Upload
em-uraiporn
View
250
Download
16
Embed Size (px)
DESCRIPTION
BOOK 60 Part 2/2
Citation preview
P 98-145 (chapter 4).indd 98 21/12/2012 18:36
P 98-145 (chapter 4).indd 99 21/12/2012 18:36
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”100 60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”
การพฒนาพลงงานทดแทน AlternativeEnergyDevelopment
พลงงานทดแทน (Alternative Energy) คอแหลงพลงงานทไดจากธรรมชาตรอบตวเรา สามารถนำามา
ใชไดอยางไมมวนหมด หรอสามารถสรางทดแทนไดในชวงเวลาสนๆ มหลายชอทใชเรยก เชน พลงงานหมนเวยน
พลงงานทางเลอก รวมถงพลงงานสะอาดและพลงงานสเขยว เนองจากเปนพลงงานทกอผลกระทบตอสงแวดลอมนอย
ตวอยางของพลงงานทดแทน เชน พลงงานแสงอาทตย พลงงานลม พลงนำา พลงงานชวมวล พลงงานชวภาพ
ประเทศไทยตองพงพาการนำาเขาพลงงานจากตางประเทศเปนหลก จากขอมลในป 2555 ทผานมาพบวา
กวารอยละ 60 ของความตองการพลงงานเชงพาณชยขนตนมาจากการนำาเขา โดยมสดสวนการนำาเขานำามนสงถง
รอยละ 80 ของปรมาณการใชนำามนทงหมดภายในประเทศ และยงมแนวโนมจะสงขนอก เพราะไมสามารถเพมปรมาณ
การผลตปโตรเลยมในประเทศไดทนกบความตองการใชงาน การพฒนาพลงงานทดแทนอยางจรงจงจะชวยลดการพงพา
และการนำาเขานำามนเชอเพลงและพลงงานชนดอน และยงชวยกระจายความเสยงในการจดหาเชอเพลงเพอการผลตไฟฟา
ของประเทศซงเดมตองพงพากาซธรรมชาตเปนหลกมากกวารอยละ 70 โดยพลงงานทดแทนถอเปนหนงในเชอเพลง
เปาหมายทคาดวาจะสามารถนำามาใชในการผลตไฟฟาทดแทนกาซธรรมชาตไดอยางมนยสำาคญ โดยเฉพาะพลงงานแสง
อาทตย พลงงานลมแบบทงกงหนลม พลงนำาขนาดเลก ชวมวล กาซชวภาพ และขยะ และหากเทคโนโลยพลงงานทดแทน
เหลานมตนทนถกลงและไดรบการยอมรบอยางกวางขวาง กอาจสามารถพฒนาใหเปนพลงงานหลกในการผลตไฟฟาสำาหรบ
ประเทศไทยไดในอนาคต
P 98-145 (chapter 4).indd 100 21/12/2012 18:36
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน” 101
ดงนนรฐบาลจงมอบหมายใหกระทรวงพลงงานจดทำาแผนการพฒนาพลงงานทดแทนและพลงงานทางเลอก
รอยละ 25 ใน 10 ป (พ.ศ. 2555-2564) หรอ Alternative Energy Development Plan : AEDP (2012-2021) เพอกำาหนด
กรอบและทศทางการพฒนาพลงงานทดแทนของประเทศ
การพยากรณความตองการพลงงานของประเทศคาดวาจากความตองการพลงงานในปจจบน 71,728 ktoe (kilo-
tons of oil equivalent – พนตนเทยบเทานำามนดบ) ในป 2564 จะเพมขนเปน 99,838 ktoe ดงนนตามแผนการ
พลงงานทดแทนและพลงงานทางเลอก พ.ศ. 2555-2564 จงกำาหนดใหมสดสวนการใชพลงงานทดแทนเพมขนจาก
7,413 ktoe ในป 2555 เปน 25,000 ktoe ในป 2564 หรอคดเปนรอยละ 25 ของการใชพลงงานรวมทงหมด
ทงนไดกำาหนดวตถประสงคของการพฒนาพลงงานทดแทน คอ
1. เพอใหประเทศไทยสามารถพฒนาพลงงานทดแทนใหเปนหนงในพลงงานหลกของประเทศ ทดแทนเชอเพลง
ฟอสซลและการนำาเขานำามนไดอยางยงยนในอนาคต โดยในแผนนจะไมรวมเปาหมายการพฒนากาซธรรมชาตในภาคขนสง
(NGV)
2. เพอเสรมสรางความมนคงดานพลงงานของประเทศ
3. เพอเสรมสรางการใชพลงงานทดแทนในระดบชมชนในรปแบบชมชนสเขยวแบบครบวงจร
4. เพอสนบสนนอตสาหกรรมการผลตเทคโนโลยพลงงานทดแทนในประเทศ
5. เพอวจยพฒนาสงเสรมเทคโนโลยพลงงานทดแทนของไทยใหสามารถแขงขนในตลาดสากล
P 98-145 (chapter 4).indd 101 21/12/2012 18:36
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”102 60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”
? ทผานมางานพลงงานทดแทนของ พพ. ม
ดานใดซงทานไดดแลเปนพเศษ
จากประสบการณการทำางานของผมใน พพ.
ไดมโอกาสดแลเรองโรงไฟฟาพลงนำาเกอบทก
โครงการ นบเปนเวลารวม 20 ป ทำาใหผมเหนวา
โครงการโรงไฟฟาพลงนำาขนาดเลกเปนโครงการ
ทมประโยชนและแตกตางจากของหนวยงานไฟฟา
อนทเนนเรองการซอขายไฟฟาเปนสำาคญ แตเรา
มองเรองของการพฒนาทองถน การพฒนาชมชน
จากแหลงนำาทนำามาผลตไฟฟา เพอสรางความเปน
อยทดขนใหแกชมชน
โรงไฟฟาพลงนำาทเราจดทำาแบงเปนสอง
ประเภท คอ โรงไฟฟาพลงนำาขนาดเลกซงมขนาด
1 เมกะวตตถงกวา 10 เมกะวตต ซงไมไดให
ประโยชนเฉพาะการผลตไฟฟเทานน แตเปน
โครงการอเนกประสงคเพอการชลประทานในพนทรอบโรงไฟฟาดวย สวน
โรงไฟฟาอกประเภทหนงคอโรงไฟฟาชมชนกบโรงไฟฟาระดบหมบาน ซง
เปนพนทในชนบทหางไกลทสายสงไฟฟาเขาไมถง สวนโรงไฟฟาชมชนคอ
โรงไฟฟาซงเราไปพฒนาเพอใหชมชนขายไฟฟาเปนรายไดใหแกชมชน
? ปจจบนโรงไฟฟาชมชนซงมการขายไฟฟาคนใหแกรฐอยในสภาพเชนไร
โรงไฟฟาชมชนสวนใหญยงดำาเนนการในสภาพทดอย หลาย
โครงการอยระหวางการกอสรางและรอการเชอมสายกบการไฟฟาสวน
ภมภาค เนองจากโรงไฟฟาชมชนเปนโรงไฟฟาท on grid เพอใหชมชน
โดย อบต. หรอองคกรทองถนสามารถขายไฟฟาเขาระบบไฟฟาหลกได
เพราะฉะนนตวโรงไฟฟาจะตองกอสรางอยางมมาตรฐาน เครองจกรสวน
ใหญจงอยในสภาพคอนขางดกวาโรงไฟฟาระดบหมบานพอสมควร อยางไร
กตามในสวนขนตอนการขอรบการสนบสนนการซอขายไฟฟาเขาระบบยง
ตองเปนไปตามระเบยบราชการซงใชเวลาพอสมควร
? โครงการดานพลงงานทดแทนททาง พพ. กำาลงสงเสรมในปจจบน
ตอนนมเรองการสงเสรมใหชมชนเปน
เจาของกจการพลงงาน หรอชมชนสเขยว เรา
ศกษาศกยภาพเรองแหลงพลงงานทดแทนใน
ชมชนหลายแหงทวประเทศ โดยรวมมอกบสถาบน
การศกษาแลวคดตนแบบการพฒนาชมชนสเขยว
ขนมา ทาง พพ. จะสนบสนนงบประมาณ
สวนหนงใหชมชน และเชญชวนเอกชนซงเปน
ผประกอบการมาลงทนรวมกบชมชนเพอการผลต
ไฟฟาหรอกาซเชอเพลงพลงงาน โดยใชวสดหรอ
ปจจยตางๆ ทมในทองถน แลวขายไฟฟาใหแก
การไฟฟาหรอขายกาซชวภาพอดให ปตท. โดย
รปแบบสวนใหญจะเปนโรงไฟฟาชวมวล
ขณะนเรากำาลงทำางานในหลายพนทและ
จะเสนอของบประมาณมาดำาเนนการโครงการ ซงการสนบสนนการพฒนา
พลงงานทดแทนในชมชนนนบเปนเรองใหม มหลายชมชนทสนใจ ในการ
เรมทำาโครงการ เราตองประชมรวมกบชาวบานอยางจรงจงโดยจดเปนเวท
ประชาคม เพราะหลายครงทการพฒนาซงมผประกอบการไปลงทนนนชาว
บานจะปฏเสธ แตถาใหชาวบานมสวนรวม รบรขอเทจจรง และใหเขามสวน
รวมในการเปนเจาของ กจะทำาใหโครงการเกดความเปนไปได
อนทจรงรปแบบนเราเคยทำามาแลวในโครงการไฟฟาพลงนำาชมชน
ซงเราตองหาชมชนทพรอม มความเขมแขง มผนำาชมชน เราตองถามความ
สมครใจ และบอกขอเทจจรงแกเขา ใหชมชนเขาใจในกจกรรมโครงการทจะ
นำาไปพฒนา ทงนชมชนตองจดตงองคกรชมชนในทองถน จะเปนนตบคคล
สหกรณ หรอวสาหกจชมชนกได และตองจดทะเบยนเปนนตบคคลจงจะม
คณสมบตเปนเจาของกจการขายไฟฟา
? บทบาทของ พพ. ในดานพลงงานแสงอาทตย
เรองของพลงงานแสงอาทตยเพอการผลตไฟฟา เราสนบสนนเรอง
การพฒนาพลงงานทดแทน กบบทบาทของ กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงานธรรมยศ ศรชวยรองอธบดกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน
P 98-145 (chapter 4).indd 102 21/12/2012 18:36
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน” 103
การนำาไปใชในหมบาน ชนบท องคกรทองถน สถานอนามย โรงเรยน
ตำารวจตระเวนชายแดน ซงเปนพนทหางไกลในชนบท มอยประมาณ
2,000 แหง และสวนใหญเราไดยกใหอยในการดแลของแตละพนทไปแลว
แตเรายงตดตามเรองการซอมบำารงใหอย เชนเดยวกบไฟฟาพลงนำา
การใชพลงงานแสงอาทตยอกดานหนงทสำาคญเชนกน คอการนำา
มาใชผลตความรอน เราสนบสนนชมชนในเรองการทำาตอบพลงงานแสง
อาทตย โดยสนบสนนเงนลงทนแบบใหเปลารอยละ 60 และสนบสนนการ
นำาความรอนจากพลงงานแสงอาทตยไปใชกบพลงงานความรอนเหลอทงจาก
ระบบผลตเดม เรยกวา พลงงานความรอนจากแสงอาทตยแบบผสมผสาน
เราสนบสนนเงนลงทนแบบใหเปลารอยละ 30 นเปนงานโดยตรงของเรา
ททำามาอยางตอเนอง สวนเรองการลงทนโรงไฟฟาเปนฟารมแสงอาทตย
ขนาดใหญนนไมเกยวของกบงานของ พพ. โดยตรง
มองการทำางานเพอใหบรรลเปาหมายแผนการพฒนาพลงงานทดแทน
และพลงงานทางเลอก รอยละ 25 ใน 10 ปไวอยางไร
คดวาเปนสงทสามารถทำาไดตามเปาหมาย แมวาจะไมใชเรองงาย
และขนอยกบนโยบายของรฐดวย เราตองการใชพลงงานทดแทนรอยละ 25
ของพลงงานทงหมด ซงพลงงานทงหมดทใชภายในประเทศ ป 2554 คดเปน
มลคาถง 2 ลานลานบาท หมายความวาตองใชพลงงานทดแทน 5 แสน
ลานบาท ขณะทงบประมาณของ พพ. ในสวนของพลงงานทดแทนปนเรา
ไดประมาณ 400 ลานบาท เทานน
ตามแผนฯ ตวเลขใหญทสำาคญคอการใชเชอเพลงแทนนำามนดเซล
25 ลานลตรตอวน ซงตองอาศยความรวมมอในการทำาวจยและพฒนากบ
องคกรทเกยวของ ทงสถาบนการศกษาและองคกรภาคเอกชนตองชวยกนหา
เทคโนโลยหรอการพฒนาวจยใหมๆ ทงจากในและนอกประเทศ มาทำาให
เกดการพฒนาภายในประเทศ คดวาตรงนเปนสวนทยากทสด
สำาหรบบทบาทของ พพ. คอการเปนผประสานงานทกภาคสวน
ประสานกบองคกรนอกประเทศ เชน ออสเตรเลย จน ในเรองการศกษา
เทคโนโลยใหมๆ ทจะสงเสรมทรพยากรภายในประเทศ เชน สาหราย ซง
วนนอาจจะยงไปไมถงจดทเปนเชงพาณชย หรอการสรางความรวมมอกบ
ทางกระทรวงวทยาศาสตรฯ ดานงานวจย สนบสนนการพฒนาเชอเพลง
ชวภาพ หรอพลงงานทดแทนในหลากหลายรปแบบ ประสานกบกรม
วชาการเกษตร กระทรวงเกษตรฯ ในเรองการปลกพชพลงงาน เชน ปาลม
นำามน เปนตน
ในฐานะ พพ. เราไมมอำานาจใดๆ ในทางกฎหมายเกยวกบพลงงาน
ทดแทนทจะไปบงคบหรอสรางสงจงใจใหภาคเอกชน หนาทหลกของเราจง
เนนไปทการประสานงาน
อยางไรกตามขาราชการประจำาทกคนของ พพ. ไดทมเทกำาลงความ
สามารถอยางมาก และในระดบผบรหารกตงใจผลกดนการพฒนาพลงงาน
ทดแทนมาอยางตอเนองและจรงจง
? ในแงของกฎหมายเกยวกบการสงเสรมพลงงานทดแทนมจดใดทเปน
ปญหา
ทผานมาเรามนโยบายเชญชวนเอกชนมาลงทนดานพลงงานทดแทน
แตยงมระเบยบ ขอปฏบต กตกาของภาครฐบางประการทเปนอปสรรค
ตวอยางเชน พลงงานลม เคยมเอกชนสนใจลงทนตดตงกงหนลมผลต
ไฟฟา แตพนทตดตงอยในพนทลมนำาชน 1-B ทงทในความเปนจรง
หมดสภาพความเปนปาแลว หรอการสนบสนนใหผประกอบการ หรอเจาของ
อาคารตดตงแผงโซลารเซลลบนอาคารเพอผลตไฟฟาขาย แตมาตดระเบยบ
ราชการวาการจะผลตไฟฟาขาย เจาของอาคารตองจดทะเบยนเปนโรงงาน
ประเภทหนง หรอแมแตเอทานอล ปจจบนตามกฎหมายยงถอวาเปนสรา
การผลต การเกบ และการขนสงเอทานอลจงถกควบคมเหมอนกบสรา
ประเภทหนง สงเหลานเปนตวอยางบางสวนของการไมประสานสอดคลอง
ของหนวยงานราชการดวยกนเอง และเปนอปสรรคดานกฎหมายททำาใหการ
พฒนาพลงงานทดแทนหรอพลงงานหมนเวยนยงเดนไปขางหนาไดลาชา
ในสวนของ พพ. เราพรอมใหความรวมมอ เพอใหเกดความเชอม
โยงกนในระดบกระทรวงและระดบนโยบาย ทจะทำาใหกตกาและขอกฎหมาย
ตางๆ ซงมความยงยากไดรบการแกไข เพอสรางแรงจงใจใหเอกชนซงม
บทบาทสำาคญมาลงทนและพฒนาพลงงานทดแทนใหเกดขน
?
P 98-145 (chapter 4).indd 103 21/12/2012 18:36
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”104 60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”
พลงงานแสงอาทตยSolar Energy
พลงงานแสงอาทตย ถอเปนแหลงพลงงานความรอนและใหแสงสวางทใหญทสดในจกรวาล และเปนพลงงานทดแทนท
สามารถนำามาใชไดอยางไมสนสด อกทงยงเปนแหลงพลงงานสะอาด
ปราศจากมลพษตอสงแวดลอม ทผานมามนษยใชพลงงานจากแสง
อาทตยในชวตประจำาวนอยแลว ไมวาจะเปนการใชแสงสวาง การตาก
ผา การถนอมอาหาร เปนตน
ประเทศไทยตงอยในเขตบรเวณเสนศนยสตร จงไดรบแสงอาทตย
ตลอดทงป และมความเขมของแสงอาทตยอยในระดบคอนขางสง
กระจายทวทกพนทของประเทศ มคาเฉลย 4.7 กโลวตตตอตารางเมตร
ตอวน ซงเพยงพอตอการนำาไปใชประโยชน กรมพฒนาพลงงาน
ทดแทนและอนรกษพลงงาน (พพ.) จงดำาเนนโครงการเพอใชประโยชน
จากพลงงานแสงอาทตยในสองรปแบบ คอเทคโนโลยพลงงานแสง
อาทตยเพอผลตไฟฟา และเทคโนโลยพลงงานแสงอาทตยเพอผลต
ความรอน
1 แผงผลตไฟฟาจากแสงอาทตยชวยใหชาวบานในพนทชนบทหางไกล ซงระบบสายสงไฟฟาหลกยงเขาไมถง สามารถมไฟฟาใช2 พลงงานแสงอาทตยยงมประโยชนในการผลตความรอนเพออบอาหาร หรอเพอผลตนำารอน (3)
2 3
P 98-145 (chapter 4).indd 104 21/12/2012 18:36
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน” 105
1. พลงงานแสงอาทตยเพอผลตไฟฟา
การใชพลงงานแสงอาทตยผลตไฟฟามอปกรณตวกลางสำาคญ
สำาหรบเปลยนรปพลงงานแสงใหกลายเปนพลงงานไฟฟา เรยกวา
“เซลลแสงอาทตย” (Solar Cell หรอ Solar PV)
พพ. ไดสงเสรม สนบสนน และตดตงระบบผลตไฟฟาดวยเซลล
แสงอาทตย เพอจดทำาระบบประจแบตเตอร ระบบสบนำา ระบบ Mini
Grid และระบบผลตไฟฟา สำาหรบกลมเปาหมายทอยหางไกลจากระบบ
สายสงไฟฟาของการไฟฟาสวนภมภาค (กฟภ.) หรอพนทซงมขอ
จำากดบางประการททำาใหการไฟฟาสวนภมภาคไมสามารถดำาเนนการ
จายไฟฟาได เชน โรงเรยนในชนบท สถานอนามย ศนยการเรยนร
1
2 3
P 98-145 (chapter 4).indd 105 21/12/2012 18:36
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”106 60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”
ชมชน ฐานปฏบตการทางทหารและตำารวจตระเวนชายแดน พนท
ปาสงวนแหงชาต และกจกรรมในพนทโครงการพระราชดำาร เปนตน
โดย พพ. ไดดำาเนนการตดตงระบบผลตไฟฟาพลงงานแสงอาทตย
ตงแตป 2536-2554 จำานวนทงสน 1,756 แหง ขนาดกำาลงการผลต
รวม 3,905.491 กโลวตต
2. พลงงานแสงอาทตยเพอผลตความรอน
การใชพลงงานแสงอาทตยเพอผลตความรอนมอปกรณสำาคญ
เชน แผงผลตนำารอนดวยพลงงานแสงอาทตย (solar collector) รวมถง
โครงสรางอาคารทสามารถรวบรวมและกกเกบความรอนแสงอาทตย
ไวภายใน เชน โรงอบอาหารพลงงานแสงอาทตย
พพ. ไดสงเสรมการผลตและการใชนำารอนพลงงานแสงอาทตย
ดวยระบบผสมผสาน โดยการใชแผงผลตนำ ารอนดวยพลงงาน
แสงอาทตย รวมกบ “ความรอนปลอยทง” (waste heat) ของสถาน
ประกอบการ เชน ความรอนทงจากชดระบายอากาศของเครองปรบ
อากาศ เตาเผา หมอไอนำา เปนตน รวมทงสนบสนนคาใชจายในการ
ลงทนตดตงระบบผลตนำารอนพลงงานแสงอาทตย ประมาณรอยละ 30
ของการลงทนตดตงระบบใหแกกจการธรกจ อาคารภาครฐ หนวยงาน
ในกำากบของรฐ รฐวสาหกจ องคกรทไมแสวงหาผลกำาไรทใชนำารอน
ทงน พพ. ไดดำาเนนการสงเสรมตงแตป 2551-2554 มสถาน
ประกอบการทตดตงแลวเสรจ 115 แหง รวมพนทแผงรบรงส
ดวงอาทตย 25,653 ตารางเมตร คดเปนผลประหยด 3.247 ktoe
ตอป
เปาหมายตามแผน AEDP ในป 2564
1. กำาหนดเปาหมายการผลตไฟฟาจากพลงงานแสงอาทตย ในป
2564 คอ 2,000 MW จากปจจบน (ตลาคม 2555) มกำาลงการผลต
รวม 360 MW โดยมมาตรการสงเสรมทสำาคญ เชน
การสงเสรมโครงการระบบขนาดเลกทสามารถตดตงในระดบ
ชมชนและครวเรอน รวมทงระบบผลตไฟฟาพลงงานแสงอาทตย
บนหลงคา (Solar PV Rooftop) เชน บานเรอน คอนโดมเนยม
อาคารสำานกงาน อาคารภาครฐ โรงงาน ฯลฯ
การสงเสรมอตสาหกรรมผลตแผงแสงอาทตยตนนำาแบบ
ครบวงจร เชน โรงงานผลตซลคอนเวเฟอร
การปรบมาตรการจงใจภาคเอกชนในการลงทนจดตงโรง
ไฟฟาพลงงานแสงอาทตยจากการให Adder มาเปนระบบ Feed in
Tarif (FiT)
การใหการไฟฟาทงสามหนวยงานเตรยมความพรอมในการ
ขยายและเพมระบบสายสงเพอรองรบพลงงานทดแทนทเพมขน รวม
ทงเตรยมการพฒนาสระบบ Smart Grid
2. กำาหนดเปาหมายการผลตความรอนจากพลงงานแสงอาทตย
ในป 2564 คอ 100 ktoe จากปจจบน (ตลาคม 2555) ทมกำาลง
การผลตรวม 4 ktoe โดยมมาตรการสงเสรมทสำาคญ เชน
สงเสรมการตดตงระบบนำารอน/นำาเยนแสงอาทตย (solar
heating/cooling)
พฒนาระบบนำารอนแสงอาทตยระดบครวเรอนทมตนทนตำา
พฒนากลไกภาคบงคบ เชน building energy code เพอ
บงคบอาคารขนาดใหญตดตงระบบนำารอน/นำาเยนแสงอาทตย
สงเสรมระบบอบแหงแสงอาทตยสำาหรบธรกจขนาดกลางและ
ขนาดเลก (SME) และวสาหกจชมชน (OTOP)
P 98-145 (chapter 4).indd 106 21/12/2012 18:36
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน” 107
บานานาโซไซต ยกระดบกลวยตากสพาราโบลาโดมแหงแรกของไทย
“ผมกลาพดไดเตมปากวา นาทนบานานาโซไซตคอ
กลวยตากทขายแพงทสดในประเทศไทย”
วฒชย ชะนะมา ผจดการ บรษทบานานาโซไซต จำากด แสดงความภาคภมใจในมลคากลวยตากจากอำาเภอบางกระทม จงหวด
พษณโลก ทสามารถขายไดในราคากลองละ 35 บาท (มสามชน)
“กลวยตากของผมผานองคความรทางวทยาศาสตรและกระบวน
การผลตทางเทคโนโลย รบรองจาก Innovative House (สำานกงาน
กองทนสนบสนนการวจย) ผบรโภคจงไมไดแคความอรอยยงสามารถ
วางใจในเรองคณภาพดวย”
1.วฒชยยอนอดตของอำาเภอบางกระทมวา แมจะเปนเมองกลวย
ตากมาชานาน แตกลวยตากของอำาเภอบางกระทมกลบไมเปนทรจก
ของคนเมองนก เนองจากยงไมมยหอเปนของตนเอง เมอชาวบาน
ตากกลวยเสรจจะบรรจลงเขงลำาเลยงไปสถานรถไฟเพอขนสงไปขาย
ตอโรงงานในกรงเทพฯ และถกใสบรรจภณฑตตรายหอของโรงงาน
แทน แตหากใครเดนทางขนภาคเหนอ เมอผานอำาเภอบางกระทมกจะ
เหนภาพสองขางทางรถไฟและถนนเตมไปดวยแผงตากกลวยเรยงราย
และเปนสนคาขายด โดยเฉพาะกลวยตากททำาจากกลวยนำาวาสายพนธ
มะลอองนน ขนชอเรองกลนหอมและรสอรอยตดลนจนเปนเอกลกษณ
ของทน
ตอมาเมอกระบวนการผลตอาหารพฒนาไป ผบรโภคตางหนมา
ใสใจดานสขลกษณะมากขน กลวยตากขายดขางทางกลบถกมองวาไม
สะอาด ชาวบานทเคยตากกลวยบนแครไมไผหนาบานอวดสายตาผ
บรโภค ตองหลบมาไวในบาน นำาออกมาเฉพาะเวลามแดดมลม เมอ
ความตองการของผบรโภคลดลง แตจำานวนผขายคงท จงเกดปญหา
ในการรกษาคณภาพของสนคา
เพอใหมรดกทางวฒนธรรมอาหารทสานตอจากครอบครวอยรอด
วฒชยจงปรบแนวคดใหม
ในป 2548 เขากอตง “วสาหกจชมชนกลวยตากบปผา” ขน ปรบ
กระบวนการผลตกลวยตากแบบภมปญญาชาวบานใหไดมาตรฐานสากล
โดยเรมนำาตอบมาใช แตเมอถงฤดฝนซงไมคอยมแดด การตากกลวย
ตองใชเวลานานถง 7 วน บางครงฝนตกหนกตดกนหลายวนกประสบ
ปญหากลวยตากเนาเสย บางครงคดเปนมลคาเสยหายนบแสนบาท
P 98-145 (chapter 4).indd 107 21/12/2012 18:36
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”108 60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”
ทงวฒชย ผประกอบการรายอน และชาวบาน จงตางพยายาม
ชวยกนคดหาพลงงานทดแทนทจะมาใชเพอมใหเกดความเสยหายขนอก
แลววนหนงจากความมงมนทจะตอสกบฤดฝน กลวยตาก
บางกระทมกพบแสงสวางทปลายอโมงค...
2.“ผมมโอกาสไดรจกอาจารยบณฑต อนณวงศ ผประสานงาน
กองทน สกว. (สำานกงานกองทนสนบสนนการวจย) ภาควชาเทคโนโลย
อาหาร คณะวศวกรรมศาสตรและเทคโนโลยอตสาหกรรม มหาวทยาลย
ศลปากร วทยาเขตสนามจนทร ซงกำาลงทำางานวจยเกยวกบกลวยตาก
ใหชาวเขาทอำาเภอสวนผง จงหวดราชบร ในโครงการสงเสรมอาชพของ
สมเดจพระเทพฯ โดยใชโรงอบพลงงานแสงอาทตยขนาดเลกมาก
ทนทท เหน ผมรสกวาสามารถนำามาประยกตกบองคความรของ
ชาวอำาเภอบางกระทมทมทกษะเรองการตากกลวยมาไมนอยกวา
100 ป แลวขยายขนาดใหเปนอตสาหกรรม โดยนำากลวยนำาวาเขาไปใน
โรงอบใหไดอยางนอย 1,400 กโลกรม” วฒชยเลาถงจดเรมตนกอน
จะพฒนามาเปน “โรงอบพลงงานแสงอาทตย (พาราโบลาโดม)”
เมอจดประกายความคดแลว วฒชยพยายามศกษาขอมลเพม
กระทงไดรจก รศ. ดร. เสรม จนทรฉาย ภาควชาฟสกส คณะวทยาศาสตร
มหาวทยาลยศลปากร ผคดคนเครองอบแหงพลงงานแสงอาทตย
เพอทำาหนาทควบคมอณหภม ความชน และระยะเวลาในการอบผลไม
ทงยงชวยใหผลตไดในทกฤดกาล เขาจงเลาถงแผนโครงการทตองการ
ขยายโรงอบแบบทอำาเภอสวนผง
และนเปนการเรมตนของโครงการใหมซงไดรบทนสนบสนนจาก
กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน (พพ.)
ปรกตพาราโบลาโดมจะปดประตไวเสมอ เพอปองกนความชน ฝน แมลง ฯลฯ
P 98-145 (chapter 4).indd 108 21/12/2012 18:36
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน” 109
“อาจารย เสรมเคยทำาวจยเรองพลงงานแสงอาทตยรวมกบทาง พพ. อยกอนแลว
จงนำาแนวคดพาราโบลาโดมของผมไปทดลองทำาทแขวงจำาปาสก ประเทศลาว เปนแหงแรก
ของโลก และนำาเงนคาตอบแทนสวนหนงซ งไดรบจากงานวจยชนนนมาผลกดนให เกด
โครงการนขนในเมองไทย โดย พพ. ไดรวมสนบสนนงานวจย 70 เปอรเซนต และผมลงทนเอง
อก 30 เปอรเซนต ถอเปนจดเปลยนจากการใชตอบสพาราโบลาโดมหลงแรกของประเทศไทย”
ตวโครงสรางโดมใชเหลกแปบ บางสวนเปนเหลกชบกลวาไนซ (Hot-Dip Galvanized)
กนสนม และใชแผนโพลคารบอเนต (PC Hollow Sheet) ชนดใสขนาดใหญคลม เพอกกเกบความ
รอนไวภายใน โดมมขนาดกวาง 8 เมตร ยาว 20 เมตร พนทสำาหรบตากแหง 160 ตารางเมตร
ตนทนสรางกวา 8 แสนบาท
โดยหลกการทำางาน พาราโบลาโดมใชกระบวนการสะสมความรอนจากพลงงานแสงอาทตย
ทตกลงมากระทบแลวเกบไวภายในโดม โดยลกษณะองศาของโครงสรางทรงพาราโบลา
จะชวยขยายความรอนภายในโดมจากปรกตไดมากขน 20-30 เปอรเซนต คลายกบการขยายแสง
ดวยเลนสเวาเลนสนน ทำาใหสามารถอบกลวยตากไดครงละประมาณ 1,400 กโลกรม และยน
ระยะเวลาตากกลวยจากเดม 7 วน เหลอเพยง 4 วน
ทกฝายทมสวนรวมตางมงหวงวาพาราโบลาโดมจะแกปญหากลวยเนาเสยในฤดฝนใหหมดลง
ได และชวยใหสภาพผวกลวยดกวาการตากแดดแบบทวไป เนองจากโดมเปนระบบปด โอกาสทกลวย
จะสมผสความชน ยสต รา ฝน หรอแมลง ทเขามาปนเปอนจงมนอยมาก และชวยยดอายการเกบ
กลวยตากใหนานถง 4 เดอน
แตทกอยางยงไมงายอยางทคด...
3.“สองปแรกไมไดผล เราตองการอบกลวยใหออกมาเปนกลวยตาก แตกลบไดกลวยนง เพราะ
กลวยไมแหง บางทผวกลวยกเกดจดแดงหรอไมกขาวกระดางเหมอนกลวยทวางบนเตาปง”
วฒชยเผยอปสรรคในชวงเรมตน ถงอยางนนเขายงมนใจในประสทธภาพของพาราโบลาโดม
วาสามารถใชประโยชนไดจรง เพยงแตมนษยตองถอดรหสเทคโนโลยใหไดกอน
“เราตงขอสงเกตวาการอบเฉยๆ อาจไมทำาใหนำาอสระหายไป (นำาซงทำาหนาทคงความสดใน
อาหาร) เหมอนเราอยในตอบ เหงอออกกจรงแตไมแหง ตางจากเมอเวลาตากแดดกลางแจง เหงอ
ออกแลวแหง เราจงคดวานาจะเกยวกบลมสมพทธ”
นนำามาสการมองสาเหตของปญหาวาพาราโบลาโดมตดตงพดลมไมเพยงพอ ทมวจยรวม
กนประมวลขอมลและจบทศทางลมใหม จากนนไดนำาพดลมตวใหญวางเสรมเพอสรางลมสมพทธ
ผลลพธคอ กลวยแหงสนท
การพลกกลวยเพอใหไดรบความรอนทวถงกนทกสวน
กลวยตากเคลอบชอกโกแลต
ปรกตพาราโบลาโดมจะปดประตไวเสมอ เพอปองกนความชน ฝน แมลง ฯลฯ
P 98-145 (chapter 4).indd 109 21/12/2012 18:37
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”110
เมอถอดรหสจากเทคโนโลยสำาเรจในป 2551 ภาพลกษณใหม
ของกลวยตากบางกระทมจงถอกำาเนด...
“ผมอยากประกาศใหรวากลวยตากบางกระทมไมไดตากแดด
ตากลมแบบเดมแลว เรามพาราโบลาโดมแหงแรกของประเทศไทย จง
มาคดเรองชอผลตภณฑวาตองสรางแบรนดใหดเปนสากล จงเปนทมา
ของชอ บานานาโซไซต เพอสะกดใหสงคมและผบรโภครวานไมใช
กลวยตากธรรมดา แตผานองคความรดานพลงงานมาผสานเขากบ
เทคโนโลยตางๆ โดยนกวจยและการชวยเหลอจาก พพ.”
ความสำาเรจของพาราโบลาโดมสงผลใหเกดความเปลยนแปลง
ในอำาเภอบางกระทม โดยมวฒชยเปนผเรมตนสรางสรรคกรรมวธตาก
กลวยแบบไมตองทงไวกลางแจง โดยไดรบการสงเสรมชวยเหลองบ
ลงทนบางสวนจาก พพ.
“สงทผมภาคภมใจมาก คอบานานาโซไซตเปนผสรางแรงกระตน
แกผประกอบการกลวยตากในอำาเภอบางกระทม เรมใสใจกระบวนการ
ผลต วนนผมมพาราโบลาโดมสหลง โดยทนสนบสนนสวนหนงจาก
พพ. แตในอำาเภอบางกระทมวนนมผประกอบการใชแลวไมตำากวา
10 ราย บางรายขอเงนสนบสนนจาก พพ. เชนกน บางรายทม
ศกยภาพกสรางขนเลยนแบบเองเลย ซงหากทาง พพ. เหนวาผ
ประกอบการบางรายสรางแบบผดๆ ถกๆ เขายงสงเจาหนาทเขามา
ชวยแนะนำาแบบทถกตองให”
4.ผลพวงจากการทำาวจยดวยการสรางองคความร ทำาใหอตสาห-
กรรมกลวยตากบางกระทมมคณภาพเปนจดขาย สามารถระบบนฉลาก
ผลตภณฑไดอยางภาคภมใจวาคอกลวยตากจากพาราโบลาโดม และชวย
ใหเกษตรกรในพนทรวมถงจงหวดใกลเคยงมรายไดเพมขนดวย
“เวลานกำาลงการผลตกลวยตากของอำาเภอบางกระทมยงใหญมาก
ผมวาไมตำากวา 7 แสนตนตอป ผมลองคำานวณวากลวยนำาวา 1,400
กโลกรม ตากเสรจได 350 กโลกรม เฉพาะสตอกกลวยตากทผมขาย
ก 100 ตนตอป มาจากกลวยนำาวาหลายแสนกโลกรม แลว
ผประกอบการรายใหญกวาผมอก รวมแลวจะเปนเทาใด”
บานานาโซไซตตอกยำาความสำาเรจอกขนดวยผลตภณฑ
กลวยตากเคลอบชอกโกแลตและไซรปกลวย (นำาหวานเขมขนจากกลวย
นำาวาทไดจากกระบวนการผลตกลวยตากในพาราโบลาโดม) ซงไดรบ
ความนยมสง
ในอนาคตอำาเภอบางกระทมอาจไดรบการสงเสรมใหเปนเมอง
ตนแบบดานกระบวนการตากกลวยทผประกอบการทวประเทศตองมา
ศกษาดงาน
การตากกลวยเปรยบเสมอน DNA ของชาวบางกระทม แมวธ
ตากแดดตากลมกลางแจงจะเคยเปนทมาของ “เมองกลวยตาก” แตวนน
การอบแหงใน “พาราโบลาโดม” โดยการสนบสนนจาก พพ. ไดรบการ
ยอมรบใหเปนภาพลกษณใหมของบางกระทมเรยบรอยแลว
วฒชย ชะนะมา เจาของผลตภณฑบานานาโซไซต กลาวทงทาย
“เมอกอนคนเหนแผงกลวยตากบางกระทมขางทางกเตอนกนให
ระวงแมลงวน ระวงความสะอาด เดยวนเราพดไดอยางภาคภมใจวา
ถาใครอยากเหนแผงกลวยตากบางกระทม ตองขนเครองบนแลวมอง
ทะลลงมายงพาราโบลาโดม”
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”
P 98-145 (chapter 4).indd 110 21/12/2012 18:37
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”
“นำารอนพลงงานแสงอาทตย”โรงพยาบาลฯ สถาบนวจยจฬาภรณ
ในบรรดาอาคารจำานวนมากทเรยงรายอยรมถนนวภาวดรงสต
อาคาร 14 ชนของโรงพยาบาลศนยวจยศกษาและบำาบดโรคมะเรง
สถาบนวจยจฬาภรณ ดจะพเศษกวาอาคารอนๆ ดวยบนชนดาดฟา
มแผงรบรงสดวงอาทตย (solar collector) 100 แผงตงเรยงราย
อยเตมพนท
เปนเวลา 3 ปแลวทแผงรบรงสดวงอาทตยเหลานทำางานรวม
กบระบบปรบอากาศโรงพยาบาล ผลตนำารอนถงวนละ 30,000 ลตร
และชวยใหโรงพยาบาลประหยดคาไฟฟาจากระบบการทำานำารอนแบบ
ดงเดมไดถงปละ 1.49 ลานบาท ทงยงลดการปลอยกาซเรอนกระจก
ได 91.83 ตนตอป
1. ตงแตชวงกลางป 2552 กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษ
พลงงาน (พพ.) ไดเรมดำาเนนโครงการศกษาพฒนาและสาธตการผลต
นำารอนดวยพลงงานแสงอาทตยของโรงพยาบาลฯ สถาบนวจยจฬา-
ภรณ โดยถอเปนโครงการนำารองศกษาพฒนาการผลตนำารอนพลงงาน
แสงอาทตยผสมผสานกบความรอนเหลอทงจากระบบทำาความเยน
ปจจบนเทคโนโลยการผลตนำารอนดวยพลงงานแสงอาทตย
จากแผงรบความรอนมสองแบบ คอแบบแผนเรยบ และแบบหลอด
สญญากาศ ซงมประสทธภาพ 21 เปอรเซนต และ 38 เปอรเซนต
ตามลำาดบ ขนอยกบปรมาณรงสดวงอาทตยทไดรบและประสทธภาพ
ของอปกรณรบรงส โดยโรงพยาบาลเลอกใชระบบแบบผสมผสาน
เจษฎา ใบเจรญ หวหนาฝายวศวกรสวนอาคารและสถานทและ
บรการกลาง ซงดแลระบบผลตนำารอนพลงงานแสงอาทตยเลาวา
แผงรบรงสดวงอาทตย 100 แผงมพนทรบรงส 200 ตารางเมตร
แผงรบรงสดวงอาทตยบนดาดฟาอาคารโรงพยาบาล
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน” 111
P 98-145 (chapter 4).indd 111 21/12/2012 18:37
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”112 60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”
โดยหนไปในทศทางทคำานวณแลววาเปนองศาทรบพลงงานแสงอาทตย
ไดมากทสด โดยจะทำานำารอนรวมกนกบระบบปรบอากาศทมการตดตง
“ระบบแลกเปลยนความรอน” ซงจะดงความรอนจากเครองปรบอากาศ
ขนาด 250 ตนของตกสถาบนวจยจฬาภรณทตงอยอกดานของโรง
พยาบาลมาใช
“เราไดนำารอนจากสองระบบ คอระบบปรบอากาศ และระบบแผง
รบรงสดวงอาทตย นำารอนรอยละ 70 จะถกจายใหแกผปวย ทเหลอ
จะสำารองเอาไวในถงเกบขนาด 15,000 ลตร จำานวนสองถง ทมความ
สามารถในการรกษาอณหภมของนำาเชนเดยวกบกระตกนำารอน”
เจษฎาบอกวาระบบทเหนในปจจบนเกดจากการคำานวณความ
ตองการใชนำาของหองพกผปวยทงตก
“เชนทนเปนโรงพยาบาลขนาด 100 เตยง แตละหองตองการใช
นำาเฉลยวนละ 60 ลตร เมอคณดวยจำานวนหอง จำานวนวน จะไดคา
ตองการนำารอนในแตละเดอน เราพบวาปรมาณทตองการคอ 15,000
ลตรตอวน นอกจากระบบแผงรบรงสดวงอาทตยแลว ระบบผลตท
เราเพมขนมา คอการดงความรอนทปรกตเครองปรบอากาศจะปลอย
ทงไปโดยไมไดใชประโยชน นำากลบมาใชทำานำารอนดวยเครอง Edge
Heat Exchanger โดยเราทำานำาอณหภมสงสดไดท 70 องศาเซลเซยส
แลวสงเขาถงเกบซงจะรกษาอณหภมไวท 40-50 องศาเซลเซยสและ
จายออกไปเมอใชงาน”
ระบบผลตนำารอนพลงงานแสงอาทตยทโรงพยาบาลฯ สถาบนวจยจฬาภรณ มกำาลงผลต 30,000 ลตรตอวน และทำางานตดตอกนมาเปนเวลา 3 ปแลว
P 98-145 (chapter 4).indd 112 21/12/2012 18:37
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน” 113
ปจจบนกำาลงการผลตนำารอนจากระบบนอยท 30,000 ลตรตอวน
โดยรอยละ 70 จายเขาสหองพกฟนผปวยชน 7-10 อกรอยละ 30 ใช
ในกจกรรมทวไปของโรงพยาบาล โดยชวงกลางวนเนนการใชนำารอน
ทไดจากระบบแผงรบรงสดวงอาทตย สวนกลางคนใชนำารอนทสะสม
ไวจากกลางวนและนำารอนจากระบบปรบอากาศเปนหลก ทงนปรมาณ
การใชอาจเพมสงกวา 15,000 ลตรตอวน หากโรงพยาบาลมคนไขมาใช
บรการและมผปวยในจำานวนมาก แตในภาพรวมถอวาสามารถผลตได
อยางเพยงพอและเหลอใชงานจำานวนมาก
2.สำาหรบการดแลระบบนนไมยงยากแตอยางใด
เจษฎา ใบเจรญ อธบายวาปรกตเขากบทมงานทงหมด 14 คน
จะคอยตดตามหนาจอคอมพวเตอรในหองควบคมซงเดนโปรแกรมระบบ
การทำางานผลตนำารอนอย และขอมลสวนหนงจากระบบจะสงไปแสดง
บนจอภาพในโถงตอนรบผปวยของโรงพยาบาล เพอใหผมาใชบรการ
ทราบวาขณะนสามารถประหยดพลงงานไฟฟาและลดการปลอยกาซ
เรอนกระจกไดเปนปรมาณเทาใด
สวนปญหาความไมสมำาเสมอของแสงอาทตยนน เขาบอกวาท
ผานมาถอวาแผงรบรงสดวงอาทตยยงทำางานไดด
“เพราะบานเรามชวงไมมแดดจรงๆ เพยงไมกวนเทานนในรอบป
และระบบยงอาศยความรอนจากระบบปรบอากาศซงทำางานตลอดเวลา
จงไมตองกงวลวาระบบจะสะดด และหากสองระบบทผสมผสานกน
ทำางานไมไดทงค เรายงมระบบฮตเตอรทำานำารอนสำารองไวอกหนงระบบ”
หลงจากเรมใชงานระบบเตมทในป 2552 วนนระบบผลตนำารอน
ยงทำางานไดอยางราบรน
“เราคาดวาแผงรบรงสดวงอาทตยจะมอายการใชงานไมตำากวา
10 ป สงทตองทำาคอการบำารงรกษาอปกรณตางๆ และทำาความ
สะอาดแผงรบรงสดวงอาทตยซงอาจมฝนเกาะหรอเกดการชำารด ระยะ
แรกทปรกษาของเราซงเขามาชวยวางระบบ คอคณะวศวกรรมศาสตร
มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตกำาแพงแสน จงหวดนครปฐม
สวนปจจบนคอมหาวทยาลยอบลราชธาน”
ลาสดทางโรงพยาบาลมแนวคดตอยอดระบบผลตนำารอนพลงงาน
แสงอาทตย ดวยการนำานำารอนเขามาชวยการทำางานของระบบปรบ
อากาศ
เจษฎาอธบายถงแนวคดนวา “ปจจบนเราใชนำารอนแค 15,000
ลตรตอวน หมายความวาเรามกำาลงการผลตเหลอ ขณะทระบบปรบ
อากาศปรกตจะทำางานลดอณหภมหองพรอมกบรดความชนออกไป แต
เมอถงระดบทหองมอณหภมเหมาะสม ระบบจะตดการทำางาน และ
ทำาใหการรดความชนสะดดไปดวย เราจงคดนำานำารอนทเหลอมาแก
ปญหาการตดการทำางานของเครองปรบอากาศโดยไมตองลดอณหภม
หอง ดวยการเดนทอนำารอนเขาไปในระบบปรบอากาศ เพอใหมการ
รดความชนอยตลอดเวลา ขณะนอยในขนตอนนำาเสนอหลกการ ขอ
งบประมาณ และปรกษามหาวทยาลยอบลราชธานใหชวยดขอมลและ
ประเมนผลดผลเสย”
3.เจาหนาทของโรงพยาบาลบอกวา ทกวนนมคนมาชมงานระบบ
ผลตนำารอนพลงงานแสงอาทตยอยเปนระยะ สวนมากมาศกษาเพอนำา
ไปปรบใชกบอาคารหนวยงานของตน
“ตอไปโรงพยาบาลยงจะเปลยนหลอดไฟและตดตงระบบไฟฟา
อจฉรยะ เพอใหแสงสวางเหมาะสมตามความตองการใชงานในแตละ
พนท ถาทกอาคารทำาเชนเดยวกนกบทโรงพยาบาลฯ สถาบนวจย
จฬาภรณ รฐบาลจะประหยดตนทนการผลตไฟฟาและลดการปลอยกาซ
คารบอนไดจำานวนมาก”
เจษฎายงทงทายกบเราวา “ระบบนเหมาะกบเมองไทยมาก และ
พพ. ควรจะสนบสนนและขยายผลใหหลายอาคารทำาตอไป”
สวนหนงของระบบทอสงนำารอน
P 98-145 (chapter 4).indd 113 21/12/2012 18:37
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”
พลงงานลมWind Energy
ลมเปนพลงงานรปแบบหนงซงอยรอบตวเรา มนษยคนเคยกบลมเปนอยางด และรจกนำาลมมาใชประโยชนตงแต
โบราณ เชน เรอ กงหนลมวดนำา จดเปนแหลงพลงงานธรรมชาตท
สะอาด และไมกอใหเกดผลกระทบตอภาวะโลกรอน
การศกษาศกยภาพพลงงานลมในประเทศไทยนน เรมตนตงแต
ป 2518 โดยปจจบนกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน
(พพ.) มสถานวดลมรวม 70 สถาน เปนสถานวดลมทมความสง 40
เมตร จำานวน 47 สถาน และสถานวดลมทมความสง 90 เมตร
จำานวน 23 สถาน และอนาคตมแผนทจะปรบปรงใหสถานวดลมท
ความสง 40 เมตร เปนความสง 90 เมตรทงหมด
ปจจบนเทคโนโลยการใชพลงงานลมมประโยชนในสองรปแบบ
ดวยกน คอกงหนลมเพอผลตไฟฟา และกงหนลมเพอสบนำา
พลงงานลมจะเปลยนเปนพลงงานไฟฟาโดยการหมนใบพดซงเชอมตอกบเครองกำาเนดไฟฟา
> กงหนลมขนาดใหญ ขนาด 1.5 MW ตวแรกของประเทศไทยทบานทะเลปง ตำาบลหวไทร อำาเภอหวไทร จงหวดนครศรธรรมราช
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”
P 98-145 (chapter 4).indd 114 21/12/2012 18:37
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน” 115
> กงหนลมขนาดใหญ ขนาด 1.5 MW ตวแรกของประเทศไทยทบานทะเลปง ตำาบลหวไทร อำาเภอหวไทร จงหวดนครศรธรรมราช
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”
P 98-145 (chapter 4).indd 115 21/12/2012 18:37
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”116 60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”
P 98-145 (chapter 4).indd 116 21/12/2012 18:37
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน” 117
1. กงหนลมเพอผลตไฟฟา (Wind Turbine for Electricity)
กงหนลมเพอผลตไฟฟาเปนกงหนลมทอาศยลมหมน “ใบพด”
ของกงหนซงตดอยกบ “เครองกำาเนดไฟฟา” โดยปรมาณไฟฟาทผลต
ไดขนอยกบความเรวของลม ความยาวของใบพด และสถานทตด
ตง โดยการออกแบบกงหนลมตองอาศยความรดานพลศาสตร และ
หลกวศวกรรมศาสตรแขนงตางๆ เพอใหไดกำาลงงาน พลงงาน และ
ประสทธภาพสงสด
ปจจบนการใชประโยชนจากพลงงานลมเพอผลตพลงงานไฟฟาม
เพมมากขน โดยเฉพาะในประเทศแถบยโรป สำาหรบประเทศไทยการ
ใชประโยชนจากพลงงานลมเพอผลตไฟฟายงมคอนขางนอย เนองจาก
ศกยภาพพลงงานลมในประเทศไมสงมากนกเมอเทยบกบประเทศอนๆ
พพ. ไดสงเสรมการวจยจดสรางกงหนลมความเรวลมตำาท
เหมาะสมกบประเทศไทย สงเสรมการใชกงหนลมประสทธภาพสง
จากทงในและตางประเทศ และสาธตการผลตไฟฟาจากกงหนลมขนาด
ตงแต 1-1,500 กโลวตต โดยถงป 2554 ดำาเนนการตดตงแลวเสรจ
จำานวน 9 แหง มขนาดกำาลงการผลต 1,897 กโลวตต
โครงการตดตงกงหนลมผลตไฟฟาขนาดใหญทสดของประเทศไทย
ตงอยบนพนทสาธารณประโยชนประมาณ 3 ไร ณ บานทะเลปง หม
2 ตำาบลหวไทร อำาเภอหวไทร จงหวดนครศรธรรมราช ขนาดกำาลง
การผลต 1.5 เมกะวตต เรมตนโครงการตงแตวนท 28 กนยายน
2550 สามารถผลตไฟฟาไดปละ 1.8 ลานหนวย คดเปนคาไฟฟา
ประมาณ 10 ลานบาทตอป ลดการนำาเขาพลงงานได 0.153 ktoe ตอป
นอกจากนยงสนบสนนสวนตางดานราคาในการพฒนาพลงงาน
ลมสระบบทงกงหนลม (Wind Farm) และในเชงพาณชยทสำาคญตอไป
ในอนาคต
2. กงหนลมเพอสบนำา (Wind Turbine for Pumping)
กงหนลมเพอสบนำา คอกงหนลมแบบสบชก เปนกงหนลมชนด
หลายใบ สวนใหญใชสบนำาจากบอ สระนำา หนองนำา และแหลงนำาทไม
ลกนก เพอนำานำามาใชในการเกษตร ฟารมเลยงสตว ทำานาเกลอ และ
การอปโภคบรโภค มความสามารถในการยกหรอดดนำาไดในระยะทสง
กวาแบบระหด
เปาหมายตามแผน AEDP ในป 2564
กำาหนดเปาหมายการผลตไฟฟาจากพลงงานลมในป 2564 คอ
1,200 MW ปจจบน (ตลาคม 2555) มกำาลงการผลตรวม 90 MW
โดยมมาตรการสงเสรมทสำาคญ เชน
การสงเสรมกงหนลมเพอผลตไฟฟารวมกบระบบผลตไฟฟาอน
ในชมชนหางไกล และเกาะทยงไมมไฟฟาใช
การอำานวยความสะดวกใหเอกชนสามารถขอใชพนทและ
ดำาเนนการตดตงกงหนลมในพนทหางไกลได
การผลกดนใหมอตสาหกรรมการผลตอปกรณสวนควบ เพอ
การกกเกบไฟฟาและระบบผลตไฟฟาพลงงานลมแบบผสมผสาน
พฒนารปแบบกงหนลมทเหมาะสมกบความเรวลมของประเทศ
เชน กงหนลมความเรวตำา (Lowspeed Wind)
< กงหนลมผลตไฟฟาขนาด 1 kW ตดตงทอทยานสงแวดลอมนานาชาตสรนธร จงหวดเพชรบร
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”
P 98-145 (chapter 4).indd 117 21/12/2012 18:37
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”118 60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”
“นำา” เปนพลงงานทดแทนทใชเพอการผลตกระแสไฟฟา
โดยการกกนำาใหมระดบสงขนดวยการสรางเขอนหรอฝาย แลวผน
นำาลงผานทอททอดลงสทตำา เขาสเครองกงหนนำาผลกใบพดใหเกดแรง
หมนเพลาซงเชอมตอกบเครองกำาเนดไฟฟา ผลตกระแสไฟฟาออกมา
เพอสงไปใชตามบานเรอน
ประเทศไทยสงเสรมการใชพลงนำามาตงแตป 2507 โดยม
วตถประสงคเพอใหชมชนทอยหางไกลในชนบท มแหลงกำาเนดไฟฟา
จากโรงไฟฟาพลงนำาเพอผลตกระแสไฟฟาใชในชมชน ลดและปองกน
ปญหาอบตภยทางธรรมชาต โดยการรกษาตนนำา รวมทงลดการนำาเขา
นำามนซงเปนเชอเพลงหลกในการผลตไฟฟา ทสำาคญคอการสงเสรม
การมสวนรวมของชมชน เพราะประชาชนจะรวมกนเปนเจาของ และ
บรหารจดการทรพยากรในทองถนอยางมประสทธภาพ
ในปงบประมาณ 2554 โครงการไฟฟาพลงนำาทอยในความ
รบผดชอบของกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน (พพ.)
สามารถผลตพลงงานไฟฟาไดรวมทงสน 143.282 ลานกโลวตตตอ
ชวโมง ลดการนำาเขานำามนดบได 31.743 ktoe
พลงงานนำาขนาดเลกMini Hydro
> ไฟฟาพลงนำาอาศยแรงโนมถวงของโลกเปลยนพลงงานศกยใหเปนพลงงานจลนเพอหมนกงหนของเครองกำาเนดไฟฟา
> ทอสงนำาทผนจากเขอนหรอฝายเขาสอาคารโรงไฟฟาซงอยในระดบพนทซงตำากวา
P 98-145 (chapter 4).indd 118 21/12/2012 18:37
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน” 119
โครงการไฟฟาพลงนำาขนาดเลก
มกำาลงการผลตไฟฟาขนาดตงแต 200 กโลวตตขนไปแตไมเกน
12 เมกะวตต พพ. ไดเรมดำาเนนการกอสรางมาตงแตป 2507 จนถง
ปจจบนกอสรางแลวเสรจรวม 25 แหง โอนไปอยภายใตการดำาเนน
งานของการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย 3 แหง อยภายใตการ
ดำาเนนงานของ พพ. 22 แหง มกำาลงการผลตรวม 43.318 เมกะวตต
สามารถผลตกระแสไฟฟาเฉลยปละ 124.32 ลานกโลวตตตอชวโมง
หรอ 27.54 ktoe ลดการปลอยกาซประมาณ 72.254 tCO2 ตอป
โครงการไฟฟาพลงนำาระดบหมบาน
พพ. ไดดำาเนนการจดตงโครงการไฟฟาพลงนำาระดบหมบาน
เปนรปแบบความรวมมอกบชมชนโดยการใชพลงงานนำาขนาดเลกจาก
แมนำาในชมชน มกำาลงการผลตตำากวา 200 กโลวตต ปจจบนม
จำานวนโครงการไฟฟาพลงนำาระดบหมบานทเดนเครองผลตพลงงาน
ไฟฟาอยจำานวน 47 โครงการ กำาลงผลตรวม 1,590 กโลวตต ม
ครวเรอนทไดรบประโยชนจากโครงการจำานวน 4,115 ครวเรอน และ
อยระหวางการกอสรางเพมอกหลายแหง
P 98-145 (chapter 4).indd 119 21/12/2012 18:37
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”120 60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”
โรงไฟฟาพลงนำาแมกำาปอง จากพลงงานชมชนสจตสำานกการอนรกษ
หมบานแมกำาปอง ตำาบลหวยแกว อำาเภอแมออน จงหวด
เชยงใหม เปนชมชนเกาแกอายกวา 100 ป ตงอยบนเนนเขาของ
ดอยแมกำาปอง สงจากระดบนำาทะเลโดยเฉลย 1,300 เมตร ปจจบน
กลายเปนแหลงทองเทยวโฮมสเตยทมชอเสยง แตละปมนกทองเทยว
แวะเวยนมาพกอาศยนบพนคน เนองจากอากาศเยนสบายตลอดทงป
และตำาแหนงทตงอยทามกลางหบเขา แวดลอมดวยไรชา กาแฟ ปา
ธรรมชาตทอดมดวยแมกไมนานาพรรณ อกทงยอดดอยมอนลานทอย
ไมไกลจากหมบานยงเปนตนกำาเนดลำาหวยหลายสาย เชน หวยแมลาย
หวยแมกำาปอง ทไหลผานหมบานลงไปสทตำา กเปนแหลงพลงงาน
สำาหรบผลตกระแสไฟฟาใชในชมชน
สภาพธรรมชาตและแหลงนำาอนอดมสมบรณนอกจากเกอหนน
ศกยภาพการเปนแหลงทองเทยวเชงอนรกษแลว ยงทำาใหบานแมกำาปอง
กลายเปนตนแบบของหมบานในโครงการพฒนาไฟฟาพลงนำาอกดวย
เปาหมายตามแผน AEDP ในป 2564
กำาหนดเปาหมายการผลตไฟฟาจากพลงนำา (พลงนำาขนาดเลก
ระบบพลงนำาทายเขอนชลประทานและระบบสบกลบ) ในป 2564 คอ
1,608 MW จากปจจบน (ตลาคม 2555) มกำาลงการผลตรวม 586 MW
โดยเนนมาตรการสงเสรม เชน
การผลตไฟฟาพลงนำาระดบหมบานใหแกราษฎรทไมมไฟฟา
ใช โดยไมเชอมโยงกบระบบสายสงไฟฟา (Off Grid)
สนบสนนการกอสรางโครงการไฟฟาพลงนำาระดบชมชนให
องคกรปกครองสวนทองถนหรอชมชนเจาของพนทมสวนรวมเปนเจา
ของโครงการ และสามารถบรหารงานและบำารงรกษาเองไดในอนาคต
แกไขปญหาอปสรรคในการพฒนาโครงการไฟฟาพลงนำา
ขนาดเลกทอาจตงอยในพนทออนไหว เชน พนทลมนำาชน 1-B พนท
อทยานแหงชาต หรอเขตรกษาพนธสตวปา เปนตน
วจยและพฒนา Micro Hydro Turbine แบบนำาไหล
ศกษาพฒนาเครองกงหนนำาแบบความสงหวนำาตำา
> โรงไฟฟาพลงนำาแมกำาปองโครงการแรกสรางแลวเสรจ และสามารถจายกระแสไฟฟาเขาหมบานไดเมอปลายป 2526
P 98-145 (chapter 4).indd 120 21/12/2012 18:37
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน” 121
โรงไฟฟาพลงนำาแมกำาปอง จากพลงงานชมชนสจตสำานกการอนรกษ
P 98-145 (chapter 4).indd 121 21/12/2012 18:37
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”122 60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”
1. ยอนไปในอดตกวา 20 ปกอน บานแมกำาปองยงเปนชมชนบน
ดอยในถนทรกนดารทไมมไฟฟาใช และไมมถนนสำาหรบรถยนตวง
เขามาในหมบาน
โครงการกอสรางโรงไฟฟาพลงนำาขนาดเลกบานแมกำาปอง
เกดขนเมอป 2525 จากความรวมมอของหนวยงานรฐและชาวบาน
ในชมชน โดยสำานกงานพลงงานแหงชาต (พพ. ในขณะนน) เปน
ฝายสำารวจพนทและความเปนไปได กำาหนดจดสรางฝายและโรงไฟฟา
ใหความรดานการออกแบบและงานชาง รวมทงสนบสนนงบประมาณ
จดซอเครองกำาเนดไฟฟา เครองจกร หมอแปลง สายสง และวสด
อปกรณดานงานชางตางๆ สวนชาวบานเปนผจดหาวสดกอสราง
บางสวน ไดแก หน ทราย ไมแบบ และรวมลงแรงในงานกอสราง
เชน การวางทอสงนำาจากฝายสโรงไฟฟา เดนสายไฟ ตงเสาไฟฟา ฯลฯ
การกอสรางแลวเสรจปลายป 2526 ขณะนนตดตงเครองกำาเนด
ไฟฟาเพยงเครองเดยว มกำาลงการผลตไฟฟา 20 กโลวตต โดยฝาย
คอนกรตเสรมเหลกกกเกบนำาจากหวยแมกำาปองทสรางบรเวณดานบน
หมบาน มความสงตางระดบจากโรงไฟฟาถง 55 เมตร นำาทสงผาน
มาตามทอสโรงไฟฟาจงมแรงดนสง ไหลผานใบพดกงหนทเพลาหมน
มเฟองทดรอบเชอมตอกบเพลาหมนของเครองกำาเนดไฟฟา ซงจะผลต
กระแสไฟฟาออกมาผานตควบคมไฟ สงไปยงหมอแปลงไฟฟา กอนจาย
กระแสไฟฟาผานระบบสายสงเขาสหมบาน
หลงจากนน พพ. กสงมอบโรงไฟฟาพลงนำาใหชมชนดแลจดการ
เอง โดยใหความรในเรองการควบคมและบำารงรกษาระบบกำาเนดไฟฟา
ฝกอบรมชาวบานจนกระทงสามารถดแลโรงไฟฟาดวยตนเองได แต
หากเกดปญหาทเกนความสามารถของชาวบาน หรอตองซอมแซม
เครองจกรสวนตางๆ ทาง พพ. จะเขามาชวยแกไข
ปลายป 2526 หมบานแมกำาปองซงมจำานวนราว 140 หลงคา
เรอน จงมไฟฟาใชเปนครงแรก โดยขณะนนมขอตกลงการใชไฟฟา
> ลำาหวยแมกำาปองซงกำาเนดจากยอดดอยมอนลานมนำาเพยงพอสำาหรบผลตไฟฟาไดตลอดป
P 98-145 (chapter 4).indd 122 21/12/2012 18:37
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน” 123
รวมกนวา บานแตละหลงใชหลอดไฟไดสามดวง มปลกไฟไดหนงตว
และหามใชเครองออกเชอมเหลกหรอเครองใชไฟฟาทกนไฟมาก
รวมทงมการจดทะเบยนจดตง “สหกรณไฟฟาโครงการหลวง
แมกำาปอง จำากด” เมอป 2529 เพอทำาหนาทดแลโรงไฟฟา บรหาร
จดการรายไดคาไฟฟา โดยผใชไฟฟาทกครวเรอนจะตองสมครเปน
สมาชกของสหกรณ คาไฟทเกบไดหลงหกรายจายสวนกองทนเพอ
บำารงรกษาและซอมแซมวสดอปกรณ คาจางคนดแลโรงไฟฟาแลว ยง
มเงนปนผลและกองทนใหสมาชกกยม รวมทงเหลอเงนกองทนเพอทำา
ประโยชนสาธารณะใหแกชมชน
2.“กอนหนานนสมยทหมบานไมมไฟฟา ชาวบานมแตทวทใชไฟ
จากหมอแบตเตอร ซงมอยไมกเครอง ตเยนกยงไมมสกเครอง แต
หลงจากโรงไฟฟาพลงนำาของหมบานเรมจายไฟฟาในป 2527 เครองใช
ไฟฟาในหมบานเรมเยอะขน เรมตนดวยทว เครองเสยง ตอนหลงม
ตเยนตามมาอก ทำาใหเครองกำาเนดไฟฟาทำางานหนก ในป 2528-
2529 จงมเหตการณไฟฟาตกหรอไฟดบบอยครง” พอหลวงพรมมนทร
พวงมาลา อดตผใหญบานแมกำาปองบอกเลา
ในป 2532 พพ. จงเขามาสนบสนนการสรางโรงไฟฟาพลงนำา
บานแมกำาปองโครงการ 2 โดยตดตงเครองกำาเนดไฟฟาตวใหมมกำาลง
การผลต 20 กโลวตตภายในอาคารโรงไฟฟาเดมทตดตงเครองกำาเนด
ไฟฟาตวแรก แลวเดนทอสงนำามาจากฝายเดยวกน
ตอมาสหกรณฯ ตดสนใจขายไฟฟาแกหมบานใกลเคยง คอ บาน
แมลาย เพอเพมรายได หลงจากนนประมาณ 1-2 ป เมอทงสองหม
บานมเครองใชไฟฟาเพมขนเรอยๆ กสงผลใหเกดไฟตกหรอไฟดบ
บอยครง
เมอกระแสไฟฟาทผลตไดเรมไมเพยงพอตอความตองการ โรง
ไฟฟาพลงนำาบานแมกำาปองโครงการท 3 จงเกดขนตามมาในป 2537
โดย พพ. เขามาสนบสนนเชนเดม แตคราวนสรางฝายและอาคาร
โรงไฟฟาใหม หางจากจดแรกราว 1 กโลเมตร อยในเขตหมบาน
ธารทอง ซงขณะนนยงไมแยกตวจากหมบานแมกำาปอง และตดตง
เครองกำาเนดไฟฟาทมกำาลงการผลต 40 กโลวตต สถานการณการใช
ไฟฟาของทงสองหมบานจงกลบสภาวะปรกต
P 98-145 (chapter 4).indd 123 21/12/2012 18:37
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”124 60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”
1 ชาวบานแมกำาปองสวนใหญใชไฟฟาพลงนำา สลบกบไฟฟาของ กฟภ. ภายในบานจงตดตงคตเอาตควบคมไฟสองตว2 อปกรณสำาคญทตดตงในอาคารโรงไฟฟา ไดแก กงหนนำา เครองกำาเนดไฟฟา และตควบคมไฟฟา3 พอหลวงพรมมนทร พวงมาลา
1
2 3
P 98-145 (chapter 4).indd 124 21/12/2012 18:38
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน” 125
ความเปลยนแปลงเกดขนอกครง เมอการไฟฟาสวนภมภาค
(กฟภ.) ขยายระบบสายสงไฟฟาเขามาถงหมบานแมกำาปองเมอป
2544 อยางไรกตามชาวบานยงเลอกใชไฟสองระบบ คอทงไฟฟาพลงนำา
และ “ไฟหลวง” ควบคกนมาถงปจจบน
เพราะเมอเปรยบเทยบกนแลว คาไฟฟาพลงนำาของชมชน
มราคาหนวยละ 2 บาท ซงคงทเปนเวลาเกอบ 30 ปแลว นบแตโรง
ไฟฟาสรางเสรจ ถกกวาคาไฟฟาของ กฟภ. ซงราคาหนวยละ 4 บาทกวา
เพยงแตกระแสไฟฟาจากโรงไฟฟาพลงนำายงไมสมำาเสมอ โดยเฉพาะ
ชวงหวคำาทมการใชไฟฟามากอาจเกดไฟตกหรอไฟดบ
ดงนนทหมบานแมกำาปองแทบทกหลงคาเรอนจะมคตเอาต
ควบคมไฟฟาสองตว ตอนกลางวนทปรมาณการใชไฟฟาในหมบานยง
ไมมากนก กสบคตเอาตเลอกใชไฟฟาพลงนำา เมอถงชวงหวคำาทคนใช
ไฟฟามาก คอยสบคตเอาตอกตวเพอใชไฟฟาของ กฟภ.
ดงเชนทบานของปาเกษร เสทธะยะ ซงพาเราขนไปดแผงควบคม
ไฟบนชนสอง ขณะนนเวลาประมาณบาย 3 โมง คตเอาตตวซายบน
แผงเปนของการไฟฟาสวนภมภาค สวนคตเอาตดานขวาของไฟฟาพลง
นำาถกสบลงมา บงบอกวาบานนกำาลงใชกระแสไฟจากโรงไฟฟาพลงนำา
ปาเกษรเลาวา ตามปรกตทบานจะใชไฟฟาพลงนำาในตอนกลาง
วน จนถงทมกวาคอยสบคตเอาตเปลยนไปใชไฟจากการไฟฟาสวน
ภมภาค และเสยคาไฟฟาเดอนละ 200 กวาบาท
แตไมกปทผานมามอยชวงหนงทนำาแลง ทำาใหปาตองใชไฟจาก
การไฟฟาสวนภมภาคเกอบทงเดอน ปรากฏวาเดอนนนบานของปาเสย
คาไฟถง 400 กวาบาท
ปาเกษรบอกวาทเลอกใชไฟฟาพลงนำาเพราะ
“โรงไฟฟาพลงนำาเปนของบานเรา แลวเปนสหกรณดวย เราก
ชวยกนไป เราจายคาไฟฟาเรากไดประโยชน สนปไดรบเงนปนผล ถง
จะไดไมมากนก ประมาณ 20-30 บาท”
3.พอหลวงพรมมนทรซงเปนผอาวโสทคนในชมชนใหความนบถอ
ใหความเหนวา
“โครงการโรงไฟฟาพลงนำามประโยชนตอหมบานหลายแง ทงแง
ของการมสวนรวม เพราะชาวบานทกหลงคาเรอนมสวนรวมสรางโรง
ไฟฟา ตงแตสมทบหน ทราย ไมแบบ เสาไฟ และทำาใหเกดการรวม
กลม เพราะพอมการตงสหกรณการไฟฟาฯ กเกดกลมตางๆ ตามมา
เปนสมาชกสหกรณ เชน กลมโฮมสเตย กลมแมบาน ฯลฯ”
สงทสำาคญคอพอหลวงพรมมนทรมองวา
“โครงการโรงไฟฟาพลงนำาชวยสรางจตสำานกในการอนรกษใหแก
ชมชน ชาวบานรวาเพราะมปาจงมนำาเพอใชผลตไฟฟา ดงนนการใช
พลงงานจงนำาไปสการรคณคาของปาและธรรมชาตไดในชวตจรง”
ตวอยางซงเปนรปธรรมเกดขนในระหวางป 2537-2538 เมอม
บางชวงเวลาทลำาหวยแมกำาปองมนำานอยเกอบแหงขอด ทำาใหโรงไฟฟา
พลงนำาไมสามารถผลตกระแสไฟฟาใชในหมบานไดตลอด 24 ชวโมง
กระทงป 2539 เมอพอหลวงพรมมนทรไดรบตำาแหนงผใหญบาน
แมกำาปอง เขาคดวาสถานการณนำานอยอาจมสาเหตจากไฟปาทเกดขน
หลายปตดกน จงจดประชมชาวบานเพอหารอ แลวเรมออกไปชวยกน
ทำาแนวกนไฟปาตงแตป 2540 นบจากนนนำาในลำาหวยแมกำาปองก
กลบมามปรมาณเพมขน สามารถใชผลตกระแสไฟฟาไดตลอดป
นอกจากนนชมชนแมกำาปองยงดำาเนนกจกรรมการอนรกษ
ธรรมชาตอยางตอเนอง โดยทกภาคสวนของชมชนเขามามบทบาท
ไมวาคณะกรรมการหมบาน กลมโฮมสเตย กลมสมนไพร ฯลฯ รวม
กำาหนดกฎระเบยบ กตกาการดแลรกษาปา การปลกปา หรอการทำาแนว
กนไฟ โดยทกปชาวบานจะรวมกนทำาแนวกนไฟในเดอนมนาคม และ
รวมกนปลกปาในชวงระหวางเดอนพฤษภาคมถงสงหาคม
ผลของการดแลรกษาปา ทำาใหบานแมกำาปองมสภาพแวดลอม
ทางธรรมชาตทอดมสมบรณ กลายเปนหมบานการทองเทยวโฮมสเตย
ทมชอเสยง เปนการเพมรายไดใหชมชน อกทงลำาหวยยงมนำาสำาหรบ
ผลตไฟฟาเปนแหลงพลงงานทางเลอกใหแกชมชนมาตราบจนทกวนน
P 98-145 (chapter 4).indd 125 21/12/2012 18:38
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”126 60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”
ชวมวล หมายถง วตถหรอสสารทไดจากธรรมชาตหรอสงมชวต
โดยไมนบการกลายเปนเชอเพลงฟอสซล ซงสามารถนำามาใชเปนแหลง
พลงงาน เชน ไมยางพารา ตนขาวโพด ซงขาวโพด ฟางขาว แกลบ
กากมะพราว กะลามะพราว ปาลม มนสำาปะหลง ออย ฯลฯ ในอดต
ชวมวลสวนใหญเปนเศษวสดจากผลตผลทางการเกษตรทถกทงใหเปน
ปยอนทรย หรอถกกำาจดโดยการเผาทำาลายซงเปนการสรางมลภาวะให
แกสงแวดลอม ทงทชวมวลมคณสมบตในการเปนเชอเพลงอยางด และ
ใหคาพลงงานความรอนในระดบทสามารถนำาไปใชประโยชนได
ประเทศไทยนบเปนประเทศเกษตรกรรมทสำาคญแหงหนงของ
โลก ประชาชนมากกวารอยละ 50 ประกอบอาชพเกษตรกรรม จงม
ชวมวลซงเปนผลพลอยไดจากผลตผลทางการเกษตรจำานวนมาก
ปจจบนประเทศไทยมศกยภาพจากชวมวลคงเหลอ 26,449,250 ตน คด
เปนศกยภาพในการผลตพลงงานไฟฟาประมาณ 2,900 เมกะวตต และ
ศกยภาพในการผลตพลงงานความรอน 10,340 ktoe
พลงงานชวมวลBiomass
P 98-145 (chapter 4).indd 126 21/12/2012 18:38
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน” 127
วธการเปลยนชวมวลใหเปนพลงงานนนมหลายรปแบบ ไดแก
การเผาไหมตรง (d i rect combust ion) การผลตกาซชวมวล
(gasification) การผลตกาซชวภาพ (biogas) และการผลตเชอเพลง
ชวภาพ โดยปจจบนชวมวลสวนใหญไดรบการแปรเปนพลงงานโดยวธ
การเผาไหมตรง และการผลตกาซชวมวลเปนสวนใหญ
กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน (พพ.) ได
ดำาเนนการวจย สาธต และสนบสนนการผลตพลงงานจากชวมวล เชน
การศกษา ออกแบบ ปรบขยายขนาดกำาลงการผลตของระบบผลต
พลงงานจากชวมวลแบบ Three Stages Gasifier ใหสอดคลองกบ
ปรมาณความตองการกระแสไฟฟาสำาหรบชมชนขนาดใหญ การคดเลอก
พนททมศกยภาพเพอตดตงและสาธตระบบผลตกาซชวมวลในการสบนำา
เพอการเกษตรขนาด 1,000 ลกบาศกเมตรตอชวโมง เปนตน
ผลการตดตงระบบผลตพลงงานจากชวมวลถงป 2555 พพ. ได
ตดตงระบบสำาหรบผลตพลงงานความรอน ไฟฟา และการสบนำาเพอ
การเกษตรรวม 5 แหง กำาลงการผลตตดตงรวม 1,320 กโลวตต และ
สงเสรมใหเอกชนลงทนในโรงไฟฟาชวมวลขนาดตางๆ มกำาลงการผลต
รวมเกอบ 2,000 เมกะวตต
โครงการสาธต Biomass Gasification ท พพ. รเรมขน
P 98-145 (chapter 4).indd 127 21/12/2012 18:38
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”128 60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”
เปาหมายตามแผน AEDP ในป 2564
กำาหนดเปาหมายการผลตไฟฟาจากชวมวลในป 2564 คอ 3,630
MW โดยเนนมาตรการสงเสรม เชน
การจดตง “สถานผลตพลงงานชมชน Distributed-Green
Generation (DGG)” โดยมกลมวสาหกจพลงงานชมชนเปนเจาของ
และบรหารจดการสถานฯ ไดอยางครบวงจร
สงเสรมการปลกไมโตเรวและหญาโตเรวในพนทรกราง
วางเปลา หรอพนททไมไดมการใชประโยชน พรอมแปรรปเพอจำาหนาย
เปนเชอเพลงใหสถานผลตพลงงานชมชน นำาไปใชตอยอดในการผลต
ไฟฟา
พจารณากำาหนดมาตรการสนบสนนเชง Adder หรอ FiT
และ Renewable Heat Incentive (RHI) พเศษสำาหรบโครงการ DGG
ในระดบชมชนเปนการเฉพาะ
จดเตรยมมาตรการดานการเงนสนบสนนการเพมประสทธ-
ภาพโรงไฟฟาชวมวลทใช Low Pressure Boiler ทผลตไฟฟาจาก
ชวมวล ใหเปน High Pressure Boiler
พฒนาเทคโนโลย Gasifier และ Gas Engine และพฒนา
อตสาหกรรมตอเนองเพอการผลตภายในประเทศ
พฒนาเทคโนโลยการผลตเชอเพลงชวมวลเหลว (Biomass-
to-Liquid)
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”
P 98-145 (chapter 4).indd 128 21/12/2012 18:38
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน” 12960 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”
P 98-145 (chapter 4).indd 129 21/12/2012 18:38
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”130 60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”
กาซชวภาพ คอกาซทเกดจากระบบบำาบดของเสยดวยกระบวน
การหมกสารอนทรยทมอยในของเสย เชน นำาเสย มลสตว ขยะ เศษ
อาหาร หรอของเหลอใชทางการเกษตร ในสภาพไรออกซเจน โดย
แบคทเรยทไมใชออกซเจนจะยอยสลายสารอนทรย แลวผลตกาซหลาย
ชนดออกมา รวมเรยกวากาซชวภาพ สวนใหญจะเปนกาซมเทนซงม
สมบตในการตดไฟได จงนำามาใชผลตเปนพลงงานทดแทนได
ปจจบนของเสยและนำาเสยมปรมาณมหาศาล ซงมาจากทงภาค
อตสาหกรรม โดยเฉพาะอตสาหกรรมแปรรปผลตภณฑทางการเกษตร
และอตสาหกรรมผลตอาหาร และจากภาคเกษตรกรรม เชน ฟารม
ปศสตว ซงมอยจำานวนมาก รวมทงของเสยจากขยะมลฝอย เศษอาหาร
เหลอทงในเมองใหญๆ
การสงเสรมการใชกาซชวภาพผลตพลงงานทงในรปพลงงาน
ความรอนและไฟฟา นอกจากจะเปนการบรหารจดการของเสยใหคน
กลบมาเปนพลงงานทมคาแลว ยงชวยใหชมชนทอาศยอยใกลฟารม
เลยงหม โรงงาน หรอโรงฆาสตว ไดบรรเทาผลกระทบจากมลภาวะ
ตางๆ รวมทงยงมสวนชวยลดการปลดปลอยกาซมเทน ซงเปนตนเหต
สำาคญของปญหาภาวะโลกรอน
ระบบกาซชวภาพทใชแพรหลายในประเทศไทยมหลายวธดวยกน
ขนอยกบปรมาณของเสย หรอนำาเสย ทสำาคญ ไดแกกาซชวภาพBiogas
1 ของเสยในบอหมกจะถกยอยสลายโดยจลนทรย กลายเปนกาซชวภาพ2 เครองยนตดเซลทดดแปลงใหใชกาซมเทน เปนเชอเพลงเพอผลตไฟฟา3 บอรวบรวมนำาเสยของโรงงาน4 ฟารมหมเปนหนงในภาคการเกษตรทมศกยภาพสง ในการผลตกาซชวภาพ
1
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”
P 98-145 (chapter 4).indd 130 21/12/2012 18:38
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน” 131
2 3
4
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”
P 98-145 (chapter 4).indd 131 21/12/2012 18:38
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”132 60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”
1. ระบบกาซชวภาพจากอตสาหกรรมทางการเกษตร
ประเภทอตสาหกรรม เชน โรงงานอตสาหกรรมอาหาร โรงงาน
นำาตาล โรงงานแปงมนสำาปะหลง โรงฆาสตว เปนตน โดยใชเทคโน-
โลยการบำาบดนำาเสยแบบไรอากาศ
กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน (พพ.) ได
สงเสรมและสนบสนนการใชพลงงานทดแทนจากกาซชวภาพตงแตป
2547 โดยการสงเสรมการผลตกาซชวภาพจากนำาเสยโรงงานอตสาหกรรม
4 ราย รวมขนาดกำาลงผลตประมาณ 41,502 ลกบาศกเมตรตอวน
2. ระบบกาซชวภาพจากฟารมเลยงสตว
ฟารมเลยงสตวทมศกยภาพ เชน ฟารมสกร ฟารมโค โดย พพ.
ดำาเนนการผานโครงการสงเสรมระบบผลตกาซชวภาพในฟารมปศสตว
แบบ พพ.1 และ แบบ พพ.2 ดงน
ระบบกาซชวภาพสำาเรจรปแบบ พพ.1 สามารถรองรบนำาเสย
ทเกดจากกระบวนการเลยงสกรขน จำานวน 500 ตว ปรมาณนำาเสยท
เกดจากกจกรรมการเลยงประมาณ 10 ลกบาศกเมตรตอวน และ
สามารถผลตกาซชวภาพไดประมาณ 25 ลกบาศกเมตรตอวน ตงแต
ป 2550-2554 มผประกอบการทไดรบการสงเสรมจากระบบนจำานวน
48 ราย ผลตกาซชวภาพได 438,000 ลกบาศกเมตรตอป
ระบบกาซชวภาพสำาเรจรปแบบ พพ.2 สามารถรองรบนำาเสย
ทเกดจากกระบวนการเลยงสกรขน จำานวน 100 ตว ปรมาณนำาเสยท
เกดจากกจกรรมการเลยงประมาณ 2 ลกบาศกเมตรตอวน และ
สามารถผลตกาซชวภาพไดประมาณ 5 ลกบาศกเมตรตอวน ตงแต
ป 2550-2554 มผประกอบการทไดรบการสงเสรมจากระบบนจำานวน
25 ราย ผลตกาซชวภาพได 45,625 ลกบาศกเมตรตอป
3. ระบบกาซชวภาพจากขยะมลฝอย
พพ. ไดดำาเนนโครงการสงเสรมการผลตพลงงานจากขยะ
ตงแตป 2547 โดยพฒนาถงหมกกาซชวภาพจากขยะอนทรยสำาเรจรป
ขนาดเลก ซงรองรบขยะอนทรยไดวนละ 40 กโลกรม และผลตกาซ
ชวภาพไดประมาณ 2.5 ลกบาศกเมตรตอวน ทดแทนกาซหงตม
(LPG) ไดประมาณ 1.15 กโลกรมตอวน รวมทงพฒนาระบบผลต
กาซชวภาพจากขยะในระดบชมชน รองรบขยะอนทรยไดสงสด 15 ตน
ตอวน ซงทผานมามการตดตงระบบใหแกชมชนไปแลวหลายแหง
ทวประเทศ
เปาหมายตามแผน AEDP ในป 2564
กำาหนดเปาหมายในป 2564 ใชกาซชวภาพเพอผลตไฟฟา 600
MW จากปจจบน (ตลาคม 2555) มกำาลงการผลตรวม 140 MW และ
ใชขยะเพอผลตไฟฟา 160 MW จากปจจบน (ตลาคม 2555) มกำาลง
การผลตรวม 27 MW โดยมงเนนมาตรการสงเสรม เชน
สนบสนนการผลตกาซชวภาพในระดบครวเรอนโดยเฉพาะ
ชมชนชนบทเพอประโยชนในการนำามาใชเองในครวเรอน
สนบสนนการพฒนาเครอขายทอกาซชวภาพในชมชน (Biogas
Network) เพอตอเชอมระบบทอาจมกำาลงการผลตเหลอใหสามารถนำา
มาแบงปนกนใชไดในชมชน โดยกลไกการบรหารของชมชนเอง
วจยและพฒนาการผลตกาซชวภาพจากของเสยผสม (Co-
Digestion) โดยเฉพาะการนำาชวมวลบางประเภท เชน ผกตบชวา ซง
ขาวโพด มาหมกผสมกบมลสตว
สงเสรมสนบสนนการผลตพลงงานจากขยะในองคการปกครอง
ทองถนขนาดกลางและขนาดเลก
สงเสรมสนบสนนการผลตพลงงานจากขยะในชมชนขนาด
เลก เชน ในโรงเรยน วด หนวยงานตางๆ
สงเสรมการปลกหญาโตเรวเพอใชเปนวตถดบในการหมก
รวมกบของเสยผสมเพอผลตกาซชวภาพสำาหรบทดแทนกาซหงตม
(LPG) ใชในภาคขนสงในรปแบบ CBG และผลตกระแสไฟฟา
P 98-145 (chapter 4).indd 132 21/12/2012 18:38
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน” 133
สมเกยรต โหสกล เจาของ “สมเกยรตฟารม” เอยปากขณะ
เดนสำารวจ “บอกาซชวภาพ” ซงมลกษณะคลายยานอวกาศ และมราง
เชอมตอกบโรงเลยงหม
“เรารดวากจการนสงคมรงเกยจ ทงเรองนำาเสย กลนเนาเหมน
ฟารมเราอยตดทประชมหมบาน ลมพดแรงๆ ผมไมกลว แตพอลมสงบ
กลนขหมมนโชยออกทกทศทาง ถงเราจะพยายามรกษาความสะอาด
คอยลางขหม”
ฟารมเลยงหมของคณสมเกยรตตงอยทตำาบลแพรกหา สดทาง
ดานเหนอของจงหวดพทลง ชาวบานเลยงหมขายเปนอาชพรองจากทำา
สวนยางพารา
วากนวาหมยางเมองตรงทเลองลอ เนอหมสวนหนงถกซอไปจาก
ทน นอกเหนอจากทชาวบานสงขายใหบรษทดานการเกษตรรายใหญ
ชาตชาย ศรหนสด นายกเทศมนตรตำาบลแพรกหา เลาใหฟงใน
ฐานะคนเกาแกวา “กลนขหมในฟารมจะสงกลนโชยออกไปทกทศทาง
ไมตำากวาครงกโลเมตร ถงหนาฝนกยงหนกใจ เพราะหนารอน
กาซพลงขหม กบเสนทางส “ตำาบลปลอดกาซแอลพจ”
ชาวบานยงตากขหมขายเปนปยได แตหนาฝนตองกวาดขหมทงลงทอ
เทานน แลวยงมเรองแมลงวนจำานวนมากทถงกบตองปดบานกนขาว
กนเลย”
แมมรายไดงามจากการทำาฟารมเลยงหม แตชาวแพรกหากตอง
แลกกบมลภาวะ ขอขดแยงระหวางชาวบานกบเจาของฟารมมมาตลอด
กอนนนเคยมเจาของฟารมบางคนนำาขหมในคอกมาลงบอหมก
กาซชวภาพ ทำาเปนเชอเพลงพลงงานใชในฟารมหรอครวเรอน เปนการ
นำาสงปฏกลเหลอทงไรราคามาผานการบำาบดเพอใชประโยชน ทวายง
เปนสวนนอยเทานน
จนเมอสำานกงานพลงงานจงหวดพทลง กระทรวงพลงงาน
รวมกบเทศบาลตำาบลแพรกหา สำารวจวาฟารมหมทง 21 ฟารมซง
กระจายอยทวทงตำาบล มหมมากพอตอการนำามลมาผลตกาซชวภาพ
ใชในครวเรอนได
เมอนนโครงการพฒนาการใชกาซชวภาพจากขหม ตำาบลแพรกหา
อำาเภอควนขนน จงหวดพทลง กเรมขน
แนวทอกาซชวภาพทตำาบลแพรกหามระยะทางรวมเกอบ 100 กโลเมตร
P 98-145 (chapter 4).indd 133 21/12/2012 18:38
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”134 60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”
1.กาซชวภาพมทมาจากกระบวนการเปลยนสารอนทรยทอยในรป
ของแขงและของเหลว เชน คารโบไฮเดรต โปรตน ไขมน ฯลฯ ใหเปน
กาซ โดยกลมจลนทรยทไมใชออกซเจนในการดำารงชวต
การสรางกาซชวภาพจงตองมสารอนทรยเปนวตถดบ มจลนทรย
ชนดทไมใชออกซเจนในการดำารงชวตเปนผผลตภายใตสภาวะไร
ออกซเจน
ในประเทศไทย ฟารมเลยงสตวซงตดตงระบบผลตกาซชวภาพ
มากทสดคอฟารมเลยงหม โดยมากใชระบบหมกชาแบบรางหมกของ
เสยทมสารอนทรยสง คอ มล ปสสาวะ นำาลางคอก ใชเวลาหมกราว
40 วน กาซทไดจะอยใน “บอหมก” โครงสรางปดกกเกบกาซไมใหฟง
กระจายออกไป
บอหมกกาซชวภาพรนแรกของไทยมกมลกษณะเปน Fixed-dome
คอกออฐทรงโคงครอบบอขหมไว ปจจบนหนมาใชแผนผายางพวซ
หนาประมาณ 4 มลลเมตรคลมบอแทน
ทตำาบลแพรกหา สมเกยรตเดนนำาชมใน “สมเกยรตฟารม” ซง
โรงเรอนเลยงหมเปลยนจากระบบเปดมาเปนระบบปดได 2-3 ปแลว
สวนการกอสรางบอหมกกาซชวภาพเพงเรมไดราว 3-4 เดอน
จากตวโรงเรอนเลยงหม สมเกยรตชใหดรางของเสยทตอจาก
โรงเรอนมายงบอรวมนำาเสย
“นคอบอเกบขหม ทกเชาหลงลางคอกหม ปฏกลทกอยางจะไหล
ตามรางมาเกบไวในบอน แลวคอยสบเขาไปในบอหมกกาซชวภาพ”
บอหมกกาซชวภาพของสมเกยรตฟารมมขนาด 300 ลกบาศก
เมตร ลกษณะคลายยานอวกาศ หรอบางคนกบอกวาหนอน มสดำาตาม
สของผายางพวซ
ในวนทเราเดนทางมา แผนยางสดำาของบอกาซตงแนน บงบอก
วาภายในมกาซชวภาพอดแนน
“ขหมจะถกสบเขาบอน พนบอเปนรปตวว กนบอลกประมาณ
2 เมตร” คณสมเกยรตอธบาย
กระบวนการหมกขหมนนไมมอะไรซบซอน เพยงสบขหมเขาไป
ในบอ จลนทรยจะคอยๆ ยอยสลายขหมจนเกดเปนกาซชวภาพ มวล
กาซคอยๆ เพมขนจนดนแผนผายางพวซตง
สรเชษฐ หรด พลงงานจงหวดพทลง เลาเสรมวา “องคประกอบ
ของกาซชวภาพประกอบดวยกาซมเทนราวรอยละ 50-75 มเทนเปน
กาซตดไฟ ใชเปนเชอเพลงได กบกาซคารบอนไดออกไซดราวรอยละ
40 รวมทงยงมกาซอนๆ อก สมบตของกาซชวภาพทไดจงขนอย
กบปรมาณมเทนเปนสำาคญ”
ทวไปนนกาซชวภาพ 1 ลกบาศกเมตร (คดปรมาณมเทนเฉลย
รอยละ 60) จะใหคาความรอน 5,000-5,500 กโลแคลอร หรอเทยบได
กบความรอนจากถานไม 1.6 กโลกรม นำามนเตา 0.5 ลตร หรอไฟฟา
1.2 กโลวตต
หลงปฏกรยาภายในบอหมก กากขหมจะถกดดออกไปเกบไวใน
บอดงกาก ตามดวยลานตากตะกอน
บอหมกกาซชวภาพรปรางคลายยานอวกาศหรอหนอนยกษสดำา ภายในบรรจกาซชวภาพจากการหมกขหม
P 98-145 (chapter 4).indd 134 21/12/2012 18:38
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน” 135
คณสมเกยรตเลาวาเจาของฟารมสามารถนำากากขหมทแทบไมม
กลนแลวไปขายเปนปยอนทรยได หรอใชใสบอปลาใหเปนจลนทรย
บำาบดนำาไดเชนกน
อกดานหนงนนกาซชวภาพทอดแนนในบอหมกจะถกดดเขา
กระบวนการบำาบดสารพษ
คณสมเกยรตชใหดแนวทอพวซทตอจากบอหมกมายงถงใบใหญ
สนำาเงน บอกวา “กาซชวภาพทเพงออกมาจากบอยงสกปรกอย ตองเขา
กระบวนการบำาบดในถงน”
กระบวนการบำาบดเกดขนในถงสองใบ ภายในใบแรกมอปกรณ
กำาจดกาซซลเฟอรไดออกไซดหรอกาซไขเนา ใบถดมามผงเหลก ปนขาว
ชวยกรองกำามะถน รวมทงกรดตางๆ ทจะกดกรอนหวเตาแกส
กาซชวภาพทผานการบำาบดแลวจะถกสงเขาไปยงอปกรณกำาจด
ของเหลว (ไอนำา) สดทายจงถกดดเขาไปใน “ถงพกกาซ” ทมขนาด
8 ลกบาศกเมตร
ถงพกกาซตงอยในบอปนทรงกระบอก ปากถงควำาลงนำาเพอ
ปองกนกาซชวภาพรวไหล กนถงวางทบไวดวยกอนอฐใหญหนกราว
2 ตน
เมอกาซชวภาพถก “อด” เขาถง ปรมาณกาซเพมขนเรอยๆ แรง
ดนภายในถงจากการเกบสะสมกาซชวภาพจะเรมตอสกบนำาหนกของ
กอนอฐ เมอแรงดนกาซมากเขา ถงทลอยนำาจะคอยๆ ยกตวสงขน
ตามแรงดน นเปนวธเพมแรงดนของกาซชวภาพใหสามารถสงกาซไป
ตามระบบทอเพอแจกจายกาซใหชาวบานเมอเปดวาลวแลว
สมเกยรตเลาวา “ทกเชาพอเราเปดวาลวปบ กาซชวภาพจะพงปรด
(ตามทอ) ไปถงสแยกโนนเลย”
สงปฏกลจากคอกหมรอลำาเลยงเขาส “บอหมก”
P 98-145 (chapter 4).indd 135 21/12/2012 18:38
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”136 60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”
เชอเพลงหงตมจากกาซชวภาพชวยใหชาวบานประหยดคาใชจายจากการใชกาซแอลพจ
P 98-145 (chapter 4).indd 136 21/12/2012 18:38
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน” 137
2.สงคมการปกครองของตำาบลแพรกหาแบงออกเปนแปดหมบาน
มประชากรราว 1,447 ครวเรอน มฟารมเลยงหม 21 ฟารม มฟารม
เขารวมโครงการพฒนาการใชกาซชวภาพ 15 ฟารม คดเปนบอหมก
กาซชวภาพรวมกนขนาด 2,822 ลกบาศกเมตร
จากฟารมทกฟารม ประเมนวาทกวนสามารถผลตกาซชวภาพจาก
ขหมไปใชหงตมได 2,600 ครวเรอน เกนจำานวนประชากรทงตำาบล
โครงการขางตนไดรบการสนบสนนจากกรมพฒนาพลงงาน
ทดแทนและอนรกษพลงงาน (พพ.) เปนผรบผดชอบแบบแปลนทาง
วชาการ สำานกงานพลงงานจงหวดพทลงรบผดชอบการประสานงาน
ในพนท และบรษท ปตท. รบผดชอบเรองงานทอสงกาซชวภาพ
บนเนอทราว 11,428 ไร ทอเมนยาว 28 กโลเมตรตดตงอยใต
ดนตามแนวถนนสายหลกในทศตะวนออก-ทศตะวนตก มอาคาร
ควบคมกาซและระบบกำาจดไอนำาตดตงอยเปนระยะ ทอเมนจะรบกาซ
ชวภาพจากฟารมเขามาในระบบ สงตอกาซไปตามทอพวซซงมขนาด
เลกกวาทอเมนเขาสครวเรอนจนถงหวเตาแกสในหองครว คดเปน
ความยาวทอทตอเขาไปในบานรวมกนประมาณ 70 กโลเมตร
สมปอง อมรวรยะชย เจาของฟารมเลยงหมทเขารวมโครงการ
และไดใชกาซชวภาพในครวเรอน เลาวา “ลงใชขหมทำากาซชวภาพตงแต
ป 2525 แตบอหมกชำารดจนตองหยดใชงานไป 2 ปแลว จนเมอป
ทผานมามเจาหนาทเขามาวางระบบใหม เปนบอกาซชวภาพแบบใหม
ทใชผายางคลมบอ คดวาระบบใหมมขอดตรงวธดดกากขหม แตลง
เหนวาตองใชไฟฟาในหลายจดดวยกน”
สรเชษฐ หรด พลงงานจงหวดพทลง ชแจงวาคาไฟฟาในสวนน
ตดตงมเตอรแยกตางหาก และมหนวยงานสวนกลางเปนผรบผดชอบ
สมปองเดนนำาเราเขาไปในครว รบกวนใหภรรยาสาธตการใชกาซ
ชวภาพจดเตาแกสใหด ไฟลกพรบเมอเปดวาลวแลวจดไฟ
ภรรยาคณสมปองเลาวาทกวนนเธอใชกาซชวภาพในการหงตม
ไมใชกาซแอลพจ (LPG) เลย แตยงเกบถงแอลพจไวสำาหรบใชในกรณ
ฉกเฉน
สรเชษฐประเมนและกลาวถงแผนการในอนาคตวา “ทางผดำาเนน
โครงการไดปรกษากบเทศบาลตำาบลแพรกหา เบองตนตกลงวาจะเรยก
เกบคากาซในอตราเหมาจายครวเรอนละ 30 บาท หากครวเรอนเปด
รานอาหาร เกบเดอนละ 100 บาท
“เงนจำานวนนหากเปรยบเทยบกบการใชกาซในบานเรอนทวไป
กาซแอลพจถงใหญราคาประมาณ 300 บาท ปรกตใชไดนาน 3 เดอน
ตกเฉลยเดอนละ 100 บาท แตหากเปลยนมาใชกาซชวภาพทงหมด
จะประหยดเงนเฉพาะการหงหาอาหารไดเบองตนถงเดอนละ 70 บาท
และเปนการแกปญหาเรองการทงขหมดวย”
3.การวางทอสงกาซชวภาพและตดตงระบบแจกจายกาซในตำาบล
แพรกหายงไมแลวเสรจด ในบางพนทแนวทอใตดนไดรบความ
เสยหาย มทอแตกชำารดจากการขดถนน ประเมนวาปจจบนมชาวบาน
สก 300 ครวเรอนเทานน (จาก 1,447 ครวเรอน) ทไดใชประโยชน
จากโครงการน
ชาวบานคนหนงเลาวา “บานอกฝงมกาซชวภาพใชฟรแลว แต
ทำาไมบานทอยฝงนถงไมมใชบาง ทงทอยหางกนนดเดยว”
แตละวนการจายกาซชวภาพจะเรมขนเวลาประมาณ 06.00 น.
และสนสดลงเวลา 19.00 น. โดยเจาของฟารมทตดตงระบบบอหมก
กาซชวภาพจะตองเปนผรบผดชอบในการเปดปดวาลว หากเจาของฟารม
รายใดไมเขาใจระบบการทำางาน ไมสามารถดแลรกษาบอหมกได จะ
มเจาหนาทสองคนคอยใหคำาแนะนำา รวมทงเปดปดแทนทกเชาและเยน
ขณะทการดแลการทำางานของบอหมกกาซชวภาพ เจาของฟารม
ตองรกษาระดบกาซในบอไมใหลดนอยลงจนเกนไป ไมเชนนนผายาง
พวซทคลมบอไวจะหยอนคลาย หากฝนตกจะเกดนำาขง จงจำาเปนตอง
รกษาจำานวนหมในฟารมใหสมำาเสมอ บอยครงทอรางในระบบการ
ผลตกาซมขยะเขาไปอดตนจนมอเตอรในระบบสบนำาไดรบความเสย
หาย
แมวนนจะยงมอปสรรคและปญหาทตองปรบปรงแกไข แตคง
เปนเรองธรรมดาสำาหรบการผลกดนโครงการนำารอง ความฝนในการ
เปน “ตำาบลปลอดกาซแอลพจ” ยงรออยขางหนา
เปนเปาหมายวาจะเกดขนจรงในเรววน
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”
P 98-145 (chapter 4).indd 137 21/12/2012 18:38
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”138 60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”
เชอเพลงชวภาพ คอเชอเพลงทไดจากชวมวล (Biomass)
หรอสสารทไดจากพชและสตว โดยมพนฐานจากการสงเคราะหแสง
แลวเกบรวบรวมพลงงานจากดวงอาทตยเอาไวในรปของสารอนทรย
เมอเรานำาสารอนทรยมาผานกระบวนการทเหมาะสมกจะสามารถ
เปลยนชวมวลใหเปนพลงงานในรปของเหลวทใชเปนเชอเพลงได โดย
เฉพาะการใชทดแทนนำามนเบนซนและนำามนดเซลซงเปนเชอเพลงทได
จากฟอสซล
จดเดนของเชอเพลงเหลวชวภาพ คอการเผาเชอเพลงชนดนจะ
ปลอยปรมาณสารไฮโดรคารบอนตำา และยงกอใหเกดปรมาณกาซพษ
นอยกวาเชอเพลงชนดอนเมอเทยบกนในอตราตอหนวย
ปจจบนเชอเพลงชวภาพมใชในสองรปแบบหลกๆ คอ ไบโอดเซล
และเอทานอล
ไบโอดเซล (Biodiesel)
ไบโอดเซลคอนำามนจากพชหรอไขมนสตว มการผลตไดหลาย
รปแบบ แมกระทงนำามนพชทไมผานกระบวนการใดๆ กสามารถใชกบ
เครองยนตดเซลได แตอาจมปญหาการใชงานบาง การผลตไบโอ-
ดเซลใชกระบวนการทางเคมเปลยนโครงสรางของนำามนพช โดย
ใชแอลกอฮอลเขาไปทำาปฏกรยาเคมและใชกรดหรอดางเปนตวเรง
ปฏกรยา เรยกวา Transesterification จนไดเอสเทอรซงมสมบต
ใกลเคยงกบนำามนดเซล
ไบโอดเซลสามารถใชเปนเชอเพลงไดโดยไมตองผสมนำามนดเซล
เลย เรยกวา B100 หรอผสมกบนำามนดเซลในอตราสวนตางๆ เชน
ผสมไบโอดเซล 5 สวนกบนำามนดเซล 95 สวน เรยกวา B5 ปจจบน
ทวโลกใชนำามนดเซลในรปของไบโอดเซลหลายประเทศแลว
เชอเพลงชวภาพBiofuel
> การทดลองไบโอดเซลเพอใหไดเชอเพลงประสทธภาพสงสด
P 98-145 (chapter 4).indd 138 21/12/2012 18:38
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน” 139
วตถดบในการผลตไบโอดเซลมาจากพชชนดทใหนำามนเปนหลก
ทสำาคญ เชน ปาลมนำามน สบดำา มะพราว ถวเหลอง ถวลสง ละหง งา
ฯลฯ การสนบสนนการใชไบโอดเซล นอกจากจะชวยลดการนำาเขานำามน
จากตางประเทศแลว ยงเปนการสงเสรมการเพาะปลกพชพลงงาน
ใหเปนอกทางเลอกหนงของเกษตรกรนอกเหนอไปจากการเพาะปลก
พชอาหาร โดยปจจบนปาลมนำามนเปนพชนำามนทนยมใชผลตไบโอ-
ดเซลมากทสด และพชทกำาลงอยในความสนใจมากขน คอ สบดำา และ
สาหรายนำาจด-นำาเคม
กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน (พพ.) ไดจดทำา
แผนยทธศาสตรไบโอดเซลมาตงแตป 2548 เพอสงเสรมใหมการ
ผลตและการใชไบโอดเซลทดแทนนำามนดเซล โดยในป 2555 ม
> การทดลองไบโอดเซลเพอใหไดเชอเพลงประสทธภาพสงสด
ปาลมนำามน
P 98-145 (chapter 4).indd 139 21/12/2012 18:38
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”140 60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”
โรงงานผลตไบโอดเซลจำานวน 16 รายทไดคณภาพตามประกาศของ
กรมธรกจพลงงาน มกำาลงการผลตรวม 6.5 ลานลตรตอวน ซงทผาน
มาประเทศไทยยงประสบปญหาความไมมเสถยรภาพของผลผลตปาลม
นำามนทใชเปนวตถดบหลก
เอทานอล (Ethanol)
เอทานอลคอแอลกอฮอลทเกดจากการหมกพชเกษตร เชน ออย
มนสำาปะหลง ขาวโพด กากนำาตาล ฟางขาว ฯลฯ โดยกระบวนการหมก
จะเปลยนแปงในพชใหเปนนำาตาล แลวเปลยนจากนำาตาลเปนเอทล-
แอลกอฮอลซงมความบรสทธ 99.5 เปอรเซนต เมอนำาเอทานอลมา
ผสมกบนำามนเบนซนจะไดเชอเพลงทเรยกวา แกสโซฮอล (Gasohol)
หากนำาไปผสมกบนำามนดเซล เรยกวา ดโซฮอล (Diesohol)
เอทานอลสามารถทดแทนการใชนำามนเบนซนและสารเพม
ออกเทน MTBE (Methyl Tertiary Butyl Ether) ซงประเทศไทยตอง
นำาเขาจากตางประเทศ เครองยนตเบนซนสามารถใชแกสโซฮอลได
โดยไมตองดดแปลง เกดการเผาไหมทสมบรณ ชวยลดการปลอยควน
ดำา และสารกอมลพษอนๆ
ปจจบนประเทศไทยมการใชแกสโซฮอล 95 และแกสโซฮอล 91
แทนการใชนำามนเบนซน 95 ซงเกดจากการผสมเอทานอลกบนำามน
เบนซน โดยมเอทานอลผสมไมเกนรอยละ 10 ในอนาคตกำาลง
สงเสรมการใชแกสโซฮอลซงมเอทานอลผสมในอตราสวนทสงขน เชน
E20 (เอทานอลผสมรอยละ 20) E85 เปนตน
พพ. ไดจดทำายทธศาสตรแกสโซฮอลมาตงแตป 2546 เพอ
สงเสรมการผลตเอทานอลมาผสมนำามนเบนซนเปนแกสโซฮอลสำาหรบ
รถยนต โดยในป 2554 มโรงงานผลตเอทานอล 19 โรง มกำาลง
การผลตรวม 3.08 ลานลตรตอวน แตยงผลตเอทานอลได 1.5 ลาน
ลตรตอวน
เปาหมายตามแผน AEDP ในป 2564
1. ไบโอดเซล กำาหนดเปาหมายในป 2564 คอ 5.97 ลานลตร
ตอวน ปจจบน (ตลาคม 2555) มกำาลงการผลตรวม 1.8 ลานลตร
ตอวน โดยมงเนนการสงเสรม เชน
การปลกปาลมนำามนในพนททเหมาะสมโดยไมแยงพนทพช
อาหาร 5.5 ลานไร
มกำาลงการผลตนำามนปาลมดบไมนอยกวา 3.05 ลานตนตอป
เตรยมพฒนามาตรฐานไบโอดเซลแบบ FAME ใหสามารถม
สดสวนผสมในนำามนดเซลถง 7 เปอรเซนต (B7)
การบรหารจดการแบบครบวงจร ตงแตการปลกปาลมนำามน
การสกดนำามน การผลตนำามนพชบรโภค การผลตไบโอดเซลและ
อตสาหกรรมตอเนอง การนำาเขา การสงออก และ R&D เพอลดตนทน
และสรางมลคาเพมแกประเทศสงสด
2. เอทานอล กำาหนดเปาหมายในป 2564 คอ 9 ลานลตรตอวน
ปจจบน (ตลาคม 2555) มกำาลงการผลตรวม 1.5 ลานลตรตอวน โดย
มงเนนการสงเสรม เชน
เพมผลผลตเฉลยของมนสำาปะหลงและออยไมนอยกวา
5 และ 15 ตนตอไรตอป
สนบสนนงบประมาณการวจย ทดสอบ และการสรางแรง
จงใจเพอเพมความตองการใชเอทานอล
ปรบปรงกฎระเบยบ ขอบงคบ และกฎหมาย เพอรองรบการ
คาเอทานอลอยางเสรมากขนในอนาคต
ประชาสมพนธสรางความเขาใจนำามนแกสโซฮอล E10 E20
E85 อยางตอเนอง
ยกเลกประเภทนำามนเบนซน 91 สนบสนนการผลตรถยนต
E85 ในรถยนตนงทวไป และ ECO-CAR โดยการลดภาษสรรพสามต
สบดำา และมนสำาปะหลง เปนพชเกษตรสำาคญในการผลตเชอเพลงชวภาพ
P 98-145 (chapter 4).indd 140 21/12/2012 18:38
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน” 141
เกาะพะลวย “กรนไอสแลนด”บนเสนทางสเกาะตนแบบพลงงานสะอาด
เกาะพะลวยเหมอนเกาะในตำานาน ทแมแตชาวสราษฎรฯ บางคน
กไมรจก
คณปาคนหนงท “อาวสอง” ถงกบสพยอกในเชงนอยอกนอยใจ
วา “นกทองเทยวนงเรอผานไประหวางทาดอนสก เกาะววตาหลบ กบ
เกาะสมย ยงไมมใครแนะนำาใหรจกเกาะน” ทงๆ ทเรอทองเทยวแลน
อยหางไปเพยงนดเดยวเทานน
เกาะลกลบในสายตาสาธารณชนตงอยกลางอาวไทย หางจาก
เกาะสมยไปทางทศตะวนตกราว 20 กโลเมตร หางจากทาเรอดอนสก
(อำาเภอดอนสก จงหวดสราษฎรธาน) ไปทางทศตะวนออก 23 กโลเมตร
เปนหนงในหมเกาะนอยใหญของอทยานแหงชาตหมเกาะอางทอง และ
พนทราวครงหนงของเกาะกอยในเขตอทยานฯ ดวย
ดานการปกครอง แมเกาะพะลวยจะขนตรงกบอำาเภอเกาะสมย
แตเรองราวของเกาะซงชมชนบนเกาะเคยเรยกและเขยนวา “พลวย”
(ออกเสยงควบกลำาหนงพยางค) ทงในอดตและปจจบน นอยคนนกจะ
ทราบประวตความเปนมาอยางชดเจน
อาจเพราะเกาะพะลวยมบานชาวประมงอาศยอยไมถง 200
หลงคาเรอน ไมมชายหาดงดงามสะอาดสะอานดงเชนเกาะทองเทยว
ชอดงอนๆ ในผนทะเลเดยวกน คงเปนเหตผลใหเกาะพะลวยไมไดรบ
ความสนใจนกจากโลกภายนอก
ในยามคลนลมสงบ เรอโดยสารจากทาดอนสกแลนมาถงเกาะ
พะลวยไดในเวลาชวโมงครง แตหากอยในชวงฤดมรสม ผคนบนเกาะ
อาจตองตดขาดจากโลกภายนอกนานเปนสปดาห
เซลลแสงอาทตยระบบ“โซลารโฮม” ตดตงอยทวไป ในทกครวเรอนบนเกาะพะลวย
P 98-145 (chapter 4).indd 141 21/12/2012 18:38
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”142 60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”
ซงอาจถอเปนเรองปรกตธรรมดาสำาหรบลกหลานชาวประมง
บนเกาะน
สงจำาเปนอยางยงสำาหรบการดำารงชวตบนเกาะนคอนำาจด ท
ผานมาชาวบานอาศยนำาฝน และมกเกดความขาดแคลนทกป อางเกบ
นำาทมอยไมอาจกกเกบนำาไวใชประโยชนได จนชาวบานตองตดตอกอง
ทพเรอขอใหชวยขนนำาจดมาให หรอถงกบตองเชาเรอไปซอนำาจาก
บนฝงซงมราคาแพง
ดานการใชไฟฟา ชาวบานยคแรกทเขามาตงรกรากบนเกาะน
อาศยแสงสวางจากตะเกยงนำามน กบเครองปนไฟ จนราวป 2545
การไฟฟาสวนภมภาคไดเขามาตดตง “โซลารโฮม” ให เปนระบบไฟฟา
พลงแสงอาทตยทกครวเรอน
จนป 2553 กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน
(พพ.) ไดรเรมผลกดนโครงการเกาะตนแบบพลงงานสะอาดหรอกรน-
ไอสแลนด (Green Island) ขนทน วตถประสงคเพอผลกดนใหเกด
ชมชนพลงงานสะอาด ลดการปลอยกาซเรอนกระจก รวมทงพฒนา
คณภาพชวตของชาวเกาะพะลวยอยางยงยน
ถงแมวนนจะอยในขนดำาเนนการทามกลางอปสรรคปญหาท
ตองกาวผาน เหนออนใดดเหมอนวาวนนเกาะพะลวยซงเคยเปนแดน
สนธยาในอดต จะไดรบการเปดตวสสาธารณชนมากขนแลว
1.โครงการเกาะพะลวยกรนไอสแลนดเปนผลสบเนองจากการ
รวมประชมเพอแกปญหาภาวะโลกรอน ณ กรงโคเปนเฮเกน ประเทศ
เดนมารก
เมอป 2553 ประเทศเจาภาพไดเสนอความสำาเรจของโครงการ
“The Renewable Energy Island” ทเกาะแซมโซ (Samso) เกาะพนท
114 ตารางกโลเมตร ทผคนบนเกาะไดรบการสนบสนนจากรฐบาล
เดนมารกใหหนมาใชเชอเพลงพลงงานทดแทน 100 เปอรเซนต
โครงการแซมโซเรมตนดวยการตดตงกงหนลมผลตไฟฟา ตอมา
ขยบขยายใชฟางและเศษไมผลตไฟฟาและความรอน ในระยะเวลา
ราว 8 ปคอยๆ ตดตงกงหนลม โซลารเซลล ไบโอแมส ปลกหญาทำา
นำามน จนเกาะทมประชากรราว 4,000 คน เดนหนาสเสนทาง “เกาะ
พลงงานสะอาด” อยางมนคง โดยมปจจยทสงผลใหการดำาเนนงาน
ชาวบาน “อาวส” กบอาหารทะเลตากแหงภายในโดมพลงงานแสงอาทตย
P 98-145 (chapter 4).indd 142 21/12/2012 18:39
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน” 143
พลงงานมาก ทสดเราหนมามองเกาะพะลวย ซงแมขนาดเกาะ
จะไมเลกนก แตมชมชนขนาดเลกไมเกน 500 คน และอยหางจากฝง
พอสมควร”
2.เรอโดยสารจากทาดอนสกมแลนมาเกาะพะลวยทกวนค โดยม
เพยงวนละหนงเทยว ออกจากทาดอนสกราวเทยงวน และจากเกาะ
พะลวยตอนเชาตร
ครงซกบนของเกาะพะลวยตงอยในเขตอทยานแหงชาตหมเกาะ
อางทอง ครงซกลางอยในการดแลของกรมธนารกษ เขตชมชนตงอย
บรเวณอาวหลกทงสอาว มประชากรราว 438 คน จาก 180 ครวเรอน
เกอบทงหมดทำาอาชพประมง รองลงมาคอปลกยางพารา
เศรษฐศษฎ นรเทพไพศาล ผประสานงานโครงการเกาะพลงงานสะอาด ใหขอมลเบองตนเมอเรากาวเทาลงจากเรอวา “กอนน
ชาวเกาะใชไฟจากระบบโซลารโฮม ตดตงโซลารเซลลหนงแผงตอบาน
หนงหลง จนเมอ พพ. มแผนพฒนาเปนเกาะตนแบบพลงงานสะอาด
ไดเขามาสำารวจพบวามโซลารโฮมเสยหายอยมากกวารอยละ 70
จงซอมแซม แลวกำาหนดวาจะเปลยนจากระบบโซลารโฮมเปนระบบ
“ไฮบรด” คอตดตงโซลารเซลลคกบกงหนลม มระบบอนเวอรเตอร
สลบการทำางาน ระบบใหมนจะตดตงไฮบรดหนงชดตอครวเรอน
สองสามหลง เรมตดตงในป 2556”
เศรษฐศษฎพาชมกงหนลมและแผงโซลารเซลลสาธตทตดตงอย
หนา “อาวสอง” มองเหนสายไฟตอไปยงหมอแปลงและแบตเตอร และ
เสาไฟบรเวณทาเรอ เขาชแจงวาตอนนระบบยงมปญหาแบตเตอรคอน
ขางเสอม
ในการพฒนาเกาะพะลวยส เกาะพลงงานสะอาด ผผลกดน
โครงการประเมนวาจำาเปนตองทำาควบคการยกระดบคณภาพชวต คอ
พฒนาระบบสาธารณปโภคพนฐานบนเกาะ ไมวาเรองถนนหนทาง
จดหาแหลงนำาจด ไปจนถงการสงเสรมอาชพ ฯลฯ
บนเกาะนมรถกระบะอยเพยงแปดคนเทานน เรานงรถคนหนง
ออกเดนทางไปตามถนนคอนกรตผานเนนเขาลกยอม ทางนเชอม
ตอจากอาวสองไปยงอาวสาม ผานสถานประจแบตเตอรชมชนสำาหรบ
มอเตอรไซคไฟฟา กอนแวะดพนทขดเจาะบอนำาบาดาลซงอาศยการสบ
ประสบผลสำาเรจ คอการมสวนรวมของชมชนบนเกาะในทกกระบวน
การ ถงขนสามารถระดมทนจากภาคประชาชนเพอพฒนาระบบผลต
พลงงานสำาหรบใชในชมชนเอง
หลงเดนทางกลบไทย คณะผบรหารกระทรวงพลงงานไดมอบ
หมายใหกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน (พพ.) จดหา
พนทเหมาะสมดำาเนนโครงการในลกษณะเดยวกนน
ไกรฤทธ นลคหา อธบด พพ. ในขณะนนเลาวา “เราเรม
สำารวจความเปนไปได ดวาเกาะทวทองทะเลไทยพนทไหนเหมาะสม
เบองตนคดวาควรอยหางจากชายฝงพอสมควร พนทไมกวางนก
เพราะถาพนทมากและใกลเมองจะผลกดนลำาบาก เกาะทเขาตา เชน
เกาะราชา เกาะเตา แตเกาะเหลานมเอกชนเขาไปทำาธรกจ ตองใช
กงหนลมและเซลลแสงอาทตยตดตงคกนในระบบ “ไฮบรด” สาธตอยหนาสถานอนามย ทำาหนาทผลตไฟฟาจากพลงงานลมและแสงแดด
ชาวบาน “อาวส” กบอาหารทะเลตากแหงภายในโดมพลงงานแสงอาทตย
P 98-145 (chapter 4).indd 143 21/12/2012 18:39
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”144 60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”
นำาดวยพลงงานแสงอาทตย
ปจจบนปญหาขาดแคลนนำาจดยงเปนปญหาใหญอนดบ 1
ของชาวเกาะพะลวย กระทรวงพลงงาน โดยกรมพฒนาพลงงาน
ทดแทนและอนรกษพลงงาน (พพ.) จงประสานความรวมมอไป
ยงกรมทรพยากรนำาบาดาลและบรษทบางจากปโตรเลยม จำากด
(มหาชน) ใหขดหานำาบาดาลและวางระบบทอประปาสำาหรบสงจาย
นำาใหชาวบานในอาวหนง อาวสอง และอาวสาม รวมทงตดตอไป
ยงสำานกพฒนาพลงงานแสงอาทตยอนเปนหนวยงานลกของ พพ.
เขามาตดตงระบบสบนำาดวยพลงงานแสงอาทตย เพอสบนำาขนไปยงถง
กกเกบนำาแบบหอสง
ในวนทเราเดนทางมาถง ทอประปาไปยงถงพกนำาซงตงอยบน
เนนเขาชำารด รวมทงมการรวซมของทอในหลายจด ดวยเหตนแมมนำา
บาดาล แตชาวบานตองแกปญหาเฉพาะหนาดวยการตดตงปมนำาชนด
ใชนำามนเปนเชอเพลง สบนำาในถงขนมาแจกจายกน ความทนำามนบน
เกาะมราคาแพงกวาบนฝงเปนเทาตว จงไดแตหวงวาหนวยงานรบผด
ชอบจะเรงแกปญหาใหชาวบานโดยเรว
เรามงหนาไปยงอาวสาม ผานอางเกบนำาซงเพงไดรบการขยาย
ขอบเขตพนทอางใหกวางขน ปผายางกนอางและสรางประตเปดปดเพอ
แกปญหานำาทะเลรวซม เศรษฐศษฎเลาวาอางเกบนำายงตองใชเวลา
เกบสะสมนำาอกราว 4-5 ปจงจะเตม
จากอางเกบนำา เรามงหนาไปทางสถานอนามย มองเหน
กงหนลมสสมรปทรงแปลกตา ปกใบพดมลกษณะคลายตว S เปน
กงหนลมชนด “แนวแกนตง” ทมแกนหมนและใบพดตงฉากกบการ
เคลอนทของลมในแนวราบ
เศรษฐศษฎอธบายวานเปนตวอยางกงหนซงจะไดรบการตดตงใช
งานจรงในระบบ “ไฮบรด” ตวกงหนไมตองตดตงในพนทมลมแรงกใช
การได วนนระบบกงหนยงชำารดทำาใหไมมการจายไฟเขาระบบเพอให
แสงสวางหนาสถานอนามย การประจไฟฟาลงแบตเตอรใชการเชอม
ตอกบโซลารเซลลเปนการชวคราว
เราเดนทางมาถงอาวสาม มองเหนหยอมบาน หาดทรายดาน
หนงมชาวประมงนงแกะกงหอยปปลาออกจากอวน อกดานเปนพนท
กจกรรมปลกปาชายเลน เบองหนาคอผนทะเลกวางไกล
เราแวะพดคยกบเจาของรานอาหารแหงหนงถงโครงการกรน-
ไอสแลนด เธอแสดงความเหนวา “โครงการนดถาทำาสำาเรจ แตนยงไม
สำาเรจ ไฟฟาเรายงใชโซลารโฮมกนอย สวนนำาประปาตอนนทอตอมา
ถงหนาบานแลวแตยงไมมนำา หวงวาเจาหนาทจะเรงดำาเนนการตามท
ไดใหสญญาไว”
3.รงเชาเรากลบมาอาวสามอกครง สงเกตวาบนเกาะมเขาหนปน
สงชนตงเดนเปนสญลกษณของเกาะพะลวย ตามตำานานระบวาโขดเขา
ทชาวบานเคารพนบถอมชอวา เขาพอตาเสยม เขาพอตาศกด และเขา
พอตาแสง
เรากลบมาอาวสามเพอขนเรอหางยาวไปอาวส ชมชนเดยวบน
เกาะทรถยนตแลนไปไมถง ตองลงเดนขามภเขา ขมอเตอรไซค หรอไม
กนงเรอ
ชาวบานทอาวสยงมปญหาเรองอทยานแหงชาตหมเกาะอางทอง
ประกาศพนททบซอนทดนและทอยอาศย ทงทชาวบานยนยนวาตนตง
รกรากอยทนมานานแลว ในเอกสาร เรองเลา...ชาวพลวย (ชอเกาะ
แตเดมไมมสระอะ) ของนายสรนทร จตรมง วย 63 ป พมพเผยแพร
ในงานมหกรรมการศกษาศลปวฒนธรรมไทยและภมปญญาทองถน
31 มนาคม 2546 ระบวาผคนจากเกาะสมยและเกาะแตนเดนทางมา
จบจองทดนบนเกาะพะลวยตงแตป 2495 กอนทจะมการประกาศเขต
อทยานแหงชาตหมเกาะอางทองเมอราวป 2523 เสยอก
ทอาวสเราพบวาแทบทกครวเรอนประกอบอาชพทำาประมงพนบาน
ชาวบานมรายไดจากการออกเรอหาอาหารทะเลนำามาตากแหงขายให
กบฝงแผนดนใหญหรอเกาะสมย
กอนหนานชาวบานนยมนำาอาหารทะเลทจบไดมาตากแหงซงตอง
ระมดระวงเรองฟาฝน รวมทงความสะอาด
ลาสด พพ. ไดเขามาตดตงระบบอบแหงพลงงานแสงอาทตยท
อาวสองและอาวส ตวอาคารมลกษณะเปนโดมกระจกโปรงแสง ทาย
โดมตดตงพดลมดดอากาศ ขบเคลอนการทำางานดวยพลงงานแสง
อาทตย ชวยในเรองความสะอาด สภาพอากาศ รวมทงประหยดเวลาใน
การตากแหงดวย
วนด เรองศร ประธานกลมสมาชกตอบพลงงานแสงอาทตยเลาวา “ตอนนอาหารแหงจากอาวสขายดทเกาะสมย เราสงไปเทาไรก
ไมพอ หนาซองเราตดฉลากระบวานเปนผลงานของกลมอาหารทะเล
P 98-145 (chapter 4).indd 144 21/12/2012 18:39
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน” 145
หาซอจากบนฝง อนาคตหากโครงการนำาบาดาลสำาเรจเปนรปเปนราง
นาจะชวยใหการเพาะปลกพชผลบนเกาะดขน
เราถามถงมอเตอรไซคไฟฟาอนเปนกจกรรมสำาคญหนงในโครง
การกรนไอสแลนด
เศรษฐศษฎเลาวา เมอเรมผลกดนใหชาวบานใชมอเตอรไซค
ไฟฟา ทาง พพ. ไดจดเตรยมมอเตอรไซคไฟฟาใหชาวบานใชงาน
จำานวน 85 คน ตอมาพบปญหาเมอใชงานจรงในพนท เชน ไมสามารถ
ขขน “เนนปราบเซยน” (เสนทางชวงหนงระหวางเดนทางไปอาวสาม)
ดวยเครองยนตมกำาลงไมพอ หรอบางพนทไมสามารถขซอนกนสองคน
ได บางกรณชาวบานลางรถและมนำาเขาไปในระบบ ทำาใหแบตเตอร
เสยหาย
ลาสด พพ. ไดสงมอบมอเตอรไซคไฟฟาชดใหม อปเกรดคณภาพ
ของเครองยนต แตกมเพยง 20 คน มอเตอรไซคไฟฟาชดนใหชาวบาน
ซอผอน ในราคาเดอนละ 1,000 บาท นาน 20 เดอน
กนกทพย เมองเกด ขมอเตอรไซคไฟฟานำาเรามายงสถานประจแบตเตอรชมชนอาวหนง มอเตอรไซคไฟฟาของเธอ “แบตหมด”
ตองชารจไฟเพมพอด
ตวสถานประจแบตเตอรนนมตดตงอยทอาวหนง อาวสอง และ
อาวสาม มกำาลงผลตไฟฟาจากแสงอาทตยสถานละ 3,500 วตต หาก
ชารจแบตเตอรมอเตอรไซคไฟฟา “เตมถง” จะตองใชเวลาชารจราว
6-7 ชวโมง ทสถานชาวบานยงสามารถนำาแบตเตอรเครองใชไฟฟา
ชนดอนในบานมาชารจไฟเกบไวได
อยางไรกตามเราพบวาบางสถานมผเสยบปลกไฟซงตอตรงมา
จากครวเรอนของตนคางไว เนองจากโครงการยงไมมกฎระเบยบการ
ใชงานสถานประจแบตเตอรทแนชด ทางแกไขอาจเปนการจดตงคณะ
กรรมการหรอสภาพฒนาชมชนรวมกนเพอวางระเบยบการใชงาน
........................
เราเดนทางไปทกอาว ไดพบทงโครงการทอยระหวางการดำาเนน
การ โครงการทตองรวมกนแกปญหา ตลอดจนโครงการทสำาเรจแลว
เสนทางส “กรนไอสแลนด” เกาะพลงงานสะอาดแหงแรกของ
ประเทศไทยยงคงทอดไกล การจะผลกดนจนประสบผลสำาเรจคงตอง
อาศยความรวมมอกนอยางจรงใจของทกหนวยงานทเกยวของ
นนรวมถงประชาคมชมชนเกาะพะลวย วาจะมสวนรวมกำาหนด
อนาคตของตนอยางไร
ตากแหงเกาะพะลวย มทงปลากระบอกรา ปลาแหง กงแหง ปลาหมก
แหง ตามแตพอบานจะจบมาได ดานการใชงานตอบแสงอาทตย เรา
ออกกฎบำารงรกษาใหใชงานตอบไปไดนานๆ เบองตนตกลงกนวาให
เกบคาบำารงรกษา 20 บาทตอเดอน”
เรานงเรอหางยาวลำาเดมกลบมาอาวสาม ขบรถไปยงอาวหนง
พบวาบนเกาะนยงมธรรมชาตบรสทธ อดมสมบรณ มปาไม โขดเขา
รวมทงทองทะเลแสนงาม เราไดเหนนกเงอกบนผานไปมาหลายครง
ถนนหนทางบนเกาะพะลวยนนมระยะทางรวมกนเพยง 7 กโล-
เมตร ไมถง 2 วนกพอเรยกไดวาเราไปมาแลวทวทงเกาะ
ทอาวหนงเราไดพบกบครอบครวคณกนกทพย เมองเกด เธอทำา
เครองพรกแกงขายเปนรายไดเสรม ทงเครองกะท เครองแกงสม ครง
กโลกรมขายราคา 60 บาท เธอเลาวาวนนวตถดบหลายอยางยงตอง
โครงการพฒนาแหลงนำาบาดาล และระบบสบนำาพลงงานแสงอาทตย
ชาวบานท “อาวหนง” ชารจประจแบตเตอรมอเตอรไซคไฟฟา
P 98-145 (chapter 4).indd 145 21/12/2012 18:39
P 146-157 (chapter 5).indd 146 21/12/2012 18:43
P 146-157 (chapter 5).indd 147 21/12/2012 18:43
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”148 60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”
การอนรกษพลงงาน EnergyConservation
การอนรกษพลงงานมความหมายสองประการ คอ
1. การประหยดหรอการลดการใชพลงงานทไมจ�าเปน
2. การเพมประสทธภาพการใชพลงงาน ซงหมายถงการท�างานทไดผลลพธเทาปรกตแตใชพลงงานนอยกวาปรกต ไมวาจะเปน
การสองสวาง การท�าน�ารอน การท�าความเยน การขนสง หรอการขบเคลอนเครองจกรกลในกระบวนการผลต
การอนรกษพลงงานมสวนส�าคญในการเสรมสรางความมนคงพลงงาน การลดคาใชจายครวเรอน การลดตนทนการผลตและ
บรการ การลดการเสยดลการคา และการเพมความสามารถในการแขงขน ตลอดจนการลดการปลอยมลพษและกาซเรอนกระจกซงเปน
ตนเหตของการเกดภาวะโลกรอนและการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ดงนนการอนรกษพลงงานจงเปนนโยบายส�าคญของรฐบาล
มาตลอด โดยเฉพาะตงแตการประกาศใชพระราชบญญตการสงเสรมการอนรกษพลงงาน พ.ศ. 2535 โดยไดมการจดท�าแผนการใชจาย
เงนกองทนเพอสงเสรมการอนรกษพลงงานในกจกรรมการอนรกษพลงงาน ในชวงระยะเวลา 5 ป มาแลวสามระยะ
อยางไรกตามในอนาคตปญหาเรองราคาพลงงาน การแยงชงทรพยากรพลงงานระหวางประเทศ ปญหาสงแวดลอม และการเปลยน
แปลงสภาพภมอากาศซงเปนผลพวงของการผลตและใชพลงงาน จะมความรนแรงยงขน ซงสงผลกระทบตอสวสดภาพของประชาชน
และความสามารถในการแขงขนเชงเศรษฐกจอยางหลกเลยงมได รวมทงรฐบาลไดใหสตยาบนตอผน�ากลมประเทศความรวมมอทาง
เศรษฐกจภาคพนเอเชยแปซฟก (เอเปก) เมอป 2550 วาจะรวมกนสงเสรมการอนรกษพลงงานใหเปนไปตามเปาหมายทตงไวส�าหรบ
ป 2573 (ค.ศ. 2030) กระทรวงพลงงานจงไดจดท�าแผนอนรกษพลงงานระยะ 20 ป (2554-2573) ขน เพอก�าหนดแนวนโยบายและ
แนวทางการด�าเนนการดานการอนรกษพลงงานของประเทศในระยะยาว
P 146-157 (chapter 5).indd 148 21/12/2012 18:43
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน” 149
เปาหมายตามแผนอนรกษพลงงานน คอการลดการใชพลงงานตอผลผลตลงรอยละ 20 ภายใน 20 ป เมอเทยบกบการใช
พลงงานในป 2553 ของปรมาณการใชพลงงานขนสดทายทงหมดของประเทศ หรอลดพลงงานทใชตอหนวยผลตภณฑมวลรวมของ
ประเทศ (GDP) ทเรยกวา ดชน Energy Intensity รอยละ 25 ในป 2573 เมอเทยบกบป 2548 ซงหมายถงการลดการใชพลงงานลง
38,200 ktoe ในป 2573 หรอคดเปนการลดการปลอยกาซ CO2 ลง 130 ลานตน
ส�าหรบการอนรกษพลงงานทผานมาไดใชกลยทธและมาตรการทงการบงคบดวยกฎระเบยบและการสงเสรมดวยการจงใจทางการเงน
สทธประโยชนทางภาษ การใหความชวยเหลอทางเทคนค และการใหความร การสาธตโครงการตนแบบ ตลอดจนการประชาสมพนธ
รปแบบตางๆ เพอสรางความตระหนกของสาธารณชนในการอนรกษพลงงาน ซงกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน (พพ.)
ไดด�าเนนกจกรรมดวยมาตรการตางๆ เพอผลกดนและสงเสรมใหเกดการใชพลงงานอยางมประสทธภาพมาอยางตอเนอง
P 146-157 (chapter 5).indd 149 21/12/2012 18:43
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”150 60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”
? บทบาทของ พพ. ในแผนอนรกษ
พลงงาน 20 ป
การอนร กษ พล งงานท พพ.
ด�าเนนการอยในปจจบนแบงเปนสาม
กล มใหญๆ คอ หนง โรงงานและ
อาคารควบคมประมาณ 6,000 แหง ซง
เราตองก�ากบดแลใหเขาท�าตามกฎหมาย
สอง SMEs มจ�านวนราวแสนแหง
แตกล มเปาหมายส�าคญซงมปรมาณ
การใชไฟฟากวา 2 แสนหนวยขนไปม
ประมาณ 3-5 หมนแหง เราใชการให
ความร การพฒนาบคลากร เขาไปชวย
ใหเขาเกดการประหยดพลงงานใน
โรงงาน ไมวาจะเปนโครงการอนรกษพลงงานอยางมสวนรวม การจดสมมนา
เผยแพรขอมลขาวสาร
และสาม ภาคครวเรอน ปจจบนเราก�าหนดคาประสทธภาพพลงงานของ
อปกรณทใชน�ามนหรอพลงงานอนๆ และอปกรณทใชในโรงงานอตสาหกรรม
เชน เครองปรบความเรวรอบมอเตอร เครองยนตเกษตร เพอจดท�าฉลาก
ประสทธภาพสงใหแกสนคาเหลาน เปนการสงเสรมใหผประกอบการผลตสนคา
ทประหยดพลงงาน คลายกบฉลากประหยดไฟเบอร 5 ซงใหกบอปกรณไฟฟา
ทใชในครวเรอน เชน ต เยน ทว พดลม ประโยชนส�าคญอกอยางหนง
ของการจดท�าคาประสทธภาพพลงงาน คอปองกนสนคาคณภาพต�าจาก
ตางประเทศเขามาและชวยอตสาหกรรมภายในประเทศของเราเอง
ส�าหรบอาคารราชการหรออาคารของภาครฐ เราไดเขาไปปรบเปลยนให
เขาใชอปกรณประสทธภาพสง เชน การเปลยนเครองปรบอากาศทมอายใชงาน
มานานเปนสบปแลว เปลยนหลอดไฟเกา เพอใหราชการเปนตวอยางส�าหรบ
ภาคเอกชน
? ปจจยส�าคญทจะท�าใหเดนไปถงเปาหมายตามแผน
สงส�าคญคอการมสวนรวม ราชการหนวยเดยวท�าไมได ภาคเอกชน ไมวา
สภาอตสาหกรรมฯ หอการคา สถาบนการศกษา ผประกอบการ ตองรวมมอกน
อยางจรงจง โดย พพ. เราท�าหนาท
เปนตวประสาน
เราเคยท�าการประเมนหาเหตผล
วาท�าไมผประกอบการจงไมท�าเรองการ
อนรกษพลงงาน โดยใหมหาวทยาลย
หลายแหงเปนผชวยท�าการประเมน พบ
วา หนง ผ ประกอบการไมเชอมนใน
เทคโนโลยทจะปรบปรงใหม เกรงวาจะ
ท�าใหผลตภณฑมปญหาเมอสงออกไป
ตางประเทศ เรากแกไขโดยการหาโรง
งานทอาสาสมครจะรบการสนบสนนและ
ใหเขาท�าสญญากบเราวาเมอท�าส�าเรจ
จะตองใหโรงงานอนเขามาดงานได
สอง คอผประกอบการสวนใหญตองการลงทนดานการขยายก�าลงการ
ผลต มากกวาลงทนดานการอนรกษพลงงาน เพราะคดวาไดผลตอบแทนคน
กลบมาชากวา และจบตองไมคอยได เรองนมสวนจรงอยบางเพราะราคา
พลงงานในบานเราถก เราแกไขโดยเสนอบรษทจดการพลงงาน (ESCO)
มาลงทนให 100 เปอรเซนต และขอเปนผลประหยดพลงงานคนกลบมา หรอ
ถาผ ประกอบการมเงนลงทนเอง เราจะชวยประกนผลการประหยดใหวา
1 ปตองไดไมนอยกวา 1 ลานบาท แตถาไดไมถง บรษทจดการดานพลงงานจะ
เตมใหครบ 1 ลาน
สวนเหตผลทสามเปนเรองส�าคญแตเรามกมองขาม คอเรองของบคลากร
ผประกอบการบอกวาเขากลวปญหาเรองบคลากร ไมกลวเรองเครองจกรใหม
วธแกไข เรากตองพฒนาคน ไปอบรมไปสอนในโรงงานใหเขาเรยนรเรองของ
เครองจกรใหมๆ
? โดยทวไปการอนรกษพลงงานนนมแนวทางวธปฏบตอยางไร
แนวทางการอนรกษพลงงานมอยสามสวนใหญๆ สวนแรกเรยกวา การ
บ�ารงรกษาเบองตน เชน เครองปรบอากาศ เราตองถอดฟลเตอรไปลางเปน
ระยะๆ ตงอณหภมใหเหมาะสม ในการอนรกษพลงงานทงหมดจะมาจาก
สวนนประมาณ 10 เปอรเซนต
การสงเสรมการอนรกษพลงงาน กบบทบาทของกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงานประมวล จนทรพงษรองอธบดกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน
P 146-157 (chapter 5).indd 150 21/12/2012 18:43
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน” 151
สวนท 2 เรยกวา การปรบปรงกระบวนการผลต เปนการปรบปรงเครอง
จกรบางสวน ยกตวอยางรถยนตรนเกาเราน�าเครองยนตใหมมาเปลยน ท�าให
ไดประสทธภาพดขน สวนนไดอกประมาณ 10 กวาเปอรเซนตเหมอนกน
สวนท 3 คอเปลยนตวเครองจกรทงหมด ประหยดไดอกประมาณ 25-
30 เปอรเซนต และการเปลยนสวนนยากทสด เพราะคนจะคดวายงใชงาน
เครองเกาไดอย ทงทมนใชพลงงานมากเกนไป
ในสวนการบ�ารงรกษา ทาง พพ. ไดสงเสรมโดยการประชาสมพนธให
ความรและการจดฝกอบรม ในสวนการปรบปรงกระบวนการผลต เราจดการ
สาธตเพอสรางความมนใจใหผประกอบการ สวนการเปลยนเครองจกรนน
ตองใชการลงทนสง เราตองจดการสาธตใหเขาไดดเทคโนโลยวาไดผลจรง
ลงทนแลวไดผลตอบแทนคน
? การอนรกษพลงงานอยางมสวนรวมเปนอยางไร
เปนเครองมอทยดหลกการมสวนรวม เรมจากผประกอบการตองตงทม
ขนมา มการส�ารวจอปกรณทใชพลงงานในโรงงาน ยกตวอยางเหมอนกบบาน
เราเอง ถาคณอยากประหยดไฟในบาน สมาชกครอบครวตองมานงคยกนวาจะ
ท�าอยางไร ตองเรมส�ารวจวาในบานมกหอง มหลอดไฟกหลอด กาตมน�ากตว
เครองปรบอากาศกตว คาไฟเดอนละเทาไร แลวมานงดวาถาเราตงเปาจะลด
10 เปอรเซนต เจาของหองแตละหองจะดแลการใชไฟของตวเองอยางไร
จดบนทกการใชไฟมา แลวเอามาวางแผนกน ทกหองตองชวยกน แตถาม
หองไหนบอกวาจะไมท�า กไมส�าเรจ เพราะฉะนนเครองมอของเราคอการดงคน
เขามามสวนรวม ทรพยสนทกอยางในโรงงานทประหยดไดกเปนผลประโยชน
ของพนกงาน โรงงานตองใจกวางพอทจะแบงสวสดการใหพนกงานเมอเขา
ท�าไดตามเปาหมาย
นเปนเครองมอทเราสอนใหแกผประกอบการซงบางแหงไมรวาจะเรมตน
อยางไร เปนเครองมอทใชกนทวโลก และเนนในสวนการบ�ารงรกษาเบองตน
ซงถอเปนการอนรกษพลงงานขนพนฐาน ถาสวนนยงท�าไมส�าเรจ กจะไม
สามารถท�าในสวนอนตอไปได แตถาท�าสวนนไดแลว เขาจะเรมมองการจด
การในสวนอน เชน เครองปรบอากาศเกามากจะดแลอยางไรกไดเทาน ถาจะ
ใหไดมากขนตองเปลยนไปใชเครองใหมเบอร 5 เรยกวาเกดความคดตอยอด
ขนมาเรอยๆ จนไปถงอกจดหนง เขาจะเรมคดตนทนตอผลผลต เชน ผลต
แกวน�าใบหนง มคาพลงงานกบาทตอสนคาหนงชน ถาพบวามเครองจกรรน
ใหมใชพลงงานแคครงเดยว เขากอยากจะพฒนาตอเอง
? ในสวนของบรษทจดการพลงงาน หรอ ESCO จะมบทบาทอยางไร
บรษท ESCO คอบรษทจดการดานพลงงาน ซงเขาไปลงทนเรองอนรกษ
พลงงานใหแกโรงงาน เชน โรงงานอยากปรบปรงอปกรณประสทธภาพสง
บรษท ESCO จะเขาไปส�ารวจ ตรวจวเคราะห ออกแบบ วางแผนทกอยางให และ
ท�ารายงานวาถาเปลยนเครองจกรชนนลงทน 20 ลาน ประหยดไฟ 10 ลาน ได
ทนคนภายใน 2 ป บรษทจะลงทนใหกอน 100 เปอรเซนต แลวใหผประกอบการ
ผอนช�าระ 2 ป บรษทจะบวกคาประกอบการเขาไป
กลไกนมใชกนมาทวโลก ทาง พพ. มาสนบสนนใหเกดขนและเรงเผยแพร
ประชาสมพนธใหคนเขาใจมากขน ปจจบนมการลงทนโดยบรษท ESCO แลว
4,000-5,000 ลานบาท มบรษท ESCO ในประเทศไทยประมาณ 61 บรษท
ในสวนของ พพ. เรามกองทนทท�าอยประมาณ 500 ลานบาท โดยใหมลนธ
อนรกษพลงงานแหงประเทศไทยเปนผบรหารงาน ESCO ใหเราเพอท�าคขนาน
ไปกบภาคเอกชน
เรยกไดวา ESCO หรอธรกจการจดการดานพลงงานในประเทศไทยเกด
ขนแลว บรษทเอกชนกาวเดนไดเอง ถอเปนเครองมอส�าคญอนหนงทท�าให
การอนรกษพลงงานประสบความส�าเรจ
? ฉลากประสทธภาพสงมการด�าเนนการอยางไรบาง
ในอดตเวลาประชาชนไปซอหลอดไฟ คนขายหยบแบบไหนให ประชาชน
กซอ แตวนนเราใหความรแกประชาชนวาตองเลอกหลอดไฟเบอร 5 สงนเปน
ตวกระตนใหผประกอบการผลตแตสนคาคณภาพสงและประหยดพลงงาน และ
อปกรณประสทธภาพต�าจะหมดไปจากทองตลาด การอนรกษพลงงานส�าหรบ
ภาคครวเรอน เราเนนทการทดแทนอปกรณเกาดวยอปกรณประสทธภาพสง
โดยทวไปอปกรณฉลากเบอร 5 ใชพลงงานดกวาอปกรณทวไป 20 เปอรเซนต
หมายความวาประเทศประหยดพลงงาน 20 เปอรเซนตทนททใชของเหลาน
? มประเดนใดอกทจะท�าใหผประกอบการเกดความสนใจการอนรกษพลงงาน
ขณะนเราใชกฎหมายในการสงเสรม ซงอนทจรงกฎหมายมบทลงโทษ
ผประกอบการทไมปฏบตตามอยดวย แตรฐพยายามใชการกระตนและสงเสรม
ซงเปนแนวทางทยงยนกวา ทผานมาอาคารและโรงงานหลายแหงไดรบผล
ตอบแทนทดขน เพราะเขาเปลยนมาใชอปกรณประสทธภาพสง เขาปรบตวเรว
และไดคนทนเรว เพราะฉะนนสงส�าคญจงอยทวธคดของผประกอบการ ผท
ปรบตวไมไดจะแขงขนกบคนอนไมได นคอสงทก�าลงจะเกดขน เมอวนหนง
พลงงานมราคาแพงขนเรอยๆ ผประกอบการจะประสบปญหาเอง
P 146-157 (chapter 5).indd 151 21/12/2012 18:43
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”152 60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”
โครงการเงนทนหมนเวยนเพอการอนรกษพลงงานและพลงงานทดแทน(Revolving Fund)
มวตถประสงคคอการกระตน สงเสรม และผลกดน ใหสถาบนการเงน
เกดความคนเคยกบการปลอยสนเชอในโครงการลงทนดานพลงงาน ทงการ
อนรกษพลงงานและพลงงานทดแทน ใหแกอาคารและโรงงาน รวมทงบรษท
จดการพลงงาน โดยโครงการเงนทนหมนเวยนฯ จะชวยสนบสนนเงนลงทน
ผานสถาบนการเงนทเขารวมโครงการ และสถาบนการเงนเปนผรบความเสยง
ทงนโครงการเงนทนหมนเวยนฯ คดอตราดอกเบยจากสถาบนการเงนเพยง
รอยละ 0.5 ตอป ส�าหรบวงเงนสนเชอไมเกน 50 ลานบาทตอโครงการ ระยะ
เวลาไมเกน 7 ป
ปจจบนมธนาคารเขารวมโครงการทงหมด 11 แหง เกดโครงการลงทน
ดานพลงงานจ�านวน 295 โครงการ โดยเปนเงนลงทนจากสนเชอภายใตโครง
การเงนทนหมนเวยนฯ 7,133 ลานบาท และจากสถาบนการเงนปลอยกเอง
เพมเตมอก 8,826 ลานบาท ท�าใหเกดผลประหยดพลงงาน 5,423 ลานบาท
ตอป คดเปนพลงงานทประหยดได 320 ktoe ตอป และลดการปลอยกาซ
คารบอนไดออกไซด 1 ลานตนตอป
โครงการสงเสรมการลงทนดานอนรกษพลงงานและพลงงานทดแทน (ESCO Fund)
มวตถประสงคเพอสงเสรมการลงทนการอนรกษพลงงานและพลงงาน
ทดแทนโดยการรวมลงทนระหวางภาครฐและเอกชนในโครงการดานพลงงาน
และชวยผลงทนใหไดประโยชนจากการขายคารบอนเครดต โครงการด�าเนน
การผานกองทน ESCO Fund ซงมผ จดการกองทนสองราย ไดแก มลนธ
พลงงานเพอสงแวดลอม และมลนธอนรกษพลงงานแหงประเทศไทย ท�าหนาท
บรหารการลงทนในหลายรปแบบ ไดแก การเขารวมทนในโครงการ (Equity
Investment) การเขารวมทนกบบรษทจดการพลงงาน (ESCO Venture
Capital) การเชาซออปกรณประหยดพลงงาน/พลงงานทดแทน (Equip-
ment Leasing) การชวยใหโครงการอนรกษพลงงาน/พลงงานทดแทนไดรบ
ประโยชนจากการขาย รบซอ/ขายคารบอนเครดต (Carbon Credit) การอ�านวย
เครดตใหสนเชอ (Credit Guarantee Facility) และการชวยเหลอทางเทคนค
โดยกองทนฯ จะไดรบผลตอบแทนตามสดสวนของการลงทนและขนกบผล
ประกอบการของบรษท/โครงการทเขารวมลงทน
กรณรวมลงทนในโครงการ มเงอนไขรวมลงทน 10-50 เปอรเซนต ของ
มลคาโครงการ แตไมเกน 50 ลานบาท สวนกรณการเชาซออปกรณ สนบสนน
การเชาซออปกรณ 100 เปอรเซนต ของราคาอปกรณ แตไมเกน 10 ลานบาท
ผลการด�าเนนงานตงแตป 2551 ถงปจจบน มการลงทนในโครงการรวม
71 โครงการ เกดการลงทนดานการอนรกษพลงงานและพลงงานทดแทนรวม
กวา 5,500 ลานบาท
P 146-157 (chapter 5).indd 152 21/12/2012 18:43
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน” 153
โครงการสนเชอพลงงาน (Energy Credit)
มวตถประสงคเพอรวมมอกบสถาบนการเงนทเลงเหนถงศกยภาพใน
โครงการลงทนดานพลงงาน ปลอยสนเชอแกผประกอบการ โดยใชหลกเกณฑ
ของสถาบนการเงนเอง และทางกรมพฒนาพลงงานฯ ด�าเนนการสนบสนนเพอ
เตรยมความพรอมใหแกสถาบนการเงนผานกจกรรมฝกอบรมเพอพฒนาบคลากร
ของธนาคาร การใหค�าปรกษาและสนบสนนดานเทคนคในการพจารณาขอเสนอ
โครงการดานพลงงาน การประชาสมพนธและสรางเสรมภาพลกษณทางสงคม
ใหแกสถาบนการเงน รวมทงการสรางเครอขายระหวางกระทรวงพลงงานและ
สถาบนการเงนเพอสงเสรมและผลกดนการลงทนดานพลงงานในอนาคต
ปจจบนมสถาบนการเงนเขารวมโครงการ 16 แหง โดยสถาบนการเงน
ไดปลอยสนเชอภายใตโครงการรวมแลวกวา 242,000 ลานบาท แบงเปน
โครงการดานอนรกษพลงงาน เชน การเปลยนเครองจกรและอปกรณ
ประสทธภาพสง การผลตไฟฟาพลงงานความรอนรวม เปนตน และโครงการ
ดานพลงงานทดแทน เชน การผลตเอทานอล การผลตไบโอดเซล เปนตน
โครงการสงเสรมและวสดอปกรณเพอการอนรกษพลงงาน (Direct Subsidy 20%)
มวตถประสงคเพอสงเสรมและกระตนใหผประกอบการ ทงทเปนนตบคคล
และบคคลธรรมดา ลงทนในเครองจกร วสด และอปกรณทมผลตอการประหยด
พลงงาน โดยภาครฐสนบสนนเงนลงทนรอยละ 20 ของแตละมาตรการ สงสด
ไมเกน 3 ลานบาทตอราย และวงเงนต�าสด 50,000 บาทตอราย ระยะเวลา
การคนทนของมาตรการไมเกน 7 ป
มาตรการอนรกษพลงงานทไดรบการสนบสนน ประกอบดวยมาตรการ
มาตรฐาน เชน บลลาสตอเลกทรอนกสความถสง อปกรณปรบความเรวรอบ
มอเตอรทใชกบเครองอดอากาศ อปกรณน�าความรอนทงกลบมาใชใหม มอเตอร
ประสทธภาพสง เปนตน และมาตรการในโครงการสาธตเทคโนโลยเชงลก เชน
การบ�าบดและปรบสภาพน�าดวยโอโซน การลดความชนดวยฮตไปป หวเผาแบบ
รเจเนอเรทฟ เปนตน
ผลการด�าเนนงานไดสนบสนนการลงทนทงหมด 283 โครงการ เกดการ
ลงทนทงสน 650 ลานบาท เกดการประหยดพลงงาน 308 ลานบาทตอป
มาตรการสทธประโยชนทางภาษเพอการอนรกษพลงงานผาน BOI
เปนโครงการทเกดจากความรวมมอระหวางกระทรวงพลงงานและ
ส�านกงานคณะกรรมการสงเสรมการลงทน (BOI) เพอกระตนใหผประกอบการ
ลงทนในกจการผลตเครองจกรหรออปกรณประหยดพลงงาน กจการผลต
พลงงานทดแทน กจการผลตอปกรณทใชพลงงานทดแทน กจการบรการดาน
จดการพลงงาน และการใชเครองจกรทใชเพอการประหยดพลงงาน โดยผ
ประกอบการจะไดรบการยกเวนภาษเงนไดนตบคคล 8 ป ไดรบการยกเวน
อากรขาเขาเครองจกรหรออปกรณประหยดพลงงานทใชในโครงการบรการดาน
จดการพลงงาน
ปจจบนมโครงการทไดรบการอนมตสทธประโยชนนแลว 56 โครงการ
คดเปนผลการประหยดพลงงานกวา 2,900 ลานบาทตอป และเกดการลงทนใน
ธรกจดานพลงงาน 13,525.49 ลานบาท
มาตรการสทธประโยชนทางภาษเพอการอนรกษพลงงานผานกรมสรรพากร
มวตถประสงคเพอกระตนใหประชาชนและผประกอบการเลอกใชวสด
อปกรณประหยดพลงงานเปนอนดบแรก กรมพฒนาพลงงานฯ จงรวมกบกรม
สรรพากร ใหสทธประโยชนแกทงบคคลธรรมดาและนตบคคล เมอซอวสด
อปกรณ หรอเครองจกรประหยดพลงงานทไดรบการรบรองจากกรมพฒนา
พลงงานฯ แลว สามารถขอรบสทธประโยชนเปนรายจายทางภาษเปนจ�านวน
รอยละ 25 ของคาใชจายในการจดซอนน
P 146-157 (chapter 5).indd 153 21/12/2012 18:43
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”154 60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”
โครงการสาธตเทคโนโลยเชงลกเพอการอนรกษพลงงาน
P 146-157 (chapter 5).indd 154 21/12/2012 18:43
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน” 155
โครงการสาธตเทคโนโลยเชงลกเพอการอนรกษพลงงาน
จากการด�าเนนงานสงเสรมใหผประกอบการในภาคอตสาหกรรม
และธรกจ มการใชพลงงานอยางมประสทธภาพสงสด ท�าใหกรมพฒนาพลงงาน
ทดแทนและอนรกษพลงงาน (พพ.) ทราบวายงมเทคโนโลยการอนรกษพลงงาน
ขนสงส�าหรบอตสาหกรรมหรออาคารบางประเภทโดยเฉพาะ แตยงไมเปนทแพร
หลายในประเทศนก กรมพฒนาพลงงานฯ จงเกดแนวคดทจะน�าเทคโนโลยการ
อนรกษพลงงานขนสงนนมาสาธต เพอสรางความเชอมนและแรงจงใจใหผ
ประกอบการน�ามาใชงาน และเพอกระตนใหเกดการวจยและพฒนาเทคโนโลย
การอนรกษพลงงานขนสงขนภายในประเทศ
เทคโนโลยซงกรมพฒนาพลงงานฯ น�ามาสาธตเพอเปนการน�ารองมเจด
เทคโนโลย ไดแก
1. การลดความชนดวยฮตไปป (Heat Pipe)
2. การลดความชนดวยสารดดความชนเหลว
3. การใชปมความรอนส�าหรบการท�าความรอน
4. การบ�าบดและปรบสภาพน�าดวยโอโซน
5. การใหความรอนแบบไดอเลกทรก (Dielectric)
6. หวเผาแบบเซลฟ-รคเพอเรทฟ (Self-recuperative Burner)
7. หวเผาแบบรเจเนอเรทฟ (Regenerative Burner))
และยงเปดโอกาสใหผประกอบการทสนใจเขารวมโครงการ สามารถเสนอ
เทคโนโลยอนเขามา เพอขอใหน�ามาสาธตในโครงการ โดยตองผานการ
พจารณาของคณะกรรมการผทรงคณวฒกอน
ในการด�าเนนโครงการ ผ ประกอบการจะตองยนใบสมครเขามาให
กรมพฒนาพลงงานฯ พจารณาความเปนไปไดของโครงการ เมอผานการ
พจารณาแลว กรมพฒนาพลงงานฯ จะสงทมงานเขาไปประเมนผลประหยด
พลงงาน ทงกอนและหลงการตดตงเทคโนโลยดงกลาว และเมอพสจนไดวา
ผลการประหยดพลงงานเปนไปตามเกณฑทกรมพฒนาพลงงานฯ ก�าหนดไว
เชน เปนเทคโนโลยใหมในกระบวนการผลต หรอ Utility ทมศกยภาพการ
ประหยดพลงงานไดไมนอยกวารอยละ 15 หรอ 20 ตามล�าดบ หรอใชระยะเวลา
คนทนไมเกน 5 ป เปนตน กรมพฒนาพลงงานฯ จะใหเงนสนบสนนการ
ลงทนเปนจ�านวนครงหนงของเงนลงทนทสถานประกอบการไดลงทนไป โดย
ไมเกน 7.5 ลานบาท
บรษทเกษมศกด เทรดดง จ�ากด เปนตวอยางหนงของผประกอบการทเขา
รวมโครงการ โดยขอเขารบการสาธตเทคโนโลยหวเผาแบบรเจเนอเรทฟ โดย
การเปลยนหวเผาส�าหรบเตาอนเหลกแทงกอนน�าไปรด จากหวเผาแบบอากาศ
แรงดนสง (High Pressure Air Current Burner) มาเปนหวเผาแบบรเจเนอเรทฟ
ซงน�ากาซปลอยทงจากการเผาไหมเชอเพลงในเตาเผา มาหมนเวยนเพออน
อากาศใหมอณหภมสงขนประมาณ 1,000-1,200 องศาเซลเซยส กอนปอนเขา
หองเผาไหม ท�าใหประหยดเชอเพลงลงไดถงประมาณ 30 เปอรเซนต และลด
การปลอยกาซไอเสยไนโตรเจนออกไซดไดถงประมาณ 50 เปอรเซนต
ผลจากการเปลยนมาใชหวเผาแบบรเจเนอเรทฟ บรษทเกษมศกด เทรดดง
จ�ากด สามารถประหยดเงนไดประมาณปละ 12.4 ลานบาท จากเงนลงทน
ทงสน 30.9 ลานบาท และใชเวลาคนทนประมาณ 2 ปครง เปรยบเทยบเปน
ผลประหยดพลงงานไดเกอบ 20 ลานเมกะจลตอป และหากด�าเนนการขยายผล
เทคโนโลยขนสงหวเผาแบบรเจเนอเรทฟนใหแกโรงงานในกลมอตสาหกรรม
โลหะมลฐานซงเปนกลมอตสาหกรรมเหลกขนปลาย (รดซ�า) คาดวาจะกอใหเกด
ผลประหยดพลงงานไดไมนอยกวา 300 ktoe ตอป
นเปนเพยงตวอยางหนงของโครงการสาธตเทคโนโลยเชงลกเพอการ
อนรกษพลงงาน ส�าหรบเทคโนโลยอนๆ ทกรมพฒนาพลงงานไดด�าเนนการ
ไปแลว เชน การลดความชนดวยฮตไปป การลดความชนดวยสารดดความชน
เหลว การใชปมความรอนส�าหรบการท�าความรอน เปนตน
การด�าเนนงานในขนตอไปคอการสงเสรมเทคโนโลยทไดสาธตในครงน
ใหแกสถานประกอบการทเปนกลมเปาหมายทวประเทศ และเปดใหมการสาธต
เทคโนโลยเชงลกเพอการอนรกษพลงงานแบบอนๆ อกในอนาคต นอกจากน
กรมพฒนาพลงงานฯ ยงคาดหวงวาโครงการสาธตฯ จะชวยกระตนใหมการวจย
และพฒนาเทคโนโลยการอนรกษพลงงานขนสงขนภายในประเทศอกทาง
หนงดวย
P 146-157 (chapter 5).indd 155 21/12/2012 18:43
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”156 60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”
อาคารอนรกษพลงงานเฉลมพระเกยรต
“อาคารหลงนตงใจออกแบบและกอสรางโดยใหทกสวนของอาคารเปนตวอยางของการอนรกษพลงงาน”
ศ.ดร. สนทร บญญาธการ สถาปนกผออกแบบอาคารอนรกษพลงงานเฉลมพระเกยรต กลาวถงเจตนารมณของกรมพฒนาและสงเสรมพลงงาน (พพ.
ขณะนน) ในการรเรมโครงการกอสรางอาคารแหงนขนในป 2538 รวมทง
ยงมวตถประสงคเพอรวมเฉลมฉลองในโอกาสทพระบาทสมเดจพระเจาอยหว
ทรงครองสรราชสมบตครบ 50 ป (2539) ดวย
อาคารอนรกษพลงงานเฉลมพระเกยรตตงอยทบรเวณเทคโนธาน ต�าบล
คลองหา อ�าเภอคลองหลวง จงหวดปทมธาน มพนทใชงานขนาด 14,000
ตารางเมตร ออกแบบดวยสถาปตยกรรมอนเปนเอกลกษณ ทงอาคารรปทรง
พระมด และอาคารรปทรงโดม เพอสรางแรงจงใจใหคนทวไปเขามาสมผสและ
เรยนรเกยวกบการอนรกษพลงงาน โดยมปรชญาส�าคญในการกอสรางและ
ออกแบบวา “ความเปนอจฉรยะสงสดคอระบบธรรมชาต”
“ถาเราเขาใจธรรมชาต เราจะสามารถน�าธรรมชาตมาเปนประโยชน ใน
ธรรมชาตมความเยน เรากน�าความเยนมาใช มความรอนท�าใหอากาศรอน
ลอยตว เรากน�าการลอยตวมาใช มแสงสวาง เรากน�าแสงสวางมาใชโดยผสม
ผสานกบอปกรณตาง ๆ เพราะเราไมสามารถฝ�นธรรมชาต แตเราใชประโยชน
จากธรรมชาตได”
ศ. ดร. สนทรยกตวอยางการออกแบบอาคารแหงนบนพนฐานความเขาใจ
ธรรมชาตตามหลกการทางวทยาศาสตรวา
“ตงแตทางเขาอาคาร เราสรางเปนทรงหนาจวยนออกไป เมอคนเดนผาน
ทางเขาอาคารทแสงสลว มานตาจะเปดกวางขนเพอชวยการมองเหน พอเขาไป
ภายในอาคารจะรสกวาอาคารสวางขนโดยอตโนมต ซงความจรงในอาคารไมได
สวางมาก แตเพราะมานตาถกปรบมากอนแลว นเปนความรทางฟสกสทเรา
น�ามาใช
“ทางเขาอาคารนยงตงอยทางทศเหนอซงเปนทศทรบลมหนาว และอบลม
ในชวงฤดรอน ปรกตเมองไทยลมจะพดมาทางทศตะวนตกและทศตะวนตก
เฉยงใต ในทศนนเราวางต�าแหนงอาคารทรงพระมดไว เพราะดวยรปทรงทม
ความลาดเอยง ลมทพดมาจะเคลอนผานขามหลงคาไป ชวยลดแรงอดของลมท
ปะทะกบอาคาร และท�าใหอากาศภายนอกซงมทงความรอนและความชนรวซม
เขาสอาคารไดนอยมาก การวางต�าแหนงทางเขาอาคารไวทศเหนอท�าใหอาคาร
ไมเปดรบลมรอนภายนอก ขณะทอาคารทรงพระมดชวยใหลมเคลอนผาน
ไปสะดวก ทงหมดนช วยประหยดพลงงาน
ดานการปรบอากาศใหแกอาคารอยาง
มหาศาล
156
ผสานกบอปกรณตาง ๆ เพราะเราไมสามารถฝ�นธรรมชาต แตเราใชประโยชน
จากธรรมชาตได”
ในชวงฤดรอน ปรกตเมองไทยลมจะพดมาทางทศตะวนตกและทศตะวนตก
เฉยงใต ในทศนนเราวางต�าแหนงอาคารทรงพระมดไว เพราะดวยรปทรงทม
ความลาดเอยง ลมทพดมาจะเคลอนผานขามหลงคาไป ชวยลดแรงอดของลมท
ปะทะกบอาคาร และท�าใหอากาศภายนอกซงมทงความรอนและความชนรวซม
เขาสอาคารไดนอยมาก การวางต�าแหนงทางเขาอาคารไวทศเหนอท�าใหอาคาร
ไมเปดรบลมรอนภายนอก ขณะทอาคารทรงพระมดชวยใหลมเคลอนผาน
ไปสะดวก ทงหมดนช วยประหยดพลงงาน
ดานการปรบอากาศใหแกอาคารอยาง
มหาศาล
P 146-157 (chapter 5).indd 156 21/12/2012 18:43
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน” 157
“เราผสมผสานแสงธรรมชาตกบระบบไฟฟาแสงสวางอยางครบวงจร
ใชหลอดไฟและอปกรณประสทธภาพสงสดทมในขณะนน ท�าใหอาคารน
ประหยดไฟฟาสงสด โดยเฉพาะในสวนของระบบปรบอากาศ เราใชการท�า
คลงน�าแขงในชวงกลางคนซงเปนชวงทคาไฟฟาต�ากวาชวงกลางวน แลวจงน�า
น�าแขงมาละลายในเวลากลางวน ท�าใหลมเยนทออกจากทอจายลมมอณหภม
ต�าเพยง 8 องศาเซลเซยส ต�ากวาอณหภมจายลมเยนของอาคารทวไปซงอย
ท 12 องศาเซลเซยส ชวยลดปรมาณของกระแสลมทตองจายไปตามทอ
และลดขนาดทอและอปกรณตาง ๆ ในระบบจายลมลงได ท�าใหลดการใชพลงงาน
ในระบบปรบอากาศลงอยางมาก”
ขณะทการออกแบบและกอสรางอาคารสวนใหญเนนการใชงบประมาณ
การกอสรางใหต�าสด และยอมเสยคาใชจายกบระบบปรบอากาศและความสน
เปลองของการใชพลงงานในภายหลง แตอาคารอนรกษพลงงานเฉลม
พระเกยรตแสดงใหเหนวา การลงทนในวสดกอสรางและอปกรณประสทธภาพ
สงซงชวยใหเกดการประหยดพลงงานสงสด ในทสดแลวคากอสรางอาคารโดย
รวมไมแตกตางกนเทาใด แตอาคารลกษณะนจะชวยประหยดพลงงานในระยะ
ยาว ไมนบคณภาพชวตของคนในอาคารซงดกวาอาคารทวไป
“ผมคดวา อาคารอนรกษพลงงานเฉลมพระเกยรตเปนอาคารทเขาใจใน
ภมอากาศรอนชนแบบบานเราอยางสมบรณแบบ ทกสวนของอาคารถอเปน
ตวอยางสาธตของการอนรกษพลงงาน นบเปนอาคารอนรกษพลงงานซงม
การประยกตดานการออกแบบดทสดในภมภาคเอเชย แมจะสรางมากวา 10 ป
แลวกตาม ทงคณภาพและเทคโนโลยทใชยงทนสมยมาก”
อาคารอนรกษพลงงานเฉลมพระเกยรตจงเปนอาคาร
ตนแบบดานการอนรกษพลงงานทกรมพฒนาพลงงานทดแทน
และอนรกษพลงงาน (พพ.) ภาคภมใจ และถอเปนกลไก
ส�าคญในการกระต นใหเหนถงความส�าคญและ
ประโยชนดานการอนรกษพลงงาน เพอให
เกดการพฒนาสงคมและเศรษฐกจอยาง
สมดลและยงยนตอไป
“บรเวณรอบอาคารยงจดใหมสระน�า เนนดน โดยมหลกวาจะไมปลอย
เปนพนดนแหงหรอปพนคอนกรตโลง พนดนตองมตนไมมหญาปกคลม ท�าให
รอบอาคารมความชมชนจากการระเหยของน�า แมในเดอนเมษายนทรอนสด ๆ
ตามพนหญารอบอาคารอณหภมยงอยท 30 องศาเซลเซยส แตถาเปนอาคาร
ซงพนรอบอาคารปคอนกรต อณหภมจะสงถง 42-45 องศาเซลเซยส เมอ
อาคารแหงนตงในสภาพแวดลอมทเยนกวา ความเยนกจะซมเขามาในอาคาร
ท�าใหอาคารเยนกวาอาคารทตงในสภาพแวดลอมทรอนกวา”
จากการจดการสภาพภายนอกใหมอณหภมต�าสดเทาทธรรมชาตเอออ�านวย
ตวอาคารกไดรบการออกแบบและใชวสดประสทธภาพสงสดในการประหยด
พลงงาน เชน การใชผนงทมฉนวนหนา 6 นว ท�าใหอณหภมผวของผนง
ภายในใกลเคยงกบอณหภมอากาศในอาคาร สวนกระจกหนาตางมคณสมบต
ตดแสงทงแสงอลตราไวโอเลตและอนฟราเรดหรอรงสความรอน
“หนาตางของอาคารนเปนหนาตางทมก�าไร เราไดแสงธรรมชาตเขามา
มากกวาความรอน หมายถงเราเสยคาพลงงานในการน�าความรอนออกไปนอย
กวาคาไฟทประหยดได ขณะทอาคารสวนใหญในประเทศไทยเปนหนาตาง
ทขาดทน”
ผลลพธคอภายในอาคารอนรกษพลงงานเฉลมพระเกยรต แมจะเปน
พนทโถงกวางทะลถงกนและใชระบบปรบอากาศใหแกอาคารทงหลง แต
กลบใชพลงงานในการปรบอากาศต�ากวาอาคารทวไป 3-5 เทา ไมนบการใช
ประโยชนจากแสงธรรมชาตอยางชาญฉลาด โดยเพดานอาคารทรงโดม
เปดชองแสงกวางราว 1.20 เมตร ใหแสงธรรมชาตเขามาภายในอาคาร
มความสวางไสวราวตะเกยงโคมยกษ ชวยลดการใชหลอดไฟฟาใน
อาคารสวนน นอกจากนยงมการใชทอน�าแสง (light pipe)
น�าแสงธรรมชาตลงไปใหความสวางแกหองน�าในสวน
ชนใตดนดวย
157
การประยกตดานการออกแบบดทสดในภมภาคเอเชย แมจะสรางมากวา 10 ป
แลวกตาม ทงคณภาพและเทคโนโลยทใชยงทนสมยมาก”
อาคารอนรกษพลงงานเฉลมพระเกยรตจงเปนอาคาร
ตนแบบดานการอนรกษพลงงานทกรมพฒนาพลงงานทดแทน
และอนรกษพลงงาน (พพ.) ภาคภมใจ และถอเปนกลไก
ส�าคญในการกระต นใหเหนถงความส�าคญและ
ประโยชนดานการอนรกษพลงงาน เพอให
เกดการพฒนาสงคมและเศรษฐกจอยาง
สมดลและยงยนตอไป
เปดชองแสงกวางราว 1.20 เมตร ใหแสงธรรมชาตเขามาภายในอาคาร
มความสวางไสวราวตะเกยงโคมยกษ ชวยลดการใชหลอดไฟฟาใน
อาคารสวนน นอกจากนยงมการใชทอน�าแสง (light pipe)
น�าแสงธรรมชาตลงไปใหความสวางแกหองน�าในสวน
ชนใตดนดวย
รปตดตามยาวของอาคารอนรกษพลงงานเฉลมพระเกยรต
P 146-157 (chapter 5).indd 157 21/12/2012 18:43
ทศทางอนาคตพลงงานไทย
P 158-176 (chapter 6).indd 158 21/12/2012 18:45
ทศทางอนาคตพลงงานไทย
P 158-176 (chapter 6).indd 159 21/12/2012 18:45
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”160 60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”
ดร. บณฑต เอออาภรณผอ�ำนวยกำรสถำบนวจยพลงงำน จฬำลงกรณมหำวทยำลย
เราตองยอมรบความจรงวา พลงงานไมไดอยโดดๆ เหมอนในอดต แตเกยวโยงกบเศรษฐกจ สงแวดลอม และสงคม เรยกวา 3E 1S 3E คอ Energy Economic Environment และ 1S คอ Social ซงเปนตวเชอมทส�าคญ การพฒนาทเนนหนกไปดานใดดานหนงจะกอผลกระทบตอดานอนๆ”
P 158-176 (chapter 6).indd 160 21/12/2012 18:46
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน” 16160 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”
? มองปญหาพลงงานในอนาคตไวอยางไรบางสถาบนวจยพลงงานจฬาฯ ไดศกษาเรองนโยบายและการจ�าลองปญหา
พลงงาน Energy Policy and Modeling เปนการมองไปในอนาคต 20-
30 ป และเปนเรองซงตองใชการเชอมโยงความรจากหลายสาขา วนน
เราตองยอมรบความจรงวา พลงงานไมไดอยโดดๆ เหมอนในอดต แตเกยว
โยงกบเศรษฐกจ สงแวดลอม และสงคม เรยกวา 3E 1S
3E คอ Energy Economic Environment และ 1S คอ Social ซงเปน
ตวเชอมทส�าคญ การพฒนาทเนนหนกไปดานใดดานหนงจะกอผลกระทบตอ
ดานอนๆ เชน หากเราพฒนาโครงการดานพลงงานมากๆ เศรษฐกจอาจจะ
เตบโตขน แตสงแวดลอมจะเสยหายหรอไม สงคมจะเปนสขหรอไม หรอกลบ
กนถาเราสนใจดานสงแวดลอมมาก เรากอาจพฒนาพลงงานไมได เศรษฐกจ
กไมเตบโต
เพราะฉะนนท�าอยางไรจงรกษาสมดลของ 3E 1S นคอสงทเราพยายาม
เชอมโยง ในงาน Energy Policy and Modeling เรามองเรองนโยบายดาน
พลงงานในอนาคต การจ�าลองปญหาพลงงานในระยะยาว ในอนาคตประเทศ
ไทยตองน�าเขาพลงงานมากขนแนๆ จะตองจดหาพลงงานจากไหน จะกระจาย
แหลงพลงงานอยางไร ตองประหยดอยางไร ทางเลอกของเรามอะไรบาง และ
ปจจบนเรายงขยายขอบเขตการศกษาวจยไปถงประเทศเพอนบาน เชอมโยง
กบอาเซยน เอเชยและสหภาพยโรป (EU) เปนตน โดยการท�างานรวมกบ
ตางประเทศจะชวยเปดมมมองของเราใหกวางและหลากหลายขน
? คาดว าสถานการณในอนาคตดานการจดหาหรอผลตพลงงาน
ของประเทศไทยจะเปนอยางไร
การผลตพลงงานหรอการจดหาแหลงพลงงาน มตวขบเคลอนหลกคอ
การใชพลงงาน เราตองยอมรบความจรงวาโลกวนนอยภายใตระบบทนนยม
เตมรปแบบ ซงเปนระบบทสอดคลองกบกเลสมนษย พดงายๆ คอเราอย
ดวยกเลสและมแตความตองการทมากขน รฐบาลทกชดพดเรองการพฒนา
เศรษฐกจ รากฐานคอการตอบสนองกเลสและระบบทนนยมทงสน เมอความ
ตองการใชพลงงานมากขน การพฒนาเศรษฐกจมากขน การท�าลายสง
แวดลอมกมากขน ซงไมใชเปนเฉพาะประเทศไทย แตเปนกนทวโลก อก
20 ปขางหนา เราคาดวาความตองการใชพลงงานจะเพมขน 60-70 เปอรเซนต
จากปรมาณทใชวนน ค�าถามคอเราจะหาแหลงพลงงานจากทไหน
ผมเชอวาพลงงานฟอสซลจะยงเปนแหลงพลงงานหลกของโลกไปอก
หลายสบป สวนพลงงานหมนเวยนหรอพลงงานทดแทน ซงสงคมคาดหวงนน
เราตองกลบมาสความจรงวาในการใชพลงงาน เราตองการแหลงพลงงานท
ตอบสนองไดตลอดเวลาและทนท ซงขณะนมเพยงเชอเพลงฟอสซลเทานน
ส�าหรบพลงงานหมนเวยน เชน แสงแดด ในเวลากลางวนถาแดดดกให
พลงงานมาก ถาแดดนอยกใหพลงงานนอย ในเวลากลางคนไมมแสงอาทตย
กไมมพลงงาน พลงงานหมนเวยนจงขาดความสม�าเสมอ ท�าใหมชองวาง
ระหวางความตองการใชกบความสามารถทจะตอบสนอง อยางไรกตามเรา
ตองจดหาพลงงานหมนเวยนมาทดแทนเชอเพลงฟอสซลใหเพมมากขน
ขอเสยอกอยางของพลงงานหมนเวยนคอราคา มนเปรยบเหมอนสนคา
ประเภทพรเมยมซงราคาจะสงกวาสนคาคณภาพปรกต โดยสวนตวผมเชอวา
ราคาของพลงงานหมนเวยนจะสงกวาราคาพลงงานจากเชอเพลงฟอสซล
? ในอนาคตราคาพลงงานทดแทนจะต�าลงมาจนแขงขนกบพลงงานจาก ฟอสซลไดหรอไม
โดยสวนตวผมเองกอยากเหนเชนนน แตเราตองยอมรบความจรงวา
พลงงานแสงอาทตยเปนพลงงานทสะอาดกวาพลงงานจากเชอเพลงฟอสซล
และความสะอาดนเปนตวบงชคณภาพสนคาพลงงาน ค�าถามคอราคาของ
สนคาทมคณภาพสงกวาจะตกลงมาสกบสนคาคณภาพปรกตทเราคนชนได
หรอไม เปรยบเหมอนราคากระเปาแบรนดเนมคงไมมทางตกลงมาเทากบราคา
กระเปาทวไป เพราะกลไกตลาดบงคบอย ดงนนถามองในแงเศรษฐกจ นจง
เปนเรองทเกดขนไดยาก
? ทศทางเรองการอนรกษพลงงานจะเปนอยางไรตอไปในอนาคตทกประเทศในโลกก�าลงเดนหนาเรองการอนรกษพลงงาน เพราะเปน
แนวทางทคมคามากทสด แทนทจะจดหาพลงงานเพมขนอก 10 เปอรเซนต
P 158-176 (chapter 6).indd 161 21/12/2012 18:46
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”162 60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”
หนมาลดการใชพลงงานลง 10 เปอรเซนตซงท�าไดงายกวา เพยงแตศกยภาพ
ในการลดนนมอยจ�ากด เพราะทกคนยงมกเลส ยงตองการความสะดวกสบาย
อยากเปดแอร เปดไฟ ดทว เลนอนเทอรเนต ยงมความตองการพนฐานอย
ระดบหนง การลดการใชพลงงานจะท�าไดจากการปรบเปลยนพฤตกรรมสวน
หนง อกสวนหนงจากเทคโนโลย เชน เมอกอนเตารดอาจกนไฟ 1,000 วตต
ตอนนอาจอยท 700-800 วตต กรดผาได
เรองการปรบเปลยนพฤตกรรมของคนขนอยกบสององคประกอบ หนง
คอเมอเปลยนแลวกอใหเกดความคมคาเชงเศรษฐกจหรอไม สอง คอเมอ
เปลยนแลวล�าบากมากขนเกนกวาทจะรบไดหรอไม เชน การปรบเปลยนจาก
การใชรถยนตสวนตวมาใชรถไฟฟา ถาชวยประหยดเวลาการไปท�ามาหากนได
และคมคา เขากเปลยน แตถาบานอยไกลจากสถานฯ มาก เสยเวลามากหาก
ออกจากบานมาถงสถานฯ เขากไมเปลยน เรองนจงเชอมโยงกบเศรษฐกจ
? สงใดเปนอปสรรคใหการอนรกษพลงงานยงท�าไดไมเตมท สงทประเทศไทยขาดในแทบทกเรอง คอเจาภาพ ซงตองไมใชเจาภาพ
แตในนาม แตเปนคนทขบเคลอนเรองนนจรงๆ และรบทงผดทงชอบ เรา
ตองปรบแนวคดและพฤตกรรมการยอมรบจากสงคมวาหากท�างานไปทงหมด
10 เรอง กมโอกาสพลาดไดสกสองสามเรอง แตวนนทกคนกลววาหากท�าพลาด
สองเรองแลวจะถกเลนงาน สท�าแคสองเรองแลวไมผดดกวา นคอแนวคดทผม
สมผสไดจากการท�างานกบหนวยงานหลายแหง ซงท�าใหการขบเคลอนเรอง
การอนรกษพลงงานยงท�าไดไมเตมท
โดยธรรมชาตเมอราคาพลงงานสงขน ผประกอบการไดรบผลกระทบ
เขากจะปรบตว วนนภาคอตสาหกรรมพยายามปรบตวเรองการอนรกษ
พลงงานมากพอสมควร แตถงจะลดแลว ในภาพรวมกยงใชพลงงานเพมมาก
ขนเนองจากมความตองการใชพลงงานเพมขนสงกวาความสามารถในการลด
? ดานนโยบายของรฐมประเดนใดทนาเปนหวงปญหาคอการออกนโยบายทขดแยงกนเอง เชน กระทรวงหนงม
นโยบายขบเคลอนใหเกดการอนรกษพลงงาน แตอกกระทรวงหนงมนโยบาย
สนบสนนใหประชาชนเปนเจาของรถยนตเพมขน ซงท�าใหการใชพลงงานเพม
ขนอยางชดเจน โดยภาพรวมเรามนโยบายทด แตภาคปฏบตจรง ท�าไดแคไหน
เชน การสนบสนนการผลตไฟฟาจากพลงงานทดแทน แตผลตแลวขายไฟ
ไมได เรองนเกยวของกบกฎหมาย ซงกฎหมายควรจะชวยอ�านวยความสะดวก
ใหการพฒนาพลงงานทดแทนเปนไปไดเรวขน
อกประเดนหนงคอการอดหนนพลงงานหมนเวยนซงมตนทนสงกวา
เชอเพลงฟอสซล วนนเราอดหนนโดยหลกเกณฑวา ใครตนทนสงกไดรบการ
อดหนนสง ใครตนทนถกเรากอดหนนต�า แตไมไดดวาเปนตนทนในประเทศ
ของเราเอง หรอตนทนทเราตองน�าเขา เชน โซลารเซลล เปนตนทนจาก
การน�าเขาประมาณ 80 เปอรเซนต แปลวาเราลงทน 1,000 ลานบาท เรา
เสยเงนออกนอกประเทศ 800 กวาลานบาท ตอนนรฐอดหนนโดยให adder
คาไฟทรบซออกประมาณ 6 บาท แตถาเปนโรงผลตไฟฟาจากแกลบหรอ
ชวมวล รฐอดหนนเพยง 30 สตางค ทงทเปนเชอเพลงทอยในประเทศไทย
เทคโนโลยสวนหนงกของไทย และเรามนโยบายผลกดนใหเกดมากขน แตดวย
หลกการทใชอยนอาจเหมอนกบแสดงวาเราสนบสนนตางชาตมากกวาสนบสนน
คนไทย
การพฒนาพลงงานหมนเวยนในทกประเทศทวโลกนนเปนททราบกน
โดยทวไปวา รฐตองใหการอดหนนพลงงานหมนเวยนจงจะสกบเชอเพลง
ฟอสซลได และการอดหนนนนเปนเงนมาจากประชาชนโดยตรง ประเดนจง
อยทวาจะสนบสนนอยางไรใหพอด ไมใหประชาชนตองจายมากเกนไป
? ในอนาคตราคาพลงงานมแตจะเพมสงขน ขณะทประเทศไทยตองน�าเขาพลงงานเปนสวนใหญ
ประเทศทพฒนาแลวอยางญปน เกาหล ไตหวน น�าเขาพลงงาน 97-
98 เปอรเซนต แตท�าไมเขาอยได ประเทศไทยตองปรบตว เราจะแขงขนดวย
คาแรงราคาถกไมไดแลว สงคโปรไมมทรพยากรมากเทาเรา เขาตองน�าเขา
จ�านวนมาก แตเขารจกปรบตว
เราตองยอมรบความจรงวาราคาพลงงานในตลาดโลกมแนวโนมสงขน
เรอยๆ และทผานมาประเทศไทยไมไดเปนเจาของเทคโนโลย เราเปนประเทศ
ผซอเทคโนโลยทดมาก น�าเขาเครองจกร น�าเขาวตถดบ แลวมารบจางผลต
ในทสดเมอเศรษฐกจโตขน คาแรงสงขน เงนเฟอมากขน ขดความสามารถใน
การแขงขนกลดนอยถอยลง ถาปรบตวชาในทสดเราอาจแพ แตถาปรบตวเรว
เราอาจอยได
และสงส�าคญคอการพฒนาประเทศโดยสรางสมดลของ 3E 1S ซงเปน
โจทยยากของทกรฐบาลบนโลกน
P 158-176 (chapter 6).indd 162 21/12/2012 18:46
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน” 16360 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”
ดร. ขวญฤด โชตชนาทววงศผอ�ำนวยกำรสถำบนสงแวดลอมไทย
เมองทก�าลงเตบโตขนเรอยๆ ควรมนโยบายดานพลงงานของเมองนนๆ ชดเจน เชน เมองเชยงใหม ควรเรมคดวาถงเวลาสรางโรงไฟฟาของตวเองแลวหรอไม จะมการใชพลงงานทดแทนอยางไร เมองจะเตบโตขนไปในทศทางใด ซงตองมองควบคไปกบเรองของผงเมอง”
P 158-176 (chapter 6).indd 163 21/12/2012 18:46
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”164 60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”
? การใชพลงงานทดแทนในประเทศไทยมดานใดทนาสงเสรมตอนนทางสถาบนสงแวดลอมไทยเนนเรองของพลงงานทดแทนในเชง
ของโรงไฟฟาชมชน เพอเปนแหลงพลงงานในอนาคต ถงแมอาจมปรมาณ
ไมมาก แตเปนสงทเราควรจะเรมตน
เราท�าโครงการทแมฮองสอนทงในพนทซงไมมและมสายสงไฟฟา ตงแต
ศกษาศกยภาพของพนทวามความสามารถในการผลตพลงงานอยางไรบาง ด
วาชาวบานตองการอะไร บางแหงมล�าธารทพอจะยกระดบน�าผลตไฟฟาได
หรอบางแหงตองตดตงโซลารเซลล หรอใชทงสองอยางรวมกน ถาชาวบาน
ตองการ เราจะเขาไปอบรมในชมชน ใหชาวบานรวาพลงงานแบบไหนทเหมาะ
กบพนทของเขา มเครองมออปกรณอะไรบางทเขาตองใช ตองดแลรกษา
เราพยายามเลอกเทคโนโลยทไมยากเกนไปส�าหรบชาวบาน เพราะจะ
กลายเปนภาระในการดแลรกษาและซอมแซมเมอเกดเครองเสย ในพนท
หางไกล การหาชางเขาไปซอมแซมเปนเรองล�าบาก ตองสอนชาวบานใหดแล
จดการไดในเบองตน แตกไมใชเรองงาย
การพฒนาโครงการนไมใชเราไปใหอยางเดยว เราตองการใหชมชนม
ความแขงแรง ภาพทเราอยากเหนคอ ชมชนมธรกจจากการเกบคาไฟ ไดก�าไร
ไปดแลตนน�า ดแลปา
นอกจากนเรายงมองไปถงการสนบสนนภาคธรกจในพนทใหสนใจมา
ลงทนเปนผใหบรการซอมแซมอปกรณ ท�าอยางไรใหเขามนใจวาเปนงานทม
ก�าไร ถามหลายชมชนใหเขาดแลกมความเปนไปไดมากขน ถาธรกจอยได
ชาวบานกอยได มชางมาซอมเครองใหเมอมปญหา
? พลงงานจากชวมวล หรอกาซชวภาพ โดยชมชนมความเปนไปไดแคไหนชวมวลมาจากเศษวสดของพช เชน เปลอกทเรยน เปลอกผลไม กงไม
ใบไม ตองน�ามาเผาในเครองแกสซไฟเออร (gasifier) ไดกาซเชอเพลงส�าหรบ
เครองยนตผลตไฟฟาอกทอดหนง เปนระบบทมความยงยากในการดแล ตอง
ควบคมอณหภม ตองคดเลอกวสดวาเศษวสดพชแบบไหนใหพลงงานดกวากน
ตองรจกผสมผสานชวมวลแบบตางๆ เพอใหไดคาพลงงานทเหมาะสม โดย
สวนตวคดวาการสงเสรมใหชมชนท�ายงเปนเรองยาก แตถาเปนโรงงานทม
วศวกรดแลจะงายกวา
สวนกาซชวภาพหมกจากมลสตวกบเศษอาหารเปยก ผลตเปนแกสหงตม
ถาเปนโรงงานทมเศษอาหาร หรอฟารมขนาดกลาง เชน ฟารมสกรกท�าได แต
ส�าหรบชาวบานท�าเองไมงาย สวนใหญไมส�าเรจ เพราะพออปกรณมปญหา
ชาวบานกแกไขไมเปน และแกสไมมมาตอเนอง ชาวบานกเลกใช อปกรณก
จะถกทงไมมคนดแลรกษา
สวนขยะยงมปญหาการแยกขยะ ขยะเปยกซงเปนเศษอาหารใชท�ากาซ
ชวภาพได แตยงแยกขยะเปยกออกจากขยะประเภทอนไมได ซงตองแยกตงแต
ตนทาง เชน ในชมชน หมบาน มถงแยกทงชดเจนเพอใหงายในการจดการ
ขยะแหงกสามารถน�าไปรไซเคลได แตกยงมปญหาวาขยะแตละบานมปรมาณ
นอย ตองน�ามารวมกนจงจะไดปรมาณมากพอ ท�าใหมเรองของคาขนสงอก
? เรองการพฒนาพลงงานแสงอาทตยมความเปนไปไดมากแคไหนประเทศไทยยงขาดการท�างานดานวจยและพฒนา หรอ R&D พลงงาน
แสงอาทตยราคาจะแพงหรอถกอยทโซลารเซลล เราไมเคยคดจะผลตโซลาร-
เซลลเอง เราพงแตการน�าเขาโซลารเซลลราคาถกจากตางประเทศ ซงราคาคง
ไมมทางลงมาต�าเทากบราคาคาไฟฟาปรกต แตถาเราท�า R&D เอง จะมความ
เปนไปไดทท�าใหราคาใกลเคยงกน
นอกจากนเรายงมนโยบายดาน R&D ทผดทาง คอไปเนนใหภาครฐ
เปนคนท�า ซงทจรงแลวตองเนนใหภาคเอกชนเปนผท�า ตางประเทศพฒนา
ไปไดเรวเพราะใหเอกชนท�า โดยไดรบการสนบสนนงบประมาณจากภาครฐ
เอกชนจะตอยอดธรกจไดเรวกวาภาครฐ แตประเทศไทยเอกชนขอเงน
ภาครฐล�าบากมาก ภาครฐเองกมงบประมาณสนบสนนงาน R&D ต�า นก
วทยาศาสตรไทยกเรมนอยลงเรอยๆ ท�าใหเราพฒนาไปคอนขางยาก
? ดานการอนรกษพลงงานควรมทศทางอยางไร ในสวนภาคอตสาหกรรมขนาดใหญท�ามาตรการการลดการใชพลงงาน
ไปไดดแลว ขณะนเหลอในสวนของภาคอตสาหกรรมขนาดเลก ซงเขายง
ไมตองการลงทนดานน สถาบนสงแวดลอมไทยจงเรมจากการสนบสนนให
เกด small group activity คอการท�ากจกรรมกลมยอย ใหเกดการปรบเปลยน
พฤตกรรมกนเองภายในกลมกอน เชน การปดไฟ ตงเปาวาเดอนนเราจะลด
เทาไร มกลมทท�าหนาทตรวจสอบ และมทมผบรหารคอยดแล ถาไปบงคบ
เขาเรองการลงทน เขาจะหนทนท แตกจกรรม small group activity จะอยยาว
โรงงานอตสาหกรรมไมปฏเสธ เพราะใหผลเรองสงแวดลอมและเศรษฐกจ ให
ท�าตรงนไปกอนจนแขงแรง เมอถงจดหนงเจาของธรกจจะมองภาคการลงทน
เอง เราแคท�าหนาทใหความรวาสงใดนาท�าและชวยลดตนทนไดมากกวา เขา
จะมความเขาใจ เชน การตดตงอปกรณควบคมการใชงานอตโนมต หรอการ
P 158-176 (chapter 6).indd 164 21/12/2012 18:46
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน” 165
ซอมแซมชองลมทรวในระบบปรบอากาศ
สวนภาคประชาชน การรณรงคใหแตละบานประหยดไฟจะยากกวา แต
กไมควรทง สงทจะชวยไดมากคอการผลตอปกรณทมประสทธภาพและ
ประหยดพลงงานจ�าหนายใหประชาชนใชตงแตแรก
ส�าหรบอาคารยงมโอกาสลดการใชพลงงานไดอก โดยเฉพาะอาคารเกา
เชน อาคารทใชกระจกรนเกาซงปลอยใหความรอนเขาอาคารมาก ท�าใหสน
เปลองพลงงานในระบบปรบอากาศ ถาดตวเลขโดยรวม การประหยดพลงงาน
ของอาคารยงมนอย ถาลดไดเตมทจะประหยดไดอกมาก แตการปรบปรง
อาคารเปนเรองทตองลงทนพอสมควร เพราะฉะนนในสวนของอาคารสราง
ใหม เชน คอนโดมเนยม อาคารส�านกงานตางๆ ตองมแนวคดตงแตการ
ออกแบบในเรองการประหยดพลงงานทชดเจน ซงจะดกวามาแกไขกนภายหลง
สวนอาคารเกาตองมาคยกนวาจะปรบปรงสวนไหนกอน คอยๆ แกไขไป
อกกรณหนงคอการใชพลงงานของหางสรรพสนคา ในยโรปหางสรรพ-
สนคาปดหางตงแต 6 โมงเยน เพราะ หนง เพอประหยดพลงงาน สอง ถอ
เปนคณภาพชวต คอคนควรจะกลบบานอยกบครอบครว ไมใชไปเดนอยตาม
หาง รานสะดวกซอปดตงแต 2 ทม ไมไดเปด 24 ชวโมงแบบบานเรา ใน
อนาคตเราอาจตองทบทวนเรองเวลาปดหางสรรพสนคาหรออาคารรานคา
แบบน
? การสนบสนนใหภาคอตสาหกรรมเปนผผลตพลงงานไฟฟาเองจะเปนไป ไดหรอไม
ในอนาคตอตสาหกรรมขนาดใหญบางแหงอาจตองจดหาพลงงานใชเอง
ไมใชใหภาครฐจดสรรใหฝายเดยว ถารฐตงโจทยแบบน เขาตองกลบไป
ปรบปรงกระบวนการผลต หรอหนมาใชพลงงานความรอนทเคยทงเสยเปลา
รฐอาจตงกลไกการรบซอไฟฟาจากเขา ฝายอตสาหกรรมทมศกยภาพผลต
พลงงานเองจะเรมดแนวโนมทางธรกจวาสามารถตอยอดไดหรอไม และอาจ
กลายเปนโรงไฟฟาในชมชนซงชวยลดการสรางโรงไฟฟาขนาดใหญของภาครฐ
? ปญหาของการจดตงโรงไฟฟากบการคดคานของชมชนมแนวทางแกไข อยางไร
ทางสถาบนฯ ไดท�าวจยพบวาการจะท�าใหคนไทยยอมรบโรงไฟฟาใหม
นน จะเปนไปไดกตอเมอเราจดการกบปญหาเกาไดแลว เราส�ารวจชมชนทม
โรงไฟฟามาตงอยแลวหลายป ชาวบานไมเหนวามอะไรดขน คาไฟกตองจาย
ปรกต ไมไดรบการศกษาทดขน ลกหลานตองยายไปท�างานอยทอน
เราตองกลบไปดแลชาวบานทเสยสละกอน และตองเปลยนแนวคดวา
หากจะสรางโรงไฟฟาโรงใหม ตองท�าใหคนในพนทไดรบสทธพเศษดกวาคน
อน ไมวาจะเปนเรองคาไฟฟาทเขาควรไดสวนลดจากทเขาตองเสยสละพนท
ผลตไฟฟาใหคนจงหวดอนใช มระบบสาธารณปโภคดขน มระบบการศกษา
ดขน ซงเปนสงทเขาหวงใยวาลกหลานจะตองมโรงเรยนทด มโรงเรยนวชาชพ
หรอมหาวทยาลย สงทประชาชนตองการ ถาเปนไปไดกควรจดสรรใหเขา
เพราะเขาตองเสยสละบานของเขาเปนแหลงผลตไฟฟา และตองดแลเรองผล
กระทบดานสงแวดลอมใหมนอย การทองเทยวอยได อตสาหกรรมอยได เมอง
อยได
สวนโรงไฟฟาเกาทมปญหา เราตองเปลยนเทคโนโลยใหมใหดขน ชาว
บานกจะรบไดมากขน จะเปนทางออกทางหนงเมอเราสรางโรงไฟฟาในพนท
ใหมไมได เรายงใชพนทเกาได แตจะท�าใหชาวบานอนใจไดอยางไร
? บทบาทของกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงานทนาจะ ด�าเนนการตอไป
ระยะหลงบทบาทของ พพ. กาวทนปญหามากขน ในสวนการเชญชวน
ภาคเอกชนใหเขามามสวนรวมในการอนรกษพลงงาน ควรชใหเขาเหนถง
เรองผลตอบแทน ใชภาคบงคบไมได ซงความจรงท�าไปไดดระดบหนงแลว แต
ยงไมจงใจส�าหรบธรกจขนาดเลก
อกประเดนหนงคอทผานมาเรามองการใชพลงงานโดยแบงเปนภาค
ธรกจดานตางๆ แตยงไมมองเปนเขตพนท โดยเฉพาะเมองทก�าลงเตบโตขน
เรอยๆ ควรมนโยบายดานพลงงานของเมองนนๆ ชดเจน เชน เมองเชยงใหม
ควรเรมคดวาถงเวลาสรางโรงไฟฟาของตวเองแลวหรอไม จะมการใชพลงงาน
ทดแทนอยางไร เมองจะเตบโตขนไปในทศทางใด ซงตองมองควบคไปกบเรอง
ของผงเมอง
ถาตงโจทยแบบน นกธรกจในพนทจะเรมมองตามเรา เขาจะไปสราง
หนวยลงทนขนเอง ตองเรมจากเมองหลกทใชพลงงานสงๆ เชน ขอนแกน
อดรธาน เมองทมมหาวทยาลยมกมความแขงแรงเปนพนฐาน เราสามารถ
ใชคนในพนทท�างาน ซงชวยใหเกดการกระจายธรกจและแรงงาน แทนทเขา
ตองเขามาท�างานในกรงเทพฯ
P 158-176 (chapter 6).indd 165 21/12/2012 18:46
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”166 60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”
สนน องอบลกลประธำนกรรมกำร บรษทศรไทยซปเปอรแวร จ�ำกด (มหำชน), ประธำนคณะกรรมกำรพลงงำนหอกำรคำไทย
ในการด�าเนนการใดๆ ถาตองการใหเกดผลส�าเรจอยางยงยน สงทขาดไมไดคอการใหความรวมมอเผอแผชวยเหลอซงกนและกน...และตองมหลกคดทางทฤษฎ รวมทงหลกปฏบตทใหผลไดจรงและถกตองตามกฎกตกา รวมเปนสามสวนประกอบกนจงจะเกดความส�าเรจทเปนของแท”
P 158-176 (chapter 6).indd 166 21/12/2012 18:46
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน” 16760 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”
? ในฐานะผประกอบการมองเรองการอนรกษพลงงานอยางไร เราเชอวาการท�าเรองการอนรกษพลงงานเปนสงทเกดประโยชน ถารจก
เรมตนและท�าอยางตอเนองแลว ทกฝายจะไดประโยชนรวมกน บรษทศรไทยฯ
เราอนรกษพลงงานแบบมสวนรวม เรมจากผบรหารระดบสงจะตองมเปาหมาย
ทชดเจน ตองใหนโยบายทมความชดเจนกบผบรหารทกระดบจนถงผทท�าอย
หนางาน แมแตยามหนาประต ตลอดจนพนกงานท�าความสะอาด เรามการตง
คณะกรรมการเรองพลงงานขนมาใหความรและสรางความรวมมอผานกจกรรม
ตางๆ ทใหทกคนมสวนรวม และมการตดตามซงเปนเรองส�าคญ เราจะแสดง
กราฟตวเลขใหพนกงานไดร วาอาทตยนคณใชพลงงานไปเทาไร สามารถ
ประหยดเปนตวเงนไดเทาไร
นอกจากนเรายงมนโยบาย Srithai Energy Conservation หรอ SEC
โดยมปณธานวาการประหยดพลงงานเปนสงททกคนไดกบได พนกงานเราได
รบการปลกฝงจนมการเสนอขนมาเองวาจะท�างานวนอาทตยตอ 1 เดอน แลว
หยดวนจนทรแทน เนองจากวนอาทตยคาไฟฟาอยใน rate ต�า ทางบรษทฯ
เหนถงความม งมนและตงใจของพนกงาน จงตกลงวาสวนทประหยดได
40 เปอรเซนต เราจะคนใหแกพนกงานทงหมด เอาไปจดกจกรรมทองเทยว
หรอจดกจกรรมกองทนชวยเหลอเพอนพนกงานดวยกน ขณะเดยวกนเรากม
การแขงขนประหยดไฟระหวางโรงงาน เรามรางวลใหโรงงานทชนะเลศ รางวล
รองชนะเลศ และรางวลชมเชย
เราจะเดนตรวจและพดคยกนหนางานวาปญหาอยทไหน ถาสวนนใชไฟ
เกนความจ�าเปนจะตองท�าอยางไร ตองพดคยซ�าๆ เจออะไรเรากพดจนเกดเปน
วฒนธรรมทางสงคมในบรษท ถามคนทไมท�า เขากจะรสกวาไมเหมอนคนอน
ท�าใหเขารสกวาตองคดตองท�า หลงจากมการปรบปรงแกไขอยตลอดเวลากจะ
เกดความคดรเรมขนมา พนกงานหรอนายชางจะคยกนเองวาเครองเกาและ
เราประหยดเตมทแลว มทางไหมทจะเสนอใหบรษทตงงบลงทนเปลยนเครอง
ใหม เมอประมาณ 5 ปทแลวเราลงทนเปลยนเครองจกรเปนพนลาน
บาท ไมเพยงประหยดคาไฟไดถงประมาณ 50-60 เปอรเซนต ยงประหยด
น�ามนทรวจากเครองเกา ทส�าคญสามารถเพมปรมาณการผลตและเพมรายได
เพราะเครองใหมท�างานเรวกวาเครองเกาเกอบสองเทา สรปวาเทากบซอหนง
เครองเหมอนไดสองเครอง
ผมชอบเปรยบเทยบใหพนกงานฟงวาเหมอนกบผาเปยกผนหนงใน
โรงงาน เราท�ากจกรรมประหยดพลงงาน กเหมอนกบบดผาใหน�าคอยๆ ออก
จนแหง ถามวาแหงแลวจะท�าอะไรตอ ค�าตอบคอตองเปลยนเทคโนโลย หลก
คดนผมวาส�าคญมากๆ
ตองชนชมทางกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงานทเอาใจ
ใสมาก เขาพยายามมากระตนเราในทกรปแบบ และจดสรรงบประมาณให
สถาบนการศกษาสงอาจารยมาเปนทปรกษาและใหบรการฟรกบบรษทฯ
? คดวาอะไรเปนปจจยทท�าใหผ ประกอบการไมสนใจเรองการอนรกษ พลงงาน
เถาแกหรอเจาของกจการโดยเฉพาะขนาดกลางและขนาดเลก สวนใหญ
ละเลยเรองการประหยดพลงงาน เพราะ หนง ไมมความใกลชดกบคนทท�า
หนางาน สอง ไมเคยดเรองคาใชจายของคาไฟฟา สวนใหญดเรองซอของ
ใหถก ตงราคาขายของใหสงขน เพราะคาใชจายของไฟฟาถาคดเปนเปอรเซนต
แลวเปนตวเลขเลกๆ นอยๆ สวนใหญจงมองขาม ท�าใหประสทธภาพการใช
พลงงานในบานเรายงไมดเทาทควร แตถาทกคนเขาใจและไดเรมตนท�าแลว
จะเหนประโยชน อยางนอยไมตองลงทนอะไรกชวยประหยดคาใชจายไดถง
10 เปอรเซนต
ส�าหรบผประกอบการรายใหญทกรายมหนาทตองท�าเรองประหยด
พลงงานอยแลว ไมท�าไมได เพราะเราตองสรางขดความสามารถในการแขงขน
กบคแขง ซงไมใชเฉพาะในเมองไทย
แมวาทาง พพ. จะใหความสนใจและกระตอรอรนมากทจะท�าใหภาค
เอกชนเกดการประหยดพลงงาน แตภาคเอกชนกตองหาทางชวยเหลอตวเอง
และชวยเหลอซงกนและกนควบคกนไป ขณะเดยวกนบคลากรของหนวยงาน
ภาครฐทเกยวของกมจ�านวนจ�ากด หลายครงไมสามารถเขามาชวยเหลอ
ภาคเอกชนไดตามทตงใจไว ตองยอมรบวาในการด�าเนนการใดๆ ถาตองการ
ใหเกดผลส�าเรจอยางยงยน สงทขาดไมไดคอการใหความรวมมอเผอแผ
ชวยเหลอซงกนและกน จะใหญคนเดยว โตคนเดยว หรอเกงคนเดยวไมได
และตองมหลกคดทางทฤษฎ รวมทงหลกปฏบตทใหผลไดจรงและถกตองตาม
กฎกตกา รวมเปนสามสวนประกอบกนจงจะเกดความส�าเรจทเปนของแท เรา
มสถาบนการศกษาชนแนวหนาทคอยใหหลกคดทางทฤษฎ เรามหนวยงาน
ของรฐทคอยใหค�าแนะน�าเรองการปฏบตตามกฎกตกา แตส�าคญทสดคอเรา
ตองชวยเหลอระหวางผประกอบการเอกชนดวยกน ในลกษณะเพอนชวยเพอน
พชวยนอง ผมจงคดวาเมอบรษทใหญดแลตวเองได เราจะใหบรษทใหญมา
ชวยบรษทขนาดกลางและขนาดเลกไดอยางไร เพราะเรามบคลากร มความร
อยแลว
P 158-176 (chapter 6).indd 167 21/12/2012 18:46
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”168 60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”
? ขณะนผประกอบการรายใหญชวยเหลอผประกอบการดวยกนอยางไรบางทผานมาทางหอการคาไทยไดจดตงศนยทปรกษาการประหยดพลงงาน
โดยไดรบงบประมาณจากทาง พพ. ท�าตอเนองมาเปนปท 5-6 แลว เนนการ
ประชาสมพนธใหสมาชกกวา 26,000 รายทวประเทศ ซงสวนใหญเปนธรกจ
ขนาดกลางและเลกหรอ SMEs เราจดสมมนาโดยเชญคนทประสบความ
ส�าเรจมาคยใหฟง และบอกสมาชกวาเรายนดทจะชวยเหลอ
นอกจากนบรษทใหญๆ ซงเปนสมาชกของหอการคาไทย ยงมโครงการ
ตางๆ เชน เพอนชวยเพอน โดยแตละบรษทจะสงผเชยวชาญมาใหทางศนยฯ
สปดาหละ 2 วนออกไปหาผทตองการใชบรการ เอาคนทประสบความส�าเรจ
ในอตสาหกรรมเดยวกนกบเขาไปชวยเขา อยางเชน โรงงานพลาสตกมเปน
หมนโรง ใครช�านาญพลาสตกกไปชวยพลาสตก ขณะเดยวกนเรากเชญกลม
สมาชกใหมาดโรงงานของเราวาเราท�าอะไรบาง เพอเปนแรงบนดาลใจวาคณ
กท�าได และคณท�าแลวคณได
? ในฐานะผประกอบการมองปญหาทตนทนดานพลงงานมราคาสงขน เรอยๆ อยางไร
หนง ตองชวยกนประหยดพลงงาน เพราะวนนเราใชไฟฟาแบบยงไม
ประหยดเทาทควร และการรจกใชพลงงานใหมประสทธภาพยงไมด สอง
ตองพยายามน�าพลงงานหมนเวยนหรอพลงงานทดแทนมาใช ไมวาจะเปน
พลงงานแสงอาทตย พลงงานลม หรอพลงงานจากพช และสงทเปนทางเลอก
สดทาย คอพลงงานโรงไฟฟานวเคลยร ตองคดและตองจรงจงวาเราจ�าเปน
ตองใชหรอเปลา เพราะการสรางโรงไฟฟานวเคลยรตองใชเวลาถง 12 ป
ปญหาคอเรายงไมเชอในความมวนยของคนไทยดวยกน เทคโนโลยด แตมอง
วาวนยดพอหรอเปลาทจะดแลสงเหลานได
ขณะเดยวกนเรองของโลจสตกสหรอภาคขนสงกเปนเรองใหญ ทกวนน
เราเผาผลาญน�ามนไปมากกบภาคการขนสง เมอเปรยบเทยบกบประเทศอน
ตอนนตนทนดานโลจสตกสของผประกอบการสงมาก แตถารฐกลาลงทนพฒนา
ระบบรางรถไฟใหด ซงเปนระบบการขนสงทงายและเรวทสด จะชวยภาค
อตสาหกรรมและพาณชยไดอยางมาก
ถาตอนนประเทศไทยยงไมตนตวในการหาพลงงานทมตนทนต�า เรยก
วา green กบ clean แลว ในอนาคตอาจจะสายเกนไป เราจะตองใชไฟฟา
ในตนทนทแพงมาก และอาจขาดแคลนดวยซ�า เพราะเราพงกาซธรรมชาตจาก
อาวไทยอยางเดยวอกตอไปไมได เพราะฉะนน solution คออะไร ผมขอตง
เปนค�าถามใหทกคนคดรวมกน
? มสงใดทคดวาจะชวยใหเกดการประหยดพลงงานเพมขนอกผมคดวาเรองการอนรกษพลงงานในกลมประเทศอาเซยน ประเทศไทย
ยงเปนผน�า แตอาจเทยบกบประเทศพฒนาแลวอยางญป น เกาหล ยโรป
ไมได ซงเขาท�าจรงจงมาก เพราะเขามดชนวดประสทธภาพการใชพลงงาน
(Energy Efficiency Index) ของแตละประเภทอตสาหกรรม ท�าใหผประกอบการ
มตวชวดหรอ benchmark วาเขาอยในระดบไหน และตวเลขของตางประเทศ
จะถกต องตามทนสถานการณมาก ขณะทของเรามข อมลนไม กภาค
อตสาหกรรม
ถาผ ประกอบการไดทราบขอมลนจะชวยใหหาทางประหยดมากขน
เชน อตสาหกรรมพลาสตก เราจะเหนขอมลเปรยบเทยบ benchmark ของ
เรากบของประเทศญปน วาเขาใชแคน เราใชแคน และหางกนแคไหน เราจะ
หาทางประหยดมากกวานไดอยางไร ตองใชเทคโนโลยอะไรถงจะเขาถง
benchmark ไดเชนเดยวกบเขา ถาน�ามนขนแลวจะท�าใหตนทนการใชไฟฟา
ของเราสงขนเทาไร เรากคาดการณได
อยากฝากทางภาครฐวาใหจดท�าดชนตวนขนมา อตสาหกรรมประเภท
ไหนพรอมกอนกท�ากอน และท�าใหมความตอเนอง ตวเลขดชนตองทนสมย
ตลอดเวลา เพราะโลกเปลยนแปลงเรวมาก
อกสงหนงทส�าคญคอเรองการศกษา เราควรจะบรรจเรองการประหยด
พลงงานเขาไปในสถานศกษา อาชวะ มหาวทยาลย ควรมเรองนสอนอยใน
หลกสตร
ส�าหรบ พพ. ผมขอชนชมวามความมงมน อธบดแตละทานชวยกน
สานตอนโยบายและงานมาอยางตอเนอง เจาหนาททกคนมความตงใจ แต
ทาง พพ. อาจยงขาดจ�านวนเจาหนาทในการใหบรการอยางเพยงพอ แม
ทผานมาจะไดกระจายงานใหเอกชนเขามาชวย อยางไรกตามเจาหนาทในการ
ตดตามการด�าเนนการตามมาตรการอาจยงมนอยไป ถงกระนนกตามเจาหนาท
ทกคนท�างานดวยใจ เพอประโยชนของทกภาคสวน ผมขอชนชมครบ
P 158-176 (chapter 6).indd 168 21/12/2012 18:46
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน” 16960 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”
ดร. ทวารฐ สตะบตรรองอธบดกรมพฒนำพลงงำนทดแทนและอนรกษพลงงำน (2552-ปจจบน)
ในอดตเราเหมอนนายชางทตองท�างานมอเปอน แตปจจบนและในอนาคต เราตองเปนนายชางทใหบรการจากสมอง ความคด และความร ถาเปรยบการพลงงานของประเทศไทยกบรางกาย พพ. คงท�าหนาทเสมอนสมองและหวใจในการควบคม และพรอมจะสอสารเพอใหบรการทมคณภาพแกสงคม”
P 158-176 (chapter 6).indd 169 21/12/2012 18:46
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”170 60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”
? มองทศทางการใชพลงงานทดแทนในอนาคตอยางไรผมเชอวาใน 10-20 ปขางหนา ประเทศไทยยงตองใชพลงงานกระแส
หลกคอ น�ามน กาซธรรมชาต และถานหน ในสดสวนทนาจะมากกวา
50 เปอรเซนต เพราะเทคโนโลยดานพลงงานทดแทนรปแบบตางๆ ทใช
ในระบบอาจจะยงไมพรอมนก หรอบางอยางอาจจะพรอมแตมราคาสง
จากฐานเศรษฐกจเกษตรกรรมของไทย พลงงานทดแทนทเหมาะสม
ทสด คอพลงงานทดแทนจากพช ซงมหลากหลายรปแบบ แบบแรกคอจาก
เศษวสดเหลอใช เชน แกลบ ชานออย กากน�าตาล ตลอด 5-10 ปทผานมา
เปนนโยบายทพยายามเรงรดใหเกบเกยวของพวกนเขาระบบใหมากทสด ซง
เมอกอนของพวกนไมมราคาจนปจจบนมราคาสง ในอนาคตเศษวสดเหลอใช
ทางการเกษตรจะถงจดทตงตว แปลวาแพงกวานกไมมใครใชแลว เพราะฉะนน
ระบบพชพลงงานของประเทศไทยตองกาวสระบบการปลกเพอพลงงานโดย
เฉพาะ เรยกวา agro energy อยางทยโรปหรอบราซลท�ากนมากแลว เขาปน
สวนพนทบางแหงซงไมคอยเหมาะสมกบพชอาหารมาปลกพชพลงงาน
agro energy จงเหมอนยงปนนดเดยวไดนกสองตว คอไดพลงงาน และท�าให
ราคาพชผลทางการเกษตรไมขนๆ ลงๆ
ผมเชอวาจากนและตอเนองไปอกอยางนอย 10 ป ประเทศไทยตอง
เดนหนาเรอง agro energy และพลงงานทดแทนของประเทศไทยจะมาจาก
พชพลงงานเปนอนดบ 1 คอมากกวา 80 เปอรเซนต
พลงงานทดแทนอนดบรองลงมานาจะเปนพลงงานแสงอาทตย ซงม
ตวแปรส�าคญคอเทคโนโลยและตนทน ปจจบนตนทนแพงกวาคาไฟทผลตจาก
กาซธรรมชาตอยางนอยสามเทา ในอนาคตตองหาทางลดตนทนลง โดยเรา
ตองพฒนาเทคโนโลยเปนของตวเอง จงจะสามารถควบคมตนทนได
? บทบาทของ พพ. ในการขบเคลอนเรองพลงงานทดแทนเราไดรบมอบหมายใหเปนผดแลแผนแมบทการพฒนาพลงงานทดแทน
แหงชาต ซงมเปาหมายวาจะใหมพลงงานทดแทนเขามาในระบบ 25 เปอรเซนต
ใน 10 ปขางหนา โดย พพ. ก�าลงจดท�าแผนปฏบตการยอยออกมา ใน
สวนแผนปฏบตการทเกยวของกบงานวจย เราท�างานควบคกบกระทรวง
วทยาศาสตรฯ จ�าแนกเทคโนโลยทจ�าเปนแลวจดท�าเปนแผนปฏบตการ 5 ป
ตงแตป 2555 ถง 2559 ใชเงนประมาณ 6,000 ลานบาทใน 189 โครงการ
ถางานวจยประสบความส�าเรจ ตงแตป 2560 เปนตนไป เราจะเรมเหนผลงาน
วจยเหลานเขาสกระบวนการผลต
ในฐานะผก�ากบแผนหลก พพ. มหนาทในการจดท�าแผนปฏบตการยอย
เพอท�างานกบทกภาคสวนทเกยวของแลวจ�าแนกแผนงานและโครงการออกมา
ใหชดเจน จดใหมเจาภาพเพอการขบเคลอน และจดหาเงนงบประมาณให
สวนแผนงานดานการสงเสรม เราท�างานรวมกบหลายหนวยงาน โดย
พพ. อยในฐานะผสงเสรม คอหนวยเชยร เชน มาตรการเงนกดอกเบยต�า เงน
ทนรวมทน เงนภาษยกเวนพเศษ เปนตน เรามบทบาทท�าใหคนลงทนมนใจ
เหนภาพวาเราเอาจรง รฐบาลท�างานพรอมกนจรง ซงชวง 3-4 ปทผานมา ผม
มนใจวาเรามบทบาทโดดเดนในการสงเสรมพลงงานทดแทนของประเทศ ม
คนมาลงทนเปนแสนลานบาทในหลายโครงการ
? การผลกดนเรองการอนรกษพลงงานมกาวเดนตอไปในทศทางใดในเบองตนกลไกการอนรกษพลงงานมการผลกดนอยสามประเภท
ประเภทท 1 คอการบงคบใชดวยมาตรการทางกฎหมาย ซงประเทศไทยถอเปน
ประเทศแรกๆ ในเอเชยทบงคบใหผ ใชพลงงานรายใหญตองปฏบตตาม
มาตรฐานทภาครฐก�าหนด คอโรงงานและอาคารใหญทงหลาย มรวมประมาณ
6,000 แหง ซงถกบงคบใหปฏบตตามมาตรฐานทกฎหมายก�าหนด ทผานมา
พพ. ด�าเนนการในลกษณะสงเสรม ไมมการลงโทษในกรณทเจาของอาคาร
ไมท�าตามแผน ซงอนทจรงในกฎหมายมอยมาตราหนง ก�าหนดโทษกรณท
ไมปฏบตตามมาตรฐาน โดยใหเจาของอาคารตองเสยคาธรรมเนยมพเศษ คอ
เสยคาไฟแพงขน แตเราไมเคยน�ามาตรการนมาใช
ประเภทท 2 คอมาตรการทางสงคมกบมาตรการทางราคา ซงไดผล
กวา แต พพ. มบทบาทในดานนนอย ซงบทบาทหลกอย ททางกระทรวง
พลงงาน หรอส�านกงานนโยบายและแผนพลงงาน
ประเภทท 3 คอมาตรการสงเสรมผานกลไกทางภาษ หรอมเงนอดหนน
บางอยาง รวมทงสงเสรมโดยการใหความร เปนมาตรการทภาคเอกชนนยม
เปนอกบทบาทหลกของ พพ. ทผานมาถอวากระตนไดผลระดบหนง มผสนใจ
เขารวมโครงการอยตลอดเวลา ดวยกลไกตามกฎหมายพระราชบญญตการ
P 158-176 (chapter 6).indd 170 21/12/2012 18:46
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน” 171
สงเสรมการอนรกษพลงงาน ซงมการจดตงกองทนเพอสงเสรมการอนรกษ
พลงงาน น�ามาใชสนบสนนโครงการตางๆ
ปจจบนผมคดวาประเทศไทยคอนขางอมตวกบมาตรการสงเสรมเหลาน
แลว และควรจะมนวตกรรมการก�ากบดแลเพมขน เชน การใหเงนสนบสนน
ตามประสทธภาพในการอนรกษพลงงานทท�าได อาคารใดสงรายงานและ
ท�าไดจรง อาจไดรบการลดภาษเพม ทงนเพอสงเสรมคนทมความตงใจ ใน
ขณะเดยวกนกคงตองผลกดนมาตรการในเชงการใชกฎหมายบงคบใหมความ
เขมขนขน เพอใหภาคธรกจ โรงงาน อาคารตางๆ ใหความส�าคญกบการ
อนรกษพลงงานอยางจรงจง
? ความรวมมอกบกลมอาเซยนเกยวกบการพฒนาพลงงานมแนวโนม อยางไร
ประเทศอาเซยนม 10 ประเทศ เปนประเทศผผลตพลงงานสงออก
หาประเทศ ม มาเลเซย บรไน อนโดนเซย เปนเจาของน�ามน ลาวเปนเจาของ
ไฟฟา และพมาเปนเจาของกาซ และประเทศทต องน�าเขาพลงงานอก
หาประเทศ ไดแก ไทย ฟลปปนส สงคโปร เวยดนาม และกมพชา แตประเทศ
ไทยมขอเดนคอเรามเนอนโยบายดานพลงงานทท�ามานาน จนประเทศเพอน
บาน เชน ฟลปปนส เลยนแบบเราไปหลายอยาง
ในอนาคตมความเปนไปไดทจะเกดการเชอมโยงแหลงพลงงานใหเปน
เครอขายในกลมประเทศอาเซยน เพราะบางแหงมไฟฟาเหลอใช เชน รฐ
ซาราวกของมาเลเซย แทนทจะพฒนาเปนแหลงอตสาหกรรมหนก ถาสามารถ
เชอมมาถงบานเรา เรากยนดรบซอ และเขากไมตองสรางผลกระทบใหแกพนท
ปาอดมสมบรณในรฐซาราวก ซงโครงการลกษณะนประเทศในกลมอาเซยน
อาจตองชวยกนลงทนตามสดสวน
ผมคดวาทศทางส�าคญของพลงงานอาเซยนในอนาคต คอ หนง การ
เชอมโยงทางกายภาพ หมายถงการเดนทอสงกาซ หรอสายไฟ เชอมถงกน
และ สอง คอการใชมาตรฐานเชอเพลงและสนคาทสอดคลองกน เชน
มาตรฐานสนคาเบอร 5 มาตรฐานรถยนต มาตรฐานน�ามน หมายความวา
ถาจะขบรถจากสงคโปรไปเวยดนาม เราสามารถแวะเตมน�ามนทใดกได
? บทบาทของ พพ. จะเปลยนแปลงไปอยางไรในอนาคต บทบาทของ พพ. มความเปลยนแปลงมาตลอด และตงแตตงกระทรวง
พลงงานขนมา ท�าใหบทบาทของเราเปลยนจากทเคยเปนหนวยงานปฏบตใน
ภาคสนาม กลบมาเปนหนวยงานทตองมองนโยบายในภาพรวมและสงเสรม
ใหเอกชนเปนผลงมอท�าแทน ปจจบนเราไดสะสมองคความร ทงคน งานวจย
โครงการ มาตรการตางๆ ท�าให พพ. มศกยภาพทจะเปนศนยความร หรอ
knowledge center ในเรองของพลงงานทดแทนและการอนรกษพลงงาน
เพอใหบรการเชงวชาการแกผสนใจทจะลงทนดานน เปนทศทางซงท�าให พพ.
มบทบาทโดดเดนขน
ในอดตเราเหมอนนายชางทตองท�างานมอเปอน แตปจจบนและใน
อนาคต เราตองเปนนายชางทใหบรการจากสมอง ความคด และความร ถา
เปรยบการพลงงานของประเทศไทยกบรางกาย พพ. คงท�าหนาทเสมอนสมอง
และหวใจในการควบคม และพรอมจะสอสารเพอใหบรการทมคณภาพแกสงคม
P 158-176 (chapter 6).indd 171 21/12/2012 18:46
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”172
อ�านวย ทองสถตยอธบดกรมพฒนำพลงงำนทดแทนและอนรกษพลงงำน (2555-ปจจบน)
ขาราชการทกคนตองทมเทพลงกาย พลงใจ พลงสมอง ตองตนตวและมไฟแรงตลอดเวลา ทกคนตองมแนวคดทมองภาพอนาคตชดเจน มทศทางและก�าหนดเวลาทสอดคลองกน”
จากใจอธบด พพ.
P 158-176 (chapter 6).indd 172 21/12/2012 18:46
17360 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”
P 158-176 (chapter 6).indd 173 21/12/2012 18:46
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”174 60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”
? กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงานมแนวทางการท�างาน ในระยะตอไปอยางไร
กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงานถอเปนกรมใหญทสด
ในกระทรวงพลงงาน เรามบคลากรมากกวาพนคน ผมขอขอบคณอธบด
ทานกอนๆ ทไดสรางงานเตรยมไวอยางด ซงผมตงใจสานงานตอใหลลวง
รวมทงการมองภาพใหมๆ และงานใหมๆ ในเชงรก
ณ วนนเรามภารกจชดเจนอยสองประการ คอ หนง เปาหมายการพฒนา
การใชพลงงานทดแทนเปน 25 เปอรเซนตของการใชพลงงานทงหมดในป
2564 และ สอง เปาหมายการลดดชนความเขมขนของการใชพลงงานลง
25 เปอรเซนตในป 2573 ซงนบเปนเปาหมายททาทายผบรหารทกระดบ
ในการขบเคลอนสเปาหมายขนอยกบสองปจจย คอทศทางและความเรว
ผมมองวาตองมทศทางทถกตองกอนแลวท�างานเพมความเรวไปในทศทางนน
ส�าหรบการพฒนาพลงงานทดแทนมทศทางอยสามขอหลกๆ ไดแก
หนง การผลตไฟฟาดวยพลงงานทดแทนจากแสงอาทตย ลม ชวมวล กาซ-
ชวภาพ พลงงานน�า และอนๆ สอง การใชพลงงานความรอนในอตสาหกรรม
และ สาม การพฒนาการใชเชอเพลงชวภาพ โดยสดสวนหลกนนมาจากการใช
เชอเพลงชวภาพอยางนอยวนละ 30 ลานลตร เปาหมายทเราจะขบเคลอนไป
นมขอจ�ากดและปญหาในการด�าเนนการหลายประการ เชน ดานกฎหมาย
ดานการท�างานเชอมโยงระหวางหนวยงาน เราตองดวาเปาหมายทเรา
ตองการอาจกลายเปนการสรางปญหาใหแกหนวยงานอนหรอไม เราจะสราง
สมดลใหทงสองฝายไดอยางไร
เรองการพฒนาพลงงานทดแทนนนมผเกยวของหลายฝาย ฝายแรกคอ
รฐซงเปนผก�าหนดนโยบาย ประสานประโยชน สงเสรมสนบสนนชวยเหลอ
ฝายผประกอบการเอกชนซงท�าหนาทด�าเนนการโครงการเพอประโยชนของ
ตนเอง ของรฐ และของประเทศ และฝายทสามคอประชาชนซงเปนผใชและ
รบประโยชนจากพลงงาน ปญหาคอการพฒนาพลงงานเหลานจะไปสรางผล
กระทบเปลยนแปลงวถชวตดงเดมของประชาชนหรอไม กอมลพษหรอไม
ประชาชนไดอะไรจากการพฒนาพลงงานทดแทน ใครจะไดประโยชนสงสด
ผประกอบการ หรอประเทศชาต เหลานเปนประเดนส�าคญของการพฒนา
พลงงานทเราตองคดถง
สวนเปาหมายดานการประหยดพลงงานนนมความชดเจนกวาดาน
พลงงานทดแทน เนองจากเรามแผนอนรกษพลงงานอยแลวเพยงแตน�ามา
ปรบปรงใหกระชบมากขน และใหเกดผลกระทบเชงบวกทมากขน
โดยหลกแลวสงททาง พพ. ตองท�าเปนอนดบแรก คอการจดท�าแผน
ปฏบตการพฒนาพลงงานทดแทนทปฏบตไดจรง
? การจดท�าแผนปฏบตการทท�าไดจรงมลกษณะเปนเชนไรในเรองของพลงงานทดแทน เรามแผนใหญซงเปนการก�าหนดภาพรวม
แตแผนปฏบตการนนมอยบางสวน และอาจยงรอยเรยงไดไมดพอ ซงจะปฏบต
ใหส�าเรจจรงไดยาก ผมมองวาแผนปฏบตการทปฏบตไดจรง ไมใชแคแผนท
บอกวาจะท�าอะไรแลวกจบ แตเปนแผนซงตองบอกทศทางวาจะไปทางไหน และ
ท�าอยางไรจงส�าเรจ ใครเปนคนท�า ท�าเสรจเมอไร บรหารความเสยงอยางไร
เชนหากเรามเปาหมายวาจะสรางโรงไฟฟาชมชนใหได 1,000 เมกะวตต
กตองระบใหไดวาเปนชมชนทไหน ต�าบลอะไร ซงตองเปนชมชนทมความเขม
แขงหรอความพรอมทจะเปนเจาของโรงไฟฟาพอสมควร เรองของเงนลงทน
ควรแบงสดสวนระหวางรฐและชมชนเทาไร บรษทจดการพลงงานหรอ
ESCO ควรเขามามสดสวนแคไหน จะใชพลงงานอะไร การเตรยมโครงการ
และชมชนท�าอยางไร เปนตน
นนคอแผนปฏบตการตองมภาพชดเจนวาท�าสงใด ใครท�า ทไหน
อยางไร เมอไร ซงการท�างานลกษณะน ทกฝายในกรม ตงแตผปฏบตการ
ผอ�านวยการส�านกฯ รองอธบด และอธบด ตองท�างานหนก ตามภารกจและ
ความรบผดชอบกนทชดเจน นอกจากนเรายงตองเชอมประสานกบหนวยงาน
อนๆ ทเกยวของ รวมถงผบรหารระดบสงในระดบกระทรวง
ขาราชการทกคนตองทมเทพลงกาย พลงใจ พลงสมอง ตองตนตวและ
มไฟแรงตลอดเวลา ทกคนตองมแนวคดทมองภาพอนาคตชดเจน มทศทางและ
ก�าหนดเวลาทสอดคลองกน
? มองประเดนเรองโรงไฟฟาชมชนซงเกยวของกบการจดการเชงสงคม อยางไร
ความจรงเปาหมายตวเลขของพลงงานชมชนอาจไมมาก แตมตดาน
สงคม ความรกประเทศ รกชมชน ถอเปนมลคามหาศาล โดยเฉพาะการมแหลง
พลงงานเปนของชมชนเปรยบเหมอนประเทศทสามารถพงพาตนเองได ซง
เปนการสรางความมนคงดานพลงงาน และเมอชมชนเปนเจาของโรงไฟฟาก
จะท�าใหเขาใชไฟฟาอยางประหยดและมประสทธภาพ เพราะฉะนนทศทาง
เรองโรงไฟฟาชมชน เราคงไมมองเพยงเรองของพลงงาน แตตองมองมต
เชงสงคมและเศรษฐกจพอเพยงดวย
ในการท�างาน เราตองเดนเคยงคไปกบชาวบานในการพฒนาชมชน ใน
การพฒนาแหลงพลงงานทเขามอยในพนทใหเขาใชเองและเปนเจาของ เกด
การใชงานอยางมประสทธภาพ เกดวสาหกจชมชนทจะมาดแลการใชพลงงาน
และการขายพลงงานใหผอน ซงชมชนตองมความเขมแขง และประโยชนทเกด
ขนจะมมลคามหาศาล อาจมากกวามลคาในเรองของพลงงานดวยซ�า
P 158-176 (chapter 6).indd 174 21/12/2012 18:46
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน” 175
พพ. มภารกจหลกในการเปนเจาภาพขบเคลอนการท�างานในภมภาค
เพอใหโครงการ กจกรรม หนวยงาน เครอขายทเกยวของ เดนไปดวยกนได
จากประสบการณการท�างานของผม ผมคดวาเราตองฟงเสยงคนท�างานจาก
หลายภาคสวน ทงภาควชาการ ภาคเศรษฐกจ ภาคสงคม และภาคสงแวดลอม
ถาเรารบฟงขอมลใหรอบดาน จะท�าใหเรามองเหนภาพการพฒนาพลงงานใน
อกรปแบบหนง
นอกจากนเราตองแสวงหาความรวมมอกบภาคประชาชนหรอผทยง
ไมเขาใจเรามากขน เราตองไปหาเขาและท�าความเขาใจวาท�าไมเขาจงตอตาน
โรงไฟฟาชวมวล มสงใดทท�าใหเขาไมชอบ ตองพยายามเขาใจถงจตใจของเขา
บางครงอาจเกดขนจากการทประชาชนขาดขอมลทถกตอง เรากตองไปใหความ
เขาใจ สวนประชาชนจะรบหรอไมรบ เราตองยอมรบและตองอดทน
? เรองพชพลงงานมความเกยวของกบหนวยงานหลายฝาย พพ. จะผลกดนอยางไร
ทศทางในอนาคตของเรองพชพลงงาน อยทการจดการพนทใหชดเจน
ส�าหรบการเพาะปลกพชพลงงาน โดยตองไมเกดการแกงแยงพนทกบการ
เพาะปลกพชอาหาร นอกจากนนเราตองสรางนวตกรรมใหมๆ เชน การผลต
กาซหรอน�ามนจากไมหรอพชพลงงาน เปนตน
ทงนการขบเคลอนเชอมโยงระหวางหนวยงานเปนสงจ�าเปนอยางยง
พพ. ถอเปนหนวยงานหนง ซงในการขบเคลอนโดยองครวมของประเทศ เรา
ตองไปพรอมกนหลายกระทรวง ตองเกดการเชอมโยงความคด และเชอมโยง
ภารกจทเกยวของกนโดยตรง
? การสนบสนนงานวจยเพอพฒนานวตกรรมใหมๆ ทาง พพ. มสวนเกยวของในดานใด
งานวจยมอยสามขนตอน หนง คอการวจยขนพนฐาน เปนหนาทของ
หนวยงานวจย เชน สกว. สภาวจยฯ หรอมหาวทยาลย เปนหลก สอง การ
วจยเพอพฒนาน�ารองตนแบบ และ สาม คอการวจยเพอพฒนาตนแบบเพอ
น�าเขาสตลาดหรออตสาหกรรม ในสวนนกระทรวงพลงงาน หรอ พพ. จะ
เขามาเชอมโยงตอยอด เราตองชวยตงโจทยการวจยจากแผนของเราซงมา
จากการสงเคราะหและวเคราะหแลววาจะมผลตอการขบเคลอนพฒนาพลงงาน
ทดแทนในทกรปแบบ
? การสงเสรมการอนรกษพลงงานของโรงงานและอาคารตางๆ มปญหา ใดหรอไม
ผมเชอวาขณะนการท�างานดานอนรกษพลงงานเปนไปไดดวยดตามแผน
ในกล มอตสาหกรรมจ�านวน 20 เปอรเซนตซงเปนผ ใชพลงงานถง 80
เปอรเซนต เปนกลมแรกทเราเขาไปดแลอยางเตมท นนคออาคารควบคม
และโรงงานควบคมตามกฎหมาย สวนโรงงานขนาดเลกเราเขาไปดแลตาม
สภาพของแตละแหง
ในการท�างานดานอนรกษพลงงานโดยพนฐานมสามขน คอ หนง การ
ปรบปรงตวเอง สอง คอการปรบปรงกระบวนการ สาม คอ การปรบเปลยน
เครองจกร ส�าหรบโรงงานขนาดเลกสามารถท�าสองขนแรกได แตขนท 3
เปนเรองยาก ตองลงทนมาก สวนธรกจ SMEs กนาหวงใยเนองจากการ
บรหารจดการเปนครอบครวหรอบคคล ท�าใหมความล�าบากในการเขาไปดแล
แตเรามมาตรการส�าหรบทงสามกลม ทงขนาดใหญ กลาง และเลก มงบ
ประมาณดานการอนรกษพลงงานหลายพนลานบาทเขามาชวยผลกดนใน
แตละกลมตามสดสวนทเราเขาไปดแล
? การก�ากบการท�างานของเจาหนาทใน พพ. จะไปในทศทางใดมากขนองคกรของเราถอวาบมเพาะมานานมาก องคความรทอยในสมองและ
ในหวใจนนมอย เตมเป ยม เพยงแตตองน�าความสามารถของแตละคนท
โดดเดนในแตละดานมาท�างานรวมกน ทกคนตองเขามาปรบแตงและแบงปน
ความคดรวมกน เพอท�าใหแผนปฏบตการนนปฏบตไดจรง การระดมสมอง
รวมกนจงมความจ�าเปนอยางยง นอกจากนเราตองคดท�างานแบบนอกกรอบ
แบบเชงรก มนวตกรรมใหมๆ ในเชงบรหารจดการ และทส�าคญคอตองตง
เปาหมายและทศทางใหชดเจน
? ยงมงานดานใดอกทเกยวของกบการพฒนาพลงงานซงทานเหนวา ควรใหความส�าคญเปนพเศษ
ผมคดวามสงส�าคญอยางหนงซงเราตองท�า คอการใหความรเรอง
พลงงานตอเดกและเยาวชน ตองน�าเรองพลงงานมายอยขอมลและรอยเรยง
เขาไปในหลกสตรการเรยนการสอนทกระดบ ในทกประเภท ทงการศกษาใน
ระบบ การศกษานอกระบบ และอาชวศกษา ถาท�าไดในอก 10 ปขางหนา
เยาวชนทกคนจะเขาใจเรองพลงงาน รจกการประหยดพลงงาน และเดกจะ
ชวยสงตอความเขาใจเหลานใหแกพอแมอกทอดหนง ผมเชอวานจะเปนสงท
เกดประโยชนสงสดในระยะยาวตอการพฒนาพลงงาน และพฒนาเศรษฐกจ
ของประเทศอยางแทจรง
P 158-176 (chapter 6).indd 175 21/12/2012 18:46
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”จดท�าโดย กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน กระทรวงพลงงาน เลขท 17 ถนนพระราม 1 แขวง/เขต ปทมวน กรงเทพมหานคร 10330 โทรศพท 0-2226-2311, 0-2223-2322 www.dede.go.th
คณะทปรกษา นายไกรฤทธ นลคหา อดตอธบดกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน นายอ�านวย ทองสถตย อธบดกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน นายธรรมยศ ศรชวย รองอธบดกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน นายประมวล จนทรพงษ รองอธบดกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน นายสมฤทธ เหมะ ผอ�านวยการส�านกวจยคนควาพลงงาน นายดนย เอกกมล ผอ�านวยการส�านกก�ากบและการอนรกษพลงงาน นางสาวพชรพร หาญสกล ผอ�านวยการส�านกพฒนาพลงงานทดแทน นายประเสรฐ สนสขประเสรฐ ผอ�านวยการกองแผนงาน นายยศพงศ คปตะบตร ผอ�านวยการส�านกสงเสรมการอนรกษพลงงาน นายประพนธ กตจนทโรภาส ผอ�านวยการส�านกพฒนาพลงงานแสงอาทตย นางสาวจรสพรรณ พมพวง ผอ�านวยการศนยสารสนเทศขอมลพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน นายประพนธ วงษทาเรอ ผอ�านวยการส�านกพฒนาเชอเพลงชวภาพ นายกศล ชวากร ผอ�านวยการส�านกถายทอดและเผยแพรเทคโนโลย นางศรนทร วงษเสาวศภ ผเชยวชาญดานอนรกษพลงงาน นางสาวพสมย เสถยรยานนท ผเชยวชาญดานพลงงานทดแทน นายสมชาย สถากลเจรญ ผเชยวชาญดานพลงงานทดแทน
คณะผจดท�า นายทวารฐ สตะบตร รองอธบดกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน นางณารณ ฉายอรณ ผอ�านวยการส�านกบรหารกลาง นายนาวน นาคนาวา ผอ�านวยการกลมประชาสมพนธ นางสาวบษรนทร สวรรณศร นกประชาสมพนธช�านาญการ นายประสทธ นนสงข ส�านกพฒนาทรพยากรบคคลดานพลงงาน นายสยาม มชฌมา ส�านกก�ากบและอนรกษพลงงาน นายวชรนทร บญฤทธ ส�านกสงเสรมการอนรกษพลงงาน นายสมศกด สขสวสด ส�านกบรหารกลาง นายสมนก เนาวแกว ส�านกบรหารกลาง นายวชย รอเซน ส�านกบรหารกลาง นางสาวฉตรแกว ดปญญา ส�านกบรหารกลาง นางสาวอารรตน ดเรอก ส�านกบรหารกลาง นายเอกชย อมรทรพยเจรญ ส�านกบรหารกลาง
จดท�าเนอหาและออกแบบรปเลม นตยสาร สำรคด (ในนามบรษทวรยะธรกจ จ�ากด) 28, 30 ถนนปรนายก แขวงบานพานถม เขตพระนคร กรงเทพฯ 10200 โทร. 0-2281-6110 (อตโนมต) โทรสาร 0-2282-7003 www.sarakadee.com
P 158-176 (chapter 6).indd 176 21/12/2012 18:46
60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”4 60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”
P 1-29 (9 b0ss).indd 4 21/12/2012 18:31