Upload
others
View
0
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Najczęstsze błędy
w publikacjach polsko
i anglojezycznych.
The most common mistakes in Polish and English articles.
Bożena Mroczek Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie
Zamiast wstępu
Każda osoba, która na ścieżkę kariery wybiera karierę
naukową zmaga się z koniecznością opublikowania
wyników swoich badań w czasopismach naukowych.
Największym prestiżem w świecie naukowym cieszą się
czasopisma z (wysokim) Impact Factor.
Jednak, aby praca została opublikowana w uznanym
(międzynarodowym) czasopiśmie musi spełnić określone
bardzo surowe kryteria.
Należą do nich nie tylko najnowsze i przełomowe
odkrycie, ale również styl i sposób jej napisania zgodny z
wymogami danego czasopisma.
Zamiast wstępu
Jak zatem skutecznie napisać publikację?
Od czego najlepiej zacząć i na jakie elementy
zwrócić szczególną uwagę?
i
Czy istnieją rozwiązania mogące autorowi
pomóc?
Droga przez …mękę. Autora? Artykułu?
Proces wzajemnej weryfikacji jest ważną częścią badania a wytyczne
raportowania zapewniają mechanizm, ułatwiający ten proces.
PLoS Medicine (2013). Better reporting of research: why is it important. PLoS Med 10
(8): e1001504. doi: 10.1371/journal.pmed.1001504
Jak pisać prace naukowe
jakich błędów nie popełniać?
Logika efektu!
Deklaracja przejrzystości badań dla każdego artykułu
(Declaration of transparency for each research article)
Autor/Autorzy stwierdza/stwierdzają, że przedkładany
rękopis prezentuje uczciwy, dokładny i przejrzysty opis
zgłoszonego badania, że pominięto nieistotne z punktu
widzenia celu badań aspekty, a wszelkie rozbieżności
badania z planem zostały wyjaśnione .
BMJ 2013;347:f4796
Prace kierowane do publikacji w
czasopiśmie recenzowanym powinny
reprezentować wysoki poziom
naukowy
i zawierać oryginalne dotychczas
niepublikowane wyniki badań
i nie zgłoszone do publikacji w innym
czasopiśmie.
Model struktury artykułu
Tytuł
Streszczenie
Wstęp
Materiał i Metody,
Wyniki
Dyskusja i wnioski
Bibliografia
Streszczenie
Streszczenie jest pierwszą i często jedyną częścią artykułu,
która jest odczytywana przez redaktorów czasopisma. Jeśli
zostanie stwierdzone, że streszczenie wprowadza w błąd
lub manipuluje wynikami badań, taki artykuł zostanie
odrzucony.
Stąd zalecenie – streszczenie musi rzetelnie przedstawiać
najistotniejsze z punktu widzenia projektu badań wyniki.
PLoS Med 10 (8): e1001504. doi: 10.1371/journal.pmed.1001504
EQUATOR. http://www.equator-network.org/resource-centre/library-of-health-research-
reporting/ [ostęp 31 marca 2014].
Jak pisać prace naukowe?
Tytuł Odzwierciedla główny cel badań
Wzbudza zainteresowanie czytelnika (i recenzenta)
Wskazuje, że badanie ma znaczenie ogólne, nie lokalne
Jest zrozumiały i jednoznaczny
Zgodny z wymaganiami czasopisma
Wstęp
Opisuje znaczenie i wagę (wielkość problemu)
Wskazuje innowacyjność badania
Uzasadnia potrzebę takiego badania
Opisuje cele badań
Cytowane są ważne prace dotyczące problemu
Nie za długi i niezbyt lakoniczny
Jak pisać prace naukowe? Metodyka badań (STROBE)
Odpowiada celom badań
Zawiera opis metod wystarczająco szczegółowy, jasny i precyzyjny, tak by umożliwić innym badaczom powtórzenie badania
Określa typ badania
Zawiera opis metod statystycznych
Nie zawiera wyników ani ich interpretacji
Błędy w opisie metod badań: Zbyt lakoniczny opis metod
Niewłaściwie dobrana metoda statystyczna, np. nieuwzględnienie skomplikowanej metody doboru próby
Brak adekwatnej kontroli czynników zakłócających
Pominięcie istotnych aspektów analizy (np. sposobu selekcji zmiennych)
Wykonanie dużej liczby testów, a pokazanie tylko tych, które okazały się statystycznie istotne
Pominięcie przedziałów ufności
Opis zbyt skomplikowany
(np. nadużywanie terminologii matematycznej lub wzorów
matematycznych)
Jak pisać prace naukowe?
Wyniki – przykład: Leczenie było skuteczne u 1/3 zainfekowanych – myszy, nie było skuteczne również u 1/3,
a trzecia mysz – uciekła.
Opis wyników (STROBE)
Uczestnicy – osoby badane
Dane opisowe
Zmienne zależne
Główne wyniki
Dodatkowe analizy
Uczestnicy badania (STROBE)
Liczba osób:
potencjalnie mogących brać udział w badaniu,
spełniających kryteria,
włączonych do badania,
zbadanych na początku badania,
obserwowanych do końca badania,
przeanalizowanych
Przyczyny odmowy uczestnictwa w grupie spełniających kryteria.
Wyniki
Dane opisowe (STROBE)
Cechy demograficzne
Cechy kliniczne
Cechy społeczne
Liczba narażonych i nienarażonych
Liczba osób z brakującymi danymi dla każdej zmiennej
W badaniach kohortowych: czas obserwacji – średni i całkowity.
Zmienne zależne
Badania kohortowe: liczba zdarzeń, (np. zachorowania, zgonów, itp.) lub dane o rozkładzie zmiennej zależnej w okresie obserwacji
Badanie kliniczno-kontrolne: liczba osób w każdej kategorii narażenia lub rozkład (np. średnia, SD) narażenia jako zmiennej ciągłej
Badania przekrojowe: liczba zdarzeń lub rozkład zmiennej zależnej
Wyniki
Główne wyniki (STROBE):
Podać oszacowania skorygowane i nieskorygowane oraz ich dokładność (CI 95%)
Wyjaśnić, które zmienne zakłócające są kontrolowane i dlaczego?
Zmienne ciągłe kategoryzowane – podać wartości graniczne (mini-max),
Podać wyniki innych przeprowadzonych analiz, np. podgrup, interakcji i czułości.
Jeśli dane są istotne statystycznie przełożyć oszacowania ryzyka względnego na ryzyko absolutne dla sensownego okresu czasu.
Typowe błędy w opisie wyników: Brak szczegółowych danych na temat uczestników, ilości zdarzeń, rozkładu zmiennych,
Brak informacji na temat liczby osób z brakującymi danymi,
Mieszanie opisu wyników z opisem celów, metod lub dyskusją.
Pomyłki w liczbach – niezgodność tekstu z tabelą
Zbyt szczegółowy lub rozwlekły opis danych przedstawionych w tabeli lub rycinie.
Analiza wyników – typowe błędy:
w rycinach
Zamiast przedstawiać wyniki,
autor stara się uzyskać określony
efekt,
Myląca skala, np. oś Y nie zaczyna
się od zera,
Nieodpowiedni rodzaj diagramu
(np. liniowy zamiast słupkowego,
trójwymiarowy),
Rycina niepotrzebna (np.
powtarza dane w tabeli lub z
tekstu),
Oznaczenia na rycinie są zbyt
małe, nieprawidłowe lub
nieprecyzyjne.
w tabelach
Tytuł i nagłówek niejasne
Tabela zbyt skomplikowana (daje się uprościć)
Tabela niepotrzebna (np. jedna kolumna) można dane przedstawić w tekście
Pominięcie ważnych danych, np. opisujących badaną grupę
Umieszczenie danych, które nie są istotne dla celów badania
Pomyłki w obliczeniach
Zbyt duża liczba cyfr po przecinku,
% obliczone bez uwzględnienia brakujących danych.
Dyskusja
wg STROBE
Kluczowe wyniki – w
odniesieniu do celu badania
Ograniczenia – potencjalne
źródła błędów lub
niedokładności, kierunek i
wielkość błędu.
http://dobrebadania.pl/slownik-badawczy.html?b=baza&szczegolowo=645
Typowe błędy:
Nadinterpretacja wyników (np. wnioskowanie o związku przyczynowo-skutkowym, gdy metodyka na to nie pozwala);
Pominięcie ograniczeń wynikających z natury problemu i metodyki badań (należy wskazać, dlaczego te ograniczenia nie unieważniają wyników),
Niedostateczne uwzględnienie literatury w danej dziedzinie,
Brak wytłumaczenia różnic z poprzednimi badaniami (dot. kontynuacji badań),
Niepotrzebna krytyka badań innych autorów
Wnioski
Prawidłowo
CELE
METODY
WYNIKI
WNIOSKI
Nieprawidłowo
CELE
METODY
WYNIKI
WNIOSKI
Bibliografia załącznikowa - References
W badaniach oryginalnych <50, zwykle mniej;
Wszystkie stwierdzenia dotyczące stanu wiedzy
powinny być poparte cytowaniem;
Wszystkie cytowane publikacje Są umieszczone w
spisie;
Wszystkie pozycje umieszczone w spisie literatury Są
cytowane;
STYL cytowania - zgodny z regulaminem;
Nie należy cytować niepublikowanych danych lub
informacji uzyskanych z Internetu – z wyjątkami.
Planowanie projektu badawczego
Podstawowe błędy
Przypadkowe i szeroko zakrojone zbieranie wyników jest
nieporozumieniem i przeczy racjonalnemu podejściu w pracy
naukowej.
Wyniki zbieramy i opracowujemy z myślą o udowodnieniu
postawionej wcześniej hipotezy, a nie odwrotnie!!
Próby „wykrojenia” koncepcji badawczej na podstawie zebranych
w sposób chaotyczny danych pomiarowych jest działaniem po
omacku i graniczy z manipulacją naukową.
https://www.google.pl/search?q=metodologia+bada%C5%84
Krok pierwszy - nauczyć się
metodologii badań naukowych
Studia magisterskie (MSc) i doktoranckie (PhD):
- wykłady, seminaria i egzaminy,
- praca magisterska,
- praca doktorska
Mentorzy dla młodych pracowników naukowych
Recenzje projektów badań przed złożeniem
Współpraca w projektach innych badaczy
Prowadzenie własnych badań
Napisać dobry projekt
Zacznij od wspaniałego pomysłu,
Znajdź odpowiednie źródło finansowania,
Przedyskutuj pomysł z odpowiednim pracownikiem
instytucji finansującej badania,
Stosuj się do wskazówek dot. przygotowania
wniosku
Opisz projekt badawczy w sposób jasny, precyzyjny,
przekonujący, kompletny i realistyczny,
Daj opis projektu do recenzji,
Bądź przygotowany na powtórne złożenie wniosku,
Jakie pytanie taka odpowiedź!!!
Pytanie badawcze
co nas interesuje?
czego jeszcze nie wiadomo?
co chcielibyśmy udowodnić?
Problem badawczy precyzujemy nie na podstawie tego
co możemy zmierzyć mając do dyspozycji określony
warsztat aparaturowy, tylko na podstawie tego co nas
intryguje.
Cele projektu Przykład
Innowacyjne
Jasno przedstawione,
Sformułowane tak, aby
wyniki można było uogólnić,
Badania nowych związków
przyczynowo-skutkowych
powinny zawierać hipotezy
oparte na uzasadnionych
przesłankach.
Głównym celem
badania jest ocena
związków pomiędzy
aktywnością fizyczną
(AF), ryzykiem choroby
zwyrodnieniowej
stawów (ChZS)
i jakością życia.
Stawiamy następujące
hipotezy:
Przykład – hipotezy do celu głównego
1. Ryzyko zachorowania na ChZS zwiększa się
wraz ze wzrostem skumulowanych obciążeń
wewnątrzstawowych, które zależą od AF na
przestrzeni całego życia.
1. Jakość życia w ChZS jest wyższa u osób z
większą AF, mierzoną jako wydatek
energetyczny, na przestrzeni całego życia.
Przykład 2 - Cele projektu
Celem badania jest ustalenie czy doświadczenia związane z
rolami społecznymi w rodzinie i pracy zwiększają ryzyko
przewlekłych zespołów bólowych, takich jak:
1)bóle kręgosłupa,
2) bóle stawów,
3) bóle głowy.
Formułujemy pytania badawcze:
Przykład 2 - Cele projektu
Pytania badawcze:
1.Czy urazy psychologiczne w dzieciństwie i młodości
zwiększają ryzyko przewlekłego bólu w późniejszym wieku?
2.Czy rodzicielstwo jest związane ze zwiększonym ryzykiem
przewlekłego bólu?
3.Czy organizacyjne i psychologiczne aspekty pracy
zawodowej mają wpływ na ryzyko przewlekłych zespołów
bólowych wśród pracowników?
Cele projektu – przykład 2, c.d.
Cel 1. Ustalić, które czynniki mają niezależny wpływ
na występowanie bólu kręgosłupa w populacji
ogólnej. W badaniu uwzględnione będą następujące
czynniki: cechy demograficzne i społeczno-
ekonomiczne, czynniki konstytucjonalne, cechy
psychologiczne, środowisko społeczne, praktyki
zdrowotne, oraz aktywność fizyczna.
Cel 2. Ustalić czy stres związany z pracą oraz
poczucie spójności (sense of coherence) mają wpływ
na występowanie bólu kręgosłupa wśród
pracowników, po uwzględnieniu innych czynników.
Jakie jest znaczenie projektu i jaki będzie
efekt podjętego problemu?
Dlaczego badany problem jest ważny dla rozwoju
dziedziny wiedzy?
Dlaczego projekt powinien być finansowany?
Jak efekty będą mierzone i udokumentowane?
Kim są odbiorcy, końcowi użytkownicy projektu?
Jakie jest znaczenie dla odbiorcy - szczegółowy opis
oddziaływania.
Dokładny opis upowszechniania rezultatów projektu.
Opis praw własności intelektualnej.
Czy projekt skupia się na sprawach lokalnych?
Opis metod w badaniach obserwacyjnych wg. STROBE
Typ badań,
Gdzie i kiedy wykonane (okres obserwacji)
Osoby badane (metody doboru, wszystkie grupy badane,, np. osoby narażone i nienarażone, przypadki i grupa kontrolna),
Zmienne (zależne i niezależne, zakłócające, modyfikujące, kryteria diagnostyczne).
Źródła danych (szczegóły metod pomiaru dla wszystkich zmiennych)
Wielkość badania (jak obliczono wymaganą liczbę osób badanych)
Zmienne ilościowe (przedziały? grupy? kategorie?)
Metody statystyczne (typ analizy, model statystyczny, kontrola czynników zakłócających, i inne).
Pisany tekst:
Musi być rozumiały, jednoznaczny, zwięzły, logiczny i
obiektywny.
Nadrzędną cechą języka naukowego jest jego logiczność i
dążenie do wyrażania prawdy.
Cechy te charakteryzują styl języka naukowego, którym
powinny być pisane prace naukowe.
Błędem jest kreowanie wizerunku naukowości posługując
się długimi zdaniami, dużą liczbą akronimów,
nadużywaniem formy bezosobowej i strony biernej.
W wywodzie naukowym nie są tolerowane
przypuszczenia, w rodzaju: wydaje się…, być może…. .
Bibliotekarze
mogą przyczynić się do zwiększenia wartości i zmniejszenie ilości
odrzucanych prac w badaniach medycznych, naukach o zdrowiu i w
innych dziedzinach wiedzy.
mogą odgrywać istotną i niezwykle ważną rolę we wspieraniu
naukowców i instytucji badawczych w ich wysiłkach zmierzających
do osiągnięcia celu jakim jest opublikowanie artykułu. Wdrażając
rekomendacje dotyczące pisania prac naukowych bibliotekarze mogą
mieć bezpośredni wpływ na jakość i użyteczność przyszłych badań.
Shona Kirtley. kirtley @ csm.ox.ac.uk.
http://www.equator-network.org/2014/02/28/can-
librarians-contribute-to-increasing-value-and-
reducing-waste-in-medical-research/
„Bytów nie mnożyć, fikcyj nie tworzyć, tłumaczyć
fakty jak najprościej”.
William Ockham
Dziękuję za uwagę