Botim i shoqatave mjedisore “Ekolëvizja” Nr. 94, viti i katërt i botimit, 27 NËNTOR 2008 Çmimi: 40 LEKË

CMYK

INVESTIMET QË NUK DISKUTOHEN NË PUBLIK BËHENVETËM PËR INTERES TË QEVERITARËVE

www.ekolevizja.org

DJEGES I MBETJEVEURBANE NE FIER

TELEFON I GJELBER04 2234 851

KUSH JANE SHKAKTARET ME TE MEDHEJ TE NDOTJESSE AJRIT NE TIRANE DHE ÇFARE DUHET BERE NE KETE

DREJTIM ?Na informoni dhe kërkoni informacion në telefonin e gjelbër.

JU MIREPRESIM

Në kuadër të projektit për prodhimenergjie të rinovueshme është firmosurnë Bashkinë e Fierit një marrëveshje meshoqerinë italiane “MA&D PoëerEngineering”, që konsiston në zhvillimine projekteve në sektorin e kësaj energjie,me ndërtimin e një inceneritori (djegësi tëmbetjeve urbane). Por e paqartë mbetetse kur do të prodhohet kjo energji, sepseështë lënë për një fazë të dytë dhe faza emiratuar përmban vetëm djegjen e këtyrembetjeve.

Mbetet për tu sqaruar se ku do tëshkojë hiri, apo do të kërkohet të ngrihetedhe një fabrikë çimentoje për ta përdorur(për të cilat po tregohemi të gatshëm) ?Çfarë teknologjie do të ketë? Sepse fqinjëttanë të përtej detit, në Bari, për shkelje tënormave mjedisore e juridike, e kanëbllokuar e sekuestruar një incenerator nëndërtim. Mos vallë po i rikthehemi idesësë vjetër të importit të mbetjeve?

Milieukontakt International (MKI)organizoi trainimin me temë: “Ngritja eRrjetit të Informimit”, në kuadër tëprogramit : “ Forcimi i shoqërisë civileshqiptare për një Mjedis më të mirë”2008-2010 . Qëllimi i trainimit, ishte forcimii rrjetit te informimit dhe komunikimi brendagrupimit Ekolevizja.

Ndërsa KE përpiqet të ulëemetimet e karbonit, qeveria shqiptare,mbi bazën e pozitës si vend nëzhvillim për Protokollin e Kyotos, popromovon një seri termocentralesh tëmëdha me qymyr. Odiseja e dyshimtëe TEC-it me qymyr të Durrësit,propozuar nga Ministria Shqiptare eEkonomisë, Tregëtisë dhe Energjisëdhe vënë në shenjestër nga ENEL dhekompani te tjera, ilustron , se si njëvend në tranzicion e trajton strategjinëe vjetëruar të energjisë, kulturënkaotike politike dhe investorët e huajdominantë.

TEC – ZHVILLIMAPO AFERE KARBONI ?!

Në 40 vendet më të industrializuara ,emetimet e gazrave serrë , për periudhën2000-2006 , jo vetëm nuk kanë reduktim ,por janë me një rritje mesatare botëroreprej 2.3 % .

Kush shfaq më shumë influencë nëprodhimin e informacionit mjedisor?

Në kuadrin e projektit “Zhvillimi iQëndrueshëm i Trafikut në Qytetin eTiranës” , financuar nga Programi LIFE i BEdhe bashkëfinancuar nga Ministria eMbrojtjes së Mjedisit të Gjermanisë , ECAT– Tirana në bashkëpunim me AgjensinëRajonale të Mbrojtjes se Mjedisit te Venetoska ndërmarrë monitorimin e NO2 në Tiranë.

NJE MODEL I RI IKOMUNIKIMIT MJEDISOR

PER EUROPEN

G20 DHE MJEDISI

NDERTIMI I NJEEKONOMIE TE GJELBERPER SHEKULLIN E RI

Letër e C. FLAVIN , President iWORLDWATCH , drejtuar Sekretarit të

Përgjithshëm të OKBNë tetë vitet , që kur u shpallën

Synimet e Zhvillimit të Mijëvjeçarit , botaka kaluar mjë rrugë të gjatë në të cilënështë kuptuar rëndësia themelore eqëndrueshmërisë mjedisore për njerëzimin.Është koha që liderët e botës tëpërqafojnë këtë kuptim dhe të fillojnëndërtimin e një ekonomie të gjelbër përshekullin e 21-të .

TRAJNIM PER RRJETINE INFORMIMIT

MONITORIM I NO2 NEKRYEQYTET

Lexo fq. 4

Lexo fq.2

Lexo fq. 2

Lexo fq. 7 Lexo fq. 7

Lexo fq. 6

Lexo fq.3

2

Me datat 22-23 Nëntor 2008,Milieukontakt International(MKI) organizoi trainimin metemë: “Ngritja e Rrjetit tëInformimit”, pranë hotel DORO,në Tiranë.

Ky trainim u zhvillua në kuadërtë programit të Milieukontaktit: “Forcimi i shoqërisë civileshqiptare për një Mjedis më të

mirë” 2008-2010, mbështeturnga Ambasada Hollandeze nëShqipëri, që synon të arrijëpërmirësimin e zbatimit dhepërforcimit të politikës kombëtare

Duke kujtuar kohën eSkënderbeut, kur çdo çift qëmartohej, duhet të mbillte ullinj,Kryeministri Berisha, në njëmbledhje të qeverisë, deklaroi seqeveria do të stimulojë në mënyrëtë veçantë zhvillimin e kulturës sëullirit në vend. Ai theksoi se, përmesnjë programi të posaçem, do tëmbillen edhe 20 milionë fidane tërinj, në të gjithë territorin dhe seShqipëria ka të gjitha kushtet përtë stimuluar këtë kulturë, si një vendmesdhetar. “ Kjo kërkon që ne tëmarrim një vendim që nga 5 milionë,sasia e tyre, të shkojë në 25 milionërrënjë ullinj”, deklaroi kryeministri.

Kryeministri Berisha, gjithashtudeklaroi se, kjo kulturë duhet tëstimulohet dhe “nëse kemiparasysh epërsine e vajit të ullirit,

ndaj të gjitha vajrave të tjera,simbolikën e tij dhe vlerësimin qëshqiptari i ka bërë ullirit, duke ecilësuar si flori i mbitokës, është nëdetyrimin tonë që këtë trashëgimi,

“Ne riciklojmë për një shkollë tëpastër dhe të shëndetshme”, ështënisma që ka marrë Qendra MjedisoreEDEN dhe Shoqata “Ndërgjegjësimpër progres”, në bashkëpunim meBashkinë e Tiranës. Ky projekt ështërealizuar në kuadër të ProgramitSECTOR, REC.

Projekti synon ndërgjegjësimin

e fëmijëve për një mjedis të pastërdhe të shëndetshëm, përfshirjen epersonelit, mësuesve, prindërve dhegrupimeve rome në këtë proçes, sidhe pakësimin e mbetjevealumine, plastike dheletrave në shkolla. Janekatër shkolla publike dhepesë të tilla jo-publike pjesëe këtij projekti. Shkollatpublike të përfshira janë“Ramazan Jarani”, “QazimTurdiu”, “Dhora Leka” dhe“Isa Boletini”, ndërsa atojo-publike janë“Protagonistët”, “Wilson”,“Eureka”, “Drita e diturisë” dhe“Albanët”.

Projekti ka anën e tij teorike qëka të bëjë me spjegimin e procedurëssë ndarjes së mbeturinave dhe anënpraktike që është edhe grumbullimi

-Vlerësimi i kontrollit të cilësisësë të dhënave të marra nga tubatdifuzive;

-Përdorimi i të dhënave të marranga fushata për kalibrimin dhemiratimin e modelimit të NO2;

-Ndërgjegjësimi i publikut përndikimet e ndotjes së ajrit tëshkaktuar nga trafiku në shëndetdhe mjedis.

Grupi i punës, i përbërë ngaekspertë të Agjensise Rajonale tëMbrojtjes së Mjedisit të Rajonit tëVenetos, eksperti për modelimin etrafikut (i asocijuar pranë ECATTiranës), si dhe ekspertë lokalë nga

Agjensia Kombëtare e Mjedisitdhe e pyjeve, ECAT Tirana,Instituti i Energjisë, Ujit dheMjedisit, përcaktuan së pari rreth35 pika ku do të vendoseshinkampionatoret e tubave pasivë,duke përdorur metoden epërzgjedhjes rastësore, sipas njërrjete gjeometrike mbi hartën eTiranës, me akse perpendikulare.Në këtë mënyre u lokalizuanvenndodhjet të orientuara ngatrafiku i automjeteve:

a) vende me trafik të dendur, b) vende me trafik mesatar dhe c) vende me trafik të ulët. Gjithashtu u vendosën tuba

difuzive dhe në zonën e gjelbër tëqytetit (Parku i Tiranës), duke paturnë këtë mënyrë një përfaqësim tëplotë të realitetit urban për sa iperket ndotjes së ajrit të shkaktuarnga trafiku i automjeteve. Tubat

për mbetjet, ujin dhe cilësinë e ajrit,përmes aktiviteteve të ndryshmeadresuar si në nivel vendor dhenë atë kombëtar, duke nxiturbashkëpunimin mes aktorëve kyçnë shoqërinë civile.

Qëllimi i trainimit, ishte gjetjadhe ngritja e një rrjeti informimi dhekomunikimi, nëpërmjet mbledhjes,procesimit dhe shpërndarjes së

informacionit brenda grupimitEkolevizja. Ne takim moren pjese12 organizata jo vetem nga Tiranapor edhe nga Kruja, Elbasani,Librazhdi dhe Durresi.

ta shumëfishojme në kohën më tëshkurtër të mundshme. Mbillni ullinjnë të gjithë vendin”. Ai siguroi sejanë disponibël në këtë moment

PROJEKT I EDEN PERRICIKLIMIN E MBETURINAVE

Qendra EDEN dhe Shoqata “Ndërgjegjësimpër progres” me një projekt në 9 shkolla9-vjeçare për riciklimin e mbeturinave

i letrave nga komuniteti rom dheshitja e tyre kompanive të riciklimit.Në këtë mënyrë ky komunitet ka njëmundësi të mirë për të përfituar dhe ishërben po ashtu mbajtjes pastër tëmjedisit. Tashmë është realizuarshpërndarja e bazës materiale nëshkolla (kosha alumini, qese plastiketë zeza, postera, stikera adeziv të tre

tipeve, letër/karton,kanaçe/plastike dheudhëzuesa për stafinpedagogjik për mënyrën epërdorimit të këtyrematerialeve); gjithashtuështë realizuar ndër-gjegjësimi në çdo klasë tëshkollave të mësipërme me

ndihmën e vullnetarëve të qendrësEDEN dhe Shoqatës “Ndërgjegjësimpër Progres”. Pas proçesit të ndër-gjegjësimit menjëherë ka filluar puna

me tërheqjen e mbetjeve në shkollanga komuniteti rrom e cila ështëakoma në vazhdimësi. Për herë të parëfëmijët do të njihen me një metodë tëre për ndarjen e mbetjeve në tre cikle,metodë e cila më pas do tëpraktikohet edhe në familjet e tyre.

FUSHATA E MONITORIMIT TE NO2 NE TIRANEdifuzivë Radiello për përcaktimin epërqendrimit të NO2 si dhe të BTX-eve (benzen, toluen, ksilen, etj.) uinstaluan në këto 35 pika dhe uekspozuan për një periudhë 10ditore. Tubat difuzivë u vendosëndhe në vendet ku janë instaluarstacionet automatike të monitorimittë cilesise së ajrit. Në disa vende,tubat difuzivë u vendoësen tëdubluara për të bërë krahasimin etë dhënave të marra nga laboratorii Agjensisë Kombëtare të Mjedisitdhe Pyjeve dhe nga laboratori iAgjensisë Rajonale të Mbrojtjes sëMjedisit të Venetos (ARPAV).

Gjatë fushates u morën sinjaleinteresimi nga banorët e zonavepërreth ku u vendosën tubatdifuzive.

Nga të dhenat paraprake tëdërguara, rezultoi se, nga 35 zonatku u vendosën tubat difuzivë, 12zona rezultuan me një përqëndrimtë larte mbi normat e lejuara të NO2sipas direktivës të BE. Këto zonapërfaqësojnë kryqëzimet e rrugëvekryesore që karakterizohen nga njëtrafik i dendur.

Më problematike, vlejnë të

përmenden zonat te kryqëzimi i 21Dhjetorit, në kryqëzimin e “Rr. sëDurrësit” me “Rr. Ded Gjon Luli”,në kryqëzimin e Bulevardit “Zogu iParë” me unazën, te tregu iPerimeve në Rr. “Ferit Xhajko”,Bulevardi “Zhan Dark”, Sheshi “S.Pasha”, kryqëzimi i Rr. “QemalStafa” me Rr. “Bardhyl”.

ECAT- TIRANA

TRAJNIM PER RRJETIN EINFORMIMIT

BERISHA: DO TE MBJELLIM 20 MILIONE ULLINJedhe 150 mijë hektarë të tjerë djerrinanë kodra, dhe jo vetëm kodra ngaShkodra deri në Ksamil”.

Të bëshnjë analizë,se sa rrënjëullinj mundtë mbillentek ne,s’është kaqe lehtë - kainstitucioneshkencore-studimore

që e thone këtë me kompetencë,ndërsa, se sa mundësi ka buxhetiper të mbjellë, këtë e di z.Berishaqë luan me shifra se s’ka asnjëopozitë politike. Ne, si lëvizjemjedisore e organizuar, duhet tëkërkojmë shifra të sakta përmjedisin, se cila është gjendja qëne duhet ta kishim tashmëdomenin e të dhenave : sa tokë kaShqipëria, sa është me pyje, sa mefrutikulturë, sa me ullinj, sa tokë eeroduar me mbi 20 ton/ha/vit, sapyje kanë mbetur, sa janë zonat,dhe sidomos ato urbane, tëmbytura nga “hot-spotet”, siBallshi që ekspertët e huaj thonëqë është i pabanueshëm dhez.Berisha, ndoshta, e ka plan ta

mbjellë me ullinj; Bëhen këto eshumë deklarata të tilla para njëopinioni publik kaq indiferent dhemedia jokompetente si e jona.

Nuk ka nevojë për argumente,se paraprakisht, dihet që:

Këto shifra nuk ipërballon dot as

buxheti i BE-s e joyni, që ka 360 mld

borxhe etj,.

Kjo kërkon një sensibilizimtotal të mediave, të reagojnë përshifrat fiktive të Berishës eXhuvelit, me të cilat Shqipëria s’kapër të hyrë kurrë në BE.

Mendoj se, të paktën gazetajonë, duhet t’i kushtojë një numërtë posaçëm shifrave të rreme tëQeverisë, duke u përqëndruar tekato mjedisore dhe deri tek ullinjtë,ku të aktivizohen njerëzkompetentë, të shkruajnë për çdofushë, me shifra dhe fakte: tokat,pyjet, pemëtaria, ullinjtë,biodiversiteti, nëntoka, ujrat,nënujrat, mjedisi, hot-spotet dhepolitikat mjedisore të zhvillimit.

I pyetur nga redaksia për këtë deklaratë,z. Mehmet Meta dha keto mendime :

ECAT - Tirana në bashkëpunimme Agjensinë Rajonale të Mbrojtjesse Mjedisit te Venetos (ARPAV),Agjensinë Kombëtare të Mjedisitdhe Pyjeve, organizoi me 27-31 tetor2007 një fushatë Monitorimi të NO2me tuba pasivë në Qytetin eTiranës. Në këtë fushatë morënpjesë dhe studentë të Fakultetit tëInxhinierisë së Mjedisit.

Fushata e Monitorimit të NO2 uzhvillua në kuadrin e projektit“Zhvillimi i Qëndrueshëm i Trafikutnë Qytetin e Tiranës”, financuarnga Programi LIFE i BE dhebashkëfinancuar nga Ministria eMbrojtjes së Mjedisit tëGjermanisë.

Qëllimi i kësaj fushate ëshëte: tëndërmarre vlerësimin epërqëndrimit të dyoksidit të azotit(një nga derivatet e shkarkimeve nëajer të trafikut të makinave) si dhehartëzimin e përqëndrimeve të NO2në gjithe qytetin e Tiranës, si njëbazë e rëndësishme për vendim-marresit në menaxhimin e cilësisesë ajrit, dhe si një mjet idomosdoshem për tu perdorur nëvlerësimin e efekteve të ndotjes sëajrit në shendetin publik, si dhe tëpërfitimeve potenciale të veprimeveqë duhen të ndërmerren për të ulurndotjen e ajrit.

Ndër objektivat kryesore tëfushates së monitorimit të NO2 metuba pasivë (të tipit radiello), vlejnëtë përmenden:

-Trajnimi i stafit lokal dhe istudentëve me teknikat emonitorimit përsa i përketpërzgjedhjes së pikave tëvendosjes së tubave pasive si dheinstalimit te tyre;

-Trajnimi i stafit lokal meprocedurat e dorëzimit të tubavedifuzivë dhe analizeës së tyrelaboratorike;

3

Sipas burimeve zyrtare të Bankes Botërore,ANTEA-CEMENT do ta përdorë financimin përndërtimin e një fabrike në Shqipëri, me kapacitet 1.5milione tonë çimento në vit.

Prodhimi i çimentos në vend ka marrë edhembështetjen e Bankës Botërore.

Nëpërmjet Korporatës Financiare Nderkombëtare(IFC) ka dhënë 29.4 milionë euro për ngritjen e një fabriketë re, po në veri të Tiranës dhe po nga kompania grekeANTEA-CEMENT, pjesë e TITAN s.a.

Prodhimi do të furnizojë tregun vendas dhe do tëmundësojë eksportin në Mal të Zi dhe Kosovë.

Gjithashtu, Banka Evropiane për Rindërtim dheZhvillim (EBRD), do të ofrojë, po për këtë kompani, dhepo për prodhim çimentoje, një financim të ngjashem, nëaksione dhe kredi.

Dimitris Ciciragos, drejtor i IFC-së për Departamentine Sektorit të Prodhimit Global dhe Shërbimeve tha: “IFCka kënaqësinë të mbështesë investimin e madh të Titans.a. në Shqipëri dhe të kontribuojë ne rritjen ekonkurrencës dhe të standardeve të mjedisit në njëindustri që ka rol thelbësor për zhvillimin einfrastrukturës dhe sektorit të banesave në vend. Kyprojekt është një sinjal i fuqishëm për investitorët e tjerëprivatë ne vend dhe në rajon”.

Në kuadrin e proceseve të informimit dhe tëpolitikave mjedisore të zhvillimit, nga Qëndra eGrupimit “Ekolëvizja” u mendua që të zhvillohej njëtakim, tryezë e rrumbullakët, me përfaqësues tëANTEA-CEMENT, të grupimit tonë dhe shoqërisëcivile. Takimi do të zhvillohej për tu informuar më tepërdhe më saktë për impaktet mjedisore të fabrikave tëçimentos dhe zgjidhjes që u është dhënë.

Nëpërmjet zyrës së tyre morëm konfirmim për takimin,vendin, orën dhe datën e zhvillimit : nga ana e tyre ucaktua data 25 nentor, ora 9.00, në Hotel Tirana International.

Tre ditë më parë se kjo datë, nëpërmjet të njëjtitperson, na njoftuan se takimi anullohej, sepse njëveprimtari e tillë, sipas tyre, ishte zhvilluar në zonën kuoperojnë. Megjithatë propozuan që, dy përfaqësues ngaGrupimi “ EKOLEVIZJA “ të bënin një takim me ta, por nëzyrat e tyre. Kjo nuk u pranua nga Qendra e Grupimit.

Na jepet e drejta të pyesim : Nga se ndruhendrejtuesit apo administratorët e ANTEA-CEMENT, qënuk dëshirojnë të takohen e diskutojnë publikisht menjë grupim shoqatash mjedisore? Aq më tepërmendojmë, se një tërheqje e tillë, në momentin e fundit,le shumë për të dëshiruar dhe tregon se, më së paku,kësaj kompanie i mungon përgjegjësia shoqërore nëinformimin e hapur të publikut.

Qendra e Grupimit “ EKOLEVIZJA”.

Në kuadër të projektit për prodhim energjie të rinovueshmeështë firmosur në Bashkinë e Fierit një marrëveshje me shoqerinëitaliane “MA&D Power Engineering”, që konsiston në zhvillimine projekteve në sektorin e kësaj energjie, me ndërtimin e njëinceneritori (djegësi të mbetjeve urbane). Ndërkohë që i njëjtiprojekt do të zbatohet edhe në Bashkinë e Durrësit, ku, sipasmedias, do të firmoset edhe një marrëveshjë e tillë. Ështëpiketuar edhe vendi për ndërtimin e impiantit të Fierit, njësipërfaqe prej 20 hektarësh që ndodhet 2 kilometra larg fushësekzistuese të mbetjeve urbane. Sheshi që do të vihet nëdispozicion ka kaluar edhe miratimin e KRTRSH-së. Mbetjeturbane, që do të jetë lenda e parë e këtij projekti, do të vijnë ngaqyteti i Fierit, por dhe nga Lushnja, Patosi, Ballshi, Roskovecisi dhe pjesa më e madhe e komunave.

Zëvëndëspresidenti dhe administratori i “MA&D PowerEngineering” G. Noe, u shpreh se : “Ajo që u firmos mespërfaqësuesve të Fierit dhe palës italiane është protokolli përstudimin dhe zhvillimin e projekteve për trajtimin e mbeturinave,studim për realizimin e impianteve të prodhimit te energjisëelektrike”. Por, u tha gjithashtu se, prodhimi i energjise serinovueshme do të mbete për një fazë të dytë.

Ky inceneritor me siguri do të ketë edhe VNM e tij, edhe “takimin e informimit“ te publikut, që mund ti ngjajë si dy pika ujiatij të Katundit të ri për TEC-in e Porto Romanos, do të nakujtojë edhe atë inceneritorin tjetër që mund të ishte ndërtuarafër Tiranës, për të djegur dhe mbetjet e “ importit “.

Problemet e trajtimit tëmbetjeve urbane në Shqiperi janë

një emergjenca ekologjike qëduhet të gjejnë zgjidhje imediatedhe adekuate specifike për zonatë veçanta urbane, në perputhjeme ligjet, normativat eshkarkimeve dhe respektimin ekonventave ndërkombëtare. Ngaana tjetër, problem i rëndësishëm,që duhet vlerësuar me seriozitetështë ai i kostos së zhdëmtimitpër ton/mbetje urbane, që shtetiduhet ti paguajë investitorit, sisubvencion për mbulimin e njëpjese të shpenzimeve, pasi pakëtë subvencion, këto investimedalin me humbje. Sipasteknollogjisë së perdorur dhekapacitetit përpunues të këtyreimpianteve, varet dhe kosto ezhdëmtimit për ton/mbetjeurbane. Nisur nga kjo, sa më emadhe të jetë sasia e mbetjeve tëtrajtuara në keto impiante, aq mëe vogel do jetë edhe kjo kostozhdëmtimi, kështu që, për zona tëvogla urbane, me popullsi deri në200 000 banorë, preferohen tëndërtohen gropa të kontrrolluaradepozitimi që kanë kostorelativisht të ulët zhdëmtimi për

INCENERITORNE FIER

ANTEA-CEMENTANULLON TAKIMIN

30 MILION • KREDI NGABANKA BOTERORE PER ANTEA

MENDIMI I EKSPERTITPER IPIANTIN E TRAJTIMIT TE MBETJEVE URBANE QE MENDOHET TE NDERTOHET NE FIER

Gjykatësi, që u ngarkuame zbatimin e vendimitpër ndalimin e punimeve

dhe sekuestrimin ekantierit, është shprehur :

“ Bëhet fjalë për njëveprimtari që ka patur

qëllim të mënjanojëparimin e informimit të

qytetarëve “.

SHEMBULL NGA FQINJET

ton/mbetje; ndërsa përimplementimin e inceneritoreve,

që kanë vlera investimi tepër tëlarta, duhet patjetër që sasia e

mbetjeve urbane të jetë jo më paksë 600 ton/ditë per të pasur një

kosto zhdëmtimi për ton/mbetjeprej afërsisht 40 euro/ton.

Lidhur me inceneritorin qëmendohet të ndërtohet në Fier(sipas medias- gazeta “Shqip”dt/30/10/2008) dhe që përmbledhmbetjet urbane të Qarkut Fier eLushnjë, nuk ka më shume se 500000 banorë dhe, duke llogaritur 0.8kg/banor mbetje urbane, sasia embetjeve që do trajtohen nukmbrrin më shume së 400 ton/ditembetje. Duke llogaritur sepopullsia e shpërndare nëpërkomunat e këtyre qarqeve përbënmë shumë se 50% të saj, sasia prej400 ton/dite përgjysmohet përpamundësine e grumbullimit e tëtransportit të tyre në Fier, tëpakten edhe për një dhjetëvjeçar.Kjo, për aresyen e thjeshtë se një

shërbim i tillë ka kosto të lartë dhekërkon një infrastrukturë

komplekse shërbimi përgrumbullimin e transportin e tyre.Ne e kemi të veshtire të besojmese shteti shqiptar mund tësubvencionojë me mbi 40 euro

për ton/mbetje urbane në këtozona, kur Qarku i Tiranës dheDurrësit, si zona më tëorganizuara dhe me popullsi mbi1 milion banorë, akoma nuk kamundur të gjejë një zgjidhjeafatgjatë e të qëndrueshme, pa

çka se konkurimi i ofertave tëpakërkuara, pranë Ministrisë së

Prokuroria e Barit, në Itali, parapak ditësh bllokoi një kantier tëmadh, ku po ndërtohej njëkompleks (inceneritor –termocentral) që do të përdortedjegjen e mbeturinave përprodhimin e energjisë. Shkakuishte : “ Një pjesë e autorizimevetë dhëna nga komuna (pushtetivendor) ishin dhënë pa informuarqytetarët, dhe një pjesë nuk ishinkërkuar fare, megjithë qëlegjislacioni i kërkonte”. E gjithëzona u sekuestrua.

Sipas prokurorisë, shoqëriaEko Energia që po ndërtonte,duhet të kishte informuar medetaje komunitetin, pa filluarpunimet, për ndërtimin e impiantitqë do të shfrytëzonte mbeturinat.

Po ashtu prokuroria shprehte dhedyshimet mbi karakteristikat dheimpaktin mjedisor, për të cilin,autoritetet vendore e kanë quajtur“ të pajtueshëm me mjedisin “.Pavarësisht nga sa kërkonte ligji,punimet kishin filluar e povazhdonin.

Bën përshtypje fakti, qëprokuroria bën fajtore shoqërinësipërmarrëse, se edhe njoftiminpublik për ndërtimin e impiantit, eka botuar në një të përditëshmepak ose aspak të shpërndarë nëzonë dhe se kryerja eproçedurave vetëm me komunën,ku miratimi i këshilltarit përmjedisin është quajtur ipaligjshëm dhe qëllimshëm, për tifshehur publikut të vërtetat endërtimit të impiantit.

Transportit, Komunikacionit dhePunëve Publike, ka mbi 10 vjet qëquhet i hapur.

Me të drejtë na lind pyetjase përse Qeveria nuk organizon

këtë tender kur këto Qarqe janëshumë më tepër problematike dhetrajtimi i mbetjeve urbane të tyreka kosto më të ulët zhdëmtimi përton/mbetje?

Ne urojmë që kjo kosto, përinceneritorin e Fierit, të jetë më eulët se 40 euro/ton, por vështireqë të ketë investitor serioz që tëplotësojë të gjitha kërkesatligjore, teknike e teknollogjike tënjë sipërmarrjeje të tillë, paabuzuar me to. Eksperienca katreguar se, në një shtetinstitucionalisht të dobet kuabuzohet me ligjet dhetransparenca me komunitetinpothuaj mungon, këto sipërmarrjenesër mund të sjellin pasoja tërrezikshme ekologjike dheshëndetësore.

Për sa më sipër (meqënësesipas medias projekti iinceneritorit të Fierit paska kaluarpër shqyrtim në KRTRSH,shoqatat tona ekologjike dhekomuniteti i zonës mendojnë, qëpërpara se ky projekt të miratohet,të organizohet një ballafaqim, kunë transparencë të plote tëinformohet dhe të diskutohet kyprojekt.

Qëndra e Grupimit “Ekolëvizja”

Forumi “LidhjaAmbjentaliste Shqiptare”

Eksperienca ka treguar se, në një shtetinstitucionalisht të dobet, ku abuzohet me ligjet dhetransparenca me komunitetin pothuaj mungon, këto

sipërmarrje nesër mund të sjellin pasoja të rrezikshmeekologjike dhe shëndetësore.

4

Ndërsa KE përpiqet të ulë emetimete karbonit, qeveria shqiptare, mbi bazëne pozitës si vend në zhvillim përProtokollin e Kyotos, po promovon njëseri termocentralesh të mëdha me qymyr.Odiseja e dyshimtë e TEC-it me qymyr tëDurrësit, propozuar nga MinistriaShqiptare e Ekonomisë, Tregëtisë dheEnergjisë dhe vënë në shenjestër ngaENEL dhe kompani te tjera, ilustron, sesi një vend në tranzicion e trajtonstrategjinë e vjetëruar të energjisë,kulturën kaotike politike dhe investorëte huaj dominantë.

Prolog Në vitin 2003, Këshilli i Rregullimit

të Territorit të Shqipërisë aprovoindërtimin e një parku industrial dheenergjetik pranë qytetit të Vlorës. Ky parkprej 500 ha do të përfshinte disatermocentrale, një terminal nafte,terminalin transballkanik të AMBO-s dhendërtime të tjera industriale. Nga planiorigjinal vetëm një TEC 97MË, me cikëltë kombinuar dhe një terminal nafte,morën miratimin e autoriteteve shqiptare;termocentrali përfitoi kredi nga treinstitucione financiare ndërkombëtare.

Në vitet e mëvonshme, të dy projektetpësuan kritika të forta nga popullatalokale dhe nga ambjentalistët përimpaktet negative që mund të kishin përgjirin e Vlorës, dëmin që mund t’ishkaktonin ekonomisë lokale, që bazohetnë turizëm dhe bujqësi dhe për mungesëne konsultimeve me publikun.

Ndërmjet protestave të opinionitpublik, Partia Demokratike në pushtetnjoftoi, në Mars 2007, se nuk embështeste më planin për një zonëenergjetike në shkallë të gjerë në Vlorë,siç ishte planifikuar nga qeveria emëparshme socialiste. Duke deklaruar që“nuk kemi ndërmend të kthejmë Vlorënnë një bahçe energjie për gjithëBallkanin”, qeveria i kërkoi Këshillit tëRregullimit të Territorit të Shqipërisë qëta rishikonte miratimin e dhënë përparkun industrial dhe energjetik të Vlorës.Si rezultat statusi i këtij parku u modifikuanë “industrial” në 22 Maj 2007. Kyvendim ndaloi çdo investim të ri nëkapacitete gjeneruese në këtë park.

Shumë kohë para se të merrejvendimi final, për të mos ndërtuar me

TEC – ZHVILLIM Akapacitete gjeneruese energjie në Vlorë,qeveria Shqiptare po studionte mundësitëe ndërtimit të një TEC-i diku tjetër, dukekonsideruar veçanërisht idenë e levizjessë komponenteve të prodhimit tëenergjisë nga parku energjetik i Vlorëspër në zonën e planifikuar energjetike tëPorto Romanos, pranë qytetit të Durrësit,

qyteti i dytë më i madh në Shqipëri me200.000 banorë. Megjithë famën e keqetë Porto Romanos, si një nga zonat më tëndotura të Shqipërisë, si rezultat i ndotjeshelmuese nga mbetjet e ndërmarrjeskimike aty pranë, kryeministri Sali Berishadeklaroi publikisht se qeveria e kakonsiderur këtë lëvizje nga Vlora në PortoRomano që në vitin 2006.

Hapja e shfaqjes Në 3 Dhjetor 2007, Ministri Shqiptar

i Ekonomisë, Tregetisë dhe Energjisë dheCEO i ENEL, Fulvio Conti, firmosën njëmemorandum për zhvillimin e sektoritenergjetik në Shqipëri. Sipas këtijmemorandumi, kompania mori përsipër tëngrejë një TEC me qymyr prej 1300MËdhe ndërtimin e një rrjeti lidhës fuqie meItalinë në një lokalitet të panjohur.

Ndërkohë që mediat raportonin përplanet e ENEL për të hyrë në tregunshqiptar të energjisë, komiteti ipërbashkët Bashki-Ministri, aprovoi nëprill një Masterplan rajonal të krijuar ngakompania e konsultimeve Landell Millsnë kuadrin e projektit për zhvillimin eqëndrueshëm dhe të integruar të rajonitTiranë – Durrës. Masterplani u krijua pasdy vite kërkimesh dhe konsultimesh mepjesëmarrësit dhe kishte për qëllim tëofronte direktivat për një zhvillim tëstudiuar të zonës.

Në 25 Maj, e njëjta kompanikonsulence, lançoi “ Vlerësimin e shpejtëMjedisor për parkun Energjetik dheIndustrial në Porto Romano, Durrës,

Shqipëri”, i cili u financua nga PNUD dheDelegacioni i KE-së në Shqipëri. Studimiofron një vlerësim të shpejtë mjedisor.Ky studim ofron një vlerësim elementarmjedisor, social dhe ekonomik tëimpakteve të parkut Energjitik dheIndustrial të Durrësit, i promovuar ngaMinistria e Ekonomisë, Tregëtisë, dhe

Energjitikës. Sipas autorëve, parku ështëparashikuar të mbulojë një zonë prej 1720ha dhe pjesa energjetike do të përfshijënjë TEC dhe instalime për naftë dhe gaz.Autorët vlerësojnë skenarë të ndryshëm,në varësi të tipit të TEC-it që do tëndërtohet në Durrës, duke dhënë tëkuptohet që tipi nuk është vendosur. Përmë tepër, konsulentët rekomandojnë që“ TEC-i duhet të konceptohet si njëinstalim me lëndë djegse të shumllojshme,të ndihmuar nga nafta ose gazi, për tëzgjidhur kështu problemet që lidhen metrajtimin e mbeturinave bashkiake dhe tëmundësojnë përdorimin e burimeve tërinovueshme, si biomasa për shembull,nga ndërtimi i impjantit lagunor të trajtimittë ujrave të zeza.

Është interesant fakti, që kyrekomandim mungon totalisht ngaprezantimi i pregatitur nga Landel Millspër Vlerësimin Mjedisor të parqeveEnergjitike dhe Industriale në PortoRomano, Durrës, për KonferencënNdërkombëtare të zhvillimit të zonaveindustriale, që u mbajt në Tiranë në 10Qershor.

Shfaqja duhet të vazhdojë Në 24 Qershor Drejtori Ekzekutiv i

ENEL-it, Fulvio Conti njoftoi publikishtse po planifikonin të ndërtonin një TECme qymyr në Shqipëri duke pretenduarse “i kemi të gjitha garancitë e nevojshmepër të rritur prezencën tonë në atë treg”.

Në të njejtin vit ENEL organizoi“konsultimin e dytë publik” mbi çështjene TEC me qymyr në Durrës. Mepjesëmarrjen e një grupi OJF-sh,përfaqësuesit e një grupi lokal dhemediave, Kompania prezantoi “Vlerësimin e shpejtë mjedisor” të LandelMills dhe prezantoi një projekt qëkonsistonte në një TEC me qymyr me 2njësi, secila me kapacitet gjenerimi prej800MË, një miniport për përpunimin eqymyrit të importuar, një linjë transmetimi400 KV, që lidh nënstacionin lokal menënstacionin kryesor në Tiranë dhe njëlinjë nënujore 210 km e gjatë 510 KV, qëtë lidhë Porto Romanon me Italinë. Nëveçanti kjo linjë nënujore “ do tëeksportojë energji në Itali, por do të lidhëdhe Shqipërinë me tregun e energjisë sëEuropës, duke krijuar dhe mundësinë eimportit të energjisë”.

Sipas prezantuesve të ENEL-it nëDurrës, kompania do ta ndërtojë dhe dota shfrytëzojë centralin me një liçensëkoncesioni 25-30 vjeçar. Ndërkohë qëelektriciteti i prodhuar do ti shitet

I nderuar z. Minister Ne, anëtarët e Grupimit të shoqatave

mjedisore shqiptare “Ekolëvizja” me qendër nëTirane, së bashku dhe me anëtarë të tjerë tëshoqërisë civile, duke ndjekur me vëmendjeprocesin e Informimit dhe Pjesëmarrjes Publikenë lidhje me Projektin e propozuar ngaKompania e ENEL për ndërtimin e një TEC-i meqymyrguri në Porto Romano, si dhe mbështeturnë kuadrin ligjor shqiptar, konstatojmë qëkonsultimi me publikun është përqendruar nëmënyre të gabuar vetëm në zonën ruralerrethuese të Katundit të Ri (Durres), dukeanashkaluar tërësinë e publikut të ndikuar ngaaktiviteti (publiku i Durrësit, Sukthit, Manxës,Krujës dhe Tiranës).

Për investimet e shumta që do të bëhen nëkëtë zonë nuk po bëhet vlerësimi strategjikmjedisor duke vlerësuar veçantë ndikiminmjedisor kumulativ të tyre brenda zonës dhepërreth, shikuar dhe në kuadër të detyrimeve tëvendosura nga EU për çdo ton CO2.

Mbështetur në sa më lartë, si dhe nisur nganevojat në rritje për informimin, ndërgjegjësimindhe pjesëmarrjen e publikut në vendimmarrjepër investimet e vazhdueshme të qeverisëshqiptare, dhe në përputhje me Ligjin Nr.8934,datë 5. 9.2002 “Per Mbrojtjen e mjedisit”,LigjinNr.8990, datë 23.1.200 “Per Vleresimin eNdikimit në Mjedis” si dhe Vendimin e Keshillitte Ministrave Nr. 994, datë 02.07.2008 “Përtërheqjen e Mendimit të Publikut neVendimmarrje për Mjedisin” kërkojmë:

• Të jepet një informacion i plotë mbi vepratenergjitike të planifikuara në këtë zonë

• Të informohet dhe të vlerësohet sipjesëmarrës në vlerësimin mjedisor të TEC-it tëPorto Romanos, Këshilli i Qarkut Durrës,Këshilli Bashkiak dhe Bashkia Durrës, si dheKëshillat e Komunave Sukth, Manxe dhe Ishëm

• Me kërkesë të MMPAU të kryhet dërgimi idokumentacionit në shqip (përmbledhje eprojektit teknik dhe raportit të vlerësimit tëndikimit në mjedis) tek të gjitha këto njesi për tuvënë në dispozicion të publikut,

• Me kërkesë te MMPAU të kryhet njoftimii publikut nga ana e Njësive të QeverisjesVendore,

• Me kërkesë të MMPAU të organizohetdiskutimi në këto njësi nga Kryetari i Njësive tëQeverisjes Vendore.

•Nëpërmjet një takimi të veçantë, tëinformohet dhe të vlerësohet si pjesëmarrës,Grupimi i shoqatave mjedisore shqiptare“EKOLEVIZJA” në vlerësimin mjedisor të TEC-it të Porto Romanos

• Te jepet akses ndaj publikut të gjerë përkonsultimin me raportin e Vlerësimit të Ndikimitnë Mjedis dhe Vlerësimit Mjedisor Strategjikpërkatësisht për TEC-in me qymyrguri dhe përParkun Industrial Energjetik nëpërmjetshqyrtimit të dosjeve në “hard copy” aponëpërmjet prezantimit të tyre “online”

Duke shpresuar në mirëkuptimin eshqetësimeve tona, dhe në gatishmërinë përbashkëpunim, qëndrojmë në pritje të njëpërgjigje te shpejtë.

Anëtarët e Bordit të Grupimittë shoqatave mjedisore “Ekolëvizja”

NE PRITJE TE PERGJIGJES Grupimi “Ekolëvizja “ është në pritje të

përgjigjes së letrës së mëposhtëme, në lidhjeme TEC-et e Porto Romanos.

Ministrit te Ministrisë së Mjedisit Pyjeve dheAdministrimit të Ujërave z.Lufter Xhuveli

Për dijeniKryetarit te Keshillit te Ministrave,

z. Sali BerishaLënda: Kërkesë për dhënie

informacioni mbi procesin e VNM nëndërtimin e TEC-it ne Porto Romano

më 27/10/2008

Artikull i përgatitur në bashkëpunimin midis CEE Bankwatch Network dhe qendrës EDEN

Ndërsa ky artikull përgatitej për botim, u mësua se kryeministriItalian, Silvio Berlusconi, do të vizitojë Shqipërinë më 2 Dhjetor

2008. Megjithëse në shtyp flitet që vizita disaorëshe do tëpërqëndrohet në një projekt centrali berthamor, mendohet qëkryeministri Berluskoni, do të ushtrojë presion të mëtejshëmmbi qeverinë Shqiptare për aprovimin e projektit të ENEL në

Durrës si dhe projekteve të tjera industriale.

5

pas 15 vjetësh.Ku do të jenëqeveritarët e sotëm atë kohe që tashohin ëndrrën e tyre të realizuar?Këtu? Jashtë shtetit apo në parajsë? Se këtu do të rrojnë e do tëvuajnë shqiptarët e verfër.)

-Pse nuk ndërtohen, porpengohet vashdimisht ndërtimi ihidrocentraleve, që jane gati epresin në zyrat e z.Ruli :Bushati -80 MW, Skavica - 350 MW, Banjaqë po degjeneron vashdimisht vitper vit -80 MW, Bratila -120 MW ,që ishte gati të fillonte por erdhiEVN me një propozim grandioz(!?) 1200 MW, që nuk dimë se kurdo të mbarojë. Po Vjosa, Osumietj.? Po HC lokalë të vegjël që ikanë blerë mafiozët, duke ndjekurrregullat e z.Ruli dhe nuk po fillonasnjeri, pa frikë se do tëndëshkohen për vonesat?Po Hc-Kalivaci që ka filluar në 2003 dhe

APO AFERE KARBONI?!Shqiperisë me çmim kostoje dhe,një sasi e papërcaktuar energjie, dotë eksportohet në Itali me cmimin etregut, ENEL e siguroi publikun qëdo të ketë energji të mjaftueshmepër të përmbushur nevojatkombëtare.

Ndërkohë pretendimi i ENEL-it, që një TEC me qymyr, ngjashëmme atë të Durrësit, po ndërtohet nëRomë, nuk është investiguarplotësisht nga qeveria Shqiptaredhe shtypi. Duket pak i çuditshëmrezervimi i ENEL-it në këtë çështje- as vendi i saktë ku do ndërtohejky “central i ngjashëm” nuk ështëbërë publik në Shqipëri.

Me sa duket, në konsultimine dytë publik në Durrës,përfaqësuesit e ENEL-it ireferoheshin centralit të shumëkontestuar në Torre ValdaligaNord, i cili kohët e fundit është bërë

subjekt i një peticioni drejtuarprokurorisë së Civita Vecchia, meqëllim që të investigohet nëseENEL-i ka thyer ligjet mjedisoregjatë këtij ndërtimi, veçanërisht nëlidhje me mungesën e autorizimittë integruar mjedisor.

Megjithë deklaratat dheangazhimet e zgjatura publike tëENEL-it, kryeministri shqiptarBerisha u takua në Qershor 2008me konsorciumin e energjisëGjermano-Greke të përbërë ngaRWE, PPC dhe TITAN, për tëdiskutuar “ projektin energjitik 500-800MW”, i cili “është parashikuarpër tu ndërtuar në Porto Romano,

pranë qytetit të Durrësit” duke isiguruar investitorët potencialë seqeveria “do t’i marri në konsideratëtë dy projektet dhe do t’i vlerësojëato në bazë të kritereveteknologjike dhe mjedisore”.

Ndërkohe që media raportoipërsëri në qershor për zgjedhjen eardhshme ndërmjet ENEL-it dhekonsorciumit Gjermano-Grek për tëndërtuar centralin e Durrësit, asnjëinformacion i ri nuk është publikuarmë vonë, nëse qeveria Shqiptarepo i vlerëson këto dy projekte, aponëse po vlerëson më shumë se njëlloj centrali në Durrës.

Në tetor 2008, mediatshqiptare zbuluan se një biznesmannga Bosnja, Damir Fazllic, kishteblerë tokën ku do ndërtohej centralii Durrësit. Ky fakt u zbulua gjatënjë investigimi për pastrimin eparave që përfshinte biznesin e

Fazlliçit, Kryeministrin e ShqipërisëSali Berisha dhe Ministrin eJashtëm Lulëzim Basha.

Gjatë vizitës së tij në Shqipërinë 26 tetor, Ministri i Jashtëmitalian, Gianfranco Frattini, premtoinjë integrim më të shpejtë në EU

dhe NATO, si dhe liberalizim tëvizave për Shqipërinë, dukenënvizuar interesin për “zhvillimine projekteve energjitike për të cilatka nevojë Italia”. Frattini u akuzuanga media shqiptare për kushtëzimtë liberalizimit të vizave ngaprojektet e gjenerimit të energjisëelektrike, duke përfshirë dhecentralin e Durrësit.

Shqiptare e Ekonomisë, Tregëtisëdhe Energjisë. Vendimet e KëshillitKombëtar të Rregullimit të Territoritdhe qeverisë Shqiptare janë endepezull.

Epilog Përgjithësisht termocentralet

me qymyrguri kanë faktorin më tëlartë të emetimit për njësi energjietë krijuar, e cila justifikohet ngaeficienca e ulët operacionale dheintensiteti i lartë i karbonit nëqymyr. Në dritën e emetimeve tëpërgjthshme të CO2 në Shqipëri, ecila ishte rreth 3, 6 milion ton në2003, kapaciteti marramendës icentralit të Durrësit do tëkontribuojë në rritjen e emetimevetë vendit.

Në këndvështrimin emarrëveshjes së re për ndryshimetklimatike, e cila do të zëvendësojëprotokollin ekzistues të Kyotos pas2012, do të ketë presion përShqipërinë për adoptimin epolitikave karbon reduktuese dheofrimin e një mjedisi tëqëndrueshëm dhe stimulues përteknologjitë me karbon të ulët.Vendimi i fundit për operimin e

termocentralit me qymyr, për 30vitet e ardhshme, mund tëinfluencojë ndjeshëm vendin eShqipërisë në lidhje me emetimet ekarbonit. Centralet me qymyr, jovetëm që përbëjnë një shqetësimglobal për emetimet e karbonit, porgjithashtu janë një burim i

konsiderueshëm ndotje lokalisht.Ndër emetimet që dëmtojnë mëtepër shëndetin njerëzor mund tëpërmenden emetimet e pjesëzavetë vogla, NOx and SOx.

Megjithë faktin qëtermocentralet me qymyr njihen sindikuesit më të mëdhenj nëndryshimet klimatike edhe përtregun strikt mjedisor të BE, elitaqeveritare Shqiptare duket të jetëe vendosur për ta patur një të tillë.Pyetja shtrohet, nëse kjovendosmëri, vjen pas vlerësimitstrategjik të gjenerimit dheefiçensës së energjisë në vend,vlerësimit të mefshtë tëteknologjive të termocentralevedhe shqyrtimit të përgjegjshëm tëemetimeve të karbonit nga Shqipërinë terma afatgjatë. Procesiskizofrenik i vendimarrjes përtermocentralin me qymyr tëDurrësit i realizuar deri tani nuk etregon këtë.

Sa për ENEL-in, spostimi iprodhimit të energjisë në një vendjo komunitar, ku reforma e BE përskemën e tregëtimit të emetimevetë karbonit mungon dhe përrrjedhojë prodhimi i energjisë ngaqymyri nuk bëhet shumë i

shtrenjtë, është katërcipërishtpërfitues. ENEL-i, në ketë mënyrë,mënjanon kostot shtesë tëshkaktuar nga kjo reformë dhe nëtë njëjtën kohë plotëson kërkesatpër energji në vend (Itali). Kosto endotjes sigurisht që nuk do tumbetet italianëve.

MENDIMET E SPECIALSTIT Në kuadër të debatit publik, të hapur nga Qendra e Grupimit “EKOLEVIZJA”

Gjatë vizitës së tij në Shqipëri në 26 tetor, Ministri iJashtëm italian, Gianfranco Frattini, premtoi njëintegrim më të shpejtë në EU dhe NATO, si dhe

liberalizim të vizave për Shqipërinë, duke nënvizuarinteresin për “zhvillimin e projekteve energjitike për

të cilat ka nevojë Italia”. Frattini u akuzua nga mediashqiptare për kushtëzim të liberalizimit të vizave nga

projektet e gjenerimit të energjisë elektrike, dukepërfshirë dhe centralin e Durrësit.

ENEL-i, me spostimin e prodhimit të energjisë në njëvend jo komunitar, ku reforma e BE për skemën etregëtimit të emetimeve të karbonit mungon dhepër rrjedhojë prodhimi i energjisë nga qymyri nuk

bëhet shumë i shtrenjtë, është katërcipërishtpërfitues. Kosto e ndotjes sigurisht që nuk do tu

mbetet italianëve.

Ndërsa kryeministri Berishapërpiqej t’i bënte presionProkurores së përgjithshme, e cilapo investigonte aferat korruptive,pronat e Fazlliç në Durrës ubllokuan. Në 5 nëntor u bë njëseancë dëgjimore për çështjenFazlliç. Në 7 nëntor, Ministri iEkonomisë, Tregëtisë dheEnergjisë, me anë të një note

zyrtare, mohoi “akuzat false qëkanë qarkulluar së fundmi nëmediat Shqiptare” rrethkorrupsionit për pronat e PortoRomano.

Vetëm tre ditë më pas, këshillirajonal i rregullimit të territorit nëDurrës aprovoi ndërtimin e parkutenergjetik, 810 ha, në PortoRomano, i promovuar nga ministria

Të nderuar miq. Është një artikull me shumë

vlera dhe njëkohësisht një problemme rëndësi për të gjithë.

-Pse duhet të ndërtohet nëDurrës, me qymyr, dhe të prodhojëenergji për Italinë e të mosndërtohet p.sh në Itali.?

-Ku do të merret qymyri, kushdo ta marrë dhe si do të vijë nëShqipëri?

-Sa do të shtohet ndotja nëajrin tonë, prandaj, ndofta, nuk eduan në Itali?

-Pse duhet të bëhemi vendprodhimi dhe eksportimi i energjisëne, që edhe këtë vit do të vuajmëmungesa të zgjatura energjie, do tëprodhojmë energji atomike 1200MW, nga gazi 1000 MW, nga eraparqe 500, 350, 250 MW etj. Kujt iintereson kjo dhe kur do tëndërtohen këto vepra. (Ndoshta

Thoma MEKSI, ish Drejtor i Përgjithshem i KESH-it, 1991-1992, specialist iprojektimeve energjetike, që prej vitit 1959.

s’dihet se kur do të mbarojë? Kaskada e Drinit prodhonte

më përpara deri në 5.500 milionKWh në vit e tani, mbasi ureabilitua (!?), prodhon vetëm4.000 milion? Apo duhet medoemostë importohet, me tendera tëdyshimtë (deri sa, edhe njëkompani e vogël shqiptare, ofronedhe fiton import energjie për KESH-in !) energji me rreth 200 milion Euronë vit.Kujtoni që Bushati kushtonvetem 160 milionë dhe nuk u kujtuanjeri ta ndertojë.

Mos ndiqni programet eQeverisë, ato vlejnë deri në qershor2009, pastaj shohim e bëjmë.

Të dashur miq, luftoni sa tëmundeni e si të mundeni, se të gjithekëto programe janë në mendjen edisa njerzëve, nga të cilët asnjë nukështë specialist si ju, dhe nëmoshën tuaj.

Ja ndikimi i parë mjedisor qëka shkaktuar ndërtimi ipontilit nr. 1 në Porto

Romano:Vija bregdetare ka

ndryshuar duke hyrë rreth30 metra në thellësi të tokës(shihni vijën e bunkerëve)

ndërsa, matanë pontilit, detiështë larguar rreth 30

metra. Ndërkohë po mbaronpontili i dytë .

Po pas 50 vjetësh çfarë dotë ndodh?

Studimi mjedisor nukekziston.

6

(vijon nga numuri i kaluar)

EVOLUCIONI IINFORMACIONIT MJEDISOR

Të dhënat e ofruara ngaBarometri Mjedisor i CEIA,mbështeten në përgjigjet egazetarëve të mjedisit, nga të cilët22 (nga 25 ) mendojnë seinformaconi mjedisor itransmetuar nga media është ipamjaftueshëm, ndërkohë qëvetëm 3 e quajnë atë tëmjaftueshëm. Asnjeri nuk ekonsideron atë të tepruar

SI TRANSMETOHEN NEMEDIA ÇESHTJET

MJEDISORE? Midis gazetarëve të mjedisit

nuk është arritur akoma njëmirkuptim përsa i përket motiveveqë e bëjnë informacionin mjedisortë pamjaftueshëm.18% e votavetë të komunikuarve të bëra ngaCEIA tregojnë se ky volum i pakëtështë pasojë e vështirësisë së tëkuptarit të informacionit mjedisornga popullata e gjerë.14% ekonsiderojnë se prapseprapëmotivi kryesor është tipi iinformacionit i cili mund të jetë imërzitshëm.Një tjetër 14% -she egazetarëve mendon se sasia epakët e informacionit mjedisor tëpublikuar rezulton ngapërmbledhja e këtij informacionitnga kompanitë mediatike, nëmënyrë që të mos humbasinaudiencën dhe lexuesit. Për 13%të votuesve gazetarë, problemikryesor qëndron në faktin se,megjithëse njerëzit e konsiderojnëinformacionin mjedisor një nga mëinteresantët, ata e shohin veten

si të paaftë për të bërë diçka nëlidhje me të.11% mendojnë sethelbi i problemit është se shumëbotues nuk i njohin mirë çështjetmjedisore për të cilat atoshkruajnë, dhe kjo gjeneron një

injorancë të përgjithshme mespopullatës, për atë që ata janë tëaftë të bëjnë në lidhje me mjedisin

PSE MEDIA TRANSMETONSHUME PAK INFORMACION

PER MJEDISIN?

Një nga faktet që mund tëshpjegojë vështirësitë publike nëtë kuptuarit e informacionitmjedisor lidhet me burimin einformacionit. Gazetarët marrininformacion nga burime qeveritare,në vënd që të konsultohen meekspertë, apo alternativa të tjeraburimi. Burimet që përdorenpërgjithësisht nga gazetarëtspecialistë, janë burimeistitucionale, ndërkohë qëkomuniteti shkencor zë një pjesë tëvogël, dhe nuk konsultohen as meOJF. Si rregull i përgjithshëm, ka njëmbizotërim të asaj “që ështëpolitike” në gazetarinë especializuar. Kjo tendencë drejtpolitizimit në informacionin mjdisorështë tregohet me faktin, se gjatëtakimeve ndërkombëtare përmjedisin, mbulimi mediatik varet

nga prezenca e liderave të shetit,që është thelbësore dhe enevojshme.Ky rregull u provua nëkonkluzionet e kërkimeve të bëranga CEIA për menyrën se si mediaraporton për Samitet, duke

analizuar raportet në pesë mediaspanjolle në nivel lokal, rajonaldhe kombëtar.Nga analizat einformacionit të publikuar nëgazeta, u vërtetua se mediapreferon të përdorë liderët politikëapo anëtarë të Administratës

Publike si burim informativ, nëvend të komuniteteve shkencore,organizatave private apoOJF.Rezultatet e këtij studimi janëreflektuar si më poshtë.

Grafiku i referimeve të bëra përtipe të ndryshme burimesh gjatëmbulimit nga media të Samitit tëTokës 1992.

Kush e siguron informacioninmë të vlefshëm mjedisor?

Rreth 46% e gazetarëvemjedisorë konsiderojnë seinformacioni mjedisor duhet tëpërfshijë këndvështrime tëndryshme. Ata gjithashtumendojnë se opinionet mëinteresante dhe ato më me vlerë,që ndihmojnë në të kuptuarit einformacionit mjedisor, janëzakonisht informacionet e dhënanga ekspertë të fushës së mjedisit,

dhe nga anëtarë të komuniteteveshkencore (35%),ashtu edhe ngagrupet të lidhurme mjedisin(19%). Gazetarëteuropianë evendosin infor-macionin zyrtarnë vendin efundit (4%).

Për pyetjen e mësipërme,nëpërmjet telefonit të gjelbër, ukontaktuan 26 persona, nga të cilët: 12 me arsim të lartë, 9 me arsim tëmesëm dhe 5 me arsim të ulët.

-19 (79 %) nga të intervistuarit(11 me arsim të lartë dhe 8 me arsimtë mesëm) kanë mendimin semenaxhimi i mbetjeve urbane ka njëpërmirësim nga gjashtë mujori iparë, e aq më tepër nga fundi i vitittë kaluar, kur pastrimi e largimi imbetjeve kaloi në kolaps për mbinjë muaj e gjysëm. Megjithatëmendojnë se gjendja nuk ështëplotësisht e normalizuar.

- 22 persona (84 %) ngrenëproblemin e heqjes së mbatjeve

TELEFON I GJELBER 3CILI ESHTE MENDIMI JUAJ PER MBETJET URBANE DHE PASTERTINE E TIRANES DHE TE

ZONES KU JETONI?nga ndërmarrjet e pastrimit në kohëtë papërshtatëshme, në mëngjes eparadite, kur, sipas tyre koha më emirë është në mbrëmje vonë osenatën. Kjo do të shmangë edhendërhyrjen në trafik, sidomos nëzona të populluara më tepar e meveprimtari më të lartë. Katër prejtyre përmendin zonën e bllokut, kuçdo paradite krijohet një bllokim itrafikut gjatë largimit të mbetjevenë pesë vendgrumbullime, që janëdhe afër njeri-tjetrit.

-18 (69 %) persona tëintervistuar shprehen se, përveçndonjë rasti sporadik dhe në zonatë vogla rreth qendrës, nuk bëhetshplarja e rrugëve me ujë, që do të

sillte largimin nga ajri të pluhurit. -21 (81 %) të intervistuar kanë

vërejtje për rikonstruksionin errugëve që zgjatet në mënyrë jonormale për aq punë sa bëhet. Kjosjell ndotjen e ajrit dhe shtimin embeturinave, për arsye se, edhemakinat e ndërmarrjeve të pastrimite kanë nganjëherë të vështirë tëhyjnë aty ku po punohet.

-25 (96 %) shprehin shqetësim,përsëri për rrugët në rikonstruksion,se, në dallim nga sa ndërtohej 3-4vjet më parë, tani nuk ju lihen “xhepa “ kazanëve të plehrave pranëtrotuarëve. Kjo sjell edhe ndotjen errugëve nga shpërndarja embeturinave, edhe bllokimin e

trafikut në to si psh. në rrugën eDurrësit, tek Blloku, rruga “ AbdylFrashëri “, rruga e Kavajës te “ 21Dhjetori”, lagje 7, 11, 5, 8 etj.., poredhe shumë rrugë të tjera,rikonstruksioni i të cilave është bërëvitet e fundit. Mendimi është që, tëmos pranohet nga Bashkia asnjëprojekt rikonstruksioni, ku nukpërfshihet ndërtimi i këtyre “xhepave “.

-Të gjithë të intervistuarit (100%) ngritën problemin e vjedhjes sëkapakëve të pusetave të shkarkimittë ujrave, që është bërë normalmenjëherë pas vendosjes së tyre.Për këtë disa mendojnë një zgjidhjesi të kapakëve metalikë të elektrikut,

NJE MODEL I RI I KOMUNIKIMIT MJEDISOR PER EUROPEN

të cilët janë me mentesha të kapuranë beton, gjë që e bën pothuajse tëpamundur heqjen e tyre.

-16 (62 %) thanë se edhendërgjegjësimi i banorëve nukështë në lartësinë e duhur. Kapersona që hedhin mbeturinat ngadritaret, nuk i hedhin në kazanët embeturinave, i vene zjarrinmbeturinave, duke demtuar dhekazanet etj. Kurse për ndërmarrjene pastrimit nga komuniteti, as qëbëhet fjalë në shumicën e lagjeve.Për këtë mendojnë se nga Bashkiadhe Minibashkitë duhet tëndërmerren fushata sensibilizimiperiodike, në bashkëpunim mekryepleqtë, shoqatat etj..

Burimet që përdoren përgjithësisht nga gazetarëtspecialistë, janë burime institucionale, ndërkohë

që komuniteti shkencor zë një pjesë të vogël, dhenuk konsultohen as me OJF.

Media preferon të përdorë liderët politikë apoanëtarë të Administratës Publike si burim

informativ, në vend të komuniteteve shkencore,organizatave private apo OJF-ve

-Përgatitur nga Qëndra e Studimeve për Informimit Mjedisor, Instituti Katalan i Teknologjisë, Spanjë (CEIA)- Publikuar nga EEA (European Environment Agency) Agjensia Europiane e Mjedisit

A: Është i mërzitshëm. B: Është i dëshpërueshëm. C: Është i vështirë për tu kuptuar D: Ka të bëjë pak me gjërat që vërtet u interesojnë njerëzve. E: Njerëzve ky informacion ju duket interesant , por nuk mund të bëjnë asgjë apo mund të bëjnë shumë pak në lidhje me të. F: Dëmton interesat politikë G: Dëmton interesat e kmpanive private. H: Gazetat janë të interesuara për numrin e lexuesve dhe të audiencës , sesa për cilësinë e informacionit. I: Botuesit nuk njohin mjafteshëm në lidhje me ato që ato shkruajnë. J: Motive të tjera.

Pjestarë të Komuniteti Privatë Organizata Administratës shkencor joqeveritare

OJF –të janë prodhuesit e parëtë informacionit mjedisor, sipas40% gazetarëve të mjedisit(europianë) që ju përgjigjën

sondazhit të CIEA-s. Gazetarët emjedisit janë në vend të dytë nëzotërimin e influencës në prodhimine infrmacionit mjedisor, siç u treguanga 27% e përgjigjeve.16%mendojnë se organizatat qeveritarejanë prodhues të mëdhenj tëinformacionit mjedisor ndërkohë që13% mendon se gazetat dhetelevizionet luajnë rolinkryesor.Vetëm 4% besojnë seindustria dhe kompanitë privatejanë më influentet në prodhimin ekëtij lloj informacioni.

Kush shfaq më shumëinfluencë në prodhimin einformacionit mjedisor?

Procesi kryesor i komunikimitpër këtë lloj informacioni janëgazetat dhe televizionet (sipas)gazetarëve të mjedisit që jupërgjigjën pyetjeve.Vetëm 10%

mendon se revistat dhe librat especializuar janë burimet më tërëndësishme ndërkohë që, njëpërqindje e vogël (8%) mendon sevet popullata e mban veten tëinformuar në çështjet e lidhura memjedisin, kjo nëpërmjet bisedaveinformale.E njëjta përqindjemendon se stacionet radiofonikejanë mjetet kryesore të përdoruranga europianët për të marrë këtë tiptë specializuar informacionindërkohë që asnjë nga votusit nukmendonte se konferencat nëshkolla dhe universitete do të ishinnjë mjet për informimin publik.

(vijon në numurin e ardhshëm)Përgatiti Ana TOMORRI

7

S. Clemons, nga ProgramiStrategjik Amerikan, e quajti samitine fundit të G20 si një “mbledhje tëpërgjumur për bashkëpunimin eardhshëm” dhe se po rikthehemi tekvesi i vjetër i prodhimit të ulët ekonsumit të lartë.

Duke patur përpara për diskutim,veç varfërisë, problemeve tëenergjisë, të lidhura ngushtë dhe memjedisin, ky samit ju dedikua më sëtepërmi krizës së fundit të tregjevefinanciare.

Dy ditë para fillimit të samitit,G. Gardner dhe M. Renner, dypërgjegjësat e studimeve ekërkimeve mjedisore në InstitutinWorlWatch, dolën me një propozimtë detajuar për të tërhequr

vëmendjen e liderëve të G20. Ata equajtën këtë “ Problemi i GjelbërGlobal “. Kjo nismë e tyre, eshtëmbështetur nga Programi Mjedisori OKB (i cili mblidhet në 1 dhjetor nëEuropë) dhe qeveria angleze. Pritet,gjithashtu të mbështetet edhe ngaliderët e biznesit të qëndrueshëm emiqësorë ndaj mjedisit.

G20 është një grup i 19ekonomive kombëtare të vendevemë të industrializuara dhe BashkimitEuropian. Sëbashku, këto vendekanë 90 % të prodhimit botëror, 80% të tregëtsë dhe dy të tretat epopullsisë së globit.

Dy javë para konferencës përklimën, dhe në të njëjtën ditë mesamitin e G20 (17 nëntor), sekretariatii Konventës së OKB për ndryshimetklimatike ka publikuar shifrat endotjes, të cilat është pak të quhen

Unë po mundohem tëkomentoj vendimin e Sekretarit tëPërgjithshëm të OKB përfokusimin e tij në njëqëndrueshmëri mjedisore si njënga shtyllat e Synimeve tëZhvillimit të Mijëvjeçarit.Qëndrueshmëria mjedisore mundtë duket anësore në nevojatnjerëzore të adoptuara në vitin

2000. Por bota ka ndryshuar.Shëndeti i sistemeve

ekologjike të Tokës do të jetëvendimtar në aftësinë e saj për tëzbatuar Synimet e Zhvillimit tëMijëvjeçarit. Qëndrueshmëria

mjedisore nuk është një synimtjetër politik.

Ekonomia njerëzore ëhstë epërfshirë në biosferën globaledhe, nëse produkti i biosferësështë I pamjaftueshëm, ekonomianjerëzore do të vuajë.

Disa pjesë të ekonomisësonë ka akumuluar borxhe fiskaletë paqëndrueshme dhe ekonomiaglobale ka mbledhur një borxhmasiv ekologjik, një borxh që dotë shtohet nëse ne nuk bashkojmëzhvillimin e qëndrueshëm eko-nomik me nevojat e 1.4 miliardëqënieve njerëzore të zhytura nënjë varfëri ekstreme.

Sot, planeti ynë, po mban 6.5miliardë njerëz.

Ky numur shtohet me 70milion çdo vit dhe niveli ikonsumit global po shpejton tërritet, si në Kinë apo në vende tëtjera që po hyjnë në epokën e

Deri kohët e fundit ekspertëtniseshin nga parimi që fetusi (fëmijagjatë shtatzanisë) nuk prekej ngandotja e ajrit në të cilën ndodhej emerrte frymë e jëma. Kjo ukundërshtua me një studim të kryernga Universiteti i Bernës (Zvicër)dhe paraqitur në Kongresin eShoqatës Europiane tëPneumologjisë në Berlin. Studiuesitanalizuan cilësinë e ajrit të marrë nganënat gjatë shtatëzanisë dhe tëporsalindurit, gjatë gjumit, deri nëjavën e pestë. Fëmijët me nëna tëekspozuara në ajër të ndotur marrinfrymë 48 herë në minutë, nga 42 herëqë marrin ata që, nënat e të cilëvekanë patur një ajër përgjithësisht të

konsumizmit. Modeli ekonomik qëka mbajtur një progress ekonomiktë paprecedent për qindra milionanjerëz në vendet eindustrializuara nëgjysëmshekullin e kaluar, nukmund të bashkojë nevojat në rritjetë mëse 8 miliardë njerëzve që dotë jetojnë në planet brenda

gjysmës së këtij shekulli. Ngjarjet e vitit të fundit na

kujtojnë që kolapsi i sistemitekonomik ka impakt real njerëzor– dhe ky në varfërinë botërore,ku varemi direct nga burimet

natyrore, ku fillimisht po vuajmë,por do të vuajmë dhe më shumë :

-Në Haiti, impakti nga treuraganë të mëdhej këtë verë kaçuditi me shpyllëzimin e gjerë,duke lënë miliona njerëz në

mëshirë të përmbytjeve errëshqitjes së tokës.

-Në Afrikën perëndimore,rënia e peshkimit lokal ka rrënuarmijra familje pa të ardhura jetesee në shumë raste pa burim tëproteinave të nevojshme.

-Në hapësira të mëdha tënënkontinentit Indian, pakësimi ifurnizimit me ujë të freskët kadetyruar prodhimin e ushqimevedhe popullsinë të përdorin ujë tëpapërshtatshëm për tu pirë.

Nga Arktiku në Ekuator klimabotërore po ndryshon meshpejtësi – duke shkatërruarsistemet ekologjike në çdocontinent, që nga pyjet, te oqeanete deri te uji i freskët.

Shumë shkencëtarë besojnë senjë pikë rreziku klimatik ipastabilizuar mund të jetë afër,duke çliruar një efekt serrë, të cilit,për të ardhur deri këtu, i janë

dashur shekuj.Fundi është i qartë : një

ekonomi që çliron, në mënyrë jotë efektshme intensivishtkarbon, i cili në kohën e kaluar kaqënë i suksesshëm, nuk mund tëjetë i tillë në botën e sotme.Planeti ynë është tashmë në njërrezik vdekjeprurës të një kolapsi

ekologjik, impakti i të cilit duketsikur nuk po vlerësohet.

Të stabilizohet klima botëroreduhet, në mënyrë dramatike, tëreduktohet varësia ngakarburantët fosilë në ndryshimet

themelore të brezit tonë. Tëndërtohet një system energjie i riështë kryesore për të arriturSynimet e Zhvillimit tëMijëvjeçarit, një fakt i cilipërforcohet nga impaktishkatërrues i rritjes së çmimevetë naftës dhe karburantëve të jerafosile që rrinë në krye përvarfërimin e botës në vitet efundit.

Këto lëndë nuk janë edhe tëmjaftueshme e të sigurta për njëfurnizim me energji që i duhetzhvillimit të plotë ekonomik.

Për këto është urgjente tëndërtohet një ekonomi eqëndrueshme, me sa më pakkarbon, që të përfshijë gjithënevojat njerëzore, por dhe nëekuilibër me burimet natyrore tëbotës.

Kjo përpjekje do të jetë njëmekanizëm i ri e i fuqishëm përzhvillimin ekonomik, duke krijuarmijra industri dhe miliona vendepune në vendet e pasura, pornjëlloj edhe për ato të varfra.

Në tetë vitet, që kur ushpallën Synimet e Zhvillimit tëMijëvjeçarit, bota ka kaluar mjërrugë të gjatë në të cilën ështëkuptuar rëndësia themelore eqëndrueshmërisë mjedisore përnjerëzimin.

Është koha që liderët e botëstë përqafojnë këtë kuptim dhe tëfillojnë ndërtimin e një ekonomietë gjelbër për shekullin e 21-të.

G20 DHE MJEDISIalarmante. Emetimet e gazrave serrënë botën e industrializuar janë, përperiudhën 2000-2006, me një rritjemesatare botërore prej 2.3 %. Kjopër 40 vendet më të industrializuara.

Që prej vitit 1999, vit i samitit tëparë për ndryshimet klimatike nëRio de Zhaneiro, e deri në 2006,rritja në disa vende, të cilat janë dhendotës të mëdhenj, është : Nëshkallë botërore Australia me njërritje prej 28.8 %; Kanada – 21.7 %;Shtetet e Bashkuara – 14.4 %.Ndërsa në Europë rekordin negative mbajnë Spanja me një rritje 50.6 %dhe Portugalia me 40 %.

Duhet kujtuar ajo që BanKimoon shprehu, para takimeve tëfundit të G8 e G20, se kriza e fundit

e fundit financiare, nuk duhet tëinfluencojë në arritjet ederitanishme dhe synimet në tëardhmen për luftën kundërngrohjes globale e ndryshimeveklimatike. Me këtë synim, në 1dhjetor, Programi Mjedisor i OKB-së mbledh në Gjenevëpolitikëbërës, personaliteteekzekutive të biznesit, analistë,përfaqësues nga organizatatjoqeveritare e të shoqërisë civile sidhe media për të lançuar “ Nismëne Ekonomisë së Gjelbër “. Objektiviështë të vlerësohen kontributet einvestimeve mjedisore në zhvillimine ekonomisë, krijimin e vendeve tëpunës, reduktimin e varfërisë, pormë e rëndësishmja reflektimi i këtyrevlerësimeve në politikë, për tjupërgjigjur krizës ekonomike dhe përtë ardhmen. A.D.

Që prej vitit 1999, vit i samitit të parë për ndryshimetklimatike në Rio de Zhaneiro, e deri në 2006, rritja eemetimeve të gazrave serrë, në disa vende, të cilat

janë dhe ndotës të mëdhenj, është : Në shkallëbotërore Australia me një rritje prej 28.8 %; Kanada –

21.7 %; Shtetet e Bashkuara – 14.4 %. Ndërsa nëEuropë rekordin negativ e mbajnë Spanja me një rritje

50.6 % dhe Portugalia me 40 %.

NDERTIMI I NJE EKONOMIE TE GJELBER PERSHEKULLIN E RI

Letër e C. FLAVIN, President i WORLDWATCH, drejtuar Sekretarit të Përgjithshëm të OKB

Modeli ekonomik që ka mbajtur një progresekonomik të paprecedent për qindra miliona njerëznë vendet e industrializuara në gjysëmshekullin ekaluar, nuk mund të bashkojë nevojat në rritje të

mëse 8 miliardë njerëzve që do të jetojnë nëplanet brenda gjysmës së këtij shekulli.

Sot, planeti ynë, po mban 6.5 miliardë njerëz. Kynumur shtohet me 70 milion çdo vit dhe niveli ikonsumit global po shpejton të rritet, si në Kinëapo në vende të tjera që po hyjnë në epokën e

konsumizmit

JO VETEM PER KURIOZITET

TE PORSALINDURIT DHENDOTJA E AJRIT

pastër. Sa më tepër ajri është i ndotur,aq më të shpeshta janë frymëmarrjet,aq më i madh është vëllimi i ajrit tëthithur dhe po ashtu edhe më i lartëështë rreziku i inflamacionit tësistemit respirator.

Studimi përfshinte tre elementëtë ndotjes atmosferike : rritjen eshkallës së ozonit, atë të dioksidit tëazotit dhe PM (pjesëzat e imta).

8

Adresa e redaksisë: Ish- klinika qeveritare, shkalla 3, kati IV, TiranëTel.: 04 234 851, Cel.: 068 21 82081 e-mail: ekolevizja@yahoo. com

TIRAZHI: 600 KOPJE

EDITORI – Xhemal MATOKRYEREDAKTOR – Agim DALIPI

S T

A F

I

GRUPIMI “EKOLËVIZJA”• Shoqata e Ruajtjes dhe Mbrojtjes së Mjedisit Natyror,

Shkodër - Fatbardh Sokoli• Shoqata e Ruajtjes dhe Mbrojtjes së Mjedisit Natyror,

Tirane - Pranvera Bekteshi• Shoqata Kombëtare progresi pyjor – Tirane, Liljana Shehu• Albaforest, Tirane, Mehmet Meta• Qendra Eden, Tirane - Merita Mansaku• Klubi Ekologjik, Krujë - Muharrem Goci• Shoqata e Ruajtjes dhe Mbrojtjes së Mjedisit Natyror, Berat

- Genta Decolli• Lilium Albanicum, Librazhd- Ferit Hysa• Masmedia dhe Mjedisi - Xhemal Mato• Qendra për Komunikimin Elektronik, Tiranë – Ladi Balla• Qendra Kombëtare e Lëvizjes Ambjentaliste, Tiranë - Haziz

Marku

• Klubi Ekologjik, Elbasan - Ahmet Mehmeti• Instituti i Studimeve të Ambjentit, Tiranë - Agron Deliu• Laguna e Kaltër, Orikum - Skënder Mejdiaj• Klubi Ekologjik, Librazhd - Naim Disani• Forumi për integrimin social, ekonomik e kulturor,

Gjirokastër – Luan Pogaçi• Shoqata Pylli i Blertë - Buçimas, Pogradec - Ruzhdi

Hymetllari• Milieukontakt International, Tiranë – Valbona MAZREKU• Shoqata e Përmakulturës, Tiranë - Edlira Mulla• Klubi Ekologjik, Tiranë - Fatos Xhemalaj• G&G Group, Tiranë - Sazan Guri• AULEDA, Vlorë• Shoqata Mjedisi Ekologjik dhe Turistik Lura, Lurë -

Ismail Hysa

CMYK

KY NUMUR I GAZETES “ EKOLEVIZJA “ SPONSORIZOHET NGAREC QENDRA RAJONALE E MJEDISIT SHQIPERI DHE NGAPROGRAMI “ FORCIMI I SHOQERISE CIVILE SHQIPTARE PER NJEMJEDIS ME TE MIRE “ MBESHTETUR NGA MINISTRIA E JASHTEMEE HOLLANDES.

• Federata e gjuetarëve sportivë të Shqipërisë, Tiranë –Themi Perri

• Qendra e konsulencës veterinare dhe sigurisë ushqimore,Tirane – Gani Moka

• Klubi Ekologjik, Maliq – Myzafer Gjiriti• Shoqata “Natyra për njeriun”, Durrës – Fali Ndreka• Instituti Kombëtar për Studime dhe Kërkime të Mjeksisë

dhe Mjedisit “Fillonid Durrachieni” – Flamur Tartari• Shoqata “Adriatiku”, Vlorë – Petrit Dërvishi• Shoqata “Miqtë e Thethit”, Shkodër– Dedë Nika• Shoqata "PASS”, Majlinda Lleshi• Shoqata “Nënujsat” Ened Mato• Shoqata “Vazhdon” Gazmend Koduzi• Shoqata "EKOLOGJISTI "- Durres, president Bashkim

Shyle.• EKOMJEDISI, Durres, Presidente Magda CARA

Toka mund të përballet me njëepokë të re akullnajash dhe kjo,sipas shkencëtarëve, pas 10 mijëvjetësh. Kjo bëhet e ditur nga një

studim i Universitetit të Torontos(Kanada). Por bashkautori istudimit, Thomas Crowley, nxitontë thotë që në fillim se “s’është

OKB NDALON DUHANINMe një vendim të Ansamblesë

së Përgjithëshme të OKB-së dhetë Strukturave të saj organizative,në gjithë mjediset e Pallatit tëQelqtë ndalohet, jo vetëm pirja e

duhanit, por edhe shitja e tij. Kjodo të zbatohet jo vetëm në selinëqëndrore, por në të gjithë zyrat einstitucionet e OKB-së në mbarëbotën. Ky vendim u përshëndetnga organizatat mjedisore nëgjithë globin.

Qendra Rajonale e Mjedisitpër Europën Qendrore e Lindore(REC) Zyra në Shqipëri, membështetjen e Ambasadës sëMbretërisë së Vendeve të Ulëta,njofton hapjen e thirrjes përpranimin e Projekt Propozimevenga Organizatat Jofitimprurësepër mbështetje në kuadër tëFondit Special Holandez 2“Projekte Mjedisore me NismaVendore”.

Komponenti i Granteve i këtijProgrami do të identifikojë dhembështesë projekte të OJF-ve qërezultojnë në ndryshime pozitivetë kushteve mjedisore dhe nxisine përmirësojnë proceset gjithë-përfshirëse të planifikimitmjedisor, vendimmarrjesmjedisore dhe nivelin endërgjegjësimit për mjedisin. Meanë të këtij programi synohet që:

• të përmirësohet procesi dherezultatet e planifikimit mjedisornë nivel vendor;

• të mbështetet përmirësimidhe rehabilitimi i kushtevemjedisore dhe jetesës përkomunitetet vendore;

• të nxitet bashkëpunimindërmjet aktorëve të ndryshëmpër mjedisin;

• të përmirësohen nivelet epjesëmarrjes dhe ndërgjegjësimittë publikut për mjedisin.

Programi parashikon tre llojegrantesh, në varësi të shumësmaksimale në dispozicion përsecilin grant:

• grante të voglashuma në lekë e barazvlefshme me5.000 EUR

• grante të mesme

EPOKE AKULLNAJASH PAS 10.000 VJETESHEPOKE AKULLNAJASH PAS 10.000 VJETESHEPOKE AKULLNAJASH PAS 10.000 VJETESHEPOKE AKULLNAJASH PAS 10.000 VJETESHEPOKE AKULLNAJASH PAS 10.000 VJETESHnevoja të shtypim butonin epanikut dhe nuk do të thotë qënjerëzimi s’duhet të luftojë mëkundër ngrohjes globale, që ështëproblemi akut “.

Studiuesit, me bazë nëBritani dhe Kanada, thanë javëne kaluar se gazrat nga efekti serrëmund të shkaktojnë, që në tëardhmen të krijohet një ngricë, ecila do të mbulonte një pjese tëmadhe të Kanadasë, SHBA-së,Europës e Rusisë me akull tëpërhershëm. Planeti mund teperballet me nje ngrice me te keqese ajo e Epokes se Akullnajaveduke filluar qe as 10000 vjetesh,duke iu dhene shoqerive teardhshme shkak per shqetesim.Kjo eshte e kunderta e ngrohjesglobale, thane shkencetaret diten

e merkure. Studimi mbështetet nëtë dhenat e marra nga fosile detarepor, edhe nga shmangia e orbitëssë Tokës në mijëvjeçarët që vijnë.

Studimi vëren se nëkëndvështrimin gjeologjik, do tëthotë që ngricat fillojnë që nesërpor mund të mos ndodhë perdhjetëra mijëra vjet. Në epokën efundit të Akullnajave, nivelet edetrave ranë me rreth 130 metradhe pjesa më e madhe e Rusisë ushkëput si një copë e madhe akulli.Crowley u shpreh se na mbetetedhe shumë kohë për të diskutuarmbi nivelin e duhur te efektit serrëdhe shton. “Jam i bindur se disagazeta do të shkruajnë se “CO2është i mirë për atmosferen”, ose“CO2 na bën mirë”, por kjo nukështë e vërtetë.”

Shkurt nga bota

PANELE ME TEEFEKTSHME DIELLOREShkencëtaret e Institutit

Politeknik Rensselaer, në NeëYork, kanë krijuar një shtresë tëre kundër reflektimit, që rritefektshmërinë e paneleve dielloredhe lejon rrezet e diellit tëpërthithen nga pothuaj të gjithekëndet. Këtë e arritën dukepërdorur aparate projektimi -nanoteknologjike në nivelmolekular. Një qelizë e patrajtuarsilici, që përbën panelet diellore,absorbon mbi 2/3 e rrezatimitdiellor që ai merr. Por me shtresëne re nanoteknologjike, kjo shifërrrite në 96.21 %.

KORALET ARTIFICIALE -EKSPERIENCE E RE

Në një lagunë bregdetare nëjug të Japonisë brezi koralor, icilësuar nga më të bukurit, ështëzvogëluar në 20 % gjatë 20vjetëve të fundit. Për ta rikthyernë gjendjen e mëparëshme,shkencëtarët kanë menduar të“rimbjellin” korale të reja në këtë

zonë. Ideja është të kultivohenkorale të vendosura artificialishtnë mbajtëse prej qeramike të cilatmë pas do të zhyten nëboshllëqet e krijuara.

Drejtuesit e projektit nëBashkimin e Shkencës eTeknologjisë Detare të Tokiosthonë se : “ Asnjëherë nuk është

krijuar ndonjë brez koralor nëmënyrë artificiale. Por nemendojmë se do t’ja arrijmë kësajbrenda dhjetë vetëve.”

Studiuesit e teknologët kanëfilluar mbjelljen në qeramikë 6000korale dhe gjatë 18 muajve nëvazhdim do t’i “ mbjellin “ ato nëfondalet detare.

shuma në lekë e barazvlefshme me15.000 EUR

• grante të mëdhashuma në lekë e barazvlefshme me40.000 EUR

Për kërkesat dhe kushtet eaplikimit për këto grante shikoniUdhëzuesin për Përgatitjen eProjekt Propozimeve. OJF-tëaplikuese duhet të plotësojnëkushtet dhe kriteret e paraqituranë Udhëzuesin e plotë dhe tëplotësojnë Formatin e Aplikimit përProjekt Propozime, që gjenden nëzyrën e REC në Shqipëri, ose nëadresën e mëposhtme në internet:

http://albania.rec.org/Projects/Grante/TF2/TF2_grante.html

Vini re: Udhëzuesi përpërgatitjen e Projekt Pro-pozimeve është rishikuar sëfundmi. Bëni kujdes që të merrnidokumentin e rishikuar nëkorrik 2008.

Afati i dorëzimit të ProjektPropozimeve ështe: 19 Dhjetor2008.

Projekt propozimet duhet tëparaqiten, në origjinal, në zyrën eREC në Shqipëri brenda datës sëcaktuar.

Për më shumë informacionlidhur me këtë program mund tëkontaktoni, në zyrën e REC nëShqipëri me:

Alken Myftiu, e-mail:grants@albania.rec.org; tel/faks:+355 4 2232928;

REC ShqipëriRr. Ismail Qemali, Nr. 27Kutia postare 127, Tiranë,

ShqipëriInternet: http://albania.rec.org

THIRRJE PËR PROJEKTE MJEDISOREPËR ORGANIZATAT JOFITIMPRURËSE