Upload
others
View
0
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Boek, beeld en Wiki
Inspiratiebron voor jong en oud
Meerjarenplan Openbare Bibliotheek Deventer 2008-2011
Vastgesteld in de bestuursvergadering van 9 januari 2008.
Inhoudsopgave
Inhoudsopgave ________________________________________________________________________1
1. De wereld verandert, de bibliotheek verandert____________________________________________2
2. Trends, ontwikkelingen & huidige situatie_______________________________________________4
Veranderd mediagebruik _____________________________________________________________4
Van consument naar producent en van schaarste naar overvloed_____________________________5
Nieuw burgerschap en nieuwe tweedeling ________________________________________________5
Beleefcultuur en gemak_______________________________________________________________6
Vitale vergrijzing ____________________________________________________________________6
De samenleving als netwerk ___________________________________________________________6
Ontwikkelingen bibliothekennetwerk ___________________________________________________7
Gemeente Deventer __________________________________________________________________9
SWOT-analyse_____________________________________________________________________10
3. Strategische keuzes en doelstellingen ____________________________________________________11
3.1 Missie ______________________________________________________________________11
3.2 Strategische notitie ‘De verbeelding vormgegeven’ - 2006_____________________________11
3.3 Visie: Behouden en vernieuwen _________________________________________________12
3.4 Strategische doelen ___________________________________________________________13
4. Meerjarenprogramma _____________________________________________________________14
4.1 Algemeen ___________________________________________________________________14
4.2 Kernfunctie: Informatie & Lezen _______________________________________________17
4.3 Educatie ____________________________________________________________________24
4.4 Podium & cultuur ____________________________________________________________27
4.5 Flankerend programma _______________________________________________________28
4.6 Vestigingen en huisvesting _____________________________________________________32
4.7 Netwerk ____________________________________________________________________33
4.8 Financieel perspectief _________________________________________________________34
MEERJARENPLAN OPENBARE BIBLIOTHEEK DEVENTER 2008 – 2011 2
1. De wereld verandert, de bibliotheek verandert
‘De wereld verandert, de bibliotheek verandert’ is het motto van het procesbureau
bibliotheekvernieuwing. In het rapport ‘Open poort naar kennis’ constateerde de
commissie Meijer in 2000 dat bibliotheken onvoldoende in staat zijn het tempo van
veranderingen in de omgeving op te pakken en om te zetten in veranderende
dienstverlening op basis van de basisopdracht aan de samenleving. Op basis van een
convenant tussen OCenW, IPO en VNG dat mede ondertekend is door de Vereniging
van Openbare Bibliotheken (VOB) is met 20 miljoen extra rijksgeld het
bibliotheekvernieuwingstraject gestart dat per 2008 wordt afgerond met als
trefwoorden: schaalvergroting, cultureel ondernemerschap en inhoudelijke
vernieuwing. Er is veel werk verricht, vooral achter
de schermen, maar zeker ook op inhoudelijk gebied.
De afgelopen jaren leverden een reeks aan digitale
producten en diensten op die bibliotheken in hun
dienstverlening kunnen inpassen. Ook de komende
jaren blijft inhoudelijke vernieuwing speerpunt van
het landelijk bibliotheekwerk. Minister Plasterk
onderstreept de rol van de bibliotheek in de
samenleving en roept bibliotheken op om al het
nieuws dat achter de schermen al ontwikkeld is snel
beschikbaar te maken voor de gebruikers.
In het Overijssels bibliothekennetwerk (DOBO) wordt
al twee projectperiodes van vier jaar intensief
samengewerkt aan inhoudelijke vernieuwing van
bibliotheekdienstverlening, met extra geld van de provincie Overijssel. De tweede projectperiode van vier jaar ‘Verrijkt en verreikend’, die per 2008 afloopt, is gekozen
voor cofinanciering: 30 eurocent per inwoner door de Provincie wordt gecombineerd
met 30 eurocent lokale financiering. Gecombineerd met de Rijksmiddelen voor
bibliotheekvernieuwing is een uitgebreid projectprogramma gefinancierd dat gericht is
op gezamenlijke ontwikkeling van nieuwe producten en diensten die lokaal
geïmplementeerd kunnen worden. Door de koppeling met de landelijke
ontwikkelingen beschikken de bibliotheken in Overijssel over een platform dat
inhoudelijke bibliotheekvernieuwing mogelijk maakt. In dit verband zijn de afgelopen
jaren tal van vernieuwingen in Deventer gerealiseerd zoals het
GezondheidsInformatiePunt, Makkelijk Lezenplein, al@din, schoolbieb.nl, de nieuwe
catalogus en zoek&boek. Met een nieuw gezamenlijk strategisch kader willen de
bibliotheken samen met de gemeenten en de provincie een nieuwe periode van
intensieve en meer structurele provinciale netwerksamenwerking oppakken. Het
meerjarenprogramma 2008-2011 voor het Overijssels netwerk van bibliotheken ‘De
Tom Tom van bibliotheekvernieuwing’ wil een krachtige impuls geven aan het
bibliotheekwerk in de provincie. Het Overijssels bibliotheeknetwerk wil deze resultaten
bereiken langs twee inhoudelijke lijnen en drie ondersteunende lijnen.
De inhoudelijke lijnen betreffen:
1 Verbreden, verbeteren en verdiepen van de dienstverlening
2 Versterken van de digitale en fysieke toegangspoort tot kennis
De ondersteunende lijnen betreffen:
3 Eén provinciale collectie en een provinciale backoffice mediabeheer
4 Provinciale Backoffice
5 Strategisch HRM-beleid
MEERJARENPLAN OPENBARE BIBLIOTHEEK DEVENTER 2008 – 2011 3
Marketing wordt gezien als belangrijke voorwaarde voor het positioneren en inrichten
van de dienstverlening en is daarmee een aspect dat door alle programmalijnen loopt.
In Deventer is een actief cultureel en maatschappelijk klimaat, met bijbehorende
netwerken waaraan de bibliotheek actief deelneemt. De Informatiewinkel, de
wijkwinkel Keizerslanden, het Naoberhus Okkenbroek, de St. Deventer Boekenweek
zijn daar voorbeelden van. De bibliotheek is actief op stedelijk niveau, maar ook in
wijk, buurt en dorp
De komende jaren wil de openbare bibliotheek Deventer, na een wat moeilijkere
periode, voortzetten en uitbouwen wat de afgelopen jaren in nauwe samenwerking is opgepakt. In 2006 is door het bestuur van de bibliotheek ‘De verbeelding
vormgegeven: strategische notitie op weg naar 2010’ vastgesteld en met de
gemeente als opdrachtgever afgestemd. Behalve de strategie op drie kernfuncties
van de bibliotheek, beschrijft de notitie de spreiding van de bibliotheek in de gemeente
in vier schillen. Op basis van de aanvullende meerjarenbegroting zijn meerjarige
financiële afspraken met de gemeente gemaakt en is toegezegd dat de invulling van
de strategienotitie in een meerjarenplan en meerjarenbegroting zou worden
besproken en afgestemd met de gemeente als opdracht- en subsidiegever.
De bibliotheek streeft naar het behouden van de positie die is opgebouwd en
uitbouwen van de ingezette vernieuwing. Daarvoor zal de bibliotheek het tempo van
de omgeving moeten bijbenen om het grote bereik dat de bibliotheek heeft niet alleen
vast te houden, maar zelfs uit te bouwen.
Dit meerjarenplan schetst de uitwerking op drie kerngebieden waarop de bibliotheek -
in aansluiting op de landelijke richtlijnen - actief wil zijn: 1. Informatie en Lezen, 2.
Educatie, 3. Podium en Cultuur. In tien inhoudelijke programmalijnen en drie
flankerende programmalijnen wordt een meerjarenprogramma uitgewerkt dat het
mogelijk moet maken een groei in bereik en gebruik te realiseren. De openbare
bibliotheek Deventer wil ambitieus zijn en bijdetijdse diensten leveren die van waarde
zijn voor individu en samenleving. De openbare bibliotheek
doet dit vanuit een gedreven professionele organisatie die
haalbare en realistische doelen wil stellen. Een organisatie
die ziet dat samenwerking met partners in de stad, het
bibliothekennetwerk en met participerende gebruikers
noodzaak is om die ambitie waar te maken.
Jos Debeij, directeur.
MEERJARENPLAN OPENBARE BIBLIOTHEEK DEVENTER 2008 – 2011 4
2. Trends, ontwikkelingen & huidige situatie
Bibliotheken manoeuvreren in de turbulentie van de mediawereld. Er is veel
veranderd in de afgelopen jaren en er blijft veel veranderen. Wat zijn de belangrijkste
trends en ontwikkelingen waar de bibliotheek rekening mee moet houden?
Veranderd mediagebruik
Het mediagebruik in de afgelopen decennia is sterk
veranderd. Internet is een basisvoorziening
geworden voor bijna alle Nederlanders. “Een dag
niet kunnen internetten is een dag niet geleefd” zou
voor een deel van ons al kunnen gelden. En dat
wordt in de komende jaren nog veel sterker. In
2007 waren 11 miljoen Nederlanders online. Drie
miljoen meer dan in 2002.
Bijna twee derde (62%) gebruikt andere media minder als gevolg van het internet; 42% kijkt minder TV, 20% luistert minder naar de radio en 23% leest minder vaak de krant. Dit is vooral te wijten aan het feit dat 65% van de internetgebruikers minstens één keer per maand nieuws-sites bezoekt.
Tegelijkertijd neemt het traditioneel lezen van boeken af. Dit is een trend die al enige
tijd doorzet. SCP-onderzoek laat zien (zie afbeelding) dat het lezen van gedrukte
media daalt, ten gunste van digitale media.
Trends in tijdsbesteding aan gedrukte media, audiovisuele media,
ict, sociale contacten en overige vrijetijdsbesteding 1975-2000 na
controle voor doorkruisende invloeden (in uren per week)
02468
101214161820
1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010
overigevrijetijdsbesteding
av-media
sociale contacten
gedrukte media
ict
MEERJARENPLAN OPENBARE BIBLIOTHEEK DEVENTER 2008 – 2011 5
Van consument naar producent en van schaarste naar overvloed
De informatiewereld was eeuwen vrij overzichtelijk: er was een schrijver, een drukker
en een lezer. Er was een scheiding tussen consument en producent. Die strikte
scheiding is in de afgelopen jaren volstrekt diffuus geworden. Op internet kan iemand
het ene moment een producent zijn en het andere moment een consument. Foto’s
publiceren wij op Flickr, ons dagboek staat op Blogger en onze films zijn te zien via
Youtube. Jonge muziekbandjes zetten hun muziek alleen nog maar op internet waar
ze als MP3’tje verspreid worden.
Waar in het verleden sprake was van schaarste in informatie en aanbod aan
vrijetijdsbestedingsmogelijkheden, is nu inmiddels een enorme overvloed aan
makkelijk toegankelijke informatiebronnen en vrijetijdsaanbod ontstaan.
Er zijn meer media dan ooit, er verschijnen elk jaar meer boeken dan het jaar ervoor,
die ook weer elk jaar hogere verkoopcijfers opleveren. Tegelijk komt dagelijks via
internet elke dag weer meer informatie beschikbaar. En niet alleen van uitgevers en
organisaties. Iedereen is in staat om te publiceren, in alle denkbare vormen. Dat levert
nieuwe problemen op. De scholier die relevante bronnen zoekt voor het thema dat hij
zelfstandig moet bestuderen voor zijn eindexamen krijgt meer dan 2 miljoen treffers bij het intypen van ‘Indonesië’ in Google. Het is de vraag hoe hij in staat is om een set
relevante bronnen te vinden en te selecteren die aansluiten bij de probleemstelling en
de deelvragen. Uit onderzoek blijkt dat - tot en met universitair niveau – scholieren en
studenten met onvoldoende relevante en met onbetrouwbare bronnen hun onderzoek
of werkopdracht invulling geven. En dat terwijl Nederland mee de Lissabon-akkoorden
heeft ondertekend om binnen tien jaar tijd (2010) van Europa de meest concurrerende
en dynamische kenniseconomie ter wereld te maken ten behoeve van een duurzame
economische groei. Met de komst van internet en Google is de rol van de bibliotheek
allerminst uitgespeeld.
Deze explosie van wereldwijde informatie betekent wel een grote kanteling in de rol
van de bibliotheek. Van verwerven en beschikbaar stellen naar selecteren, ontsluiten
en presenteren van betrouwbare informatie: de bibliotheek als open poort naar
bronnen van kennis en cultuur. De bibliotheek verandert van collectie naar connectie:
van een collectie die tussen vier muren staat naar een partner die daarnaast op basis
van connecties de gids is in een grote overvloedige informatiewereld.
Daarbij komt dat ook de individualisering van onze samenleving verder doorwerkt in
bovengenoemde ontwikkelingen. Internet biedt de mogelijkheid om voor iedereen
gepersonaliseerde diensten te maken en de informatie nauwkeurig af te stemmen via
het bijhouden van gebruikersgedrag. En omdat het mogelijk is, gaan steeds meer
mensen het van aanbieders verwachten.
Nieuw burgerschap en nieuwe tweedeling
Door de grote technologische verandering ontstaat ook een nieuw soort burgerschap.
Het belastingformulier kan via internet afgehandeld worden. Maar er is meer. Vele
gemeenten, ook Deventer, hanteren ambitieuze doelstellingen omtrent het digitaal
afhandelen van transacties: aanvragen van kapvergunningen, bouwvergunningen,
subsidieaanvragen en nog veel meer. Het credo is: wat digitaal kan, doen we digitaal.
De moderne burger is in staat om met deze technologieën om te gaan en kan
hierdoor veel zaken zelfstandig afhandelen en sturing geven aan zijn of haar leven.
Konden we eerst vooral veel informatie van internet halen, nu heb je internet nodig om
deel te kunnen nemen aan het maatschappelijk verkeer en de samenleving, om te
participeren: de participerende burger. Internet biedt voor individu en samenleving
vele nieuwe mogelijkheden.
MEERJARENPLAN OPENBARE BIBLIOTHEEK DEVENTER 2008 – 2011 6
Laaggeletterdheid
Daar staat tegenover dat vele burgers niet mee kunnen in deze snelle ontwikkelingen.
Dat kan om verschillende redenen. Op de eerste plaats doet dit nieuwe burgerschap
een zwaar beroep op de leesvaardigheid. Uit onderzoek blijkt dat op landelijk niveau
11% van de bevolking laaggeletterd is en in Deventer ca 12%. Laaggeletterd betekent
dat deze mensen niet in staat zijn om een eenvoudig formulier te begrijpen en in te
vullen. In Deventer is een aanvalsplan laaggeletterdheid ontwikkeld.
Mediawijsheid
Op de tweede plaats vereist dit nieuwe burgerschap dat mensen over vaardigheden
moeten beschikken om te kunnen omgaan met de gemedialiseerde samenleving. Wie
gebruik wil maken van informatie moet dus steeds meer ervaring hebben in het
gebruik van media en internet. In een advies van de Raad voor Cultuur adviseert deze
de minister zwaar in te zetten op een programma voor mediawijsheid. Het kabinet zal
dit advies overnemen om daarmee kloven voor grote groepen te overbruggen en in te
zetten op mediavaardige participerende burgers.
Beleefcultuur en gemak
Onze maatschappij zet steeds meer in op beleving. Producten worden steeds meer
gekoppeld aan leefstijl. Je bent wat je hebt en wat je meemaakt.
We willen niet alleen lezen over Azië maar het ook ervaren. We willen niet alleen iets
lezen van een schrijver maar ook de schrijver ontmoeten. We willen niet alleen lezen
over zijdeschilderen maar ook naar een workshop. Wie informatie of cultuur in brede
zin wil overdragen moet daarom belevenissen overdragen. Het lenen van reisgidsen
neemt door de digitale ontwikkelingen af. Betekent dit dat er geen vraag meer is naar
dit soort informatie? Nee, die is er zeker wel. Alleen moet de informatie anders verpakt
worden. Een moderne bibliotheek organiseert dus samen met reisbureaus een
reisbeurs met sprekers, films en informatie. Reisgidsen kunnen daar dan weer een rol
in spelen. De informatie wordt verpakt in activiteiten en sfeerbepalende elementen.
Vitale vergrijzing
Door de stijgende welvaart is onze levensverwachting sterk gestegen. Wie vandaag
wordt geboren zal gemiddeld 78 jaar worden. Dit is zes jaar meer dan voor degene
die in 1950 is geboren. In 2025 is 25% van de bevolking ouder dan 65 jaar.
Tegelijkertijd is de koopkracht van senioren flink gestegen. Ouderen blijven veel
langer jong en gaan in de komende decennia een steeds belangrijker
consumentensegment vormen. Er zijn bijvoorbeeld speciale computerwinkels die zich
richten op senioren die nog graag mee willen in digitale ontwikkelingen maar die
tegelijkertijd niet afhankelijk van hun kleinkinderen willen zijn om de pc te
onderhouden. Maar ook op het gebied van woon- en zorgvoorzieningen zal
ingespeeld worden op een sterk veranderende vraag naar vorm en inhoud.
Naast aanpassing in productassortiment, heeft deze ontwikkeling nog een andere
kant. De komende jaren vindt namelijk een grote uitstroom plaats van personeel in
bibliotheekorganisaties. Tegelijk zal op de arbeidsmarkt krapte ontstaan en zullen
bibliotheken zich moeten ontwikkelen tot een aantrekkelijke werkgever.
De samenleving als netwerk
Overheden financieren geen instellingen meer, maar financieren op de output van
deze instellingen en de maatschappelijke effecten. Denk bijvoorbeeld aan de
MEERJARENPLAN OPENBARE BIBLIOTHEEK DEVENTER 2008 – 2011 7
ontwikkelingen rondom laaggeletterdheid en inburgering. Dit is een thema dat niet
door één partij opgepakt kan worden maar waarbij allianties nodig zijn om echt effect
te bereiken. Hetzelfde geldt voor het cultuuraanbod in een stad: ook daar zijn vele
partners nodig om tot een aangenaam klimaat te komen. De bibliotheek wordt
daarmee – evenals andere culturele partners – meer vloeibaar en zal minder in eigen
gestalten naar voren treden en meer in samenwerkingsverbanden. Dit zal tot gevolg
hebben dat de profilering van de bibliotheek een nieuw thema wordt. Want hoe zorg je
ervoor dat je als bibliotheek zichtbaar en voelbaar blijft terwijl je in steeds meer
samenwerkingsverbanden actief bent?
In de samenleving opereren partijen steeds meer als partners in netwerken waarin
steeds veranderende coalities optreden. Samenwerking met andere bibliotheken in
Overijssel en de rest van Nederland, andere culturele en maatschappelijke partners in
de stad en met allianties met (groepen) burgers gaat een wezenlijk onderdeel vormen
van de organisatievorm van de komende jaren.
Ontwikkelingen bibliothekennetwerk
VOB en Bibliotheek.nl
De komende jaren zal op landelijk niveau onverminderd worden ingezet op
gezamenlijke bibliotheekvernieuwing: het herpositioneren van de bibliotheek in een
veranderende samenleving, het vernieuwen van organisatie en dienstverlening en het
opnieuw aangaan van relaties met de overheden als opdrachtgever en
maatschappelijke en culturele organisaties en instellingen als partner in
dienstverlening. De bibliotheek die vanuit zijn kerncompetenties breed inzetbaar is op
vele beleidsterreinen van de overheid: ‘de brede bibliotheek’.
Certificering van lokale bibliotheken zal op basis van audits plaatsvinden, er is een
benchmarksysteem beschikbaar gekomen, een landelijk marketingprogramma wordt
geïmplementeerd en de digitale dienstverlening zal verder uitgebouwd worden onder
de vlag van bibliotheek.nl. Bibliotheek.nl participeert actief in grootschalige landelijke
projecten als ‘Beelden voor de toekomst’ en heeft samenwerkingsovereenkomsten
met Kennisnet, VNG, GGD Nederland en MEE e.d. als het gaat om
publieksinformatie en het handboek voor de samenleving annex G!ds. Volwaardige
digitale dienstverlening op basis van netwerkorganisatie en -exploitatie. Lokale
bibliotheken participeren in de organisatie en de exploitatie. Op basis een bijdrage van
22 eurocent per inwoner en de deelname aan de netwerkorganisatie van al@din,
schoolbieb.nl en zoek&boek. Via provinciale coördinatoren vindt de aansluiting naar
het landelijk niveau plaats.
Speerpunten van digitale dienstverlening zullen de komende jaren zijn:
- uitbouwen digitale collectie en thuisgebruik digitale bronnen op basis van de lokale bibliotheekpas - publieksinformatie en handboek van de samenleving, samen met landelijke maatschappelijke partners - al@din - nieuwe catalogus / zoekmachine voor betrouwbare bronnen - zoek&boek: alle media van alle bibliotheken bestellen met de lokale bibliotheekpas - schoolbieb.nl en jeugdbieb.nl - participatie van gebruikers bij bibliotheekdienstverlening - wiki’s en deelname aan vraagafhandeling al@din.
MEERJARENPLAN OPENBARE BIBLIOTHEEK DEVENTER 2008 – 2011 8
Provincie Overijssel - DOBO
De Provincie Overijssel ondersteunt samenwerking en bovenlokale dienstverlening van bibliotheken. Van oudsher via de WSF-functie van de SAB en de diensten van de Overijsselse Bibliotheek Dienst. Sinds een aantal jaren ook met projectsubsidies gericht op gezamenlijke vernieuwing van de dienstverlening en de bedrijfsvoering. Na twee projectperiodes hebben de directies verenigd in het DOBO de Strategische speerpunten voor de samenwerking in de periode 2008 – 2011 geformuleerd waarbij uitgegaan wordt van een soortgelijke financiering als de afgelopen projectperiode: cofinanciering provinciale en lokale middelen. De afgelopen periode betrof het 30 eurocent per inwoner.
De benoemde strategische speerpunten zijn:
- Verbeteren, verbreden en verdiepen van de dienstverlening aan bestaande klanten.
- Versterken van de positie als digitale en fysieke toegangspoort naar kennis en informatie.
- Eén gezamenlijke provinciale multimediacollectie en een provinciale backoffice voor mediabeheer.
- Eén gezamenlijke provinciale backoffice voor productontwikkeling en specifieke diensten.
- Gezamenlijk HRM-beleid en marketingprogramma. Door het gezamenlijk programma is het voor de bibliotheek Deventer mogelijk een aantal eigen programmalijnen op gezamenlijk Overijssels niveau (inhoud en geld) te realiseren.
Openbare bibliotheek Deventer: sterk en zwak
De Openbare Bibliotheek Deventer staat midden in de samenleving en werkt nauw samen met tal van maatschappelijke en culturele partners. Van de SAB als historisch meest voor de hand liggende bondgenoot (gezamenlijke bibliotheekpas en afgestemde dienstverlening) tot de gemeente - als het gaat om wijkwinkel en servicepunten - en maatschappelijke partners van de Informatiewinkel, de wijkwinkel Keizerslanden en het servicepunt Okkenbroek. Bij tal van activiteiten werkt de bibliotheek intensief samen met culturele partners: van de kinderboekenweek en de boekenweek tot de gedichtendriedaagse. De bibliotheek kent een zeer goede spreiding van vestigingen over de hele gemeente inclusief een bibliobus.
De afgelopen jaren is het aantal uitleningen gedaald en het aantal ingeschreven gebruikers afgenomen. Vooral het aantal uitleningen van informatieve boeken is flink gedaald. Desondanks is het aantal van 880.000 uitleningen per jaar nog steeds zeer respectabel. De bibliotheek is wel nog steeds erg boekgericht, ook al is er een redelijke muziekcollectie, zeker door de samenwerking met de CDR, en is er de beschikbare toegang tot vele bijzondere databanken. 25% van de bevolking heeft een bibliotheekpas waarvan men minstens één maal per jaar gebruik maakt. Door toenemende selfservice heeft grijs lenen een vlucht genomen. Het is eenvoudig om bij incidenteel gebruik een pas van een gezinslid te gebruiken. Het invoeren van contributie voor 16 en 17-jarigen heeft een afname van lidmaatschap in deze leeftijdscategorie laten zien. Men maakt gebruik van de bibliotheek om internet en digitale bestanden te raadplegen en kranten en tijdschriften worden nog steeds goed gelezen. Het aantal bezoekers neemt daardoor minder af dan het aantal uitleningen.
MEERJARENPLAN OPENBARE BIBLIOTHEEK DEVENTER 2008 – 2011 9
Er is een toenemend aantal verlengingen via internet zichtbaar waardoor de bezoekfrequentie voor het lenen daalt. Men komt dus steeds vaker naar de bibliotheek zonder iets te lenen.
De educatieve dienstverlening en de activiteiten voor kinderen rond taal en lezen, media-educatie en cultuureducatie vinden onverminderd voortgang en verheugen zich in een constante grote belangstelling. De meeste activiteiten richten zich op de vroeg- en voorschoolse educatie en op het primair onderwijs. Veel ervan hebben een structureel karakter en zijn onderdeel van het jaarlijkse aanbod van de bibliotheek aan het educatieve veld. Ook op digitaal gebied heeft de bibliotheek voor deze doelgroep diensten ontwikkeld.
In toenemende mate organiseert de bibliotheek informatieve activiteiten voor volwassenen rond diverse thema’s. Op technologisch gebied heeft de bibliotheek geïnvesteerd in aansluiting op digitale netwerken en zelfservice-apparatuur waardoor bedrijfs- en klantprocessen efficiënter kunnen plaatsvinden. De afgelopen jaren is de organisatie aangepast aan veranderende vragen van de omgeving en beschikbare financiële middelen, nadat er een structureel tekort geconstateerd werd.
Gemeente Deventer
De ontwikkelingen bij de gemeente Deventer lopen voor een deel parallel met de
aandachtsgebieden van de bibliotheek. Het betreft aan de ene kant de culturele en
maatschappelijk ontwikkelingen die ook voor Deventer gelden en waarvoor de
gemeente eigen beleid heeft geformuleerd. Aan de andere kant spelen specifieke
Deventer ontwikkelingen en beleidsvoornemens. In de strategische notitie van 2006
heeft op hoofdlijnen afstemming plaatsgevonden. In de cultuurnota ‘Investeren in
cultuur’ komen deze afspraken op hoofdlijnen over inhoud en geld terug. Tegelijk
komt de bibliotheek voor bij vele andere terreinen van het gemeentelijke beleid zoals
onderwijs, jeugdbeleid, laaggeletterdheid, WMO, inburgering en gemeentelijke
dienstverlening. De bibliotheek kan goed samenwerken door haar grote
publieksbereik, haar spreiding van vestigingen door de gemeente, en haar specifieke
competenties als het gaat om verzamelen, ordenen en beschikbaar stellen van
bronnen op de gebieden informatie en verbeelding.
Hét grote gezamenlijke project is de nieuwbouw aan het Grote
Kerkhof waarbij bibliotheek en gemeente nadrukkelijk
meerwaarde verwachten door samenwerking op het gebied van
publieksinformatie. Met deze verplaatsing van de bibliotheek
evenals de plannen rondom de Nieuwe Markt met het filmhuis
en Bouwkunde ontstaat een cultuurkwartier rond de
Lebuïnuskerk dat een groot publiek kan trekken en elkaar
versterkt, waarmee ook de aantrekkelijkheid van deze kant van
de stad wordt vergroot.
In 2007 kreeg de samenvoeging van de bibliotheken van Deventer en Bathmen
gestalte. Tegelijkertijd heeft er besluitvorming plaatsgevonden over nieuwbouw van de
bibliotheek Bathmen samen met andere voorzieningen, waaronder de wijkwinkel van
de gemeente.
De bibliotheek en wijkwinkel in Keizerslanden zullen worden verplaatst naar een
nieuwe locatie in de wijk en voor Diepenveen en Schalkaar zijn de onderzoeken naar
accommodaties waar de bibliotheek samen met partners in ondergebracht kan
worden vrijwel afgerond en kan realisatie gaan plaatsvinden. De combinatie met een
gemeentelijk servicepunt is ook hier aan de orde.
Dit raakt tegelijkertijd de gemeentelijke visie op spreiding van de gemeentelijke
diensten en informatie. Naast een centraal stadhuis wil de gemeente zoveel mogelijk
MEERJARENPLAN OPENBARE BIBLIOTHEEK DEVENTER 2008 – 2011 10
werken met excellente (digitale) dienstverlening en een netwerk van wijkwinkels en
gemeentelijke servicepunten. Door bijvoorbeeld als afhaalpunt te dienen voor
documenten of als instructieruimte om burgers te helpen om het een volgende keer
zelfstandig te kunnen. Deze structuur zal tegelijkertijd de informatiefunctie van de
gemeente in de WMO moeten ondersteunen.
SWOT-analyse
De hoofdlijnen van de interne en externe analyse kan worden ondergebracht in het
volgende overzicht.
Kansen Bedreigingen
Extern
• Nieuwe beleidsterreinen overheid
• Behoefte aan zelfredzaamheid
• Ontwikkeling nieuwe diensten –
branche
• Nieuwe accommodaties – partners
• Cultuurbeleid gemeente
• Beleid wijkwinkels, servicepunten
• Digitale groeimarkt
• Gemeentelijke visie op digitale
dienstverlening, wijk- en
servicewinkels.
• Samenwerking met maatschappelijke
en culturele partners
• Concurrentie internetdiensten
• Afnemend leesgedrag
• Verhoogde zelfredzaamheid groepen burgers
Sterkte Zwakte
Intern • Groot bereik en naamsbekendheid
• Sterke positie lezen en literatuur
• Sterke positie informatie en advies
• Sterke spreiding
• Netwerkpartner informatie en cultuur
• Nog maar beperkt multimediaal; te
schriftgericht
• Positie nieuwe media / internet
• Tempo ontwikkelvermogen
• Marketing en communicatie
• Personalisering dienstverlening
• Adaptatie netwerkvernieuwingen
MEERJARENPLAN OPENBARE BIBLIOTHEEK DEVENTER 2008 – 2011 11
3. Strategische keuzes en doelstellingen
3.1 Missie
De missie van de openbare bibliotheek laat zich samenvatten in drie kernwoorden:
Kennis omvat een laagdrempelige toegang tot bronnen van informatie en de
mogelijkheden om zich te bekwamen in het omzetten van informatie naar kennis.
Ontwikkeling stimuleert groei van individu en samenleving. Voor een goede
participatie in onze huidige kennismaatschappij is het nodig dat burgers continu
doorleren en zichzelf en hun eigen omgeving proberen te verbeteren.
Verbeelding omvat de toegang tot een rijk scala aan bronnen op het gebied van
kunst, cultuur en ontspanning. Verbeelding omvat ook inspiratie en het scheppen van
nieuwe vormen van cultuur. ‘De bibliotheek als de stationshal van de verbeelding’.
3.2 Strategische notitie ‘De verbeelding vormgegeven’ - 2006
In het voorjaar van 2006 heeft het bestuur van de bibliotheek Deventer de strategische notitie “De verbeelding vormgegeven” het licht laten zien. Hierin werd
aangegeven dat de bibliotheek drie kerntaken ondersteunt: Informatie & Lezen,
Educatie, en Podium en cultuur. Hiermee zijn de vijf landelijk geformuleerde kerntaken
samengevoegd tot drie.
De bibliotheek vervult deze kerntaken op verschillende plekken en heeft met de
verschillende vestigingen een ruime spreiding over Deventer. De uitvoering van deze
kerntaken wordt op verschillende wijzen ingevuld binnen de verschillende typen
vestigingen.
Kennis, Ontwikkeling en Verbeelding
voor individu en samenleving
MEERJARENPLAN OPENBARE BIBLIOTHEEK DEVENTER 2008 – 2011 12
De schillen van vestigingen zijn:
Schil 1: Centrale bibliotheek: Centrale collectie voor totale aanbod / Extra focus op
Educatie en cultuur en Podium / Staf en centrale ondersteuning, breedst mogelijke
front-office, samenwerking met gemeente front-front-office, Back-office en pool
projectmedewerkers/-adviseurs. / Financiën: 70% totale budget
Schil 2: Colmschate en Bathmen: Volwaardige bibliotheekvoorziening, aangepast
aan omvang en aard van de doelgroep, Collectie op basis van vraagsturing / Vooral
front-office, Back-office ter ondersteuning, mogelijkheden voor zelforganisatie
onderzoeken / Financiën: 0-30% budget.
Schil 3: Diepenveen, Schalkhaar en Keizerslanden: Op maat, sterk
doelgroepgericht, altijd in samenwerking met partners / Front-office, waar mogelijk
zelforganisatie / Financiën: 0-30% budget.
Schil 4: Maatwerk op locatie: Servicepunten: Verschillende kleinschalige vormen
van dienstverlening, bedrijven en scholen, zorgcentra en buurthuizen / Personeel is
afhankelijk van gevraagde inzet, waar mogelijk zelforganisatie, waar mogelijk inhuur
personeel bibliotheek door derden. / Financiën: projectmiddelen of tegen kostprijs voor
derden. Voorbeelden zijn: Noaberhuus Okkenbroek, dorpsbibliotheek Lettele en
Brede School De Enk.
3.3 Visie: Behouden en vernieuwen
De bibliotheek Deventer kiest voor de komende jaren voor een offensieve strategie.
Vanuit het behoud van bestaande klanten op basis van hun binding met de huidige
dienstverlening, zullen nieuwe klanten worden geworven.
De ontwikkelingen rondom veranderd mediagedrag hebben consequenties voor de
prestaties van bibliotheken. Uitleencijfers lopen langzaam maar gestaag terug. De
grote kurk waarop de bibliotheek drijft wordt stap voor stap kleiner. Deze uitleningen
vormen voor de bibliotheek nog steeds een belangrijke legitimatie.
Tegelijk zien we dat de bibliotheek nieuwe diensten heeft gelanceerd zoals al@din,
Schoolbieb.nl, de levering van digitale bestanden, de integrale ontsluiting en
presentatie van fysieke en digitale bronnen in de nieuwe catalogus, de besteldienst
zoek&boek en culturele en informatieve
activiteiten en evenementen. De meeste
van deze nieuwe producten worden nog
doorontwikkeld en er is pas kort gestart
met vraag- en marktontwikkeling.
De uitleenfunctie is nog steeds de “cash
cow” van de bibliotheek. Wel nadert deze
functie langzaam het eind van de
levenscyclus. Nieuwe producten bevinden
zich nog in de ontwikkelingsfase.
Schematisch kan dit als volgt worden
weergegeven.
De bibliotheek zal in deze positie een dubbelslag moeten maken:
1. Het tegengaan van een verdere teruggang van de klassieke uitleenfunctie en
daarmee het verlengen van de levenscyclus;
TeruggangIntroductie product /
groei
Volwassenheid /
verzadiging
@ladin
media uitlenen
dig.content
events
HB van samenleving
diensten onderwijs
Innovatie
MEERJARENPLAN OPENBARE BIBLIOTHEEK DEVENTER 2008 – 2011 13
2. Het versnellen van vernieuwing van ontwikkeling naar volwassenheid waardoor
de bibliotheek een goede nieuwe toekomstige basis krijgt.
De uitdaging is om de dalende uitleningen en ledentallen om te buigen naar stabilisatie en groei. Tegelijkertijd dienen nieuwe diensten onder de aandacht gebracht te worden en is de aandacht erop gericht om daarvoor een even groot bereik te vinden als voor de klassieke bibliotheekfunctie.
3.4 Strategische doelen
Op basis van bovenstaande visie is het passend om ambitieus de toekomst tegemoet
te treden en algemene strategische doelen vast te stellen die op langere termijn
nagestreefd worden en daarmee richtinggevend zijn voor de activiteiten en de
programma’s in de nabije jaren.
Het vergroten van de deelname op basis van lidmaatschap van 25 naar 50% vormt de
- lange termijn - hoofddoelstelling, waaraan de andere doelen worden gerelateerd.
Deze doelstelling lijkt uiterst ambitieus. De bibliotheek heeft een lidmaatschapsbereik
van 25% van de bevolking, maar wordt op dit moment al door ongeveer de helft van
de bevolking op één of andere manier gebruikt. De doelstelling is gericht op het
omzetten van ‘vrijblijvend’ gebruik in een geregistreerd lidmaatschap.
Lange termijn doelen
50% lid bibliotheek
60% bezoekt bibliotheek of activiteit
600.000 bezoekers
100.000 Informatie-adviesvragen beantwoord
1.000.000 uitleningen
8.000.000 digitale raadplegingen/leveringen
365 culturele en informatieve activiteiten
365 educatieve activiteiten
@ladin
media uitlenen
dig.content
events
HB van samenleving
diensten onderwijs
TeruggangIntroductie product /
groei
Volwassenheid /
verzadiging
Focus op klant
MEERJARENPLAN OPENBARE BIBLIOTHEEK DEVENTER 2008 – 2011 14
ALLIANTIE programma
FLANKEREND programma ‘ In control’ * Collectie * Personeel & Organisatie
4. Meerjarenprogramma
De strategische doelstellingen worden nagestreefd met tien inhoudelijke
programmalijnen en drie flankerende programmalijnen. Deze zijn hieronder
schematisch weergegeven. Deze vormen in samenhang het veranderprogramma dat
zorg draagt voor de noodzakelijke ombouw van dienstverlening en organisatie.
Programma Informatie en
lezen
Programma Educatie
Programma Podium en
cultuur
Lekker lezen
Film en muziek
Digitale bibliotheek
Publieksinformatie
Samenwerking
onderwijs
Universiteit van de
straat
Laaggeletterden
Informatieve en
culturele programma’s
4.1 Algemeen
4.1.1 Programmalijn 1: Marketing – ledenbehoud en -groei
Dwars op alle andere speerpunten staat Marketing. Professionaliseren van de marketingfunctie is essentieel. Door aansluiting bij het landelijk marketingtraject van de VOB waar de randvoorwaarden worden gecreëerd en het Overijssels marketingproject op DOBO-niveau waar de implementatie wordt voorbereid, kan in Deventer deze programmalijn gerealiseerd te worden.
Hoofddoelstelling: van ledenbehoud naar ledengroei Hoofddoelstelling is ledenbehoud en het realiseren van een groeiend ledenbestand met als doel dat 50% van de bevolking lid wordt en de bibliotheek gebruikt. Subdoelstellingen op specifieke klantgroepen worden hiervan afgeleid. Van belang is de huidige waarde van de bibliotheekpas te bestendigen en te verbeteren en in een helder programma in de komende vier jaar voor de diverse te onderscheiden klantgroepen planmatig waarde toe te voegen. Uitgangspunt daarbij is dat beter inzicht wordt verkregen in het bibliotheekgebruik, motieven, interesses en achtergronden (leefstijlen) van huidige en nieuwe leden. In 2011 is de bibliotheek in staat op basis van individuele en actueel blijvende klantprofielen, relaties met klanten (klantgroepen) te onderhouden en uit te bouwen op een wijze die waarde creëert voor zowel de klant als de bibliotheek. Geregistreerd gebruik is voorwaarde om dit structureel te kunnen realiseren.
MARKETING programma
MEERJARENPLAN OPENBARE BIBLIOTHEEK DEVENTER 2008 – 2011 15
Selectie uit Mosaic rapportage
Positionering De bibliotheek onderscheidt zich door: 1. Rechtstreekse toegang of verwijzing naar kwalitatief hoogwaardig multimediaal
aanbod: a. Uit betrouwbare bron b. Door specialisten geselecteerd, samengesteld en zoveel mogelijk op
maat geleverd 2. Een goedkope laagdrempelige (grotendeels gesubsidieerde) basisvoorziening
voor een breed publiek. 3. Een aanbod van “extra diensten en services” voor specifieke klantgroepen
(gefinancierd door klanten/derden).
Typeringen:
• Pro-actief in het contact met klanten en bezoekers (fysiek en digitaal).
• De klant is altijd als eerste op de hoogte van nieuwe activiteiten en aanbod.
• De klant weet dat iedere bibliotheekmedewerker in staat is hem of haar te helpen
• Spin in het web van lokale gemeenschap en netwerk van bedrijven en instellingen
• De bibliotheek die uitnodigt, verrast, inspireert en een prettige verblijfsplek is. Je kunt er gericht zoeken en rondstruinen en ontdekken.
• De bibliotheek waar de klant met zijn eigen kennis en visie kan bijdragen aan de dienstverlening (prosumer, co-productie) en daartoe ook wordt uitgenodigd zowel in de fysieke als digitale omgeving.
• De bibliotheek die informatie betekenis geeft.
Marketingprogramma 2008 -2011 (tactisch / operationeel) Het gaat hierbij om een aantal componenten die met elkaar het programma vormen.
Opbouwen van een doorlopend Marketinginformatiesysteem: o Marketingonderzoekssysteem (formeel): Gebruikersonderzoeken,
marktonderzoek, segmentatiemethodiek, klantenpanels, benchmarking, etc o Interne registratiesysteem: Informatie over klanten en gebruik van de bibliotheek
door analyse van data uit bibliotheeksystemen, bibliotheekpas, etc. o Marketingbedrijfskundesysteem:
Technieken en modellen om analyses te kunnen maken van onderzoek- en registratiegegevens (o.a. CRM-systeem)
o Informele marketinginlichtingensysteem: gesprekken met klanten, reacties aan de balie, berichten in de media, netwerk in branche, trendwatching, etc.
Profiel maken van de klantsegmenten van de bibliotheek.
- Keuze klantsegmentatiemethodiek: Mosaic (landelijk)
- Gebruikersonderzoek t.b.v. segmentatie. Inventarisatie:
o Wensen, behoeften, motieven en interesses per klantgroep (incl. gebruik van diensten bibliotheek).
o Leefstijlen per klantgroep - Profiel klantgroepen - Marktaandeel per klantgroep in het totale klantenbestand. - Marktaandeel per klantgroep en het totale klantenbestand t.o.v. totale bevolking
(incl. geografische kaart). Evt. inzicht in profielen van klanten van andere (culturele) instellingen in Deventer.
MEERJARENPLAN OPENBARE BIBLIOTHEEK DEVENTER 2008 – 2011 16
Ontwikkelen marketingprogramma naar klantsegmenten. - Marketingdoelstellingen per segment formuleren (ontwikkelen, uitbouwen,
behouden of afbouwen). Vertalen naar: - Retailmarketingprogramma (generiek en klantgroepspecifiek):
Categorymanagement: collectie- en assortimentsbeleid - invoeren nieuwe wijze presenteren collecties en andere onderdelen van het assortiment en (her)inrichten vestigingen op de klantgroepcategorieën: winkelformules
- Drempelvrije service en dienstverlening: herzien van het prijs- en servicebeleid - realiseren dat (onnodige) drempels geslecht worden; ruimere openingstijden in aansluiting op wensen gebruikers; reserveren en aanvragen aanmoedigen; thuisgebruik mogelijk maken, etc.
- Communicatiebeleid: o.a. o campagnes werving en behoud o (digitale) nieuwsbrieven en attenderingsservice
- Alliantieprogramma’s (o.b.v. marketingdoelstellingen per klantgroep allianties zoeken): samenwerken met instellingen en over en weer klantgroepen binden aan elkaars dienstverlening.
Dienstverleningsmonitor inrichten
- Cockpit / monitor met relevante gegevens op de diverse kernfuncties, in relatie tot achterliggende gegevens
- Deelname BIS en landelijk benchmarksysteem
4.1.2 Programmalijn 2: Allianties
De bibliotheek staat midden in de samenleving en dicht bij mensen. 25% van de
inwoners van Deventer beschikt over een bibliotheekpas. In de helft van alle
huishoudens is een bibliotheekpas aanwezig. De helft van de bevolking maakt op één
of andere wijze gebruik van de bibliotheek. Daarmee is de bibliotheek een
interessante partner voor samenwerking.
Het uitgangspunt voor het aangaan van allianties is tweeledig:
- de bibliotheek op zoveel mogelijk plekken in de samenleving aanwezig laten zijn:
realiseren van servicepunten, maatwerkcatalogi met specifieke faciliteiten en
realiseren van lidmaatschappen
- realiseren van een gezamenlijk aanbod op onderdelen van de dienstverlening.
Gemeente Deventer: partner voor publieksinformatie en -dienstverlening
De bibliotheek haakt daarbij in op de ontwikkelingen van de Gemeente Deventer
rondom service- en wijkwinkels en de digitale dienstverlening. De bibliotheek is een
partner die op elk niveau een belangrijke rol kan spelen en waarbij gemeente en
bibliotheek elkaar kunnen versterken. Aan het Grote Kerkhof zal dit in optima forma
zijn beslag krijgen.
Partners voor servicepunten en maatwerkcatalogi
Samenwerking is een belangrijk uitgangspunt om op zoveel mogelijk punten in de
samenleving aanwezig te zijn. Samenwerking betekent dat je weet waar je partners
mee bezig zijn en waar de bibliotheek de dienstverlening specifiek kan uitbouwen.
Met als uitgangspunt 100% lidmaatschap kan de bibliotheek haar dienstverlening
verbijzonderen voor de specifieke doelgroep. Gedacht wordt aan woonzorgcentra,
peuterspeelzalen en kinderdagverblijven, scholen voor basisonderwijs en voortgezet
onderwijs. Welke content kunnen partners op het gebied van zorg en welzijn leveren
voor de sociale digitale kaart en welke bijdrage leveren ze aan activiteiten? Kan de
bibliotheek een filmcatalogus maken voor de Filmhuisbezoekers? De bibliotheek wil
MEERJARENPLAN OPENBARE BIBLIOTHEEK DEVENTER 2008 – 2011 17
graag allianties aangaan met partners en samenwerkingsafspraken maken die
passen op het spreidingsbeleid in ‘schillen’ en maatwerkcatalogi met specifieke
faciliteiten gekoppeld aan de bibliotheekpas.
De bibliotheek kan niet overal zijn. De financiële middelen laten dit niet toe. Ook
partners zullen moeten investeren in de kosten van de alliantie. Bijvoorbeeld op basis
van 100% lidmaatschap. Belangrijk is dus om te formuleren onder welke voorwaarden
de bibliotheek graag meewerkt aan initiatieven. Van jaar tot jaar zal deze set met
voorwaarden opnieuw bekeken worden en zal de bibliotheek vaststellen waar de
bibliotheek nog meer zichtbaar en dienstbaar kan worden in de Deventer
samenleving.
Partners voor informatiepunten
Op diverse domeinen ontwikkelt de bibliotheek specifieke informatiepunten in nauwe
samenwerking met deskundige partners uit het maatschappelijke middenveld en het
culturele en educatieve netwerk. Voorbeelden zijn het gezondheidinformatiepunt
(GIP), vrijwilligersinformatiepunt, informatiepunt Inburgering, Makkelijk Lezenplein en
het Historisch informatiepunt.
Partners voor uitbouwen informatieve en culturele programmering
Als het gaat om informatieve en culturele programma’s werkt de bibliotheek al vele
jaren samen met vele maatschappelijk en culturele partners uit stad en regio. Van De
St. Deventer boekenweek, de kinderboekenweek, de gedichtendriedaagse tot
themabijeenkomsten rond het gezondheidsinformatiepunt, de Informatiewinkel en de
wijkwinkel in Keizerslanden en cursussen internet voor senioren.
De bibliotheek zal met de slogan ‘Wilt u onze volgende partner zijn?’ het aantal
partners – ook incidenteel – gaan uitbouwen. Daarmee kan een uitbouw van de
programmering tot stand gebracht worden. Het zijn vooral de partners die de
programmering invulling geven.
4.2 Kernfunctie: Informatie & Lezen
De bibliotheek als warenhuis van kennis en informatie en als inspiratiebron voor lezen
en literatuur
Dé kernfunctie van de bibliotheken wordt hiernaast
kernachtig omschreven door Driek van Wissen: het
leveren van hersenproviand en het zijn van een
literair luilekkerland. Kennis en literatuur vormen
belangrijke peilers onder de bibliotheek. Met lezen
prikkelt en voedt men de verbeelding. Met literatuur
verrijken we onze gedachten. Met lezen wordt de
algemene ontwikkeling gestimuleerd en zijn wij in
staat in bredere kaders te denken.
Het omgaan met informatie behoort meer en meer
tot de basisvaardigheden van ons bestaan. Wie als
burger goed wil functioneren moet mondig en informatievaardig zijn. Met de
toegenomen media spreken we van mediawijsheid. Kunnen omgaan met de
gemedialiseerde samenleving. Omgaan met zoekmachines, iets aanvragen bij de
gemeente of informatie vinden over je hobby of persoonlijke interesse. De bibliotheek
helpt burgers verder met grote toegankelijkheid, deskundig personeel dat graag helpt,
ruime openingstijden en een goede en aantrekkelijke collectie media.
"Het schijnt bij de lokale middenstandafgunstige verwondering te wekken
hoeveel publiek de leeszaal weet te trekkenterwijl men zelf zo mager is beklant.
Toch is die trek niet van de gekke,want wat er wordt geleverd in dit pand
is meer dan zelfs een kruideniersgigant
ooit aan zijn clientèle kan verstrekkenHier ligt immers in kasten en in rekkenhet kostelijkste voedsel voor de hand
voor thuis alsook voor nuttiging ter plekke:het zogenaamde hersenproviand.
De leeszaal is een waar luilekkerlandvoor alle literaire lekkerbekken.“
Uit “Een boekenwurm is een verstandig beest" van Driek van Wissen
MEERJARENPLAN OPENBARE BIBLIOTHEEK DEVENTER 2008 – 2011 18
4.2.1 Programmalijn 3: Lekker lezen
Meer ruimte voor romans en leesboeken
De collectie romans en leesboeken (jeugd) vormt – in alle
vestigingen en servicepunten - het best lopende onderdeel
van de uitleen-bibliotheek. Dit onderdeel van het aanbod
krijgt meer ruimte:
- in omvang
- meer actuele titels, die sneller verkrijgbaar zijn
- betere presentatie / retailmarketing (10% frontaal).
Meer leeskringen en opbouwen van een digitale leescommunity
De bibliotheek ondersteunt mensen bij het beleven van plezier aan lezen, bij smaak-
en leesontwikkeling en bij verdieping van lezen en de leesbeleving. Daarom
organiseert de bibliotheek lezingen of ondersteunt zij leeskringen. Deze functie wordt
uitgebouwd en doorontwikkeld. Digitale mogelijkheden als literaire agenda, weblogs
en wiki’s worden benut om leeservaringen te delen en mensen met elkaar in contact
te brengen. Deze groep wordt betrokken bij de activiteiten van de bibliotheek.
Activiteiten en evenementen rond lezen uitbouwen
De bibliotheek gaat de komende jaren de grotere evenementen als
kinderboekenweek, boekenweek en voorleesdag met nog twee grote evenementen
uitbouwen. Daarnaast wil de bibliotheek een rijk programma opzetten van kleinere
literaire activiteiten. Deze activiteiten kunnen op vele locaties in wijk, buurt en dorp
gestalte krijgen, niet gebonden aan alleen de centrale bibliotheek.
Kinderleestheater ontwikkelen
Speciaal voor en door kinderen wordt in de centrale bibliotheek een kleinschalig
kinderleestheater ingericht. Voor kortere en langere duur verbinden (groepen)
kinderen zich aan de organisatie en programmering van het kinderleestheater. De
bibliotheek ondersteunt en faciliteert. Samenwerking met het onderwijs, maar ook met
bijv. de Vereniging Deventer Literair ligt voor de hand.
Leesadvies gaan geven: fysiek en digitaal
Veel mensen houden van lezen maar vragen zich af: wat zou nu weer een leuk boek
voor mij zijn? Op die vraag geven medewerkers van de bibliotheek nu op basis van
ervaring al vaak antwoord. Dat blijft de bibliotheek doen en de bibliotheek zal daar ook
elektronische dienstverlening aan toevoegen. Op basis van de leeshistorie van de
klant zelf en leesgedrag van anderen kan met grote frequentie advies worden
gegeven over leuke boeken.
Makkelijk Lezen Punt
Beleven van plezier aan lezen is een belangrijke voorwaarde om te blijven lezen.
Blijven lezen is vervolgens weer belangrijk voor taalontwikkeling. Tegenwoordig
worden vroegtijdig leeshandicaps zoals dyslexie onderkend. Om deze jongeren te
ondersteunen is in den lande het Makkelijk Lezen Punt ontwikkeld. Samen met
andere Overijsselse bibliotheken implementeert ook de Deventer bibliotheek nu deze
MEERJARENPLAN OPENBARE BIBLIOTHEEK DEVENTER 2008 – 2011 19
service. De bibliotheek zal het aantal punten in de komende jaren verder uitbreiden en
zal de samenwerking met het onderwijs hiervoor verder intensiveren.
Aangepast Lezen Punt
Nederland telt circa 600.000 blinden en slechtzienden. Deze doelgroep kan alleen met
aanpassingen gebruik maken van gewone boeken. De bibliotheek Deventer kent al
jaren een dienstverlening met grootletterboeken en een kleine collectie luisterboeken.
In Overijssels verband wordt de verdere uitbreiding van deze dienstverlening
opgepakt. Dit ondersteund met landelijke subsidie. Hiermee kunnen Aangepast Lezen
Punten worden ingericht met bijvoorbeeld Daisy-ROM’s, leeshulpmiddelen en
speciale digitale dienstverlening.
Hierdoor zijn blinden en slechtzienden langer in staat om zelfstandig van de lokale
bibliotheekvoorziening gebruik te blijven maken. Voor klanten die niet in staat zijn om
gebruik te maken van de lokale bibliotheek, geeft de bibliotheek advies over het
gebruik van landelijke telefonische en digitale dienstverlening.
4.2.2 Programmalijn 4: Film en Muziek
De bibliotheek heeft van oudsher een muziekbibliotheek met cd’s, bladmuziek en
informatie over muziek. Door de koppeling met Leendirect van de Centrale Discotheek
Rotterdam beschikt de Deventer bibliotheek over toegang tot de grootste
muziekcollectie van Nederland. Met de nieuwe dienst zoek&boek wordt de toegang
hiertoe sterk vereenvoudigd. Op het gebied van film heeft de bibliotheek een beperkt
collectieaanbod. Het aantal uitleningen is – zeker in vergelijking tot boeken – zeer
beperkt. De markt van film en muziek is groot en blijft ook de komende jaren groot en
groeiende. Er wordt gekozen voor het uitbouwen van de betekenis van de bibliotheek
op het gebied van zowel film als muziek.
Alle muziek en alles over muziek
De bibliotheek zorgt voor een aantrekkelijk en compleet muziekaanbod met goede
eigen basiscollecties. Door samenwerking in Overijssel met o.a. de CD-uitleen
Enschede en met landelijke partners biedt de bibliotheek een compleet aanbod
muziekmedia, bladmuziek en informatie over muziek. Een shop-in-the-shop van
muziekweb/cdr wordt onderzocht. De bibliotheek biedt daarmee mogelijkheden om
kennis te maken, maar vooral ook om te verbijzonderen en te verdiepen.
Filmcollectie en huiskamerbioscoop
De bibliotheek gaat, bij voorkeur samen met Filmhuis de Keizer, de filmcollectie
uitbouwen en samen het kleinste ‘zelfbedienings-filmtheater’ van Deventer realiseren
in de centrale bibliotheek. De filmcollectie wordt via internet samen met de
filmhuisbezoekers opgebouwd en uitgebouwd. De huiskamerbioscoop moet het
mogelijk maken om met kleine groepen samen een film naar keuze te kijken. Het is
een nieuwe dienst voor leden van bibliotheek en filmhuis. Via internet boekt men
plaatsen en kiest men een tijdstip en uit het aanwezige aanbod programmeert men
zelf een film. De overige plaatsen kunnen door anderen geboekt worden.
Film- en muziekcatalogus
Daarnaast zal er een speciale film- en muziekcatalogus komen die zicht geeft op de
film- en muziekbronnen en de informatie over film en muziek. Daarin kunnen burgers
van Deventer naast de collectie van de bibliotheek ook gebruik maken van de
muziekcollecties in Overijssel van de nationale collectie van de Centrale Discotheek in
Rotterdam. Ook liveregistraties van Fabchannel en de agenda van optredens in het
MEERJARENPLAN OPENBARE BIBLIOTHEEK DEVENTER 2008 – 2011 20
Burgerweeshuis en films in het Filmhuis zullen in deze zoekmachine gepresenteerd
worden.
Podium voor amateur-muziek
De bibliotheek zal ruimte gaan bieden aan kleinschalige optredens van (amateur)artiesten. Onder de naam 8m2 (dat is de omvang van het podium) zullen
met regelmaat semi-professionele en amateur-artiesten kunnen optreden. Daarbij zal
samenwerking gezocht worden met o.a. het Burgerweeshuis en centrum voor
kunsteducatie De Leeuwenkuil.
Slechten leengeld-barrière
Bij het introduceren van nieuwe media – naast boeken – hebben bibliotheken ervoor
gekozen om leengeld te heffen voor het lenen van lp’s, cassettes en video’s en later
voor cd’s en dvd’s. De schijn van kostendekkendheid werd gewekt. De omvang van
de resultaten op dit gebied zijnfors achtergebleven bij de schriftelijke media.
Bibliotheken die het leengeld voor audiovisuele media afschaften en daarvoor voor
alle gebruikers het abonnementsgeld verhoogden zagen een forse groei in het gebruik
van deze collecties tot wel 500% in het eerste jaar van introductie zonder dat het
ledental afnam. Daarmee biedt het opheffen van leengelden per 2008 perspectief voor
het tegengaan van de teruggang van de uitleenresultaten.
Er is een exploitatieplan gemaakt moeten worden waarbij de derving van
leengeldinkomsten en de hogere kosten voor leenrechtafdracht als gevolg van het
stijgend gebruik door alle betalende gebruikers wordt bekostigd. Daarmee is het
verschil tussen plus- (onbeperkt lenen) en topabonnement (onbeperkt lenen zonder
leengeld) opgeheven.
4.2.3 Programmalijn 5: Digitale bibliotheek
Digitale winkel: uitbouwen
De website van de bibliotheek wordt verder doorontwikkeld als digitale winkel. Nu
bevat de website o.a. informatie over de bibliotheek, de catalogus, mijn bibliotheek
(eigen gegevens, leengegevens en verlengen uitleentermijn), digitale
bibliotheekdiensten als al@din, schoolbieb,verwijzingen naar andere lokale en
landelijke bibliotheekdiensten en de nieuwsbrief.
De uitbouw vindt plaats op gebieden als lid worden, betalen, bestellen kaarten van
informatieve en culturele activiteiten, het educatieve aanbod incl. bestellen en
inschrijven zowel voor scholen en instellingen als voor individuele gebruikers, thuis
raadplegen van digitale bronnen en bestanden, deelname aan wiki’s, digitale
leeskringen e.d.
Digitale bronnen: uitbouwen en thuisgebruik aanbieden
De bibliotheek beschikt over het landelijke basispakket digitale content, dat in de
vestigingen van de bibliotheek geraadpleegd kan worden. Door het uitbouwen van
servicepunten zal dit pakket op steeds meer plekken geraadpleegd kunnen worden.
Belangrijk voor de digitale
bibliotheek is thuisgebruik
van deze bronnen. De
bibliotheek Amsterdam
heeft de pilot hiervoor
uitgevoerd. Landelijk zullen licentieafspraken gemaakt moeten worden die
thuisgebruik mogelijk maken.
In 2011 wordt de nieuwe catalogus 8.000.000 keer per jaar geraadpleegd. 50% van de Deventernaren gebruikt deze zoekmachine minstens één keer per jaar.
MEERJARENPLAN OPENBARE BIBLIOTHEEK DEVENTER 2008 – 2011 21
Daarnaast moet het aantal bronnen en databanken groeien. Daarbij dient er extra
aandacht te zijn voor digitale bronnen gericht op jeugdigen en educatie. De middelen
hiervoor worden vrijgemaakt uit de collectiebudgetten.
Een bijzondere plaats is de digitale dienstverlening die de bibliotheek verricht voor de
gemeente Deventer en maatschappelijke instellingen door het onderhouden van een
digitale sociale kaart en het coördineren van inspanningen hiervoor.
Nieuwe catalogus: uitbouwen, maatwerkversies aanbieden en web2.0
Het hart van de digitale bibliotheek zal in de komende jaren gevormd worden door de Nieuwe catalogus met als onderliggende motor de aquabrowser. De Nieuwe
catalogus is een zoekmachine die het mogelijk maakt om allerlei informatie met
elkaar te verbinden. Zo kan gelijktijdige de catalogus van de bibliotheek worden
doorzocht terwijl ook gezocht wordt naar gemeentelijke informatie. Het archief wordt
doorzocht en tegelijkertijd zijn films van het Historisch Centrum Overijssel te zien.
Wie zoekt naar muziek kan muziektracks downloaden van de Centrale Discotheken
van Enschede en Rotterdam. Liveregistraties van poppodia zijn opvraagbaar en te
bekijken via streaming video. Het complete culturele aanbod is op te zoeken en er is
altijd achtergrondinformatie te vinden uit recensies. Kaartjes voor een optreden zijn
altijd te bestellen. De zoekmachine kan gemodelleerd worden naar verschillende
instellingen en doelgroepen. Zo kan er een speciale onderwijs-zoekmachine worden
gemaakt voor het Etty Hillesum Lyceum, ROC Aventus, de PABO van Saxion of een
publieksinformatie-zoekmachine voor de WMO, informatiewinkel en wijkwinkels.
Rondom cultureel erfgoed wordt een themacatalogus ontwikkeld waarbij de collecties
van de bibliotheek samen met die van het Stadsarchief en Athenaeumbibliotheek,
Oud-Deventer, Historische vereniging Diepenveen, Overijsel in kaart, Deventer in
beeld en andere partijen wordt aangeboden. Tevens worden de belangrijkste boeken
over historisch Deventer gedigitaliseerd en via internet aangeboden. Ook zullen
maatwerkversies gemaakt en aangeboden worden voor o.a. Jeugd, Muziek en Film.
Web 2.0 en de catalogus
In 2008 wordt aan de aquabrowser een aantal web2.0 toepassingen gekoppeld. De
bibliotheek Deventer zal als één van eerste 10 bibliotheken mee invulling geven aan
de ontwikkeling van deze applicatie waarmee de gebruiker in staat wordt gesteld
mijn.bibliotheekcatalogus in te richten. Zo wordt de catalogus o.a. gekoppeld aan
librarything waardoor privécollecties aan de catalogus gekoppeld kunnen worden tot
mijnbibliotheek.nl. Dat biedt de mogelijk om een groot netwerk van Deventer
privécollecties te creëren. En daarmee een netwerk van gebruikers.
MEERJARENPLAN OPENBARE BIBLIOTHEEK DEVENTER 2008 – 2011 22
Zoek&boek uitbouwen en thuisgebruik realiseren
In april 2007 is de nieuwe dienst zoek&boek van start gegaan. Vooralsnog zijn de
media van alle Overijsselse bibliotheken en 13 grotere openbare bibliotheken
beschikbaar. Stap voor stap zal het bestelbaar aanbod uitgebreid worden en in de
catalogus worden opgenomen: Centrale Discotheek Rotterdam, alle openbare
bibliotheken, bibliotheken van universiteiten en Koninklijke bibliotheek, artikelen uit
wetenschappelijke en vaktijdschiften. Aan zoek&boek zal – op basis van het
Overijssels project ‘Easy Bieb’– thuisbezorging gekoppeld worden. Daarnaast zal
thuisgebruik op basis van de bibliotheekpas van digitale bronnen mogelijk gemaakt
worden op basis van een groeiend aantal bronnen en bestanden.
Al@din: uitbouwen en gebruik stimuleren
De bibliotheek Deventer neemt deel aan het al@dinnetwerk en biedt de digitale
vraagbaak al@din aan. Na de introductie van de dienst met landelijke en provinciale
campagnes waarin een groei te zien was bij de doelgroep jongeren is er nu sprake
van stabiel, doch beperkt gebruik. De landelijke chatpilot van al@din is omgezet in
een reguliere chatvragendienst. De bibliotheek overweegt het plaatsen van een
chatvenster op de website.
Hiermee is de bibliotheek
op een laagdrempelige
wijze 60 uur per week
beschikbaar voor het beantwoorden van vragen. Met de gemeente wordt gewerkt
aan inlichtingenwerk op afstand via videochat / videoconferencing. Al@din als
deelmerk wordt gekoppeld aan het fysieke inlichtingenbureau. Professionele
instellingen uit Deventer en regio worden als al@din-partner betrokken bij de
vraagafhandeling. Deskundige gebruikers op specifieke domeinen worden als buddy
bij de vraagafhandeling ingeschakeld. Er zullen campagnes gevoerd worden om een
forse groei in het gebruik te realiseren. Inhoudelijke uitbouw vindt plaats door middel
van samenwerking en deskundigheidsbevordering.
Schoolbieb.nl en jeugdbibliotheek.nl
Schoolbieb.nl bevat informatieselecties op maat, naar leerjaar per
onderwijsniveau die aansluiten bij thema’s en onderwerpen die in het
curriculum voorkomen. Eind 2007 is schoolbieb in de basis voor alle
onderwijsniveaus gevuld en bevat de dienst meer dan 4.000 dossiers. De
achterliggende bronnen zullen via de bibliotheekpas geraadpleegd kunnen
worden. De bibliotheek zet in op verdere introductie van schoolbieb in
Deventer en een groeiend gebruik. Landelijk wordt ingezet op uitbouw en
groeiende omvang van de ontsloten bronnen, w.o. Teleblik: streaming
filmbeelden van Jeugdjournaal, Klokhuis etc.
Jeugdbibliotheek.nl is landelijk in ontwikkeling als
landelijke netwerkversie die een lokale jeugdwebsite
oplevert op basis van landelijke en lokale redactie en
met landelijke samenwerkingspartners. Zo is een
volwaardige digitale jeugdbibliotheek ontstaan tegen
lage kosten, met een zeer beperkte eigen redactie. Op
1 november 2007 is www.deventerkidsbieb.nl in
gebruik genomen. De Deventer jeugdaquabrowser
wordt in 2008 gelanceerd. Doorontwikkeling vindt landelijk, als onderdeel van
jeugdbibliotheek.nl, plaats met ondersteuning van een tweetal universiteiten op het
gebied van information retrieval, taaltechnologie en ontwikkelingspsychologie.
In 2011 worden jaarlijks 60.000 vragen aan Al@din - de antwoordenservice van Deventer – gesteld.
MEERJARENPLAN OPENBARE BIBLIOTHEEK DEVENTER 2008 – 2011 23
Digitale nieuwsbrieven en Persoonlijke services
De bibliotheek is in 2007 gestart met een algemene nieuwsbrief. In 2008 wordt een
digitale nieuwsbrief voor educatieve doelgroepen gelanceerd. Daarna volgen
nieuwsbrieven voor andere specifieke doelgroepen: gebruikers gericht informeren
over de mogelijkheden en de activiteiten van de bibliotheek en haar partners en de
ontwikkeling van de dienstverlening. Tegelijkertijd zal de komende jaren sterk
gewerkt worden aan actieve attendering van klanten op basis van
gebruikersprofielen. Het in het marketingtraject ontwikkelde CRM
(klantrelatiemanagement)-systeem biedt hiervoor de mogelijkheden. Daardoor
kunnen klanten met grote regelmaat op de hoogte worden gesteld van voor hun
relevante attenderingen en informatie.
Wiki’s introduceren
De participerende gebruiker staat centraal bij het
introduceren van Wiki’s (gezamenlijk opgebouwde
content door burgers) op diverse terreinen. Er zijn
voorbeelden op het gebied van erfgoed. De
bibliotheek Deventer gaat inzetten op lezen,
Deventer poezie en literatuur, voor kinderen en
volwassenen, op film, muziek en op
publieksinformatie in relatie tot informatiepunten.
4.2.4 Programmalijn 6: Publieksinformatie
De bibliotheek werkt samen met de gemeente aan een consistente
informatievoorziening voor alle burgers. De gemeente en bibliotheek vullen elkaar
hierin aan. Gemeente en bibliotheek geven samen verder uitwerking aan de
wijkwinkels en servicepunten. Daarnaast wordt samengewerkt aan digitale
dienstverlening die reikt tot in elke huiskamer.
Informatiewinkel uitbouwen
Al sinds 1993 verschaft de bibliotheek meer informatie dan alleen over media. Het
Stedelijk Informatie Netwerk zorgde ervoor dat op de Centrale vestiging en op drie
andere vestigingen ook maatschappelijke vragen aan bod kwamen met daarachter
spreekuren van o.a. de
SOD (Stichting
Ouderenwerk Deventer) en
Sociaal Raadslieden in de
bibliotheek zelf. De
informatiewinkel wordt gecombineerd met het Gemeentelijk informatiecentrum en uitgebouwd tot een Informatieplein in ‘het huis van Deventer’, het nieuwe stadskantoor
en bibliotheek aan het Grote Kerkhof. Er ontstaat een groot publieksinformatiecentrum
gecombineerd met de dienstverlening en loketten van Gemeente, bibliotheek en
maatschappelijke partners. Eind 2007 is het Gemeentelijk informatiecentrum
ondergebracht in de bibliotheek aan de Brink. Voorjaar 2008 worden Informatiewinkel
en Gemeentelijk informatiecentrum geïntegreerd.
Wijkwinkels Keizerlanden, Colmschate, Bathmen en Servicepunten
Als vervolg op de Informatiewinkel is de stap gezet om samen met de gemeente en
13 andere partners uit het gebied zorg, wonen, en welzijn in federatieverband de
Wijkwinkel op te zetten. De bibliotheek ‘doet niet in zorg-wonen-welzijn’, maar de
medewerkers weten de weg in het veld en zijn professionele informatieadviseurs en
doorverwijzers. In de informatiefunctie vullen bibliotheek en gemeente elkaar aan. In
In 2011 maken dagelijks 500 burgers gebruik van de gecombineerde dienstverlening van gemeente en bibliotheek op het Grote Kerkhof.
MEERJARENPLAN OPENBARE BIBLIOTHEEK DEVENTER 2008 – 2011 24
de nabije toekomst zullen gemeente en bibliotheek, samen met andere partners uit
het maatschappelijke veld in aansluiting op de woonservicezones samen – in
‘MOketenverband’ verder uitwerking geven aan de wijkwinkels (Keizerslanden,
Bathmen en Colmschate en servicepunten (o.a. Okkenbroek, Lettele, Schalkhaar).
Vaak gezamenlijk gehuisvest: shop in shop – met elk een eigen merkherkenning en -
uitstraling. De bibliotheek neemt actief deel vanuit haar kernrol en zal desgevraagd
ook de facilitaire ondersteuning van het netwerk op zich nemen.
Digitale Informatiewinkel
De bibliotheek zal actief participeren in het doorontwikkelen van Deventer.info tot een
digitale informatiewinkel met informatieve dossiers / informatiepakketten en
achtergrondinformatie rond actuele thema’s en onderwerpen en met een actuele
sociale en culturele kaart, inclusief
producten, diensten en activiteiten.
De bibliotheek werkt nauw samen
met landelijk ontwikkelde systemen
in het kader van het Handboek van
de samenleving annex G!ds en de
doorontwikkeling van de
aquabrowser / nieuwe catalogus tot
een informatiepunt- /
dossierapplicatie.
Informatiepunten doorontwikkelen
De bibliotheek herbergt een aantal specifieke informatiepunten. Hiermee wordt de
dienstverlening naar domein en doelgroep gericht geprofileerd en gepositioneerd. De
bibliotheek beschikt over een gezondheidsinformatiepunt, een vrijwilligerspunt en
werkt aan een informatiepunt Inburgering. Er zullen meer specifieke informatiepunten
voor kortere of langere duur worden ontwikkeld. Per informatiepunt wordt
samengewerkt met partners in gemeente en bibliotheekwerk.
Informatiedienstverlening: WIM-ers en al@din
De bibliotheek maakt mensen zelfredzaam in informatieland. Wie zijn weg niet zelf
kan vinden wordt geholpen en wegwijs gemaakt: zoekservice op mbo-niveau. De
bibliothecaris als Tomtommer in informatieland. De informatiespecialisten van de
bibliotheek zijn in staat om complexe vragen te verhelderen en om te zetten in een
informatieselectie op maat (dossiers) of een gerichte doorverwijzing naar een
informatieadviseur die meer inhoudelijk kan adviseren zoals sociaal raadslieden, of
naar indicatiestelling of dienstverlening van een specifieke organisatie / instelling. De
bibliotheek kiest voor het makkelijk bereikbaar maken van de wegwijsfunctie in de
vorm van Wim-mers (Wandelende Informatie Medewerker) en het investeren in
gespecialiseerde informatiedienstverlening vanuit de centrale bibliotheek. Daarbij
wordt het digitale deelmerk al@din ook in de fysieke omgeving geïntroduceerd.
4.3 Educatie
De bibliotheek als centrum voor ontwikkeling en educatie
De bibliotheek is geen onderwijsinstelling. Sinds 1948 ondersteunt de bibliotheek met
schoolbibliotheekwerk het primair onderwijs met gerichte onderwijssubsidie. De
bibliotheek ondersteunt actief de schoolbibliotheken en documentatiecentra en heeft
een jaarlijks aanbod leesbevordering (mijn slingertouw) en mediaeducatie. Scholen
tekenen in op basis van subsidie en eigen bijdragen.
MEERJARENPLAN OPENBARE BIBLIOTHEEK DEVENTER 2008 – 2011 25
Door haar collectie, personeel en netwerk zijn bibliotheken wel verrijkend voor alle
vormen van onderwijs. Daar komt bij dat tegenwoordig niemand is uitgeleerd. Het
leven van vandaag is een leven lang leren.
De bibliotheek biedt aan alle onderwijsvormen - doorlopende - taal- en
leesprogramma’s en programma’s rond informatievaardigheid en mediawijsheid.
Speerpunten daarbij zijn het stimuleren van leesplezier en het terugdringen van
laaggeletterdheid in de basisschoolleeftijd en het ondersteunen en vergroten van
mediawijsheid gedurende de gehele schoolcarrière.
Literaire competenties bieden naast plezier allerlei talige vaardigheden. Wie leert lezen en plezier heeft in lezen ontwikkelt spelenderwijs taalgevoel. En die taligheid is in onze “gedrukte” samenleving meer en meer van belang. Je goed kunnen uitdrukken is een basisvaardigheid van de mondige en participerende burger.
Met goed omgaan met taal en leren lezen kan dus ook niet vroeg genoeg worden
begonnen. De bibliotheek ontwikkelt programma’s vanaf de vroeg- en voorschoolse
periode (VVE) en werkt daarin samen met vele partners zoals consultatiebureaus.
Vanaf dat moment biedt de bibliotheek een doorgaande leeslijn om het lezen, het
leesplezier en taalvaardigheid te bevorderen. In het bijzonder doelgroepen met
leeshandicaps zoals dyslexie verdienen extra aandacht.
Naast ondersteuning van regulier onderwijs is de bibliotheek ook een informele
onderwijsinstelling. Wie geïnteresseerd is in iets, komt naar de bibliotheek. De
bibliotheek is de universiteit van de straat. De bibliotheek organiseert samen met
andere instellingen en verenigingen cursussen en workshops.
4.3.1 Programmalijn 7: Samenwerking onderwijs
De inzet van de bibliotheek is dat iedereen die naar school gaat, zoveel mogelijk vrij
toegang moet hebben tot informatie via de bibliotheek. Voor veel scholieren in het
basisonderwijs is dat nu al het geval. Speerpunten in het aanbod zijn verder:
ontwikkelen van taal, lezen en leesplezier, van media-educatie naar mediawijsheid en
cultuureducatie.
VVE en Primair onderwijs
Het huidige jaarlijkse aanbod op alle genoemde deelgebieden aan VVE en primair
onderwijs wordt voortgezet en in samenwerking op Overijssels backofficeniveau
uitgebouwd en verbreed en verder geprofessionaliseerd aangeboden. In
samenwerking met de frontofficeteams van de bibliotheek wordt gewerkt aan
verbrede deelname en vergroting van de afname. Zo wordt er gestreefd naar 80%
deelname van alle scholen aan de doorlopende lees-, taallijn.
Speerpunt voor het verder focussen in de dienstverlening is het vervroegen /
verjongen van een hoog bereik in het lidmaatschap. Nu wordt in de bovenbouw ca
95% lidmaatschap bereikt. Er wordt gestreefd naar samenwerking met de scholen
gericht op 100% lidmaatschap in groep 1.
Peuterspeelzalen, kinderdagverblijven en basisscholen zijn uitermate geschikt voor
het onderbrengen van servicepunten met dienstverlening op maat in combinatie met
100% lidmaatschap.
VO, ROC en Saxion
Het huidige - meer incidentele - en aan jaarlijkse activiteiten gekoppelde aanbod voor
VO, ROC en Saxion wordt door samenwerking met de SAB en het Overijssels
backofficeniveau uitgebouwd tot een compleet dienstverleningspakket en actief
MEERJARENPLAN OPENBARE BIBLIOTHEEK DEVENTER 2008 – 2011 26
aangeboden. De website www.2t4u.nl wordt voortgezet en verder uitgebouwd, zo
mogelijk voor meer doelgroepen. Het aanbieden van een doelgroepversie van de
nieuwe catalogus met een bibliotheekpas met specifieke faciliteiten c.q.
dienstverlening vormt de basis voor 100% lidmaatschap bij deze doelgroepen. De
bibliotheek streeft ernaar om in elke onderwijsvestiging een servicepunt onder te
brengen.
Mediawijsheid: inrichten werkplaatsen en aanbieden programma’s
Een belangrijk thema voor de komende jaren zal
gevormd worden door mediawijsheid. De
verschillende overheidslagen hebben dit als
speerpunt aangemerkt. De term mediawijsheid
slaat op het gebruik van allerlei media en nieuwe
webtoepassingen in de gemedialiseerde
samenleving. De participerende burger die zelf
content produceert: user generated content. De
bibliotheek zal hiervoor haar productenaanbod op
het gebied van mediaeducatie voor het onderwijs
moeten aanpassen en vernieuwde programma’s
moeten opzetten. Dit gebeurt bij voorkeur in samenwerking met lokale en provinciale
partners. In de vestigingen zelf wordt gedacht aan de opzet van mediawerkplaatsen.
In deze mediawerkplaatsen kunnen diverse doelgroepen programma’s op het gebied
van mediawijsheid volgen en individueel of in groepsverband gebruik maken van de
faciliteiten. De bij diverse toepassingen gegenereerde content kan – mits deze voldoet
aan de criteria – worden opgenomen in de ‘bibliotheekcollectie’ door deze toe te
voegen in de catalogus.
4.3.2 Programmalijn 8: Universiteit van de straat
Wie zichzelf wil ontwikkelen, komt naar de bibliotheek. Omdat de bibliotheek een bron
van inspiratie en kennis is. In de komende jaren gaat de bibliotheek inzetten op het
ondersteunen van burgers in hun persoonlijke ontwikkeling door het aanbieden van tal
van informatie en culturele activiteiten en workshops. De bibliotheek is hierbij vooral
faciliterend en organiserend voor activiteiten van partners in de stad.
4.3.3 Programmalijn 9: Laaggeletterden
Ruim 10% van de Deventer bevolking is laaggeletterd. Dat betekent dat men niet in
staat is om zelfstandig formulieren in te vullen. De bibliotheek Deventer zal zeer actief
participeren in het
offensief dat door de
gemeente samen met vele
instellingen zal moeten
worden gevoerd om dit
probleem terug te dringen.
Alleen door zo’n brede aanpak kan elke burger kansen worden geboden op
volwaardige deelname aan de samenleving.
Kantinebibliotheken en Makkelijk Lezenplein
De bibliotheek wil samen met partijen als gemeente, ROC en grote productiebedrijven
een alliantie aan gaan. De inzet van de bibliotheek zou bijvoorbeeld kunnen bestaan
uit het inzetten van kantinebibliotheken. Deze kantinebibliotheken zijn in feite een
servicepunt op maat waar op laagdrempelige wijze en met een aansprekend media-
aanbod taligheid gestimuleerd wordt. De bibliotheek draagt zorg voor een Makkelijk
Lezenplein met ondersteunende materialen en taalpc’s waar in een neutrale
In 2011 ondersteunt de bibliotheek 80% van alle partijen die zich in Deventer inzetten voor de strijd tegen laaggeletterdheid. Daarnaast ondersteunt de bibliotheek minimaal 600 laaggeletterden met speciale dienstverlening
MEERJARENPLAN OPENBARE BIBLIOTHEEK DEVENTER 2008 – 2011 27
omgeving met ondersteuning geoefend kan worden. Daarnaast kan een
cursusaanbod ontwikkeld worden - samen met partners en in aansluiting op de
informatiewinkel en wijkwinkels - voor onderwerpen als het invullen van het
belastingformulier of het vinden van relevante informatie bij persoonlijke of
maatschappelijke vraagstukken.
4.4 Podium & cultuur
De bibliotheek als zeepkist van de stad en vrijplaats voor gesprek en verdieping
De bibliotheek is de meest bezochte culturele instelling van de stad. Kunst en cultuur
zijn uitingen van de samenleving. Ze kenmerken de
samenleving en geven uitdrukking aan de identiteit. Het bevat
het DNA van de samenleving. Kunst en cultuur beperkt zich
niet tot grote podia en musea. Kunst en cultuur is overal. De
bibliotheek is een marktplaats waar kleinschalige cultuur kan
optreden, kan exposeren en waar het in aanraking kan komen
met een groot publiek in een laagdrempelige instelling.
Naast marktplaats is de bibliotheek natuurlijk een encyclopedie van kunst en cultuur. Cultuuruitingen van mensen met een verschillende cultuur en achtergrond komen aan bod. Via cultuuruitingen leren mensen elkaar kennen en verstaan.
Bibliotheken zijn al eeuwen een plaats waar mensen hun gedachten verrijken. Door
die verrijking wordt hun mening mede gevormd. In onze multiculturele en tegelijkertijd
geïndividualiseerde samenleving ontstaat steeds meer behoefte aan ontmoeting,
uitwisseling en debat. Om kennis te nemen van elkanders werelden. Om te luisteren,
om meningen te nuanceren en om inzicht te verdiepen.
De bibliotheek wil als laagdrempelige instelling daar een nadrukkelijke bijdrage in
leveren door het organiseren van uitwisseling en het modereren van debat. Dit kent
een nadrukkelijke relatie met politiek en bestuur en tal van culturele en
maatschappelijke partners in Deventer zowel formele, maar zeker ook informele. De
invulling zal telkens geschieden in verbinding met de culturele en informatieve
programmering. Want geen discussie zonder goede informatie.
4.4.1 Programmalijn 10: Informatieve culturele programma’s
Culturele programma’s
In aansluiting op de programmalijn ‘Lekker Lezen’ organiseert de bibliotheek een
groeiend aantal activiteiten en leesevenementen. 50% hiervan is gericht op de jeugd. Het kinderleestheater en het minipodium 8m2 zijn
in eerdere paragrafen benoemd maar zullen
onder aansturing van deze programmalijn vallen.
De bibliotheek wil een podium zijn van “klein
talent” en kan fungeren als het kleine openbare
podium van instellingen en particulieren. De
bibliotheek zal meer en meer gebruikt worden
door culturele verenigingen voor exposities en presentaties. Hierdoor moet een gemixte programmering ontstaan door Deventer voor
Deventer.
Informatieve programma’s
De bibliotheek is dé plaats waar informatie voor het voetlicht kan worden gebracht. De
bibliotheken in Smallingerland en Arnhem gebruiken hiervoor het concept van de
MEERJARENPLAN OPENBARE BIBLIOTHEEK DEVENTER 2008 – 2011 28
‘Beleefbibliotheek’. Deze bibliotheken programmeren op verschillende thema’s een
half jaar vooruit en zorgen dat ze samen met partners als notarissen, kamers van
koophandel, speciaalzaken, verenigingen en maatschappelijke instellingen een
interessant totaalprogramma verzorgen. De partners dragen bij in de kosten van de
bibliotheek of brengen hun programma onder in de bibliotheek. Zoals “Regio in
gesprek’ rond het thema duurzaamheid.
Aan elke activiteit koppelt de bibliotheek een digitaal informatiedossier.
Partners van andersoortige aard zijn de historische verenigingen. De bibliotheek wil
graag samen met deze verenigingen informatie presenteren over de geschiedenis van
onze stad en ons dorp. De bibliotheek wil graag een plaats zijn voor lezingen en
infomatie-uitwisseling en kan in voorkomende gevallen onderdak bieden aan deze
verenigingen. Zo biedt de bibliotheek al onderdak aan de Historische vereniging
Diepenveen.
Bibliotheek podium ván de stad
De stad zelf bepaalt wat
op het podium moet
komen. De bibliotheek
stimuleert
vraaggestuurd de
uitwisseling van kennis
en de dialoog tussen mensen. De bibliotheek geeft faciliteiten voor een debat- en
gesprekserie, door burgers of groepen burgers zelf te arrangeren en waaraan
partners uit Deventer kunnen participeren, met de bibliotheek als faciliterende partner
voor organisatie, promotie en publiciteit. De bibliotheek zorgt bij elk onderwerp voor
een actueel informatiedossier.
4.5 Flankerend programma
De genoemde programmalijnen hebben elk hun consequenties op bestaande
onderdelen van de bibliotheek: collectie, personeel & organisatie, vestigingen en
netwerk. Om de programmalijnen mogelijk te maken zijn de onderstaande
flankerende lijnen nodig als randvoorwaarde. Dat betekent niet dat deze
programmalijnen eerst uitgevoerd moeten worden maar dat deze in gelijke tred met
andere ontwikkelingen hun weg moeten vinden.
4.5.1 Programmalijn 11: in control
De bibliotheek zet koers naar de toekomst. Na een moeilijke periode waarin een
financieel tekort is omgezet in een weer gezonde exploitatie. Daar horen de nodige
navigatiemiddelen bij om de koers en de inzet van middelen in de gaten te blijven
houden en waar nodig bij te sturen. Dit meerjarenplan vormt het begin van een traject
waarin de bibliotheek consequent wil sturen op resultaten en middelen.
Jaarplan, afdelingswerkplannen en projectplannen - subsidiebeschikking
De hier genoemde ambities zullen per 2008 stapsgewijs ingevuld worden met
jaarplannen, jaarwerkplannen per afdeling en projectplannen. Planvorming vormt de
randvoorwaarde voor uitvoering. Via evaluaties volgt bijsturing. De interne
communicatie en betrokkenheid zorgt dat ieder op zijn of haar niveau weet met welke
middelen hij of zij welke bijdrage moet leveren aan de doelstellingen op onderdelen
van het meerjaren- en jaarprogramma van de bibliotheek.
In 2011 organiseert de bibliotheek minimaal 50 informatieve bijeenkomsten en debatsessies rondom (actuele thema’s) ; de invulling geschiedt samen met de partners uit en om de stad; deze worden door minimaal 3.000 Deventernaren bijgewoond.
MEERJARENPLAN OPENBARE BIBLIOTHEEK DEVENTER 2008 – 2011 29
Jaarlijks wordt aan de hand van de beschikbare en vrijgemaakte middelen bepaald
welke doelen op welke wijze specifiek nagestreefd worden en met welke concrete
resultaten. Deze worden in het jaarplan vastgelegd als basis voor de interne
prestatieafspraken en de afspraken die met de gemeente in de subsidiebeschikking
kunnen worden vastgelegd.
Planning en controlcyclus en interne budgettering
Het meerjarenprogramma gaat hand-in-hand gaat met nuchter ondernemerschap. De
bibliotheek heeft de planning- en met name de controlcyclus opnieuw ingericht. De
administratieve organisatie is in 2007 beschreven en wordt verbeterd per 2008
doorgevoerd. Er zal gewerkt gaan worden met een bedrijfsmonitor waarin periodiek
per maand en kwartaal inzet van middelen en de resultaten van de bibliotheek worden
gepresenteerd. Tegelijkertijd met de controlcyclus wordt ook decentralisatie van
budgetten en verantwoordelijkheden doorgevoerd in relatie tot jaarplan en
jaarwerkplannen van afdelingen.
De bibliotheek neemt deel aan het Branche Informatie Systeem (BIS) van de
Vereniging van Openbare Bibliotheken (VOB) als basis voor landelijke benchmark en
bedrijfsvergelijking. Vanaf jaarverslag 2008 worden benchmarkgegevens in het
jaarverslag gepubliceerd.
Kwaliteit (INK) en Certificering
De bibliotheek werkt actief aan kwaliteitsbeleid op basis van het model van het INK.
De eerste positiebepaling heeft in 2007 plaatsgevonden er wordt gewerkt op basis van
verbeterplannen. Periodiek wordt een klanttevredenheid- en medewerkertevreden-
heidsonderzoek gehouden. De bibliotheek werkt toe naar systeemgeoriënteerde
positie en van daaruit naar ketenoriëntatie in het bibliothekennetwerk en op het gebied
van publieksinformatie in Deventer.
Wil de bibliotheek als partner in het bibliotheeknetwerk fungeren, dan zal voldaan
moeten worden aan de certificeringnormen die door de VOB en de VNG zijn
vastgesteld. Externe auditoren zullen toetsen en rapporteren. De eerste audit vindt in
2008 plaats.
4.5.2 Programmalijn 12: Collecties
De bibliotheek verzorgt al negentig jaar collecties voor de Deventer samenleving. Van een ruimte met vooral informatieve boeken, door schenking verkregen, is de bibliotheek gegroeid naar een degelijke instelling waar informatie en leesplezier in het aanbod centraal staan. Om de programmalijnen te kunnen uitzetten is herijking van het collectiebeleid noodzakelijk. Voor ieder onderdeel van de collectie, ongeacht of het een boek, cd, dvd of databank is, wordt een profiel opgesteld dat richtinggevend zal zijn voor aanschaf en beheer. Daarnaast wordt een visie ontwikkeld op nieuwe collectieonderdelen waarbij de ontwikkelingen in het netwerk in de stad en in het provinciale en landelijke bibliotheekwerk van belang zijn.
Speerpunten Collectieprogramma
Het collectieprogramma wordt uitgevoerd binnen de budgettaire kaders van de
meerjarenbegroting. Daarbinnen worden nieuwe keuzes gemaakt om anders en
beter aan te sluiten bij de behoeften van de gebruikers en de mogelijkheden van het
samenwerkend bibliothekennetwerk. In trefwoorden gaat het daarbij om:
MEERJARENPLAN OPENBARE BIBLIOTHEEK DEVENTER 2008 – 2011 30
• Collectieprofielen op basis van marktsegmenten / programmalijn marketing:
strategische doelgroepen geven invulling aan collectie en presentatie
• Meer ruimte voor romans en actuele titels
• Muziekcollectie: door netwerkaanbod compleet en volledig
• Filmcollectie: een ruime basiscollectie opbouwen
• Leescollectie voor taal- & leesontwikkeling van jonge kinderen
• Digitale collectie: uitbouwen incl. thuisgebruik
• Provinciaal collectieplan als onderdeel landelijk collectienetwerk: compleet en
volledig door netwerkafspraken
• Aansluiten bij landelijke systemen voor indeling en presentatie van collecties
4.5.3 Programmalijn 13: Personeel en organisatie
Belangrijke factoren bij het realiseren van de doelstellingen van dit meerjarenplan zijn
met name de organisatie en de mensen die er werken. Centrale vraag is hoe vanuit
de huidige personele samenstelling en organisatie de ambitieuze doelstellingen en
verwachtingen kunnen worden waargemaakt.
In 2006 heeft een grootschalige reorganisatie plaatsgevonden waarbij – in hoofdzaak
via natuurlijk verloop – de organisatie in ingedikt, in aansluiting op de financiële
middelen. De bij deze reorganisatie vastgestelde kwantitatieve en kwalitatieve
formatie vormt het uitgangspunt voor de bibliotheekvoorziening in de
meerjarenplanperiode.
Er is een geheel nieuw management gevormd, dat – zo blijkt uit het eind 2007
gehouden MTO, in 2007 in belangrijke mate het vertrouwen van de organisatie heeft
weten te verwerven. Belangrijke facilitaire diensten zoals personeels- en
salarisadministratie en de Financiele controle en rapportage zijn al in 2006 uitbesteed
aan de Overijsselse Bibliotheek Dienst (OBD). Per 2008 zijn ook het
Bibliotheekautomatiseringssysteem BICAT, het ICT-netwerkbeheer en
mediaverwerving en –verwerking uitbesteed aan de OBD. Hierdoor worden ruim 40
formatieuren per week bespaard op facilitaire processen die kunnen worden ingezet in
de directe dienstverlening. Daardoor kan de organisatie van de bibliotheek Deventer
zich concentreren op de publieksdienstverleningsprogramma’s.
De bibliotheek kent een platte organisatie.
Het Management bestaat uit - directeur - teamleider Frontoffice centrale bibliotheek
Bestuur
Directie
Facilitaire Dienst
Backoffice Frontoffice Centrale Bibliotheek
Frontoffice Vestingen
Ondernemingsraad
MEERJARENPLAN OPENBARE BIBLIOTHEEK DEVENTER 2008 – 2011 31
- teamleider Frontoffice vestigingen. De directeur geeft rechtstreeks leiding aan de Facilitaire dienst en de Backoffice. Het functiehuis van de openbare bibliotheek Deventer kent de volgende functies. Nr. Naam functiefuncties OB Deventer
1 directeur
2 teamleider frontoffice
3 consulent
4 medewerker ondersteuning backoffice
5 medewerker roosterzaken
6 coordinator planning en logistiek
7 management assistent
8 medewerker secretariaat
9 financieel medewerker
10 huismeester
11 medewerker PR en marketing
12 medewerker informatie en advies
13 Informatiespecialist
14 bibliotheekmedewerker
15 medewerker publiekservice
16 bibliotheekmedewerker / chauffeur
In 2007 zijn alle functieprofielen uitgewerkt. Begin 2008 worden de functies conform
de CAO gewaardeerd.
Ruim baan voor persoonlijke ontwikkeling en gericht instroom van nieuwe medewerkers
De strategie van de bibliotheek doet een zwaar beroep op medewerkers. Er liggen
grote ambities en er wordt gestuurd op resultaat. Dit betekent dat er ontwikkelruimte
moet zijn in de bibliotheek voor talent. Talent maakt de dienstverlening beter. Het
sturen op talent en het bieden van groeimogelijkheden dienen hand-in-hand te gaan
bij dit beleid. Er wordt geïnvesteerd in personeelsmanagement in relatie tot
persoonlijke ontwikkeling. De bibliotheek gaat werken met persoonlijke
ontwikkelplannen die worden bijgehouden in het personeelsmanagementprogramma
OBIP+ dat op brancheniveau is ontwikkeld en geïmplementeerd. Jaarlijks zal de
voortgang hiervan in functioneringsgesprekken worden geëvalueerd.
De komende jaren vindt een fors natuurlijk verloop plaats op basis ‘leeftijdsontslag /
pensionering’. Hiermee kan de bibliotheek voorzien in enerzijds flexibele capaciteit en
anderzijds zorgen voor gerichte instroom van nieuwe medewerkers die beschikken
over competenties die de organisatie ontbeert.
HRM-programma Overijssel
Binnen het Overijssels meerjarenprogramma wordt zwaar geïnvesteerd op de HRM-
ontwikkeling. Scholing, training, uitwisseling en loopbaanbeleid vormen de peilers van
het programma waarin de bibliotheek Deventer actief participeert. Er wordt dan ook
ruim ingezet op bijscholing van personeel in de volle breedte en op individuele
ontwikkelingsprogramma’s. De bibliotheek Deventer gaat deelnemen aan het
mobiliteitsbureau van het netwerk van Overijsselse bibliotheken en zal daardoor
gericht werken aan een adequate invulling van de kwantatieve en kwalitatieve
formatie: zowel op basis van doorstroom – als door instroomprogramma’s.
Flexibele capaciteit Sturen op resultaat betekent ook bijsturen waar nodig. Dat betekent dat capaciteit
flexibel inzetbaar moet zijn. Dit komt mede door een zwaardere inzet van de
MEERJARENPLAN OPENBARE BIBLIOTHEEK DEVENTER 2008 – 2011 32
projectmatige aanpak binnen de strategie. De inzet is om een deel van de
(vrijkomende) formatie beschikbaar te houden voor deze bijsturing.
Provinciale Backoffice
Belangrijk voor de inhoudelijke ontwikkeling van de dienstverlening is de deelname
aan de Overijsselse backoffice voor productontwikkeling – onderdeel van het
meerjarenprogramma van de Overijsselse bibliotheken. In 2008 wordt als pilot gestart
met de educatieve backoffice. De bibliotheek Deventer neemt hieraan deel.
Herautomatisering – 100% zelfservice
Bibliotheken zitten in een proces waarin het uitleenproces met behulp van
uitleenapparatuur op basis van RFID steeds verder geautomatiseerd wordt. Het
voordeel voor de klant is dat veel diensten vanuit huis via internet geregeld kunnen
worden. Het voordeel voor de bibliotheek is dat door deze herautomatisering formatie
beschikbaar komt voor nieuwe producten en diensten. Deze herautomatisering zal
ook in de komende periode doorgezet worden met 100% zelfbediening als
uitgangspunt: vrijkomende formatie wordt heringezet voor verruiming van
openingstijden en nieuwe producten en diensten. In Lettele en Okkenbroek wordt al
gewerkt met 100% zelfbediening. Voorjaar 2008 wordt deze zelfbediening in de
centrale bibliotheek en wijkbibliotheek Colmschate doorgevoerd. Bij veranderingen in
de huisvesting zal de komende jaren per vestiging de overstap naar 100%
zelfbediening gemaakt worden.
4.6 Vestigingen en huisvesting
Centrale bibliotheek
o Overbruggen naar nieuwbouw door eenvoudige herinrichting in combinatie met
100% zelfservice per 2008 en integreren gemeentelijk informatiecentrum met
Informatiewinkel.
o Gecombineerde nieuwbouw met stadskantoor aan het Grote Kerkhof per 2011.
Colmschate
o Onderbrengen van de wijkwinkel Colmschate in de bibliotheek voorjaar 2008.
o Doorvoeren van een eenvoudige herinrichting in combinatie met 100% zelfservice
o Voorbereiden gezamenlijke huisvesting met Centrum Kunsteducatie De
Leeuwenkuil en Wijkwinkel medio 2009
Bathmen
o Tijdelijke huisvesting samen met wijkwinkel in schoolgebouw per voorjaar 2008;
doorvoeren 100% zelfservice
o Nieuwe - gezamenlijke - huisvesting per 2009/2010
Keizerslanden
o Verplaatsing bibliotheek, samen met wijkwinkel naar nieuwe locatie per 2009.
Schalkhaar
o Onderbrengen servicepunt Gemeente in bibliotheek per 2008/2009; doorvoeren
100% zelfservice.
o Verplaatsen van de bibliotheek naar een gezamenlijke huisvesting in de
Lindenboom ; mogelijke verplaatsing in 2009/2010.
MEERJARENPLAN OPENBARE BIBLIOTHEEK DEVENTER 2008 – 2011 33
Diepenveen
o Verplaatsen van de bibliotheek naar een gezamenlijke huisvesting in het centrum
van het dorp; doorvoeren 100% selfservice; mogelijke verplaatsing in 2009/2010.
Servicepunten: vele malen aanwezig in de huiskamer van anderen
De bibliotheek wil op zoveel mogelijk plekken aanwezig zijn. Dat kan natuurlijk
digitaal, iedereen kan overal op de pc toegang tot de collectie krijgen. Maar de
bibliotheek wil ook fysiek meer aanwezig zijn. Voor de minder mobiele groepen, zoals
in woonzorgcentra. Maar ook op scholen. In dorpen, wijk en buurt, in Kulturhusen,
Noaberhusen etc. Uitgangspunt is een (wissel)collectie op maat gemaakt voor de
doelgroep op basis van een goed collectieadvies, de digitale dienstverlening en de
aflevering digitaal en op locatie waarbij de uitvoering is in handen van de instellingen,
van de gemeenschap zelf. De bibliotheek draagt de kosten voor logistiek en collectie.
De partner zorgt voor huisvesting / ruimte, beheer en uitleen in combinatie met 100%
zelfservice.
� Gelet op de ontwikkelingen zal de Rivierenwijk een speciaal aandachtsgebied
voor servicepuntvorming zijn. De bibliotheek stelt zich actief op als partner in deze
wijk.
� Busstopplaatsen zullen bezien worden op mogelijkheden om er servicepunten
i.s.m. partners te realiseren.
Dorpsbibliotheken Okkenbroek en Lettele
o Op basis van evaluatie wordt in 2008 – een jaar na ingebruikname – geëvalueerd
en besloten over de (wijze van) voortzetting van servicepunten Okkenbroek en
Lettele.
De Enk
o Het servicepunt in de brede school is nog op een andere leest geschoeid dan het
nieuw geformuleerde beleid ten aanzien van de servicepunten. In 2008 zal
herziening van de uitgangspunten en de invulling bezien worden en in overleg met
de partners tot al dan niet gewijzigde voortzetting overgegaan worden.
Bibliobus
o De bibliobus als voorziening wordt vooralsnog voortgezet, maar wel voortdurend
bezien in het licht van de ontwikkeling van servicepunten. Indien er in een
voldoende dekkend netwerk van servicepunten kan worden voorzien, zal de
bibliobus als voorziening worden afgebouwd
.
4.7 Netwerk
Op bibliotheek-netwerkniveau staat de vraag centraal: welke zaken doet de bibliotheek
Deventer met wie?
VOB en bibliotheek.nl
De VOB is de landelijke netwerkpartner als het gaat om
algemene beleidsontwikkeling, ontwikkeling producten
en diensten met bijbehorende landelijke allianties. Alle
onderdelen van het handboek van de samenleving
hebben een relatie met de programmalijn
publieksinformatie. De bibliotheek Deventer draagt via
MEERJARENPLAN OPENBARE BIBLIOTHEEK DEVENTER 2008 – 2011 34
het omslagstelsel bij aan bibliotheek.nl en volgt daarmee bij de doorontwikkeling van
de digitale bibliotheek vooral het landelijke niveau. Per 2008 wordt de
bibliotheekvernieuwing via de VOB voortgezet. In 2008 vindt nadere invulling plaats.
De 20 miljoen euro rijksvernieuwingsgelden worden in 2008 via de provincies ingezet
ten behoeve van de bibliotheekontwikkeling. Deze thema’s en de onderwerpen
sluiten zeer nauw aan bij de programmalijnen van de bibliotheek Deventer.
NBD|Biblion
Is de belangrijkste partner als het gaat om inkoop, ontsluiting en presentatie van
fysieke media. De ontwikkelingen worden gevolgd en geïmplementeerd.
OBD
De OBD is de belangrijkste facilitaire partner. Mede door de verdergaande
inhoudelijke samenwerking op Overijssels niveau ligt gebruikmaken van
gezamenlijke faciliteiten voor de hand. Natuurlijk hoort daar een goede prijs-
kwaliteitverhouding bij. Maar als dat het geval is, is de OBD de prefered supplier.
Daarnaast is de OBD van oudsher de backoffice voor kleinere bibliotheken en
inhoudelijk partner voor grotere bibliotheken. De bibliotheek Deventer bouwt die
samenwerking graag onder medezeggenschap van het DOBO verder uit tot een
gezamenlijke backoffice van het samenwerkend netwerk Overijsselse bibliotheken.
DOBO
Het Directie Overleg Bibliotheken Overijssel heeft twee projectperiodes van vier jaar
achter de rug van inhoudelijk samenwerken aan vernieuwing van de dienstverlening.
De Provincie Overijssel heeft daarvoor extra middelen beschikbaar gesteld onder de
voorwaarde van lokale cofinanciering. Per 2008 start het nieuwe
meerjarenprogramma waaraan de bibliotheek actief deelneemt. Het gezamenlijke
provinciale vernieuwingsprogramma wordt gedekt uit een bijdrage van 30 eurocent
per inwoner door de provincie en door de lokale bibliotheek. Het nieuwe provinciale
projectenprogramma voor 2008 sluit nauw aan bij de programmalijnen van de
bibliotheek Deventer op het gebied marketing, kennis en informatie. In voorkomende
gevallen worden projecten samen met andere bibliotheken, oa Zwolle en OBD
ontwikkeld en uitgevoerd.
SAB
De SAB is behalve de provinciale WSF-partner die voorziet in bovenlokale collecties
en digitale bronnen - zeker ook door de combinatie met de functie als
Hogeschoolbibliotheek - ook een zeer belangrijke lokale partner. De bibliotheken
hebben een gezamenlijke bibliotheekpas en op elkaar aansluitende dienstverlening.
Het ligt voor de hand dat organisatie en huisvesting gescheiden blijven, maar door de
digitale mogelijkheden zal de samenwerking vergaand doorontwikkeld kunnen
worden op het gebied van kennis en informatie en de programmalijnen op dat gebied.
Door de combinatie van de bibliotheekpas en de plannen op digitaal gebied van de
SAB zal thuisgebruik en ontsluiting en presentatie van bijzondere digitale bronnen
een forse impuls kunnen krijgen. Er wordt samengewerkt aan een HIP. Bij de
nieuwbouw wordt samengewerkt in de realisatie van de bibliothecaire dienstverlening aan de gemeente met ‘Biebquest’.
4.8 Financieel perspectief
In de strategische notitie “de verbeelding vormgegeven” van maart 2006 is de richting
aangegeven voor het financiële kader. Deze notitie droeg nadrukkelijk het karakter om
te koersen op ambitie maar wel ingekaderd in de financiële randvoorwaarden.
MEERJARENPLAN OPENBARE BIBLIOTHEEK DEVENTER 2008 – 2011 35
De gemeente Deventer heeft rond de bespreking van deze notitie ook aangegeven op
welke structurele steun de bibliotheek de komende jaren mag rekenen. Grof gezegd
kwam dit neer op het dragen van reorganisatiekosten en structureel € 100.000,- extra.
Daarnaast speelt voor een aantal vestigingen nieuw- of verbouw waarbij nadere
financiële afspraken zijn gemaakt rondom herinrichting, verhuiskosten en/of budgettair
neutrale overgang naar een nieuwe huisvesting.
Ambitie is goed en noopt tot het zoeken van de bijbehorende financiële middelen. Bij
de strategische notitie van 2006 is destijds een meerjarenbegroting verschenen. Deze
meerjarenbegroting is aangepast op het hier gepresenteerde meerjarenplan. Het
meerjarenplan kan binnen de kaders van de meerjarenbegroting worden uitgevoerd..
De benodigde exploitatielasten en investeringen worden in een mix van verschillende
oplossingen ingevuld:
a. Herinzet van formatie: Door de verdere invoering en verbetering van
zelfbediening moet het mogelijk zijn om per nieuwe zelfbedieningsbalie 1
formatie-uur per openingsuur voor herinzet beschikbaar te krijgen.
Daarbij wordt gestuurd op doorstroom naar nieuwe functies waardoor
tegen beperkte verhoging van personeelslasten bestaande
dienstverlening kan worden gewaarborgd (en meer open gegaan kan
worden) en tegelijkertijd vernieuwing van diensten kan optreden.
Voorbeelden: Inzet van zelfbedieningsapparatuur, inzet van
betaalstations, verder doorvoering van afhandeling van processen via
internet bijv. inschrijven van leden.
b. Budgetten van derden: Voor een aantal projecten zijn aanvullende
gelden te verwerven. Er bestaat een Overijssels
bibliotheekvernieuwingsprogramma waar Deventer bijdragen uit zal
verwerven. Daarnaast zullen de komende jaren nieuwe landelijke
bibliotheekfaciliteiten beschikbaar komen die met landelijke middelen
gefinancierd worden. Tot slot worden er incidentele gelden verworven op
speerpunten binnen de gemeente, fondsen en door samenwerking met
(informatie)partners.
Voorbeelden: Op landelijk niveau: koppeling van bestanden met
Bibliotheek.nl. Publieksinformatie en het handboek van de samenleving.
Landelijke faciliteiten achter Anders Lezen.
Op Overijssels niveau: gezamenlijke aanpak marketing, co-financiering
van zelfbediening, gezamenlijke inzet bij Makkelijk Lezenpleinen en
gezamenlijke back-office beginnend bij onderwijs.
Op gemeentelijk niveau: inburgering, laaggeletterdheid, synergie met
gemeente in nieuwbouw Grote Kerkhof, wijkwinkels en servicepunten.
c. Heroverweging van budgetten en vrijval van middelen: Dit is het
traditionele “ombuigen” van gelden. Er kan besloten worden het ene niet
meer te doen ten gunste van iets anders.
Voorbeelden: Heroverweging Bibliobus ten gunste van servicepunten.
Verschuiven van collectiebudget van schriftelijk naar multi-mediaal. Vrijval
van afschrijving op meubilair naar vernieuwing van de winkelformule.
MEERJARENPLAN OPENBARE BIBLIOTHEEK DEVENTER 2008 – 2011 36
d. Uitbesteden en samenwerken: Door taken samen uit te voeren of neer
te leggen bij grotere partners kunnen schaalvoordelen ontstaan die
afzonderlijk niet bereikt worden.
Voorbeelden: Uitbesteden of samenwerken op ICT en mediaverwerking
met de Overijsselse Bibliotheek Dienst. Gezamenlijk voeren van een
CRM-systeem met meerdere bibliotheken.
In onderstaande schema geven we per programmalijn aan op welke wijze tot
financiële invulling kan worden gekomen.
Programmalijn Herinzet van formatie
Budgetten van derden
Her-overweging
Uitbesteden en samenwerken
1. Marketing –
Ledenbehoud en –groei
+ +++ + ++
2. Allianties ++ + +
3. Lekker Lezen + ++
4. Film en muziek ++ ++ ++
5. Digitale Bibliotheek +++ ++ +
6. Publieksinformatie + +++ +
7. Samenwerking met
onderwijs
+ + ++
8. Universiteit van de
straat
+ ++
9. Laaggeletterden + +++
10. Informatieve en
culturele programmering
++ ++
11. ‘In control’ ++ + +
12. Collecties ++ +
13. Personeel en
organisatie
++ + +++