun,susun!HUSREV - Selma, babam, senin de dayn, leliotuz sene oluyor. Sen onu hi tanmadn. Ho, ben de tanmadm ya. ld zaman kk birocuktum. Tpkpiyeste olduu gibi.SELMA - Sizden rica ederim, boyuna piyesinizlemukayeseler yapmayn!HUSREV - Ben mi yapyorum? Yapyorlar. Piyesimi yaam olmam istiyorlar. imdi onlarmemnun etmek iin ne yapmalym biliyor musun?SELMA - Susun, susun!(Caml kapnn sandan Ulviye gelir. Kapy birka adm geer, durur).22

DRDNC SAHNE. Ulviye - Evvelkiler

HUSREV - (Annesini grr grmez) Nerdesin an-ne?ULVYE - Gazeteciyle konuuyordum.HUSREV - Nasl? O, daha gitmedi mi?ULVYE - imdi gitti.

HUSREV - Fakat bana veda ettii zaman sandalna doru yrd. Ben onu hemen gitti sandm.ULVYE - Hayr. Yanma geldi ve benden birey-ler sordu.HUSREV - Ne gibi?ULVYE - Baban sordu. leli ka sene oluyor,

dedi.HUSREV - Ya sen ne dedin?ULVYE - Senin de bildiini syledim. Otuz seneye yakn, dedim.HUSREV - (Heyecanla) Sonra?ULVYE - Bu lm tabi bir lm myd diye sor-


8/47

23du. Birdenbire cevap veremedim. Skldm grd. Affn istedi. Bunu byk bir sanatkrnhayatn renmek iin yaptn syledi. Ben de anlattm.HUSREV - Anne, byle bir eyi nasl sylersin?ULVYE - Herkes bilmiyor mu?HUSREV - Muhitindeki birka kiiyi herkes mi sanyorsun. Bak gr, imdi beni nasl tefe

koyacaklar.

ULVYE - (Bir koltua oturur) Olum! Ben bu insanlarn maksatlarn ne bileyim? Soruutuhafma gitmedi deil. Fakat cevap vermekten kendimi alamadm. Hali ok terbiyeliydi.Maksadn temiz ve gzel gsteriyordu,HUSREV - Kabahat senin deil, onu evime kabulettiim iin benim.(Husrev, can sklm, bir koltua oturur. Bir iki saniye skt. Mansur ona doru ilerler.)MANSUR - Oldu olacak, artk kendini zme. Hem hatrmdayken soraym. Hani senin piyesinealmadn sylediin bir takm tahliller vard, onlar bana verecektin. Nerdeyse misafirler gelecek,yine unutulacak.HUSREV - Kim bilir nerede? imdi arayamam.MANSUR - Rica ederim bul onlar. Bugn ala-mazsam ne vakit alabileceim?! Sk sk

geemiyorum buyakaya.SELMA - (Husrev'e) Ben biliyorum ktlarn nerede olduunu, isterseniz vereyim.HUSREV - (Kalar atk) Nereden biliyorsun?SELMA - Geen gn kitaplarnz ben dzeltmemi miydim? Onlar bir kede buldum.ekmecenizeyerletirdim.HUSREV - Ver yleyse Mansur'a! Mansur! kyukarya Selma ile beraber, versin.24(Selma nde, Mansur arkada, sadaki merdivenden karlar. Husrev hl ask yzl, Selma ileMansur'un ayak sesleri kaybolunca Ulviye'ye dner.)HUSREV - Sana bir haberim var. Mansur birkagn evvel benden Selma'y istedi.ULVYE - Y! Ne cevap verdin?HUSREV - Cevab ben vermiyeceim. Selma verecek. Mansur ok iyi bir ocuktur... Yegnedostumdur diyebilirim. Sor bakalm Selma'ya! Mansur sabrszlanyor.ULVYE - Sen sorsan daha iyi deil mi? Selma seni ok sever. Elinde byd gibi birey. Babasyerinde-sin.HUSREV - Benim bir gen kza byle teklifler

yapmak houma gitmez. Sen kadnsn. Onun yengesisin. Senin sylemen daha yakk alr.ULVYE - Eer Selma'mn Mansur'u kabul etmesini istiyorsan sen syle! Onun zerinde, senhepimizdendaha tesirlisin.HUSREV - Bu meselede Selma'ya tesir etmek istemem. Fakat syliyeceim.(Merdivenden ayak sesleri gelir. Selma ile Mansur inerler.)25

BENCSAHNE Selma - Mansur - Evvelkiler

MANSUR - (Elindeki ktlar cebine yerletirirken) Eer Selma olmasayd bugn de

alamayacaktm bu notlar.SELMA - (Mansur'a) Onlar ben ok sevdiim iin sizin de okumanz istedim.HUSREV - (Selma'ya) Demek okudun da Selma!SELMA - Evet, itiraf ederim. Eserinize ait bir para olduunu grnce okumak arzumuyenemedim. Darl-dnz m?


9/47

MANSUR - (Husrev'e) Niin almadn bu paralan piyesine?HUSREV - Bir piyes kadrosuna smayacak kadar uzun tahliller. Onlar kendim iin sakladm.(O srada, n ksma yakn soldaki kapdan hizmeti kz girer.)26

ALTINCI SAHNE Hizmeti Kz - Evvelkiler

(Hizmeti kzn elinde bir tepsi vardr. Tepsiden orta masasna, ayla beraber alnacak yiyecekleremahsus tabaklar brakr. Hizmeti kz, ii yaparken onlar konumalarn kesmez.)MANSUR - Notlarda neden bahsediyorsun?HUSREV - lmden.MANSUR - Kafan bir ar kovam gibi hep lm ih-tizazlanyle dolu. Hep lmle megulsn.HUSREV - Ondan baka megul olunacak ne var? (Hizmeti kza) Saat ka kzm?HZMET KIZ - Be buuk efendim.HUSREV - (Kendi kendine) Ne de abuk geiyor saatler!(Hizmeti kz, geldii yerden kar. Selma masay tanzimle megul. Sadaki antreden Osmangrnr.)27

YEDNCSAHNE Osman - Evvelkiler

OSMAN - (Husrev'in nnde durur) eref Bey'le hanm geldiler. Ne emredersiniz?HUSREV - Nevzat Bey de beraber deil mi?OSMAN - Hayr efendim.HUSREV - Peki, al onlar rhtma! (Ulviye'ye dner) Anne! Sen Mansur'la beraber misafirlerikarla! Daha erken. aydan evvel biraz rhtmda oturursunuz.(Ulviye ve Mansur, Osman'n peinden antre yoluyla karlar. Selma, orta masasn dzeltmi,imdi semaverle uramakta. Husrev ayaa kalkar. Selma'ya doru yrr. Selma Husrev1 e arkasnvermitir.)HUSREV - Selma!SELMA - (Geriye dner) Efendim!HUSREV - Seninle konuulmas g bir mevzua gireceim.SELMA - Buyurun efendim!HUSREV - Dedim ya, konuulmas biraz g. Mi-28zam bu iin allm mukaddimelerine de yabanc. Gryorsun ya, ne kadar beceriksizim.SELMA - Mukaddimesizce sylemek istemez misiniz?HUSREV - Senelerdir yanmdasn. Sana babalk ediyorum. Bu bakmdan, senin hakknda, bendenbir dellet isteyen bir mracaatla karlatm.

SELMA - ok kapalsnz.HUSREV - Eer bu mracaat yapan, sevdiim biri olmasayd dellet hakkm kullanmakistemezdim. Teklifini hi duymam gibi yapardm.SELMA - Merak iindeyim.HUSREV - Mansur, onu kocala kabul edip etmeyeceini soruyor. Ne dersin?SELMA - (Ban nne eer... Yznde rahatsz olmaktan baka intiba yok. Birden ban kaldrr.Bulank bir tebessmle Hursev'e bakar.) Bu, sizce mnasip mi?HUSREV - Bence mnasip olacak veya olmayacak bir ey yok. Aranzda ben youm. Bencemnasip olan, iki sevdiim insan tamamiyle serbest brakmaktr. Karar senin.SELMA - Hi bir fikrim yok.HUSREV - Mansur hakknda m?

SELMA - Hayr. Evlenme hakknda. Hi dnmedim.HUSREV - Biz bir ok eylere kar kaytsz olabiliriz. Fakat onlar bize lkayt kalmaz. Mutlakakendisini .dndrr. Bir karar ister.SELMA - Ben dnmemekte srar ediyorum.


10/47

HUSREV - Selma, bilemezsin bu teklifteki rolm ne skntl! Byle bir vesileyle bir gen kznmahremi-29yetine hi de sokulmak istemem. Sen de dndklerini bana syleyemezsin. Fakat bir mevkiimvar. Senin veli-nim. Vazifemi yapmamak elimde mi? Onun iin, sana hi his ve fikir kartrmadan,gayet drst olarak meseleyi haber veriyorum. Sen de bana, benim kadar drst cevapver.

SELMA - Size sizin kadar drst, cevap vermek.His ve fikir kartrmadan.HUSREV - Evet.

SELMA - O halde bana bu teklifi yapmam olun!HUSREV - yle mi Selma?

SELMA - Evet.(Caml kapnn sol tarafndan Zeynep grnr. stnde, itina edildii belli yazlk bir kostm.Giyimi ve tavrlar hoppa. Kapda manl bir glle durur. Selma'nn dikkat ettiini grnceHusrev de o tarafa bakar.)30

SEKZNCSAHNE Zeynep - Evvelkiler

ZEYNEP - arlmadan geldim. Biraz uygunsuz amma, affedileceimi umuyorum.(Selma olduu yerden vakarl ve souk, Zeynep'e bakmakta devam eder. Husrev, Zeynep'e dorubirka adm atar. Zeynep de ona yaklar. Elini uzatr. Husrev de bu eli kuru bir hareketle skar.)ZEYNEP - Hem de babaa konuurken rahatsz ettim. ok yazk...HUSREV - Ehemmiyeti yok.SELMA - (Husrev'e) Ben msaadenizle gidiyorum.HUSREV - Peki Selma. Syle misafirlere, artk aymz iebiliriz.SELMA - imdi.(Selma yrr. Zeynep onu durdurur.)ZEYNEP - Selm vermeden mi gidiyorsunuz, Selma Hanm?31SELMA - Affedersiniz. Safa geldiniz.ZEYNEP - ay iin daha erken sanyorum. Onlar denizi seyrediyorlar. Bu vakitler Boaz o kadargzel ki. Hi bozmayn rahatlarn! Kendileri gelirler.(Selma, Husrev'e bakar. Husrev, kalarn atmtr.Hi bir ey sylemez.)SELMA - (Zeynep'e) Nasl isterseniz.(Selma, caml kapdan kar. Zeynep, mstehzi, Selma'yi arkasndan szmekte. Selma, soldankaybolur. Husrev, olduu vaziyette. Zeynep Husrev'e bakar.)

HUSREV - Nasl kendi kendinize msaade edersiniz, anlamam. Bir gen kz nnde bu hareket?ZEYNEP - Nasl hareket?HUSREV - Evvel herkesi brakp buraya bir banza gelebiliyorsunuz. Sonra da Selma'ya,benimle yalnz kalmak istediinizi aka hissettirmekte mahzur grmyorsunuz.ZEYNEP - detik. Siz de benimle yalnz kalmamak iin herkesi arttnz.HUSREV - Bir cemiyet iindeyiz. Riayete mecburolduumuz kaideler var.ZEYNEP - (Birdenbire sinirli ve mark) Husrev,ciddi mi bunlar?HUSREV -Bu tarzda konumayalm.(Zeynep bir koltuk ekip oturur. Husrev'e diktii

gzlerinde kinli bir k.)ZEYNEP - Her zamanki hain tabiat!HUSREV - Mizacm!ZEYNEP - Bundan sekiz sene evvel byle miydin?


11/47

HUSREV - Gryorsunuz ki u n ve bu yer hiss olmaya, tahamml edecek gibi deil.Gryorsunuz ki senli benli konumaktan rahatsz oluyorum.32ZEYNEP - Aramzda resmlik! Ne gln!HUSREV - Belki bunun aksi gln.ZEYNEP - (Heyecanla) Ne diyorsunuz?HUSREV - Sizi bilemem. Fakat ben yamn kanunlarna uymaya mecburum. Benim yamda, bir

delikanl gibi davranlamaz. Salarmzn aksine, o yata beyaz olan birok ey vardr ki, bu yatakaradr.ZEYNEP - nsan hararetini kaybedince byle dnr.HUSREV - Bu bahsi kapatalm, ister misiniz?(Husrev, bir iki adm uzaklar. Zeynep'e yann verecek surette bir koltua oturur. Zeynep,Husrev'i her haliyle takip etmekte.)ZEYNEP - Benimle konumaktan sklyorsunuz.Size, sz sylemek arzusunu bile veremiyorum.HUSREV - Arzularm kendi kendisine lyor.Sulu siz deilsiniz.ZEYNEP - Arzu lr m?

HUSREV - Onu can skntsndan bunalanlar bilir. Hayatla aralarnda cama benzer effaf bir engelvardr. Sinekler gibi vrpmrlar, bu cam delinmez.ZEYNEP - Aka syler misiniz? Manzaram siziskyor, yle mi?HUSREV - Manzaralar bazan skntmzn elbiselerini giyer.ZEYNEP - Devam edin, devam edin! Btn hakaretlerinize razym.HUSREV - Ben size hakaret etmiyorum. ok faydal bir eyi anlatmak istiyorum. Aramza birpara mesafe koymamz lzm. Bu bir sanat meselesidir. Birbirimize bu kadar abanmamalyz.Abandmz zaman da ne bileyim, birimizin arl brne bir ty kadar gelmeli. Ah,33bunlar anlatlmaz. Beni niin konuturuyorsunuz?ZEYNEP - Konuun, konuun!HUSREV - (Gzleri dalgn, orta yere doru syler, sanki Zeynep yok.) stediim eylerisylyorum. Bunlar sylemek rahatszlm bsbtn arttryor. ok yalnzm. Yalnizlmgidermek iin aldm her tedbir,yalnzlm oaltmak oluyor.ZEYNEP - Anlyorum. Ben de bu tedbirlerden biriyim.HUSREV - Siz tabievklerini shhatle duyan birinsansnz. Kendinizi kolayca onlara brakabiliyorsunuz. Bense yle deilim. im vehim,zevksizlik ve hasta hesaplarla dolu.ZEYNEP - Demek birbirimize bu kadar yabancyz?

HUSREV - Bundan ikyet niin? Sekiz sene evvel bu yabanclk yznden yaklatk. imdi onuandrmaya bakmalyz. Yabancln bir srr var. Kurcalanmaz, rselenmezse iki ayr insanarasnda bir by brakabilir. (Ayaa kalkar) Zaten her ey bir by ii. Bylere dikkat etmeyibilmeliyiz.(Husrev ayakta, Zeynep'e doru. Zeynep Husrev'ihain bir dikkatin iine almtr.)HUSREV - Bana bir dman gibi bakyorsunuz.ZEYNEP - Muhakkak ki dmannzm.HUSREV - Kimse bana kendim kadar dman deil!(Gz gze kalrlar. Sadaki antreden Osman kar.)

DOKUZUNCU SAHNE Osman - Evvelkiler

OSMAN-(HH-v'e)DoktorNevzatBey geldiler.HUSREV-Burayaal!

asab, gzleri HusreVin


12/47

ZEYNEP-HUSREV -(Ban geriye

iliz.34

ONUNCU SAHNE Nevzat - Evvelkiler

HUSREV - (Nevzat' grnce) Merhaba doktor!NEVZAT - (Gelirken) Merhaba dostum. (Hus-rev'in elini skar. Zeynep'i grr.) Naslsnzhanmefendi?ZEYNEP - (Glmeye alarak) Teekkr ederim.NEVZAT - {Zeynep'in elini per. Husrev'e dner.) Herkes piyesinden bahsediyor. Grlmemimuvaffakiyet dorusu!HUSREV - Ben bktm artk ondan.NEVZAT - Sen bkabilirsin amma biz bkmyoruz. Herkes onun bir cephesiyle alkadar. Bensemaraz tara-fyle.

ZEYNEP - (Nevzat'a) Tabi bir ey. Ruh hastalklar doktoru baka ne tarafyle alakadar olsun?NEVZAT - Cidd sylyorum hanmefendi. Bu eser, iindeki maraz psikoloji bakmndanfevkalde mhim. Ruh doktorluu ondan birok dersler alabilir. Zaten36zerinde bir etde baladm.HUSREV - Sakn bu ii yapaym deme!NEVZAT - Niin?HUSREV - Hilkat galatlar, tmarhane tipleri gibi bir de tp neriyatna karmayalm. lettiinhusus klinikte deliler sana kfidir. Bol bol mevzu ve unsur verebilirler.ZEYNEP - (Nevzat'a) yle mi Nevzat Bey?Husus bir klinik mi atnz?NEVZAT - Evet hanmefendi! Drt aydan beri husus bir kliniim var. Gazeteler uzun uzadyabahsettiler. Duymadnz m?ZEYNEP - Hi duymadm. Bu klinikte tabi yalnzsinir hastalarna bakyorsunuz.NEVZAT - Yalnz sinir hastalarna.ZEYNEP - Bari ok mu hastalarnz?NEVZAT - Sormayn efendim, sormayn. Her taraf asab hastalarla dolu. Bunlardan bir ou dahasta olduk- . larn bilmezler. Kendilerini dnyann en shhatli insanfarzederler.HUSREV - (Zeynep'e doru) Nevzat'a sorarsanz

dnyann drtte delidir. Hele btn birinci safta gelenler: Peygamberler, sanatkrlar, limler,inklplar...NEVZAT - (Husrev'e) nsan durup dururken de tabi saflardan kamaz. Byle olmas iin tabiolmayanbir sebep lzmdr.HUSREV - (fkeli) Boyuna tabi olmayan insan tarif edersiniz. Bir de tabi insan etsenize! Kimbilir meydana nasl bir tip kar? Vahilerin putlar gibi bir ey. nsan eklinde bir odun. Hafzas,hayali, teessr yok. ttiin zaman gidiyor, braknca duruyor. Bu mu tabi adam?37NEVZAT - Yooo! O kadar byk bir iddiamz yok.HUSREV - Sizin o kadar byk bir iddianz var ki deli sandnz hibir insan nevinde bu kadar

bulunmaz.NEVZAT - Neymi o iddia?HUSREV - Hkmleriniz! Hassasiyeti biraz takn insanlar hakknda kesip bitiiniz hkmler'.Btn insanln esiz bir manzara gibi seyrettii bir baa, idrak stvraplaryle alev alev yanan birbaa, bir hkmnzle takabileceiniz yafta! Bu ne iddia farknda msnz?


13/47

NEVZAT - Byle deme Husrev! Bizim elimizde amaz metodlar var. imdi senin lm korkusupiyesin-deki tipi normal bir adam kabul edebilir miyiz? Babas ker diini bir incir dalma asm.Marazlik verasetle geliyor.HUSREV - Demek babas intihar etmi her insan marazdir?NEVZAT - phe etme!HUSREV - Hdiseleri ne kaba ereveler iinde hapsediyorsunuz. Dnya umduunuz gibi drtke deil.

NEVZAT - (Parman Husrev'in azna doru uzatr) te bu mlhazalar da anormal!HUSREV - Zaten ben senin nazarnda bir deliyim.NEVZAT - Amma frenleri salam bir deli. Cemiyete faydal marazler de senin smfndandr.(Zeynep'e dner) yle deil mi hanmefendi?ZEYNEP - Benim bu ilere aklm ermez.HUSREV - (Zeynep'e) Madem ki akimiz ermiyor, merak etmeyin! Siz shhatli ve normal birinsansnz.(Caml kapnn solundan Ulviye ve eref grnr. Arkalarndan Mansur'la Selma gelmektedir.)

ONBRNCSAHNE Ulviye -eref - Mansur - Selma - Evvelkiler

(Nevzat, Ulviye'ye doru ilerler. Elini per. erefle el skrlar. Selma ile Mansur'un da elleriniskar. eref de Husrev'e doru yryp elini skar.)ULVYE - (Misafirlere) Buyurun efendim! aymz ielim.(Husrev'le Selma'dan baka herkes koltuklara oturur. Nevzat, eref, Zeynep sa plnda. Ulviye,Mansur sol plnda. Husrev masasnn sa kenarnda, kollarn aprazvar gsnde kavuturmu,ayakta. Selma semaverin yannda. Fincanlara ay koymakta, servis yapmakta.)EREF - Husrev Bey! Size bugn gazetemden bir muharrir gnderdim. Nasl memnun kaldnz m?HUSREV - Acaba o benden memnun kald m diye sorsanza!ZEYNEP - (Eliyle erefi gstererek) Kocam byledir. Kimin kime teekkr etmesi lzm geldiinibilmez.EREF - Hatm affedin! Maksadm anlatamadm.3839NEVZAT - (erefe) Gazete nasl gidiyor erei Bey? Herkesin elinde onu grdme gre ok iyi.EREF - Hakikaten ok iyi. imdilik yalnz lm Korkusu piyesiyle megulz. Ona dair en iyitenkitlerin, en canl haberlerin bizde kmasn istiyoruz.HUSREV - ok naziksiniz eref Bey, fakat bu derecesi fazla. Okuyucunun alkasn tek bir hadisezerinde bu kadar bekletmemeli. Dnyada meraka deer dahaneler var.EREF - Bu ii bize brakn! Bir gazete bir ticarethanedir. Okuyucunun alkasn bilmese bu gibieylerle

urar m?NEVZAT - (Fincan elinde) Gnn hdisesi bu piyestir a! Diyecek yok.ZEYNEP - Ben bu kadar ackl mevzular sevmi-yorum. Hi iim gtrmyor. Piyeste tam kazakt vakit o kadar sarsldm ki. (Ulviye'ye) Nasl hanmefendi,hakl deil miyim?ULVYE - Ben piyesi grmedim efendim. Husrevgrmemi istemedi.ZEYNEP - Niin? Kaza size dokunur diye mi?ULVYE - Bilmem.NEVZAT - Hayatta kazann her trls var.ZEYNEP - Evet, fakat bana piyesteki kaza vak'as biraz tuhaf grnd. Bir insan tabancasn

kartrrkenannesini nasl vurabilir?EREF - (Karsna) Teferruatn sahnede grmedin mi, Zeynep?ZEYNEP - Grdm tabi. Amma bana mantkszgeldi. Tabancada kurun olduu bilinmez mi?


14/47

EREF - Bilinmiyebilir.NEVZAT - Benim bu hususta takldm bir nokta

yok. Ben zaten piyesin psikolojisiyle megul oldum. Baka taraflarda da aklm elen bireyolmad. Fakat bunumuharririne soralm.EREF - Ne dersiniz, Husrev Bey!HUSREV - Aktre sormak daha iyi, oynayan o, bakalm o anda bir aksaklk hissetmi mi?

MANSUR - Husrev cevap vermek istemedii iin bana havale ediyor. Bence piyeste tabi olmayanhi birnokta yok.HUSREV - Herkes u talihsiz piyesin bir tarafnataklmak niyetinde. stnde durulacak daha deerli cepheler yok mu?NEVZAT - (Husrev'e) tirazlar ho gr! Birhdiseyi herkes baka baka cephelerden alr. Dedim ya,ben bu tarafn dnmedim bile.HUSREV - (Kzmaya balyor) Canm efendim! Bu taraf stnde dnlecek ne var? Piyestekikaza bir vesiledir. Byk krizin bir vesilesi. Her ey bir vesileyebal deil mi?

(ZEYNEP - (Husrev'e) yle amma, bakalm bu olabilecek bir ey mi?HUSREV - Hayatta neler olur, olduu iin inanrz. hayale binince itirazlar st ste yaar.

nk sadece bir tasavvurdur, bir nazariyedir, hayatn kendisi deil. Ne kadar benzeri olursa olsun,kendisi deil.NEVZAT - Bu doru.HUSREV - Bu tpk manevrayla bir harp arasndaki farka benzer. Birinde tahta kurun atlr,brnde sahici; birinde l taklidi yaplr, brnde lnr. Buna ramen harpte aranmayanmant manevrada ararlar.EREF - yle ya, harpte yle eyler olur ki, birmanevrada olsa glntr.4140HUSREV - Hayat bir eyi yapnca o ey tamamdr. Olur muu, olmaz misi yoktur. Hayat yapar,izah etmez ve kabul ettirir. Btn sanat burada. Bizse hayattan sora-madmz hesaplar birtasavvurdan isteriz.NEVZAT - Mantktan da bsbtn vaz geemeyiz ya.HUSREV - Kim diyor vaz gein diye? Amma onunla her eyi halletmeye bakmayn! Hdiselerinsrr en az mantmdadr. Nasl ki tablonun kymeti en az erevesindedir. ereveyle neurarsn? Tabloya bak! Korkarsn!(Husrev herkesi szer. Karsndakiler tesiri altna girmeye balamtr. Birka saniye geer.)EREF - Hayatta ne tuhafeyler oluyor sahiden.

HUSREV - Evet. kelimesi bu: Tuhaf. Bir kahraman dnn! Dnyada atlatmad tehlikekalmamtr. Ne korkulu ileri kendi iradesiyle dourmu, kendi iradesiyle yenmitir. Bir gn buadam evinden karken aya bir taa taklr, der ve lr. Ne dersiniz?EREF - nsan ne sefil, ne kk sebeplere mahkm!HUSREV - Ben de eserimde hayatn bu tarafm gstermek istedim. Basit bir sebep temelininstnde kocaman bir azap ve cinnet binas kuraym dedim. Binaya hayret edenler sebeptenphelendiler. Sebep dediiniz de ne? Bir hi, bir hi!NEVZAT - Zeynep hanmefendi, sz size dyor.ZEYNEP - Ben sadece kazay beklenmedik bir ey grdm.HUSREV - (Zeynep'e) Gneli bir havada bir gk grltsn bekler misiniz?ZEYNEP - Beklemem.

42HUSREV - Beklemezsiniz, fakat o gelir. Hayat beklenmediklerle doludur. (Ban tavana kaldrr,par-mayle tavan gsterir ve birden sesini ykseltir.) imdi u tavan ker ve hepimiz altndakalabiliriz. Hi de olamaz demem. Hi de hayret etmem. (Etrafna baknr. Gsterilecek bir eyaryor gibidir.) Ne bileyim, her ey olabilir. (Elini alnna gtrr. Yznde strapl izgiler belirir.)


15/47


16/47

bo olarak kurulu. Tetii drmek lzm. (Tabancay Ulviye'ye evirerek.) Tabancay bilmedenannesinin bulunduu yere evirir. Annesini grmyor. Annesi, bir masann arkasn-45da, melmi bir i yapyor. (Tabanca hep ayn vaziyette iken sesini birdenbire ykseltip) eker.(Herkes ta gibi Husrev'i seyrediyor. Selma masann caml kap tarafndaki sa nsfna yapk.Husrev son kelimeyi syleyince tetii ekmez. Tabancay masann stne brakr. Sa plndaoturanlara kar hafife dner. Bir adm atar.) Ve tabancas patlar. Tam o nda annesi eildii

yerden dorulmu. Birden bire kuruna hedef olmutur. Bu kadar...(Selma o anda, artk Husrev'in sz bitti zannyle, bo fincanlardan birini almak iin masann,caml kap tarafndan dolaarak sol nsfna geiyor. Masaya deta yapk yrr.)NEVZAT - (Husrev'e) ocuk tetii ekmek zereyken annesinin dorulduunu grmyor mu?HUSREV - Grmyor. An meselesi, grse bile ne kar? Tabanca gya bo.ZEYNEP - (Glmsiyerek) Biraz tuhaf dorusu.HUSREV - (Birdenbire ileden km) Bunun neresi tuhaf?(Selma o nda eline bo bir fincan alm, masann sol nsfndan, ayn tarzda sa nsfna geiyor.Husrev azndan kmaya balayan ilk kelimeyle beraber, imek gibi masann stndeki tabancaykapar. Annesine evirir. Tetii eker. Selma att bir admla Husrev ve Ulviye arasnda. Mthi birinfilk.)

ULVYE - (Keskin bir lkla) Allahm!(Selma hafife sarslr. Ne bir lk, ne bir ey. Herkes kaskat. Nevzat insiyaki bir hareketleayakta. Mansur ileriye doru uzanm. Selma iki eliyle tuttuu fincan, kesik kesik hareketlerlemasaya brakmak istiyor gibi. Brakr. Hafife soluna dner. Caml kap tarafna yklyor.46Mansur frlad gibi Selma'yi kucana alr. Arka st iki koluna yatrr. Selma'nn ba, su gibiakan salaryle beraber sarkyor. Azndan ince bir kan yolu. Husrev, aaya indirdii sa elindetabanca, donmu kalmtr.)NEVZAT - (Elleriyle yzn kapayan Ulviye'ye) abuk bir yatak, bir divan!ULVYE - (Frlar. Eliyle sol taraftaki pencereye yakn kapy gstererek) Buradan buradan!(Bir hamlede herkes vurulann etrafnda, Husrev daima ayn yerde, ayn donmu vaziyette, kapyNevzat aar ve girer. Ulviye, Zeynep ve eref, dehet iinde onu takip eder. Husrev yalnz. Sadakiantreden hzla Osman frlar. Bir iki adm atar. Durur. Gzleri alabildiine alm, Husrev'ebakmaktadr. Birka saniye ayn hal. Birdenbire, Sel-ma'y geirdikleri kap alr. Ulviye, yzimekler iinde, eikte grnr.)47

ONKNCSAHNE Ulviye - Husrev - Osman

ULVYE - (Osman' grnce) Ko! Telefona ko! Hastahaneye telefon. Telefon. Ko!(Osman hzla sadaki merdivenlerden pat pat kar. Ulviye Husrev'e bakar, Deminki imekler

yznden uar. izgileri tathlar. Yalvarr bir hal alr. Husrev'e yaklamaya balar. Husrevgzlerini, Ulviye'nin ak brakt kapya dikmitir. Ulviye Husrev'in bak istikametindeyryemez. Gittike, kollarn Husrev'e doru aarak, pencerenin nnden geni bir kavisleolunun sa yanna geer.)ULVYE - (Kollar Husrev'e doru uzanm) Husrev! Evldm! Kaybetme kendini!(Husrev hep o. Cevap vermez. Kprdamaz. Ulviye kollar uzanm bekler, birden Husrev'de birhareket balar. Sa eli oynar. Tabancay yavaa masaya brakr. Ayn kol, bir l kol gibi yanmader. Selma'y gtrdkleri odaya doru, korkun bir sknetle yrr.)

KNCPERDE

PERDE

48


17/47

(Maka taraflarnda bir apartmann byk salonu. Karsnda ve orta yerde, bir buuk metregeniliinde, kapsz bir geit. Bu geit, salonun yars byklnde, son nsfa isabet eden bir iodaya alr. Salonun ortasndan, i odann yalnz sa kesi grnr. Bu kede, kenarlaryastklarla evrili bir duvar, duvarn nnde, duvara bitiik bir tabure. Taburede bir abajur. Salonunsa duvarnn ortasnda bir kap. Kapnn bir adm ilerisinde, sa duvara muvazi bir kanape;kanapenin sa yan bir paravanaya dayal. Salonun cephesinde ve sa keye yakn bir yerdeantreye alan ve paravanann arkasnda kald iin grnmeyen bir kap vardr. Her tarafa

serpilmi koltuklar, iskemleler, sigara masalar vesaire. Salonun sol duvar ortasnda, kocaman birendam aynas.)

BRNCSAHNE Husrev - Ulviye

(Husrev orta yerde, sa dizini bir iskemleye dayam garip bir vaziyette. Keskin bir irapla yz,artk eski51Husrev'inki deil. Salar karma kark, gzleri sabit, kemikleri kk. Hatlar, mecnun kvrmlarlaakyor. Ulviye kanapede ezgin bir halde yzn elleriyle rtm.)ULVYE - (Ellerini yznden indirir) Olum, daha ne syleyeyim? Ne sylesem o!

HUSREV - Bir kere daha syle!ULVYE - Krk kere sylesem yine o!HUSREV - Krk kere daha syle!ULVYE - Olum yok, sylenecek bir ey yok.HUSREV - (Tane tane) Babam, kendisini niinbahedeki incir aacna ast?ULVYE - Ah olum, o vakit yine byle Maka taraflarnda oturuyorduk. Babann halinde hibirey yoktu. Sevimli, soukkanl, tabi. Bir k gecesiydi. Eve gelmedi. Ertesi sabah haberini aldk.inde in cin olmayan yalya gitmi. Geceyi orada geirmi. Sabaha kar o ii yapm. Gnlerceakn gezdim. Gnlerce aladm. Daha nesyliyeyim?HUSREV - Babam bir deli miydi?ULVYE - Dnyann en shhatli insanyd. Kendisine o kadar hakimdi ki...HUSREV - O halde onu kim deli etti?ULVYE - Etme Husrev! Sen ne biliyorsan ben deonu biliyorum.HUSREV - (Sakin, fakat korkun) Sen babamnkars deil miydin?ULVYE - (Birdenbire rker) Husrev, o da ne demek?HUSREV - Madem ki karydn, bir eyler bilmenlzm. Benden biraz daha fazla bilmen lzm.

ULVYE - Bilmiyorum Husrev, bilmiyorum. Baban kendisini vermeyen bir insand.Dndklerini hi52sylemezdi. Yznden, halinden de bir ey anlalmazd.HUSREV - Nasl adam bu byle? Bu adam sever

miydin?ULVYE - Sorma bana bu sualleri! Gryorsunhalimi, sorma!HUSREV - yle ise babam, kendisini niin bahedeki incire ast?ULVYE - (Gzleri yaarm) Hep babam, babam diyorsun. Biraz da anneni dn! Seni dourankadn! Eskiden beni ne kadar severdin. Baban ld zaman senin bir szn olmasayd ben

yayabilir miydim? Hatrlyor musun? Dn bir kere! Sekiz yanda var, yoktun. Felketin ikincignyd. Ben bir kede rpmyordum. Yanma geldin. Yzme saf gzlerle baktn. Anne,kendini zme dedin, ben varm, byyeceim, sana bakacam. Babamn yokluunuduymayacaksn. Hatrlyor musun?


18/47

(Husrev, gzleri ok uzaklarda, bir ninni dinler gibi annesine kulak vermitir. Ulviye lfn bitirinceolunun cevap vermesini bekler. Husrev, gzleri ayn sabit noktada ve hafif bir yala kapl, bansallar.)HUSREV - Hi hatrlamyorum. (Ulviye mendiliyle yzn rterek alamaa balar. Husrev banannesine evirir, alayn seyreder.)HUSREV - Ne de kolay alyorsunuz! Siz bir takm insanlar, ne de kolay alyorsunuz!Gzyalarnz olmasayd neyle mdafaa edecektiniz kendinizi?

(Ulviye alamay keser, eli enesinde dikkatle Hus-rev'e bakar.)HUSREV - Bir takm insanlar da var ki, alamyorlar. Alamak onlara zor geliyor. Bir incir dalmaaslmaktan daha zor.ULVYE - (Haykrrcasna) Husrev!53HUSREV - Ben odama dnyorum. (Husrev ayan iskemleden eker. Paravanaya doru yrr.Paravanann arkasndan geer. Kaybolur. Ulviye Husrev'in arkasndan baka kalr.)ULVYE - (Ba yukarda, elleri dizinde, vcudu gergin.) Allahm, muhafaza et bu insan!Korkuyorum. Deli olacak diye korkuyorum. Babasnn yapt ii yapacak diye korkuyorum.(Ulviye hafife saa dner. Ban kanapenin kenarna yaslar. ylece kalr. Bir iki saniye geer.

Paravanann arkasndan hzla doktor Nevzat kar.)

KNC SAHNE Nevzat - Ulviye

NEVZAT - (Tell) Hanmefendi! Otomobil kapda. Derhal gidebiliriz.ULVYE - (Dorulmutur) Gidip de ne olacakNevzat Bey! Vazgesek daha iyi.NEVZAT - Yapmayn, bunu yapmayn! Husrev aramzda kaldka, Allah vermesin, tedavisiimknsz bir hale gelir. Sonra piman olursunuz.ULVYE - im gtrmyor. Olumu nasl hasta-hanelere kaldraym?NEVZAT - Bu, bildiiniz hastahanelerden deil. Husus bir klinik. Kendi kliniim. Benidnsenize bir kere. Husrev'in bu kadar yllk dostuyum. Hi ona fena bir ey tavsiye eder miyim?Orada bir ay kalsa sapasalam geriye dner. Hibir eyi kalmaz.ULVYE - Olmaz Nevzat Bey, baka bir hastalk olsa ne ise, delilere baklan bir yere olumugndere-naem. O deli deil. ok strap ekiyor, kuruntular getiriyor, o kadar.5554NEVZAT - Hanmefendi! Siz benim hastahanem-de delilere bakldn sanyorsunuz? mitsizhasta, orada ancak bir ka kii. Delilerin yeri bakadr. smini bilirsiniz. Oraya giren bir dahakmaz. Eer Husrev'i bana teslim etmemekte fazla srar ederseniz, bakn aka sylyorum, sonra

oraya gndermee mecbur kalacaksnz. Benim hastahanemde hep tedavisi kabil krizlerdenyatanlar var. Gelin, grn bir kere!ULVYE - Ah Yarabbi! Zorlamayn!NEVZAT - Eer aklnz yatmaz,"iiniz gtrmez-se, raz olmazsnz. Byle kararlatrmadk

myd? Bir kere grecektiniz. imdi niin vaz geiyorsunuz?ULVYE - Bugn hi odasndan kmad. Btn gn oradayd. Artk korkmaa baladm. Odasnagidilmiyor ki... Mansur'dan baka kimseyi grmek istemiyor. Demin kendi kendisine buraya geldi.yle dokunakl eyler syledi ki, aklm altst etti.NEVZAT - (Yakn bir koltua otururken) Nelersyledi?ULVYE - Hep ayn hikye. Babas niin kendisini

asm!NEVZAT - Grdnz m, bu fikri sabit onda naslilerliyor? Vallahi korkarm ki, tpk eserindeki gibi...ULVYE - (Nevzat'n szn keser) Devam etmeyin! Yazlmaz olsayd bu eser.


19/47

NEVZAT - Yazm yazmam hibir ey deimez. Onun yazm olmas da, iinde ayn ukdeyigizlediini gsterir.ULVYE - (Ban korku ve hayretle sallyarak)Ya o kaza, ya o kaza!NEVZAT - Selma'y soruyor mu?ULVYE - Hi! Aradan be ay geti. Bir defa bile56

bahsettiini bilmiyorum. Yalnz bir kere biliyorsunuz.NEVZAT - Mezar nerede diye sormutu deil mi?ULVYE - Evet, yerini syledim. Bir daha sorma-

NEVZAT - Demek baka bir ey sormad, Selmadi.iinULVYE - Hi!NEVZAT - Acaba? Bir dnn bakalm!ULVYE - Niin bu kadar srar?NEVZAT - Bugn olanlar bilseniz.ULVYE - (Heyecanla) Ne olmu?

NEVZAT - erefin gazetesinde bugn Husrev'edair yazlar kt.ULVYE - Yine ne yazlar yazyorlar?NEVZAT - Biliyorsunuz ki son vaka, btn stanbul'da alkalanyor. Hl ard arkas kesilmedi.yle ya, mehur bir muharririn tam piyes oynarken, tpk piyesteki gibi bir kaza karmas. Hem deo kazadan bahsederken, kazann felsefesini yaparken. Grlm, duyulmueydeil.ULVYE - (Sinirli) Evet, evet?NEVZAT - Tabi i her trl tefsire yol at. Bu ite ilk defa erefin gazetesi nayak oldu.Piyesteki incir aac vakasnn gemi bir hdise olduunu yazd.ULVYE - Bunlar biliyorum.NEVZAT - Fakat iin ruhunu bilmiyorsunuz. Gazeteler yalnz olan biteni haber vermeklekalmadlar. Her eyi bsbtn esrarl gsterdiler. Onlarca en mehul taraf kazann kurbanyd.Herkes Selma'y., sadece Husrev'in akrabas biliyordu. Sadece halasnn kz.ULVYE - (Heyecanla ayaa kalkar) Bilinecekbaka ne var?57NEVZAT - (O da ayakta) Bugnk gazete, Sel-ma'nn Husrev'i iin iin sevdiini yazyor. Gyakazadan biraz evvel Husrev Selma'y Mansur'la evlendirmek istemi de Selma raz olmam.ULVYE- Aman Yarabbi! Byle eyleri mi yazyorlar?NEVZAT - Dahas var. Gya gazete, Selma'nn tuttuu bir takm notlar ele geirmi. Selma'nn

Husrev'i sevdii ondan anlalm. Bu notlar yaknda neredecek-lermi.ULVYE - (Elleriyle ban kavrar) Husrev bunlar duyarsa ne hale gelir?NEVZAT - Gazete okuyor mu?ULVYE - Hizmeti kz her gn odasna brakyor. Hem kendisi istiyor, hem de bazan hibakmyor. Yazlanlarn ounu her halde hi bilmiyor. Fakat belli olmaz. Bugn bakverir.NEVZAT - Demeyin! Gazetenin ilk sahifesinde onun da, Selma'nn da resimleri var. Grmemesikabil de-.ULVYE - Ne yapacaz imdi?NEVZAT - arn hemen hizmetiyi, soralm!(Ulviye hzla dner. Kanapenin kenarnda zilin kordonunu bulur, zile basar. Uzak bir ses. Ulviyekendisini ka-napeye brakr. Nevzat eli enesinde dnr.)

ULVYE - Ne insanlar var bu dnyada! Nasl elleri gider, nasl dilleri varr?NEVZAT - Menfaatinden baka bir ey dnenvar m:(Hizmeti kz, paravanann arkasndan kar.)58


20/47


21/47

BENCSAHNE Husrev - Ulviye - Evvelkiler

(Husrev orta yerde durur. Oradakiler uzun uzun ba-kar.)HUSREV - (Annesine orta yeri iaret eder. Tonu zehirli.) Gel, yle gel! Kanapenin arkasndakalma!(Ulviye, korku iinde kanapeyi dolar. Kuvveti kesilmi bir halde kanapeye iliir.)

HUSREV - (Herkesi szmekte) Biliyorsunuz deil yazlanlar? Sanki mesul sizmisiniz gibi birkorkunuzm var.par.)(Kimse cevap vermez. Mansur asabi, yere bakyor. Nevzat bir lf syliyecekmi gibi Husrev'eeliyle iaret ya-HUSREV - Daha neler gelecek bama? Varsa bilen sylesin!NEVZAT - (Tatllatrmaya alt bir sesle.)Husrev, dostum.HUSREV - (Gittike heyecanna malup) Bana dostum kelimesini syleme! Ellerimde birkarncalanma duyuyorum. Bu kelimeyi iitmeyeyim. Parmaklarm bir eyi skmak istiyor. (Elindeki

gazeteyi havaya kaldrp birden brakverir.) Al sana dost! (Dili tutulmu gibi susar. Ortaya doruuzatt eli titriyor) Dostlarm malm! Dmanm tanmak istiyorum. Ben senin dmannmdiyecek kadar namus aptal kim var? Onu bulmak, ayaklarna kapanmak istiyorum. (akn etrafnabaknr. Sanki hitap edecei kimseyi aryor) Dostluk, o bir maymuncuk, o bir hrsz anahtar.Evimizin kapsn ayor, ruhumuzun kapsn ayor ne bulursa yakp kl ediyor, ne bulursapazarda satyor. (Tonu ve hareketi deiir) Beni upuzun bir tabuta yatracaklar gn, arkamdangelecek dostlarm deil, kefenimin hrszlardr.ULVYE - (Kendinden geercesine) Husrev, yetiir!HUSREV - (Kendi leminde) Kefen hrsz yzpara kazanmak iin alar. Fakat dost, hep mdafaasz brakt insan en mdafaasz annda bir keredaha vurmaya muhta olduu iin alacak. Kefenimi dostum alacak. Bana arnlk patiskaybile ok grecek.ULVYE - Olum, ldrme beni!HUSREV - (Annesini duymaz, ona bakmaz) Nereye gideyim? Bam alp nereye kaaym? Rahat

rahat ldrmak iin neresi var? (Nevzat'a bir adm sokularak) Sen tmarhaneler khyas! Delilerinarkasndan teneke alnmayan, ta atlmayan bir mahalle ismi biliyor musun?NEVZAT - (Son derece yumuak davranr) Hus-revciim. Ne sylediini bilmiyorsun. Gryorumstrap iindesin. Fakat diini sk! Herkesi dman grecek kadarkaybetme muvazeneni!HUSREV - (Nevzat' korkun bir dikkatle dinledikten sonra) Muvazenemi kaybediyorum, yle mi?Bana gzmden bir takm perdeler kalkyormu gibi geliyor. Hepinizi baka trl gryorum.

Hepinizden korkuyorum. Btn mnasebetlerimden dm patlyor. (Annesine dner) Anam ki,beni dokuz ay kanyle besledi, yllarca kediler gibi tad; o bile bana eskisi gibi grnmyor.(Ulviye dehetle yzn avularna gmer. Nevzat dilerini skyor. Mansur endie ile Husrev'e biriki admyaklar.)HUSREV - Muvazenemi kaybediyorum, yle mi? Muvazene dediin ne? Dnyam kaybediyorum.Dnya benim iin artk o dnya deil. Krk sene iinde yaadm lem, o lem deil. Krk seneinandm hakikatler, bam bir yastk gibi dayadm emniyetler, stne binalar kurduumnisbetler, avucumdan kayp gidiyor. Hi bir ey eskisini andrmyor. Her eyin iinden bir bakayz kyor. (Titreyen parman eyann zerinde dolat-(r.) u koltuk, koltua; u ayna, aynaya benzemiyor, angi dnya doru, bu mu, evvelkisi mi?

NEVZAT - Husrev, Husrev, brak u vehimleri!HUSREV - (Bsbtn parlyarak) Bana hl lf sylyorlar. Dnyam elimden gidiyor. Bir el,altmdan bir ey ekiyor. Bir masann rts gibi bir ey. Onu ekiyorlar. Herey devriliyor. Hereyonunla beraber kayyor. (Geri geri bir koltua doru gidip koltuun ayaklarna arpar) Dnyam


22/47

elimden gidiyor. Yerine bir baka dnya geliyor. Nasl bir dnya, anlatamam. (Koltua kverir)Etimi cmbzla lif lif koparsnlar, bu dnyaygrmeyim.

(Husrev yzn avularnn iine alr. Herkes dona kalr. Ulviye, birden metanetle ayaa kalkar.Oluna yaklar, yan banda durur. Ne yapacan bilemez. Nevzat da Husrevin yanna gelir.Husrev birden ellerini yznden eker. Annesiyle Nevzata bakar. )

HUSREV- Ne var, niin zerime geliyorsunuz ? beni yalnz brakamaz msnz? ok rica ederim.NEVZAT- Husrevciim! Zaten hanm efendi ile bir yere gidecektik. zin verir misiniz ?(Ulviye hakimane elini Nevzata kaldrarak susmasn iaret eder. Husrev, dalgn, bunlar grmez.)

HUSREV- Gidin! yi edersiniz, ok iyi edersiniz.NEVZAT- Msaade et de Mansur seninle kalsn.HUSREV-Kalsn.( Ulviye akndr. Nevzat, gayet iradeli, Ulviyenin koluna girer)

NEVZAT- ( Ulviyeye ) Buyurun hanmefendi!

(Husrev koltukta, baz yana eilmi, rpertici bir tavrla oturuyor. Ulviye kendisini srklercesinesevkeden Nevzatn kolunda oluna baka baka yryor. Ulviyenin omuz banda yryen Nevzateliyle, Mansura kalmas lazm geldiini anlatmak ister. Mansur ban hafife ne eerek vegzlerini krparak anladn bildirir. Ulviye ve Nevzat paravanann arkasnda kaybolurlar. Mansurayakta, gzleri Husrevde. Saniyeler geer. )

HUSREV- ( Tatl ve hznl bir skunet iinde Mansura bakmadan konuur) Mansur !MANSUR- ( Tehalkle ) Kardeim!HUSREV- Sen benim dostumsun, deil mi?MANSUR- Dostunum Husrev!HUSREV- Mansur, sana inanyorum.( Mansurun ba teessrle gsne der. Cevap vermez.)

HUSREV- Senin yannda gmleimi yrtabilirim. Senin yannda alayabiliri.( Mansur bsbtn ezilir. Teessrn gstermemek iin arkasn dner. )

HUSREV- Mansur, ok fenaym. Dyorum.( Mansur dehet iinde tekrar Husreve dner. )

HUSREV- Dipsiz bir uuruma sarkyorum. Yakalayabildiim bir iki ot tutuyor beni. Bu otlarsklyor. Yumuak topran iinden kkleriyle beraber geliyor. Dyorum.

MANSUR- ( nandrmak isteyen bir gayret edas ile ) Husrev, sen dnyann en kuvvetliinsanlarndan birisin. Bu buhran yeneceksin. Kendini kurtaracaksn. Eminim.HUSREV- Hibir eye yanmazdm, bu kadar gln olmasaydm.MANSUR- Gln olmak m? O sana gre deil. Herkes gln olabilir, sen olamazsn.HUSREV- Alemin maskaras oldum. Zehir yutturulmu sokak kpeklerinden farkm yok.Kaldrmlar stnde can ekiiyorum. Gen, ihtiyar etrafmda halkalanm. Herkes beni seyrediyor.( Parman uzatarak mehul birini gsterir. ) te yazdn yaayan adam! ( Eli kaskat der.)Beni bu gln kadere insan iradesi sokmamal. Tepemde baka bir irade var. Onu bir kanat glgesigibi, zerimde duyuyorum. Fakat elimle tutamyorum.. O byle istiyor.MANSUR- Ne syliyeyim ? bilmem ki, ne syliyeyim ? Sana kimse yardm edemez. Sanakendinden baka kimse deva bulamaz.

HUSREV- ( Yerinden dorularak ) Mansur! Alemden gizli tek bir srrm kald. imdeki kyamet.Kimse bir ey bilmiyor. Bakma kvranlarma ! bakma azmn dikilerinden szan hrltlara!Bakma beni ldryor sanmalarna! Bilmiyorlar.. syleyemiyorum. stesem de syleyemem.Sylesem de bir ey anlalmaz.. (Bir hayalet gibi dimdik, ayakta kalr.) Mansur! O benim meer


23/47

kurbanmm. Gafletimin deil, en ahmak tarafmn, sanatmn kurban! Eserimi niin yazdm! Onuldrmek iin mi? Onu niin ldrdm? Eserimi yazdm iin mi?MANSUR - Dnme Husrev bu eyleri.HUSREV - Ben sanat hayattan baka bir ey sanyordum. Hrriyetlerin sonu. ciz bahtmn

ulaamad bir yer. Oras irademin bahesiydi. Orada, oyuncaklaryle oynayan bir ocuk gibi ba-botum. Orada kulluktan kyor gibiydim.MANSUR - Ah, Husrev!

HUSREV - Ben ne yaptm? Bir hududu zorladm. Kendimin dna kmak isterken, kendime rastgeldim. (Bir adm atar ve bir mecnun haliyle gittike alan gzlerini, Mansur'un korkulu gzlerinediker.) Meer kul olduumu anlamak iin Allahlk taslamalymm! Meer nasl yaratldmanlamak iin bir adam yaratmaya kalk-malymm! (Yznn ifadesi bsbtn-mecnun, orta yeredner) Ben ne yaptm? En salam basama ayamdan kaydrdm. Krl zedeledim. imdigrnen eye nasl bakaym? nsan kaderim bir rya gibi uykuda bulur. Bu ryay uyank naslseyredeyim? Allahla kalabalk arasnda kaldm. Bolukta nasl duraym?MANSUR - (htiyatla elini dostunun omuzuna koyar) Husrevciim!HUSREV - (Silkinir. Patlayn son kademesinde Anlayn bu azab! Bir azap ki, kul olduum iinekiyorum, ekmemek iin Allah olmak lzm. nsana gre deil bu; yok bunu ekecek zainsanda! (Birdenbire ok gibi frlayp kollarn iki yana aar) Yetiir! Gelsin artk her ey yerli

yerine! Verin bana artk dnyam! Salverinbeni kalabalklara!(Husrev son kelimelerde bir sandalyeye ker. Yz paravanaya, arkas Mansur'a doru. Surat biryangn.)MANSUR - (Husrev kadar ezgin) Husrev! Seni byle grdke para para oluyorum. Neyapabilirim senin iin?HUSREV - (Gzleri paravanann arkasnda)Elinden gelirse beni bu insanlardan kurtar.(Mansur da paravanaya bakar. Paravanadan sade bir klkla Zeynep kar. Bir adm atp durur.Azimli bir hali vardr.)69

ALTINCI SAHNE Zeynep - Evvelkiler

ZEYNEP - (Husrev'e) Kimseyi kabul etmediinizi biliyorum. Kapdan deta zorla girdim. Kabahatbulmayn hizmetinize!HUSREV - Ne istiyorsunuz benden?ZEYNEP - (Hakimane bir tavrla Mansur'a) Man-sur Bey! Bizi bir lhza yalnz brakamaz msnz?(Husrev, yz deimi, sert ve hissiz, bekler. Man-sur paravanann arkasnda kaybolur.)HUSREV - Bekliyorum sizi.ZEYNEP - (Heyecanla ilerler. Kelimeler azndan birbirinden abuk dklr.) Husrev! Artk

tahammlm kalmad. Koulacam bile bile geldim. Size her zamankinden daha balym.Felketiniz iinde, sizi, daha ok seviyorum. Emeyin banz, emeyin benden! Hi beni bu kadardkn grdnz m? Artk dnn bana! Bu dakikada yannzda bulunmak istiyorum. Sizi teselliedebileime eminim. Belki size bir ok eyleri unuttura-bileceim.HUSREV - (Oturduu yerden cebr bir sknetleBana iyice bakar msnz? 70(Zeynep hayret ve korkuyla mendilini azna gtrp Husrev'e bakar.)HUSREV - Hi byle szler sylenecek bir insana benziyor muyum? Hatta insana benziyormuyum? (Ayaa kalkar) Bir gn, gen ve shhatli bir anmda naslsa oynadm bir oyuna uhalimle mi devam edeyim? Bunu

istemee mi geldiniz?ZEYNEP - (Kzgn, fakat azimkar) Bana ok al-alttnz kendimi. Artk yapmayacam yok. yi,fena diye bir ey bilmiyorum. Doru, yanl diye bir ey bilmiyorum. Size tekrar mlik olmak iinher eyi yapacam.


24/47

HUSREV - (Fena halde tahri edilmi) Zeynep! Sana ne syliyeyim? Artk beni lzumsuz vearesiz kabul etmen iin ne anlataym? {Bir lhza ne diyeceini arm gibi durur) Sana bir eymi borluyum?ZEYNEP - Hibir borcun yok.HUSREV - Farzet ki var. Borluyum. Fakat veremiyorum. Acizim, mflisim. alma bir alacaklgibi kap-n! Vazge, syrl, zl benden!ZEYNEP - (Tesiri altna girmeden Husrev'i szer

Bunun iin tek are var.HUSREV - (Hakaret saan bir hayretle.) Neymio are?ZEYNEP - Bu karmakark lflar, bu hastalkl fikirleri bir tarafa brakrsan. Onlardan hibir eyanlamyorum. Aka sylersin. Senden bktm, senden tiksiniyorum dersin. O zaman seni anlarmve giderim.HUSREV - Zeynep, konuamyorum, bouluyorum. Beni, benden olmayan hareketlere zorlama!Seni istemediim bir tarzda kracam.ZEYNEP - Kurabilirsin! Buraya her eyi gze alarak geldim. Ya beni evinden kovacaksn, yahutyanndan71

ayrlmyacam.HUSREY - Seni evimden kovmyacam. Bunu yapamam. Fakat sana o hastalkl fikirlerden birtanesini daha syliyeceim. Belki onu da anlyamyacaksn. Belki o sana kovulmaktan daha hafifgelecek.ZEYNEP - Haydi, syle!HUSREV - Sen o kadn tipindensin ki, yzne manev bir kap kapatld zaman onu grmez,kendisine mal etmez. eriye girmemesi iin madd bir kapdan ve zorla itilmek ister. Bir sihirbazincelii ile balayan i, bir hamal kabal ile bitirilmeli ki neticeye akl ersin.ZEYNEP - Teekkr ederim Husrev!HUSREV - Ben bu son hareketi yapamadm iin bana bu cezay ektirdin. Memnun ol! Emein

boa kmad. Yllardan beri iime gmdm eyi nihayet zorla azmdan aldn.ZEYNEP - ok memnunum.HUSREV - Zeynep! Ben ehirleri, sokaklar, kahveleri dolduran seri mal insanlardan deilim.Keke onlardan olsaydm. Onlar shhatli, tabi, mkemmel mahlklar. Benim en lzm tarafmsakat. Ben Allann yalnz ac eksin, yalnz kvransn diye yaratt bir aletim galiba. Kinatdolduran her ey, her hdise, her hareket, benim iin bir ikence vesilesi. Bir trl rolm verahatm bulamyorum. Tabi zevkleriyle yaayan hayvanlara bakyorum da, ne gzel, ne emniyetlibir vastann ksz olduumu anlyorum. Ben, iindeki hayvan rktm, incitmi bir hastaym.ZEYNEP - Ne demek bunlar?HUSREV - Bak ne demek bunlar! Seninle aramda yle bir bakalk var ki, bu bakalk atele suyunarasnda yok. Bu bir maya farkdr. Bu kadar farkl iki ey uyua-

72maz, anlaamaz. Bir arada hibir ahenk kuramaz.ZEYNEP - (rkek) Husrev! Nereye gidiyorsun?HUSREV - Sen tam bir kadnsn. Cinsiyetinin kr hamlelerinden baka bir ey grmyorsun.Haklsn. nk tabiatn ocuusun. Bense...ZEYNEP - Evet, ya sen...HUSREV - En azgn bir hayvan bnyesinin iine oturtulmu, yle cellt bir ruh tayorum ki, btninsiyaklarm krletiyor. Beni yiyor. Beni paavra haline getiriyor.ZEYNEP - (syankr) Anlamyorum, anlamyorum.HUSREV - (Garip bir istihza hengiyle) Bir dakika sabret! Birazdan hibir ey anlamyacaksm.Bendeki bu ruh her eyin iyzn kurcalyor, trmklyor. Gz bal hibir istee izin vermiyor.

En sevdii eylerden bir anda ireniyor. En dnlmeyecek yerde, birdenbire dnmee, hesapyapmaa kalkyor. Kendisine gre, kanunlar, lleri var. Mthi bir irkinlik korkusu ve gzellikkaygs iinde rpnyor. Aradn bulamyor. Bulduuna raz olamyor. Saadetlerin yzde yzolan hayvan saffetleri, bir sansarn pilici bomas gibi bou-veriyor.ZEYNEP - Durma, yr artk!


25/47

HUSREV - Kadnla erkein yanyana gelmekle kurduu bambaka bir cihan tasavvur ediyor. Bucihann husus bir tabiat, artlar, incelikleri var. O cihana eriememi insanlardan daha kaba birey bilmiyor. Fakat onlarn cezasn nefsine, kendi azasna ektiriyor. yle bir hkim tasavvur et ki,karsna karlan sulularn cezasn kendisi yklensin. Ne tuhaf deil mi? Kendisi ykleni-73yor. nk biliyor ki, o sulular, elindeki kanunun hikmetinden hibir ey anlamazlar. Mesuldeillerdir.

ZEYNEP - Ne iinden klmaz eyler bunlar. Kendini bunlarla harap ediyorsun.HUSREV - Doru! Bu, ne kadar ok isteyen, verilemeyecek, bulunamayacak kadar ok isteyen,doyurula-mayacak kadar a, okanamayacak kadar sinirli ve hodgm bir ruh. Bu ruh insann d ven benlii iinde yle bir ikinci ben yapyor ki, bu ben, iyi kt her eye dman ve yabanckalyor.ZEYNEP - Senden korkuyorum.HUSREV - te sen, bendeki bu ikinci benle ihtilt edemedin. Onu yalnz, kendi bana, kendileminde braktn. Benimle beraberletiin her defa, bana yalnzlmn, aresizliimin derecesiniihtar ettin. ki ten arasndaki uurumu, bana reten sensin.ZEYNEP - (Haykrarak) Ben ne yaptm Husrev, ne yaptm?HUSREV - Dinle bak ne yaptn? Erkekle kadn arasnda yle hassas bir cazibe muhiti var ki, en

deersiz sebeplerle renk gibi uar, duman gibi dalr. Artk hi bir fedakrlk ve gayretle iadeedilemez. Karnzdakine hibir takip ve serzeni hakk vermez. Sen ne yaptn biliyor musun?Ruhumuzun bu amansz kanunlar nnde, kaybolan cazibeleri iade iin en kaba vastalara bavurdun. Kanuna, jandarmaya, cemiyete mracaat eder gibi, cizlere mahsus bir hak takibinegiritin. Sen ne yaptn biliyor musun? Beni ldrdn.ZEYNEP - (Elleriyle ban kavryarak) Hayret, hayretler iindeyim.HUSREV - Hayret deil mi? Ben de karna gemi neler kartryorum! Hastalm ne ahmakatehir74diyorum! Ben ne ahmam ki, bunlardan hibirini anla-ladn syleyen insana, beni mazur grsndiye bunlan latyorum.ZEYNEP - Seni anlamasam bile maksadn ok iyi | kavryorum.HUSREV - Beni ok yalnz braktn, anlyor musun? stelik ben bu yalnzl senden gizleyimdiye kvranrken, sen beni avucunda tutmak azmiyle nelere el at-madm. Beni, benim ruhumunhapishanesine tkmak; beni, benim korkularm, benim utanlarmla balamak istedin. Seni ilktandm zaman, bende bulduun bir zaaf nnn hviyetini, bana daim mahkmiyet elbisesi diyegiydirdin.(Husrev bunlar sylerken, Zeynep, onu bir umacya bakar gibi seyretmektedir. Husrev bir n bubaka dikkat edip devam eder.)HUSREV - Zeynep! Ba bo, gz kr, dizginsiz isteklerimizin bizi ne kadar irkinletirdiini grartk! Bak sana, lm terleri dkerken neler syleyebiliyorum! Vazgemei, istememei bil. Beni,

sana hakaret eden bir adam diye alma! Artk, bir takm vasflara malik olmad iin kendi halinebraklmas lzm, deersiz bir mevzu diye al! Farzet ki ben, artk bir erkein vasflarna malikdeilim.ZEYNEP - Ben seni tanrm, Husrev!HUSREV - Yalvaryorum. Hayvanlmn cezasn bana bu kadar pahalya detme! Beni bucezaya, bu kadar istidatl olduum bir anda ve bu kadar merhametsizce davet etme!ZEYNEP - Husrev, dedim ya, ben seni tanrm. Sen hdiselerin mimarisini istediin gibideitirebilir, karmdakine istediin gibi kabul ettirebilirsin. Sen sihir-75bazla ksn. Samim ve tabi deilsin u nda.HUSREV - (Elini gsne gtrr) Ben mi samim ve tabi deilim? Ben samim ve tabi deilsem

u nda, o halde can ekien bir hayvan, me.sel ba tala ezilmi bir solucan da, kvranlarndasamim ve tabi deildir.ZEYNEP - Beni kadnla erkek arasndaki by sanatndan hibir ey anlamaz bir dii halinde tasvirettin. nk kadn mevzuunda bu kadar titiz olan sen, nihayet anlaabilecein, beraberce bir ahenkkurabilecein kadn bulmutun. Onu buldun ve ben artk, btn mevcutlarmla ifls ettim.


26/47

HUSREV - (Kalar strapla atlr. ok fena bir ey beklercesine) Ne demek istiyorsun?ZEYNEP - Husrev, kaldralm peelerimizi, ister misin? Madem ki samimsin, o halde bana enhalis yznle grn, korkma!HUSREV - (fke, nefret ve iddetle) Ne demek istiyorsun, diyorum.ZEYNEP - (Birdenbire Husrev'e sokulur, bkl-verir ve bir ylan gibi slk alarcasna) nkSelma'y seviyordun. ldrdn kz. Halann kzn, evldn yerindeki kz.HUSREV - (Yz mthi bir tiksinti ifade eder) Zeynep, meer sen ne ylanmsn! Senin gibi

ancak kafas tala ezilecek, pencereden maayla atlacak bir ylana, ben de oturmu bir takm ruhoyunlarndan, his dolanba-larndan bahsediyorum. (Eliyle bana vurur) Ah, ben mstahakm buvurulua!ZEYNEP - Husrev! Niin inkr ediyorsun?HUSREV - (Zeynep'i ilk defa gryormu gibi gzlerini diker. Sesi yrtc bir tonla ykselir.)Teekkrederim zehrini dktn iin, artk bana btn mazeretleri verdin.ZEYNEP - (Asab parmaklarla antasn ap kk bir cep defteri karr.) Beni gzm dealdatamaz ya!HUSREV - (Vurgun, akn) Nedir o?ZEYNEP - Selma'nn not defteri.

HUSREV - Nerede buldun onu?ZEYNEP - Vurulduu zaman elbisesinin cebinde.. Eliyle smsk tutuyordu.HUSREV - (Alar gibi) Demek ki lnn parmaklarn atn. ine srlarn gmd en kymetlimahfazasn aldn. Bir ly soydun. (Perian, etrafna ba-knr. Yerdeki gazeteyi grr. Kaplangibi atlp yerden gazeteyi alr.) Sonra da onu kocana sen verdin. (Gazeteyi Zeynep'e uzatarak) Benibtn cemiyet karsnda tehir fikrini sen buldun. Kocan sen tevik ettin.ZEYNEP - Grdn m? Halbuki ben senden inkr bekliyordum.HUSREV - (ldracak gibi) Artk sana hakaret Letmeyeceim. nk hibir hakaret senin kadaralala-aaz. Brak o defteri masann stne ve hemen k evim-Iden.ZEYNEP - (Elindeki defteri smsk tutarak) B-Irakmyacam. Herkesin maldr o.HUSREV - O benim deil, senin deil, herkesin deil, yalnz o kzn malyd. O kz ki, defterineyazdklarndan hibirini, hi bir ifade vastasna aksettirmedi. Kimseye, hibir ey sezdirmeyecekkadar incelik ve mahremiyet gururu sahibiydi.ZEYNEP - Sanki bilmiyordun deil mi, burada yazl olanlar?7677HUSREV - nan ki, ne onlar biliyordum, ne de senin i yzn! Brak diyorum deften elinden!ZEYNEP - (Elindeki deften gsne bastrarak)Kocamdan iste! O sana versin.HUSREV - Meer bu dnyada yalnz deirmisin. Senm mayandan erkekler de varm. Onlardanbin kocan senin. Ne de uygunsunuz birbirinize!

(Tam o anda sofadan karmakark sesler gelmee balar. ki kii birbiriyle mnakaa etmektedir.Mansur'laerefin sesi duyulur.)MANSUR'UN SES - Olamaz eref Bey, giremezsiniz. Kimseyi kabul edecek halde deil.EREFN SES - Rica ederim msaade ediniz! Kendisine izah edeceim eyler var. Msaadeediniz!MANSUR'UN SES - Israr etmeyin! Sizi brakm-yacam. Hem sizi grmesi hi de hayrl olmazhakknzda.(Husrev ve Zeynep dona kalrlar. Zeynep korku veheyecan iinde. Husrev ban paravanaya evirir.)

ZEYNEP - (Elleriyle akaklarn tutarak) Kocam!Ne mnasebet!HUSREV - (Zeynep'in haline bakar Sonra tekrarban paravanaya evirir. Darya seslenir.) Mansur, brak, eref Bey grsn beni!


27/47

(Zeynep birdenbire harekete geer. Derhal yerinden frlayarak i odaya atlr. antasyle notdefterini divann ustune frlatr, dner, i oday salondan ayran kadife perdenin kordonuna yaprve eker. Kadife perdeler hzla Zeyneb'in ustune kapanr. Geit batan baa ortulur ve i odadakiherey Zeynep'le beraber grnmez olur. Husrev dimdik, kmldamaz. Paravanadan, nde eref,arkada Mansur, girerler. Husrev'in elinde hl gazete.)78

YEDNCSAHNEeref - Mansur - Husrev

(Mansur paravanann yan banda durur. Oradan gzleriyle takip eder. eref hzla Husrev'eyaklar. Ellerini uzatp bir eyler anlatmak ister gibi durur. Husrev'in elindeki gazeteyi gorur.Husrev, gazeteyi elinden brakr. eref, |Husrev'in halinden rkmtr. Birey syleyemez.)HUSREV - Ne yzle geliyorsunuz buraya erefS Bey?EREF - Teessrnz sylediler. Geldim. Nedenbu infial? zah eder misiniz?HUSREV - Anlamyor musunuz?EREF - Anlamyorum. Gazetede bugn kan eylerden mteessir olduunuzu tahmin ediyorum.

Fakathakknz var m?HUSREV - Demek hakkm yok!EREF - Elbette yok. Sizin gibi, herkesin tand, herkesin sevdii bir insan, ne kadar alka ekerbilirsiniz.Biz de rendiimizi yazdk.79HUSREV - (Kendisine gelmee alarak) Ben hi bir okuyucu tasavvur edemem ki, bakasnn butrl mahremiyetine tecesss duyacak kadar ruh iffetinden syrlm olsun. ftira etmeyinmterilerinize!EREF - Okuyucu budur.

HUSREV - Hayr, okuyucu bu deildir. Siz busunuz. Bir kere okuyucuyu tanmyorsunuz. Yzn,biimini, isteklerini bilmiyorsunuz. Onun seciyesi stndeki kyaslar, kendinizde aryor vebuluyorsunuz.EREF - Farzedelim ki, byle.HUSREV - Byle olunca mesuliyeti zerine alacak kadar benlik ve haysiyet sahibi olmanz lzm.EREF - (rkilerek) Husrev Bey, ok ileriye gidiyorsunuz. Sizi mazur gryorum. nk...HUSREV - nk?EREF - Hastasnz.

HUSREV - Gzel, belki hastaym. Yalnz u anda beni hasta bilmeyin! Bu szlerdehazmedilemiyecek bir ey buluyorsanz, onlar shhatli bir adamdan, shhatli bir dakikasnda km

farzedin!EREF - Husrev Bey, rica ederim.HUSREV - Evet. yle farzedin! Mukabelenizi ok merak ediyorum. Hi olmazsa mukabelenizdebiraz erefgrmee muhtacm.EREF - (Bir adm geri ekilir. Mendiliyle terini siliyormu gibi alnn uuturur) Hareketinizeimdi mu-hakebele etmiyeceim. Her eyden evvel gsterin bana, su bu hareketin neresinde?HUSREV - (Nefret dolu gzlerle, erefi uzun uzadya tartar) Bir adam ki, iinin cehennemindeyanyor; herkesin malik olduu en basit mdafaa silhlarm, maskelerini kaybetmitir. Bu adam,unun bunun keyfini80

gcklamak iin tehir etmekte su yok mu?EREF - Niin olsun? Demek ki, herkes bu adamla alkadar!HUSREV - Herkesin bu adamla alkas, onda yalnz kendisine ait bir taraf, manev bir fert hak vemlkiyeti brakmaz demek?EREF - Cemiyetin mal olan insanlar, phesiz ki biraz ahs mlkiyetlerinden feda ederler.


28/47

HUSREV - Bu fedakrlk belki herkesle mterek, d izgilere aittir. Onlarn ferdiyetlerindeki enmahrem maktalar herkese gstermekten sizi alkoyan hibir duygunuz yok mu?EREF - Yok!HUSREV - (Sol elinin parmaklaryle yzn taraklar. Surat atlayacak gibi) Yalnz bu tarznzbeni ldrtabilir. Ben demek kimseyle mterek ls kalmam bir zavallym. Demek ben butopran stnde yaamyorum. Demek ki benim beynim, kimsede olmayan bir takm vehimnebatlar yetitiren bir hastalk tarlas! Alla-hm! Ya ben bir deliyim, ya karmdaki adam insann

ba-kamyaca kadar dkn bir yaratl!EREF - Husrev Bey, siz hakikaten delisiniz ve yava yava bana mazur bir insan olduunuzuunutturacaksnz!(Paravanann yanndaki Mansur, nefretle erefe bakar. Bir iki adm yaklar. Husrev omuzlarhafife bkkerefe kar.)HUSREV - Ah, keke unutturabilsem! Kuzum, bana bir kere daha syleyin! Duygu cevherinden bukadar nasipsiz olmay kavryamyorum. Bir insan hayat ve hususiyetinde, yabanc gzleregstermiyeceiniz sizce hibir nokta yok mu? Bunu grmekten ve gstermekten sizi81

SEKZNCSAHNE Zeynep - Evvelkiler

(eref neye uradn arm, karsna bakmakta. Mansur utancndan sa eliyle gzlerinikapatmtr.)HUSREV - (Sa elinde kordon. Sol elini erefe uzatm) Karnz metresimdir. Bunu da yazn!(Odadakiler donmu, yerli yerinde. Zeynep olduu yerde kaskat, gzleri Husrev'de. Husrevperdenin kenarnda, yar eilmierefe doru. eref karsna kar bitkin ve akn. Mansur eliniyznden eker ve heyecanla baknr. Bir ka saniye geer erefte bir kmldan balar.)EREF - (Husrev'e dnerek) Bu hareketinizi size ok pahal deteceim, Husrev Bey!HUSREV - Bugn dettiiniz gibi...EREF - Hayr! Bu defa sizi lyk olduunuz yere,tmarhaneye tktracam.HUSREV - Ah, bunu sizden beklerim.EREF - Sade benden beklemeyin! Dostunuz akliyeci Nevzat'n da fikri bu. Hatt ilettii husustmarhane84iin iyi bir reklm olacanza da emin. Demin grdm, u dakikada annenize tmarhanesinigezdiriyor. yi bir yer olduunu kabul ettirmek iin.(Husrev can acm gibi ban koluna dayar. Mansur yumruklarn skm, erefin zerine yrr.)MANSUR - eref Bey! Sizin insanlktan bu kadar uzak olduunuzu bilmiyordum. Hl nasl dadurabiliyorsunuz bu evde? Nasl da konuabiliyorsunuz?

EREF - (Soukkanl tavrn hi bozmadan) unun iin konuuyorum ki, Husrev Bey yaknlarniyice tansn. Kastlarn bilsin. Kendisini ona gre kollasn. Bense nian alacam yeri aka haberveriyorum. Bu bir avanstr. Nevzat gibi gazete gazete gezip sizi tmarhanemde yatracamyazmyorum. (Karsna) Zeynep! Ben eve dnyorum. Davyamz orada hallederiz. Yrynz!(Zeynep put gibi, kire rengindeki yzyle ilerler. Kimseye bakmadan paravanann arkasndankaybolur. eref de onu takip eder. Husrev, Mansur bir mddet ylece kalrlar. Mansur ilerler.Husrev'i ihtiyatla kucaklayp bir koltua doru srkler. Yavaa oturtur. Yan banda ve ayaktadurur. Husrev elleri dizinde, mtevekkil ve perian, yz tam bir cinnet ifadesinde.)HUSREV - Mansur!MANSUR - Husrev!

HUSREV - ldrmak zereyim Mansur! Elimi tut, bana dnyada, evimde ve senin yannda

olduumu ihtar et!MANSUR - (Hemen Husrev'in sol elini yakalayp iki avucunun iinde kuyvetle skar.) Dostum,Husrevci-im. Tahamml!HUSREV - (Elini eker. Mansur'a bakmadan dal-


29/47

85gin dalgn konuuyor. Deliler gibi ar ve acayip bir telffuz ve baz kelimeler zerinde manaszduraklaylar vardr.) Beni daima iimin rahatszlklaryle babaa brakm bir kadn! Kolera gibizaafm ve tutulma istidadmla beslenmi, itiim sudan yuttuum havaya kadar etrafm kskaiine alm bir kadn! Yanma geldike yalnzlm, bana bir ey verdike mahrumluumu retenkadn! En gzel eyini teslim ettii erkei rezil etmek iin, sonunda kocasyle el birlii yapankadn! Son nefesini verirken, belli olmasn diye srlarn avulayan lnn parmaklarn ap,

bulduu eyle beni avlamak niye-tindeki kadn! Sonra koca! Krlan erkekliini, beni tmarhaneyeattrmakla tamire kalkan koca! Sonra, sonra, tmarhanesine dostunun ismiyle reklm yapmakfikrinde bir bakas! Evime benim kadar serbest girip kabilen arkadam, ruh hastalklar doktoru!Kadnmla, dostumla, ne gzel cemiyet iindeyim.MANSUR - nanma Husrev! Nevzat'a iftira etti.HUSREV - (Daima ayn dalgnlkla Mansur'a bakmadan, ar ar) Bunlar yle adamlar ki,birbirlerine edebilecekleri hibir iftira yoktur.MANSUR - (Mahzun bir ba sallayyle) Sana hak vermemek elimden gelmiyor.HUSREV - Dayanamyacam Mansur! Bunlara istediklerini vereceim. O tarzda istiyorlar ki,elimden gelmiyecek. Ne istiyorlar? Tmarhaneye mi gireyim? Gireceim. Bu halimle mart kedisirolne mi kaym? kacam. Arkamda tef, zurna ve bir alay mahalle ocuu, sokak sokak m

gezeyim? Gezeceim. Babam kendisini bir incir dalma ast. Kendimi ayn aaca, ayn dala masaym? Asacam. Daha ne istiyorlarsa yapacam. Anlyor musun Mansur? Bunlara karmdafaaya mecbur86olmak bana ok irkin geliyor.MANSUR - Husrev! Yerin dibine geiyorum.HUSREV - Artk anlyorum. Beni kendi kendimle, azabmla ve cinnetimle yalnz brakmyacaklar.Kendi kendimle yalnz kalabilmek iin ne lazmsa yapacam.(Mansur yumruuyle alnna vurur. Husrev hep o. Birdenbire paravanann arkasndan biraz evvelkikyafetiyle Ulviye kar.)87

DOKUZUNCU SAHNE Ulviye - Evvelkiler

(Ulviye paravanann hemen nne durur. Oluna bakar. Halinde byk bir teessr ve strap.Mansur, Ulviye'yi grr grmez geriler ve kadm olunun yanma yaklasn diye bekler. Ulviyebulunduu yerde kalr. Husrev annesine bakar.)HUSREV - Nereden geliyorsun anne?ULVYE - Husrevciim! Nevzat Beyle urada yakn bir yere gitmitik.

HUSREV - Nereye gittiniz?ULVYE - (aalar) Ehemmiyet vermee deecek bir yer deil.

HUSREV - lettii husus tmarhaneye gittiniz deil mi?ULVYE - Ah olum, sana nasl yemin edeyim?HUSREV - Ne diye yemin edeceksin? Ne karonun tmarhanesine gitmekle?(Ulviye akn halini brakamaz. Ezilir bzlr. O anda paravanadan Nevzat kar. Odadakilereyle bir bakp Husrev'e doru yrr. Husrev onu grnce ayaa kalkar. Nevzat Husrev'inkalkmasyle durur.)

ONUNCU SAHNE Nevzat - Evvelkiler

HUSREV - (Nevzat'a) Annemi ne diye gtrdn

tmarhanene?NEVZAT - (arr. Ulviye ve Mansura bakar. Bir eyler anlamak ister. Anlyamaz.)Hanmefendiye hastanemi gstermek istedim.HUSREV - (Tuhaf ve korkun bir tonla) Niin?NEVZAT - Hi, grsn diye.


30/47

HUSREV - Grsn ve mnasip bulursa orada yatmama raz olsun diye, deil mi?NEVZAT - Husrev, kim syledi sana bu deli samasn?HUSREV - Ben syledim, madem ki ben deliyim,deli samasn syliyecek de benim. Kim olabilir?NEVZAT - Husrev, akln bana"devir!HUSREV - Deviremem. O zaman senin iine gelmez. Beni karm olursun.NEVZAT - Husrev, dostunu kryorsun.

(Ulviye bir uval gibi yanndaki iskemleye ker. Mansur da koltua oturup ban elleri iine alr.HusrevNevzat'a sokulur.)HUSREV - Artk dostuma yalan syletmiyece-89im. Ne istiyorsan dorudan doruya iste! Benden iste! Belki veririm. Annemi kandrmana lzumyok.NEVZAT - (Ulviye'ye) Hanmefendi! Bir ey syleyin! Bakn arkadandan neler umuyor?(Ulviye yal gzlerle Husrev'i arar. Husrev annesine bakmaz ve gzlerini doktordan ayrmaz..)HUSREY - Hl m arkadalk? Hi kaplanla yaban eei, engerekle saka kuu arkada olabilir mi?Ben senin avndm. Sen bana, avc ikrna nasl bakarsa yle baktn. Tantmz ilk gnden

bugne kadar beni antanda keklik bildin. Sarma dola arkadalk ettiimiz, beraberce tetkikler,mnakaalar yaptmz gnler hatrnda m? te o gnlerde bile ben senin yannda, imdilikkesilmesine lzum olmad iin beslenen knal ve kordell bir kurbandm. Sen bana u deliyigsterip zerinde fikir sorduun zaman, bana beni gsteriyordun. Fikirlerini ve ilmini o kadarbeendiin arkadan, hakikatte btn lboratuvarnla hasretini ektiin en gzel deli, en semizparayd. nelerin, deli gmleklerin, uyku illarn, dularn, btn lboratuvarlarnla! Hatrlyormusun, bana nasl babam sorardn? Niin kendini ast? Niin kendini ast? imdi ben soruyorum, ozaman sen sorardn. Hatrlyor musun, tantmz ilk gn, eserlerimle alkan nasl tasvir etmitin?Ruh doktorluu iin ok cazibeli eyler... Sen her halde edebiyat heveslisi deildin. Bana o gndenberi yalan sylyorsun. O gnden beri bir ot ynnda yuvarlanp koyun alna giren bir kurt halivar sende. Bu hal baklardan, gllerden, sorulardan, oturup ve kalklardan tten mnalarnyeknu. Ne mant var, ne isbat; ne zabtas var, ne adliyesi! Bu hale seni ihtisasn srklemiyor.in ve ahlkn srklyor. Eyvah senin tynetinle senin ihtisasn bir araya geti-90rene! (Bir an durur) Delide akl olsa senin elinden il ier mi? Deli, dnyasn biraz tamsa, senitanrd.(Ulviye hkra hkra alamaa balar. Mansur dehetle ayaa kalkar. Husrev artk buhrannzirvesinde, Nevzat'n burnuna kadar sokulmu, gzlerine dalmtr.)NEVZAT - (Soukkanlln muhafaza azmiyle) lusrev, ne sylersen syle, seni affedeceim.HUSREV - Yalan, bu da yalan! Syle, annemi ni-Ijin gtrdn hastahanene? Ne de olsa anadr,olunun t-larhaneye girmesine raz olmaz; grsn, akl yatsn, raz lolsun diye deil mi? Ya bunu

niin istedin? Ben hastaha-Inede yataym diye. Yatmam niin istedin? yi olaym di-j ye mi? ingtrmyordu halimi deil mi, dostluk duygusu deil mi?NEVZAT - Ya ne olabilir, Husrev?HUSREV - Ne mi olabilir? Bana temin et ki kimse hastahanene girdiimi bilmiyecek, geleyim,yataym istersen. Tabi ertesi gn gazeteler yazacak, deil mi?NEVZAT - Bunu gizlemee imkn m var?HUSREV - te o zaman da senin emelin yerine gelecek. Bundan hem senin hem de hastahaneningururu beslenecek... Birinizin manev, brnzn madd gururu.NEVZAT - stirham ederim Husrev, unun bunun i altnda kalma!HUSREV - (Mthi bir hayretle) Kimin mesel?NEVZAT - Mesel eref gibi seciyesizlerin.

HUSREV - (Hzla Mansur'a dner) Grdn m lansur? Bunlar iftira edebilirler miymibirbirlerine?(Mansur'un gzleri kapanr. Yz strap dolu. Hus-| rev yine Nevzad'a dner.)HUSREV - Aziz dostum Nevzat! Seni tokatlamak


31/47

isterdim. Fakat hl iimde bir uur krnts var. Elimi tutuyor. Farzet ki seni tokatladm. Git derhalevimden ve bir gn ksene dmem iin beni uzakta bekle! Artk sokulmana hacet kalmad.NEVZAT - Bir gn vicdann ok yanacak bu szlerinden!(Nevzat derhal geriye dner. Kimseyi selmlamadan asabiyetle kar. Husrev onun kt yeredoru...)HUSREV - (Kendi kendisine) Vicdanm m yanacak? u anda her yerim yanyor. Vicdanm naslolmu da kurtulmu.

(Ulviye ayaa kalkar. Elindeki mendilin iine hkrarak yrr. Dmemek iin gayret sarfediyor.Kanapeyi g bel dner. Sadaki kapdan kendisini dar atar. Kapy arkasndan kapatr. Husrevsola dner. Sol duvardaki aynaya doru garip bir yryle ar ar yrr. Aynaya bir adm kaladurur. Aynadaki hayaliyle kar karya. Bir mecnun hayretiyle kendisine bakyor. Mansur,Husrev'i arkasndan takip etmi ve aynann solunda, sol yann Hus-rev'e vererek durmutur. Merakve korkuyla dostunu tetkik ediyor.)HUSREV - (Hibir eyin farknda deil) Bu ben miyim? (Mamura doru) Syleyin bana benkimim? (Yine aynaya doru) u surata da bak! Kasap dkknlarnda meeden bir ktk zerinde,meeden bir ekile dvlm bayat bir et parasna benziyor! (Eli yava yava alnna kar) ukafaya da bak! Nasl ezilmi, nasl hurdaha olmu. Kamyon altndan km horoz lsnebenziyor! (Parmaklarn uzaktan yznn stnde gezdirir) u izgilere de bak! Ne ciz, ne akn

kvrmlar iinde. Nasl alamay, nasl boalmay aryor da bulamyor. Gzlerim! Gazsz bir idarelmbas halin-92deki ndan ne de utanyor. (Elleriyle elmack kemiklerine vurur) Ya u kemikler! yen birocuk gibi incecik bir deri yorganna muhta! Nerede yorgan? Bu ben miyim? {Ani bir hayretbuhranyle) Kim getirdi beni bu hale? Bu adam ezmezler, srndrmezler, tmarhaneye sokmazlarda ne yaparlar? (Ceketinin yakalarna yrtacak gibi yapr) Bu elbiseler benim deil mi? Kimkuand elbiselerimi, kim giyindi benim kalbm da kt karma? (Aynadaki hayline, avazkt kadar) Syle diyorum, ben, bu ben kimim?(Husrev'in elleri yavaa der. Sol tarafa kayar. lOrada bulduu bir iskemleyi arkalndanyakalar. Yava I yava bir balta gibi kaldrr. Gzleri hep aynadaki hayalin-Ide. Hayalininianlad bellidir. Mansur dehetten dehete geiyor ,fakat menetmee cesaret edemiyor. O andasadaki kap alr. Eikte Ulviye.)93

ONBRNCSAHNE Ulviye - Evvelkiler

(Ulviye ancak kanapeye kadar erliyebilir. Orada kalakalr. Husrev'in aynay krmak zereolduunu farket-mitir.)ULVYE - (Heyecanla haykrarak) Husrev! Ne yapyorsun?(Husrev arkasna bakmadan hareketini durdurur. skemle havada, bir an tevakkufta, Husrev,

iskemleyi yerden ald tarzda, kesik kesik, ayn yavalkla yere brakr. Annesine dner.)HUSREV - (Alayan bir sesle) Hi, anne!

PERDENC PERDE

94(Yalda Husrev'in kitap odas. Cephede, yerden bir kar yksekliinde pencere. Solda,oturulacak yz ve iskemlesi sol duvar tarafnda ve cephesi kar duvara doru, drt ayakl, bykbir yaz masas. Yaz masasnn stnde, solda bir abajur, ortada hokka takm, sada bir ka kitap.

Yaz masasnn nnde, sol kesine yapk ve cephesi meydana doru, geni bir koltuk. Yazmasasnn ta karsnda ve sa duvarda, ii odun dolu bir mine. minenin sa ve sol yannda,duvarn ii oyulmak suretiyle yaplm iki ak ktphane. minenin stnde, duvara mus-sellesbir kordonla asl byk bir yal boya portre. Husrev'in babas. Tpk Husrev. minenin mermeristnde altar mumlu iki gmamdan. Sadaki duvarn n ksmnda ve mineye bir ka metre


32/47

mesafede sofaya alan buyuk kap. minenin sa ve solunda biri cephenin sol kesine, br solduvarn n ksmna bakan iki koltuk daha. minenin nnde ve iki koltuk arasnda alak veyuvarlak bir sigara masas. Sol duvarn n ksmnda, duvara bitiik "'e yaz masasna bir ka metremesafede bir divan. Divann yaz masas tarafndaki bana bir etajer bititirilmi. Etajerin sandabir telefon, ortasnda bir heykel, solunda bir abajur. Etajerle yaz masas arasnda kk bir kap.Sol duvarda ve etajerin stnde, kaln ve siyah bir rtyle ka-97

pal bir ereve. Eya batan baa stil. Cephedeki pencere arasndaki iki boluk ksmnda, birersehpa zerinde ikiabajur daha. Sadaki kapya yakn ktphanenin nndede bir kolon abajur. Tavanda tenvirat yok.)

BRNCSAHNE Kimse yok - Sonra Osman

(Perde alr almaz kitap odas olduu gibi grnr. Bombotur. Pencerelerden gelen tek tk kkrntlarndan baka meydanda hi bir k yok. Mevsim k, vakit gece ve oda karanlk. Uzaktanrzgr uultusu gelmekte. Birdenbire telefon alar ve durur. Gelen yoktur. Peinden bir daha, birdaha alar. Sadaki byk kap alr. Osman girer. Girince kapyle ktphane arasndaki elektrik

dmesini evirir. Btn abajurlar yanar. Mavi, krmz, sar, portakal rengi bir k demeti haslolur. Osman telefona koar. Ahizeyi kulana gtrr...)OSMAN - Buyurun efendim! (Bir an skt) Hus-rev Beyin yals! Evet, evet efendim. (Bir anskt) Hayr, kimse yok. (Bir an skt) Beyefendi mi? Makadaki apartmanda deil mi? (Bir anskt) Hayr! Buraya hi uramad. Ne bugn, ne dn. (Bir an skt) Peki efendim. (Bir an skt)Ben mi? Ben uak Osman!(Osman ahizeyi yerine koyar. Mteessir bir tavrla geldii yerden kar. Giderken abajurlarsndrmez. Rzgr uultusu kh ykseliyor, kh alalyor. Rzgrn duraklar gibi olduu bir andatelefon yine ac ac ter. Bir daha ter. Osman acele acele ieriye girer.)98

KNCSAHNE Osman

(Osman telefona seirtir. Ahizeyi alr.)OSMAN - Benim efendim, Osman! (Bir an skt. Heyecanla...) Siz misiniz hanmefendi? Buyurunefendim! (Uzunca bir skt) Beyefendi gelmediler efendim. Hi uramadlar. Demin bakalar dasordu. Efendim? (Skt) Aa kesildi. Evet, ben kestim. Dibinden testereyle kestim. (Bir an skt)Bastne efendim. Peki efendim. (Bir an skt) Emredersiniz! (Hibir sey anlamyor gibi telefonukapatr. Kendi kendisine sylenir.) Yarabbi, sen kurtar efendimi!(mineye doru yava yava yrr. minenin nnde durur. Yere melir. Alak masadan kibritkutusunu alr. mineyi yakmaya alr. Bir iki kibrit sarfeder. Rzgr arada bir duyulmakta. Tam

mine alev almaa balamtr ki sadaki kap alr. Srtnda paltosu, yakas kalkm, bandaapka, elleri cebinde, bir hayl gibi, Hus-rev ieriye girer.)99

NC SAHNE

Husrev - Osman(Husrev, Osman' grr. mineye dner. apkasn karr. Eline alr. Osman farknda deil.Odunlarla urayor.)HUSREV - Niin akt bahe kaps?OSMAN - (Husrev'i grm, hayretle ayaa kalkmtr.) Siz misiniz Beyefendi? Ben ak braktm.Demin geldim de.

HUSREV - Ne aryorsun burada? Kitaba merakldeilsin sanrm. 'OSMAN - Telefona cevap vermek iin geldim.HUSREV - Kim telefondaki ?OSMAN - Hkmet doktoruyum dedi.


33/47

HUSREV - Ne sordu?OSMAN - Sizi sordu. Yalda msnz diye sordu.HUSREV - Ne cevap verdin?OSMAN - Yahya hi uramadnz syledim.100HUSREV - l! Git rhtma da beni getiren sanda-j ln parasn ver!(Osman hzla kar. Husrev divana doru yrr. Divann nnde durur. apkasn divana atar.

Paltosunu karr. Onu da atar. Hareketleri yava. Yaz masasna geer. Oturur. Dirseklerini masayadayayp ban elleri iine alr. Rzgr slklar durmutur. Ses ada yok. Husrev hep ayn vaziyette.Bir ka saniye geer. Derinden bir piyano sesi gelmee balar. Piyanoda ar bir para alnmaktave kompozisyon icab, ses bazan odaya dolmakta, bazan ok uzaklarda kalmaktadr. Piyano sesiok hafifler gibi olur. O anda telefon alar. Sadaki kapdan soluk solua Osman gi-jrer.)101

DRDNC SAHNE Osman - Husrev

(Osman, odann ortasnda, akn, kalr. Husrev yumruklarn akaklarndan indirir.)HUSREV - kar u telefonun fiini!

OSMAN - (Anlamam gibi) Efendim?HUSREV - ek telefonun kordonunu, kar duvardan!

OSMAN - Cevap vermeyim mi?HUSREV - Verme!OSMAN - Peki efendim.(Osman telefona atlr. Telefon yine almaa balar. Osman etajerin arkasndan fii karr.Telefonun zili yarda kesilir. Skt. Piyano sesleri canlanyor. Osman yaz masasnn nne geer.Efendisine bakar.)HUSREV - Nereden geliyor bu piyano sesleri?OSMAN - Bitiik yaldan efendim. Btn gn aldlar.HUSREV - Susturamaz msm?102OSMAN - sterseniz gidip rica edeyim efendim?HUSREV - Vazge! Sen atee bak! (Osman derhal geriye dner. Yrr. minenin nndemelerek atei dzeltir. Husrev yzne vuran abajur altnda iyice grnyor. Artk hakik birdeliye dnm. Yz ufalm, kaym, ok zayflam. Atei dzelten Osman' sinsi ve sabitgzlerle seyrediyor. Osman atei dzelttikten sonra ayaa kalkar. Efendisine dner. Ellerini nndebititirir. Piyano sesleri hznl bir tem zerinde.)HUSREV - Osman!OSMAN - Buyurun beyefendiciim!HUSREV - Ka yandasn?

OSMAN - (akn) Altmbe yandaym.HUSREV - Ka senedir bizdesin?OSMAN - Krk seneyi geti.HUSREV - Benim doduum zaman hatrlyormusun?OSMAN - Nasl hatrlamam efendim? Sizi sekizdokuz yama kadar ben gezdirirdim.HUSREV - Nerede gezerdik?

OSMAN - Yalnn bahesinde, dada, krlarda.HUSREV - Nasl bir ocuktum?

OSMAN - (Skntl bir hayretle) O kadar gzel, o kadar iyi kalpli bir ocuktunuz ki... Fakat

beyefendi! Niin soruyorsunuz bunlar?HUSREV - Orasn ge! Sekiz dokuz yana kadardedin deil mi?OSMAN - (Daima akn) Evet efendim.HUSREV - Yani babamn kendisini ast seneye


34/47

.kadar.OSMAN - (ok mteessir) Allah rahmet eylesin!(Piyano sesleri birden durmutur. Derin bir skt.)1(103HUSREV - (Ayn sabit gzlerle ve bir fikri sabitedasiyle...) Osman!

OSMAN - Efendim, beyim?HUSREV - Allah var m?OSMAN - (Korkmu, incinmi) Elbette var, elbette var.HUSREV - Ne biliyorsun?OSMAN - (Adeta isyankr) Bilmez miyim? Biliyorum.HUSREV - Gster yleyse!OSMAN - Gsteremem. Fakat var.HUSREV - Osman! Ben de gsteremem. Fakat bence de var. (Bir an, ba teessrle gsne denOsman'a bakar.) Sorsana niin diye?OSMAN - (Hkrkt) Niin efendim?HUSREV - Grnmedii iin. Grnen eylerden

olmad iin.OSMAN - (Ban gsnden kaldrr. Yalvarrgibi) Beyefendiciim! Yatak odanza bakaym m efendim?HUSREV - (Hi kulak vermez) Osman!OSMAN - Efendim!HUSREV - Ben grnen eylerdenim. Beni gryorsun deil mi?OSMAN - (Alar gibi) Evet efendim.HUSREV - Ben neye benziyorum?(Osman strapla ban saa evirir. Cevap vermez.)HUSREV - Syle! Neye benziyorum?OSMAN - Beyefendi! htiyar uanza acyn! Hi byle ey sorulur mu? Neye benzeyeceksiniz?HUSREV - Beni bir eye benzet! Herkes bir eyebenzer. 104OSMAN - Allah benzetmesin efendim, babanzabenziyorsunuz.HUSREV - (Eliyle minenin stndeki tabloyu gsterir) u adama deil mi? Mademkibenziyorum, Allah niin benzetmesin?OSMAN - (ok muztarip) Allah benzetmesin!HUSREV - (Yavaa ayaa kalkar) Osman, merak etme! Ben babama benzemiyorum.OSMAN - (Dehete batm, elini azna gtrr.)Ya neye benziyorsunuz?

HUSREV - Ben bir deliye benziyorum.OSMAN - Allah vermesin, Allah korusun!HUSREV - (Yaz masasna dner. Parmayle havada garip bir daire izer.) nsan niin deli olurOsman?OSMAN - Ah efendim, balayn suumu! nsanok dnmekten deli olur.HUSREV - Osman, hi ban detii yerden kan akmaz olur mu? Benim de beynimden kanakyor. Ben dnmyorum, beynim kaynyor. Gryorum, gzlerimi yumunca gryorum.Beynimin etten yuvarla stnde her dnce bir damla siyah kan gibi yuvarlanyor. Benistemiyorum Osman! Fakat hi ban detii yerden kanakmaz olur mu?

OSMAN - Dnmeyin beyefendi!HUSREV - Herkesi dndrmee al, dnd-remezsin. Beni dndrmemee al, yineelinden bir ey gelmez! Ben bakalarnn dnmemee mahkm olduu kadar dnmeemahkmum. Osman! Pencereleri amak istiyorum. Bam souk havaya uzatmak ve kpekler gibi


35/47

haykrarak halk penceremin altna toplamak istiyorum. Dnmek istemiyorum diye barmak,ulumak istiyorum. Osman, dnmek istemiyorum! Dn-105mek istemiyorum. V(Osman, gzlerini sildii eliyle yzn kapam. Artk tahamml edilmez hale gelmitir. Husrev'innazar babasnn resminde. Bir iki saniye resme bakar. Piyano okuzaklarda tekrar balar.)

HUSREV - Osman, ek elini yznden!(Osman derhal elini yznden eker.)HUSREV - Dn geriye ve bak resmine babamn!(Osman geriye donup resme bakar.)HUSREY - Bu adam tandn m Osman?OSMAN - Tanmaz mym efendim? Beni yalya oald, bana ekmeimi o verdi.HUSREV - Hi babamn elini tuttun mu Osman?OSMAN - Elbette beyim. Ka kere tuttum ve ptm.HUSREV - (Deli edasyle) Scak myd elleri?(Osman cevap vermez. Ba kesik bir ba gibi gsne der.)

HUSREV - Ne sorarsam cevap ver!OSMAN - Tabi scakt efendim.HUSREV - imdi o eller nerede? imdi onlar belki bileinden kopmu, buzdan souk, be tanekemikten kalem!(Mzik Husrev'in sesiyle mutabakat halinde. Cmleduraklarnda mzik^alnz kalr ve daha iyi duyulur. Cmle balanglarnda Husrev'le birleir.Husrev maraz tavrlarla resme doru iaretler yaparak konuuyor.)HUSREV - Bu gzler, bakt zaman gren, grd eyin haylini ayna gibi iine aksettiren bugzler nerede? Onlar birer fincan renkli suydu. Topraa dkld. Buhar olup bulutlara kart. (Sesibirden

Documents

Bir Adam Yaratmak