iv

ผเขยน

ประภาพรรณอนอบ

พรธดาวเศษศลปานนท

บรรณาธการบรหาร

อทยทพยเจยววรรธนกล

ออกแบบปก บรษทพ.เอ.ลฟวงจ�ากด

พมพครงแรก กรกฎาคม2555

จ�านวนพมพ 1,300เลม

พมพท บรษทพ.เอ.ลฟวงจ�ากดเขตบางพลดกรงเทพมหานคร

สนบสนนโดย ส�านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ(สสส.)

ISBN 978-616-279-110-9

การจดการความรสองคกรแหงความสข:

แนวคด และบทเรยนจากกรณศกษา

v

โครงการพฒนาศกยภาพและสนบสนนทางวชาการแกภาคเครอขาย

องคกรสขภาวะไดรบการสนบสนนจากส�านกสนบสนนสขภาวะองคกรส�านกงาน

กองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ(สสส.)ใหด�าเนนโครงการโดยมเปาหมาย

ในการพฒนาศกยภาพภาคเครอขายในการท�างานสรางเสรมองคกรสขภาวะ

หรอองคกรแหงความสขและพฒนากลไกการจดการความรเพอขบเคลอนการ

ด�าเนนงานสรางเสรมสขภาวะองคกรทเรยกวาเครองมอHappy8Menuโดย

มการด�าเนนงานในวงกวางผานทางเวบไซตwww.happy-workplace.com

รวมทงการจดเวทเรยนรแกภาคเครอขายองคกรสขภาวะ

หนงสอเลมนเปนผลผลตสวนหนงของการด�าเนนงานโครงการฯโดย

คาดหวงวาจะกอใหเกดประโยชนตอองคกรผสนใจผเกยวของในการน�าไป

ประยกตใชในการจดการความรเพอสรางสรรคการด�าเนนงานสรางเสรมองคกร

สขภาวะใหขยายวงกวางในสงคมตอไป

ขอขอบคณเจาของขอมลทไดน�ามาเปนกรณศกษาในหนงสอ และ

ขอขอบคณนายแพทยชาญวทยวสนตธนารตนและส�านกสนบสนนสขภาวะ

องคกรส�านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ(สสส.)ทไดใหการ

สนบสนนการด�าเนนงานเปนอยางด

คณะท�างานโครงการ

พฒนาศกยภาพและสนบสนนทางวชาการแกภาคเครอขายองคกรสขภาวะ

กรกฎาคม2555

ค�าน�า

vi

ค�าน�าผเขยน

หนงสอ“การจดการความรสองคกรแหงความสข:แนวคดและบทเรยน

จากกรณศกษา” เปนผลงานสบเนองจากการด�าเนนงานของคณะผวจยใน

โครงการพฒนาศกยภาพและสนบสนนทางวชาการแกภาคเครอขายองคกร

สขภาวะ ภายใตการสนบสนนจากส�านกสนบสนนสขภาวะองคกรส�านกงาน

กองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ(สสส.)โดยเมอสนสดการด�าเนนโครงการ

ในปแรก คณะผวจยตระหนกถงความส�าคญในการสรางความร ความเขาใจ

ตอการน�าแนวคดการจดการความรมาเครองมอหนงในการประยกตใชใน

องคกรเพอพฒนาไปสองคกรแหงความสข

หนงสอเลมนแบงเนอหาออกเปนสองภาคหลกประกอบดวยภาคทหนง

การจดการความรสองคกรแหงความสข:แนวคดและการประยกตใชและ

ภาคทสองการจดการความรสองคกรแหงความสข:บทเรยนจากกรณศกษา

ในภาคทหนงของหนงสอมวตถประสงคเพอน�าเสนอแนวคดของการ

จดการความรและเครองมอของการจดการความรเพอปรบประยกตใชในการ

สรางเสรมองคกรแหงความสขตามความเหมาะสมกบบรบทของแตละองคกร

โดยหนงสอในสวนแรกนแบงเนอหาออกเปน3สวนกลาวคอสวนแรกกลาวถง

ลกษณะการเปลยนแปลงขององคกรยคใหมสองคกรแหงความสขสวนทสอง

กลาวถงแนวคดการจดการความรประกอบดวยพฒนาการของการจดการความร

แนวคดหลกการกระบวนการและเครองมอในการจดการความรและสวนทสาม

กลาวถงแนวทางการประยกตใชการจดการความรในองคกรแหงความสข

vii

สวนภาคทสองของหนงสอ มวตถประสงคเพอน�าเสนอใหเหนวาเรา

สามารถใชการจดการความรเปนเครองมอเพอสรางองคกรแหงการเรยนรทจะ

น�าไปสการเปนองคกรแหงความสขไดโดยแบงเนอหาออกเปน3สวนกลาวคอ

สวนแรกเปนการน�าเสนอหลกการและแนวคดส�าคญๆเกยวกบองคกรแหงการ

เรยนร และการจดการความร เพอสรางความเขาใจใหตรงกนในความหมาย

ลกษณะส�าคญรวมทงความสมพนธระหวางองคกรแหงการเรยนร/องคกรแหง

ความสขและการจดการความรสวนทสองเปนการน�าเสนอองคกรกรณศกษา

ทประสบความส�าเรจในการใชการจดการความรเปนเครองมอเพอพฒนาคณภาพคน

คณภาพงานและคณภาพองคกรจนกลายเปนองคการแหงการเรยนร/องคกร

แหงความสขไดในทสด และสวนสดทาย เปนบทเรยนและขอเสนอในการใช

การจดการความรเพอเปนเครองมอสรางองคกรแหงความสข

คณะผเขยนหวงวาการน�าเสนอเรอง“การจดการความรสองคกรแหง

ความสข:แนวคดและบทเรยนจากกรณศกษา”ในครงนจะมสวนชวยใหบคคล

องคกรและ เครอขายทสนใจ เขาใจแนวคดการจดการความรและบทเรยน

ของการใชการจดการความรเปนเครองมอในการสรางองคกรแหงความสขและ

สามารถน�าแนวทางการจดการความรไปปรบประยกตใชไดอยางเหมาะสมกบ

ความเปนจรงของสภาพบรบทและเงอนไขปจจยในพนทของตนเองตอไป

รศ.ดร.ประภาพรรณอนอบ

ดร.พรธดาวเศษศลปานนท

กรกฎาคม2555

viii

หนา

ค�าน�า i

ค�าน�าผเขยน iv

ภาคทหนง การจดการความรสองคกรแหงความสข: 1

แนวคดและการประยกตใช

เกรนน�า 2

สวนท1 การเปลยนแปลงขององคกรยคใหม 3

สองคกรแหงความสข

สวนท2 แนวคดการจดการความร: 8

พฒนาการแนวคดกระบวนการและ

เครองมอในการจดการความร

สวนท3 แนวทางการประยกตใชการจดการความร 37

ในองคกรแหงความสข

สารบญ

ix

หนา

ภาคทสอง การจดการความรสองคกรแหงความสข: 51

บทเรยนจากกรณศกษา

เกรนน�า 52

สวนท1 องคกรแหงการเรยนร/องคกรแหงความสขกบ 57

การจดการความร:ความหมายความส�าคญ

และความสมพนธ

สวนท2 องคกรแหงความสข:กรณศกษาการจดการ 66

ความรสองคกรแหงความสข

สวนท3 บทเรยนและขอเสนอในการใชการจดการ 97

ความรเปนเครองมอสรางองคกรแหงความสข

ดชนค�าหลก 109

x

หนา

แผนภาพ1 ปรามดแหงความร 11

แผนภาพ2 การจดการความรชดแจงและความรฝงลก 22

แผนภาพ3 ลกษณะเกลยวการเรยนร 23

สารบญแผนภาพ

ภาคทหนงการจดการความรสองคกรแหงความสข :

แนวคดและการประยกตใช

พรธดา วเศษศลปานนท

เกรนน�ำ

สวนท 1 การเปลยนแปลงขององคกรยคใหมสองคกรแหงความสข

สวนท 2 แนวคดการจดการความร : พฒนาการ แนวคด

กระบวนการ และเครองมอในการจดการความร

สวนท 3 แนวทางการประยกตใชการจดการความรในองคกร

แหงความสข

2 การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคด และบทเรยนจากกรณศกษา

เกรนน�ำ

ในปจจบนโลกมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวองคกรจงตองมการ

พฒนาและเปลยนแปลงรปแบบการท�างานเพอพรอมรบกบการเปลยนแปลง

ซงกระแสของความตองการพฒนาองคกรนนมการพฒนาไปตามยคสมยมนกคด

ดานการบรหารจ�านวนมากไดเสนอแนวคดเพอการเปลยนแปลงขององคกร

เพอใหสามารถด�ารงอยไดในสงคมยคใหมนไดอยางมนคงแนวคดดานการ

จดการซงเปนทยอมรบกนอยางแพรหลายในชวงทผานมาไดแกการบรหาร

การเปลยนแปลง(ChangeManagement)การปรบรอระบบการท�างาน

(Re-Engineering)การบรหารคณภาพทวทงองคกร(TotalQualityManage-

ment:TQM)จนมาถงแนวคดการจดการความร(KnowledgeManage-

ment)และองคกรแหงการเรยนร(LearningOrganization:LO)แนวคด

การจดการความรเกดขนเพอพฒนาองคกรใหมศกยภาพและสามารถดงคณคา

(value)จากทรพยสนทไมมตวตน(intangibleassets)ซงกคอองคความร

มาใชใหเกดประโยชนกบองคกรโดยความร(knowledge)เปนปจจยส�าคญ

ในการสรางความไดเปรยบในการแขงขนอยางยงยนเพราะความรและความ

สามารถขององคกรเปนทรพยสนทมคณคาขององคกรทจะกอใหเกดความ

เตบโตขององคกรรวมทงการพฒนาใหเกดนวตกรรม(innovation)ดงค�ากลาว

ทวา“ความรคอแหลงของนวตกรรม(knowledgeisasourceofinnovation)”

การจดการความรเปนเครองมอทองคกรและบคลากรสามารถน�าไปใชใหเกด

ประโยชนในการยกระดบการปฏบตงานรวมทงปรบปรงกระบวนการท�างาน

กระบวนการผลตภณฑและบรการทตอบสนองความตองการและทศทาง

ของธรกจทเปลยนแปลงไปอนเปนการเพมคณคาใหแกองคกรบคลากรในองคกร

รวมถงผมสวนไดเสยขององคกร

การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคดและการประยกตใช/พรธดา วเศษศลปานนท 3

ในภาคแรกของหนงสอ“การจดการความรสองคกรแหงความสข:แนวคด

และบทเรยนจากกรณศกษา”นมวตถประสงคเพอน�าเสนอแนวคดของการ

จดการความรและเครองมอของการจดการความรเพอปรบประยกตใชในการ

สรางเสรมองคกรแหงความสขตามความเหมาะสมกบบรบทของแตละองคกร

โดยหนงสอในภาคแรกนแบงเนอหาออกเปน3สวนกลาวคอสวนแรกกลาวถง

ลกษณะการเปลยนแปลงขององคกรยคใหมสองคกรแหงความสขสวนทสอง

กลาวถงแนวคดการจดการความรประกอบดวยพฒนาการของการจดการ

ความรแนวคดหลกการกระบวนการและเครองมอในการจดการความร

และสวนทสามกลาวถงแนวทางการประยกตใชการจดการความรในองคกร

แหงความสข

สวนท 1 กำรเปลยนแปลงขององคกรยคใหมสองคกรแหงควำมสข

กระแสการเปลยนแปลงของสงคมยคใหมในทศวรรษท21ทเปน

แรงผลกใหองคกรจ�าเปนตองปรบเปลยนแนวคดการบรหารจดการทตองอาศย

การสรางความรและการจดการความร(เจษฎานกนอยและคณะ,2552;

สมชยตงพรอมพนธ,2555)ดงน

1)โลกาภวตน ทมการรวมตวทางดานเศรษฐกจและสงคมเพอ

ผลประโยชนในดานตางๆมการเคลอนยายทางการคาและสงคมคานยมอยาง

รวดเรวมการก�าหนดกฎเกณฑหรอมาตรฐานการอยในสงคมโลกแบบใหม

ขนมามากมายซงสงผลกระทบตอกลยทธและวธการปฏบตงานขององคกร

ตางๆมากขนอกทงยงกระตนใหเกดมาตรฐานการปฏบตงานแบบใหมทงดาน

คณภาพการปรบตวใหทนกบความตองการของลกคาและการบรหารจดการ

4 การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคด และบทเรยนจากกรณศกษา

องคกรเชนมาตรฐานคณภาพสนคาและบรการการบรหารจดการในลกษณะ

บรษทขามชาตเปนตน

2)การบรหารองคกรแบบใหมองคกรตางๆมงใหความสนใจกบ

สงส�าคญตอองคกรทเปนเขมมงขององคกรหรอสมรรถนะหลกขององคกร

(corecompetency)โดยงานทไมใชผลงานหลกขององคกรจะมการจาง

หนวยงานภายนอกหรอพนกงานชวคราวท�าแทนดงนนความคาดหวงตอ

บคลากรขององคกรคอการเปนแรงงานทมความร(knowledgeworker)

3)ความรและการเรยนรเปนสนทรพยองคกรยคใหมมไดมงหวง

เพยงการผลตการขายสนคาหรอบรการใหไดมากทสดเทานนแตยงมงสราง

สมรรถนะของบคลากรเนองจากเหนวาคนเปนแหลงทจะสรางใหเกดความร

ซงเปนทรพยสนทมคาขององคกรดงทWriston,1992อางถงในเจษฎานกนอย

และคณะ(2552)กลาวไววา“ในทสดทตงของเศรษฐกจยคใหมกไมใชเทคโนโลย

ไมใชไมโครชปหรอเครอขายการสอสารทวทงโลกแตกลบเปนความคดของมนษย”

4)ความหลากหลายในทท�างานและการเคลอนยายแรงงานท�าให

องคกรตางๆตองพฒนาความสามารถในการท�างานรวมกนกบคนทมความ

แตกตางกนทงในดานวฒนธรรมประเพณคานยมความเชอซงน�าไปสวธการ

ปฏบตงานทแตกตางกนไปรวมทงมการเปลยนแปลงของโลกภายนอกอยาง

รวดเรวองคกรจ�าเปนตองมความสามารถในการคาดคะเนสถานการณใน

อนาคตมการปรบเปลยนวธคดวธแกปญหาและวธการจดการกบสงตางๆ

5)เทคโนโลยท�าใหการเรยนรเปนสงจ�าเปนส�าหรบองคกรยคใหม

เนองจากหากองคกรหยดการเรยนรกเทากบองคกรก�าลงเดนถอยหลงในขณะท

องคกรอนๆก�าลงกาวไปขางหนาดงนนบคลากรในองคกรจ�าเปนตองฝกฝน

ตนเองผานการเรยนรในรปแบบตางๆ

การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคดและการประยกตใช/พรธดา วเศษศลปานนท 5

6)โลกแหงการสอสารไรพรมแดนสงผลใหโลกแคบลงเกดความร

และวทยาการใหมๆตลอดเวลาและสงผานเครอขายอนเตอรเนตไดอยาง

รวดเรวการพฒนาองคกรโดยใชความรน�าจงเปนสงส�าคญ

จากปจจยการเปลยนแปลงของสงคมโลกดงกลาวขางตนองคกรจง

มความจ�าเปนทจะตองปรบตวเพอความอยรอดในสงคมยคใหมเพอใหกระบวนการ

ท�างานเปนไปอยางมประสทธภาพและบรรลเปาหมายขององคกรโดยองคกร

สมยใหม(modernorganization)นนไมเพยงแตมงสผลส�าเรจตอผลผลต

ตามเปาหมายขององคกรเทานนแตหนมาใหความส�าคญกบทนมนษย(human

capital)ซงเปนความสามารถหลายๆอยางทอยในตวคนทงทตดตวมาแต

ก�าเนดหรอเกดจากการสะสมเรยนรทงนแตละบคคลทเกดมาจะมยนสเฉพาะ

ของแตละคนซงจะเปนตวบงชความสามารถคณลกษณะเหลานจะมคณคา

เพมขนเมอมการลงทนทเหมาะสมแนวคดการพฒนาองคกรยคใหมจงหนมา

ใหความส�าคญกบการพฒนาทนมนษยโดยเชอวาทนมนษยนนสามารถพฒนา

ไดอยางไมมทสนสดและจะน�าไปสการสรางมลคาใหกบองคกร

ทนมนษยในองคกรประกอบดวย

1)ทนทางปญญา(intellectualcapital)ความรและความสามารถ

ในการเรยนรความเชยวชาญเฉพาะทกษะประสบการณทคนสะสมไวรวมทง

ความรทอยในตวคน

2)ทนทางสงคม(socialcapital)เครอขายความสมพนธระหวาง

บคคลทงภายในและภายนอกองคกร

3)ทนทางอารมณ(emotionalcapital)คณลกษณะตางๆเชน

การรบรตนเอง(selfawareness)ความมศกดศร(integrity)การมความ

ยดหยน(resilience)

6 การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคด และบทเรยนจากกรณศกษา

จากแนวคดการมองทรพยากรบคคลเปนสนทรพยขององคกรดงกลาว

องคกรจงเปลยนแปลงแนวทางการบรหารจดการทรพยากรมนษยไปในทศทาง

การสรางเสรมมลคาของคนในองคกรโดยใชเครองมอการบรหารองคกรแนวใหม

ทเนนการสรางการเรยนรใหเกดขนกบคนในองคกรไดแกการบรหารเชงสมรรถนะ

(CompetencyBasedManagement)องคกรแหงการเรยนร(Learning

Organization)การจดการความร(KnowledgeManagement)เปนตน

แนวคดองคกรแหงความสข(HealthyOrganization)เปนแนวคด

การจดการองคกรทเกดขนในสงคมไทยโดยศนยสรางเสรมสขภาวะองคกรส�านก

สนบสนนสขภาวะองคกรส�านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ

(สสส.)ทใหความส�าคญกบการพฒนาใหคนท�างานอยางมความสขโดยให

ความหมายขององคกรแหงความสขวาเปนองคกรทมการสงเสรมและพฒนาคน

ในองคกรใหมคณภาพชวตทดครอบคลมทงดานกายใจสงคมและจตปญญา

ซงจะน�าไปสผลลพธการมสขภาพทดอยางยงยนโดยแนวคดนพจารณาองคกร

แหงความสขประกอบไปดวยความสข8ประการคอ(ชาญวทยวสนตธรารตน,

2554)

1. HappyBodyสขภาพด

2. HappyHeartความมน�าใจเออเฟอเผอแผ

3. HappyRelaxความผอนคลายการก�าจดความเครยด

4. HappyBrainหาความรการอบรมการฝกทกษะในการท�างาน

5. HappySoulการยกระดบจตใจความสงบใจจตใจการรจกรกผอน

6. HappyMoneyปลอดหนความสามารถในการบรหารจดการ

ทางการเงน

การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคดและการประยกตใช/พรธดา วเศษศลปานนท 7

7. HappyFamilyครอบครวดซงเปนขอทองคกรหลายแหงลม

นกถงวาพนกงานหนงคนยงมครอบครวทตองดแลความใสใจพนกงานและ

ท�าใหเกดความมนคงตอครอบครวจะเปนการสรางความศรทธาท�าใหพนกงาน

อยากทมเทใหกบองคกรอยางเตมทซงครอบครวเปนหนวยทจะเชอมคนกบ

องคกรใหเปนหนงอนเดยวกน

8. HappySocietyการสรางสงคมทดใหเกดความนาอย

จะเหนไดวาองคกรแหงความสขเปนแนวคดทใหความส�าคญกบการ

พฒนาทนมนษยทงในดานการเสรมสรางปญญาการเสรมสรางความสมพนธและ

การเสรมสรางอารมณของคนในองคกรโดยใหความส�าคญกบการปรบทศนคต

ในการท�างานของบคลากรและใชกจกรรมเชงบวกทเสรมสรางคณภาพชวต

ในการท�างานทด(qualityofworkinglife)ของบคลากรภายใตความคดทวา

หากคนในองคกรมความสขในการท�างานแลวจะน�าไปสความส�าเรจของการ

ท�างานดวยดงนนแนวทางการบรหารจดการองคกรยคใหมจงใหความส�าคญ

กบการพฒนาทรพยากรมนษยเปนเรองหลกซงผลทตามมาคอการท�างานทม

ประสทธภาพจะน�าไปสความสามารถในการแขงขนขององคกร

การจดการความร(KnowledgeManagement)เปนเครองมอหนง

ทใหความส�าคญกบการพฒนาการเรยนรของบคคลทมความเชอมโยงกบสข

ภาวะองคกรทเนนการพฒนาคนทงดานปญญาสงคมและอารมณตามหลก

การบรหารทนมนษยโดยการจดการความรเปนกระบวนการทบคคลและองคกร

ใหคณคาแกทรพยากรความรและจดการทรพยากรความรใหเกดประโยชน

สงสดแกบคคลองคกรและสงคมดวยการจดสงแวดลอมใหบคคลในองคกร

พรอมทจะสรางเกบรกษาแบงปนความรเพอยกระดบความรใหมคณคาสงขน

น�าไปสการพฒนางานของบคคลหนวยงานและองคกรเพอใหบรรลพนธกจ

8 การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคด และบทเรยนจากกรณศกษา

ขององคกรโดยการจดการความรจะด�าเนนการผานการเรยนรรวมกนของ

บคลากรในองคกรหากมการด�าเนนการอยางตอเนองจะเกดการสรางเสรม

องคกรแหงความสข

สวนท 2 แนวคดกำรจดกำรควำมร

พฒนาการของการจดการความร

การจดการความรนนมพฒนาการแบงตามวตถประสงคออกเปน

3ระยะคอระยะแรกเปนการจดการความรเพอการน�าความรมาใชประโยชน

ระยะทสองเปนการจดการความรเพอแลกเปลยนและถายโอนความรและ

ระยะทสามเปนการจดการความรเพอการสรางองคความรใหมและนวตกรรม

ดงความเหนของนกวชาการหลายทานไดแกSnowden(2002),Ahonen,

Engestrom&Virkkunen(2000),VonKrogh(1999)และTuomi(2002)

อางถงในเจษฎานกนอยและคณะ(2552)และวจารณพานช(2547)

การจดการความรในชวงแรกๆนนใหความส�าคญกบการบรณาการ

ความรทงทเปนtacitknowledgeหรอexplicitknowledgeเขาไปใน

กลมคนหรอองคกรใหเกดการใชความรเพอการแกปญหาแตการจดการ

ความรทถอวาเปนทศทางใหมนนใหความส�าคญกบการเกดขนของนวตกรรม

(innovation)

การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคดและการประยกตใช/พรธดา วเศษศลปานนท 9

นกวชาการ ระยะท1การจดการ ระยะท2เปนการจดการ ระยะท3เปนการจดการ ความรเพอการน�า ความรเพอแลกเปลยน ความรเพอการสรางองค ความรมาใชประโยชน และถายโอนความร ความรใหมและนวตกรรม

Snowden การหาขอมลเพอใช การเปลยนลกษณะของ การทองคกรมขดความ ประกอบการตดสนใจ ความรจากความรทไม สามารถในการสรางดวย

ชดแจงเปนความรทชดแจง ตวเอง

Ahonen, ความรเปนเรองเฉพาะ ความรฝงอยในตวผปฏบต ความรฝงอยในตวผปฏบตEngestrom& สามารถวดและจด และพรอมส�าหรบการ รวมถงความสามารถทจะVirkkunen หมวดหมได น�าไปใชในอนาคต สรางความรใหมหรอ นวตกรรม

VonKrogh การหาและดกจบความร การแลกเปลยนและ การสรางสรรคความรใหม ถายโอนความร

Tuomi ระบบสารสนเทศ การเรยนรรวมกนของ การควบคมสงทคาดไมถง สงคมชมชนนกปฏบต ความเสยงและความไม (CoP) แนนอนดวยการผลตทม ประสทธภาพ

วจารณพานช ยคPre-SECIการ ยคSECIมองวาความร ยคPost-SECIมองวา จดการความรเนนท แบงออกเปน2แบบคอ ความรไมแบงขวเปน การจดการสารสนเทศ ความรชดแจง(explicit ความรชดแจงและความร (information knowledge)กบ ฝงลกแตมคณสมบต management)เพอใช ความรฝงลก(tacit ทงสองอยดวยกน เทคโนโลยชวยการ knowledge)การจดการ เนนการจดการความรเพอ ตดสนใจของคน ความรเนนการเปลยน การใชงานณเวลานน ความรฝงลกเปนความร (just-in-timeKM)และ ชดแจงและวนกลบหมน เนนทประสทธผล เปน"เกลยวความร" (effectiveness) (knowledgespiral)เปน ของงาน ยคทเชอมโยงการจดการ ความรเขากบการรอปรบ (re-engineering) กระบวนการปฏบตงาน เพอบรรลประสทธภาพ (efficiency)สงสด

10 การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคด และบทเรยนจากกรณศกษา

ความร

กอนกลาวถงการจดการความรควรท�าความเขาใจวา“ความร”ท

กลาวถงนนคออะไรความรของแตละองคกรกแตกตางกนไปตามบรบทสภาพ

แวดลอมและจดเนนขององคกร

ความร(knowledge)ในทศนะของHorsper(อางถงในมาโนชเวชพนธ,

2532)นบเปนขนแรกของพฤตกรรมทเกยวของกบความสามารถในการจดจ�า

ซงอาจจะโดยการนกไดมองเหนหรอไดฟงความรนเปนหนงในขนตอนของ

การเรยนรสวนความเขาใจ(comprehension)นนเปนขนตอนตอมาจาก

ความรโดยเปนขนตอนทจะตองใชความสามารถของสมองและทกษะในขนท

สงขนจนถงระดบของการสอความหมายโดยการใชปากเปลาขอเขยนภาษา

หรอการใชสญลกษณโดยมกเกดขนหลงจากทบคคลไดรบขาวสารตางๆแลว

อาจจะโดยการฟงการเหนการไดยนแลวแสดงออกมาในรปของการใชทกษะ

หรอการแปลความหมายตางๆ

ในหนงสอ“WorkingKnowledge:HowOrganizationManage

WhatTheyKnow”(ThomasandPrusak,1998)อธบายวาความรคอ

“กรอบของการผสานระหวางประสบการณคานยมความรอบรในบรบทและ

ความรแจงอยางช�าชองซงจะเปนกรอบส�าหรบประเมนคาและการน�า

ประสบการณสารสนเทศใหมๆมาผสมรวมดวยกน”

HideoYamazaki(อางถงในบรชยศรมหาสาคร,2550)นกวชาการ

ชาวญปนไดอธบายนยามของความรดวยรปแบบของ“ปรามดแหงความร”

ดงน

การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคดและการประยกตใช/พรธดา วเศษศลปานนท 11

แผนภาพ1:ปรามดแหงความรทมา:HideoYamazakiอางถงในบรชยศรมหาสาคร,2550

จากแผนภาพแสดงใหเหนวาสงทเกยวของกบความรม4อยางและมพฒนาการตามล�าดบเปน4ขนเรยงจากลางไปสบนคอ

ซงแตละระดบมความหมายแตกตางกนแตมความสมพนธเกยวเนองเปนฐานของกนและกนดงน

1. ขอมล(data)คอขอเทจจรงเกยวกบเรองใดเรองหนงไดจากการสงเกตสงทเกดขนโดยยงไมผานกระบวนการวเคราะหจงเปนขอมลดบ

2. สารสนเทศ(information)คอขอมลทผานกระบวนการวเคราะหแลวเพอน�ามาใชประโยชนเกยวกบเรองใดเรองหนง

3. ความร (knowledge)คอสารสนเทศทผานกระบวนการคด เปรยบเทยบเชอมโยงกบความรอนจนเกดเปนความเขาใจสามารถน�าไปใชประโยชนในเรองใดเรองหนงได

ปญญาwisdom

ความรknowledge

สารสนเทศinformation

ขอมลdata

ขอมล สารสนเทศ ความร ปญญา

12 การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคด และบทเรยนจากกรณศกษา

4. ปญญา(wisdom)คอการประยกตใชความรเพอแกปญหาหรอ

พฒนาการท�างานซงจะท�าใหเกดการยกระดบของปญญาใหเปนนวตกรรม

(innovation)ในการท�างานใหส�าเรจ

ดงนนความรจงไมใชเพยงขอมลหรอสารสนเทศแตความรเปน

สารสนเทศทผานกระบวนการคดเชอมโยงไปสการปฏบต

นอกจากนอกแนวคดหนงNanoka&Takeuchi,1995ไดนยามความร

ดวยการเปรยบเทยบกบภเขาน�าแขงโดยจ�าแนกความรออกเปน2ประเภทคอ

1. สวนของยอดภเขาน�าแขงทลอยอยเหนอน�าเปนความรทมอง

เหนชดเจนเรยกวาexplicitknowledgeซงหมายถงความรแจงชดความร

ทเปนเหตเปนผลสามารถถายทอดบนทกรวบรวมและจดเกบไวในสอรปแบบ

ตางๆเชนเอกสารหนงสอคมอและรายการตางๆซงท�าใหผอนสามารถเขาถง

ความรนนไดงาย

2. สวนของภเขาน�าแขงทจมอยใตน�าไมสามารถมองเหนไดเรยกวา

tacitKnowledgeหมายถงความรฝงลกคอความรทอยในตวคนเกดจาก

การเรยนรการสงสมประสบการณหรอพรสวรรคตางๆทตดตวมาตงแตเกด

เปนความรทสอสารหรออธบายถายทอดในรปแบบของตวเลขสตรหรอ

ลายลกษณอกษรไดยากแตกสามารถพฒนาและแบงปนกนได

โดยทวไปสดสวนความรในองคกรมกจะเปนความรประเภทฝงลก

(tacitknowledge)ซงเปนความรทไดจากทกษะและประสบการณทอยในตว

คนมถงรอยละ80สวนความรประเภทความรชดแจง(explicitknowledge)

ซงเปนความรทเปนเหตและเปนผลทสามารถจะบรรยายถอดความออกมา

ในรปของทฤษฎการแกไขปญหาคมอหรอในรปฐานขอมลความรประเภทน

มเพยงรอยละ20เทานน

การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคดและการประยกตใช/พรธดา วเศษศลปานนท 13

ความรลกซงในสงหนงสงใดของปจเจกบคคล(หรอของกลม)มกจะ

เกดขนในระดบทลกเกนกวาการฝกอบรมอยางเปนทางการจะสรางไดคมอทม

การจดท�าขนตอนตางๆเอาไวอยางดกไมสามารถใหความรและทกษะแกผอานได

สงทลกยงกวาคมอตางๆจะใหไดนนตองอาศยเทคนควธการจดการความรทม

อยมากมายทท�าใหคนสามารถเรยนรอยางมประสทธภาพมากขนซงในทางปฏบต

ขององคกรนนการเรยนรอาจเกดขนในลกษณะของการเรยนรแบบเปนทางการ

และไมเปนทางการ

การเรยนรแบบเปนทางการมกเกดจากการบรหารจดการขององคกร

เพอใหพนกงานไดศกษาความรในรปแบบ

การฝกอบรม

การศกษา

การจดกจกรรมถายทอดความรจากการท�างานในลกษณะตางๆ

สวนการเรยนรแบบไมเปนทางการประกอบดวย

การเรยนรส�าหรบการท�างานเปนความรและทกษะเฉพาะดานของงาน

การเรยนรเพอตวเองเปนทกษะสวนตวส�าหรบการท�างานในท

ท�างานการแกไขปญหาและรบมอกบการเปลยนแปลงตางๆ

การเรยนรระหวางบคคลเปนความรทเกยวกบการมปฏสมพนธ

ความรวมมอและการท�างานกบกลมตลอดจนบคคลอนในทท�างาน

การเรยนรทางวฒนธรรมเปนการเรยนรเพอเขาใจบรรทดฐาน

ขององคกรตลอดจนพฤตกรรมตางๆทองคกรคาดหวง

14 การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคด และบทเรยนจากกรณศกษา

คณลกษณะของความร (knowledgeattributes)ความร มคณลกษณะทส�าคญ5ประการดงน(ทพวรรณหลอสวรรณรตน,2548)

1. ความรไมเปนไปตามกฎของการลดนอยถอยลง(diminishingofreturns)ใชแลวไมลดลงไป

2. มการขยายตวไมหยดนง(dynamic)

3. มคณคาไมแนนอน

4. ความรขนอยกบบรบทเฉพาะเวลาและสถานทประโยชนและความถกตองของความรแปรเปลยนตามกาลเวลาความไวตอการเปลยนแปลงของความรจงเปนสงส�าคญ

5. ความเปนอสมมาตรของความร(asymmetry)แตละหนวยงานมความรและทกษะไมเทากน

ความรไมไดเกดแลวอยถาวรตลอดไปหากแตไมหยดนงมการแปรเปลยนไปตามกาลเวลาจ�าเปนตองมการปรบปรงตอยอดหรอสรางความรใหมตามการเปลยนแปลงของสถานการณภายในและภายนอกองคกร

จากนยามเกยวกบความรขางตนหากพจารณาความรในบรบทขององคกรและธรกจมกเปนความรของบคลากรในองคกรเกยวกบลกคาผลตภณฑกระบวนการความส�าเรจหรอความลมเหลวขององคกรเปนตนโดยจะประกอบดวย ความรทอยภายในทฝงลกในตวบคคลและองคกรรวมทงความรทอยภายนอกซงเปนความรชดแจงทเหนเปนรปธรรมและสงทส�าคญมากไปกวานนหากตองการพฒนาองคกรเพอความสามารถในการแขงขนในยคปจจบนคนในองคกรจ�าเปนตองท�าความเขาใจวาความรชนดใดเปนความรทส�าคญและจ�าเปนตอการด�าเนนงาน

ขององคกรและจะน�าความรนนหรอสรางขนมาใชใหเกดประโยชนสงสดอยางไร

การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคดและการประยกตใช/พรธดา วเศษศลปานนท 15

กำรจดกำรควำมร

การจดการความร(KnowledgeManagement:KM)เปนแนวทาง

การบรหารยคใหมและการพฒนาคณภาพมาตรฐานการท�างานทน�ามาประยกตใช

ในองคกรทงองคกรภาครฐเอกชนและภาคประชาสงคมการจดการความร

เปนเครองมอส�าคญทใชเพอใหเกดการเรยนรในองคกรสรางองคกรใหเกด

ความเขมแขงและมศกยภาพสงขนในการท�างานตามภารกจขององคกร

ความหมายของ“การจดการความร”

O'Dell&Grayson(1998)กลาววาการจดการความรเปนกลยทธ

ในการทจะท�าใหคนไดรบความรทตองการภายในเวลาทเหมาะสมรวมทงชวยให

เกดการแลกเปลยนเรยนรและน�าความรไปปฏบตเพอยกระดบและปรบปรง

การด�าเนนงานขององคกร

ประเวศวะส (2546)ใหความหมายวาการจดการใหมการรบร

ความจรงสรางความรสงเคราะหความรใหเหมาะสมกบงานน�าความรไปใช

ในการปฏบตงานมการเรยนรในการปฏบตมการสรางความรในการปฏบต

มการประเมนผลการปฏบตมการเอาผลการประเมนมาสการเรยนรรวมกน

เพอยกระดบปญญาของผทเกยวของทงหมดเอาปญญายกระดบกลบไปใชใน

การปฏบตงานอก

วจารณพานช(2549)กลาววาส�าหรบนกปฏบตการจดการความร

คอเครองมอเพอการบรรลเปาหมายอยางนอย4ประการไปพรอมๆกนไดแก

บรรลเปาหมายของงานบรรลเปาหมายการพฒนาคนบรรลเปาหมายการพฒนา

องคกรไปเปนองคกรเรยนรและบรรลความเปนชมชนเปนหมคณะความเอออาทร

ระหวางกนในทท�างาน

16 การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคด และบทเรยนจากกรณศกษา

Alavi&Leidner(2001)กลาววาการจดการความรหมายถง

กระบวนการเฉพาะทเปนระบบและมโครงสรางเพอการไดมารวบรวมและ

การสอสารความรทลกซงจบตองไดยาก(tacitknowledge)ของพนกงาน

และความรทชดเจนจบตองไดงาย(explicitknowledge)เพอใหพนกงาน

คนอนๆไดใชความรเหลานนใหเปนประโยชนและเพอการมผลตภาพทสงขน

ของพนกงาน

กลาวโดยสรปการจดการความรเปนกระบวนการในการจดการเพอ

ใหผทตองการใชความรไดรบความรทตองการในเวลาทตองการท�าใหสามารถ

น�าความรนนไปใชใหเกดประโยชนสงสดตอองคกร

เปาหมายของการจดการความร

การจดการความรเปนกระบวนการท�างานเพอใหบรรลเปาหมาย

3ประการคอ

1)การพฒนาคนท�าใหบคลากรมการเรยนร มการพฒนาทาง

ความคดเกดแนวความคดใหมในการท�างานรวมทงการพฒนาความสมพนธ

ระหวางสมาชกในองคกรเกดความผกพนกบองคกรลดความสญเสยทรพยสน

ทางปญญาทบคลากรลาออกหรอเกษยณอาย

2)การพฒนากระบวนการท�างานกอใหเกดประสทธภาพในการ

ท�างานมความผดพลาดในการท�างานนอยลงโดยเรยนรจากบทเรยนหรอ

แนวปฏบตทดหรอประสบการณทมการถายทอดซงกนและกนมการปรบปรง

พฒนากระบวนการการท�างานท�าใหหนวยงานหรอองคกรมการพฒนาผลผลต

และลดตนทนในการท�างาน

การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคดและการประยกตใช/พรธดา วเศษศลปานนท 17

3)การพฒนาองคกรบคลากรในองคการสามารถปฏบตงานไดบรรล

เปาหมายทไดก�าหนดไวสรางความเจรญมนคงแกองคกร

การจดการความรเปนกระบวนการไมใชเปาหมายโดยเปนการ

ด�าเนนงานรวมกนของผปฏบตงานในองคกรเพอสรางและใชความรในการ

ท�างานใหเกดประสทธผลยงขนเปนกระบวนการสงผานความรภายใตหลกการ

ทมงใหเกดการน�าพลงปญญาขององคกรมาเพมพลงในการเรยนรดวยการ

แลกเปลยนเรยนรแบงปนประสบการณการรวบรวมความรจดระบบความร

และสรางความรใหมทจะเปนตอการพฒนางานใหส�าเรจใหคนเขาถงความร

การคดเลอกความรการใชความรการปรบปรงตอยอดความรทมอยเดมหรอ

สรางความรใหมอนน�าไปสประสทธภาพการท�างานของบคคลและขององคกร

โดยรวม

การจดการความรทดควรเรมทเปาหมายทการพฒนาคนและงาน

โดยงานคอการบรรลผลสมฤทธในการด�าเนนการตามทก�าหนดไว(operation

effectiveness)ซงภายใตนยามผลสมฤทธของงานจะประกอบดวยเปาหมาย

ทพฒนาคนอยดวยซงจะน�าไปสการพฒนาองคกรในระยะยาวดงน

การสนองตอบ(responsiveness) ซงรวมทงการสนองตอบ

ความตองการของลกคาสนองตอบความตองการของเจาของกจการหรอผถอหน

สนองตอบความตองการของพนกงานและสนองตอบความตองการของสงคม

สวนรวม

การมนวตกรรม(innovation)ทงทเปนนวตกรรมในการท�างาน

และนวตกรรมดานผลตภณฑหรอบรการ

18 การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคด และบทเรยนจากกรณศกษา

ขดความสามารถ(competency)ขององคกรและของบคลากร

ทพฒนาขนซงสะทอนสภาพการเรยนรขององคกร

ประสทธภาพ(efficiency)ซงหมายถงสดสวนระหวางผลลพธ

กบตนทนทลงไปการท�างานทประสทธภาพสงเปนการท�างานทลงทนลงแรงนอย

แตไดผลมากหรอคณภาพสง

ทงนเปาหมายสดทายของการจดการความรคอการทกลมคนท

ด�าเนนการจดการความรรวมกนมชดความรของตนเองทรวมกนสรางส�าหรบ

ใชงานของตนกลมคนในองคกรจะสรางความรขนใชเองอยตลอดเวลาและ

ระหวางกจกรรมการจดการความรจะเกดผลลพธทงดานความรในการท�างาน

และปฏสมพนธระหวางบคคลซงเปนผลจากการเรยนรทเปนทางการและไมเปน

ทางการดงนนจดการความรไมใชกจกรรมทด�าเนนการเฉพาะเรองหรอเพอ

สรางความรเพยงบางเรองในการท�างานเทานนแตเปนกจกรรมทแทรกหรอ

บรณาการอยกบทกกจกรรมของการท�างาน

องคประกอบของการจดการความร

ในการจดการความรโดยทวไปมองคประกอบทส�าคญ3สวนคอคน

(man)กระบวนการจดการความร (process)และเทคโนโลยสารสนเทศ

(informationtechnology-IT)

1)คนในการจดการความรคนเปนองคประกอบทส�าคญทสดเนองจาก

คนเปนผทตองการจดการความรเพอการใชประโยชนกบตวเองคนมความ

เกยวของกบการจดการความรในทกขนตอนบคลากรทเกยวของกบการด�าเนน

การจดการความรหรอKMTeamขององคกรอาจแบงไดเปน2สวนคอ

ทมหลกหรอทมถาวร(coreteamorpermanentteam)และทมชวคราว

(contemporaryteam)

การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคดและการประยกตใช/พรธดา วเศษศลปานนท 19

ทมหลกหรอทมถาวรเปนคณะท�างานทรบผดชอบการด�าเนนการจดการความรขององคกรอยางตอเนองประกอบดวยบคลากร3ฝายไดแกหวหนางานหรอผจดการความร(knowledgechampionorseniormanagerorchiefknowledgemanagement-CKO)เปนผบรหารระดบสงขององคกรซงมบทบาทในการคนหา(leverage)ความรภายในองคกรออกมาโดยการใชโครงการการจดการความรการสรางวสยทศนในสงทเปนไปไดออกแบบการจดการความรและเปนผอ�านวยความสะดวก(facilitator)ประสานงานและการจดใหมกจกรรมการจดการความรทงหมดขององคกรบคลากรกลมทสองไดแกหวหนางาน(ChiefInformationOfficer-CIO)เปนผรบผดชอบงานทงหมดขององคกรและฝายสดทายของทมหลกคอตวแทนจากกลมงานหลกขององคกร

สวนทมชวคราวเปนคณะกรรมการทมาจากกลมเฉพาะองคกรควรพงระลกไวเสมอวาบคคลส�าคญทเกยวของกบการจดการความรขององคกรคอกลมผใชผลผลตและบรการขององคกรจงควรใหบคคลเหลานนมาเปน หนสวนและรวมกนวางแผนงานการจดการความรใหกบองคกรนอกจากนบคคลทมบทบาทส�าคญในการสนบสนนโครงการจดการความรขององคกรอยางมากคอผบรหารสงสด(ChiefExecutiveOfficer-CEO)โดยปกตจะอยในต�าแหนงทปรกษาโครงการจดการความร

2) กระบวนการจดการความร กระบวนการจดการความร เปน กระบวนการทจะชวยใหเกดพฒนาของความรหรอการจดการความรทจะ เกดขนภายในองคกรกระบวนการส�าคญตามหลกการจดการความรประกอบดวย การบงชความรการสรางและแสวงหาความรการจดการความรใหเปนระบบการใชความรและแบงปนความรกระบวนการจดการความรจะมขนตอนด�าเนนการ แตกตางกนไปตามความเหมาะสมของแตละองคกร

20 การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคด และบทเรยนจากกรณศกษา

3)เทคโนโลยสารสนเทศแมวาการจดการความรจะเปนกระบวนการ

ทเนนเรองการแลกเปลยนเรยนรเพอสรางความรในการท�างานของคนแตเทคโนโลย

สารสนเทศกถกคาดหวงวาจะเปนเครองมอทส�าคญอยางหนงทจะชวยใหการ

จดการความรเปนไปอยางสะดวกสบายและเปนระบบทสามารถใชงานไดงาย

เทคโนโลยสารสนเทศทเกยวของและมบทบาทในการจดการความรประกอบดวย

เทคโนโลยในการสอสาร(communicationtechnology)เชน

ระบบอนเตอรเนตอนทราเนตหรอโซเชยลมเดย(SocialMedia)เปนตน

เทคโนโลยการท�างานรวมกน(collaborationtechnology)เพอ

ลดอปสรรคของหนวยงานหรอกลมคนทอยในระยะหางไกลเชนโปรแกรม

groupwareหรอระบบvideoconferenceเปนตน

เทคโนโลยในการจดเกบ(storagetechnology)เชนโปรแกรม

การจดการขอมลตางๆ

อยางไรกตามในความหมายของเทคโนโลยสารสนเทศไมไดหมายถง

เพยงแคอปกรณฮารดแวรหรอซอฟทแวรเพยงเทานนแตในปจจบนไดหมาย

รวมถงความส�าคญของคนเปาหมายทคนวางหรอก�าหนดในการใชเทคโนโลย

นนๆคณคาในการเลอกใชเทคโนโลยตลอดจนเกณฑในการประเมนทใชในการ

ตดสนใจในการใชประโยชนจากเทคโนโลยในงานตางๆ

แนวทางการจดการความร

แนวทางการจดการความรสามารถแบงได2แนวทาง(Swanอางถงใน

ทพวรรณหลอสวรรณรตน,2548)ประกอบดวย

การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคดและการประยกตใช/พรธดา วเศษศลปานนท 21

1) มมมองวาการจดการความร เปนเสมอนเทคโนโลยความร ท

สามารถก�าหนดรหสเกบรกษาเผยแพรถายโอนได

2) มมมองวาการจดการความรเปนเรองของมนษยหรอชมชนเปนการ

เชอมรอยคนเขาดวยกนคดรวมกนจงเนนทกระบวนการเรยนรการพฒนา

ความรมความเชอมโยงอยางใกลชดกบการพฒนาความสมพนธทางสงคมเครอขาย

และชมชนแตความรทมคณคายงเปนความรแบบไมชดแจง(ความรฝงลก)

การแบงปนความรฝงลกผานเครอขายและชมชนเชอมโยงผคนจงเปนเรองส�าคญ

ในการจดการความรผลลพธของการจดการความรคอการใชและสรางความรใหม

ความรทแตกตางกนจะมวธการจดการทแตกตางกนดงแผนภาพ2

การจดการความรชดแจงและความรฝงลกการจดการ“ความรชดแจง”

จะเนนไปทการเขาถงแหลงความรตรวจสอบและตความไดเมอน�าไปใชแลว

เกดความรใหมน�ามาสรปไวเพอใชอางองหรอใหผอนเขาถงไดตอไป(วงจร

ทางซายในแผนภาพ)สวนการจดการ“ความรฝงลก”นนจะเนนไปทการจด

กระบวนการโดยใชเครองมอการจดการความรอยางใดอยางหนงเพอใหมการ

แบงปนความรทอยในตวผปฏบตงานออกมาใหเหนความรชดแจงท�าใหเกด

การเรยนรรวมกนอนน�าไปสการสรางความรใหมทแตละคนสามารถน�าไปใช

ในการปฏบตงานไดตอไป(ดวงจรทางขวาในแผนภาพ)ซงความร2ประเภทน

จะเปลยนสถานภาพสลบปรบเปลยนไปตลอดเวลาบางครงtacitknowledge

กออกมาเปนexplicitknowledgeและบางครงexplicitknowledgeก

เปลยนไปเปนtacitknowledge

22 การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคด และบทเรยนจากกรณศกษา

แผนภาพ2:การจดการความรชดแจงและความรฝงลก

ทมา:ประพนธผาสขยด,2548.

ความรทเกดขนเกดจากการพฒนาการเรยนรทมการแลกเปลยน การเรยนรรวมกนระหวางผปฏบตงานในลกษณะของการหมนเกลยวการเรยนร(knowledgespiral)ซงคดคนโดยTakeuchi&Nanoka(2004)ดงแผนภาพ3ลกษณะเกลยวการเรยนรซงจะเหนวากระบวนการปรบเปลยนและสรางความรแบงออกไดเปน4ลกษณะดงน

1)Socializationเปนขนตอนแรกในการแลกเปลยนเรยนรในการสรางtacitknowledgeจากtacitknowledgeของผรวมงานโดยแลกเปลยนประสบการณตรงทแตละคนมอย

2)Externalizationเปนขนตอนทสองในการสรางและแบงปนความรจากสงทมอยและเผยแพรออกมาเปนลายลกษณอกษรเปนการแปลงความรจากtacitknowledgeเปนexplicitknowledge

3)Combinationเปนขนตอนทสามในการแปลงความรขนตนเพอการสรางexplicitknowledgeจากexplicitknowledgeทไดเรยนรเพอการสรางเปนความรประเภทexplicitknowledgeใหมๆ

เขาถงตความ

รวบรวมจดเกบStore

เรยนรยกระดบ

ความรชดแจงExplicit

Knowledge

น�าไปปรบใชApply/Utilize

ความรฝงลกTacit

Knowledge

สรางความรยกระดบ

เรยนรรวมกบCapture&

Learn

มใจแบงปนCare&Share

การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคดและการประยกตใช/พรธดา วเศษศลปานนท 23

4)Internalizationเปนขนตอนทสและขนตอนสดทายในการแปลง

ความรจากexplicitknowledgeกลบสtacitknowledgeซงจะน�าความร

ทเรยนมาใชในการปฏบตงานหรอใชในชวตประจ�าวน

แผนภาพ3:ลกษณะเกลยวการเรยนร

ทมา:Takeuchi&Nanoka(2004)

การจดการความรนนมลกษณะคลายกบศาสตรแหงการจดการอนๆ

โดยมแนวทางในการจดการคอมการวางแผนและการปฏบตการโดยในขนตอน

ของการวางแผนนนควรเรมจากการส�ารวจสภาพปจจบนและการก�าหนดเปาหมาย

สวนขนตอนการน�าแผนงานไปปฏบตนนมขนตอนทส�าคญคอการพฒนา

ความรและการถายทอดความร

24 การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคด และบทเรยนจากกรณศกษา

1)การส�ารวจและการวางแผนความร(knowledgeexplore

andplan)

การวางแผนความรเปนการส�ารวจสภาพแวดลอมทเปนอยในปจจบน

ขององคกรกอนวาสถานะปจจบนเรององคความรภายในองคกรเปนอยางไร

เพอใหทราบสถานะขององคความรขององคกรและพนกงานแตละคนวามความร

ดานใดบางเพอใหเหนภาพสถานการณปจจบนขององคความรภายในองคกร

เพอน�ามาประกอบการวางแผนการจดการความรซงตองเรมจากการก�าหนด

เปาหมายในการพฒนาและเมอเราไดเปาหมายในการพฒนาความรทชดเจนแลว

ขนตอนตอไปคอการท�าแผนปฏบตการ

2)การพฒนาความร(knowledgegeneration)

การพฒนาในทนหมายความวาการท�าการใดๆ เพอใหไดความรเขา

มาในองคกรซงประกอบดวยการพจารณาวธการพฒนาความรจากภายนอก

เชนการศกษาหนงสอวชาการการเชญวทยากรมาใหความรการศกษาแบบ

อยางทดจากองคกรอนๆรวมทงการพฒนาความรจากภายในโดยทวไปแลว

มกจะเปนการพฒนาโดยหนวยงานทจดตงขนเพอดแลงานดานนโดยเฉพาะ

ในองคกร เชนหนวยวจยและพฒนาหนวยบมเพาะเทคโนโลยหนวย

สารสนเทศเปนตนซงไมวาแหลงความรจะมาจากทใดรปแบบของการเรยนร

มกเปนในลกษณะดงตอไปน

การเรยนรจากประสบการณของตนเองในอดต(learningfrom

actualexperience)คอการเรยนรในสงทไดจากการปฏบตจรงมาแลวในอดต

การเรยนรจากการทดลอง(learningfromperformedexperi-

ments)คอการเรยนรจากการทดลองหลายๆรปแบบมการควบคมตวแปร

ทจะมผลตอการทดลองเพอทราบผลการทดลองตามทตองการ

การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคดและการประยกตใช/พรธดา วเศษศลปานนท 25

การเรยนรจากประสบการณของผอน(learningfromexperi-enceofothers)เชนการเปรยบเทยบ(benchmarking)การหาพนธมตรมารวมกนพฒนาหรอแลกเปลยนความร (alliances)การรวมกจการ(jointventures)การรวมและครอบครองกจการ(mergerandacquisition)

การเรยนรจากการอบรมและพฒนา(learningfromtraininganddevelopment)เปนการรบการถายทอดโดยตรงจากบคคลทมความร

3)การถายทอดความรและการแบงปนความร(knowledgetransferandknowledgesharing)

เปนกระบวนการทท�าใหความรมการพฒนามการเผยแพรไปสบคคลอนๆทเปนเปาหมายในกระบวนการถายทอดความรนนในการถายทอดความรถาหากองคกรก�าหนดกลยทธในการถายทอดความรเสยกอนวามเปาหมายคอใครมปรมาณมากนอยแคไหนเนอหาความรมความส�าคญขนาดไหนมงบประมาณเทาไรมความเรงดวนเพยงใดกจะชวยใหเราสามารถก�าหนดรปแบบวธการ ในการถายทอดไดอยางเหมาะสมอยางไรกตามปญหาในการถายทอดความร ทพบบอยคอผทมความรนนไมอยากถายทอดหรอถายทอดไมหมดสวนฝายผรบความรมกจะเกดปญหาการไมยอมรบในตวผถายทอดความร ในกรณทเปนบคลากรในระดบเดยวกนและสงทพบบอยในองคกรคอการทบคคลขาดความกระตอรอรนในการแสวงหาความร

กระบวนการจดการความร

กระบวนการจดการความรนนมองคประกอบหลกกคอระบบการสรางฐานความรการรวบรวมการจดเกบการคนหาการเผยแพรและการถายทอดแบงปนมผรทศกษาคนควาดานนหลายทานดวยกนดงน

26 การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคด และบทเรยนจากกรณศกษา

Davenport,DeLong,andBeers(1998)ไดใหค�าจ�ากดความของการจดการความรวาม5ขนตอนประกอบดวย

1)การสรางความรไดจาก3แหลงคอความรจากภายนอกความรและประสบการณของพนกงานในองคกรและความรจากกจกรรมองคกรหรอ

ความรเปดเผยทองคกรสรางขน

2)การแลกเปลยนความรหรอการแบงปนความรมงทคนกลมคน

การแลกเปลยนความรหรอการแบงปนความรจะตองไมใชเฉพาะเทคโนโลย

เพยงอยางเดยวตองมการใชคนดวยเชนการประชมอบรมสมมนาการสราง

เครอขายการประชมทางไกลการแลกเปลยนความรหรอการแบงปนความร

ไมใชเปนเรองของธรรมชาตตองมการสงเสรมและสนบสนนและตองใชเวลา

การแลกเปลยนความรหรอการแบงปนความรจะชวยในการแกปญหาไดดชวย

เพมพนความสามารถและทกษะของพนกงานดวย

3)การยกระดบความรตองไมพฒนาอยางกาวกระโดดหลกการท

ส�าคญของการยกระดบความรกคอจะท�าอยางไรจงจะท�าใหคนเกดการ

เปลยนแปลงพฤตกรรมในการท�างานทแตกตางไปจากเดม

4)การเกบความรตองจดการใหความรเปนเสมอนหนงสนทรพย

ขององคกรในฐานะทความรเปนสนทรพยเชนเดยวกบการใหความส�าคญตอ

การแสดงงบดล

5)การน�าความรไปใชความรทถกจดเกบไวจะไมไดประโยชนหาก

ไมมการน�าไปใชใหแพรหลายเพอประโยชนในการเพมความสามารถและ

ทกษะของพนกงานการเพมผลผลตบรการและสรางความประทบใจใหแก

ลกคาขององคกรเพมขน

การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคดและการประยกตใช/พรธดา วเศษศลปานนท 27

TakeuchiandNonaka(2004)เสนอวาการจดการความรประกอบดวย6ขนตอนคอการก�าหนดการสรางการแสวงหาหรอยดกมความรการกลนกรองการแลกเปลยนและการใชความร

McKeenandSmith(2003)เสนอวาการจดการความรประกอบดวยกระบวนการ5ขนตอนทเรมจาก

1)การก�าหนดความรทตองการใชซงตองอาศยพนกงานทมความรความสามารถและมความคดใหมๆเพอใหเกดความรใหมทจะสนบสนนความส�าเรจขององคกรได

2)การเขาถงความรซงองคกรตองรวาจะเขาถงความรไดอยางไร ซงอาจไดจากผรหรอเครอขายตางๆ

3)การยดกมความรซงสวนมากจะไดจากความรทฝงลก

4)การสรางความรซงเปนกระบวนการทส�าคญทสดทจะท�าใหเกดความส�าเรจเพราะจะไดจากการแลกเปลยนความรระหวางคนระหวางกลมคนหรอระหวางองคกร

5)การใชความรเพอประโยชนของพนกงานและองคกรโดยองคกรจะตองสรางวฒนธรรมการใฝรใหเกดกบพนกงานภายใตศาสตรแหงการจดการความร

นอกจากนการจดการความรในองคกร ทส�านกงานพฒนาระบบราชการ(กพร.)และสถาบนเพมผลผลตแหงชาตด�าเนนการเปนการรวบรวมองคความรทมอยในองคกรซงกระจดกระจายอยในตวบคคลหรอเอกสาร มาพฒนาใหเปนระบบเพอใหทกคนในองคกรสามารถเขาถงความรและพฒนา

ตนเองใหเปนผรรวมทงปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพ

28 การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคด และบทเรยนจากกรณศกษา

กระบวนการจดการความรในองคกรตามแนวทางนเปนกระบวนการ

แบบหนงทจะชวยใหองคกรเขาใจถงขนตอนทท�าใหเกดกระบวนการจดการ

ความรหรอพฒนาการของความรทจะเกดขนภายในองคกรประกอบดวย7

ขนตอนดงน

1)การบงชความรเปนการพจารณาองคความรทจ�าเปนตอการบรรล

วสยทศน/พนธกจ/เปาหมายขององคกรและพจารณาวาองคกรมองคความร

นหรอยงอยในรปแบบใดหรออยทบคคลใด

2)การสรางและแสวงหาความรเปนการสรางองคความรใหมหรอ

แสวงหาความรจากภายนอกหากองคความรทจ�าเปนตอองคกรนนยงไมมหรอ

มไมเพยงพอรวมถงการรกษาความรเกาและการก�าจดความรทใชไมไดแลว

3)การจดความรใหเปนระบบเปนการวางโครงสรางความร เพอ

เตรยมพรอมส�าหรบการเกบความรอยางเปนระบบในอนาคต

4)การประมวลและกลนกรองความรเปนการปรบปรงรปแบบเนอหา

เอกสารหรอองคความรใหเปนสมบรณมมาตรฐานและใชภาษาเดยวกนท

คนในองคกรเขาใจไดตรงกน

5)การเขาถงความรเปนการท�าใหผใชความรสามารถเขาถงองค

ความรทตองการไดงายสะดวกโดยอาจใชระบบเทคโนโลยสารสนเทศ(IT),

webboardหรอบอรดประชาสมพนธมาชวยเพออ�านวยความสะดวก

6)การแบงปนแลกเปลยนความรท�าไดหลายวธการกรณเปนความร

ทชดแจงอาจจดท�าเปนเอกสารฐานความรหรอเทคโนโลยสารสนเทศเปนตน

กรณเปนความรทฝงลกในบคคลอาจจดท�าเปนระบบทมขามสายงาน(cross-

functionalteam)กจกรรมกลมคณภาพและนวตกรรม(Innovation&Quality

การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคดและการประยกตใช/พรธดา วเศษศลปานนท 29

Circles:IQCs)ชมชนแหงการเรยนรหรอชมชนนกปฏบต(communitiesofPractice:CoP)ระบบพเลยง(mentoringsystem)การสบเปลยนงาน(jobrotation)การยมตวบคลากรมาชวยงานหรอเวทแลกเปลยนความร(knowledgeforum)เปนตน

7) การเรยนรเปนการน�าความรไปใชประโยชนในการตดสนใจแกปญหา และปรบปรงงานคนองคกรโดยควรท�าใหการเรยนรเปนสวนหนงของงานเชนเกดระบบการเรยนรจากสรางองคความรน�าความรไปใชเกดการเรยนรและประสบการณใหมและหมนเวยนตอไปอยางตอเนอง

ในการน�าหลกการจดการความรตามแนวทางขางตนมาใชนนหาก ตงเปนค�าถามส�าหรบการด�าเนนงานของแตละขนตอนจะชวยใหมความชดเจน

ในการด�าเนนงานมากขนดงน

เราตองมความรเรองอะไรเรามความรเรองนนหรอยง

ความรอยทใครอยในรปแบบอะไรจะเอามาเกบรวมกนไดอยางไร

จะแบงประเภทหวขออยางไร

จะท�าใหเขาใจงายและสมบรณอยางไร

เราน�าความรมาใชงานไดงายหรอไม

มการแบงปนความรใหกนหรอไม

ความรนนท�าใหเกดประโยชนกบองคกรหรอไมท�าใหองคกรดขนหรอไม

1.การบงชความร(KnowledgeIdentification)

2.การสรางและแสวงหาความร(KnowledgeCreationandAcquisition)

5.การเขาถงความร(KnowledgeAccess)

4.การประมวลและกลนกรองความร(KnowledgeCodificationandRefinement)

6.การแบงปนแลกเปลยนความร(KnowledgeSharing)

7.การเรยนร(Learning)

3.การจดความรใหเปนระบบ(KnowledgeOrganization)

30 การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคด และบทเรยนจากกรณศกษา

กลาวโดยสรปเมอพจารณากระบวนการจดการความรในภาพรวมแลว

พบวาจะประกอบดวยกระบวนการทส�าคญ3สวนหลกไดแก

กระบวนการผลตความร(knowledgeproduction)เปนกระบวนการทท�าใหเกดนวตกรรมซงหมายถงวธการรปแบบใหมทแตกตางไปจากเดมในกระบวนการนจะเนนการแลกเปลยนเรยนรของบคคลและกลมรวบรวมความรจากแหลงตางๆแลวน�ามาพฒนาเปนความรใหมหรอนวตกรรมรวมทงมการตรวจสอบหรอประเมนนวตกรรมนนวาเปนองคความรทใชไดหรอไมอยางไรดวย

กระบวนการบรณาการความร(knowledgeintegration)เปน กระบวนการทท�าใหนวตกรรมทไดจากกระบวนการแรกทเรยกวาเปนองคความรนนเขาสตวบคคล/กลมคนผานกจกรรมแลกเปลยนเรยนรสกดความร ฝงลกการแบงปนความรการสอนหรอฝกอบรมหรอชมชนนกปฏบตและการจดเกบความรเพอสามารถดงความรมาใชไดตลอดเวลา

กระบวนการปฏบตการจรงในองคกร(knowledgeapplication)เปนกระบวนการทคน/กลมคนทซมซบความรแลวน�าไปปฏบตการจรงในองคกรของเขาภายใตสภาพแวดลอมทเปนจรงจนท�าใหเกดผลตอการเรยนรและเขาสกระบวนการแรกใหมเปนวงจรการจดการความรทตอเนองไปไมมทสนสด

กระบวนการจดการความรตามแนวทางขางตนไมไดเปนสตรส�าเรจวาจะด�าเนนการเปนขนเปนตอนตามทก�าหนดกระบวนการดงกลาวเปนเพยงแนวทางทควรจะเปนเพอใหการจดการความรแตละองคกรสามารถปรบประยกต ใชกระบวนการจดการความรตามแนวทางขางตนตามความเหมาะสม

การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคดและการประยกตใช/พรธดา วเศษศลปานนท 31

เครองมอในการจดการความร

เครองมอทใชในการจดการความรมมากมายทองคกรสามารถน�าไปปรบประยกตใชเพอด�าเนนการจดการความรในองคกรในทนเปนการยกตวอยางเครองมอทมการน�ามาใชบอยในสงคมไทยบางเครองมอไดแก

ชมชนนกปฏบต(CommunityofPractice:CoP)

CoPเปนหนงในเครองมอของการจดการความร(KMtools)ส�าหรบ

การดงความรฝงลก(tacitknowledge)ทอยในตวบคคลออกมาเปนความร

ชดแจง(explicitknowledge)

CoPยอมาจากCommunityofPracticeซงหมายถงชมชน

นกปฏบตหรอชมชนแหงการเรยนรทรวบรวมกลมคนทมความรความสนใจ

ในเรองเดยวกนมารวมแลกเปลยนแบงปนเรยนรในเรองนนๆรวมกนเพอ

ไดมาซงKnowledgeAssets:KAหรอขมความรในเรองนนๆส�าหรบคนใน

ชมชนเพอไปทดลองใชแลวน�าผลทไดมาแลกเปลยนเรยนรระหวางสมาชก

อนจะสงผลใหความรนนๆถกยกระดบขนเรอยๆผานการปฏบตประยกต

และปรบใชตามแตสภาพแวดลอมและสถานการณทหลากหลายท�าใหงาน

บรรลผลดขนเรอยๆ

CoPมลกษณะทส�าคญคอกลมคนทรวมตวกนโดยมความสนใจและ

ความปรารถนา(passion)รวมกนในเรองใดเรองหนง(knowledgedomain)

มวตถประสงคเพอแลกเปลยนเรยนรและสรางความรจากการท�างานมปฏสมพนธ

และสรางความสมพนธในกลมเปนชมชน(community)ชวยเหลอซงกนและกน

รวมทงแลกเปลยนและพฒนาความรรวมกนตองน�าไปสการปฏบตและสราง

ฐานขอมลความรหรอแนวปฏบตโดยสวนใหญผทมารวมกลมCoPมกมา

32 การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคด และบทเรยนจากกรณศกษา

จากคนทอยในกลมงานเดยวกนหรอมความสนใจในเรองเดยวกนซงมความ

ไววางใจและความเชอมนในการแลกเปลยนขอมลขาวสารกนเปนสงส�าคญ

การใชCoPจะมประโยชนทงในระยะสนและระยะยาวแกองคกร

ดงน

ระยะสน ระยะยาว

เปนเวทของการแกปญหาผานการ

ระดมสมอง ไดแนวคดทหลากหลายจากคนในกลม เสรมสรางวฒนธรรมการแลกเปลยน ไดขอมลประกอบการตดสนใจ เรยนรขององคกร หาทางออก/ค�าตอบทรวดเรว เกดความสามารถทไมคาดการณไว เกดความรวมมอและการประสานงาน วเคราะหปญหาและตงเปาหมายการ

ระหวางหนวยงาน ปรบปรงงานไดอยางมประสทธภาพ ความมนใจในการเขาถงและแกปญหา เปนแหลงรวบรวมและเผยแพรวธ ความผกพนในการเปนสวนหนงของ ปฏบตทด

กลม เปนเครอขายของกลมวชาชพ ความสนกทไดมฏสมพนธกบเพอน เกดความผกพนตอองคกร

รวมงาน รกษาคนเกงใหอยกบองคกรได ไดรจกเพอนใหมทมหลายสงหลายอยาง เพมโอกาสในการสรางนวตกรรมใหมๆ

คลายกนรวมทงอาจก�าลงเผชญปญหา ในองคกร

ทคลายคลงกนเมอไดแลกเปลยน ชวยขบเคลอนใหองคกรบรรลเปาหมาย

ประสบการณจะท�าใหคนพบวธ เชงกลยทธ

แกปญหา

การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคดและการประยกตใช/พรธดา วเศษศลปานนท 33

การท�าCoPเปนกจกรรมรวมกลมเพอแลกเปลยนแบงปนประสบการณ

การท�างานซงกนและกนเปนการสอสารสองทางเปนการบอกเลาแบงปน

เรองราวความส�าเรจประสบการณวธการท�างานของผปฏบตงานซงกนและกน

โดยหลกการทส�าคญของCoPคอ

CoPเปนกลไกของการไขวควาหาความรเขาหาตวมากกวาการ

รวบรวมความรเพอสงมอบใหผอน

CoPเปนเรองของการเรยนรเพอเปนคนท�างานทเกงขนมใชแค

เรยนรวาจะท�างานอยางไรหรอเรยนรแตเรองทเปนนามธรรม

CoPควรเชอมโยงกบเปาหมายหลกขององคกร

ผด�าเนนกจกรรมCoPควรประกอบดวย

คณอ�านวย(knowledgefacilitator)มบทบาทเปนผเอออ�านวย

ใหเกดการเรยนรชวยเหลอดานเทคนคเกยวกบความรเรองทกลมน�ามาพดคย

ประสานงานกบสวนตางๆประเมนผลและสอสารความส�าเรจของCOP

เลขานการหรอคณลขต(notetaker,communityhistorian,

knowledgebanker,secretary)ชวยบนทกสรปยอเรองเลาทกเรองทสมาชก

กลมเลาและจดท�าเปนฐานขอมลความรทไดจากกลม

คณกจ(knowledgepractitioners)หรอสมาชกทกคนในกลม

ทจะเหนผเลาเรองแลกเปลยนเรยนรตามประเดนทกลมเลอก

คณเออ(sponsorหรอleader)ใหการสนบสนนทรพยากรให

ทศทางแนวคดสรางแรงจงใจสรางการยอมรบสอสารจากสมาชกในองคกร

34 การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคด และบทเรยนจากกรณศกษา

ผลทจะไดรบจากCoPประกอบดวย

สงทปรากฏชดแจงเชนเครองมอการท�างานเอกสารขอตกลง

วธการท�างานแบบใหมวธการแกปญหา

สงทไมปรากฏชดแจงเชนความสมพนธระหวางคนท�างานการรบร

เขาใจรวมกนความผกพนตอกลมและองคกร

ลกษณะของCoPมลกษณะเฉพาะทแตกตางจากกลมงานอนๆทจด

ตงขนในองคกรกลาวคอ

องคประกอบของคนในCoPคขนานและทบซอนกนอยกบโครงสราง

ขององคกรทเปนทางการ

รอบชวตของCoPไมชดเจนวาจะเรมตนหรอสนสดเมอไหรขนอยกบ

โอกาสและความสนใจของสมาชกในองคกร

ประเดนของCoPเปลยนแปลงไปตามความสนใจของสมาชกและ

จดเนนของแตละองคกร

มกมการเปลยนแปลงสมาชกเขาออกอยเสมอในแตละCoPการ

พยายามเลอกประเดนทมความส�าคญกบสมาชกแสดงใหเหนถงประโยชนจาก

การเขารวมกลมCoPเปนสวนส�าคญตอการรกษากลมไว

การใชเทคโนโลยสารสนเทศเขามาชวยในการสอสารของกลมCoP

อยางตอเนองมสวนชวยในการสงตอขอมลขาวสารของกลมCoP

หลกส�าคญในการท�าCoPคอควรท�าCOPใหเปนวถชวตการท�างาน

ตามปกตอยางหนงหรอกลายเปนวฒนธรรมการท�างานในองคกรททกคน

ไดถอปฏบตเพอใหองคกรนนมการสรางความรจากการท�างานโดยเครองมอ

CoPทยงยน

การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคดและการประยกตใช/พรธดา วเศษศลปานนท 35

การเลาเรอง(storytelling)

เปนการเลาเรองจากประสบการณความส�าเรจเปาหมายส�าคญของ

การเลาเรองคอใหผมความรจากการปฏบตปลดปลอยความรทซอนอยในตน

ทงในสภาพจตใตส�านกและจตส�านก เปนการแลกเปลยนความรทฝงลก

(tacitknowledge)โดยผเลาจะเลาความรสกทฝงลกในตวตนจากการปฏบต

ผฟงตความไดโดยอสระและเมอแลกเปลยนผลการตความจะไดความรท

สามารถบนทกไวเปนชดความร(knowledgeassets)

เครองมอการเลาเรองนเหมาะสมทจะใชกบบคคลทมประสบการณ

หรอความเชยวชาญทสงสมมาเปนระยะเวลายาวนานซงจะสามารถเลาเรองราว

แกผอนไดอาจไมเหมาะกบคนทเพงเรมตนท�างานทอาจจะยงไมมประสบการณ

ในเรองใดเรองหนงมากนก

สนทรยสนทนา(dialogue)

เปนการจดกลมพดคยกนเพอเอาสงดๆ ทแตละคนมอยในตวเองหรอ

ในการปฏบตงานออกมาโดยไมขดวงทชดเจนมากเกนไปมเพยงการก�าหนด

ประเดนกวางๆในเรองทจะสนทนากนไมรค�าตอบสดทายวาคออะไรไมก�าหนด

เวลาสนทนาของแตละคนเปดกวางดานเวลาสถานทบคคลและเปดกวาง

ทางใจของทกคนทเขารวมกจกรรมกนบรรยากาศสบายๆบรรยากาศเชงบวก

พดเรองเกาทาวความหลงทดๆ พดถงสงทท�าจรงๆในอดตไมใชความคดเหน

ทจะท�าในอนาคตลกษณะส�าคญของการเขากลมสนทรยสนทนาในการจดการ

ความรมลกษณะส�าคญ4ประการประกอบดวย

การพดอยางจรงใจ

การฟงอยางตงใจ

36 การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคด และบทเรยนจากกรณศกษา

การถามอยางซาบซงใจ

การจดบนทกอยางเขาใจใสใจ

พเลยง(mentoring)

เปนกจกรรมทมพเลยงคอยชวยเหลอแนะน�าผรวมกจกรรมหรอการ

ท�างานในการฝกหดปฏบตท�างานในเรองใดเรองหนงซงจะเปนการขบเคลอน

ความรขามบคคลทงายและใกลตวคนท�างานมากทสดโดยใหผทมประสบการณ

มากกวาหรอรนพทมผลงานดมากอนมาแนะน�าสอนใหคนทมาใหมหรอ

คนทมผลงานไมดไดเรยนรปรบปรงวธการท�างานนอกจากนอาจใหคนท�างาน

ทอยคนละฝาย/กลมงาน/แผนกหรอแผนกเดยวกนกไดมาชวยแนะน�าวธการ

ท�างานชวยเหลอสนบสนนคอยใหค�าปรกษาชแนะ

การฝกอบรม(training)

เปนกจกรรมทใหผรวมกจกรรมหรอคนท�างานไดฝกหดปฏบตการ

ฝกอบรมอาจมหลายรปแบบขนอยกบเนอหาหรอเรองทตองการฝกอบรมและ

ลกษณะของผเขาฝกอบรมโดยทวไปทนยมน�ามาใชในองคกรไดแกการสาธต

(demonstrate)การฝกปฏบตในงาน(onthejobtraining)เปนการท�างานไป

เรยนรไปท�าความเขาใจไปการฝกอบรมในลกษณะนเปนไปในลกษณะของ

การเรยนรจากการปฏบต(learningbydoing)

การถอดบทเรยน(lessonlearned)

เปนการดงความรทอยฝงลกของคนโครงการองคกรมาเปนความร

ชดแจงทงในสวนทส�าเรจและลมเหลวปจจยเงอนไขและขอเสนอแนะตอ

การยกระดบการด�าเนนงานการถอดบทเรยนมหลายรปแบบทใชบอยไดแก

การทบทวนหลงปฏบตงาน(AfterActionReview:AAR)และการถอดบทเรยน

การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคดและการประยกตใช/พรธดา วเศษศลปานนท 37

หลงเสรจสนภารกจ(retrospect)ซงจะมลกษณะคลายๆกนแตไมเหมอน

กนทเดยวการทบทวนหลงปฏบตงานท�าเมอปฏบตกจกรรมยอยๆภายใต

โครงการใดโครงการหนงสามารถน�ามาใชระหวางการท�างานไดโดยการประชม

หารอกนถงเรองภารกจใดภารกจหนงมงไปทมาตรฐานของการปฏบตงาน

เพอคนหาวาเกดอะไรขนท�าไมถงเกดขนและท�าอยางไรจงจะท�าใหคงจดแขง

ไวไดและแกไขจดออนใหหายไปสวนการถอดบทเรยนหลงเสรจสนภารกจ

ท�าเมอเสรจสนงานทงหมดแลวโดยการถอดบทเรยนเพอน�าผลจากการปฏบต

ทผานมาคนหาแนวทางการปรบปรงการปฏบตงานในครงตอไป

จะเหนไดวาเครองมอการจดการความรทยกตวอยางขางตนใหความส�าคญ

กบการแลกเปลยนเรยนรองคกรตองเลอกใชเครองมอใหเหมาะกบบคคลสถานท

และเหตการณทงนขนอยกบเปาหมายของการใชเปนหลกเพอใหการใชเครองมอ

การจดการความรนนสงผลประโยชนทแทจรงในการสรางการเรยนรของ

บคลากรและการพฒนาองคกรไปพรอมๆกน

สวนท 3 แนวทำงกำรประยกตใชกำรจดกำรควำมร

ในองคกรแหงควำมสข

การประยกตใชการจดการความรในองคกรนนวจารณพานช(2549)

ไดเสนอแนวทางแหงความส�าเรจ10ประการในการด�าเนนการจดการความร

หรอเรยกวาทศปฏบตสรปไดดงน

ปฏบตท1 สรางวฒนธรรมใหมจะตองเปลยนวฒนธรรมองคกร

(corporateculture)จากวฒนธรรมอ�านาจเปนวฒนธรรมความรจากการ

บรหารงานแบบควบคมและสงการ(commandandcontrol)เปนบรหารงาน

38 การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคด และบทเรยนจากกรณศกษา

แบบเอออ�านาจ(empower)ใหทกระดบรเรมสรางสรรควธการท�างานใหมๆ

เปลยนการไหลเวยนของความรจากการไหลขนลงตามอ�านาจเปนไหลเวยนไป

ทกทศทกทางในองคกร

ปฏบตท2 สรางวสยทศนรวม(sharedvision)ด�าเนนกระบวนการ

ใหคนในองคกรรวมกนก�าหนดวสยทศน(vision)และเปาหมาย(goal)โดย

ไมใชแครวมกนก�าหนดเทานนแตตองรวมกนตความท�าความเขาใจจนเขาใจ

ลกลงไปถงวธปฏบตพฤตกรรมความเชอและคณคาจนเกดสภาพความเปน

เจาของ(ownership)

ปฏบตท3 สรางและใชความรในการท�างานทกคนทกหนวยงาน

สรางและใชความรในการท�างานและในกจกรรมเพอการด�ารงชพทกประเภท

เมอมการท�างานผปฏบตงานจะมประสบการณในประสบการณมความรฝงลก

(tacitknowledge)อยถาเอาความรจากประสบการณในผรวมงานมาแลก

เปลยนเรยนรกนจะเกดการยกระดบความรและสามารถบนทกออกมาเปน

“คลงความร”

ปฏบตท4 เรยนลดตองยดแนวความคดวาเปาหมายผลงานทเรา

มงหมายนจะตองมคนอนทดลองท�ามาแลวและท�าอยางมผลสมฤทธสง

ประสทธภาพสงคณภาพสงอยแลวเราตองเสาะหาใหพบและขอเรยนรจากเขา

เทคนคการเรยนรจากผม“วธการยอดเยยม”(bestpractices)ไดแกการใช

มาตรฐานเทยบเคยง(benchmarking)และเพอนชวยเพอน(peerassist)

แตตองไมลมวาการเรยนลดนตองไมเรยนแบบคดลอกแตตองเอาความรของ

เขามาปรบใชใหเหมาะสมกบสภาพแวดลอมบรบท(context)ของเราแลว

จงด�าเนนการ“ตอยอด”ดวยความคดสรางสรรคของเราเอง

การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคดและการประยกตใช/พรธดา วเศษศลปานนท 39

ปฏบตท5 สรางการเปลยนแปลงดวยยทธศาสตรเชงบวกยทธศาสตรน

ไมมงเนนเสาะหาปญหาไมเนนการแกปญหาแตมงเสาะหาความส�าเรจเนนการ

ขยายผลส�าเรจและยกระดบผลส�าเรจซงจะยงสรางเจตคตเชงบวกวธคด

เชงบวกกลายเปนวฒนธรรมองคกรอกอยางหนง

ปฏบตท6 จด“พนท”หรอ“เวท”หมายถงพนทส�าหรบแลกเปลยน

เรยนรทงอยางไมเปนทางการและอยางเปนทางการเชนการมหองกาแฟให

ผคนในองคกรไดพบปะไตถามหาวธแกปญหาของงานหรอเลาถงผลส�าเรจการ

จดใหรบประทานอาหารเทยงดวยกนหรอจดมหกรรมประจ�าปน�าเสนอผลงาน

สรางสรรคภายในองคกรเปนตนพนทส�าหรบแลกเปลยนเรยนรอาจเปนพนท

จรงส�าหรบใหคนมาพบหนากนโดยตรงหรอพนทเสมอนใหคนไดพบกนผาน

เทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเชนบลอกอนทราเนตเวบไซตเปนตน

ปฏบตท7 พฒนาคนเนนการพฒนาคนผานการท�างานคอพฒนา

คนพฒนางานไปพรอมกนซงกคอผานกระบวนการจดการความรนนเอง

ปฏบตท8 ระบบใหคณใหรางวลรางวลทส�าคญทสดคอความ

ภาคภมใจในความมคณคาของตนความสขจากการไดรบการยอมรบการเปน

สมาชกทมคณคาขององคกรการทผคนในหนวยงานมความรกใครปรองดองกน

เปนสวรรคในทท�างานดงนนรางวลไมจ�าเปนตองเปนเงนหรอการเลอนขน

เลอนเงนเดอนเสมอไป

ปฏบตท9 หาเพอนรวมทางท�าเปนเครอขายอยาท�าองคกรเดยวโดดๆ

เพราะจะขาดพลงขาดแรงถาท�าเปนเครอขายจะมการกระตนเสรมพลงหรอ

มผลส�าเรจทจดเลกๆทบางหนวยงานเปนน�าทพยชโลมใจและเอามาแลกเปลยน

เรยนรเพมความตนเตน

40 การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคด และบทเรยนจากกรณศกษา

ปฏบตท10จดท�า“ขมความร”(knowledgeassets)ขมความร

เปนการรวบรวมความรทถอดมาจากการแลกเปลยนเรยนรในรปแบบตางๆ

เปนความรทเนนความรจากการปฏบตและความรเพอการปฏบตคอเปนความร

ฝงลก(tacitknowledge)เมอรวบรวมเปนขมความรบนทกไวจะท�าใหความร

ของบคคลกลายเปนความรขององคกรมการจดระบบคนหางายปรบปรงให

ทนสมยจากการน�าไปใชแลวถอดความรจากการปฏบตหมนเวยนเปนวฏจกร

ทผานมาผบรหารหรอพนกงานของหลายๆองคกรมกจะมค�าถามอยเสมอ

วาในการน�าหลกการจดการความรมาใชนนองคกรควรควรจะเรมตนจากจดไหนและจะท�าอยางไรจากการทบทวนประสบการณการจดการความรของหลายหนวยงานทงในและตางประเทศผเขยนสรปขนตอนหลกๆของการจดการความรในองคกรโดยในการด�าเนนการจรงองคกรจ�าเปนตองมการปรบประยกต ใชใหเหมาะสมกบลกษณะเฉพาะของแตละองคกรและวตถประสงคของการจดการความรของแตละองคกรดงน

ขนท1ก�าหนดและสรางทมงานจดการองคความรในองคกร(knowledgemanagementteam)

ทมงานจดการความรนมกเปนผทรบผดชอบหลกของการจดการความรในองคกรโดยหลกการแลวองคกรควรจดใหมผทมบทบาทในจดการความรหลายสวนและมบทบาทหนาทแตกตางกนไปซงทมงานจดการความรนจะเปนกลมผรเรมและจะขบเคลอนและสรางความรวมมอในการจดการความรใหเกดขนในองคกรในระยะตอไปอาจมกลมคนทเขามารวมกนด�าเนนการมากขนหรอมทมยอยๆเกดขนตามมาในเบองตนทมงานจดการความรควรประกอบดวยผจดการความรเฉพาะดาน(subjectmanager)ผเชอมโยงองคความรจากหลายกลมผเชยวชาญไปยงผใชทตองการ(knowledgebroker)ผเชยวชาญ

การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคดและการประยกตใช/พรธดา วเศษศลปานนท 41

กระบวนการจดการความรซงท�าหนาทเปนผประสานในองคกร(KMcoor-dinator)หรอบางหนวยงานอาจเรยกวาผอ�านวยความสะดวก(facilitator)โดยในการด�าเนนการจดการความรขององคกรควรมทปรกษา(KMprojectconsultant)เพอเปนหลกในการรวมคดรวมตดสนใจในการด�าเนนงานขององคกรทงนชอเรยกคณะท�างานเหลานอาจแตกตางกนไปตามแตละหนวยงานเชนคณะกรรมการคณะท�างานหรอทมงานจดการความร

ขนท2ก�าหนดกลยทธการจดการความรขององคกร

โดยการศกษากลยทธขององคกรวามสาระส�าคญเรองอะไรบางด�าเนนการวเคราะหโอกาสและองคความรทจ�าเปนตอการน�าไปสความส�าเรจ

ขององคกรโดยพจารณาจากทกสวนขององคกรทงทางดานภารกจหลกของ

องคกรและงานสนบสนนเลอกองคความรทมผลกระทบตอความส�าเรจของ

องคกรสงสดเพอคดเลอกมาด�าเนนการเปนโครงการน�ารองในการจดการความร

ขนท3ด�าเนนการส�ารวจระบบทจะใชในการจดการองคความร

ทมอยแลวในองคกร

ในองคกรอาจมระบบตางๆทเออตอการจดการความรอยแลวเชน

ระบบฐานขอมลระบบสารสนเทศระบบการตดตอสอสารเปนตนการส�ารวจ

ระบบตางๆทมอยแลวในองคกรเพอตอยอดการท�างานและน�ามาใชเปนองค

ประกอบหนงของการจดการความรโดยไมตองเสยเวลาสรางขนมาใหมหรอ

เสยทรพยากรเพมมากนกเนองจากหลกของการจดการความรใหความส�าคญ

กบการจดการความรทอยในตวคนทจะน�ามาสความรภายนอกโดยด�าเนนการ

ผานการแลกเปลยนเรยนรเพอการตอยอดความรหรอการสรางความรใหม

ทเปนประโยชนในการพฒนางานพฒนาคนและพฒนาองคกรตอไป

42 การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคด และบทเรยนจากกรณศกษา

ขนท4คดเลอกโครงการน�ารอง(quickwin-KMprojects)

องคกรควรเลอกโครงการน�ารองตามความเหมาะสมโดยพจารณาถง

ระดบความยากงายของโครงการและความพรอมของทมงานรวมถงความ

เชยวชาญทบคลากรหรอองคกรมอยหากองคกรสามารถด�าเนนการใหเหน

ผลส�าเรจในโครงการน�ารองโดยแสดงใหเหนถงเหนผลประโยชนของการ

จดการความรทชดเจนจบตองไดและเปนประโยชนตอการท�างานทงการ

ปรบปรงการท�างานการแกปญหาเรองใดเรองหนงหรอเกดเปนความรทเปน

รปธรรมทบคลากรสามารถเรยนรและน�าไปใชในการท�างานไดกจะสามารถ

สรางความเชอมนแกบคลากรในองคกรและใหความรวมมอในการด�าเนนการ

จดการความรอยางตอเนอง

ขนท5สรางโครงสรางการจดการความรในองคกร

การจดการองคความรในองคกรจ�าเปนตองไดรบการสนบสนนจาก

ผน�าองคกรและผเชยวชาญในแตละดานเพอสรางองคความรแลกเปลยนและ

ใชองคความรใหเกดประโยชน

การเชอมโยงองคความรในองคกรจ�าเปนตองมระบบพนฐานเชน

ระบบสารสนเทศและเครอขายการเชอมโยงขอมลซงประกอบดวยเครอขาย

ทเกยวของกบคนทจะเขามาใชและแลกเปลยนองคความรอาจใชวธการชมชน

นกปฏบต (CommunityofPractice:CoP)การประชมกลมรายเดอน

มมจดการความร(KMcorner)เปนตนสวนระบบโครงสรางสารสนเทศจะ

เปนสวนสนบสนนทชวยเชอมโยงชมชนนกปฏบตเขาดวยกนมการสอสาร

อยางตอเนองและทวถง

การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคดและการประยกตใช/พรธดา วเศษศลปานนท 43

อยางไรตามองคกรไมควรใหความส�าคญกบโครงสรางเครอขาย

สารสนเทศเปนอนดบแรกเพราะการจดการความรเปนเรองของการพฒนาคน

พฒนางานเพอน�าไปสการพฒนาองคกรแมวาองคกรจะมระบบโครงสราง

เพอการสอสารทดเพยงใดหากคนในองคกรไมเขาไปใชงานเพอแลกเปลยน

ความรระหวางกนระบบโครงสรางนนกไมมประโยชนแตอยางใด

นอกจากนวธบรหารการเปลยนแปลง(changemanagement)

เพอปลกฝงวฒนธรรมการเรยนรและแบงปนความรตวอยางเชนการบรรจ

เรองการจดการความรเขาในระบบการบรหารงานบคคลในขนตอนการประเมนผล

และการใหรางวลทงในรปแบบทเปนตวเงนและไมเปนตวเงนจะเปนสวน

ทจงใจใหพนกงานเขามามสวนรวมในการจดการความรและสรางวฒนธรรม

การเรยนรทเปนเนอเดยวกบการปฏบตงานประจ�าไมใชเปนงานทเพมหรอ

แยกออกจากงานประจ�าเหลานจะชวยใหบคลากรมความสขในการเขารวมใน

การจดการความร

ขนท6ก�าหนดระบบสนบสนนการจดการความร

ระบบการจดการความรตงแตการจดเกบการจดระบบการสบคน

และการคนหาองคความรทตองการใชประโยชนดงนนระบบสารสนเทศและ

เครอขายจงมสาระส�าคญในการสนบสนนการจดการความรทงอยในรปแบบ

สออเลกทรอนกสเชนเทเลคอนเฟอเรนซอเมลและระบบสอสารอนๆเชน

โทรศพทจดหมายขาวแผนพบรวมทงระบบการจดเกบความรทอยในรป

ชดความรแนวทางการปฏบตงานขอตกลงในการท�างานซงอาจจดเกบในรปแบบ

เอกสารสงพมพหรอสออเลกทรอนกสทบคลากรในองคกรสามารถเขาถงและ

สบคนไดงาย

44 การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคด และบทเรยนจากกรณศกษา

ขนท7ก�าหนดแผนปฏบตการหลก

การบรรจเรองการจดการความรอยในแผนปฏบตการขององคกรซง

จะท�าใหการจดการความรเกดขนจรงในองคกรหรออาจก�าหนดเปนนโยบาย

ขององคกรรวมทงจดท�าแผนการจดการความร(Kmplan)เพอน�านโยบาย

การจดการความรไปสการปฏบต

ขนท8การปฏบตตามแผนการจดการความร

ในขนตอนนจะเปนการด�าเนนการน�าแผนการจดการความรไปสการ

ปฏบตซงควรเปนไปตามกระบวนการของการจดการความรทเรมตงแตการก�าหนด

องคความรทส�าคญกบองคกรสรางความรนนใหเกดขนในองคกรโดยใชเครองมอ

การจดการความรทหลากหลายและเปนความรทสรางไดภายในองคกรรวมทง

ความรทหาไดจากภายนอกองคกรการจดเกบความรเขาสระบบการจดการ

ความรทก�าหนดการน�าความรนนไปใชงานการปรบปรงความรใหทนสมยอยเสมอ

และการยอนกลบไปดวาความรทสรางและใชงานนนยงคงสอดคลองกบความร

ทส�าคญขององคกรหรอไม

ขนท9การตดตามประเมนผลและการปรบปรง

โดยธรรมชาตของการเปลยนแปลงการจดการความรในองคกรจะ

ไมมวนสนสดการด�าเนนการจดการความรควรมการตดตามประเมนผลภายใต

แนวคดการประเมนผลเพอการเรยนรอาจก�าหนดตวชวดความส�าเรจของโครงการ

น�ารองวาการจดการความรสามารถกอใหเกดประสทธผล(effectiveness)

ประสทธภาพ(efficiency)และผลตผล(productivity)ในองคกรไดหรอไม

และกระบวนการจดการความรเกดขนไดจรงในองคกรหรอไมเชนมองคความรใหม

ในองคกรเรองอะไรบางการเขามาใชฐานขอมลองคความรในองคกรมอตราการ

การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคดและการประยกตใช/พรธดา วเศษศลปานนท 45

ใชงานอยางไรรวมทงคณคาทเกดขนจากการจดการความรของบคลากรเชน

ความรสกภาคภมใจความสมพนธทดระหวางบคลากรภายในหนวยงานหรอ

ขามหนวยงานความผกพนตอองคกรเปนตน

จะเหนไดวาการก�าหนดผลลพธจากการจดการความร มความ

สอดคลองกบแนวคดการสรางสขภาวะองคกรทมงสรางใหคนในองคกรเกด

ความสขทงในดานHappyBody,HappyHeart,HappyRelax,Happy

Brain,HappySoul,HappyMoney,HappyFamilyและHappySociety

เมอโครงการน�ารองบรรลเปาหมายจะด�าเนนการทบทวนกระบวนการท�างาน

ทงหมดทงในสวนทส�าเรจและไมส�าเรจซงถอเปนบทเรยนทเกดขนเพอน�ามา

เปนขอมลปอนกลบปรบปรงกระบวนการใหดยงขนตอไปเปนวงจรทตอเนอง

ตามหลกการจดการความรทไมมทสนสดมความเปนพลวต

จากขนตอนการน�าหลกการจดการความรไปประยกตใชในองคกร

จะเหนไดวาแนวทางการประยกตใชจดการความรในองคกรทง9ขนตอน

อยในวสยทผบรหารทมองเหนความส�าคญและมความมงมนจะสามารถจดให

เกดขนไดในองคกรแตสงทส�าคญไปกวานนการเรมลงมอปฏบตและสรางสรรค

ใหเปนจรงโดยมความมงมนทจะรวมมอรวมใจกนของบคลากรจากหลายสวน

จะเปนสงส�าคญทจะชวยใหการด�าเนนการจดการความรบรรลเปาหมายได

เนองจากการจดการความรเปนเรองของการสรางความรโดยการแลกเปลยน

เรยนรการใชความรและการขยายความรดงนนหากมเพยงความตองการ

ของผบรหารดานเดยวจะไมสามารถเกดการแลกเปลยนเรยนรได

46 การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคด และบทเรยนจากกรณศกษา

บทสงทำย

การจดการความรเปนกระบวนการไมใชเปาหมายความส�าเรจของ

องคกรเพราะความรเปนเรองทไมหยดนงมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา

แมวาองคกรด�าเนนการใหเกดการจดการความรขนแลวควรมการสงเสรมให

มการจดการความรอยางตอเนองจนเปนการด�าเนนชวตประจ�าวนของพนกงาน

ในองคกรซงเปนการเรยนรตลอดชวต(lifelonglearning)การจดการความ

รของแตละองคกรจะเรมจากนโยบายเปาหมายและกลยทธขององคกรหรอ

อาจเกดจากการรวมตวกนของกลมพนกงานภายในองคกรทมความสนใจ

ในเรองเดยวกนมาพดคยแลกเปลยนความรซงกนและกนซงถอเปนจดเรมตน

ของการจดการความรไดเชนกน

สงทจะสนบสนนใหมการด�าเนนการจดการความรอยางเปนระบบนน

คอความมงมนขององคกรทงองคกรไมใชเปนเพยงความตองการของผบรหาร

หรอพนกงานฝายใดฝายหนงเทานนรวมถงการมนโยบายและเปาหมายท

ชดเจนเพอน�ามาก�าหนดเปนกลยทธขององคกรนอกจากนหวใจแหงความส�าเรจ

ของการจดการความรอยทความสมครใจทจะท�าไมใชการสงการหรอบงคบ

เพราะการเรยนรจะเกดเมอคนอยากรและตองการใชความรรวมทงการจดการ

ความรควรท�าใหเปนเนอเดยวกบงานประจ�าขององคกรโดยการมสวนรวมของ

ทกฝายซงเปาหมายส�าคญของการจดการเรยนรอยทตวคนท�างานทจะสามารถ

สรางความรพฒนาความรในการท�างานภายใตบรรยากาศของการแบงปน

แลกเปลยนเพราะการจดการความรในยคใหมนมไดมงเพยงคนหาและจดเกบ

ความรเทานนแตใหความส�าคญกบการเชอมตอระหวางบคคลทงภายในและ

ภายนอกองคกรแลกเปลยนเรยนรเพอพฒนาความรในการท�างานซงนอกจาก

จะสงผลตอประสทธภาพของการท�างานแลวยงท�าใหคนในองคกรมการท�างาน

การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคดและการประยกตใช/พรธดา วเศษศลปานนท 47

อยางมความสขอกดวยสอดคลองกบหลกการขององคกรแหงความสข

ทใหความส�าคญกบการท�างานอยางมความสขของบคลากรซงจะน�าไปส

ความส�าเรจของงานตอไป

บรรณำนกรม

เจษฎานกนอยและคณะ.(2552).นานาทรรศะการจดการความรและการ

สรางองคกรแหงการเรยนร. กรงเทพมหานคร: ส�านกพมพแหง

จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ชาญวทยวสนตธรารตน.(2554).องคกรแหงความสข.สบคนเมอ3มกราคม

2555จากwww.happy8workplace.com.

ทพวรรณหลอสวรรณรตน. (2548).องคกรแหงการเรยนร: จากแนวคดส

การปฏบต.พมพครงท2.กรงเทพมหานคร:แซทโฟรพรนตง.

ธวชชยหลอวจตร.2550.การจดการความร:ชมชนนกปฏบต(Commu-

nities of Practice : CoP). เอกสารประกอบการอบรมสมมนา,

สถาบนเพมผลผลตแหงชาต,กรงเทพมหานคร.

นพฒนภทรธต.(2554).บทบาทHRในโลกKM.กรงเทพมหานคร:บรษท

เอกซเปอรเนทจ�ากด.

บญดบญญากจและคณะ.(2547).การจดการความร..จากทฤษฎสการปฏบต.

พมพครงท2.กรงเทพมหานคร:จรวฒนเอกซเพรส.

บรชย ศรมหาสาคร. (2550).การท�า CoP เพอจดการความรในองคกร

โดยใชเทคนคการเลาเรองความส�าเรจ (Storytelling). นครปฐม:

เอกสารประกอบการอบรมสมมนา, สถาบนพฒนาคร คณาจารยและ

บคลากรทางการศกษา.

48 การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคด และบทเรยนจากกรณศกษา

ประพนธผาสกยด.(2548).การจดการความร(KM)ฉบบขบเคลอนLO.

พมพครงท5.กรงเทพฯ:ส�านกพมพใยไหม.

ประเวศวะส.(2546).การจดการความร:กระบวนการปลดปลอยมนษยส

ศกยภาพเสรภาพและความสข.กรงเทพมหานคร:สถาบนสงเสรม

การจดการความรเพอสงคม(สคศ.)

มาโนช เวชพนธ. (2532).ความเขาใจ. สบคนเมอวนท 3 มกราคม 2555.

จากhttp://th.wikipedia.org/wiki/%.

วจารณพานช. (2547).การจดการความรคออะไร ไมท�า– ไมร. เอกสาร

บรรยายในการประชมวชาการพรพ.ครงท5เรองการจดการความร

เพอคณภาพทสมดลวนท17ม.ค.2547ณศนยการประชมอมแพค

เมองทองธาน.

.(2548).การจดการความรฉบบนกปฏบต.กรงเทพมหานคร:ส�านกพมพ

สขภาพใจ.

.(2549).การจดการความรในการบรหารราชการแนวใหม.กรงเทพ-

มหานคร:สถาบนสงเสรมการจดการความรเพอสงคม.

สมชย ตงพรอมพนธ. (2555).การบรหารความเปลยนแปลงจากยคเกา

สยคใหม. สบคนเมอ3มกราคม2555.จากhttp://www.ksbrho-

spital.com/site/Director/story25.php.

Alavi,M.&Leidner,D.E.(2001).Review:Knowledgemanagement

andknowledgemanagementsystems:Conceptualfoun-

dations.MISQuaterly.25(1).107-136.Ahonen. H., Engestrom, Y. & Virkkunen, J. (2000). “Knowledge

management-thesecondgeneration:Creatingcompetencieswithin and betweenwork communities in competence

การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคดและการประยกตใช/พรธดา วเศษศลปานนท 49

laboratory”.inMallhoyra,Y.(Ed.).Knowledgemanagementandvirtualorganizations.London:IdeaGroupPublishing,p.282-305.

Davenport,T.,DeLong,D.andBeers,M.(1998),“Successfulknowl-edgemanagementprojects”,SloanManagementReview, (39)2,pp.43-57.

Hong,J.&Stahle,P.(2005).“Thecoevolutionofknowledgeandcompetencemanagement”, International Journal of ManagementConceptsandPhilosophy,1(2),p.129-145.

Nanoka,I.&Takeuchi,H.(1995).Theknowledgecreatingcompany. NewYork:OxfordUniversityPress.

O'Dell,C.&Grayson,C.J.(1998).IfOnlyWeKnewWhatWeKnow:TheTransferofInternalKnowledgeandBestPractice.UnitedSatedofAmerica:ReedBusinessInternational,Inc.

Stankosky.M.(Ed.)(2005).CreatingtheDisciplineofKnowledgeManagement.UnitedStateofAmerica:ElsevierButterworth-Heinemann.

Takeuchi. H. & Nanoka. I. (2004).Hitotsubashi on KnowledgeManagement.Singapore:johnWiley&Sons(Asia)PteLtd.

Thomas,D.H.,andPrusak,L.(1998).WorkingKnowledge:HowOrganizationsManageWhatTheyKnow.Cambridge,MA:

HarvardBusinessSchoolPress.

ภาคทสองการจดการความรสองคกรแหงความสข :

บทเรยนจากกรณศกษา

ประภาพรรณ อนอบ

เกรนน�ำ

สวนท 1 องคกรแหงการเรยนร/องคกรแหงความสขกบการจดการความร:

ความหมาย ความส�าคญ และความสมพนธ

สวนท 2 องคกรแหงความสข: กรณศกษาการจดการความรส

องคกรแหงความสข

สวนท 3 บทเรยนและขอเสนอในการใชการจดการความรเปนเครองมอ

สรางองคกรแหงความสข

52 การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคด และบทเรยนจากกรณศกษา

เกรนน�ำ

จากบทเรยนของหลายๆ ประเทศทนยมก�าหนดเปาหมายในการ

พฒนาประเทศดวยการน�าพาประเทศไปสภาวะความร�ารวยความมงคงและ

ความทนสมย โดยใชเกณฑชวดความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจเปนแนวทาง

การพฒนามการใชเงนงบประมาณกลไกของภาครฐและภาคเอกชนเปนเครองมอ

ในการบรหารจดการเพอน�าไปส“รายได”ทเปนตวเงนและผลตภณฑมวลรวม

ของประเทศ(GrossDomesticProduct:GDP)ผลทไดจากการพฒนาตาม

แนวคดขางตนเปนเสมอนสงทบงบอกถงความส�าเรจหรอความลมเหลวของ

การพฒนาประเทศ การใชเงนและรายไดมาเปนตวชวดความส�าเรจของ

กระบวนการพฒนา รวมทงใชวดความส�าเรจของสงตางๆนบตงแตตวบคคล

ครอบครวชมชนองคกรไปจนถงประเทศสอดคลองกบแนวคดทางเศรษฐศาสตร

อนเปนความเชอพนฐานของการพฒนาดงกลาวทมองวาการพฒนาเศรษฐกจ

ยอมน�าไปสการกระจายรายไดจากคนร�ารวยไปสคนยากจน (TrickleDown

Effect)ท�าใหมการบรโภคสนคาและบรการอยางแพรหลายและทายทสดคอ

การพฒนาจากประเทศทร�ารวยจะขยายไปสประเทศทยากจนนน สะทอนให

เหนวาการพฒนาทมเปาหมายเนนความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจแบบทนนยม

เพอมงตอบสนอง ความพงพอใจของปจเจกบคคลและกลมคนเพยงบางสวน

แตขาดการค�านงถงหลกคณธรรมจรยธรรมนนมผลกระทบมากมายตอสงคม

และสงแวดลอมเพยงใด สอดคลองกบการส�ารวจขอมลสถตทางสงคมชชดวา

การเจรญเตบโตทางเศรษฐกจในประเทศพฒนาอตสาหกรรมไมไดมสวนชวยสราง

ความเปนอยทดทางสงคม (SocialWell Being) หรอความสขแตอยางใด

ในหลายกรณกลบเปนตวสรางปญหาเพมมากขน ดงเชนสภาพสงคมใน

สหรฐอเมรกาทพบวาคนมความทกขเพมมากขนอตราการฆาตวตายปญหา

การจดการความรสองคกรแหงความสข : บทเรยนจากกรณศกษา/ประภาพรรณ อนอบ 53

อาชญากรรมและความรนแรงเพมสงขนเปนเทาตวปญหาอนเกดจากผลพวง

ของการพฒนาทขาดความสมดลนจงไมสามารถน�าพาและพฒนาประเทศ

สความอยดมสขไดอยางแทจรง (สทตย อาภากโร (อบอน) และเขมณฏฐ

อนทรสวรรณ,2553:30-61)

เมอเหนปญหาจากการพฒนาและเรมมองเหนทางตนหรอความ

หายนะของการใชผลตภณฑมวลรวมประชาชาต(GrossNationalProduct:

GNP) เปนตวก�าหนดความส�าเรจของการพฒนา สงผลใหหลายประเทศรวมถง

ประเทศไทยหนกลบมาใหความส�าคญกบพฒนาในมตทครอบคลมรอบดาน

มากขน มงเนนการปรบปรงคณภาพชวตและความเปนอยของประชาชนใน

สงคมควบคไปกบการพฒนาเศรษฐกจและดานอนๆ อยางเปนองครวมโดย

มเปาหมายของการพฒนาเพอใหไดมาซง “ภาวะแหงความเปนสข” หรอ

“สขภาวะ” ของมนษยอยางยงยน การพฒนาแนวทางนจงม “มนษยเปน

ศนยกลางและเปาหมายของการพฒนา” ทเปาหมายสดทายของการพฒนา

คอ การมงตอบสนองความสขแกมวลมนษยทงหลาย ดวยเหตนเองนบตงแต

แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท9(พ.ศ.2545-2549)เปนตน

มาจงเนนการพฒนาประเทศไปสสภาพสงคมทมความสขโดยมงส “สงคม

อยเยนเปนสขรวมกน” ตอเนองถง “การอยรวมกนดวยความสข” ในแผน

พฒนาฯฉบบท11 (พ.ศ. 2555-2559) โดยตระหนกวาความสขนนสามารถ

จ�าแนกไดเปนหลากมต(สขภาวะทางกาย,สขภาวะทางจต,สขภาวะทางสงคม

และสขภาวะทางจตวญญาณ) หลายประเภท(ความสขภายในและความสข

ภายนอก)และตางระดบ(ความสขระดบปจเจกบคคล,ระดบองคกรและระดบ

สงคม)ทแมวาจะมการจ�าแนกหรอแบงประเภทของความสขออกเปนหมวดหม

อยางชดเจนกตามหากแตแนวทางการปฏบตกลบใหความความส�าคญกบการ

54 การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคด และบทเรยนจากกรณศกษา

พฒนาแบบบรณาการเพอใหเกดความสขในทกระดบครอบคลมทกมตภายใต

ความเชอพนฐานทวาความสขแตละประเภทนนมความเกยวของยดโยงสมพนธกน

อยางบรณาการ

ดงกรณโครงการพฒนานโยบายสงเสรมการสรางองคกรสขภาวะ(Healthy

Organization)รวมกบภาครฐและภาคเอกชนของศนยสรางเสรมสขภาวะองคกร

(HappyWorkplace)ส�านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ(สสส.)

ทใหความส�าคญกบการพฒนาคณภาพชวตคนท�างานในองคกรใหมสขภาวะด

มความสามารถในการท�างาน และการใชชวตทเหมาะสมกบสภาพสงคม

ปจจบนดวยแนวคดความสข8ประการ(Happy8Workplace)คอHappy

Body, HappyHeart, Happy Brian, Happy Relax, HappyMoney,

Happy Family, Happy Society และHappy Soul โดยเรมตน

จากการสรางคนในองคกรใหมความพรอมดวยการเพมความพงพอใจในการ

ท�างาน เสรมสรางขวญและก�าลงใจ ใหโอกาสกบพนกงานเขามามสวนรวม

ในการปรบปรงประสทธภาพการท�างานและสนใจงานมากขนสรางมความรสก

เปนเจาขององคกรรวมกน ซงท�าใหสามารถลดความเครยด ลดอบตเหตและ

ลดความเจบปวยจากการท�างาน สงผลถงการลดคาใชจายดานสขภาพและ

การรกษาพยาบาลท�าใหลดอตราการขาดงานและการลาออกและเมอคนท�างาน

มความพรอมยอมสงผลตอความส�าเรจขององคกรท�าใหผลผลตเพมขนรวมทง

เปนการสรางภาพลกษณทดขององคกรและการสรางความสมพนธทดกบชมชน

(อธวฒน เจยววรรธนกลและคณะ. (บรรณาธการ), 2553: ค�านยม)ภายใต

ความเชอพนฐานทวาเมอคนท�างานมความสขทงรางกายและจตใจยอมสงผล

ใหองคกรเตบโตไดอยางยงยน และอยรวมกบชมชนอยางเออเฟอเกอกลนน

สะทอนถงหลกคดส�าคญของการเปนองคกรแหงความสขวาจ�าเปนตองมความสข

การจดการความรสองคกรแหงความสข : บทเรยนจากกรณศกษา/ประภาพรรณ อนอบ 55

ครบทง3ระดบดวยกนกลาวคอ1)ความสขระดบปจเจกบคคลทมความสข

ทงภายใน (ความสขระดบจตใจและปญญา)และภายนอก (ความสขทมกจะ

สมพนธกบปจจยตางๆในการด�ารงชวต)ทองอาศยความดงามของบคคลในการ

พฒนาตนเองและสงคมเพอการด�ารงอยอยางมความสข 2) ความสขระดบ

องคกรเนนการสรางองคกรทมความสขการเสยสละของบคคลในองคกรเพอ

สรางองคกรแหงการเรยนรทมการแลกเปลยนเรยนรอยางมความสข และ

3)ความสขระดบสงคมคอการพฒนาชมชนสงคมและประเทศทมความสมดล

ในการสงคมวฒนธรรมสงแวดลอมและการบรหารจดการทเปนธรรม

โครงการนไดด�าเนนการใน 6 จงหวดน�ารอง ประกอบดวย จงหวด

เชยงราย จงหวดนครราชสมา จงหวดพระนครศรอยธยา จงหวดปทมธาน

จงหวดชลบรและจงหวดราชบรในระหวางปพ.ศ. 2552-2553 โดยมกลไก

การท�างานหลกมาจากสภาอตสาหกรรมจงหวดและสถาบนอดมศกษาในพนท

เปนแกนเชอมประสานและหนนเสรมเพอใหเกด“องคกรแหงความสข(Happy

Workplace)”หรอ“องคกรสขภาวะ(HealthyOrganization)”(ซงหมายถง

องคกรทมการสงเสรมและพฒนาคนในองคกรใหมคณภาพชวตทดครอบคลม

ทงดานรางกาย ใจสงคมและจตปญญาซงจะน�าไปสผลลพธการมสขภาพทด

อยางยงยน)ในจงหวดของตนเอง ปจจบนเครอขายองคกรภาคทง 6 จงหวด

ไดด�าเนนงานมาระยะหนงแลว และพบวามระดบความส�าเรจทแตกตางกน

กลาวคอ บางเครอขายสามารถขบเคลอนใหเกดเครอขายองคกรสขภาวะใน

จงหวดของตนเองและขยายผลไปสพนทใกลเคยง ขณะทบางเครอขายก�าลง

เรมตนสรางความเขาใจในแนวคดขององคกรแหงความสขกบองคกรในพนท

ทงนขนอยกบความแตกตางหลากหลายของสภาพบรบทและเงอนไขปจจย

ภายในจงหวดนนๆ แตกยงพบวามเงอนไขส�าคญอกเงอนไขหนงทสงผลตอ

56 การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคด และบทเรยนจากกรณศกษา

ระดบความส�าเรจของเครอขายและองคกรแหงความสขกรณศกษาในพนทคอ

การเปน“องคกรแหงการเรยนร(LearningOrganization)”ทใช“การจดการ

ความร(KnowledgeManagement)”เปนเครองมอทน�าไปสการเปลยนแปลง

และสการเปน“องคกรแหงความสข”

ภาคทสองของหนงสอ “การจดการความรสองคกรแหงความสข:

แนวคดและบทเรยนจากกรณศกษา”จงมวตถประสงคเพอน�าเสนอใหเหนวา

เราสามารถใชการจดการความรเปนเครองมอเพอสรางองคกรแหงการเรยนร

ทจะน�าไปสการเปนองคกรแหงความสขไดโดยแบงเนอหาของออกเปน3สวน

ดวยกนกลาวคอสวนแรกเปนการน�าเสนอหลกการและแนวคดส�าคญๆเกยวกบ

องคกรแหงการเรยนรและการจดการความร เพอสรางความเขาใจใหตรงกน

ในความหมายลกษณะส�าคญรวมทงความสมพนธระหวางองคกรแหงการเรยนร/

องคกรแหงความสขและการจดการความรสวนทสองเปนการน�าเสนอองคกร

กรณศกษาทประสบความส�าเรจในการใชการจดการความรเปนเครองมอเพอพฒนา

คณภาพคน คณภาพงานและคณภาพองคกร จนกลายเปนองคการแหงการ

เรยนร/องคกรแหงความสขไดในทสดโดยกรณศกษาจะประกอบดวยองคกร

ทวไปและองคกรทขบเคลอนงานโดยใชแนวคดของโครงการพฒนานโยบาย

สงเสรมการสรางองคกรสขภาวะ(HealthyOrganization)ศนยสรางเสรมสข

ภาวะองคกร(HappyWorkplace)ส�านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรม

สขภาพ(สสส.)จ�านวนหนงบทเรยนจากกรณศกษาดงกลาวจะชวยจดประกาย

ความคดและเพมความหวงวาองคกรใดๆกตามสามารถสรางและเปนองคกร

แหงการเรยนร/องคกรแหงความสขไดเชนเดยวกน หากมความตงใจจรง และ

เพอใหมแนวทางการขบเคลอนเรองนอยางเปนรปธรรมดงนนเนอหาสวนสดทาย

จงเปนบทเรยนและขอเสนอในการใชการจดการความรเพอเปนเครองมอสราง

การจดการความรสองคกรแหงความสข : บทเรยนจากกรณศกษา/ประภาพรรณ อนอบ 57

องคกรแหงความสขส�าหรบเครอขายและองคกรทสนใจไดน�าไปปรบประยกตใช

ใหเหมาะสมกบความเปนจรงของสภาพบรบทและเงอนไขปจจยในพนทของ

ตนเองตอไป

สวนท 1 องคกรแหงกำรเรยนร/องคกรแหงควำมสขกบกำร

จดกำรควำมร: ควำมหมำย ควำมส�ำคญและควำมสมพนธ

หนงในสงทยากทองคกรจะพบเมอพยายามน�าเรอง “องคการแหง

การเรยนร”และ“การจดการความร”มาขบเคลอนกคอการชวยใหสมาชก

แตละคนเขาใจถงความหมายของค�าดงกลาวรวมไปถงความพยายามทจะก�าหนด

ความหมายของค�าขางตนใหสมบรณและครบถวนเพยงในค�าจ�ากดความเดยว

กไมใชเรองทงายนกทงนเปนเพราะมการใหนยามความหมายของทงสองค�าไว

คอนขางมากนอกจากนนยงมความแตกตางกนไปตามสภาพบรบทขององคกร

รวมถงทศนะทหลากหลายของนกวชาการแตอยางไรกตามหากเครอขายและ

องคกรในพนทมความสนใจจะใชแนวทางขององคกรแหงการเรยนร และการ

จดการความรเพอเปนเครองมอในการสรางองคกรแหงความสขแลว กอาจ

จ�าเปนตองมการใหความหมายขององคกรแหงการเรยนรและการจดการความร

ทเหนวาเหมาะสมส�าหรบเปนกรอบการสอสารกบผทเกยวของในองคกรให

สามารถเขาใจและการขบเคลอนกจกรรมดานนไดตรงกน

ความหมายขององคกรแหงการเรยนรตวอยางเชน(เจษฎานกนอย

และคณะ,2552:4-7)

“พฤตกรรมการปรบตวตลอดเวลาขององคกร” (Cyret & March, 1963)

58 การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคด และบทเรยนจากกรณศกษา

“กระบวนการปรบปรงการท�างานดวยการใชความรและการสราง

ความเขาใจใหเกดขนในองคกร” (Fiol & Lyles, 1985)

“การเปลยนแปลงองคกรประเภทหนงทผบรหารตองชวยใหองคการ

มการปรบตวตลอดเวลา เพอเพมขดความสามารถขององคกรเพอพรอมทจะ

ขบเคลอนไปในสถานการณทมการเปลยนแปลง” (Senge, 1990)

“องคกรทปรบตวอยางตอเนองดวยการสรางและพฒนาความสามารถ

ทจ�าเปนตอความส�าเรจในอนาคตขององคกร” (Wick & Leon, 1993)

“องคกรทมการเรยนรอยางเตมพลงของสมาชกในการรวบรวม จดเกบ

และใชความรเพอผล ส�าเรจขององคกร และแปลงสภาพไปเปนการเรยนร

อยางตอเนองขององคกร อกทงใหอ�านาจบคลากรทงในและนอกองคกรในการ

เรยนรงานทท�า รวมถงการน�าเทคโนโลยมาใชในการเรยนรและเพมผลผลต”

(Marquardt, 1996)

“องคกรทสงเสรมใหมการสอสารและการใหความรวมมอจาก

บคลากรทกคนในองคกร ทงในดานการวเคราะหและการแกปญหารวมกน

การด�าเนนการเพอใหองคกรเกดการเรยนรในประสบการณใหมๆ อกทง

ใหด�าเนนการปรบปรงและเพมขดความสามารถขององคกรอยางตอเนอง”

(Daft, 2001)

“องคกรทมงเนนและจงใจใหสมาชกทกคนมความกระตอรอรนทจะ

พฒนาตนเองอยตลอดเวลาเพอเพมศกยภาพของตนเองและขององคกร ทงน

เนองจากการเปลยนแปลงทเกดขนอยางรวดเรวทงในดานเศรษฐกจ สงคม

การเมอง วฒนธรรมภายใตสภาวะทเกดการเปลยนแปลงอยางรวดเรวและ

ยากแกการพยากรณวาจะเกดอะไรขน แตละคนจงตองพฒนาตนเองใหเปนบคคล

การจดการความรสองคกรแหงความสข : บทเรยนจากกรณศกษา/ประภาพรรณ อนอบ 59

เรยนรอยตลอดเวลา เพราะความรทเคยมมาในอดตถกทาทายโดยความรใหม

ทเกดขนตลอดเวลา” (ธเนศ ข�าเกด, 2541)

“กระบวนการจดการองคกรทระดมสรรพก�าลงจากบคลากรทกคนในองคการ ในการวเคราะหความตองการ การก�าหนดเปาหมายรวมกน และแสวงหาวธการด�าเนนงานเพอใหบรรลเปาหมายอยางมประสทธภาพและประสทธผล โดยอาศยความรและประสบการณภายใตสภาพแวดลอมทมการเปลยนแปลงตลอดเวลา” (เจษฎา นกนอย, 2552)

หากพจารณาความหมายขององคกรแหงการเรยนรขางตน อาจพบวา

ความเปนองคกรแหงการเรยนรนนมกมองคประกอบอยางนอยสองสวนคอ

สวนทเปนกระบวนการคอการพฒนาและปรบปรงวธการด�าเนนงานของบคลากร

ในองคกรโดยใชความรเปนพนฐานและสวนทเปนผลลพธจากการด�าเนนงานคอ

ความสามารถและผลผลตทเพมขนของบคลากรและองคกรซงกเปนกระบวนการ

และผลลพธทสอดคลองกบความเปนองคกรแหงความสขดงกลาวมาขางตน

เชนกนคอ ใหความส�าคญกบการพฒนาคนท�างานในองคกรใหมสขภาวะทด

เพอสรางใหเกดองคกรแหงความสขอนจะท�าใหองคกรสามารถอยรอดและ

เตบโตอยางยงยนภายใตสถานการณโลกทเปลยนแปลงอยางรวดเรว

จากความหมายดงกลาวขางตนสะทอนถงความเชอพนฐานทส�าคญ

ประการหนงคอ การพฒนาเพอไปสการเปนองคกรแหงการเรยนร และเพอ

เปนองคกรแหงความสขนนตองใชความรเปนพนฐานการขบเคลอนองคกร

ทงนอาจเปนผลมาจากแรงผลกดนส�าคญทก�าลงจะเปลยนแปลงโลกในศตวรรษ

ท21ตอไปน(เจษฎานกนอยและคณะ,2552:20-21;นพฒนภทรธต(แปล),

2554:21-38)

60 การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคด และบทเรยนจากกรณศกษา

1. โลกาภวตนและเศรษฐกจโลก

ผลจากโลกาภวตนรวมกบอทธพลจากเทคโนโลยใหมๆและการตดตอ

สอสารดานตางๆทพฒนาขนเปนอยางมากท�าใหผบรโภคในปจจบนมทางเลอก

เพมขนมากในการเลอกสนคาและบรการทตองการรวมทงจะไดรบการน�าเสนอ

สนคาและบรการใหมๆจากบรษทระดบโลกอยางมากมายอยตลอดเวลาท�าให

องคกรตางๆเรมไมมนใจวาผลตภณฑหรอกระบวนการท�างานตางๆทเคยสราง

ความส�าเรจในอดตนนจะยงคงเปนเชนนนไดตอไปในอนาคต บรษททงหลาย

ในปจจบนนจงตองการทงคณภาพ,คณคา,บรการ,นวตกรรมและความเรวในการเขาสตลาด เพอทจะสามารถคงความส�าเรจในธรกจตอไปได ความรทจะท�าใหสามารถสรางสรรคสงใหมๆ ไดด และท�าไดอยางรวดเรวกลายเปนความจ�าเปนทหลกเลยงไมไดของธรกจในปจจบนไปแลว

2. การปรบเปลยนในโลกแหงการท�างาน

จากความไมแนนอนของเศรษฐกจบวกกบผลของโลกาภวตนไดเพมแรงกดดนใหกบธรกจตางๆในการจดการกบตนทนการด�าเนนงานท�าใหหลายๆองคกรไดหนมาพจารณาทบทวนกระบวนการและขดความสามารถหลกของตน(CoreCompetency)เพอทจะหาหนทางชวยใหสามารถพฒนาสนคาและบรการ ไดรวดเรวยงขนรวมไปถงการบรหารตนทนการด�าเนนการดวยการกลบไปสสงทเปนพนฐานทองคกรช�านาญจดเปนหนงในกลยทธหลกทองคกรน�าไปประยกตใชในปจจบนโดยมอบหมายงานทไมใชหรอไมไดเกยวของกบความสามารถหลกของตนใหแกพนกงานชวคราว เปนการจางงานแบบไมเตมเวลา(Part time) หรอวาจางหนวยงานภายนอก (Outsourcing) ใหท�าแทน จะเหนไดวาในชวงเวลาไมกปทผานมาน เราไดเหนองคกรตางๆ จ�านวนมากทท�าการจางการผลตจากแหลงภายนอกและในบางกรณยงรวมถงงานบางสวนของงานบรการดวย โดยมงไปยงประเทศ/ภมภาคทมตนทนทางดานแรงงาน

การจดการความรสองคกรแหงความสข : บทเรยนจากกรณศกษา/ประภาพรรณ อนอบ 61

ต�ากวาในประเทศของตนตวอยางเชนพนทรอบๆเมองบงกาลอร(Bangalore)ประเทศอนเดยทกลายเปนศนยกลางการผลตซอฟตแวรของโลกนคอตวอยางทแสดงใหเหนวาขอบเขตดานภมศาสตรแบบเดมนนไมมผลตอการเปนโลกาภวตน ขององคความรไดอกตอไปการเปลยนแปลงของบทบาทและความคาดหวงของแรงงานดงกลาวขางตนท�าใหพนกงานทมความร(KnowledgeWorker)ถอเปนสนทรพยอนล�าคาทสดขององคกร

3. ความรและการเรยนรไดกลายเปนสนทรพยทส�าคญขององคกร

ความรบนโลกจะเพมขนเปน2เทาในทกๆ2-3ปซงจากการประมาณการเตบโตขององคความรทางวทยาศาสตรโดยเทยบกบจ�านวนของวารสารทางวทยาศาสตรทมการพฒนาขนมา จนมค�ากลาววา “ในทสดทตงของเศรษฐกจยคใหมนนอาจไมใชเทคโนโลยและไมใชไมโครซปหรอเครอขายการสอสารทวโลกแตกลบเปนความคดของมนษย”

4. ความหลากหลายในทท�างานและการเคลอนยายของแรงงาน

อนเนองมาจากเปลยนแปลงกฎระเบยบซงเปนการลดขอจ�ากดบางประการรวมไปถงการสรางกตกาใหมๆเพออ�านวยความสะดวกในการพฒนาดานตางๆรวมกนระหวางประเทศในภมภาคเดยวกนเชนสหภาพยโรป(EU)เขตการคาเสร ในภมภาคอเมรกาเหนอ(NAFTA)สหภาพแอฟรกา(AU)กลมประชาคมอาเซยน(ASEANCommunity:AC)ซงจะน�าไปสการสรางโอกาสอ�านาจตอรองและเพมความสามารถในการแขงขนทางการคาและการลงทนสงผลใหการเคลอนยายของแรงงาน(โดยเฉพาะแรงงานทมความร)ระหวางประเทศหรอในระดบภมภาคมความสะดวกรวดเรวยงขนท�าใหองคกรตางๆจ�าเปนตองพฒนาความสามารถในการท�างานรวมกนระหวางคนทมความแตกตางกนในดานวฒนธรรมประเพณคานยมความเชอและวธการปฏบตงาน ประกอบกบความเปลยนแปลงทางสงคมทมความซบซอนและทวขนอยางรวดเรวองคกรตางๆ จงไมสามารถ

62 การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคด และบทเรยนจากกรณศกษา

คาดคะเนถงความแนนอนใดๆไดการปรบเปลยนวธคดวธการแกปญหาและวธการจดการกบสงตางๆของบคลากรในองคกรเพอใหเทาทนกบสถานการณจงเปนเรองทมความจ�าเปน

5. เทคโนโลย

ในชวง20ปทผานมาเราไดเหนการเปลยนแปลงทส�าคญและรวดเรว

ของเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารโดยเฉพาะใน2เรองส�าคญคอการ

เปลยนแปลงดานการสอสารทท�าใหสามารถรองรบปรมาณขอมลทสงผาน

เครอขายคอมพวเตอรอยางมประสทธภาพไดเพมขนจากเดมเปน 100 เทา

และอตราการเพมขนของเครองคอมพวเตอรในระบบเครอขายซงท�าใหการ

ตดตอสอสารและรปแบบการท�างานใหมๆ ตลอดจนเกดการพฒนารปแบบ

ใหมๆขององคกรดวยเชนองคกรเครอขาย(NetworkedOrganizations)

องคกรเสมอนจรง (Virtual Organizations) และธรกจอเลกทรอนกส

(e-Business)ซงท�าใหการเรยนรกลายเปนวตถประสงคหลกประการหนงของ

องคกรและคนท�างานส�าหรบในยคนแลวผทไมสามารถเรยนรทกษะทจ�าเปน

ในการท�างานหรอองคกรทไมลงทนในการเรยนรอยางตอเนองนนอาจจะพบวา

ตวเองไดถกกดกนออกไปจากตลาดแรงงานไดโดยงายการเรยนรอยางตอเนอง

ส�าหรบทกระดบชนของคนท�างานเปนสงทส�าคญอยางยงตอการอยรอดใน

สถานการณของทกวนนทโลกธรกจมการเปลยนแปลงอยางไมเคยเปนมากอน

จากแรงผลกดนดงกลาวองคกรจงมความจ�าเปนตองใหความส�าคญ

กบการเรยนรและการจดการความรเพอใหกระบวนการท�างานเปนไปอยางม

ประสทธภาพและบรรลประสทธผลขององคกร

ความหมายของการจดการความร

ในทนไดยกตวอยางนยามความหมายของการจดการความรจาก

การจดการความรสองคกรแหงความสข : บทเรยนจากกรณศกษา/ประภาพรรณ อนอบ 63

หลากหลายมมมองของนกวชาการทงตะวนออกและตะวนตกเพอใหเครอขาย

และองคกรทตองการขบเคลอนองคกรแหงความสขมความเขาใจเบองตนเกยวกบ

การจดการความรอนจะเปนพนฐานทดในการศกษากระบวนการหรอขนตอน

ในการจดการความรตอไป (เจษฎา นกนอยและคณะ, 2552: 2-24; บญด

บญญากจและคณะ,2548:20-23;Collison&Parcell,2004;McElroy,

2003;Rumizen,2002)

“การจดการระบบความรภายในองคกรและการจดสนทรพยทาง

ปญญาทจะชวยในการพฒนาผลการด�าเนนงานขององคกร” (Wiig, 1993)

“ความพยายามอยางเปนระบบทจะสราง รวบรวม เผยแพรและใชความร” (Davenport & Prusak, 1998)

“การไดมาซงความรทถกตองเหมาะสม เพอบคคลทเหมาะสม ณ เวลาทถกตอง เพอชวยใหบคคลไดแลกเปลยนและใชสารสนเทศรวมกนในการปฏบตงาน โดยมงมนทจะปรบปรงการด�าเนนงานขององคกร” (O’Dell & Grayson, 1998)

“กระบวนการอยางเปนระบบในการก�าหนดความรทจ�าเปนส�าหรบความส�าเรจขององคกร การสราง การเสาะหา การแลกเปลยน และการยกระดบความร” (Rumizen, 2002: 9)

“การจดการความร ควรประกอบดวยกจกรรม 2 ดาน คอการแบงปนความรและการสรางความร” (McElroy, 2003: xxiii)

“กระบวนการในการสรางความรใหมอยางตอเนอง เผยแพรความรทวองคกร และน�าไปเปนสวนประกอบส�าคญของผลตภณฑ การบรการเทคโนโลยและระบบใหมๆ” (Takeuchi & Nonaka, 2004)

64 การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคด และบทเรยนจากกรณศกษา

“การจดการความร ไมใชการท�าพจนานกรมทรวบรวมความรทงหมดทมอย แตเปนการจดการใหคนมประสบการณเกยวกบการสรางความรไดมโอกาสมาแลกเปลยนกนอยางสม�าเสมอโดยอาจใชเทคโนโลยตางๆ เขามาชวย” (Collison & Parcell, 2004: 16)

“การจดการใหรบรความเปนจรง สรางความร สงเคราะหใหเหมาะสมกบการใชงาน น�าความรไปใชในการปฏบต เรยนรและสรางความรจากการปฏบต และเอาผลการประเมนมาสการเรยนรรวมกนเพอยกระดบปญญาของผทเกยวของทงหมด เอาปญญายกระดบกลบไปใชในการปฏบตอก” (ประเวศ

วะส, 2545)

“การยกระดบความรขององคกร เพอสรางผลประโยชนจากตนทน

ปญญา โดยเปนกจกรรมทซบซอนและกวางขวางทตองมการด�าเนนการ

อยางนอย 6 ประการตอความร คอ 1) การก�าหนดความรหลกทจ�าเปนตองาน

หรอองคกร 2) การเสาะหาความรทตองการ 3) การปรบปรงหรอสราง

ความรบางสวน 4) การประยกตใชความรในงาน 5) การน�าประสบการณมา

ประยกตและสกดขมความร และ 6) การจดบนทกความร” (วจารณ พานช,

2548)

“การจดการความร เปนกระบวนการในการน�าความรทมอยหรอเรยนร

มาใชใหเกดประโยชนสงสดตอองคกร โดยผานกระบวนการตางๆ เชน การสราง

รวบรวม แลกเปลยนและใชความร เปนตน” (บญด บญญากจและคณะ, 2548:

23)

แมวาความหมายของการจดการความรขางตนอาจมความแตกตาง

กนบางกตาม แตหากพจารณาโดยภาพรวมแลวจะพบวา การจดการความร

มความหมายครอบคลมในเรองหลกๆตอไปน

การจดการความรสองคกรแหงความสข : บทเรยนจากกรณศกษา/ประภาพรรณ อนอบ 65

การมองวาการจดการความรเปนกลยทธการบรหารจดการวธปฏบต

หรอแผนงานขององคกร

การจดการตองเปนระบบและมความสอดคลองไปในทศทาง

เดยวกนทวถงทงองคกร

กระบวนการสรางองคความรมความสมพนธกบการจ�าแนกสราง

รวบรวมและแลกเปลยนความรเปนอยางยง

ความรเกยวของและท�าใหผลการด�าเนนงานขององคกรดขน

ความสมพนธระหวางการจดการความรและองคกรแหงการเรยนร

จากความหมายของการจดการความรและองคกรแหงการเรยนรแสดง

ใหเหนวาการจดการความรและองคกรแหงการเรยนรเปนเรองทมความสมพนธกน

อยางยงทงนเพราะองคแหงการเรยนรกคอการท�าใหคนในองคกรตองการหรอ

กระตอรอรนทจะเรยนรและสรางองคความรใหเกดขนโดยมงเนนความเชอมโยง

ระหวางวธการจดการความรทมอยกบนวตกรรมการผลตอยางตอเนองนนหมาย

ความวาองคกรทเปนองคแหงการเรยนรควรมนวตกรรมดานผลตภณฑหรอบรการ

ทเดนชดทงนการเรยนรจะเปนกระบวนการในการเสาะหาองคความรตางๆ ท

เหมาะสมเพอน�ามาใชในองคกรและท�าใหเกดการพฒนาหรอสรางองคความรใหมๆ

อยางตอเนอง ขณะทการจดการความรเปนการจดการเพอใหมการแลกเปลยน

ถายทอดความรทมประสทธภาพซงการจดการความรและเครองมอตางๆท

เหมาะสมจะชวยใหองคกรมการปรบเปลยนรปแบบหรอวธการท�างานใหเทาทน

กบการเปลยนแปลงทางธรกจดวยเหตนองคกรแหงการเรยนรจงตองมความ

สามารถในการจดการความรซงองคกรจะเรยนรไดดขนและตอเนองเมอมการ

จดการความรทดขณะเดยวกนองคกรจะเกดการจดการความรทดไดกตอเมอ

66 การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคด และบทเรยนจากกรณศกษา

มการใหความส�าคญกบการเปนองคกรแหงการเรยนร

อาจกลาวไดวาความสมพนธระหวางองคกรแหงการเรยนรและการ

จดการความรเปรยบเสมอน2ดานของเหรยญกลาวคอองคกรแหงการเรยนร

เปนทกษะในการสรางจดหาและถายทอดความรรวมทงการปรบเปลยนพฤตกรรม

ของบคลากรทจะมผลตอความรใหมๆ ในท�านองเดยวกน การจดการความร

กเปนเรองส�าคญทท�าใหเกดการเรยนรและการประยกตใชความรรวมทงแปลง

ความรของคนไปเปนความรขององคกร (บญด บญญากจและคณะ, 2548:

25-26)ผลลพธของการเปนองคกรแหงการเรยนรกคอคนในองคกรมศกยภาพ

เพมขน (คนมความสข)สามารถผลตงานทมคณภาพและสอดคลองกบความ

ตองการของตลาด(ท�างานอยางมความสข)ท�าใหเกดประสทธผลโดยรวมของ

องคกร (องคกรมความสข) และมผลยอนกลบคนสสมาชกองคกรในรปแบบ

ของคาตอบแทนและผลประโยชนตางๆ (คนมความสข) ดงนนเราอาจกลาว

ไดวา การจดการความรมความสมพนธอยางยงตอการเปนองคกรแหงการ

เรยนรรวมทงไมอาจแยกออกจากการเปนองคกรแหงความสขไดดวยเชนกน

สวนท 2 องคกรแหงควำมสข: กรณศกษำกำรจดกำรควำมร

สองคกรแหงควำมสข

จากกรณศกษาองคกรแหงการเรยนรหรอองคกรแหงความสขหลายๆ

แหงท�าใหเหนวาองคกรแหงการเรยนร/องคกรแหงความสขจะมลกษณะทแตกตาง

จากองคกรโดยทวไปกลาวคอเปนองคกรทมงเนนในการกระตนเรงเราและ

จงใจใหสมาชกทกคนในองคกรมความกระตอรอรนทจะเรยนรและพฒนา

ตนเองอยตลอดเวลาดวยเทคนค/เครองมอหรอวธการตางๆเพอขยายศกยภาพ

การจดการความรสองคกรแหงความสข : บทเรยนจากกรณศกษา/ประภาพรรณ อนอบ 67

ทงของตนเองและองคกรใหสามารถปฏบตภารกจตางๆไดส�าเรจและบรรลผล

ตามความมงหมาย โดยหนงในเครองมอส�าคญส�าหรบการพฒนาตนเองกคอ

การจดการความรนนเอง

ส�าหรบเนอหาสวนนเปนน�าเสนอกรณศกษาองคกรจ�านวนหนงท

ประสบผลส�าเรจในการใชการจดการความรเปนเครองมอด�าเนนงานเพอการ

บรรลซงเปาหมายขององคกรและใชอยางตอเนองจนเนยนผสมผสานเปนสวน

หนงของการท�างานปกตขององคกร การแบงปนประสบการณและบทเรยน

จากการน�าการจดการความรไปใชปฏบตจรงของกรณศกษาเหลานนาจะชวย

จดประกายความคดและเตมความหวงใหกบองคกรอนๆ ทสนใจ ใหมความ

มนใจทจะน�าการจดการความรไปปรบใชในการขบเคลอนองคกรของตนเอง

ตามความเปนจรงทเหมาะสมกบประเภทขององคกร (ภาครฐ/ภาคเอกชน)

ชนดของธรกจขนาดและบคลากรขององคกรรวมทงวฒนธรรมองคกร เพอ

มงสการเปนองคกรแหงการเรยนรและหรอองคกรแหงความสขไดในทสด

กรณศกษาทจะน�าเสนอตอไปประกอบดวยองคกรทวไปซงเปนองคกร

ทงภาครฐและภาคธรกจเอกชนจ�านวน3แหง ไดแก1) โรงพยาบาลศรราช

2)บรษทสแปนชน(ไทยแลนด)จ�ากดและ3)บรษททรคอรปอเรชนจ�ากด

(มหาชน) และองคกรทขบเคลอนงานโดยใชแนวคดของโครงการพฒนา

นโยบายสงเสรมการสรางองคกรสขภาวะ(Healthyorganization)ของศนย

สรางเสรมสขภาวะองคกร(HappyWorkplace)ส�านกงานกองทนสนบสนน

การสรางเสรมสขภาพ(สสส.)อกหนงแหงคอบณฑตวทยาลยมหาวทยาลยมหดล

โดยจ�าแนกเนอหาออกเปน3สวนดวยกนคอ(บญดบญญากจและคณะ,2548:

67-114;สราวธพนธชงค.(บรรณาธการ),2553:41-150)

68 การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคด และบทเรยนจากกรณศกษา

ขอมลพนฐานขององคกร

วธการด�าเนนการจดการความรในองคกร

ปจจยเงอนไขแหงความส�าเรจในการจดความรขององคกร

1. โรงพยาบาลศรราช

1.1ขอมลพนฐาน

โรงพยาบาลศรราชเปนโรงพยาบาลในสงกดคณะแพทยศาสตร

ศรราชพยาบาลมหาวทยาลยมหดลประเภทระดบตตยภมและเปนโรงพยาบาล

แหงแรกของประเทศไทยทพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวทรง

กอตง เปดด�าเนนการในวนท 26 เมษายนพ.ศ.2431ปจจบนโรงพยาบาลศรราชมอายมากกวา120ปการด�าเนนกจการของโรงพยาบาลตงแตเรมแรกยดแนวทางสบสานพระราชปณธานของพระผทรงกอตงคอ ใหบ�าบดรกษาดแลและสงเสรมสขภาพแกประชาชนทกระดบทงผยากไรอนาถาและร�ารวยมงมโดยไมแบงชนวรรณะโรงพยาบาลศรราชมชอเสยงเปนทยอมรบในฐานะของโรงเรยนแพทยชนน�าทเกาแกทสด ไดรบความศรทธาและความนยมจากประชาชนทกระดบ เหนไดจากจ�านวนผใชบรการทเพมขนจากเรมตนมเรอนรบผปวยเพยง4หลงสามารถรบผปวยได44รายจนปจจบน(ปพ.ศ.2553)โรงพยาบาลศรราชใหบรการตรวจรกษาผปวยนอกประมาณปละ2,564,662รายโดยมจ�านวนบคลากรทงหมด13,464คน(StatisticalReport2010,SirirajHospital)

ปรชญาของคณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาลคอ “ความส�าเรจท แทจรงอยทการน�าวทยาการทางการแพทยไปใชใหเกดประโยชนแกประชาชนทกระดบ” ภายใตปณธาน “ผลตบณฑตแพทยและบคลากรทางการแพทย ใหบรการทางการแพทยและสาธารณสข และคนควาวจยเพอพฒนาความร

การจดการความรสองคกรแหงความสข : บทเรยนจากกรณศกษา/ประภาพรรณ อนอบ 69

และวทยาการใหมๆโดยยดประโยชนสขของประชาชนทกระดบเปนจดมงหมาย

สงสด”โดยมวสยทศนวา“คณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาลจะเปนสถาบน

ทางการแพทยชนเลศในอาเซยอาคเนย”และมพนธกจ“จดการศกษาเพอผลต

บณฑตท�าการวจยสรางบรรยากาศทางวชาการและใหบรการทางการแพทย

ทมคณภาพทนสมย ไดมาตรฐานสากล สอดคลองกบความตองการของ

ประชาชนและน�ามาซงศรทธาและความนยมสงสดจากประชาชนรวมทงชน�า

สงคมไทยในดานสขภาพอนามยและคณภาพชวต”

1.2วธการด�าเนนการจดการความร

โรงพยาบาลศรราช เรมโครงการการจดการความรดวยการ

จดประชมเชงปฏบตการ 1 วนใหกบผบรหารระดบสงและทมงาน โดยม

Mr. RobertOsterhoff (ผเชยวชาญดานการจดการความรจากประเทศ

สหรฐอเมรกา) เปนวทยากร การด�าเนนการจดการความรใชแบบจ�าลอง

“KnowledgeManagementCycleofImplementation”ซงเปนรปแบบ

ทประยกตมาจากแนวทางการจดการความรของบรษทXeroxCorporation

(บรษทแรกๆในโลกทมการจดการความรภายในองคกรอยางจรงจงเปนระบบ

และประสบความส�าเรจเปนอยางสง)ทก�าหนดวงจรการจดการความรประกอบ

6 องคประกอบหลกคอ 1) การจดการการเปลยนแปลงและพฤตกรรม

2)การสอสาร3)กระบวนการและเครองมอ4)การฝกอบรมและการเรยนร

5)การวดผลและ6)การยกยองชมเชยและใหรางวลโดยก�าหนดประเดนทจะ

จดการความรในเรอง“CQI(ContinuousQualityImprovement)ทางคลนก”

หลงจากการประชมเชงปฏบตการ คณะแพทยศาสตรฯ มค�าสง

แตงตงคณะท�างานการจดการความร จากนนคณะท�างานไดประเมนและ

วเคราะหองคกรอยางละเอยดพบวาโรงพยาบาลศรราชมการด�าเนนการดาน

70 การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคด และบทเรยนจากกรณศกษา

CQI ทางคลนกมาพอสมควร ซงกระบวนการ CQI เปนวธการพฒนาและ

ปรบปรงการบรการท�าใหเกดการดแลรกษาทดและมคณภาพมากยงขน

นอกจากนยงชวยสงเสรมใหวสยทศนของคณะแพทยศาสตรฯทจะเปนองคกร

ทางการแพทยชนเลศในเอเซยอาคเนยและพนธกจทจะใหบรการทางการ

แพทยทมคณภาพทนสมยไดมาตรฐานสากลใหสามารถบรรลผลได

เปาหมายในการด�าเนนการจดการความรคอ“มระบบเครอขาย

ของการถายโอนความร(ดานCQIทางคลนก)เพอใหมวธการปฏบตทเปนเลศ

(BestPractice)ในการดแลผปวยในโรงพยาบาลศรราชโดยมวธการด�าเนนการ

ดงน

การจดการการเปลยนแปลงและพฤตกรรม

ระยะเตรยมการเพอน�าการจดการความรมาเปนเครองมอในการ

พฒนาองคกรนน จ�าเปนตองมการเตรยมองคกรใหมความพรอมโดยเฉพาะ

ในระยะของการเปลยนผานไปสการจดการความรเรมจากการวเคราะหวฒนธรรม

องคกรเปรยบเทยบกบวฒนธรรมการจดการความรขอมลจากการวเคราะหจะ

ท�าใหทราบถงปจจยทมผลและสงเสรมความส�าเรจตอการจดการความร (เชน

การสนบสนนอยางจรงจงและตอเนองของผบรหารทกระดบ) ซงจะไดน�าปจจย

ดงกลาวมาด�าเนนการตอ (เชนการขอใหผบรหารระดบสงเขารวมกจกรรมทกครง

รวมทงการน�าเสนอความกาวหนาในการประชมคณะกรรมการบรหารสงสด

เปนประจ�า)

นอกจากนยงมการก�าหนดโครงสรางคณะท�างานการจดการความร

ใหมผบรหารระดบสง(รองคณบด)เขารวมเปนกรรมการโดยแบงหนาทรบผดชอบ

เปน4ดานคอดานการจดการดานระบบสารสนเทศดานประชาสมพนธและ

การจดการความรสองคกรแหงความสข : บทเรยนจากกรณศกษา/ประภาพรรณ อนอบ 71

ดานประสานงานโครงสรางดงกลาวท�าใหมนใจวาไมเกดชองวางระหวางคณะ

ผบรหารและคณะท�างานการจดการความร

การสอสาร

เมอองคกรมความรและความตระหนกถงความส�าคญของการ

จดการความรแลวการสอสารใหกบบคลากรในโรงพยาบาลศรราชเปนเรองท

มความส�าคญเนองจากโรงพยาบาลมบคลากรมากถง13,464คนการด�าเนน

การสอสารเรองการจดการความรในองคกรจงมหลายรปแบบทงทเปนการสอสาร

ผานชองทางทมอยแลวในองคกร (เชน เอกสาร, บอรดประชาสมพนธ และ

เสยงตามสาย)และชองทางทสรางขนใหม(เชนจดประชม,Website,KM

CallCenter)

จากการสอสารเรองการจดการความรไปยงบคลากรในองคกรอยาง

ทวถงสงผลใหมบคลากรเขารวมกจกรรมการจดการความรของโรงพยาบาลเปน

จ�านวนมากและมแนวโนมเพมจ�านวนขนเรอยๆ

กระบวนการและเครองมอ

จากการศกษาวฒนธรรมองคกรและการพฒนาบคลากรในองคกร

พบวาบคลากรมการเรยนรดานการใชความรชดแจง (ExplicitKnowledge)

โดยเนนการอบรมและการศกษาเปนหลก แตยงไมมการสนบสนนใหเกด

กระบวนการเรยนรแบบความรฝงลก(TacitKnowledge)ในองคกรคณะท�างาน

ไดด�าเนนการพฒนาคณภาพบคลากรโดยการน�าระบบสารสนเทศและเนน

เนอหาเดยวกบการพฒนาคณภาพอยางตอเนอง(CQI)โดยมวตถประสงคเพอ

ใหบคลากรเรยนรเรองCQIทางWebsiteแลกเปลยนประสบการณและไข

ขอปญหาในการจดท�าCQI

72 การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคด และบทเรยนจากกรณศกษา

หลงจากด�าเนนการใชระบบสารสนเทศดงกลาวแลวพบวาบคลากร

ยงไมสามารถเขาถงกจกรรมการจดการความรไดเนองจากอปสรรคหลายประการ

คณะท�างานจงด�าเนนการใหเกดการแลกเปลยนเรยนรดวยการสรางชมชนแหง

การปฏบต(CommunityofPractice:CoP)รวมกบการพฒนาระบบสารสนเทศ

การฝกอบรมและการเรยนร

การจดการความรของโรงพยาบาลศรราช มแนวทางใหบคลากร

แลกเปลยนเรยนรทงรปแบบทเปนทางการและไมเปนทางการ มการจด

กจกรรมแบบทางการส�าหรบสมาชกทเขาโครงการเชน การประชมวชาการ

การประชมเพอแลกเปลยนเรยนร(CoPmeeting)การฝกทกษะทางคอมพวเตอร

สวนกจกรรมแบบไมเปนทางการอาทเชนการจดชองทางในการสอสารและ

แลกเปลยนความรบนWebboardการจดกจกรรมตอบค�าถามชงรางวลผาน

สอวารสารโปสเตอรและทางe-mailเปนตน

ส�าหรบคณะท�างานCoPมการจดกจกรรมการเรยนรในรปแบบ

ทางการเชนการใหความรเรองการจดการความรในเชงลกการฝกทกษะทาง

คอมพวเตอรในฐานะAdministratorของระบบการทบทวนการปฏบตทKM

Call Center การดแลWeb site และการอบรมเชงปฏบตการเรอง CoP

การน�าประสบการณทไดมาถายทอดและแลกเปลยนเรยนรระหวางกน

การจดเวทแลกเปลยนเรยนรเปนสงส�าคญอกอยางหนงดวยการ

สรางโอกาสใหสมาชกมการแลกเปลยนความคดเหนและเรยนรระหวางสมาชก

KMกบผเชยวชาญCQIและภายในกลมคณะท�างานCoPเพอเรยนรวธการ

แลกเปลยนเรยนรแบบชมชนแหงการปฏบต

การจดการความรสองคกรแหงความสข : บทเรยนจากกรณศกษา/ประภาพรรณ อนอบ 73

นอกจากการประชมวชาการและเวทการแลกเปลยนเรยนรทจดขนแลว

คณะท�างานยงมโอกาสเขารวมประชม/สมมนาวชาการในเวทการแลกเปลยน

เรยนรกบหนวยงานภายนอกอนๆท�าใหมโอกาสเรยนรเรองการจดการความร

ในองคกรอนอกมากมายและเปนการสรางเครอขายการจดการความรในระดบ

องคกรเพมขนอกทางหนงรวมทงชองทางการเรยนรอนๆทไดพฒนาขนเพอ

ใหเกดการเรยนรดวยสอประกอบดวย1)WebsiteKM2)วารสารโปสเตอร

บอรดนทรรศการและ3)SoftLearningในรปแบบKMCartoon

การวดผล

การวดผลกจกรรมการจดการความร มวตถประสงคเพอจะได

ทราบวาภายหลงการด�าเนนการจดการความรไปแลวนน ประสบผลส�าเรจ

หรอไมอยางไรมปจจยอะไรบางทท�าใหการด�าเนนงานประสบผลส�าเรจตาม

แผนทก�าหนดไว การวดผลการด�าเนนงานใหออกมาเปนรปธรรมทชดเจนนน

เปนเรองทท�าไดคอนขางยากดงนนจงมการวดผลอยางกวางๆ เชน จ�านวน

สมาชกทสมครเขารวมกจกรรม จ�านวนครงการเขาชม KMWeb site หรอ

จ�านวนสมาชกทขอค�าปรกษาทKMCallCenterเปนตน

การยกยองชมเชยและใหรางวล

การใหการยอมรบและการใหรางวลเปนประเดนส�าคญทจะสงเสรม

ใหกจกรรมการจดการความรด�าเนนไปไดอยางตอเนอง กจกรรมการยอมรบ

และการใหรางวลสวนใหญอยในรปของการใหคณคาเชนการมอบโลประกาศ

เกยรตคณในการประชม นอกจากนยงมการใหรางวลในรปของทระลกเลกๆ

นอยๆแกสมาชกทตอบค�าถามไดถกตองในกจกรรมการจดการความรแตละเดอน

การใหการยอมรบและการใหรางวลโดยเนนเรองคณคา จะท�าใหเกดความ

74 การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคด และบทเรยนจากกรณศกษา

ยงยนมากกวาโดยเฉพาะโรงพยาบาลศรราชทเปนองคกรขนาดใหญและเปน

องคกรดานการเรยนการสอน

1.2ปจจยเงอนไขแหงความส�าเรจในการจดความร

จากประสบการณการจดการความรทผานมาของโรงพยาบาลศรราช

พบวามปจจยบางประการทเปนเงอนไขส�าคญตอความส�าเรจในการจดการ

ความรดงน

ผบรหารตองเขาใจอยางดถงประโยชนของการน�าการจดการ

ความรมาใชในองคกร มการสนบสนนอยางจรงจงและตอเนองโดยตองแสดง

รปธรรมของการใหการสนบสนนทชดเจน

มอบหมายใหมผรบผดชอบกจกรรมการจดการความรอยาง

เตมเวลา

มการพฒนาใหคณะท�างาน เขาใจแนวคดและมทกษะท

เกยวของอยางเพยงพอ

ก�าหนดระดบความส�าเรจของการจดการความรแตละระยะ

ใหชดเจนเพอใหมการตดตามและประเมนผล

จดใหมชองทางของการถายโอนความรทหลากหลายนอกเหนอ

จากระบบสารสนเทศทเปนชองทางหลก

กระตนใหมการจดตง CoP ทงในแบบทเปนทางการและ

ไมเปนทางการทวทงองคกร

การจดการความรสองคกรแหงความสข : บทเรยนจากกรณศกษา/ประภาพรรณ อนอบ 75

2. บรษทสแปนชน(ไทยแลนด)จ�ากด

2.1ขอมลพนฐาน

บรษทสแปนชน (ไทยแลนด) จ�ากด ตงอยบนถนนแจงวฒนะ

อ�าเภอปากเกรดจงหวดนนทบรนบวาเปนโรงงานผผลตแผงวงจรไฟฟา(IC)

ททนสมยทสดแหงหนงในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตและเปนโรงงานผลต

ทใหญทสดในจ�านวน4แหงของสแปนชนในทวปเอเชยดวยพนทขนาด215,000

ตารางฟตอนประกอบดวยสายการผลตประกอบและทดสอบชนสวนผลตภณฑ

ท�างานดวยระบบอตโนมต รวมทงการควบคมการผลตดวยกลวธทางสถต

(StatisticalProcessControl:SPC)ในสภาพแวดลอมและบรรยากาศการ

ท�างานทสวยงามและปลอดภยในสวนของบคลากรณปพ.ศ.2547มพนกงาน

รวมทงสนประมาณ 1,400 คน สวนใหญเปนผหญงกวารอยละ 61 มระดบ

การศกษาตงแตชนมธยมศกษาตอนตนจนถงระดบปรญญาเอกโดยมอายงานเฉลย

ของพนกงานประมาณ 7.6 ป ผลตภณฑของบรษทสแปนชนประกอบดวย

หนวยความจ�าประเภทNorFlashทมประสทธภาพสงซงถกใชอยางแพรหลาย

ในอปกรณอเลกทรอนกสประเภทตางๆเชนโทรศพทมอถอ,คอมพวเตอรมอถอ

(PDA),ระบบGPSรวมถงถกตดตงในเครองDVD,รถยนตเปนตนกลมลกคาหลก

เปนกลมผผลตชนสวนยานยนตและโทรศพทเคลอนทชนน�าตางๆ

ปรชญาการบรหารงานของบรษทสแปนชนมงเนนและใหความส�าคญ

กบพนกงานภายใตแนวคดการบรหารจดการทวา “บคลากรเปนทรพยากรท

มคาสงสดขององคกร”(PeopleareourMostImportantAsset)ดวยม

ความเชอวาบคลากรคอปจจยหลกทจะท�าใหองคกรบรรลวตถประสงคและ

เปาหมายไดจากปรชญาการบรหารงานขางตนไดสงผลตอการท�างานอยางเปน

รปธรรมของบรษทในการสรางเสรมบรรยากาศในการท�างานใหพนกงานทกคน

76 การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคด และบทเรยนจากกรณศกษา

มความรสกอบอนเสมอนวาบรษทเปนบานหลงทสองของพนกงานโดยมรปแบบ

การพฒนาบคลากรทสรางความสมดลระหวางการสงเสรมใหเปนทงคนเกงและ

คนดไปพรอมกนในทง4มตคอมตดานรางกายดานสตปญญาดานคณธรรม

และดานสงคมและอารมณ

ความส�าเรจในการบรหารจดการของบรษทสแปนชนมาจากการ

ผสมผสานระหวางรปแบบการท�างานตามสายบงคบบญชาปกตกบรปแบบกลม

หรอคณะท�างานเพอใหมนใจวา ผลลพธทไดเกดจากการมสวนรวมของ

พนกงานทกคน ปรชญานเรยกวา ระบบการปรบปรงกระบวนการผลตและ

พฒนานวตกรรมอยางตอเนอง(TotalContinuousProcessImprovement

andInnovation:TCPI2)อนเปนหวใจหลกของการพฒนากระบวนการท�างาน

ในแงของการพฒนาทกษะ ความรความสามารถและศกยภาพ

ของพนกงาน บรษทเชอมนวา “ความรคอพลง” (Knowledge is Power)

ดงนนจงมการจดตง SpansionUniversity ขนและมคณะท�างานทเรยกวา

คณะกรรมการศกษาหรอTotalContinuousEducation (TCE)ซงจะม

เจาหนาทจากสวนงานพฒนาบคลากรเปนเลขานการท�างานรวมกบตวแทน

จากหนวยงานตางๆด�าเนนงานเปนคณะท�างานทรบผดชอบในการจดท�า

นโยบาย แผนงานหลกและการด�าเนนกจกรรมทกอยางทเกยวของกบการ

พฒนาพนกงานในภาวะปจจบนการทพนกงานสามารถเรยนรไดเรวกวาคแขง

ถอเปนขอไดเปรยบทส�าคญของการแขงขนเชงเศรษฐกจ บรษทจงสงเสรมให

มการปรบทศนคตและแนวคดของพนกงานคอไมเพยงเพอท�าใหพนกงานเปน

ผมความรดวยการสงเสรมในการฝกอบรมหรอพฒนาตางๆเทานนแตหลงจากนน

พนกงานควรจะมการแลกเปลยนเรยนรกบผอนเพอใหการท�างานดขน ซงก

นบเปนการสรางคณคาทส�าคญอยางหนงตอการเปนองคกรแหงการเรยนรของ

บรษท

การจดการความรสองคกรแหงความสข : บทเรยนจากกรณศกษา/ประภาพรรณ อนอบ 77

2.2วธการด�าเนนการจดการความร

การจดการความรในบรษทสแปนชน จะมงเนนทการจดการกบ

ความรทเปนความรหลกทส�าคญขององคกรซงโดยมากจะเปนความรในเชง

วศวกรรมและเทคนคเฉพาะดาน โดยวางเปาหมายของการจดการความรไว

ดงนเพอการพฒนาการจดการความรและการแบงปนความรทเปนระบบในตลาด

การผลตอปกรณอเลคทรอนกสซงมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวนน บรษท

สแปนชนตระหนกดวาธรกจจะมการแขงขนกนอยตลอดเวลา ศกยภาพดาน

เทคนคจงเปนกญแจสความส�าเรจ เนองจากธรกจของบรษทเปนงานดาน

วศวกรรมดงนนความรดานวศวกรรมจงมอยทวไปในทกสวนของบรษทเชนขอมล

อปกรณขนตอนและกระบวนการท�างานคมอเอกสารประกอบการฝกอบรม

รวมถงความรตางๆทมอยในพนกงานทกคน

รปแบบการจดการความรเปนการประยกตใชรปแบบของบรษท

ซรอกซ(Xeroxmodel)ทประกอบดวย6กระบวนการหลกดงตอไปน

การจดการการเปลยนแปลงและพฤตกรรม

เรมจากการตงคณะท�างาน เรยกวา คณะท�างานจดการความร

(KnowledgeManagement Team) โดยรบผดชอบการด�าเนนงานใหเปน

ไปตามแผนงานและระยะเวลาทก�าหนดดวยการนดประชมเปนระยะๆ และ

อกสวนหนงทมความส�าคญไมนอยไปกวากนคอ การแสดงใหพนกงานทกคน

เหนวาผบรหารตระหนกถงความส�าคญของการจดการความรและมสวนรวม

ในกจกรรมตางๆรวมไปถงมการตดตามความกาวหนาอยางตอเนอง

ในสวนของการปรบพฤตกรรมเรมโดยการประเมนพฤตกรรมของ

พนกงานในดานตางๆดงน

78 การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคด และบทเรยนจากกรณศกษา

1) KnowledgeIdentificationการจดการความรจะประสบ

ความส�าเรจไดตองมนใจวาไดระบความรทงหมดทมทงภายในและภายนอก

องคกรรวมถงไดชวยใหพนกงานสามารถหาวาความรทตองการมอยทใดโดย

การตงค�าถามทส�าคญวา“พนกงานจะเขาถงความรทแฝงอยทงภายในและ

ภายนอกองคกรไดอยางไร ?”

2) KnowledgeDevelopmentandAcquisitionการพฒนา

ความรคอ การตอยอดความรทม ซงเปนผลมาจากการน�าความรทไดมาใช

มงเนนทการสรางทกษะใหม ผลตภณฑใหม ความคดสรางสรรค และ

กระบวนการท�างานทดขนผานค�าถามหลกคอ“บรษทจะไดความรอะไรใหมๆ

เพมขนบาง?”

3) KnowledgeSharingandDistributionการแลกเปลยน

และกระจายความรเปนเรองส�าคญอยางยงเพราะเปนการน�าความรทมอย

กระจดกระจายในสวนตางๆของบรษทมาท�าใหเปนสงททกคนสามารถน�าไป

ใชใหเกดประโยชนไดและขนตอนทส�าคญทสดคอการวเคราะหและเผยแพร

ความรจากคนๆหนงไปยงคนอนๆโดยการตงค�าถามวา“บรษทจะน�าความร

ไปยงพนกงานทตองการความรนนๆ หรอเกบในทเหมาะสมไดอยางไร?”

4) KnowledgeUtilizationเรมตนทการท�าใหมนใจวาทกษะ

ความรทเลอกมาเปนโครงการน�ารองมผน�าไปใชเพราะสงส�าคญของการจดการ

ความรคอตองมนใจวาความรทงหมดในบรษทไดรบการน�าไปประยกตใชอยาง

มประสทธภาพกอใหเกดประโยชนตอบรษทซงตองตงค�าถามวา“จะทราบได

อยางไรวามผน�าความรเหลานนไปใช?”

5) KnowledgeRetentionความรทเกดขนอาจไมคงอยอยางนน

ตลอดไปจงตองมการบรหารจดการและการจดเกบความรโดยน�าเครองมอท

การจดการความรสองคกรแหงความสข : บทเรยนจากกรณศกษา/ประภาพรรณ อนอบ 79

มในบรษทมาใชเพอการดงกลาว ค�าถามส�าคญในประเดนนคอ “จะทราบได

อยางไรวาความรเหลานนไมสญหาย?”

การสอสาร

บรษทสแปนชนไดก�าหนดใหมการสอสารเกดขนควบคไปกบการ

ด�าเนนการจดการความร โดยมวตถประสงคหลก 2 ขอคอ 1) ใหพนกงาน

ตระหนกถงการจดการความรของบรษทและ2)การเสรมสรางพฤตกรรมการ

เรยนร โดยการสอสารผานชองทางทมอยในบรษท เชน การประชมประจ�า

ไตรมาสการประชมผบรหารวทยกระจายเสยงวารสารหรอe-mailเปนตน

ซงจากการส�ารวจในบรษทพบวาชองทางการสอสารทมประสทธภาพมากทสด

คอe-mail

กระบวนการและเครองมอ

เครองมอและกระบวนการถอเปนสวนส�าคญในการด�าเนนงานการ

จดการความร เพราะเปนสวนทจะพฒนา IT infrastructureซงเปนค�าถาม

ทเกดในระหวางการปรบพฤตกรรมของพนกงานวาสงทตองการในการจดการ

ความรคอเกดระบบในการจดเกบความรประเภทTacitKnowledgeและ

ExplicitKnowledgeในบรษท

จากการประเมนเบองตนวาความรในบรษทสวนใหญอยในWeb

site ของฝายหรอทพนกงานแตละคน ถงแมบรษทจะพยายามใหพนกงาน

ทกคนแลกเปลยนความรผานชองทางทมไวใหอยางเปนระบบในบรษทกยง

พบวา ยงขาดเครองมอ IT เพอทจะเปนศนยกลางในการจดเกบความรอย

บรษทจงไดพฒนาโปรแกรมKnowledgePortalมาใชในการรวบรวมขอมล

สารสนเทศประสบการณและความรในการท�างานตางๆ เพอการน�าไปใช

80 การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคด และบทเรยนจากกรณศกษา

ประโยชนตอไปเครองมอนชวยเพมสมรรถภาพและความเขาใจในการแลกเปลยนความรของพนกงานใหเพมมากขนเปนเครองมอทรวบรวมและน�าคนขอมลสารสนเทศและประสบการณเขาไวดวยกนเมอจดหมวดหมและแยกประเภทความรตามเนอหาแลวพนกงานทตองการใชความรเหลานนกจะสามารถน�าไปใชประโยชนไดโดยงายเครองมอดงกลาวจดท�าขนโดยอยบนWeb(Web-based Environment) เพอใหการแลกเปลยนความรทเปนเอกสารอเลกทรอนกส การจดเกบกลมเอกสารและการแลกเปลยนความรในWebboardเกดขนไดโดยสะดวกและมประสทธภาพ

โปรแกรมKnowledgePortalจะประกอบดวยองคความรหรอสนทรพยความร,รายชอผช�านาญงาน,ปฏทนกจกรรมการจดการความรของบรษท,Webboard,เครองมอในการคนหา,การเชอมตอกบWebอนๆทงระดบองคกรภมภาคและทวโลก

การฝกอบรมและการเรยนร

การเรยนรของพนกงานถอเปนจดแขงของบรษท บรษทจงม

โปรแกรมจ�านวนมากในการพฒนาบคลากรและเสรมสรางใหเกดการเรยนรพนกงานทกคนตองมแผนฝกอบรมและTrainingRoadmapตองมการบนทกการฝกอบรมรายบคคลรวมทงบรษทยงสนบสนนใหพนกงานทกคนเรยนรดวยตนเอง โดยจดท�าหองโสตทศนปกรณ หองฝกอบรมดวยคอมพวเตอร และมทนการศกษาใหพนกงานในหลายระดบรวมไปถงจดใหมการแลกเปลยนเรยนรดานเทคนคอยางหลากหลายนอกเหนอจากกจกรรมทมอยแลวซงเปนกจกรรมทเนนดานเทคนคและเกยวกบการท�างานบรษทยงตองการใหเกดการแลกเปลยนทงในหวขอทเปนทางการและไมเปนทางการในรปแบบทผอนคลายดวยดงนน จงไดก�าหนดใหมการแลกเปลยนประจ�าเดอนใน3แบบดงตอไปน

การจดการความรสองคกรแหงความสข : บทเรยนจากกรณศกษา/ประภาพรรณ อนอบ 81

1) การแลกเปลยนระดบผบรหาร(SeniorManagementForum)

2) การแลกเปลยนความรดานเทคนค(TechnicalKnowledgeForum)

3) การแลกเปลยนระดบพนกงาน(YoungTalentForum)

สดทายคอการเปลยนแปลงพฤตกรรมในการจดเกบการแลกเปลยน และการสงผานความรเนองจากมความรทเกดขนจากการแลกเปลยนรวมทงความรทเกดขนอยเสมอในบรษท แตยงเปนความรทแฝงตวอยในทตางๆ ในบรษทซงยากทเขาไปคนหาและน�ากลบมาใชประโยชนดงนนการน�าโปรแกรมKnowledgePortalมาใชในการแลกเปลยนพฤตกรรมของพนกงานและความร ทงหมดทเกดขน

การวดผล

หากขาดการวดผล ความรกจะถกจดเกบไวโดยไมมใครน�ามาใชประโยชน กระบวนการสรางคณคาใหความรเกดขนจากการแลกเปลยนความร โดยผทน�าความรนนมาใชงานดวยเหตนการวดผลของบรษทสแปนชนจงแบงออกเปน3ระดบคอ

1) การวดดานระบบ(SystemPerformancePhase)เพอใชวดประสทธภาพของโปรแกรมKnowledgePortal

2) การวดผลลพธของระบบ(OutputPerformancePhase)การจดการความรและการแลกเปลยนความรทเกดขนจะตองสงผลในทางบวกตอสมรรถภาพดานเทคนคของพนกงานในบรษท

3) ผลลพธสดทายของระบบ (Outcome PerformancePhase)สดทายของการจดการความรและการแลกเปลยนความรทเกดขนจะตองสงผลตอการด�าเนนงานของบรษท

82 การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคด และบทเรยนจากกรณศกษา

การยกยองชมเชยและใหรางวล

การใหรางวลและยกยองชมเชย เปนสวนทกระตนใหเกดการ

แลกเปลยนความรบรษทไดจดระบบการใหรางวลและการแสดงความชนชม

พนกงานในหลายรปแบบ ซงเพยงพอตอการสงเสรมใหเกดการแลกเปลยน

ความรในบรษทและหลงจากการประเมนองคกรในสวนนท�าใหทราบวาไมม

ความจ�าเปนทจะตองเพมโปรแกรมในระบบน แตจะน�าระบบทมไปใชเปน

เครองกระตนโนมนาวใหเกดการจดการความรและแลกเปลยนความรในบรษท

2.3ปจจยเงอนไขแหงความส�าเรจในการจดความร

ส�าหรบปจจยเงอนไขทกอใหเกดความส�าเรจในการจดการความร

ของบรษทสแปนชนมดงตอไปน

การก�าหนดวตถประสงคและเปาหมายของการจดการความร

ทชดเจน

การไดรบความรวมมอจากทงองคกร

กระบวนการแลกเปลยนความรทเปนสวนหนงของสภาพแวดลอม

ในการท�างานและพฤตกรรมองคกร

ระบบสารสนเทศ(IT)ทมประสทธภาพ

3. บรษททรคอรปอเรชนจ�ากด(มหาชน)

3.1ขอมลพนฐาน

บรษท ทร คอรปอเรชน จ�ากด (มหาชน) (ทร) เปนผน�าการให

บรการสอสารครบวงจรตอบสนองความตองการทงธรกจและไลฟสไตลตรงใจ

ลกคา(CommunicationsSolutionsProviderandLifestyleEnabler)

การจดการความรสองคกรแหงความสข : บทเรยนจากกรณศกษา/ประภาพรรณ อนอบ 83

ดวยการใหบรการสอสารผานสายรายใหญทสดในกรงเทพมหานครและปรมณฑล

โดยเปนผใหบรการโทรศพทบานโทรศพทมอถออนเตอรเนตความเรวสงรายใหญ

ทสดของประเทศและเปนหนงในผใหบรการรายใหญดานอนเตอรเนตบรการ

ไรสายนอกจากนยงเปนผถอหนใหญในบรษทยไนเตดบรอดคาสตงคอรปอเรชน

หรอยบซผใหบรการโทรทศนระบบบอกรบสมาชกรายใหญทสดของประเทศ

ยงไปกวานนทรยงมเครอขายโทรศพทสาธารณะมการใหบรการ

เวบโฟน ซงเปนบรการเสรมแกลกคาในกรงเทพมหานคร และยงใหบรการ

โทรศพทมอถอผานบรษททเอออเรนจซงเปนบรษทในเครอโดยมผใชบรการ

(ณปพ.ศ.2547)ประมาณ1.9ลานรายและก�าลงขยายตวอยางตอเนอง

นอกจากนทร ยงมบรษทในเครอ ซงประกอบดวย บรษทเอเซย

ไวรเลสบรษทเอเชยมลตมเดยบรษทเอเชยอนโฟเนตบรษททรไอดซและ

บรษททร ดจตอล เอนเตอรเทนเมนท รวมทงยงมบรษทในกลมธรกจ ไดแก

บรษททเอ ออเรนท จ�ากด ซงใหบรการโทรศพทมอถอ และบรษทยไนเตด

บรอดคาสตงคอรปอเรชนหรอยบซซงใหบรการโทรทศนระบบสมาชก

3.2วธการด�าเนนการจดการความร

การใหบรการทดเลศแกลกคาเปนสงทมความส�าคญส�าหรบทรดงนน

เพอทจะสามารถสงมอบผลตภณฑและบรการทมประสทธภาพใหถงมอลกคา

การจดการความรภายในองคกรทดจะเปนปจจยทสรางความพงพอใจสงสดแก

ลกคารวมทงท�าใหสามารถพฒนาการด�าเนนงานการประกอบธรกจของบรษท

ใหดยงขนและเพมศกยภาพในการแขงขนดวยเหตนทรจงจดท�า“โครงการ

การจดการความรในสวนของสายงานCustomerManagement”ทในปจจบน

ไดมการจดเกบรวบรวมแลกเปลยนความรอยางตอเนองทงรปแบบทจบตองได

84 การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคด และบทเรยนจากกรณศกษา

(ExplicitKnowledge)และจบตองไมได(TacitKnowledge)แตยงไมเปน

ระบบทถกตองหรอยงท�าเฉพาะกลมในแตละหนวยงานยอยเทานนแตยงไมได

ท�า Cross Function จงไดพฒนาโครงการนโดยมเครองมอทเปดโอกาสให

พนกงานทกคนใชเปนชองทางในการตดตอสอสารสองทางและสามารถน�าความร

มาแลกเปลยนกนเพอใหเกดประสทธภาพสงสดในการท�างาน

โดยผบรหารในทกๆ ระดบมสวนในการผลกดนและสนบสนน

ทงในดานทรพยากรความรทมอย ตลอดจนทรพยากรบคคลดวยการก�าหนดให

ทกคนในสายงานมสวนรวมในโครงการกอใหเกดการกระจายและแลกเปลยน

ความรซงผบรหารจะเปนแบบอยางทด(RoleModel)ดวยการเขารวมกจกรรม

ตางๆทเกยวของกบโครงการ

ทรไดมการวางแผนและจดเตรยมระบบรวมทงทมงานและความ

พรอมดานบคลากรดงตอไปน

จดประชมชแจงวตถประสงคของการจดการความรในองคกร

จดท�าแผนงานทงในสวนของMasterPlan,DetailedPlan

และImplementationPlan

จดกลมปฏบตงานหลก (Core Team) ทประกอบไปดวย

พนกงานจากทกหนวยงานในCustomerManagementใหทกคนกระจาย

ความรและแนวทางการด�าเนนการโครงการไปยงพนกงานระดบปฏบตการตอไป

จดท�าโครงสรางความร(KnowledgeOrganization)

จดกลมผเชยวชาญในแตละเรองของความรเพอใหขอมลและ

ค�าปรกษา

การจดการความรสองคกรแหงความสข : บทเรยนจากกรณศกษา/ประภาพรรณ อนอบ 85

จดท�าWebSite(Intranet)เพอใหพนกงานทกคนไดใชเปน

ชองทางในการตดตอ สอสาร สามารถน�าความรมาแลกเปลยนกนเพอกอให

เกดประสทธภาพสงสดในการท�างาน

ส�าหรบวธด�าเนนงานจดการความรทรไดรวมกบสถาบนเพมผลผลต

แหงชาตและองคกรอนๆ ไดรวมจดท�า “โครงการการจดการในสายงาน

CustomerManagement”เพอเปนโครงการน�ารองโดยมหลกหรอวธด�าเนน

โครงการ6องคประกอบหลกดงน

การปรบเปลยนพฤตกรรม

เปนขนตอนทเกยวของกบการปรบวธคดทศนคตและพฤตกรรม

ของคนในองคกรใหตระหนกและเกดความพรอมในการจดการความรรวมทง

แสวงหา สราง จดเกบ สบคน ตลอดจนถายโอนและน�าความรไปใชใหเกด

ประโยชนตอไป

การตดตอสอสาร

ถอเปนสงส�าคญทจะตองมชองทางทดมประสทธภาพหลากหลาย

รปแบบพรอมทจะน�าความรตางๆทมอยในตวบคคลกดหรออยในรปแบบท

จบตองไดกดมาแลกเปลยนและเผยแพรใหกบทกๆคนไดอยางมประสทธภาพ

กระบวนการท�างานและเครองมอ

ความรตางๆทมอยอาจไมสามารถเกดการแลกเปลยนไปใหผอน

ไดดเทาทควรหากขาดกระบวนการการท�างานเครองมอทดและมประสทธภาพ

ดงนนจงก�าหนดขนตอนตางๆตลอดจนการใชเทคโนโลยเขามาสนบสนนการ

รวบรวม จดเกบ ถายโอนความรเพอใหสามารถน�าไปใชใหเกดประโยชนแก

86 การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคด และบทเรยนจากกรณศกษา

องคกรได นอกจากนนยงเกดผลดทงดานการเรยนร แนวคดใหมๆ และเกดความกาวหนาทจะด�าเนนกจการไปสเปาหมายขององคกร

การอบรมและการเรยนร

การอบรมและแลกเปลยนความร กอใหเกดการเรยนรทางตรงททงผใหและผรบไดรวมกนสรางขนในองคกรท�าใหเกดการไหลเวยนของความร ทจะเอออ�านวยใหเกดความส�าเรจของงานยงขน ซงโดยปกตบรษททร มการอบรมและการเรยนรทเปนมาตรฐานอยแลว ในการจดท�าโครงการจงไดเพมรายละเอยดหรอหลกสตรทเกยวของและสอดคลองเพอพรอมทจะกอใหเกดการเรยนรและการถายทอดใหผอนตอไป

การวดผล

ความส�าเรจหรอผดพลาดของโครงการสามารถชใหเหนไดดวยการวดผลตามตวชวดการจดท�าตวชวดทเหมาะสมแยกตามประเภทตางๆตลอดจนใหทกๆคนในองคกรมโอกาสไดแสดงความคดเหนจะท�าใหไดคาทใกลเคยงกบความจรงมากทสดเพอน�ามาประเมนผลและพฒนาโครงการใหสอดคลองกบวตถประสงคทตงไว

การยอมรบและใหรางวล

ในการจดการความรใหประสบความส�าเรจตามเปาหมายทวางไวนนจะตองมสงกระตนและผลกดนใหเกดการแลกเปลยนความรไมวาจะเปนทางตรงหรอทางออมจบตองไดหรอจบตองไมไดกตามท�าใหมการพจารณาเรองการยอมรบและรางวลในทกๆดาน เรมตงแตการกระตนใหพนกงานทกคนตระหนกถงความส�าคญของโครงการความสมครใจเตมใจถายทอดความรใหผอนโดยเนนการท�าSelf-MotivationและSelf-Rewardingซงเปนแรงกระตนจากภายนอกสภายใน(Inside-Out)

การจดการความรสองคกรแหงความสข : บทเรยนจากกรณศกษา/ประภาพรรณ อนอบ 87

3.3ปจจยเงอนไขแหงความส�าเรจในการจดความร

ความส�าเรจในการจดการความรของบรษททรขนอยกบ3เงอนไข

ปจจยหลกตอไปน

ปจจยดานบคลากร

ผบรหารใหความส�าคญท�าความเขาใจกบพนกงานพรอมทง

ใหการสนบสนนโครงการและสนบสนนการท�างานท�าใหระดบปฏบตงานได

เหนถงความส�าคญและประโยชนของการจดการความร

มการปรบเปลยนพฤตกรรมของบคลากรในหนวยงานท�าให

ตระหนกถงคณคาของความรทไดถายโอนใหกบผอน รสกถงการเรยนรอยาง

ตอเนองและนวตกรรมใหมๆ

การสงเสรมและการใหรางวลพนกงานทมความรและมสวนน�า

ความรนนไปใชใหเกดประโยชนสงสดถอเปนการจดตงศนยรวมของความร

การท�าใหบคลากรเปนทงผเรยนรนกคดและผปฏบตมความ

ส�าคญอยางยง ซงสามารถท�าไดดวยการใหความรเกยวกบกระบวนการของ

โครงการและอธบายถงความรทไมมวนสนสดจากการมระบบการจดการความร

ปจจยดานกระบวนการ

มการจดท�าขนตอนการด�าเนนงานการประชมเพอวางแผนงาน

การเสนอแนะความคดเหน การจดกลมของบคคลทเปนผช�านาญการของ

โครงสรางความรตางๆ

มตวอยางในการปฏบตทดสอดแทรกไวเปนแนวทางเพอการ

ปฏบตงาน

88 การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคด และบทเรยนจากกรณศกษา

ปจจยดานเทคโนโลย

การจดท�าKMWeb(Intranet)นบวาเปนเครองมอทใชใน

การแลกเปลยนความรไดอยางมประสทธภาพ

KMWeb ชวยใหผใชทกคนสามารถแลกเปลยนความรได

โดยงาย

4. บณฑตวทยาลยมหาวทยาลยมหดล

4.1ขอมลพนฐาน

สภามหาวทยาลยแพทยศาสตรในคราวประชมครงท 77/2505

เมอวนท 28 มนาคมพ.ศ. 2505 มมตรบหลกการโครงการจดตงบณฑต

วทยาลย ซงสภาการศกษาแหงชาตไดรบหลกการดงกลาว เมอวนท 12

กนยายนพ.ศ.2505ตอมาเมอวนท4กมภาพนธพ.ศ.2507บณฑตวทยาลย

จงไดรบการจดตงอยางเปนทางการ โดยพระราชกฤษฎกาจดตงบณฑต

วทยาลยมหาวทยาลยแพทยศาสตรและเปดรบนกศกษาครงแรกในภาคตน

ปการศกษา2505นนเอง

เนองจากบณฑตวทยาลยไดจดตงขนเปนหนวยงานระดบคณะ

เมอครงมหาวทยาลยมหดลยงมชอวามหาวทยาลยแพทยศาสตรดงนนภารกจ

ทก�าหนดไวเมอแรกตงจงมงเนนเปนแหลงผลตอบรมแพทยเฉพาะทางใน

ประเทศไทยและเปนแหลงผลตอาจารยใหโรงเรยนแพทยรวมถงอาจารยทจะ

สอนในคณะทนตแพทย คณะเภสชศาสตร โดยเฉพาะในสาขาวชาทางดาน

วทยาศาสตรการแพทยพนฐานซงเปนสาขาวชาทขาดแคลน รวมทงสงเสรม

และสนบสนนใหเกดการคนควาและวจยปญหาทางการแพทยและการสาธารณสข

การจดการความรสองคกรแหงความสข : บทเรยนจากกรณศกษา/ประภาพรรณ อนอบ 89

งานดานบณฑตศกษาในระยะเรมแรก ไดรบความชวยเหลอดาน

การจดการเรยนการสอนจากมลนธรอกกเฟลเลอร ในสาขาวชาทางดาน

วทยาศาสตรการแพทยซงจดการเรยนการสอนในลกษณะหลกสตรนานาชาต

ใชภาษาองกฤษในการเรยนการสอนและมชาวตางประเทศ เขามารวมศกษา

จากปพ.ศ.2505จนถงปจจบน(พ.ศ.2554)จ�านวนหลกสตรระดบบณฑตศกษา

มหาวทยาลยไดเพมขนเปนจ�านวน275หลกสตรสาขาวชากระจายอยในกลม

สาขาวชาตางๆดงน1)กลมวทยาศาสตรและเทคโนโลย2)กลมวทยาศาสตร

การแพทยคลนก3)กลมสาธารณสขศาสตร4)กลมสงคมศาสตรมนษยศาสตร

และศลปศาสตร5)กลมภาษาศาสตรวฒนธรรมและการศกษาและ6)กลม

ทรพยากรและสงแวดลอม

4.2วธการด�าเนนการจดการความร

ภายใตวสยทศนของมหาวทยาลยมหดลทมงไปสการเปน“มหาวทยาลย

แหงทศวรรษใหม1ใน100มหาวทยาลยดเดนของโลก”บณฑตวทยาลยใน

ฐานะทมหนาทในการใหบรการ สงเสรม สนบสนน ประสานงาน ตลอดจน

ควบคมมาตรฐานและประกนคณภาพหลกสตร และนกศกษาระดบบณฑต

จงจ�าเปนตองมการปรบตวและเปลยนแปลงรปแบบการท�างานดวยตระหนกด

วา“บณฑตวทยาลยเปนกญแจส�าคญทท�าใหมหดลกาวส1ใน100มหาวทยาลย

ดเดนของโลก”

บณฑตวทยาลยด�าเนนงานภายใตปณธาน“สงเสรมบณฑตศกษา

เนนพฒนาสงคมไทย กาวไกลสมาตรฐานสากล” โดยมวสยทศนวา “เรยนร

คคณธรรมน�าวจยดวยวถไทยสสากล”และมพนธกจคอ“ก�าหนดควบคม

และด�าเนนการพฒนามาตรฐานและคณภาพการศกษาระดบบณฑตศกษาของ

มหาวทยาลยมหดล ใหบรการ ประสานงาน สงเสรมและสนบสนนเพอเพม

90 การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคด และบทเรยนจากกรณศกษา

ศกยภาพการด�าเนนงานดานบณฑตศกษา บรหารจดการทรพยากรองคกร

สงเสรมการระดมทรพยากรและแสวงหาโอกาสในการพฒนางานบณฑตศกษา

เพอใหบณฑตวทยาลยเปนองคกรแหงพลวตและองคกรแหงการเรยนรงานดาน

บณฑตศกษาระดบชาต เปนองคกรทมการด�าเนนงานเพอสงคม สงแวดลอม

และสาธารณประโยชน”นอกจากนบณฑตวทยาลยยงมวฒนธรรมองคกร(คอ

“GRADS :G=Generous เออเฟอR=RelationshipสมานฉนทA=

AltruismมงมนเพอผอนD=DedicationยนหยดสงานS=Servicemind

บรการดวยใจ”)ทบคลากรทกคนตางภาคภมใจและมสวนรวมในการก�าหนด

ความเปนตวตนของบณฑตวทยาลย

ภายใตความเชอพนฐานทวา คนเปนตนทนส�าคญขององคกร

คนทกคนมคณคาและมความส�าคญตอองคกรเปนอยางยงบณฑตวทยาลยจะ

ไมสามารถด�ารงอยไดและไมสามารถท�างานใหส�าเรจบรรลเปาหมายทก�าหนด

ไวได หากขาดบคลากรทมความร ความสามารถและเสยสละ ทมเทใหกบ

บณฑตวทยาลย และหากบคลากรมความสข รสกภาคภมใจในคณคาของ

ตนเองทมตอองคกรจะกอใหเกดความคดสรางสรรคองคกรจะเจรญกาวหนา

พฒนางานไดอยางมประสทธภาพและประสทธผล จงไดก�าหนดนโยบายการ

บรหารงานทรพยากรมนษยของบณฑตวทยาลยทมงเนน 1) สนบสนนการ

ท�างานเปนทม2)เนนการมสวนรวมในการท�างาน3)สนบสนนใหมกจกรรม

การพฒนาและการเรยนรในรปแบบตางๆ4)สนบสนนใหมการสรางนวตกรรม

ใหมๆและการพฒนาคณภาพงานอยางตอเนองและ5)สนบสนนการพฒนา

คนแบบองครวม(กายอารมณสงคมจตวญญาณ)โดยขบเคลอนผานกลยทธ

ส�าคญ3ประการคอ1)การใชกระบวนการจดการความรเปนหลกเพอทจะ

ท�าใหบคลากรเกดการเรยนรในการพฒนางานใหมคณภาพอยางตอเนอง

การจดการความรสองคกรแหงความสข : บทเรยนจากกรณศกษา/ประภาพรรณ อนอบ 91

ผานกระบวนการแลกเปลยนเรยนร2)การพฒนางานประจ�าใหเปนงานวชาการ

ดวยการวจยในงานประจ�า(R2R)และ3)การสรางบรรยากาศของการท�างาน

ใหเปนกลยาณมตรชวยเหลอเอออาทรมความรกความสามคคและมความสข

ในการท�างานโดยหวงวาจะ“สรางบณฑตวทยาลยใหเปนบานหลงทสองเปน

องคกรแหงความสข”

บณฑตวทยาลยไดปรบประยกตแนวคดการจดการความรบนหลก

การท�างานแบบวงจรคณภาพ(PDCA)ผสมผสานเขากบแนวคดองคกรสขภาวะ

(HappyWorkplace)หรอความสข8ประการของส�านกงานกองทนสนบสนน

การสรางเสรมสขภาพ (สสส.) และแนวคดการพฒนางานประจ�าใหเปนงาน

วจย(R2R)เพอเปนแนวทางการด�าเนนงานทงนบณฑตวทยาลยมงหวงใหเกด

ภาวะสมดลชวตทงดานทกษะในการท�างาน(IQ)ทกษะการใชชวต(EQ)ซงจะ

น�าไปสการเพมประสทธภาพและประสทธผลการท�างานและพฒนาองคกรของ

บณฑตวทยาลยตามเปาหมาย“งานไดผลคนมความสขและน�าไปสองคกรแหง

การเรยนร”โดยก�าหนดเปนรปแบบการพฒนาองคกรดงน

92 การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคด และบทเรยนจากกรณศกษา

การจดการความร ถกน�ามาใชเปนเครองมอหนงในการบรหาร

ทรพยากรบคลากรของบณฑตวทยาลยเพอเพมขดความสามารถของบคลากร

ใหสามารถท�างานรองรบพนธกจของบณฑตวทยาลยและมหาวทยาลยมหดล

เกดการเรยนรทจะพฒนางานใหมคณภาพอยางตอเนองมทกษะในการท�างาน

ทดควบคกบทกษะการใชชวตทดสรางบรรยากาศและวฒนธรรมทจงใจใหเกด

การเรยนร และพฒนางานอยางตอเนอง มงใหคนในองคกรมความสามคค

สามารถท�างานเปนทมมความสขในการอยรวมกนและมการพฒนางานรวมกน

อยางสรางสรรค เพอใหการปฏบตงานเปนไปอยางมประสทธภาพและเกด

ประสทธผลดตอองคกรและสงคม

LearningOrganization

Customer’sSatisfaction

ExcellentService

InnovationServingCustomBetter

CutingCosts

IncreasingEfficiency

IncreasingPerformance

Generous Relationship Altruism Dedication ServiceMind

KM&R2R

HappyWorkPlace

การจดการความรสองคกรแหงความสข : บทเรยนจากกรณศกษา/ประภาพรรณ อนอบ 93

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล มวธการด�าเนนงานจดการ

ความรดงน

แตงตงคณะท�างานการจดการความรและสงเสรมวฒนธรรม

องคกรบณฑตวทยาลยโดยมหนาท1)สรางระบบและด�าเนนการจดกจกรรม

การจดการความร2)สงเสรมกจกรรมดานคณภาพชวตศลปวฒนธรรมสงแวดลอม

และชมชนสมพนธเพอพฒนาบคลากรองคกรและสงคม3)สงเสรมและรณรงค

วฒนธรรมองคกรของบณฑตวทยาลยและ4)พฒนาบณฑตวทยาลยใหเปน

องคกรคณภาพและองคกรแหงการเรยนร

จดท�าโครงการ “การจดการความรและสงเสรมวฒนธรรม

องคกรบณฑตวทยาลย”

น�าระบบการบรหารจดการคอกระบวนการบรหารการเปลยนแปลง

(ChangeManagementProcess)มาใชกบกระบวนการจดการความรเพอ

ใหเกดประสทธภาพในการด�าเนนงานมากขนโดยมการด�าเนนงานดงน

1) การเตรยมการและปรบเปลยนพฤตกรรม(Transition

andBehaviorManagement)สรางบรรยากาศทสนบสนนการจดการความร

โดยเรมทผบรหารองคกร

2) การสอสาร(Communication)ใหบคลากรไดรบทราบ

และเขาใจโดยทวถงกน

3) กระบวนการและเครองมอ(ProcessandTools)โดย

การน�าเครองมอ “ความสข 8 ประการ” (Happy 8Workplace) มาเปน

แนวทางการด�าเนนงานตงแตป พ.ศ. 2552 เรมดวยโครงการ “นกกจกรรม

บณฑตฯ”เพอกระตนใหเกดความสนใจการรวมกลมและสรางเครอขายภายใต

94 การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคด และบทเรยนจากกรณศกษา

กรอบความสข 8 ประการ โดยเปดโอกาสใหบคลากรทกคนมสวนรวมเสนอ

และด�าเนนกจกรรมทสอดคลองกบความตองการดวยตนเองภายใตกรอบการ

พฒนาตนและองคกรเนนกจกรรมทมความสนกสนานและสรางสมานฉนทและ

จดใหมงบประมาณสนบสนนซงมผสนใจสมครเปนทมงานจดโครงการกจกรรม

ตางๆอาทเชนโครงการตลาดสายหยด(HappyMoney)โดยจดพนทสวนหนง

ของบณฑตวทยาลยใหบคลากรสามารถน�าสนคาประเภท ผก ผลไม อาหาร

เครองดมฯลฯมาจ�าหนายไดในชวงเวลา8.00–8.30น.โครงการสมทบทน

กองทนเฉลมพระเกยรต60ปครองราชยสมบต(HappyHeart)เพอมอบทน

การศกษาใหกบนกศกษา โครงการบณฑตฯ รกดนตร (HappyRelax) โดย

บคลากรรวมตวกนจดตงวงดนตรชอ GR BAND ขนเพอใหความบนเทงกบ

บคลากรในงานเทศกาลส�าคญโครงการฝกใจตนรวมกนสวดมนตท�าสมาธถวาย

พอ(HappySoul)โครงการแขงขนกฬาบคลากรภายในมหาวทยาลยประจ�า

ปและโครงการออกก�าลงกายเพอสขภาพ(HappyBody)โครงการอบรมกาว

ทนการใชSearchEngine&SocialNetwork (HappyBrain) โครงการ

คณพอตดดาวคดเลอกคณพอดบคลากรเดนของบณฑตวทยาลยเนองในวนพอ

แหงชาต รวมทงกจกรรม “พอทด สามทนารก” (Happy Family) และ

กจกรรม5ส.,กจกรรมปลกปาชายเลน(HappySociety)นอกจากนนยงได

จดกจกรรมเพมเตมความรเกยวกบ“ความสข 8 ประการ” ใหกบบคลากร

การเขารวมประชมสมมนาองคกรแหงความสขทจดโดย สสส. รวมถงการท

ผบรหารขององคกรไดประกาศนโยบายองคกรแหงความสข(HappyWork-

place)ในปพ.ศ.2552เพอสนบสนนใหมบรรยากาศทเออตอการเรยนรและ

สงเสรมความคดสรางสรรคหรอการเปดตวโครงการ“สรางบณฑตใหเปนบาน

หลงทสอง...องคกรแหงความสข”ในปพ.ศ.2553ทด�าเนนการตอเนองมาถง

ปจจบน

การจดการความรสองคกรแหงความสข : บทเรยนจากกรณศกษา/ประภาพรรณ อนอบ 95

การฝกอบรมและการเรยนร(TrainingandLearning)ทเกยวกบการจดการความร

การวดผล(Measurements)โดยการสงเกตพฤตกรรมการท�างานและรปธรรมของผลงานทเกดขน

การยกยองชมเชยและใหรางวล(RecognitionandReward)เชน จดโครงการประกวดผลงานทมบคลากรดเดนประจ�าป เพอสนบสนนใหบคลากรท�างานเปนทม ใหมการพฒนางานประจ�าสวชาการและท�าใหเกดนวตกรรมใหมในการท�างาน

นอกจากนยงมการจดกจกรรมการจดการความรกจกรรมแลกเปลยนเรยนรและสรางองคความรในองคกรเชนการศกษาดงาน“การจดการความร”และวธการสรางเครอขายชมชนการจดการความร ณ มหาวทยาลยธรรมศาสตรกจกรรม“รวมพลงความรชาวบณฑตฯ”มการจดท�าวดทศนชด“รวมพลงความรชาวบณฑต ฯ” ดวยการสมภาษณเกยวกบกลเมด เคลดลบ วธการท�างาน และการใหบรการ การจดโครงการแลกเปลยนเรยนรภายในองคกรเชนโครงการแลกเปลยนเรยนรประสบการณจากการตรวจเยยมส�ารวจ(SAR)และการเผยแพรกจกรรมผานระบบIntranetของมหาวทยาลยมหดลเปนตน

ผลลพธจากการจดการความร

บณฑตวทยาลยเกดเปนชมชนแหงความเออเฟอและเอออาทรบคลากรในองคกรมความสขมากขนเกดความสขทง8ประการขนโดยเฉพาะอยางยงดานHappyBrain,HappyRelaxและHappyFamily

ความสมพนธของบคลากรเปนไปในทางทดขนอนเนองมาจากการท�ากจกรรมตางๆรวมกนอาทเชนการรวมกลมกนสอนการถกไหมพรม

เปนหมวกมอบแกผปวยทไดรบรงสทโรงพยาบาลศรราชและตอยอดเปนการ

96 การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคด และบทเรยนจากกรณศกษา

ถกผาพนคอเพอรวมบรจาคใหแกผประสบภยสนาม ประเทศญปนภายใตชอ

HappyHeartforJapanหรอการจดท�าโครงการไทยชวยไทยชวยผประสบภย

ภาคใตเปนตน

บคลากรใหความรวมมอในกจกรรมขององคกรเพมขนรวมทง

สามารถน�าองคความรทไดมาปรบประยกตใชในการพฒนางานของตนเองใหด

ยงขน

บคลากรมความสามคครจกแบงปนความรแลกเปลยนความ

คดเหนและมความคดสรางสรรค ดงตวอยางการไดรบรางวลชมเชยจากการ

ประกวดภาพถายกจกรรมสรางสขในองคกร(HappyWorkplace)ทจดโดย

โครงการพฒนาศกยภาพและสนบสนนทางวชาการแกภาคเครอขายองคกรสขภาวะ

มหาวทยาลยมหดลซงไดรบการสนบสนนจากส�านกงานกองทนสนบสนนการ

สรางเสรมสขภาพ(สสส.)เปนตน

4.3ปจจยเงอนไขแหงความส�าเรจในการจดความร

จะเหนไดวาบณฑตวทยาลยมหาวทยาลยมหดลไดใชการจดการ

ความรเปนเครองมอหนงในการขบเคลอนองคกรเพอบรรลสการเปนองคกร

สขภาวะดงกลาวมาขางตนซงพบวามปจจยบางประการทเปนเงอนไขส�าคญ

ตอความส�าเรจในการจดการความรดงน

การมนโยบายดานการจดการความรของสถาบน(มหาวทยาลย

มหดล)ทเออและชวยสนบสนนใหเกดการจดการความรขนภายในหนวยงาน

(บณฑตวทยาลย)

ผบรหารหนวยงานตระหนกถงความส�าคญของการจดการ

ความรและใหการสนบสนนการด�าเนนงาน

การจดการความรสองคกรแหงความสข : บทเรยนจากกรณศกษา/ประภาพรรณ อนอบ 97

การมสวนรวมในการก�าหนดเปาหมายและทศทางการขบเคลอนการจดการความรรวมกนของสมาชกในองคกร

การออกแบบกจกรรมทเกยวของกบการจดการความรใหมความหลากหลายสอดคลองกบความตองการของบคลากรโดยเฉพาะอยางยงการเพมมลคาของกจกรรมเดมทมอยแลวเชนการปรบรปแบบกจกรรมวนพอทจดเปนประจ�าทกปโดยใหสมาชกในครอบครวของบคลากรเขารวมกจกรรมดวยเพอสรางความรสกผกพนระหวางบคลากรระหวางครอบครวของบคลากรกบองคกรหรอการปรบกจกรรมใหเหมาะสมกบบรบทขององคกรและสอดแทรกในภาระงานประจ�าทตองด�าเนนการอยแลว เพอไมใหเกดความรสกวาเปน

ภาระงานทเพมขนดวยการจดการทเปนระบบยงขน

สวนท 3 บทเรยนและขอเสนอในกำรใชกำรจดกำรควำมร

เปนเครองมอสรำงองคกรแหงควำมสข

เรามอาจปฏเสธไดวาการด�าเนนงานการจดการความรขององคกรกรณศกษา4แหงกอใหเกดผลส�าเรจตอองคกรในหลายดานและความส�าเรจดงกลาวขนอยกบเงอนไขทงภายในและภายนอกองคกรหลายประการดวยกนซงเงอนไขปจจยเหลานคอบทเรยนส�าคญทองคกรอนๆสามารถน�าไปใชผลกดนเรองการจดการความรในฐานะทเปนเครองมอขบเคลอนไปสองคกรแหงการเรยนรและองคกรแหงความสขตอไปได

บทเรยนท1: แรงขบเคลอน แรงจงใจในการจดการความรขององคกร

การจดการความรทเกดจาก“ความตองการ”หรอ“ความจ�าเปน”(Demand-Side)ขององคกรอยางแทจรงดวยความตองการเครองมอมาเสรม

98 การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคด และบทเรยนจากกรณศกษา

กระบวนการท�างานใหเกดผลสมฤทธมากยงขนนน จะท�าใหการจดการความร

ถกแทรกผสมผสานเปนเนอเดยวกบการท�างานจนกลายเปนวถการท�างานทใช

ความรและเปนวฒนธรรมองคกรในทสดแตหากการจดการความรขององคกร

ด�าเนนการเพยงเพอใหเปนไปตามขอก�าหนดหรอตามแบบอยาง หรอเปน

แฟชนโดยไมเขาใจความหมายและวธการด�าเนนการจดการความรอยางแทจรงแลว

กอาจน�าไปสความลมเหลวของการจดการความรไดในทสดเชนเดยวกนแรงจงใจ

ในการรเรมด�าเนนการจดการความรทเกดจากความตองการและความจ�าเปน

ขององคกรจงเปนหวใจสความส�าเรจในการจดการความรขององคกร

บทเรยนท2:การมคณะท�างานดานการจดการความร

แมการจดการความรจะเปนเรองทเกยวของกบสมาชกทกคนใน

องคกรกตามแตหากองคกรไดก�าหนดใหมคณะท�างานหรอกลมคนขนเพอให

รบผดชอบเรองจดการความรแลวจะพบวากระบวนการจดการความรในองคกร

นนๆมการพฒนาใหเปนระบบและมหลกการมากขนโดยใชระยะเวลาไมมากนก

เมอเปรยบเทยบกบการไมมคณะท�างานดานนอยในโครงสรางขององคกร

บทเรยนท3: ผน�า/ผบรหารขององคกรมความส�าคญตอการจดการ

ความร

ผน�าหรอผบรหารองคกรทมความเชอเรองการท�างานบนพนฐานการใช

ขอมลและความรนน(วฒนธรรมเนนองคความร)จะตระหนกถงความส�าคญ

การจดการความรขององคกรในฐานะทเปนเครองมอเพอการบรรลสความส�าเรจ

ของงานดวยเหตนการมผน�าหรอผบรหารองคกรทเหนความส�าคญรวมทงม

ความรความเขาใจของการจดการความรจะท�าใหกระบวนการจดการความร

ด�าเนนไปไดดวยดและไมกลายเปนภาระทเพมขนของสมาชกในองคกร

การจดการความรสองคกรแหงความสข : บทเรยนจากกรณศกษา/ประภาพรรณ อนอบ 99

บทเรยนท4:วฒนธรรมองคกรทเนนองคความร/การเรยนร

ทศนคตส�าคญอยางหนงซงมมานานแลวในองคกรภาคธรกจกคอ

ความรคออ�านาจและดวยอ�านาจนทท�าใหบคลากรสวนใหญไมยอมทจะแลกเปลยน

ความร วฒนธรรมองคกรเชนนยอมเปนสงกดขวางความส�าเรจในการจดการ

ความรดงนนการเปลยนแปลงวฒนธรรมองคกรใหเออตอการแลกเปลยนความร

หรอการสรางวฒนธรรมทเนนองคความร(Knowledge-centricCulture)จะ

ตองไดรบการสนบสนนจากผบรหารอยางเตมทเพอทท�าใหบคลากรในองคกร

ตระหนกถงความส�าคญและความจ�าเปนของการเปลยนแปลง

บทเรยนท5:การสรางพนทหรอโอกาสในการแลกเปลยนความร

กจกรรมส�าคญทสดในกระบวนการจดการความรคอการแลกเปลยน

แบงปนความร(KnowledgeSharing)การสราง“พนท”หรอ“โอกาส”หรอ

“บรรยากาศ”ใหเออตอการแลกเปลยนแบงปนความรกนทงระหวางสมาชก

ภายในเครอขาย และหรอการแลกเปลยนกบกลม องคกร หนวยงานอนๆ

ภายนอกไดนน จะท�าใหความรของสมาชก/องคกรถกพฒนาและยกระดบใน

เชงคณภาพมากขน ดงนนหากไมมการแลกเปลยนความรแลวความพยายาม

ในการจดการความรขององคกรอาจไมประสบความส�าเรจได

บทเรยนท6:ความสามารถเชอมโยงกบหนวยงานทเกยวของกบ

การจดการความร

กระบวนการจดการความรทเปนระบบนนตองอาศยความรทางหลก

วชาการรวมทงเครองมอและเทคนคตางๆเขามาเสรมกบวธการท�างานแบบเดม

ขององคกร จงมความจ�าเปนตองอาศยผทมความรความเชยวชาญดานการ

จดการความรเขามาชวยแนะน�าใหโดยเฉพาะในระยะเรมตนของการน�าการ

จดการความรมาใช รวมทงการพฒนาศกยภาพดานการจดการความรใหกบ

100 การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคด และบทเรยนจากกรณศกษา

สมาชกอยางตอเนองนอกจากนยงมบางหนวยงานทสนบสนนงบประมาณแก

องคกรตางๆ เพอด�าเนนงานในเรองการจดการความรดวย เหตนแลวการท

องคกรสามารถประสานความรวมมอกบบคคลหนวยงานทเกยวของกบการ

จดการความรไดนน (ทงในดานวชาการและดานงบประมาณ) จะชวยใหการ

ด�าเนนงานจดการความรขององคกรประสบผลส�าเรจมากขน

บทเรยนท7:การจดการความรเปนกระบวนการพฒนางาน-คน-

องคกร

นอกจากการจดการความรจะเปนเครองมอเพอพฒนางานใหม

คณภาพบรรลตามเปาหมายขององคกรแลวยงเปนการพฒนาคนไปพรอมๆกน

โดยผานกระบวนการจดการความรเนองจากในทกๆขนตอนของกระบวนการ

จดการความรเรมตนจากการก�าหนดความรทตองการใชการแสวงหาคนควา

การสรางความร การคดเลอกกลนกรองความร การแลกเปลยนแบงปนความร

และการประยกตใชความรนนตองใชความรและทกษะในหลายๆเรองดวยกน

ตวอยางเชนทกษะในการสรางความรทกษะในการแบงปนความรซงประกอบดวย

เทคนคและเครองมอยอยๆอกมากมายและดวยเหตทการจดการความรเปน

สงทลงมอปฏบตการจรงการจดการความรจงเปนกระบวนการพฒนาคนผาน

การท�างาน(InteractiveLearningthroughAction)โดยมเปาหมายสดทาย

อยทสมฤทธผลของงานและการปรบปรงตวขององคกร หรออาจกลาวไดวา

มเปาหมายอยท“คนท�างานมความสขในองคกรแหงความสขภายใตสงคมหรอ

ชมชนทเปนสข”นนเอง

การจดการความรสองคกรแหงความสข : บทเรยนจากกรณศกษา/ประภาพรรณ อนอบ 101

ขอเสนอเพอพจำรณำในกำรใชกำรจดกำรควำมรเพอเปน

เครองมอสรำงองคกรแหงควำมสข

อาจกลาวไดวา การจดการความรทเปนระบบและมหลกวชาการนน

ยงเปนเรองทคอนขางใหมส�าหรบองคกรภาคธรกจในสงคมไทยดวยเหตนแตละ

องคกรจงมพฒนาการและความกาวหนาดานการจดการความรทแตกตางกน

กลาวคอมตงแตองคกรทสามารถผสานการจดการความรเขากบภารกจประจ�าของ

องคกรไดหรอองคกรทเพงเรมด�าเนนการจดการความรอยางเปนระบบมากขน

กระทงองคกรทยงไมมกระบวนการจดการความรทชดเจนแตดวยความส�าคญ

และความจ�าเปนของการจดการความรดงกลาวมาขางตนเราจงไมอาจปฏเสธ

เรองนไดแมวาจะมความสนใจหรอไมกตาม เพอใหองคกรภาคธรกจสามารถใช

การจดการความรเพอเปนเครองมอสรางองคกรแหงความสขไดนน ผเขยนม

ขอเสนอเพอพจารณาดงตอไปน

1. เนองจากการจดการความรเปนเรองใหมส�าหรบองคกรภาคธรกจ

ในสงคมไทย ดงนนเราจงพบวาองคกรจ�านวนหนงอาจใหความส�าคญกบการ

ศกษาเรองทฤษฎและเทคนคเครองมอการจดการความรเปนหลกความรเกยว

กบทฤษฎและเทคนคดงกลาวเปนสงจ�าเปนแตไมเพยงพอตอการด�าเนนการ

จดการความรใหประสบผลส�าเรจได รวมทงอาจไมใช “ค�าตอบเบดเสรจ”

(TotalSolution)ทส�าคญอาจท�าใหเกดภาวะตดกบดกของเครองมอใหมๆได

กลาวคอมความรเรองเทคนคเครองมอมากมายแตผลงานขององคกรไมไดม

การพฒนาขนแตอยางใดในทางกลบกนบางกรณยงเปนการเพมภาระงานหรอ

สรางทกขใหกบผทเกยวของสงทองคกรและผทเกยวของควรใหความส�าคญอยางมาก

คอ การน�าความรทางทฤษฎและเครองมอเหลานนไปปรบใชหรอทดลองใช

ในองคกรของตนเองใหสอดคลองกบเงอนไขปจจยรวมไปถงสภาพวฒนธรรม

102 การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคด และบทเรยนจากกรณศกษา

องคกรทแตกตางหลากหลายกนไปทงในดานประเภทของธรกจ ขนาดและ

ปจจยการผลตพรอมๆกบการถอดบทเรยนวธการจดการความรควบคไปดวย

อยางตอเนองจนสามารถพฒนาเปนรปแบบการจดการความรทเหมาะสมกบ

ความเปนจรงของสภาพบรบทและวฒนธรรมองคกรของตนเองไดแลวการ

จดการความรกจะเปนเสมอนเครองมอสรางสขใหกบคนท�างานเพอไปสองคกร

แหงความสขในระยะตอไป

2. ผบรหารองคกรทมภาวะผน�าทเนนการสงเสรมสนบสนน(Facili-

tativeLeadership)คอหวใจขององคกรทเนนองคความรและเปนเงอนไขส�าคญ

ตอการจดการความรทจะน�าไปสการเปนองคกรแหงความสขซงคณลกษณะของ

ผน�าดงกลาวจะประกอบการมวสยทศนและเชอในคณคาของความหลากหลาย,

แสดงใหเหนถงความมงมนอยางมจรยธรรมทมตอการรกษาความยตธรรม,

มความรอบรและตระหนกถงความหลากหลายทางวฒนธรรม,เปดกวางรบการ

เปลยนแปลงทมพนฐานมาจากความหลากหลายรวมทงยอมรบความคดเหน

ปอนกลบ(Feedback)ในเรองแนวคดและขอบกพรองของตนเอง,ใหค�าแนะน�า

และใหอ�านาจแกพนกงานทมความหลากหลายและท�าหนาทเปนตวจดประกาย

เรงเราส�าหรบการเปลยนแปลงทงกบตวบคคลและองคกรโดยรวมภาวะผน�า

รปแบบใหมเชนทกลาวมานนน�าไปส“ความไววางใจ(Trust)ซงกนและกน”

อนเปนวฒนธรรมองคกรหลกทเออการแลกเปลยนความรในองคกร

3. ควรก�าหนดใหมคณะท�างานโดยเฉพาะแบบเตมเวลาทรบผดชอบ

เรองการจดการความรขององคกรซงเปนการเตรยมโครงสรางพนฐานทจ�าเปน

ส�าหรบกระบวนการจดการความร มความส�าคญอยางยงในชวงเรมแรกของ

เสนทางการจดการความรขององคกรเพอชวยสนบสนนผลกดนแนวทางการ

ด�าเนนงานเรองนใหเกดขนอยางจรงจงและตอเนองโดยคณะท�างานชดดงกลาว

การจดการความรสองคกรแหงความสข : บทเรยนจากกรณศกษา/ประภาพรรณ อนอบ 103

ตองไดรบการพฒนาศกยภาพดานการจดการความรมาเปนอยางดคณะท�างาน

ขางตนอาจเปนคณะท�างานชดใหมทประกอบดวยกลมบคคลจากหนวยตางๆ

ในองคกรทมความสนใจเรองใดเรองหนงเหมอนๆกนหรออาจใชโครงสรางเดม

ขององคกรทมบทบาทและหนาทเกยวของกบการพฒนาบคลากรซงกคอฝาย

บรหารทรพยากรมนษย(HumanResourceManagement)นนเองโดยบท

บาทส�าคญๆของนกพฒนาทรพยากรมนษยทสอดคลองกบการขบเคลอนการ

จดการความรขององคกรนนควรประกอบดวย1)การเปนหนสวนส�าคญใน

การด�าเนนการทางกลยทธขององคกร 2) เปนผเชยวชาญการบรหารจดการ

3)เปนผสนบสนนและชวยเหลอพนกงานและ4)เปนตวเรงการเปลยนแปลง

และเพอใหสามารถรบมอกบบทบาทใหมไดอยางมประสทธภาพนกพฒนา

ทรพยากรมนษยจ�าเปนตองมความสามารถหลก (Core Competency)

ในเรองตอไปนไดแกความเขาใจในธรกจ,ความรเกยวกบการปฏบตงานของ

นกพฒนาทรพยากรมนษย, ความสามารถในการจดการดานวฒนธรรมการ

ท�างาน,ความสามารถในการจดการการเปลยนแปลงและความนาเชอถอสวนตว

4. อยางไรกตามการมคณะท�างานดงกลาวขางตนแตเพยงอยางเดยว

กมไดรบประกนวาการจดการความรในองคกรนนจะประสบความส�าเรจได

หากไมมการก�าหนดวตถประสงคเปาหมายพนธกจของการจดการความรของ

องคกรไวอยางชดเจน และสงทส�าคญคอความเขาใจทสอดคลองกนระหวาง

สมาชกในองคกรวาการจดการความรเปนเพยงเครองมอในการท�างานมใชเปาหมาย

ขององคกร การสอสารในประเดนดงกลาวมาขางตนใหบคลากรในองคกรได

เขาใจตรงกนกอนทจะมการขบเคลอนการจดการความรขององคกรจงเปนเรอง

ทมความส�าคญ

104 การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคด และบทเรยนจากกรณศกษา

5. การมสวนรวมเปนสวนหนงในกระบวนการจดการความรของ

พนกงานนบเปนอกหนงเงอนไขส�าคญตอความส�าเรจของการขบเคลอนเรอง

ดงกลาวประเดนส�าคญทจ�าเปนตองพจารณาคอถาตองการกระตนใหพนกงาน

เขามามสวนรวมนนการเตรยมการเพอตอบชดค�าถามทวา“ท�าแลวฉนจะได

อะไร?”ซงหมายถงการประกอบดวยค�าถามยอยหลายๆขอตอไปนคอ“การ

จดการความรนจะมผลอยางไรกบงานในปจจบนของฉน?” “มนท�าใหชวตการ

ท�างานของฉนงายขนหรอไม?” “มนมผลกบการทฉนจะไดรางวลหรอการ

ยกยองชมเชยหรอไม?” “มนมผลกบอนาคตการงานของฉนหรอไม?” หรอ

“อะไรทฉนตองท�าเพมหรอแตกตางไปจากเดม?”ซงคงจะไมมค�าตอบทถกตอง

และส�าเรจรปทงหมดดวยเหตนผบรหารองคกร/ฝายบรหารทรพยากรมนษยแตละ

แหงตองหาค�าตอบหรอแนวทางทไดผลดทส�าหรบตนเองอยางไรกดมแนวทาง

หลกๆ ทพอจะใหน�าไปสการปฏบตจรงได เชน การอนญาตใหผทเกยวของ

ด�าเนนการในเรองนเอง(แทนทจะก�าหนดกฎเกณฑมาจากผบรหารระดบสง)

การสนบสนนใหเกดความรสกสนกสนานและไมเครงเครยดเพอทจะดงให

พนกงานแตละคนเขามามสวนรวมในกจกรรมตางๆทเกยวกบการจดการความ

ร รวมถงการจดระบบทจะชวยใหพนกงานแตละคนรสกเปนสวนหนงของ

ชมชนในองคกร

6. ฐานคดทส�าคญของการจดการความร คอ การใชความรและ

กระบวนการเรยนรในการท�างานซงความรนนควรมทมาจากสองสวนดวยกน

กลาวคอ นอกจากจะสบคนและเสาะแสวงมาจากแหลงตางๆ ซงตองมการ

ตรวจสอบความถกตองแลวปรบแตงใหเหมาะสมตอการใชงานแลว ยงตอง

สรางความรขนใชเองดวยซงสามารถท�าไดทกระยะของการท�างานเชนสราง

ความรเพอเตรยมพรอมกอนการท�างาน สรางความรระหวางการท�างาน และ

การจดการความรสองคกรแหงความสข : บทเรยนจากกรณศกษา/ประภาพรรณ อนอบ 105

สรางความรจากการสรปบทเรยนหลงจากงานเสรจสนแลวความรทงทแสวงหา

และสรางขนเองนนเมอน�ามาใชงานแลวกควรด�าเนนงานพฒนายกระดบความร

นนๆอยางตอเนอง

7. ดวยเหตทองคกรภาคธรกจมความกาวหนาในการจดการความร

ทแตกตางกนและเพอใหองคกรมแรงจงใจรวมทงมพลงในการจดการความร

เพมขน(โดยเฉพาะองคกรทยงอยในระยะเรมตนและมความกาวหนาไมมากนก)

นนองคกรภาคธรกจควรมการรวมตวกนในลกษณะ“เครอขายจดการความร”

เพอแลกเปลยนเรยนรการด�าเนนงานจดการความรระหวางองคกรการรวมตว

เปนเครอขายจดการความรนอกจากจะเปนการสราง“พนท”ในการแลกเปลยน

ความร (Knowledge Sharing) ชวยสรางพลงเสรมแรงซงกนและกน แลว

ยงเปนกลอบายทส�าคญในการกระตนใหองคกรตางๆ ไดมการด�าเนนการ

จดการความรอยางจรงจงดวย อยางไรกดมขอควรพงระวง อยบางประการ

เชน จะสรางเครอขายจดการความร (Networking) ใหเปนจรงไดอยางไร

ดวยองคกรทเขามารวมเปนเครอขายกนเพราะสวนหนงคาดหวงการพงพง

แลกเปลยนความรประสบการณระหวางกน ดงนนหากองคกรใดไมแสดง

ความสามารถหรอไมมความรใหเปนทประจกษ กอาจหลดจากเครอขายได

นอกจากนนเครอขายมใชจะสรางใหเกดขนไดเพยงชวขามคนแตตองอาศย

ระยะเวลาในการบมเพาะความสมพนธ ความศรทธา ความไวเนอเชอใจของ

สมาชกในเครอขายตลอดจนการสรางกรอบทางความคดรวมกน เพอใหเกด

การแลกเปลยนขอมล ขาวสารความรไดอยางจรงจง หรอเมอมเครอขาย

จดการความรแลว จะมวธจดการใหการแลกเปลยนประสบการณการจดการ

ความรของแตละองคกรในเครอขายใหเกดขนอยางแทจรงไดอยางไรเพราะดวย

วฒนธรรมการเรยนรของคนไทยทมกไมชอบการแสดงออกถงความรความสามารถ

ของตวเอง

106 การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคด และบทเรยนจากกรณศกษา

8. ในเครอขายจดการความรนนอาจมการจดกลมขององคกรทท�างาน

ลกษณะเดยวกนโดยเฉพาะองคกรทเปนกลมธรกจประเภทเดยวกนเพอให

องคกรทมความเชยวชาญเรองเดยวกนมาแลกเปลยนประสบการณการจดการ

ความรในเรองนนๆอยางสม�าเสมอกลายเปนกลมชมชนนกปฏบตการจดการ

ความรเฉพาะเรอง(CoP)ซงจะท�าใหการขบเคลอนงานเฉพาะประเดนมพลง

มากขน

บทสรป

หากองคกรแหงความสขคอความสามารถด�าเนนการใหเกดความสข

8 ประการใหกบสมาชกขององคกรทครอบคลมความสขในทกระดบตงแต

ความสขระดบปจเจกบคคล ความสขระดบองคกร รวมไปถงความสขระดบ

ชมชน/สงคมบทเรยนจากองคกรจ�านวนหนงบอกเราวาหวใจส�าคญของสราง

องคกรแหงความสขขางตนไมไดอยทการท�ากจกรรมใหครบทง 8 กจกรรม

หากแตอยทความสามารถออกแบบกจกรรมหนงกจกรรมใดทด�าเนนการแลว

กอใหเกดความสขทกประการทง3ระดบไดทตองใชรปแบบหรอประเภทของ

กจกรรมทแตกตางหลากหลายไปตามธรรมชาตและทนเดมขององคกร ซง

จ�าเปนตองอาศยความรและการเรยนรของผทเกยวของทกระดบ ดวยเหตน

การจดการความรจงมกถกใชเปนเครองมอหลกในการขบเคลอนองคกรดงกลาว

เราจงอาจกลาวไดวาองคกรแหงความสขขางตนนนแทจรงแลวกคอ“องคกร

แหงการเรยนรทมความสข”นนเอง

การจดการความรสองคกรแหงความสข : บทเรยนจากกรณศกษา/ประภาพรรณ อนอบ 107

บรรณำนกรม

เจษฎานกนอยและคณะ.(2552).นานาทรรศนะการจดการความรและการ

สรางองคการแหงการเรยนร. กรงเทพฯ: ศนยหนงสอจฬาลงกรณ

มหาวทยาลย

จฑามาศ แกวพจตรและคณะ. (2554). 102องคกรหลากสข. กรงเทพฯ:

บรษทสองขาครเอชนจ�ากด.

นพฒนภทรธต.(ผแปล).(2554).บทบาทHRในโลกKM.(พมพครงท2).

กรงเทพฯ:บรษทเอกซเปอรเนทจ�ากด

บญดบญญากจและคณะ.(2548).การจดการความร...จากทฤษฎสการ

ปฏบต.(พมพครงท2)กรงเทพฯ:บรษทจรวฒนเอกซเพรสจ�ากด

ประภาพรรณอนอบ.(2548).หนวยจดการความรภาคประชาสงคม.กรงเทพฯ:

บรษทพ.เอ.ลฟวงจ�ากด

พระมหาสทตย อาภากโร (อบอน) และเขมณฎฐ อนทรสวรรณ. (2553).

ตวชวดความสข: กลยทธการสรางและการใชเพอชมชนเปนสข.

กรงเทพฯ:รชแมกซอนเตอรพรนท.

วจารณพานช.(2548).การจดการความรฉบบนกปฏบต.กรงเทพฯ:โรงพมพ

บรษทตถาตาพบลเคชนจ�ากด

.(2547)องคกรการเรยนรและการจดการความร.เอกสารประกอบ

การบรรยายในหลกสตรการบรหารงานภาครฐและกฎหมายมหาชนรนท3

สถาบนพระปกเกลาวนท14พฤกษาคม2547

. (2546).การจดการความร. ใน เอกวทยณ ถลางและคนอนๆ,

ภมปญญาทองถนกบการจดการความร. (หนา 77-101). กรงเทพฯ:

บรษทอมรนทรพรนตงแอนดพบลชชงจ�ากด(มหาชน)

108 การจดการความรสองคกรแหงความสข : แนวคด และบทเรยนจากกรณศกษา

.(2546).การจดการความรในยคสงคมและเศรษฐกจบนฐานความร.

เอกสารประกอบการบรรยายทคณะแพทยศาสตรมหาวทยาลยสงขลา-

นครนทร

สราวธ พนธชงค. (บรรณการ). (2553). ไดคน ไดใจ ไดงาน.กรงเทพฯ:

บรษทสองขาครเอชนจ�ากด.

อธวฒนเจยววรรธนกลและคณะ.(บรรณาธการ).(2553).สตรลดการสราง

องคกรแหงความสขดวยกรณศกษา 6 จงหวดภาค. กรงเทพฯ:

บรษทสองขาครเอชนจ�ากด.

Collinson,Chris&Parcell,Geoff.(2004).LearningtoFly:Practical

KnowledgeManagement from Leading and Learning

Organizations.(2nded.)UK:CapstonePublishingLimited.

Dalkir, Kimiz.(2005).KnowledgeManagement in Theory and

Practice.USA:ElsevierButterworth-Heinemann.

McElroy,MarkW. (2003).Thenewknowledgemanagement :

complexity,learning,andsustainableinnovation.USA:

ElsevierScience.

109

ดชนค�าหลก

ก

การจดการความร6,7,15,16,27,

46,47,48,56,57,63,64,

66,67,92,95,107,109

การเรยนร29,99,109

การเลาเรอง35,109

การฝกอบรม13,36,109

การถอดบทเรยน36,109

กระบวนการจดการความร18,19,

25,109

ค

ความร10,11,31,109

ความสข8ประการ93,94,109

เครองมอการจดการความร109

ช

ชมชนนกปฏบต9,29,31,47,109

ท

ทนมนษย109

บ

บทเรยน109

พ

พเลยง36,109

ส

สนทรยสนทนา35,109

อ

องคกรสขภาวะ55,109

องคกรแหงการเรยนร6,47,51,56,

57,66,109

องคกรแหงความสข47,51,55,56,

66,94,109

110

H

HappyMoney6,45,54,94,109

HappyHeart6,94,95,109

HappyRelax7,45,54,94,95,

109

HappySoul6,45,54,94,96,

109

HappyBody6,45,54,94,109

HappyBrain6,45,54,94,95,

109

HappyFamily7,45,54,94,109

HappySociety6,45,94,109

HealthyOrganization6,54,55,

56,109

111

ผศ.ดร.อทยทพยเจยววรรธนกล

รศ.ดร.ประภาพรรณอนอบ

ดร.อธวฒนเจยววรรธนกล

ดร.อรศราเลกสรรเสรญ

ดร.พรธดาวเศษศลปานนท

ดร.พสชนนนรมตรไชยนนท

ดร.จตรสดาลมเกรยงไกร

นายดเรกหมานมานะ

นางสาววระวรรณฉนทะกล

นางสาวกกกรขลายแยม

นางสาวษมาพรรกจรรยาบรรณ

ส�านกงานโครงการ:คณะสงคมศาสตรและมนษยศาสตรมหาวทยาลยมหดล

ต.ศาลายาอ.พทธมลฑล

จ.นครปฐม73170

คณะท�างานโครงการพฒนาศกยภาพและสนบสนนทาง

วชาการแกภาคเครอขายองคกรสขภาวะ (Happy 8 Menu)

112