BÜTÜNCÜL PSİKOTERAPİ 10. DÖNEM · nsanlık tarihi boyunca, her toplumda psikolojik rahatsızlıkları tedavi etmeye yönelik girişimler olmuştur. Bu alanda yapılan girişimler

i

BÜTÜNCÜL PSİKOTERAPİ

10. DÖNEMEYLÜL DERS NOTLARI

EditörDr. Tahir ÖZAKKAŞ

ii

Psikoterapi Enstitüsü Eğitim Yayınları: 103

Bütüncül Psikoterapi 10. Dönem Eylül 2011 Ders Notları

ISBN 978-605-5241-81-0Copyright Özak Yayınevi (Psikoterapi Enstitüsü)

Tüm hakları saklıdır. Yayıncının izni olmaksızın tümüyle veya kısmenyayımlanamaz, kısmen de olsa çoğaltılamaz ve elektronik ortamlarda

yayımlanamaz.

Birinci baskı: Ağustos 2013

Editör: Tahir ÖzakkaşYayıma hazırlayan: Sevgi Çorabatur & Menekşe Arık

Katkıda Bulunanlar: Beyza Tıraş & Sibel Kaytaz

Baskı: İklim OfsetNişanca Mah. Arpacı Hayrettin Sok. No:21 Eyüp/İstanbul

Tel: 0212 577 77 45www.iklimmatbaa.com

PSİKOTERAPİ ENSTİTÜSÜ EĞİTİM ARAŞTIRMA SAĞLIKORGANİZASYON VE DANIŞMANLIK LTD. ŞTİ.

Eğitim ve Kongre Merkezi: Fatih Sultan Mehmet Cad. No:285 Darıca-İZMİT

Tel : 0262 653 6699 Fax : 0262 653 5345

Merkez: Bağdat Caddesi No: 540/8 Bostancı-İSTANBUL / TÜRKİYETel : 0216 464 3119 Fax : 0216 464 3102

www.psikoterapi.com - www.psikoterapi.org - www.hipnoz.com

iii

SUNUŞ

nsanlık tarihi boyunca, her toplumda psikolojik rahatsızlıklarıtedavi etmeye yönelik girişimler olmuştur. Bu alanda yapılangirişimler sonucu ortaya çıkan pek çok farklı ekolün savunucu-

ları, kendi ekollerini yüceltme ve diğer ekolleri küçümseyerek öte-kileştirme yoluna gitmiştir. Ancak buna rağmen farklı yaklaşımlar-dan bilgiler edinerek kuramını zenginleştirmeye ve bu alanda çalış-malar yapmaya başlayan öncü terapistler, psikoterapide bütünleş-meyi sağlayarak alandaki bölünmeleri büyük oranda azaltmıştır.

Bütüncül psikoterapi, hastanın bilişlerinin, davranışlarının, kişili-ğinin ve duygusal süreçlerinin yeniden düzenlemesine yardımcıolmak için pek çok farklı ekolden faydalanarak daha gerçekçi,uyumlu ve esnek bir çalışma alanı sunar. Eğitimini verdiğimiz bü-tüncül psikoterapi, zamanzaman eklektik ve asimilatif, genelliklede entegratif ve ortak faktörler üzerine kurulmuş bütüncül bir yak-laşımı içerir. Bireye, teori odaklı değil danışan odaklı bakmaya çalı-şan bütüncül psikoterapiler, farklı yaklaşımların bileşenlerini biraraya getirerek terapisti geniş bir vizyona ulaştırır.

Bu amaçtan yola çıkarak, çeşitli bilimsel etkinlik, araştırma, eğitimve yayın çalışmalarıyla, ülkemizde bütüncül psikoterapi uygulama-larının gelişimine öncülük etmekten gurur duyuyoruz. Elinizdekibu ders notları, ruhsal bozuklukların tedavisinde tek bir psikotera-pi yaklaşımına bağlı kalmaktansa elindeki veriyi kullanarak uygu-lanabilecek en iyi tekniği ve teoriyi arayan bütüncül yaklaşımlıterapistler yetiştirme adına verilen Bütüncül Psikoterapi Teorik

İ

iv

Eğitimi 10. Grubunun eylül ayı deşifrelerini sunmaktadır. Bu dersnotları, eğitim deşifresinin derlemesi olma özelliğiyle dünyada eşibenzeri görülmemiş bir yayın niteliği de taşımaktadır.

Bu ders notlarında savunma düzenekleri, hipnotik transla savunmadüzeneklerinin pekiştirilmesi, ruhsal gelişim evreleri konuları elealınmaktadır.

Bütüncül psikoterapiler de insanın ruhsal yapısının gelişimindeolduğu gibi zamanla özerkleşecek, bireyselleşecek ve ayrışarakpsikoterapi ruhunu ayakta tutacaktır.

Psikoterapi uygulayıcıları için önemli olduğunu düşündüğümüz bueğitim ders notlarını, sizlerin ilgisine sunmaktan kıvanç duymakta-yız. Keyifli okumalar dileriz…

Tahir ÖZAKKAŞPsikoterapi Enstitüsü Başkanı

v

İ Ç İ N D E K İ L E R

EYLÜL 2011 1. GÜN

1 İLKEL DÜZEY SAVUNMA DÜZENEKLERİ ..................................................3

2 İLKEL DÜZEY SAVUNMA DÜZENEKLERİNE DEVAM..............................39

3 ORTA DÜZEY SAVUNMA DÜZENEKLERİ ............................................. 105

4 ORTA DÜZEY SAVUNMA DÜZENEKLERİNE DEVAM ........................... 149

EYLÜL 2011 2. GÜN

5 DİĞER SAVUNMA DÜZENEKLERİ ....................................................... 223

6 HİPNOTİK TRANSLA SAVUNMA DÜZENEKLERİN PEKİŞTİRİLMESİ ....... 267

7 OTOHİPNOZ YETEĞİNİ ARTIRMAYA YÖNELİK BİR ÇALIŞMA ............... 327

8 SAVUNMA DÜZENEKLERİYLE BOŞLUK DOLDURMA .......................... 357

EYLÜL 2011 3. GÜN

9 RUHSAL GELİŞİM EVRELERİ ............................................................... 403

10 KONVERSİYON VAKALARI ÜZERİNDEN DEĞERLENDİRMELER.......... 447

11 ÖDİPAL ÇATIŞMA ............................................................................ 472

12 KURAMCILARA GÖRE GELİŞİM EVRELERİ......................................... 517

vi

Eylül 2011

1. GÜN

1İLKEL DÜZEY SAVUNMA DÜZENEKLERİ

ÖZET

ahir Özakkaş: Günaydın! Nasılsınız efendim? (Tüm sınıfayönelik olarak) 10. grubun yoklama dosyası her zaman ol-duğu gibi masamda hazır. Teşekkür ederim. (sınıfta gülüş-

meler) Evet, kursiyer Ç nerede? Kursiyer Ç yok?

Kursiyer G: Yorgunluk bastırdı. Herhalde kardeşinde kaldı dünakşam.

Tahir Özakkaş: İstanbul’da mı?

Kursiyer G: Evet.

Tahir Özakkaş: Onun yerine geçen ayın özetini sen verirsin. Varmı notların?

Kursiyer G: Var hocam.

Tahir Özakkaş: İyi geçen ay ne yaptık? Nerede kaldık? Neredendevam edeceğiz ne yapmadık?

Kursiyer G: Geçen ay önce beynin nörolojik yapısını ve işleyiş me-kanizmalarını gördük. Bunların ego ve süperegoda eşdeğerlerinin üç

T

4 10. BPT EYLÜL DERS NOTLARI

aşağı beş yukarı nasıl çalıştığını gördük. Sonra savunma mekaniz-malarına geçtik tabi önce ego ve süperegoyu gördük.

Kursiyer: Ruhsal aygıtı gördük.

Kursiyer G: Ardından savunma mekanizmalarına başladık. Bu aykalan savunma mekanizmalarını görecektik.

Tahir Özakkaş: İlkellerden hangilerini gördük?

Kursiyer: Disosiasyon, bölme, inkar ve bastırma bu üçünü. Diğerle-rini de gördük hocam ama..

Kursiyer: Şimdi bunlarla idare edebiliriz diyor.

[Hoca sınıf yoklamasını yapıyor]

Tahir Özakkaş: Şunu unutmayın arkadaşlar homeostasis diye birşey var, vücudun denge halinde olması. Doğduğunuz andan itiba-ren ruhsal yapınızın denge halini muhafaza etmek için bir ömürboyu çalışırsınız. Negatif olan şeyler bu dengeyi bozar. Savunmadüzenekleri ise sizin denge halinizi bozan herhangi bir mesajınnötralizasyon çabasıdır. Arkadaşa neden geç kaldın dediğimdebunu onun homeostasisini bozan bir cümleydi.

Sistem otomatik olarak kendini tekrar eski dengeye getirmekzorundadır. Onun içinde kişi aklileştirme dediğimiz, rasyonalizas-yon dediğimiz, yadsıtma, yalıtma dediğimiz birçok savunma düze-neklerini gruplar halinde eyleme geçirir. Kişi, “ben geç kalan birinsan değilim. Mükemmel ve muhteşemim” şeklindeki içsel dizay-nını muhafaza etmeye çalışır. Ömür boyu bunu yapar işte. Bugünbu dengeyi korurken olgun seviyede, orta seviyede, ilkel seviyedekisavunma düzeneklerinin hangilerini kullandığımıza bakacağız. İşteoradaki ilkel düzeydeki savunma düzenekleriyle tırnaklarıyla tu-tunmaya çalışan bir yapının, pençelerini daha kuvvetlendirerekorta ve olgun savunma düzeneklerine doğru yol almasına da psi-

İlkel Savunma Düzenekleri 5

koterapi diyoruz. Her hareketimiz her konuşmamız mutlaka budengeye bir etki eder. İşte bu her cümlemizin, her hareketimizinanlamını kategorize edip bakabiliyorsak, savunma düzenekleriniçözüyorsak, ilkel olanlarından olgun olanları ayrıştırabiliyor veilkelden olguna doğru gönderme yöntemlerini ve tekniklerini bu-rada öğrenebiliyorsak o insanlara da yardımcı olmaya çalışırız.

Kursiyer İ burada ne yaptı? Geç kaldığında kendisine söylenensözler karşısında otomatikman savunmaya yöneldi ama bir gerçek-lik var, geç kaldı. Yani “ben” kötü biriyim, hain ve alçağım, sistemhiçbir zaman bunu kabul etmez. Sakın ha eğer kabul ediyorsa okabul etmede patolojiktir. Oradan da mazoşizim, narsisizm dedi-ğimiz en kötü acıları ben çektim herkes geç kalıyor hocayı yakala-maz ama ben ufak bir geç kaldım hoca yakalar. Birgün şansım ya-ver gitmedi demeye başladığı andan itibaren kendini ne kadarönemli ve değerli, acıların çocuğu olduğunu düşünüyor. Bir tatminbir homeostasisi bir başka boyutta sanıyor. Kurtuluşu yok. Okey.Derse girdik bu şekilde. Yoklamaya devam edelim.

Kursiyer: Hocam her ay aynı şeyi söylüyorsunuz.

Tahir Özakkaş: Neden bunu söyleme ihtiyacı hissetin? Şükran,kıskançlık, açgözlülük ve haset. Şimdi adam geldi, ders anlatıyor.İ’nin, güzel kardeşimizin ufacık bir cümlesinden yola çıkarak sis-teminin tamamını ortaya koyduk. “Ulan adama bak yaptı vallahi”diyerek içerideki sistem sıkıntılandı. Belki kendisini o kadar datoparlayamayacağı şeklinde sıkıntı hissetmiş olabilir. Bu sıkıntıdakendisi nereye düştü, iyi tarafa mı, acı tarafa mı? Acı tarafa düştü.Yandı, sistem otomatik olarak homeostasisi korumak zorunda.Bunun için hocayı yirmi üç yıl bekleyebilir, hani hocalara geçirirlerya öğrenciler neyi geçirdiklerini anlıyor musunuz? Geçen ayda öylededin. Çitir dedin, Çıtır diyeceğim dedin hiç demiyorsun, kendinin


o kadar da tatlı olduğunu zannetme, aynı numarayı her seferindeyapıyorsun. Ne oldu? “Oh be bizde haklıyız” dedik. Sistemhomeostasise geçti, iyi kendiliğe geçti, dengede hissetti, bundankurtuluşunuz yok.

Kursiyer: Bundan mı düştük? (Gülüşmeler)

Tahir Özakkaş: Biraz sonra düşecek, düşer düşmez aynı. G kayın-birader değil mi? (Bir kursiyere yönelik olarak söylüyor)

Kursiyer: Evet evet!

Tahir Özakkaş: Neden cevabın 12 saniye geç geldi.

Kursiyer: Bana söylediğinizi anlamadım hocam.

Tahir Özakkaş: Neden bunu söyledim? Sana söylediğimi anlasay-dın hemen jetonun düşecekti. Homeostasisi biliyor musunuz? Baş-ka bir şey söyleme ihtimalim var mıydı, yoktu değil mi? Kayınbira-der değil mi dedim. Önce kime söylüyor diye bakıyor, sonra sis-temleri tarıyor tarıyor, ihtimali çok düşük olan bir cümlenin kendi-sine yönelik gelmesine şaşırdı. “Evet, evet” dedi. O telaşla evet de-mesi neydi? Benim sistemim biraz gecikti ama aptal değilim. Ora-da bir mikro saniye kadar vakit kazanayım, dengeye getireyim.Söyler söylemez cümleyi şak diye kaptım. Ben dedim ki on iki sani-ye geciktin. Nereye düştü, parasempatiğe düştü. Neden oniki sani-ye geciktin, sana söylediğini düşünmedin veyahut da bana söyle-medin, ne dedin?

Kursiyer: Bana söylediğinizi anlamadım.

Tahir Özakkaş: Bana söylediğinizi anlamadım, eniştesi bizim 9.grupta biliyorsunuz. Onun itelemesi kakılmasıyla bizim gruba düş-tü. G onun kayınbiraderi oluyor. 9. grupta da konuşuyoruz, bunun-la ilgili muhabbet ediyoruz. Kayınbiraderin lafı çok geçiyor ama obilmiyor. Siz hiçbir şey bilmiyorsunuz. Kayınbirader nedir? Enişte


nedir? Ne oluyor? Ne bitiyor bir bilebilecek kişi o. Sınıfta kayınbi-rader nasılsın desem tek kişi cevap verebilir. Diğerleri hiç üstünealınmaz. Bir o var çünkü.

Kursiyer: Anlamıştım ben. O kısım ders deşifreyi ben yaptığım için.(gülüşmeler)

Kursiyer: Hocam ilk başta anlamamasının sebebi inkar mı, yadsımamı?

Tahir Özakkaş: Hayır. İhtimal değil. Şimdi orada da sistemdehiyerarşik olarak basamaklama vardır. Zihnimiz her şeyi bir satırgibi değil basamaksal bir sistemde kategorize eder. Bu cümlelerinöncelikli olarak gelebileceği yerler samimiyet, içtenlik ancak akra-ba ilişkileri yakın arkadaşlık falan filan sonradan onun mahremineve özeline girebilecek kadar, kayınbirader nasılsın cümlesi hocadangelebilecek bir cümle değil, o daha sonra hafıza kayıtlarını, kendisistemini taramaya devam ediyor. Bilinçdışında, nöronlar olaraktaramaya devam ediyor. Buluyor bir yerden “aa bunu bana söyledi”diyor sistemi yakalıyor. Ama sistem gecikti o gecikme kısmı karşıtaraftan söylenirken neden oniki saniye geciktin diyor. Ofarkındalıkla beraber homeostasisini öbür tarafına düşüyor. İsten-meyen taraf, acı taraf sistem otomatikman onu savunmak zorun-dadır. Tekrar asla bizden suç olmaz. Asla bizde hata olmaz, bizmükemmeliz ne yapacak bana söylediğini düşünme anlamadım.

Kursiyer: Bu biraz karşı tarafı da atmaya giriyor mu?

Tahir Özakkaş: Tabii ki. Şimdi siz direkt olarak bana söyleseydi-niz. Ben sana cevap verirdim. Ya böyle ağzını açmış bu tarafa doğrubir şey söylüyorsun. Bana hitap etmiyorsun, direkt olarak yapmı-yorsun. Anlatabildim mi? Ne oldu suç karşı tarafta keriz varsa osensin. Sizi dramatize ediyorum ki zihninizde kalsın diye yoksanazik ve kibar da konuşabilirim.


Kursiyer: Şimdi Ruhsal Aygıt dediğimizde şöyle bir şey paylaşmakistiyorum. Okuyorum kitabı ama sizin ses tonunuzla geliyor. (Gü-lüşmeler)

Tahir Özakkaş: Mühürleme güzel.

Kursiyer: Ses tonuyla geliyor o zaman çok daha iyi anlaşılıyor sankisiz konuşuyor musunuz gibi geliyor.

DANİEL N. STERN’İN BİR BEBEĞİN GÜNLÜĞÜ’NDEKİSAVUNMALARI

Tahir Özakkaş: Ne dedi arkadaşımız. Dedi ki Joe’nun günlüğünü(Daniel N. Stern) okudum hocam. Joe’nun günlüğünde Joe daha ilkfırtınalar içerisinde bir narsisizm içerisinde, yoğun ateşleme nöron-lar içerisinde fırtınalar yaşıyor. Öyle fırtınalar ki bu en son Ameri-ka’da çıkan fırtınaya benzemez. Ondan daha da yüksek içindeki ocoşkusal yapılar enerjiler fırtınalar karşısında bir işitsel ses duyu-yor. Açlık fırtınasıdır genellikle, açlık ve yoğun bir alarm sistemi,bütün zihninde Joe’nun henüz kendiliği oluşmamıştır. Bebektirdaha ama annesinin sesini duyduğu zaman bizim bu fırtına yatışı-yor, rahatlıyor, geliyorum canım derken süt karıştırıyor, bu sesçocuğa öyle bir sükunet verir. İşte bu mühürleme, anne gelmedendaha sesinin gelmiş olması bir müddet sonra arkasında gıdanıngeleceğine dair davranışsal şartlandırmayı zihninde meydana geti-riyor.

Mühürlenme oluyor işte annenin sesi, annenin kokusu, annenindokunması, annenin el teması ve en son annenin onu bütün olarakkavraması ve kuşatması empatik yaklaşması karşısında iki kişi ara-sında oluşan intersubsektif alan dediğimiz alandaki varoluştaki birsistem ortaya çıkıyor. Bunlar hep mühürleme sayesinde, nöronalmühürleme sayesinde oluyor. Şimdi kitabı okuyorsun Tahir beyin


kitabını okuyorsun ama oradaki okuma sesi zihninizde hangi sestegeliyor. Benim şu andaki sesimden geliyor bir müddet sonra zatenşey oluyor yani birkaç ay sonra oturup karşılıklı muhabbet ediyor-sun, onun için biz Bakırköy’e doğru gönderiyoruz. Ses, koku bütünsistem var orada “hey Tahir nasılsın” orada şak falan, şizoidler böy-le yapar arkadaşlar. Bir birader kavga etmiş evinde benim hiç habe-rim yok. Tatildeydim. İşte bana bunu söyledin, şunu söyledin. “Nezaman söyledim” zihninde konuşmuş tedaviye devam etmiş falan.Bunu şizoidlere karşı bir kitle cümlelere bakıyoruz acaba ne konuş-tu. Sizin haberiniz yok konuştuğunuz şeyle anlatabildin mi? Bukısmını kursiyer G buradasın değil mi?

Kursiyer: Evet, hocam…

Tahir Özakkaş: Evet birazcık kaydın gibi. Yoklama yapıyorumderine girmedim yüzeysel. Şu yoklamayı yapayım. Derse geçeceğiz.Kursiyer G. H neden arkalardasın?

Kursiyer G: Güzel gözüküyor.

Tahir Özakkaş: Kontrol sistemidir arkada oturmak biliyorsun?Tembeller oturur, kontrolcüler oturur, narsisistler oturur,antisosyaller oturur, aklı başında olanlar oturur. (gülüşmeler)

Kursiyer: Herkese bir şey veriyorsunuz hocam aklıbaşında falan.

Tahir Özakkaş: Yüzlerdeki ifadeye göre değiştiriyoruz.Görmüyormusun? Bizi bir kaşık suda boğacak.

Kursiyer: Öyle mi?

Tahir Özakkaş: Tabiki. Bizim elimizde olan bir şey değil ki oto-matik olarak çalışan sistem. Baktım hafif hafiften kırılıyor bir degüzel tarafları gösterelim. Bağlam önemlidir ön, arka ve orta değil.Hangi bağlamda nerede konumlandırırız güvenlik açısından mı,sevgi açısında mı vs. Mesela ağır ağabeyler olur derslerimizde.


Ağabeylerimiz, ablalarımız, çoluk çocuk ne yapıyor bir bakalımdeyip gelirler, bakarlar. Ondan sonra bakarlar yavaş yavaş sistemilerler bizden biri olurlar. Ortadan otururlar, öndekiler sıkıştırma-ya başlayınca yavaş yavaş hocam önde yer bulamadım. Çok sıkışıktıda biz buna rasyonalizm diyoruz. (Hoca sınıf yoklamasına devamediyor)

Evet, tekrardan bir özet. Savunma düzeneklerinden hangilerinigörmüştük.

Kursiyer: Üç tane onların adları var.

Tahir Özakkaş: Ana kategoriye;

Bölme,

Bastırma ve

Disosiasyon

dediğimiz savunma çözülmediği zaman…

Kursiyer: Ahmet hocanın disosiasyon hali ağır travmalar noktasın-da ortaya çıkan travmaların yapılmadığı zaman farklı bir bilinç hali-ni oluşturur. Gücümüz varsa bastırırız aşağıdaki alev yüksekse pat-lar, yalıtmayı da bir anlamda disosiasyon dedik. İnkarı da yine tolereedemeyeceğimiz bir o homeostasisi bozan bir dengesizlik söz konusuise ret ederek bu işten kolaylıkla sıyrılabiliriz. Yüzeye çıkmak diyebi-liyoruz. Bunlarında elli atmış altları vardı ama ben onları ezberleye-medim.

Tahir Özakkaş: Yazdınız mı peki savunma düzeneklerini tekrarbir gözden geçirelim mi?


PSİKOTERAPİNİN KÖKENİ SAVUNMA DÜZENEKLERİDİR

Tahir Özakkaş: Önce yirmi beş tane ana maddeyi verelim. Sonrada tekrarda onun altındaki yüz maddeye doğru inelim olur mu?Çünkü bütün psikoterapinin kökeni bu savunma düzenekleridir.Savunma düzeneklerini adınız gibi öğrenirseniz her şeyi çözersiniz.Benim yirmi yılım geçti öğrenebilmek için, her hastama bunlarıanlattım. En iyi öğrenme yolu anlatmaktır. Onun için danışanları-nıza, akrabalarınıza, eşinize, kardeşinize, çocuğunuza birbirinizesavunma düzeneklerini anlatın. Anlatırken de kendi hayatınızdanveya çevrenizdeki örneklerden örneklendiriniz. Evet, kitap okuyor-sunuz arkadaşlarınızla, bu konuyu tartışıyorsunuz, onlarla gözlem-liyorsunuz, kendiniz yaşıyorsunuz, kendinizi yakalamayı öğreni-yorsunuz. Hedeflediğiniz şey hastanın içgörüyle kendisini yakala-masıdır.

Kim yakalar? O observing self dediğimiz gözlemleyen yakalar.Kimi yakalar? Experiential (deneyimsel), deneyen selfi yakalar. Biryaşayan kendiniz vardır, birde onu değerlendiren merkeziniz var-dır. “Ulan ne halt ettim de gittim oraya, tabi ki belanı bulursun.”Bir tane oraya giden, belasını bulan var. Birde oraya gidip de bela-sını bulduğu sistemi değerlendiren var. Bir buraya gelen arkadaşı-mız var, şuan gelip sırada oturan, tabi öne oturup konuşup, takılıphocaya laf edersen bu lafları da yersin diyen var. Birde onu değer-lendiren var anlatabildim mi? Arkaya oturan var, arkaya oturduk-tan sonra, sen arkaya oturursan hoca böyle böyle laf eder diye de-ğerlendiren var. Her zaman bir yaşayan kendiliğiniz vardır, bir degözleyen kendiliğiniz vardır. Bu ikisi arasında korelasyon, akıcılıkolan insanlar sağlıklı insanlardır.

Bölme mekanizması etkisi altında bulunan borderline narsisistve şizoid yapıların gözleyen benleri çok zayıftır. Mentalize edemez-


ler. İşte gözleyen benlerini yaşayan benlerin üzerine hakim kılmayada terafü denir. Bir taraftan sistemi yaşarken; öfkeyi, kızgınlığı,yalnızlığı, çaresizliği, acıyı, travmayı, diğer taraftan bir dakika şu anolan biten budur, endişelenme bu geçecek şeklinde zihinsel olarakonu tutabilen, anlamını değerlendirebilen, başlarından gelip geçenio anda akıcı olarak gözlemleyen benle, yaşayan ben arasında bağ-lantı kuran sistemin akıcılığı devam ediyorsa bu sağlıklı bir insandemektir. Hepimiz öfkeleniriz, hepimiz çaresiz hissederiz, hepimizkötü hissederiz ama birimizde gözlemleyen ben sisteme hakimdir.Ne olup bittiğini kulağımıza fısıldar ve bizi sakinliğe doğru teşvikederken diğeri gözleyen beni devre dışı bırakıp sadece yaşar. Öfke-yi hissediyorsa öfkesini boşaltır. Kızgınlık hissediyorsa kızgınlığını,tatmin olmak istiyorsa tatmini, dürtülerini boşaltmak istiyorsadürtülerini anında boşaltır. Yer zaman mantık aramaz. Demek ki,ikisi arasında bir akıcılığın olması gerekir. Buyurun efendim.

Kursiyer: Hocam bu bölmede narsisist, şizoid ve borderline da göz-lemleyen benin zayıf olduğunu veya olmadığını bilir ama ne yapaca-ğını bilmez. Gözleyen beni daha farklı diyebilirmiyiz? Ne yapacağınıbilmez ama ne olduğunu bilir borderline..

Tahir Özakkaş: Bunların hepsini bilir. Bahsettiğimiz manadakiyapı farklı bir yapıdır. Gözlemleyen ben anında yaşarken sisteminkendisine zarar vereceğini ne olup bittiğini anlamlandıran, nedenbu şekilde tetiklendiğini, neden bu şekilde dürtülerini boşaltmaihtiyacını hissettiği anlamlandıran zihinsel bir kapasitedir. Göz-lemleyen ben derken bunu kast ederiz. Senin söylediğin ise siste-min içinde duygusal olarak yaşarken bilginin de yanında eşlik et-mesi, o duygu kısmından çıktığı zaman bilgi olarak “geçen sene,geçen gün, dün, bir saat önce bunu yaşamıştır” diye bilgisini muha-faza etmesi ama duygunun bulunmamasıdır.


Peki, bunu da şöyle örneklendireyim. Sizin kafanızda kalabil-mesi için bir vertical entegrasyon var, bir horizontal entegrasyonvar. İnsanın zihinsel yapısında, ruhsal aygıtında özellikle limbiksistem dediğimiz beynin hayvansal beyin kısmının alt beyinde veorta beyinde yaşamı devam ettirmeye bağlı olan agresyon veyayaşam arzularının yukarıya doğru çıkmaya çalışır. Bu sekstir, sal-dırganlıktır, öfkedir, kızgınlıktır, yemek, içmektir, coşkudur, ener-jidir, libidal enerjidir, agresyon enerjisidir. Bu enerji yukarıya doğruçıktığı an bizim insani tarafımız olan neokorteks dediğimizkortikal alanlarımıza, insanı alanlarımıza doğru geldikçe onlarıgözlemleyen benle yer zaman mantık ve mekana göre bastırmak vedeğerlendirmek durumundadır. Alttan gelen dürtünün,agresyonun, libidinal dürtünün yere zamana göre bastırabilmesistemine ki bunu sağlayacak olan prefrontal korteksimizdir.Orbital prefrontal korteks ve libidal sistemden gelen alt beyindengelen orta beyine giden, limbik sistemden amigdaladan gelen odürtüsel amigdal duygusal yapıları yere zamana göre kontrol ede-bilme becerisidir. Buna biz vertical entegrasyonu diyoruz.

Horizontal entegrasyon; Sağ beynimiz duyusal ve bütüncülyaşar. Direkt olarak duyguyla yaşar iki üç yaşına kadar. Yaşadıkla-rımızı zihnimizde anlamlandıracak, kelimeye dökecek beynimizyoktur. Dolayısıyla biz anında duygusal bir yaşantı içerisine gireriz.Sağ beyin duygularımızla hareket eder bütüncül hareket ederholistiktir. Sistemin coşkusuyla beraber varoluş yaşar. Öbürüylekarşılaştığında bir anda öbürüyle ilgili hissettiğiniz duygudur sağbeyindeki. Sol beyin ise ne olup bittiğiyle ilgili onu verbalize eden,kelimeye döken kısımdır. Anlatabildim mi? Sistemin içerisindeborderline yapılarda hem vertikal entegrasyon bozulmuş, hemhorizontal entegrasyon bozulmuştur. Duygusal olarak yaşadığı şeyikelimeye dökemez ancak eylemle ifade eder. Şöyle diyeyim bir


ödipal çatışma seviyesine ulaşmış nevrotik bir kişi terapistine karşıçok büyük öfke duyar. Öfkesini şöyle ifade eder; “sen babam gibihareket ediyorsun Allahın belası adam, babamda bana böyle lanetşeyler söylerdi” der kelimeyle bunu ifade eder. Sol beyinde kelime-ye dökerek kızgınlığını, alttan gelen, amigdaladan gelen kısmınıöfkeyle hisseder, öfkeyi kelimeye döker. Preödipal patolojiye sahipolan ödipal seviyeye erişememiş birisi ise direkt olarak kül tablasınıalır kafana geçirir. Kelimeye dökmez yaşar o anda beden olarakaynı iki yaşındaki bir bebeğin annesi kızdığı zaman tekmelediğigibi. Beş yaşındaki çocuk tekmelemez eğer olgunluk seviyesineulaşmışsa bağırır ve küfür eder arasındaki fark böyle bir farktır. İkifarklı şeyler.

Kursiyer: Hocam gözleyen ben, yaşayan ben gibi farklı ego durum-ları aslında…

“EGO” ve “ICH” KAVRAMLARININ ANLAŞILMASI

Tahir Özakkaş: Doğru. Kafanızı fazla karıştırmak istemiyorum,sistematik vermeye çalışıyorum. Ego kelimesi içerisinde iki taneanlam vardır. Bir ego anlamı vardır, bir de self anlamı vardır. Belirlibir döneme kadar ego ve self kelimeleri aynı anlamda kullanılmış-tır. Dolayısı ile Freud daha çok ego kısmına ağırlık veren bir dina-mik terapisttir, Anna Freud’da keza aynı şekildedir. Fakat dahasonra özellikle son otuz yılda, kırk yılda kişilik bozuklukları vekendilik bozukluklarıyla ilgilenen Kernberg, Kohut’la, MelanieKlein’dan sonra çıkan nesne ilişkileriyle beraber egonun içerisindebulunan kendilik kelimesine daha çok ağırlık yapmışlardır.

Ego kelimesi, Almanca’dan İngilizce’ye çevrilirken Freud’un“ICH” kelimesinin karşılığı olarak kullanılmıştır. Ich kelimesi hemegoyu hem kendiliği barındırmaktadır. Dolayısıyla egoyu kendilikolarak algılayan sistem olarak yazan, bu şekilde değerlendiren kişi-


ler için gözleyen ego, yaşayan ego olarak söylemek doğru bir cüm-ledir. Ama biz yavaş yavaş bunun ayırdımını bildiğimiz için egoyuo manada kullanmayarak, sadece ruhsal aygıtın gücü, kuvveti, me-kanizmalarını egonun gelişme kapasiteler olarak değerlendirerekkullandığımızda kendilikten ayırıyoruz. O zaman gözleyen kendi-lik ve yaşayan kendilik diye sistemi kendilik kelimesi olarak izahederiz. Ama egostate terapiden bahsediyorsak, egostate terapi egokelimesi ağırlıklı olarak kendilik kavramı üzerine yazılmış olankelimedir. Ama kuramın kendisinin kuruluşu ego kelimesiyle ku-rulduğu için biz bunu değiştirmek gibi bir özelliğe sahip değiliz.Ama egoyu anlatırken, egonun ne olduğunu anlatırken tanımladığışey kendiliktir. Gözlemleyen ego, yaşayan ego, vs. şeklinde. Bununen güzel örneği olarak da sinemayı anlatılır. Sinemada sahnedeyaşayan bir artist vardır. Burada onu seyreden kısmı vardır ve ora-da gözyaşı döker oğlan sever ayrılır. Kız gelir gider. Annesi ölür,babası ölür vs. burada gözyaşınızı yaparız. Biliriz ki o bir oyundurama biz onu izleyen, empatik şekilde ona bakan kişi olarak, göz-lemleyen bir kişi olarak anlamlandırırız.

Birde tepede en tepede filmi oynatan makinist vardır. Her gelenkeriz burada ağlıyor diye olaya bakan, habire kaç para kazandık,kaç kişi geldi falan şeklinde değerlendiren üçüncü ben. Sistemüçlüdür aslında; bir film oynatan var, gizli gözlemci diye bileceği-niz bir tane gözleyen var, birde yaşayan var. Üçlü sistem şeklindeçalışır. Fazla girmeyelim ama söylediğim manada gözleyen ego,yaşayan ego manasında bunları kendilik olarak değerlendirdiği-mizde doğrudur.

Ego kelimesini biraz ayrıştıracağız ileriki aylarda. Ego ve kendi-liği ayrı ayrı terimler olarak ifade edeceğiz. Şu an yaşadığımız herşeyin içerisinde hem ego, hemde kendilik var. Arkadaşlarımızınburada konuşmalarını direktiflerini karşılıklı olarak söyleyeceğiz.

Documents

BÜTÜNCÜL PSİKOTERAPİ 10. DÖNEM · nsanlık tarihi boyunca, her toplumda psikolojik rahatsızlıkları tedavi etmeye yönelik girişimler olmuştur. Bu alanda yapılan girişimler