/AGE~lr'.'

KOMUNIKAC

primlienc-13 . 12. ltOo.:rOrg, . . "i VCljednost

01 . : ~~~€){

.>' ~ ,- ~r"aONSKE

. C>,iELATNOST

Društvo za telekomunikacije "MTEL" d.o.o.KraljaNikole27a81000 Podgorica,

RepUblik~ GoraBroj: :t'elODatum: ~. I.!l..0::;.

AGENCIJA ZA TELEKOMUNIKACIJE I POŠTANSKU DJELATNOSTPod2:orica

nlr direktor Zoran Sekulic

Predmet: Konsultativni proces o Nacrtu Pravilnika o metodologiji proracuna netotroška pružanja i visini i nacinu placanja naknade za finansiranje Univerzalnogservisa ( nadalje -Nacrt)

Poštovani gospodine Sekulicu,

Nacrt prilicno odstupa od ideje Univerzalnog servisa kao komercijalne usluge, koja jeprimijenjena u Zakonu o elektronskim komunikacijama (nadalje- ZEK), pa u smo ovojfazi konsu1tativnog procesa naglasak stavili više na opšte primjedbe. Ipak, u Prilogu cebiti dostavljene i pojedinacne primjedbe, unesene direktno u tekst Nacrta.

OPŠTE PRIMJEDBE:

Cini se da je u Cl 57 St1, ZEK-a napravljena greška, te da umjesto pozivanja naclan 53 , treba da stoji clan 52. Vjerujemo da ova greška nece uticati na daljurazradu i primjenu regulative o US-u.Cini se da razlika u definiciji neto troška koje daje ZEK od one koje daje Nacrtmože biti razlog konfuzije. Predlažemo da se koristi definicija koja postoji uZEK-u.Zakon US tretira kao komercijalnu uslugu u cijeloj zoni servisa, cija se cijenaodreduje na osnovu prosjecnih troškova. Cak i u slucajevima kad se Univerzlniservis pruža korisnicima sa niskim primanjima i invaliditetom zakon predvidapostojanje posebnih komercijalnih paketa usluga. U slucajevima komercijalnogpružanja usluge ne može biti govora o neto trošku ( gubitku) koji se pojavljuje pripružanju univerzalnog sevisa.S aspekta obracuna realnog neto troška US-a , važno je obezbijediti da je cijenakomercijalne usluge US-a realna. U tom smislu, treba posebno razlikovati slucaj

kad je Operator US-a odreden putem Tendera, na kojem je jedan od kriterijumaponudena cijena komercijalne usluge i povoljnosti za posebne kategorijekorisnika.

Samo u slucajevima kad Agencija namece obavezu posebnih tarifa za korisnike saniskim primanjima i invaliditetom ( Cl 55 St4, ZEK) , operator ostvaruje netotrošak( gubitak), i to usled razlike izmedu tarife koju namece Agencija iodgovarajucih komercijalnih tarifa. Imajuci u vidu ovu koncepciju, znacajno seuprošcava proracun neto troška US-a, a time i sadržaj ovog Pravilnika,

POSEBNE PRIMJEDBE - u prilogu

Za sve buduce aktivnosti po ovom pitanju stojimo na raspolaganju.

Izvršni direktorDruštva za telekomunikacije MTEL d.o.o.

2

/

PRILOG - POSEBNE PRIMJEDBE

Na osnovu clana 19 a u vezi sa clanom 8, clana 57 stav 3 i clana 58 stav 2 Zakona o elektronskim komunikacijama("SI.List Crne Gore", broj 50/08), Savjet Agencije za elektronske komunikacije i poštansku djelatnost na sjedniciSavjeta održanoj donosi

ZEK C'lan 57

(I) Operator Univerzalnog servisa ima pravo na naknadu neto troškova, ukoliko mu

obezbjedivanje usluge. u skladu sa obavezama iz c~.52 53'n?t?~5 oV()~,:a](()~la,J!~~~!~(a~}ja-neprave~an teret i prouzrokuje neto troškove.

u_- --u---~ -_u-

ILK-55 .

('ijene pojedine usluge iz opsega Univerzalnog servisa, kod pojedinog operatora. moraju bitijednake na cjelokupnom podruc}u i :::asve korisnike u Crnoj Cori.

(3) Operator Univerzalnog sen-isa može pod komercijalnim uslovima. ponuditi cjenovne opcijeili pakete. za korisnike sa niskim primanjima ili lica sa invaliditetom.

(-1/ Ako Agencija utvrdi da su cijene iz stava I omg clana previsoke, ob:::irom na prosjec'nu

mjesdnu zaradu, ::ahlijevace od pružaoca Univerzalnog servisa da ponudi ~osebne larife iliposebne pakete za korisnike sa niskim primanjima ili lica sa invalidilelom, koje su razlicile

od onih koji se u te svrhe obe:::bjeduju pod komercijalnim uslovima. l_~ ou _uu-_m ------(5i Agencija odreduje nacin procjene pristupacnosti cijena usluga. opsega usluga i posebnih

paketa. a Ministarstvo, uz saglasnost ministarstva nadležnog za poslove socijalnog staranja,

odreduje kategorije potro.~aca koje se smatraju licima sa niskim :::aradama, odnosno licima

Comment [DJ1]: Ovoje vjerovatnogreškau Zakonu,

--- 1 Comment [DJ2]: AkojeUSkomercijalna Uslnga, onda nepravedanteret može poticati iskljcivo po ovomosnovu ,

sa invaliditetomPRAVILNIK

o metodologiji proracuna neto troška pružanja i visini i nacinu placanja naknade za

finansiranje Univerzalnog servisa

Sadržina pravilnikaClanl

Ovim Pravilnikom se ureduje nacin obracuna neto troškova, materijalnih i nematerijainih koristi, koji se uzimaju u obzirprilikom proracuna neto troška pružanja usluge Univerzalnog servisa, kao i visina i nacin placanja doprinosa operatoraza finansiranje pružanja usluga Univerzalnog servisa,

Znacenje pojedinih izrazaClan 2

Izrazi upotrebljeni u ovom Pravilniku imaju sljedece znacenje:

I. Obaveze pružanja usluga Univerzalnog servisa su obaveze koje Agencija za elektronske komunikacije ipoštansku djelatnost Crne Gore (u daljem tekstu Agencija) rješenjem na period od 5 (pet) godina nalažejednom ili više operatora Univerzalnog servisa, tako da pružanje Univerzalnog servisa bude obezbijedenona cjelokupnom podrucju Crne Gore,

NematerijaIne koristi pružanja Univerzalnog servisa su koristi koje nije moguce neposredno i egzaktnoizmjeriti, vec samo procijeniti, a koje operator Univerzalnog servisa dobija uslijed svoje veceprepomatljivosti, prisutnosti na cjelokupnoj teritorij i države i primjerno tome manjih troškova potrebnihza širenje mreže do novih krajnjih korisnika i marketinške prednosti zbog pristupa širokoj bazi telefonskihpretplatnika,

Materijalne koristi pružanja Univerzalnog servisa su mjerljive koristi koje operator Univerzalnog servisadobija pružanjem tih usluga,

!Neto troškovi pružanja usluga Univerzalnog servisa predstavljaju onaj dio troškova nastalih po osnovu

2,

3.

4.

~

obaveze pružanja Univerzalnog servisa koji nije moguce pokriti prihodima, materijalnim inematerijalnimkoristima, koji proisticu iz pružanja tih uslugaL m u '---

Doprinos zafinansiranje pružanja usluga Univerzalnog servisa (u daljem tekstu Doprinos) predstavljaiznos, izražen u evrima (EUR), ciji su obveznici svi registrovani operatori u Crnoj Gori, i koji se možekoristiti iskljucivo za pokrivanje iskazanog i odobrenog neto troška pružanja usluga Univerzalnog servisa.

5.

Ostali izrazi upotrijebljeni u ovom Pravilniku imaju isto znacenje kao i u Zakonu o elektronskim komunikacijama("SI.List Crne Gore", broj 50/08; u daljem tekstu Zakon).

Obracun neto troškova

Clan 3

Operator Univerzalnog servisa dužan je da pripremi troškovni model obaveze pružanja usluga Univerzalnog servisa,koji ukljucuje i obracun neto troškova,

Obracun neto troškova mora biti objektivan, proporcionalan, transparentan i nediskriminatoran,

Obracun neto troškova operatora Univerzalnog servisa mora sadržati kompletan postupak, kriterijume obracuna, kao iracunovodstvene podatke koji služe kao osnova za obracun.

Neto troškovi pružanja pojedinih usluga Univerzalnog servisa se obracunavaju na nacin da se ukupni troškovi pružanjausluge Univerzalnog servisa umanje za iznos prihoda, materijalnih i nematerijainih koristi, stecenih od pružanja uslugeUniverzalnog servisa.

Ako operator Univerzalnog servisa obavlja više od jedne usluge iz opsega Univerzalnog servisa, obavezan je da iskaženeto trošak pružanja svake od tih usluga posebno. U tom slucaju, ukupni neto trošak pružanja Univerzalnog servisaracuna se kao zbir pojedinacnih neto troškova za pojedinacne usluge iz opsega Univerzalnog servisa.U ukupni trošak pružanja Univerzalnog servisa mogu se ukljuciti samo oni troškovi koji su neposredno povezani sapružanjem usluga iz opsega Univerzalnog servisa.

Operator Univerzalnog servisa u obracunu neto troškova mora jasno identifikovati i opisati:

profitabilne ineprofitabilne geografske oblasti,

kriterijume za definisanje profitabilnih i neprofitabilnih geografskih oblasti,

profitabilne i neprofitabilne krajnje korisnike,

kriterijume za defmisanje profitabilnih i neprofitabilnih krajnjih korisnika,

profitabilne krajnje korisnike uneprofitabilnim geografskim oblastima,

neprofitabilne krajnje korisnike u profitabilnim geografskim oblastima,

granicu na kojoj neprofitabilan korisnik postaje profitabilan, i obrnuto,

troškove obezbjedivanja odredenih povoljnosti za krajnje korisnike sa invaliditetom, po osnovu odluke

Agencije po 7:EK55.4

troškove obezbjedivanja odredenih povoljnosti za krajnje korisnike sa niskim primanjima, po osnovu

odluke Agecije po Zf:X55A

Parametri obracuna neto troškova

Treba ici od pretpostavke da operator osim US-a ne pruža ni jedan drugi sen-is, Odaklece onda namiriti on tmškon '!'!'!??

Comment [DJ3]: Ovo nije adekvatnadefmicija, pogledaj onu iz ZEK-a . Akose prihvati ovakva defmicija , postojecioperator može uslugu US-a sniziti ispodcijene koja je realna I tako dobiri tender .Ostalo mu se onda, $Oglasna zakonumora plariri . U tom slucaju, njegovecijene za korisnike su nerealno niske, dogsubvencije daje država I ostali operatori,pa se stvara distorzija tržišta! III

Comment [DJ4]: Cemu ovo služi? USse pruža na cijeloj teritiriji, acijenausluge se usrednjava, na slican nacin kaošto se to i sada rade operatori. Naime

Comment [DJS]: Naknada za analizuse obracunava na bruto prihod,ukljucujuci I prihod od US-a , onda onapredstavlja legiriman trošak Operatormože pružari iskljucivo univerzalni servis. U šta ce onda ukalkulisati % privodakoji ide za nadzor tržišta. ???

'-1 Comment [DJ6]: Ovi se troškovi ne- -- - - -' miogu nacii u kalkulaciji troška US-avidi 3.6

Clan 4

Prilikom obracuna neto troškova ne uzimaju se u obzir:

!troškovi, koji su posljedica regulatornih obaveza koje su operatoru nametnute na osnovu analize tržištaL

troškovi, koji su posljedica zadovoljavanja obaveza nacionalne bezbijednosti i odbrane države,

!troškovi pružanja elektronskih komunikacionih usluga koje nijesu iz opsega Univerzalnog servisaj,__---

!troškovi kompenzacija i povracaja krajnjim korisnicima, nastali zbog neadekvatnog kvaliteta pruženeuslugeiz opsegaUniverzalnogservisaj-- -- -- -- -- , -- - - -- -- -- - - - -- -- -- --- -- -- -- -- -- --- --- -- --- -- -- --- -- --- ---

!troškovi zamjene, proširenja ili poboljšanja opreme u cilju modernizacije mreže, koja nije potrebna zapoboljšanjeili ispunjavanjekvalitetapružanjaUniverzalnogservisaL-- -- , --- --- -- --- --- -----

Comment [DJ7]:

Comment [DJ8]: Ovo se, podrazumijevavidi 3.6

{N('S

2(

c

!troškovi rasclanjivanja racuna, selektivne blokade odlaznih poziva, uvodenja pre-paid sistema za placanje

pristupa do javne telefonske mreže, odnosno za koriscenje javno dostupnih telefonskih uSlugaj ,. {Comment [DJ9]:

Prilikom obracuna neto troškova, operator Univerzalnog servisa može uzeti u obzir i uracunati:

troškove nastale kao posljedica promjene uslova u odnosu na one koji su uzimani pri javnom konkursu, uzuslov da na objektivan i transparentan nacin može dokazati njihovu opravdanost,

!troškove nastale kao posljedica zahtjeva Agencije za primjenom odredenih tehnickih i drugih rješenja, iliza ostvarivanje ponudenih interkonekcionih ugovora ili saradnje sa drugim operatorimaJ---u u---uu '"

razumnu profitnu stopu i stopu povracaja angažovanog kapitala.

Gubitak pri davanju benefita po osnovu cl

Pravo na naknadu neto troškova

ClanS

Operator Univerzalnog servisa ima pravo na naknadu ukoliko po osnovu obaveze pružanja usluga Univerzalnog servisa

~skazuje gubitak,h!lIS~!l1!a!!1.od9. y:is.i!!eo!>.rac!i.I!at9.gnl::!9 tr9.ška, - --_.. --_. ---_.. -. ---.. _.. -.. -..' -..'

Ukoliko operator Univerzalnog servisa ne dostavi najdalje do kraja šestog mjeseca tekuce godine obracun neto troškovapružanja usluga Univerzalnog servisa u prethodnoj kalendarskoj godini, gubi pravo iz stava I. ovog clana.

Agencija provjerava iskazani neto trošak i o tome donosi odluku.

Za provjeru iskazanog neto troška iz stava 3 ovog clana Agencija može angažovati ovlascenog revizora.

Odredivanje visine doprinosa

Clan 6

Visina doprinosa za svakog pojedinog obveznika racuna se na nacin što se iznos iskazanog i odobrenog neto troškaoperatora Univerzalnog servisa množi sa udjelom prihoda toga obveznika od pružanja javnih komunikacionih mreža,odnosno usluga, u ukupnom prihodu sektora elektronskih komunikacija u Crnoj Gori. Udio je izražen u procentima, nadvije decimale. Ukupan prihod sektora se racuna na osnovu pojedinacnih prihoda svih operatora, koje su isti obaveznida dostave na nacin i u rokovima predvidenim Zakonom.

U slucaju da postoji više od jednog operatora Univerzalnog servisa kome je odobrena naknada neto troška, ukupandoprinos pojedinog obveznika se racuna kao zbiT pojedinacnih doprinosa prema svim takvim operatorima, racunatih nanacin defmisan u prethodnom stavu ovog clana.

Visinu doprinosa za pojedinog obveznika odreduje Agencija.

.--' Comment [DJ10]: Akoje ovo zasvrhuUS-a" ondase to podrazumijeva

Comment [DJll]: komeI zaštoiskazujegubutak,ako mu se samonadoknadujeneto trošak??

,

/

~

,

Odredivanje nacina placanja doprinosaClan?

Obvemici ce svoj doprinos placati neposredno operatorima Univerzalnog servisa, u roku i imosima koje utvrdujeAgencija.

U slucaju da je obveznik placanja doprinosa ujedno i operator jedne ili više usluga Univerzalnog servisa, nije u obavezida sam sebi placa onaj dio doprinosa koji se odnosi na njega.

Transparentnost postupka

Clan 8

Agencija je dužna da objavljuje godišnji izvještaj o naknadama neto troškova za pružanje usluga Univerzalnog servisa,o izracunatim neto troškovima, onematerijalnim koristima koje su bile uzete u obzir prilikom obracuna neto troškova io placenim doprinosima.

Sastavni dio godišnjeg izvještaja iz stava I ovog clana su:

svi pojedinacni obracuni neto troškova dostavljeni od strane operatora Univerzalnog servisa,

rezultati provjere svih pojedinacnih obracuna neto troškova dostavljenih od strane operatora Univerzalnogservisa, odnosno izvještaji ovlascenog revizora u slucaju kada je isti angažovan,

pregled operatora Univerzalnog servisa koji nijesu ostvarili pravo na naknadu neto troška, zajedno sarazlozima za neostvarivanje tog prava, .sva pojedinacna rješenja o visini i nacinu placanja doprinosa, izdata obvemicima doprinosa za fmansiranjepružanja usluga Univerzalnog servisa.

Objavljivanje godišnjeg izvještaja iz stava I ovog clana vrši se na nacin predviden Statutom Agencije.

Stupanje na snaguClan 9

Ovaj Pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u Službenom listu Crne Gore.

Agencija za elektronske

komunikacije i poštansku djelatnost

Predsjednik Savjeta

Dr ŠaJeta Ðurovic