26
culturele krinq t apellen flPoo BRUGGEBKE.

Bruggeske 1975-3A4Web

Embed Size (px)

DESCRIPTION

culturele krinq t apellen flPoo DRihMAAUMIIJKS TIJDSCHRIFT 7 e JAARGANG NR.2 - 4 ' f f ; 4 1 ' N v m 't Bruggeske - 7e jaargang - 1975 - nr. 3 - p 1 R1 TA Criln - • - - - - . r , f• • 7 ', J , • o „A•• vz,„; .• - „ c o o 't Bruggeske - 7e jaargang - 1975 - nr. 3 - p 2 o • ' 0 1 4 1 1 / r = 1 , o \\,:,\ 4 6 . , 6 „ r „„, . , „ , . . 0 6, „ . . „ 6; k Z ;•;7." 2 '•a;' "re ; , t 0 4, 1: • , : • O P 4 -t• , t a r

Citation preview

Page 1: Bruggeske 1975-3A4Web

c u l t u r e l ek r i n q

t a p e l l e n

flPoo

B R U G G E B K E .

Page 2: Bruggeske 1975-3A4Web
Page 3: Bruggeske 1975-3A4Web

-

-4'ff; 41 'Nvm

WV:1111.11ti l

-

1 A T -H U CG E SK E

"OR GAIAIT U r- D EC T

J -Lf :F1 LE KRITTG RAPE LLE -1\T

REDALTIEJ .V.D. W I J CAERT

L C H U T TERJ J AN 9 STia 9

LAY- OUTR 1 TA C r i l n•

DRihMAAUMIIJ KS TIJDSCHRIFT7 e JAARGANG N R .2

-

-

't Bruggeske - 7e jaargang - 1975 - nr. 3 - p 1

Page 4: Bruggeske 1975-3A4Web

O

0

o

-t• ru4

o

• ' 0o- . r

\\

\\,:,\,

,t a

coo

r

kr,finLixem 0 77 ,, , a ; L IM O

,f • •

7 ', J , • o„A•• vz,„; .•

- „

4 ,1 : • , : •

;, t

"re4

6.,6„ r„„,.,„,..06,„..„ 6;kZP4

W N K A P E LL, EN1411/r=1

A A i % A L LE L a t , , , 'J E F

;•;7."2'•a;'

, , - v ? m a Ti l v c r ,' •0-16-

rqz,..-:p tiKKIEr?, N E U N:two, ' , ,; • j , - 1 0 7 .

't Bruggeske - 7e jaargang - 1975 - nr. 3 - p 2

Page 5: Bruggeske 1975-3A4Web

E N K E L E B E L A N G R I J K E D A T A 0 M

T r a d i t i e g e t r o u w z u l l e n e r t i j d e n s h e t v o o r j a a r 1 9 7 6weer e e n d r i e t a l v o o r d r a c h t a v o n d e n i n g e r i c h t w o r dani n d e DENNENBURGHOEVE, G e e l h a n d d r e e f 9 t e K a p e l l e n .

G ez ien d e gek oz en onde r w er pen e n v o o r a l d e d e s u n d i g ev o o r d r a c h t g e v e r s , d i e v o o r s ommigen o n d e r U g e e n o n b e -k enden meer z u l l e n z i j n , z i j n w i j e r v a n o v e r t u i g d d a tde b e l a n g s t e l l i n g n o g g r o t e r z a l z i j n d a n d e v o r i g ej a r e n

Per s onen d i e d o o r b e p a a ld e o m s t a n d ig h e d e n n i e t o v e rv e r v o e r b e s c h ik k a n k u n n e n , i n d i e n z i j d i t w ens en ,door e e n v a n d e b e s t u u r s l e d e n a f g e h a a l d e n t e r u g -geb r ac h t w o r d e n .IT k u n t n u r e e d s Uw naam e n a d r e s o p g e v e n d o o r t eb e l l e n n a a r d e v o l g e n d e t e l n r s , o f e e n k a a r t j e t es c h r i j v e n n a a r h e t v o l g e n d a d r e s :

J . V . D . WI J G A E R T , K o n . A lb e r t l e i 3 8 K a p p l l e n .

TEL: 6 4 4 3 9 2 - 6 4 4 2 0 4 - 6 4 4 5 21- - 6 4 1 4 5 4 .

T E O N T H O U D E N .

OP 2 3 J a n u a r i 1 9 7 6 - v r i j d a g o m 2 0 u .

Onderwerp: "FRANS VLAANDEPEN"Vo o r d r a c h t g e v e r : D E HEER INGENIEUR MONTHAYE,

OP 2 0 F e b r u a r i 1 9 7 6 - v r i j d a g om 2 0 u .

Onderwerp : " H ET KLASSIEKE JOEGOSTATLEVo o r d r a c h t g e v e r : D E NEER J AN s o l m s .

OP 1 9 K a a r t 1 9 7 6 - v r i j d a g om 2 0 u .

O nderwerp: " PAR I J S"Vo o r d r a c h t g e v e r : D E HEER RAYMOND VAN UFFEIEN.

't Bruggeske - 7e jaargang - 1975 - nr. 3 - p 3

Page 6: Bruggeske 1975-3A4Web

J A A R S N I P P E R S .

K a le i d o s k o o p v a n mens en e n d i n g e n u i t d ee e r s t e h e l f t v a n d e t w i n t i g s t e e e u w .

I 9 2 2 .

+ I n P a r i j s : o p e n i n g v a n e e n n i e u w c a b a r e t : " L e - B o e u f - s u r - l e -T o i t "C i t r o ë n p a k t u i t m e t e e n e n o r me l i c h t r e k l a m e o pde E i f f e l t o r e n .

+ 3 r . B a n t i n g , e e n Canadees f y s i o l o o g e n p h a r m a c o lo o g , s p u i tv oor d e e e r s t e m a a l i n s u l i n e ( t e g e n s u i k e r z i e k t e ) i n , b i jeen 1 4 j a r i g e j o n g e n .

+ T e A n t w e r p e n w o r d t d e V la a m s e T o e r i s t e n b o n d g e s t i c h t . S i n d s -d i e n u i t g e b r e i d m e t V la a m s e A u t o m o b i l i s t e n b o n d ( VAB) V la a m s eV e r e n i g i n g v o o r W a t e r s p o r t , d e V la a m s e K a m p e e r t o e r i s t , d eVlaams e Wa n d e la a r s b o n dV o o r z i t t e r s E d w a r d L e o n a r d ( 1 9 2 2 - 2 3 ) B . P i l ( 1 9 2 3 - 2 8 ) S t a nLeur s ( 1 9 2 8 - 5 2 ) J o z e f V a n O v e r s t r a e t e n .

+ .Dood v a n M a r c e l P r o u s t

I n I t a l i g : M a r s o p R ome, M u s s o l i n i k o m t a a n d e m a c ht .

+ S t a l i n w o r d t a lg e m e e n s e c r e t a r i s v a n d e C o m m u n is t i s c h e P a r -• i j .

+ Pa u s B e n e d i c t u s X V w o r d t o p g e v o l g d d o o r P r i n s X I .

+ L o u i s A r m s t r o n g k o m t a l s 2 e . k o m p o n i s t e n t r o m p e t t i s t i nh e t o r k e s t v a n K i n g O l i v e r .

+ T e L o n d e n w o r d t d e B r i t i s c h B r o a d c a s t i n g C o r p o r a t i o n g e -s t i c h t , d e BBC

+ F o r d M o t o r C ompagn ie v e s t i g t z i c h i n B e l g i g . ( 8 0 m a n ) .

+ L e o n a r d V o l l e y o n t d e k t i n U r k o n i n g s g r a v e n m e t v e e l g o u d e nv oor w er pen .

't Bruggeske - 7e jaargang - 1975 - nr. 3 - p 4

Page 7: Bruggeske 1975-3A4Web

T oet - Ank - Amon.Na 1 5 j a a r s p e u r w e r k o n t d e k t d e B r i t s e a r c h e o -l o o g B r . H o w a r d C a r t e r , o p 4 nov ember 1 9 2 2 d ein g a n g s t r e d e n v a n h e t g r a f v a n T o e t - A n k- A n o n ,i n h e t d a l d e r K o n i n g e n , e e n v a l l e i n a b i j T h e -be.Lor d C a r n a r v o n , d e g e l d s c h i e t e r v a n d e e x p e d i -t i e , b e z e t e n v a n p i r a m i d e s e n mummies , w o r d t p e rt e l e g r a m v e r w i t t i g d e n v e r t r e k t u i t E n g e l a n d a mde v e r d e r e o n t w i k k e l i n g v a n n a b i j t e v o l g e n .Behoedzaam v e r d e r g r a v e n d , s t u i t men o p e e n d e u r ,een a c h t m e t e r l a n g e g a n g v o l p u i n , e e n t w e e d es tenen d e u r m e t e e n o n b e s c h a d ig d z e g e l .Na e n k e l e s t o t e n m e t e e n b r e e k i j z e r o n t s t a a t e e nk l e i n e o p e n i n g e n d a n v o l g t e e n h i s t o r i s c h o g e n -b l i k d e o n t d e k k i n g v a n d e r i j k s t e d o d e n s c h a tu i t d e n a l a t e n s c h a p v a n d e o u d - E g y p t i s c h e f a r a o ' sBe s c h a t k a m e r i s v o l g e p r o p t m e t v o o r w e r p e n v a ng o u d , z i l v e r e n e d e l s t e n e n , i v o o r , a l b a s t e n e b b e n -h o u t . . . .I n d e k e l d e r o n t d e k t men n o g e e n t w e e d e d i c h t g e -m e t s e ld e d e u r , b e w a a k t d o o r l e v e n s g r o t e k o n i n g -b e e ld e n . Z i j d r a g e n h e lm e n , a r m b a n d e n , v o o r s c h o -t e n , h e lm e n e n s c e p t e r s v a n z u i v e r g o u d .Pas o p 1 7 dec ember 1 9 2 3 z u l l e n d e o n d e r z o e k e r sla n g s d e z e d e u r i n d e e i g e n l i j k e g r a f k a m e r k u n -nen d o o r d r i n g e n . H e t w e r k v o r d e r t t r a a g . A l l ev oor wer pen w o r d e n z o r g v u l d i g e n h e e l v o o r z i c h t i ga f g e s t o f t , v a n e e n l a a g j e p a r a fi n e v o o r z i e n , g e -c a t a l o g e e r d e n o v e r g e b r a c h t n a a r e e n n a b i j g e l e -gen k o n i n g s g r a f . Z o w o r d t d e k o n i n g s t r o o n v a nT oet - Ank - Amon, e e n f a n t a s t i s c h m o o i t a b l e a u i ngoud e n g l a z u u r - d e j o n g e f a r a o e n z i j n v r o u wv o o r s t e l l e n d - d r i e v o r s t e l i j k e p r a a l b e d d e n , v i e rgouden w agens , s i e r s t o f f e n , m a n d e n . . . i n t o t a a lmeer d a n 2 0 0 v e r s c h i l l e n d e k o n i n k l i j k e s c h a t t e no n t d e k t .Op I I nov ember 1 9 2 5 i s h e t d a n z o v e r . T o e t - A n k -Amon - r u i m d r i e d u i z e n d j a a r g e l e d e n a l s k i n dv an n e g e n j a a r t o t k o n i n g g e k r o o n d e n o v e r l e d e nop 1 9 j a r i g e o u d e r d o m - w o r d t v a n z i j n z w a c h t e l son tdaan . B e mummie z e l f w as b e s t r o o i d m e t m e e rdan 1 5 0 k o s t b a r e j u w e l e n . . . B e o n t d e k k i n g v a ndeze e n o r me s c h a t t e n v i n d t e e n g e w e l d i g e w e e r -k la n k i n h e e l d e w e r e l d .Toen K o n i n g i n E l i s a b e t h i n m a a r t 1 9 7 2 d e g o u d e nj u b i l e u m t e n t o o n s t e l l i n g T o e t - An k - Amo n t e L o n d e nopende- s l e c h t s e e n k l e i n d e e l v a n d e s c h a t t e nwas e r t e z i e n - b e t a a l d e men v o o r d e v e r z e k e r i n ga l l e e n I m i j a r d 4 0 0 m i l j o e n B.21?.

't Bruggeske - 7e jaargang - 1975 - nr. 3 - p 5

Page 8: Bruggeske 1975-3A4Web

9 2 3 .

+ D o o r e e n v e r n i e t i g e n d e a a r d b e v i n g i n J a p a n w a r d e n i n J o k o -hama e n T o k i o m e e r d a n e e n h a l f m i l j o e n h u i z e n v e r w o e s t .Er z i j n 8 0 . 0 0 0 d o d e n .

+ F r a n k r i j k e n E e l g i b e z e t t e n d e R u h r . D e Am e r ik a a n s e b e z e t -t i n g s t r o e p e n t r e k k e n z i c h t e r u g .

+ I n fl a t i e i n D u i t s l a n d . M i s l u k t e P u t s c h t e M I-I n c h e n .+ T u r k i j e w o r d t e e n r e p u b l i e k .

+ C a l v i n C o o l i d g e w o r d t p r e s i d e n t v a n U . S . A .

+ I n Wenen w o r d t d e I n t e r p o l g e s t i c h t .

+ H e t R i v i e r e n h o f t e D e u r n e w o r d t g e o p e n d v o o r h e t p u b l i e k .

+ S t i c h t i n g v a n SABFNA ( v o o r h e e n SNETA 1 9 1 9 ) .

+ D e e e r s t e b a l l o n b a n d e n ( l a g e d r u k banden) k omen i n g e b r u i k .

+ Bo o d v a n H ugo V e r r i e s t e n L o u i s C o u p e r u s .

+ A r t h u r Va n S c h e n d e l p u b l i c e e r t " A n e l i n o e n d e l e n t e " .

+ C e c i l B . d e M i l l e d r a a i t " D e T i e n G e b o d e n " .

+ I n w i j d i n g v a n h e t B o s u i l s t a d i o n t e A n t w e r p e n , m e t e e n i n -t e r l a n d B e l g i ë - E n g e l a n d . U i t s l a g 2 - 2 .

+ I n d e V e r e n i g d e S t a t e n w o e d t d e r a g e v a n w e d s t r i j d i n m a -r a t h o n - d a n s e n . R e c o r d s w a r d e n o p g e d r e v e n t o t 4 6 u . 5 4 u . 6 7 u .

+ K o n i n g i n E l i s a b e t h v a n B e l g i b e z o e k t m e t h a a r z o o n P r i n sL e o p o ld h e t g r a f v a n T o e t - An k - Am o n . Z i j z i j n d e e e r s t e nv an e e n l a n g e r i j v o r s t e n e n s t a a t s l i e d e n . N i e t l a n g n a h e tB e l g i s c h s t a a t s b e z o e k w o r d t d e w e r k e l i j k e g r a f k a m e r e n d eaangr enz ende s c h a t k a m e r v o o r t w e e j a a r g e s l o t e n .

.• •

't Bruggeske - 7e jaargang - 1975 - nr. 3 - p 6

Page 9: Bruggeske 1975-3A4Web

I 9 2 zi-•

+ O n t d e k k i n g v a n i o n o s f e e r .

+ V o o r h e t e e r s t i n d e g e s c h i e d e n i s w o r d t , d o o r , S p e n c e r e e nv a c c in g e ma a k t v a n e e n m e t g i f b e l a d e n k a r k a s v a n e e n i n -s e k t , a m d e mens t e b e v e i l i g e n t e g e n v l e k t y p h u s .

+ D e e e r s t e d r a a d l o z e f o t o w o r d t o v e r g e s e i n d v a n L o n d e n n a a rNew Y o r k .

+ A n d r é B r e t o n d o e t z i j n b e g i n s e l v e r k l a r i n g v a n h e t s u r r e a -l i s m e .

+ D ood v a n L e n i n .

+ F r a n k r i j k e r k e n t d e USSR.

+ S t i c h t i n g v a n d e M e t r o G o ldw y n M a y e r .

+ D ood v a n Her man Hey er mans .

+ I n s a me n w e r k in g m e t E . V e t e r a a n s c h r i j f t F e l i x T immer mans" W a a r d e s t e r r e b l e e f s t i l l e s t a a n " .

+ C h a p l i n b r e n g t " T h e G o l d r u s h " .

't Bruggeske - 7e jaargang - 1975 - nr. 3 - p 7

Page 10: Bruggeske 1975-3A4Web

175275 on

' 1 71 4

,,,,,

01177_,

475 n a C H a . :5,75 na

675 n o

975 n a

I T GEBEURDE 1 0 H'T,T J L k n 2 2-- L 7 5

Ee n n l b r i e d i e f e i t e n e n g e b e u r t e n i s s e n u i t h e t v e r r ev e r l e d e n i n e e n o v e r z i c h t w i l b e Tn a n d e le n .

0 00

ern,

v M r C T : I r i s t u s : t i j d e n s : :L e t a c y z e i n s e k e i z e r r i j k w a s e r r o n dE i s t i j d i n a o-: : e : ; e y en r u L t z lt e u s er v oo r Let

b o u-, . r em vaJi =oie vilJals. alaro::t woonfe uen

e r i n fl a t s . I n t e r e s s a n t v o o r o n s i s f e 1 2 e f e -f e 1 i n g v a n C i c e r o , d a t r i j n v r i e n d C a e l i u sv o o r z i j n l u = e u r e • fl a t i n e e n b l o k , 1 5 O t O f r .h u u r b e t a ' l _ e n .

75 n o g e b o o r t e j a a r v a n S u e t o n i u s ( 7 5 - I 5 0 ) , d e s e l l r i j v e r v a nde L c e l O e rs i i o , s.r a fi e 3 n e n i n d e l e f e n sb e s c L .r i j v i n fl van

e i r e r C l a u d i u s ( 4-1 - 5 7 ) s c L r i j f t L i j : " C l a ud t T i s l ie t

de j o d e n d i e o a a n s t o e n v a n CHaESTCS v o o r t d u r e n fw a n o r f e l i j k e : f e n v e r o o r z a a k t e n , u i t C o n e v e r d r i j v e n . "En v a n k e i z e r L ' e r o ( 5 7 - 6 ) v e r t e l t :-L i j : " F e r o l i e t d e

c L r i s t e n e n t e r e c L t s t e l l e n , _-z l e n s e n v a n e e n n i e u l e e n

o n T u re g o d s e i e n s t i , : e s e t e . "

: t i j d p e r k v a n d e I l l y r i s c 7 : l e k e i z e r s i n ' : T I o.. 2 e , 7 : 2 e t

L u r e l i a n u s , v e r e e r d e r v a n d e O o s t e r s e z o n n e ,- ,o f .C = u r i n v a n 37-ooe b e g o n n e n . " ::_ e r s t e l v a n±_1.1re lianus E e e f t D a c i c a , b e v e i l i g t d e D o n a u = e n s ,v e r d r i j f t b e n , d e n 1 . la : 2 a n n e n u i t I t a i i (.3 . .CHR. : i s L u n n e n , e e n T u r k s - o = o o l s s t e

-o p e v o l 1 7 , d o o r d e

e xT)a n s le v a n h e t C ' L i n e s e r i j k n a c. r ' L e t w e s t e n v e r -d r o n g e n , v e r n i e t i e n o v e r W o l a e n t o n a u o p d r i n g e n d ,TTet A u s t r o g o t i s c h e r i j I : v a n E r m a n a r i k i n d e R u s s i s c L ev i a.z 7. t en .G e b o o r t e j a T r v a n d e C , 3 = i f a t j u s ( 5 7 5-7 5 ) . T : : i j w a sde b e l a n g r i j . s t e 1,n g e l s a L-s i s c L e n i c ei o n ar i s en 1 7 .e r k-

o r 7 a n i s a t o r d e r v ro e . 7 e -i d d e l e e = e n . S t i c T a t er v a P .

v e l e 7 . 1 c o r - . . te r s h e c h-H t p v e7 ] b e lc a cu : cru. rijn

r e n d i s e r k o n d e r ri'e, Ge' s e e n " f e F r i e z e n . I n 7 5 4w e r d h i j n e t 5 C I a e,f e w e r k e r s b i j D o k u ci d o or ,fl e no

h e i d e n s e : Fs r ie z e n v e r o o r d .

775 n o I n C e t C b s t e n b o . I L E e k a l i e f L a n s c e r , d e Z e g e -r e , : Z e : j c r v e n i n 7 7 5 ( 7 5 - 7 7 5 . ) , l a n g s ' 3 y z a n -t i f n s e 7 r e n s v e e l v e s t i n g e n e n t e v e n s d e l a o o f c l s t a c l. . a n d a d a a n d e r i v i e r d e T i r i s , w e l k e s t a d . e e n v a n

b e r o e d e 7 i f d e l T , u n t e n w e r f v a n d e I s l a i -t i s c7, : e we re lca .

775 n a a l a . : S t e r f l a a r va n . h o d e,r T i j 7 . : I I , k l e i n z o o n v a n .; , o d e w i j T . :

:C l T r o r e , L l o o n e n e r f : e n a a l-: _ v a n I l o r e l d e G r o t e ,

't Bruggeske - 7e jaargang - 1975 - nr. 3 - p 8

Page 11: Bruggeske 1975-3A4Web

n

1075 n a CH: a . : G r c r i V I I ( : : : i l f e b r a n e i s ti n v o e r i n v a n 7 :e t c e l i b a a t , v e r T , Di e f t

(T a n : f e l i n _ 7j, : e e s t e 1 i j 17 : e a b t en ) en fe l e ] :: : e ni n -

v e s t i t u u r ( a a n s t e l l i n g v a n , e e s t e l i j k e n C o o r b e t7 e z a ) . 7 , i j nʻc 7 - o e l i s b e t e r el e l le

s e z a g a a n b e t g e e s t e l i j.L e o n e e r ,7 e s e t t e 7 z i a l 7 re n

en b e ' L l e e r s i n v a n -f c - 3 e o o r c i e a u s.

?wee ,e b eu r t en i s se n f.e elfee eeuw tot een

t i j : C o s t e r s 3 c ] : 1 is ( I 0 5 ) e nce I n v e s t i t u u r s t r i j e ( I C 7 5 - 1 1 2 2 z i e 7 :.i . e r b o v e n ) ,su . e s t r i j - 2 1 t u s s e n e 7 1 S t r ; a t , t u s s e n 1 . 7 a sen 7 . . . e ize r, t u s s e n C r e g o r i u s V I I e n

1175 n a C a o r i e e r i o e e v a n C e l i a a s l a n C s e e e e l s i 2 e e u n s t-;:et als voorna7z vertesenwoorei:er: aoffrie,f, van

( 1 1 1 0 - ' 1 7 5 ) .C n t s t a a n v a n o o T D e r o e f e l i e l t i s c h e o f A P : t h u r r o a nW L E = I T ( I I 7 5 - 1 I,X ) . I n I I i E 9 v e r ze n l e ve r t fe

r o- -.7 .an van alewein ver.aal van Ce avontuurlij1:e

t o c : _ t t e r o-7 . s 7 o r i ng v a n w e e en z ev en s c ba a in o rf —

12._,eç'e=er door cle Westv3a:i:1,7 ==LIC en voltocie

e o = 1 O S T A T a 21 i s f e z e r i f,: L e r r o-, : a n L o c lz s t

w a a r s c i j n l i j 1 7 _ e e n o o r c r o n k e l i j D i e t s g e fl i c h t ;i n L-e v l is er :e-en Frno origineel van bel.l.ene.

1275 n a d i e n n i e u w e b o w s t i : 1 1 , d e F r a n s e E , o t i e l : , v e r o v e r t' f e s t -.3 u r oa , z ui ve rs te v c, or ee lc le n

d ie t a i j n l . a n e z i j n .d e 1 : a t I l e e r a le n v a n S t r a at o 5 u rg

( 1 1 7 6 - 1 2 7 5 ) e n v a n 1 7.. 7 o u l e T . ( I T -I 2 7 5 )

I 7 5 n a t o e n e-l e n f : T e b e t a T :e n i s v an (-7 . e s t ef . en is een s-p i ee l

v a n L e t i n t e n s i e v e r w o r e n v a n i n t e r l o c a l eO n Ce r l e i C i n 3 v a n o n t s t a t e e n b e l n e n c e -i l e e n s c a 7 v a n ] : u i t s e s t e C e n ( :-. 1 . 1 , ) t e r b e v e i l i g i n g

v a n d ie fl s W a l e . e l a r I V . 4 t t e r t a g ,k o n i n .-_ , e ne a r en , Ce ste -J= veau

r o e s t veroest i n' 5 7 5 , T e o f t n o t e e n o o r l o g -a n z e t o t T e v o l g .7J'of"7:7- von -±"--'001:-COIC (I3-13-I3Y5) scrirlver van Let

e r c e e e n b e r u c j z t e v e r d i I L

0 : 2 „ s t r e e s I ' 5 7 5 w o r C . t c a n e 7 L 17. V C ' So l r-e wo r i..-. t en voLrtezet 'door een Via:ling uit Let

z u i,l en van :est-71aaneeren. ;Jeze nieuwe bewerL7.in r

w o r t a = i = a fl a T a7, 1 T 1 Y 7 e.n e t e n .

e e u w o n t s t a t i n o t b e r t o : c l o : . r a b a n tdie T1 . 1 -b a n t se t o e e 7 .,a 3 t c i e : i n t-J a n s e r I 7 :

t e ' s - 7 : e r t o : : e n b o s c 7 .-: _ ( I 7 5 - I 5 Z ) .

Ib-T21 r a C d i i . 7 o r e e f s b l e : v a n d e k-L e i n e s t a f l e u s s fl o o r

r2,e, Stoute, laatste :_:ournenisce berto.

3C7Tar 1 7 , 77.onin,E 7,Tra 2 , n 7 e l a n d , l a n d t i n 7 ra n : : : . -w o r t o n v o l l e n f o , s.e s t e u n f . -Z a r e l

.fe S t o u t e e n s l u i t a l s a u w v r e d e t e T i c q u i s y .die i t l i a a n s e -r e e s t e r S a n C . ro _ 1( = E CI

s c e r t z i j n w o n c o 7 i TToeiz.,

3C7T2S, v a n o n z e 7 1 a a.: o e , : :-z.i _ : = I t i e v e n , s t e r f t

i n :._ , eu ve n . -or cTt be. een tento=stellin gewij.

't Bruggeske - 7e jaargang - 1975 - nr. 3 - p 9

Page 12: Bruggeske 1975-3A4Web

-LT 0

.1P

T _ 0-T e rs e cer en 7,=T7en kuiert, ceniet van de

z u i v e r e -l u c h t e n h et e e '. ; Iw i e onze ihhee,se loofber.

n eJ je ele neerser van 7aet wou(f., C.,ercus robur, (fie

z o-i er J.7 .c ni n;7 . ±iet je fat er zo een. clorize 5:C soTArten

' L e J t a n ?' 1 :7, eu we :-.1 =7 zijn :.:ruin fe z-7,3-arste stor-en trotceren. Is

r e e n - -o n i n s-n r o s te r t e, , var

-:,uuerï- in IE Ce Cre, y 'e vocr en

c i v i e l e f . i e n s t e n i n s t e l r j e ? * l e w e e t !

De b a s t y e r i c ) r e r i e j :-. I e r v i n c e n : a a r i s t o c h

va 3 0 C 7 : : = i n c v a n : L e t b o s •N,/7,Lnv e r : : _ e _ re n n e n a,; , n z i j n v r e e , f v e = rc n c en t a 7: e n.

.;.je 7 7 5,- 1 C e e i: b l: ei en in a 7. r il - 1-e i , zijn vruclit, e eiel,

7 = j e - e e r h e r f o t r a - -; e n e n w a s i n !-, ' J e l i i e l e e =e n , 7 L et

v o e e . s e l v o c r va r7 : : e n s e n z w i j n e n . I n ,: a t s e i z o e n T : o n j e ( f e T i o e f e r s

: ; e t 1 J-u i loofbossen z:197-7, intreL,

.1 n 7 :e 1 7 7 o ffie , v a : T c e 7 - o c e t e r c ' e z u l l e nc o _ i . e a a o n e r o n s t i j C e n s 77e c o r 1,1,7 s e n -n i s s c l i i e n

a l s 0 7 _ 7 1 r r o t . -7-f e t i s n o c h t an s o c 7 .7 . e en e a ra e CC c ;e ne es -

e l .

J-e s y l v a t i c , i s C e • r i n s v a n C e l o o fi e n . - ev o 7 r-n,E-t a •ste var i.dte iten zijn (Y-itronicea) en f]je

De be172::_ is i s s c i e n i n = h-w & h 7 h e n c _ a n

i s o n c e t w i j f e l e l e : 7 a n t e r . 7 : , i j n b a s t i c i v . e n 7 : le e f th e t h o ' , 7 t i s ha r: : . : e n s t e r : : Y : e t e e n c l i c L . t e s t i j e s s t r u c -

t u u r . z i j n T . : ) i n z a, e n ,f r c ' 1,r c e s c h i T n t v o o r

h e t -.7 e n. van : ne ub el ens:

e e l o o r n t j e s n a b b e l e n c r a : a . = v = o h t ebev11 :enoo t. I : n t e r e s s n t w e t e u i s : L e t f e i t c7 i , t b e 7 u , 1 s l e c h t sn o o t j e s c e e f t w a n n e e r h i j 5 i . i n a i e , e n L7' i t, - -Y 37(E , e7 n vijf of zes

l i e t 1 i l . t v e l o f -: e n C e b l a c 7 . o r en v a n C c ce b oo r in s et een fijn

7 n e e f t b e s t re T , : e n . b l a e r e n v a n e e n v r i j -s t a a n e L o = 7 . e r r i 7 e be7_7177. 2Loo77t i n C e h o n f e r f u i z e n c l e m .l j e e ' r t C . a t C H T s t u T : : s i s b e t t o t a l eo = e r v i a : : : . v a n a l ' l i e b l a c .7' e r e n t e s a ., : e n r o n c 7 ,

. e 7 T ic h t a a n z o e a n h e e f tCeze -n i lj o en 17 c7 :t van 7:001=r ontr',a=.

7 o z r o n z e e e n z a-: e 7-r = f r e u s :7 o 7 ,- -7 e r v Ta ' t e b et el en t

Ca t h i j 7e r a ss i il a ti e C jIC crac. 7.7:colzur ey_

w a t e r , i n t o t a a l 3 1 0 ; r a : b i j e e n v e r b r u i v E 7 1 5 075 :o a l o r i e n o v e r,: t - t t o t ' f _ r u iv e s u i lL e r a L ,7 : le r

a f c i f t e v a n 1 7 CC o r a . z u u r s t o f .-crest': tie interesseert =Let alleen 7.Te

a a r co : : : i n y e n i e u r . ? o t h e e e n z i j n E l l a: r o c e s ln : n s t 7 , : , a t i n a t e t e v e r e e f s c a ' J e c o t .

c 7 n a,n e van 7 .: :: )o lz u: .r e-T,L Ce afLifte van zuurstof houc.2.t bet

l e v e n i n s t a n . : a n t c o n-l o r . 7 .,2 1 . a s t a n t e a f-2 i f t e v a n

v r i j e z u , u r s t o f c ' o o r C e 7 .71 ,aa te . e n I , ; o e n i n e a t o s f e e r , h e tz u u r s t o f : 7 : e a l t e v a.n z . l e l u c h t b i = en e n ie t i e nt a l le n j ar en , v07-

l e . ; i : z i j n

't Bruggeske - 7e jaargang - 1975 - nr. 3 - p 10

Page 13: Bruggeske 1975-3A4Web

.2.3e bliCT=..erve -v-:. .-.7:1 77.,- 0-2 een fLonnie fa.,. evenveel L-2,=r-

s t o f a f c c i : L e i f e n a s f o - -: . e n s i n c l e e l f C e t i j . f s e ri c e v o r. L i jn

a e e e n n o cE7. i , : î i( a e f t .

1 a a r e s.L t e r f e 7 : :e n s f . au , :: , en =ett, !soer en winter, •e::::t, ,:us CO

, -2.7enbl ien waroo ,TT_e onae ultvalt, 'L;ijn inetens Io blaff„-

e r v i l : _ t e : = C i : ,c,, T a-r t e o u r st o f v e rb i r u i va= Ce 7 2e ns te f e: :: en .

i e a w w v a n e e n b o o-_-2 . ,: r . c e t . f , : , . . . . .f . r o n i s t a l L ee n n a ia r Ce I r o u tw a a rf e

w o r f e n b o r e l ! V e e l b e t e r I : a n ,,,e , a f e w a a r f e v a n o n 2 e b e u l : b e -

: . e r e : : . C c o t u i t t e re Tf , e n e n T I o e v e e l j o n T e b o e n e r = e t e n w o r f e n: e : D l a n t a m e o n 7 , e _ f f e " w a e " a l s Ï. .l i e r b o v e n v o o r C i e e n e I C C j a r

oufle 7 r i n s t e b e re i: . 7 .e m.

I n o n e c e v a l :-, , o u fi t 1 7 C 0 j o n 5-e b e u T. : e st a t ie s l :o st en :et een

Yf:roon v a n I c r o n e ce !

L e e s e e n s e v e n v o l r, -e n - . 1 e : : . .-n v t m u s v e r s e: i u it T : : .e t -.: : . ,,r e T : . t i r; e

• : iC r f e ln e Ce r ia n C. e s r ,-e4

..-..2;T a

._ ; . . .J n ʻ I r ï; n1 -. ' , :-2.,7 3 T. ' . i. )-1 . :

-:::_et CaTLet inf.en oocc,em,

-;.:.et listet overal.

1.0e l o t t e l w e e t • . : : : ijm l i e f7. 7-_ e .

Ce.T: v o e r i s T.: T .-.,e-n e n c a l.

Csn w ar e n t a l 7 , ij m . v r ie-z : _f e n

Da t : .-l i j n v i a-( e7 :-. . .; in .,

v o o r --e u n ot en lane,

L i j n l i e f , ,T . l j n i = n e 7 .7.1 n.

i a t e w a e r s o u , fi ' : . : ii v o e r e n ,le t ,. : - .u t riffer wel F,e,-.ieyt?

-is .11i-i.e jr yn0 7_iefs

L e t L r o o t e r w a e r C i s-: L e y t .L i c y i n u we l i e f s a n 2 e n ?.,,Eilo, si en se.:,t niet voer.

a a e t I l e me n t e r l i n f e 7 r o e l l e ,V e r s l e : : : L e n 3 0 1 7 7 7-7 i 7 7 7 7 77 a n o u e e r 1.--.. ; f e l i n f e T 3n o e t e y -,b o o l van Ce l ie ff e von T z,e- -

e r f r o 1 e r i c t , v a n ,f e r f . . .;:-;:e. l i n C e , T i n e , i s e e n -

. ; : o i e , : 7 3 0 0 b o o . : i j n t a T l en T : o .e m

laaT7., : 1 _ , in l a n e m s t e v i 7 e n T e t i e T-i e e r l i j k o m e r o n t e : l a ::

t e r e n .l i j n b l a f e r e m Tre b b e n f_e_ v a r : : v a n e e n h a r t e n i n f e z = e r r u f Wj e 2 „-i j n - .e le bloe;aen al van ver. In fe wintar krijc je linen-

tï::,ee w a n n e e r j e v e r l : o u e n b e n t o f .. : l a a . z 7.3 i j m b e e t .

I n C e t . l j,. f . v e e . :-. 7, -. e l ce : : '. . ro te (-20 ) werf ertonCer Ce liret

r e c-t . :es-: ro len. Tie ter f72eof_ vern.oreel(2. werf, .7.on het '.7,oce

c o r b e l i m r o e m, ,e f a t e r i n b e c te n t ' een j on ze l i nd.e e net fe taTen

i n (f'.e , : ro m, f , e m C.e T i T o r t e l u n a a r T Lo v e : te -p l a nt e m . : :.1 . a .f . fe linfe

n a e e n j a r w o r t e l - : e s c o t e n e n w a r e n f e e i , : e n l i j 7 : . e w o r t e l s i nb l o c i e n C e t w i j e r . 7 . r n f e r . f . , 37:71an we rr7 f . e '.a . 7 ' l e o n s s M u l d i n b e -

s c . o u w,d e n or roe T:j_j L,ijn vriLeic:.

De l i n f e v a z , n o : e i , f.i e v e r i e e n j a a r w e r f o ' : : e 12 . a t , w as ' ; - .' . n

v n C e o 7 : : . f s te e n 7 2,. i s t e e v e,2 : : : - 1 : . r e n i n o n e l a nC . . . :_ i j was : . :e er

't Bruggeske - 7e jaargang - 1975 - nr. 3 - p 11

Page 14: Bruggeske 1975-3A4Web

eLan 6 CCj a , : _ r o u e . 1 a a r s r : e n T . :,1 i 1 7 , s e ' . : T n e 7 n i e t 7 . 7 1 e i n k r e :-: e n ,

v e r n i e t i : f e f e u e n o i n n i n fi e r e a n 1, : , ' j a r f o o r s t o z i n n i c e n

c = 7 . f e n e n e c r a v e n e : : b e t o n = n i a l f : e r i j c i t u n i e n a t u u r - o n u n e n t .

C:. o n o o v e r z i c : t E,. f t e I l u i t e n , e l n ei n w ij : ie t een bo= eie

j a r e n 1 ( , : = 31._ v r i j sr o o t • n t a l o n z e l a n en e n -9,: , r T e n s i er C e.

.!rie 0 1 7 . i ,7J 1 7-_ u s , o o-2 : w el i e• s en oe. ic een heel -ocie loofbo=, eie

e c t e r o n f e r I T . e v i c i s ( l e i e z 1 e 7 , : t e . . , : e z e v o o r o l •-en e . o f e l i j l : ezie71.te w o r e t v e r o o r - a a t e o e r e e n s c 7 i 1-, e 1 fi e s e e e r t 1 9 1 9 i n

E u ro y. ,n w er e i nc ev oe rf .

';e o l !-I e n w or ee n eerst aarneval len eo•r een ii•sollie 7:,C.::estoe1

en i n e e wo n e le n , : :, -. 1.o . s . o n t s t a a n, e . r i nc e n ' i l : te r i l ei i n se o te n cie

'n e t l e v e n e e f e e l v a n , -: e b o o n a a n t a s t e n e n 1-1 e-: . l a : : ,-: t en O r an t e

r i c t e n .

Cu e c re . -e n s e n u i t o nz e r. .e e en t e zul len allict nos ,-Te, tije.

L e b b e n , t o e n i n f . e C l e n r e e f , r o n.f I 9 3 ? a l l e b o n e c o r b o v e n -v e r z . e l e e 2 , i e L t e a a n e t E • s t 7 Te re e n e n n o o 6 I c e f w o n e n o e s t e n c e r o c i ew o r e e n .

07e o- -, ; . ye e nos tI fi rteaî van _a'Tellen 7= .en i_-..en 1-,et een tieltje

l ' r e e.: : o ef n o:-, eeno beij:;.en.

n e t L e-e e n te b e st u r 3 :l ee ft in ::let ncljar ven. Ic:h: het ,,e11;17*ise

i n i t i a t i e f ce n o : : , e n c ): f e C l = e n e r e e f t e r n . c n e t e e n t w i n t i s t a lo l e : : . t e I D e T 1.5 n t e n .: o f o e t C e z e t r e e : t e : : _ i n o t o T : l a r a t r a t n a a 7 t e r7 . : e e r • . • n .W a r v o , e r w i j L i e r o n z e e a n k I n i t s T r e L e n t

:::::02elij7:: 1=111en w i j Y::-. .u . n i e t : l e.: r z o l i c h t o-z : o 7 : r i ne n n et o ns

b e s t a a n f . s r o e n 7 , a t r i : n o n i = . -: e t fi e n t n e c u i t G e b r e i f e n z i e Le

b a. . .en ,fie verwierzfl wereen zouf.en no and selijl: c:or jonse

b o e n v a n e e z e i f f e s o o r t - -J e t e n v e r v a n T e n w o r f e n .

IF,en 1 : l i s Q C e e r 7 1 e i n t j e n e t e e n b o a : : e r v o o r G e e f t 1 .: e t s.e l : i e e 7

e e n l e v-.7 r n c 7 ic e r :. ,,f , :!

L.L,IS

't Bruggeske - 7e jaargang - 1975 - nr. 3 - p 12

Page 15: Bruggeske 1975-3A4Web

MIJ,1ERINGEL B I J E'EN OUDE PRTNTKAART.

Win t e r a v o n d - t I s b a r w e e r . D e r e g e nk l e t t e r t o n o p h o u d e l i j k o p d e r u i t e n v a nh e t g l a z e n a f d a k . i e w i n d r u k t b i j t u s -s enpoz en a a n d e t a k k e n v a n d e bomen e nd o e t d e n e e r g e l a t e n r o l l u i k e n r a m m e le na l s d e b e e n d e r e n i n e e n k n e k e i h u i s . V o o rde r e s t i s a l l e s d o o d s t i l a m me h e e n .

t G e e f t e e n a k e l i g g e v o e l . k1Z i t n o c h -

t a n s v e i l i g g e b o r g e n i n d e war me b e s l o -t e n h e i d v a n d e w oonk amer ,maar i k z i ta l l e e n . . . . a l l e e n . . . .

Wat d o e t e e n 6 5 p l u s s e r - o f z o a l s men hem t e g e n -w o o r d i g n o e m t - i n z u l k e o g e n b l i k k e n v a n eenz aam-h e id ? H o e d o o d t h i j d e t i j d a l s d e l e c t u u r hemn i e t k a n b o e i e n e n h i j i n T V o f r a d i o - p r o g r a m m az i j n g a d i n g n i e t v i n d t ? W a t d o e t h i j ? N a a r d etoek oms t k i j k e n ? D a t z o u m o e t e n , w a n t w i e a c h t e r -u i t k i j k t i s o u d w o r d t e r g e z e g d . k a a r w a t m o e th i j m e t d e t o e k o m s t ? H i j h e e f t z e n i e t s m e e r t eb ie d e n . H i j i s im m e r s u i t g e r a n g e e r d , o p e e n z i j -s poor g e z e t . D e j o n g e r e n h e b b e n g e e n w i j z e r a a dmeer n o d i g . E n d e t o e k o m s t z e l f , w a t h e e f t h i j e rnog v a n t e v e r w a c h t e n ? N i e t s , d a n h e t é n e d u i s -t e r e p u n t , d a t h i j m e t r a s s e s c h r e d e n n a d e r e nz i e t : h e t o g e n b l i k d a t h i j v o o r e e n l a a t s t e m a a lde s l e u t e l i n h e t s l o t z a l o m d r a a i e n e n a l l e s ,waarmee e n w a a r i n h i j e e n g r o o t d e e l v a n z i j n l e -v en h e e f t g e s l e t e n e n w a a r h e e l z i j n z i e l a a nh a n g t , d e r u g z a l m o e t e n t o e k e r e n am e r g e n s t e -r e c h t t e k omen, w a a r h i j z i j n e i n d e z a l m o e t e na f w a c h t e n . N e e n . . . n e e n ! H i j w i l n i e t p e s s i m i s t i s c hwar den, h i j w i l z i c h z e l f n i e t v o o r b a r i g p i j n d o e n .Neen, n i e t n a a r d e t o e k o m s t k i j k e n ; d a n l i e v e reen d u i k i n h e t v e r l e d e n . T o e n w as h e t o o k n i e t a l -l e s r o z e g e u r e n m a n e s c h i j n , d o c h d e t i j d h e e f t d es c her pe k a n t e n v a n a l w a t p i j n d e e d a f g e s l o t e n e nde aangename h e r i n n e r i n g e n d i k k e r i n d e v e r f g e -z e t .

Een d u i k i n h e t v e r l e d e n . . . . _Dat i s s n u f f e l e n i n o u d e b o e k e nen h a l f v e r g e e l d e p a p i e r e n d a t i s o u d e f a m i l i e - a l b u m s d o o r -b l a d e r e n , o u d e p r e n t k a a r t e n b e k i j k e n - e n e r b i j m i j m e r e n - e ne r b i j a l l e s h e r l e v e n . . . . E n z o z i t i k n u m e t e e n o u d e p r e n t -k a a r t v o o r me ; " 3 o e p b e d e l i n g i n O nz e K r i n g t i j d e n s d e o o r l o g1I4-118".Onder het vergrootglas herken ik enkele gezichten-

mensen d i e s e d e r t l a n g h e t t i j d e l i j k e m e t h e t e e u w i g e h e b b e nv e r w i s s e l d .

't Bruggeske - 7e jaargang - 1975 - nr. 3 - p 13

Page 16: Bruggeske 1975-3A4Web

De o o r l o g ' 1 4 - ' 1 8 . . . a l m e e r d a n 6 0 j a a r g e l e d e n - e e n h e e lmens en lev en b i j n a t o c h - t i s n i e t t e g e l o v e n . . . ' k Z i e h e ta l l e m a a l n o g z o g e b e u r e n , . . . . e n l a n g z a a m d r a a i t d e fi l maan m i j n g e e s t e s o o g v o o r b i j . . .

4 A u g u s t u s 1 9 1 4 . D u i t s l a n d v e r k l a a r d e d e o o r -l o g a a n B e l g i . O o r l o g ! W a t b e t e k e n d e d a twoor d v o o r o n s ? N ie ma n d w i s t h e t . N i a m a n d k e n -de d e d r a a g w i j d t e v a n d i e v r e s e l i j k e u i t s p r a a kWe h a d d e n n o g n o o i t z o i e t s e r v a r e n , e r n o o i taan g e d a c h t . O o r l o g b i j o n s ! H o e w as h e t m o g e -l i j k ! B i j o n s ! ! ! M a a r w i j w a r e n t o c h e e n o n -z i j d i g l a n d ; n i e m a n d m o c h t o n s a a n v a l l e n . D a ts tond i n o n s b o e k j e o v e r v a d e r l a n d s e g e s c h i e -d e n i s . O o r l o g ! . . . . .

Na d e e e r s t e o g e n b l i k k e n v a n v e r s l a g e n h e i d e n v e r b i j s -t e r i n g l a a i d e e e n v l o e d g o l f v a n p a t r i o t i s m e e n h e l d e n -moed o p o v e r h e t l a n d . D u i z e n d e n v r i j w i l l i g e r s b o d e nz i c h a a n e n s c h a a r d e n z i c h n a a s t a e e e r s t e c o n t i n g e n -t e n o p g e r o e p e n s o l d a t e n . H u n e n t h o u s ia s m e w as n i e t t es t u i t e n . Z e l f s d e t r a n e n v a n d e a f s c h e id s n e m e n d e m o e -der s e n e c h t g e n o t e n v e r m o c h t e n h e t n i e t h u n g e e s t d r i f tt e b l u s s e n . " Wees g e r u s t , m o e d e r k e , w e e n n i e t , v r o u w k e .B innen 1 4 d a g e n z i j n w e w e e r t h u i s ! D a n i s d e v i j a n d i nde p a n g e h a k t o f t e r u g o v e r d e g r e n s g e d r e v e n " k l o n kh e t v a n a l l e k a n t e n . . . . D e s u k k e l a a r s , z e v e r moeden i nde v e r s t e v e r t e n i e t w a t h u n t e w a c h t e n s t o n d . D e v e r -meende 1 4 d a g e n z o u d e n 4 l a n g e e n k o m m e r v o l l e j a r e nw o r d e n . . . .

De o o r l o g l i e t o n z e g e m e e n t e n i e t o n b e r o e r d . I n d e e e r s t edagen r e e d s b e l a n d d e d e G e n e r a l e S t a f o p h e t G e m e e n t e h u is .De o n d e r w i j z e r s , d i e n i e t o n d e r d e w apens g e r o e p e n w a r e n ,w e r k t e n a a n e e n p a s p o o r t d i e n s t e n a n d e r e p l o t s n o o d z a k e l i j kgeac h t e b e z i g h e d e n . O m d e f o r t e n E r t b r a n t e n K a p e l l e n w e r deen r i n g s p o o r a a n g e l e g d . D e m i l i t a i r e o v e r h e i d o o r d e e l d eook , d a t d e s o l d a t e n v a n o p d e f r o n t e n e e n g o e d z i c h t m o e s -t e n h e b b e n o v e r d e o m l i g g e n d e s t r e e k , o m d e v i j a n d v a n v e rt e k u n n e n z i e n aank omen. D a a r o m w e r d e n t a l r i j k e b o s p a r t i j -en l a n g s h e e n d e K a p e l s e - e n H e i d e s t r a a t m e t d e g r o n d g e l i j k -gemaak t e n - w i e z a l d e m i l i t a i r e s t r a t e g i e o o i t d o o r g r o n -den - d e w in d m o le n v a n E r t b r a n t e v e n a l s d e r i j k s w a c h t k a -z er ne o p d e h o e k v a n d e s t e e n w e g n a a r S t a b r o e k m o e s t e n e rook a a n g e l o v e n .

't Bruggeske - 7e jaargang - 1975 - nr. 3 - p 14

Page 17: Bruggeske 1975-3A4Web

We h a d d e n h i e r o p h e t d o r p , z o a l s o v e r a l e l d e r s i n h e t l a n d ,a l j a a r e n d a g e e n b u r g e r w a c h t . I n d e w a n d e l w e r d d a t o r g a n i s -me a a n g e d u i d m e t d e r o n k e n d e F r a n s e b e n a m in g " g a r d e - c i v i q u e " ,en b e s t o n d v o o r n a m e l i j k u i t mans c happen u i t d e g e g o e d e b u r g e -r i j , d i e am d e e e n o f a n d e r e r e d e n g e e n l e g e r d i e n s t g e d a a nhadden. I n d e s t e d e n h i e l d d i e b u r g e r w a c h t i e d e r e z ondagmor geno e f e n in g e n o f b i j e e n k o m s t e n e n t r a d a f e n t o e d a a d w e r k e l i j k o pb i j s t a k i n g s - e n v e r k i e z i n g s r e l l e n . B i j o n s e n i n d e a n d e r e d o r -pen l e e f d e z e v o o r a l o p p a p i e r e n w as a l l e e n t e z i e n a l s e ro f fi c i e r e n m o e s t e n v e r k o z e n w a r d e n . H e t g a f d a n o o k e e n d a v e rv an b e l a n g a l s b i j d e a lg e m e n e m o b i l i s a t i e o n z e " g a r d e - c i v i -que" o o k w apens i n d e h a d e n g e s t o p t k r e e g . O f fi c i e r e n e n m a n -s c happen h e b b e n e r t o e n v e r s t e l d o v e r g e s t a a n .

Op 6 o k t o b e r w e r d e n p l a k b r i e v e n u i t g e h a n g e n , w a a r i n a a n d e b e -v o l k i n g n e r d m e e g e d e e ld , d a t d e t o e s t a n d e r n s t i g w a s . f a t h o e f -den d e K a p e l l e n a r e n n i e t b i j.p l a k b r i e f t e v e r n e m e n . _ D a g en e n

nac h t en r e e d s t o o g e e n s t o e t r a m p z a l i g e v l u c h t e l i n g e n o v e r d eg r o t e b a a n , d i e n a a r h e t t o e n o n z i j d i g e N e d e r l a n d l e i d d e .Z ohaas t n u o o k d e b e v o l k i n g v a n A n t w e r p e n b e g o n u i t t e w i j k e n ,kwam a a n d e m i s e r i e t o c h t g e e n e i n d e m e e r . T o n e l e n v a n d ed i e p s t e e l l e n d e s p e e l d e n z i c h i n o n z e s t r a t e n a f . O n z e b u r g e r sboden h u l p e n g a s t v r i j h e i d i n d e m a t e v a n h u n k u n n e n . I n e e nh e r b e r g s l i e p e n 4 4 mens en p l a t t e g e n d e g r o n d . I n e e n v a n d es c hamele w e r k m a n s w o n in g e t je s , w a a r m e e h e t E s s e n h o u t t o e n b e -z aa id w a s , v e r b l e v e n b u i t e n h e t g e z i n m e t 5 k i n d e r e n n o g 1 7v l u c h t e l i n g e n e n o p v e r s c h i l l e n d e a n d e r e p l a a t s e n z a g h e t e rn i e t v e e l b e t e r u i t .

T i j d e n s d e n a c h t v a n 7 o p 8 o k t o b e r w as d eb e s c h i e t i n g v a n A n t w e r p e n b e g o n n e n . O p 9o k t o b e r v i e l d e s t a d i n d e h a n d e n v a n d eD u i t s e r s e n d i e z e l f d e a v o n d r o n d I I u . k l o n kde a l a r m k r e e t d o o r d e s t r a t e n v a n o n s d o r p" B e u h l a n e n z i j n a l i n d e D onk " !Degenenonder U - e n d a t z i j n e r v o o r z e k e r h e e l v e e ld i e d e z e t r a g e d i e n i e t meegemaak t h e b b e n ,z u l l e n d e d r a a g w i j d t e v a n d i e k r e e t n i e t b e -g r i j p e n . D e " U h l a n e n " w a r e n d e d o o r i e d e r g e -v r ees de e n n i e t s o n t z i e n d e v o o r p o s t e n v a nh e t D u i t s e l e g e r , d i e v o o r a l i n L e u v e n l e l i j khadden h u i s g e h o u d e n . Z e h a d d e n n i e t a l l e e neen d e e l v a n d e s t a d v e r w o e s t , m a a r o o k b u r -ge r s g e f u s i l l e e r d . B a t h a d i n a l l e k r a n t e ng e s t a a n .

't Bruggeske - 7e jaargang - 1975 - nr. 3 - p 15

Page 18: Bruggeske 1975-3A4Web

Ve r d e r d e d e n n o g d e w i l d s t e v e r h a l e n d e r o n -de o v e r h e n . H e t z o u d e n l o s g e l a t e n m i s d a d i g e r sgewees t z i j n , d i e i n r u i l v o o r " h e l d e n d a d e n "k w i j t s c h e l d i n g v a n h u n s t r a f z o u d e n v e r k r i j -gen. Z e z o u d e n z i c h a l s c h u l d i g g e ma a k t h e b -ben a a n p l u n d e r i n g e n , m i s h a n d e l i n g e n e n b a l -dad igheden v a n a l l e r l e i s o o r t . E r w e r d z e l f sg e fl u i s t e r d , d a t z e o o k v r o u w e n e n z e l f sjo n g e m e i s j e s h a d d e n v e r k r a c h t . . f a t d a t l a a t -s t e b e t e k e n d e b e g r e e p i k t o e n n o g n i e t , m a a rda t h e t i e t s h e e l , h e e l e r g s w a s , k o n i k m e r -ken a a n d e g e d e m p t e s temmen, e n d e a n g s t i g eg e z i c h t e n v a n d e m o e d e r s , a l s z e d i e j o b s t i j -d in g e n a a n e l k a a r v e r t e l d e n . H e t w a s d u s n i e tt e v e r w o n d e r e n , d a t b i j d e k r e e t , " d e u h l a n e n "z i j n e r , i e d e r e e n o v e r e i n d v l o o g . V e l e K a p e l -l e n a r e n , d i e e e r s t meenden t h u i s t e b l i j v e n ,p a k t e n i n p a n i e k w a t h a v e e n g o e d b i j e l k a a ren t r o k k e n mee o p - r i c h t i n g N e d e r l a n d . W i jg in g e n o o k

D ie n a c h t e l i j k e t o c h t d o o r d e K a p e l s e s t r a a t , d e d o n k e r s t e b l a d -z i j d e u i t h e t b o e k v a n m i j n j e u g d , e e n s c h o u w s p e l om n o o i t t ev e r g e t e n ! We h a d d e n d e l a a t s t e d a g e n a l h e e l w a t l e e d g e z i e n e nm e d e l i j d e n g e h a d m e t a l d i e a r m e s t a k k e r s , d o c h d e d i e p t e v a nde e l l e n d e k u n t g e a l l e e n m a a r p i j l e n a l s g e e r z e l f b i j b e t r o k -ken z i j t . ' t Was e e n e i n d e l o z e s l i e r t v a n mens en, d i e i n p a k -ken e n b u n d e l s e e n d e e l v a n h u n h e b b e n e n h o u d e n m e e z e u ld e n ,' t w a r e n s c h r e i e n d e k i n d e r e n v a n 3 , 4 j a a r o u d , b r u t a a l u i t h u ns la a p g e r u k t , h a n g e n d a a n moede r s r o k ; t w a r e n b a b i e s b i j a l l e r -l e i g e p a k i n k r u i w a g e n s g e s t o p t o f i n d e a r m e n v a n o u d e r l i n g e n ,t e s u k k e l a c h t i g om d e k a r a v a a n t e k u n n e n v o l g e n , d i e z e l f i nk r u iw agens o f o p h a n d k a r r e n m o e s t e n v o o r t g e s t u w d w o r d e n . ' t Wa -r en h i e r e n d a a r e e n p a a r k o e i e n v a n h e t e e n o f a n d e r k e u t e r -boe r k e , d i e d o o r a n g s t g e d r e v e n o o k v l u c h t t e , m a a r z i j n v e e n i e tw i l d e a c h t e r l a t e n ' t w a r e n s n u f f e l e n d e h o n d e n , d i e i n d e o v e r -g r o t e m e n i g t e h u n b a a s v e r l o r e n h a d d e n ; t w a r e n a f g e t o b d e s o l -d a t e n , u i t d e v e s t i n g An t w e r p e n g e v l u c h t , o m n i e t i n d e h a n d e nvan d e v i j a n d t e v a l l e n , p o g e n d N e d e r l a n d t e b e r e i k e n . E n m id d e ni n d i e c h a o s w i j , o n s g e z i n , l i j d z a a m v o l g e n d w i e v o o r o n s l i e pmet m a a r é é n e n k e l e g e d a c h t e v o o r o g e n " We m o e t e n t r a c h t e n b i je l k a a r t e b l i j v e n . E é n l i c h t p u n t t o c h a a n d e k i m v a n d i e d o f f ee l l e n d e e n w anhoop ; h e t w as h e l d e r e m a n e s c h i j n . We k o n d e n t e nm in s t e z i e n w a a r w e l i e p e n e n 1 9 1 4 h a d e e n h e e l m i l d e n a z o m e r .G e lu k k ig m a a r , w a n t d u i z e n d e n v l u c h t e l i n g e n h e b b e n t o e n d en a c h t i n o p e n l u c h t d o o r g e b r a c h t .

't Bruggeske - 7e jaargang - 1975 - nr. 3 - p 16

Page 19: Bruggeske 1975-3A4Web

Ons d o r p l e e k w e l u i t g e s t o r v e n , t o e n w i jer aank wamen e n t o c h w a r e n e e n a a n t a lmensen t h u i s g e b l e v e n , w a n t t o e n r o n dh e t m i d d a g u u r e e n c o m p a g n ie m a r i n e s o l d a -t e n o n z e g e m e e n t e b i n n e n r e e d - v a n u h l a n e nwas g e e n s p o o r t e z i e n - k wam m e n i g d o r -p e l i n g u i t z i j n s c h e l p g e k r o p e n , o m t egaan k i j k e n w a t e r g a a n d e w as . Bu r gemees -t e r G e e lh a n d h a d h e t d o r p v e r l a t e n . H e twas s c h e p e n Ed w a r d G u y o t , d ie d e b e z e t - ,t e n d e o v e r h e i d o n t v i n g . D e o v e r g a v e w e r dz onder s l a g o f s t o o t g e r e g e l d e n o n m i d -d e l l i j k d a a r n a w e r d d e z w a r t - w i t - r o d ev l a g o p h e t g e m e e n t e h u i s gehes en . D aa r mees tonden w e o n d e r D u i t s e h e e r s c h a p p i j . H e twas z a t e r d a g9 I 0 o k t o be r h a l f tw e e .E e n aan-

t a l m a r i n i e r s - w a t d i e h i e r e i g e n l i j kkwamen d o e n h e b i k n o o i t b e g r e p e n , w a n tv o lg e n s m i j n k i n d e r l i j k b r e i n h o o r d e n d i eop z e e t e m a n e u v r e r e n - t r o k n a a r d e g r e n s ,

We w a r e n e r g e n s i n d e b u u r t v a n d e Wa-t e r s t r a a t a a n d e k a n t b l i j v e n z i t t e n .Waar om?lk w e e t h e t n i e t . R o n d 6 u . i n d emorgen h o o r d e n w e d e f o r t e n v a n K a p e l -l e n e n E r t b r a n t s p r i n g e n . D a a r n a w e r dh e t w e e r s t i l . A a n d e o n m e t e l i j k e k a r a -vaanwas o m z o t e z e g g e n e e n e i n d e g e -komen.Rond e e n u u r o f 8 , n a d a t w e b i jv r i e n d e l i j k e mens en a a n w a t k o f fi e w a -r en g e r a a k t e n h e t b r o o d , d a t d e v o r i -ge a v o n d i n d e g a u w t e m e e g e s c h a r r e ldwas , h a d d e n o p g e g e t e n , s p r a k v a d e r v a nt e r ugk e r en . T e r ugk e r en , w aa r om?Was é é nn a c h t o n d e r d e b l o t e h e m e l v o l d o e n d egewees t a m d e s c h r i k v o o r d e u h l a n e nt e d o e n w i j k e n ? O o r d e e l d e v a a e r h e tb e t e r d e k omende d i n g e n o n d e r o n s e i -gen d a k a f t e w a c h t e n , dan i n d e v r e e m -de r o n d t e d o l e n , v e r l o r e n i n d e g r o t emensenzee?Was e r d e v r e e s , eenmaal o v e rde g r e n s , n i e t m e e r t e k u n n e n t e r u g k e -r en? A l l e m a a l v r a g e n , d i e o n b e a n t w o o r db l e v e n . V a d e r z o u i n i e d e r g e v a l e e r s tgaan p o o l s h o o g t e n e m e n . B i j z i j n t e r u g -k eer v e r t e l d e h i j , d a t h i j a l l e s v e i -l i g a c h t t e e n w e b e g a v e n o n s o p w e g ,r i c h t i n g h u i s t o e . H e t g i n g h e e l w a tg e m a k k e l i j k e r d a n i n d e v o o r b i j e n a c h t

't Bruggeske - 7e jaargang - 1975 - nr. 3 - p 17

Page 20: Bruggeske 1975-3A4Web

om d e v l u c h t e l i n g e n mee t e d e l e n , d a t i e -de r w e e r g e r u s t n a a r h u i s k o n g a a n . D i eo p r o e p , t r o u w e n s g e s t e u n d d o o r A n t w e r p s em a n d a t a r i s s e n , d i e e v e n e e n s n a a r d e g r e n sgekomen w a r e n , om d e S i n j o r e n a a n t e m a -nen n a a r h u n h a a r d s t e d e n t e r u g t e k e r e n ,v ond d a d e l i j k w e e r k l a n k , z o d a t t e g e n e i n do k t o b e r z o g o e d a l s i e d e r e e n w e e r i nz i j n e i g e n h u i s z a t .

Nu b e g o n v o o r o n s d e b e z e t t i n g s t i j d , d i e 4 j a a r z o u d u r e n . H e te e r s t w aar mee w e g e c o n f r o n t e e r d w e r d e n w as d e r a n t s o e n e r i n g .D aar ov er h o e v e n w e h i e r n i e t u i t t e w e i d e n , w a n t d i e z a g e ri n g r o t e t r e k k e n u i t a l s d e g e n e , d i e w e i n d e l a a t s t e o o r l o ghebben g e k e n d , a l l e e n w a r e n d e v o e d s e l b e d e l i n g e n t i j d e n s d ep e r io d e ' 1 4-' 1 8 n o g s c h aa r s er dan die van f 40 -' 45 .D e meeste

n i j v e r h e i d s t a k k e n l a g e n s t i l . D a a r d o o r z a t d e o v e r g r o t e m e e r -d e r h e id v a n d e d a g l o n e r s z o n d e r w e r k e n m e t e e n o o k o p z w a r tz a a d . V e r s c h i l l e n d e s o c i a l e w e r k e n w e r d e n i n h e t l e v e n g e r o e -pen. E e n h u l p k o m i t e e w e r d o p g e r i c h t a m t e t r a c h t e n d e a r m s t e nonder d e a r m e n t e g e m o e t t e k omen e n w e b e l e e f d e n i n d i e d a g e nb i j m a n i e r v a n s p r e k e n , d e g e b o o r t e v a n " d e n d o p " , z i j n d ew e r k lo z e n s t e u n v a n 3 , 6 0 f r . p e r w e e k . D o o r t o e d o e n v a n h e tv o e d in g s k o m i t e e - i n d i e t i j d s p r a k e n w e v a n h e t " k o m i t e i t " ,werd d o o r m e e r d e r e dames e n j u f f r o u w e n d a g e l i j k s i n " O n z e -K r i n g " , e e n b o r d s o e p e n e e n b o t e r h a m b e d e e l d a a n a l d e s c h o o l -k i n d e r e n v a n h e t d o r p . G e k u n t w e l d e n k e n d a t e r g e e n p r o p a -ganda m o e s t g e v o e r d w o r d e n v o o r r e g e l m a t i g e s c h o o l b i j w o n i n g .I n t e g e n d e e l , z i j , d i e d e h o o g s t e k l a s a l d o o r l o p e n h a d d e n 0 e -den v r i j w i l l i g n o g e e n j a a r t j e o v e r - e r w as t o c h n e r g e n s w e r kt e v i n d e n - e n h e t w o o r d j e " s p i j b e l e n " w a s u i t h e t K a p e l s ewoor denboek v e r d w e n e n . H o n g e r i g e magen d o e n v e e l v o o r e e n s n e -de b r o o d e n e e n b o r d s o e p .

't Bruggeske - 7e jaargang - 1975 - nr. 3 - p 18

Page 21: Bruggeske 1975-3A4Web

I n d e v o l g e n d e l e n t e t r a c h t t e i e d e r v o o r e i -gen a a r d a p p e l e n t e z o r g e n . D a t w a s e e n v o o r -r e c h t v a n d e d o r p s b e w o n e r s ; s t e d e l i n g e n b l e -ven d a a r v a n g e s p e e n d . O v e r a l w a a r h e t m a a rkon w e r d g r o n d o m g e s p i t , b e w e r k t e n b e p l a n t .Maar t o e n d e t i j d v a n o o g s t e n a a n b r a k , l e e kmeer d a n é é n g e e n o n d e r s c h e i d t e k u n n e n m a -ken t u s s e n " m i j n e n d i j n ' .He t b l e e k n o d i g" a a r d a p p e lw a c h t e n " i n t e s t e l l e n c m v o o r a l

s n a c h t s t o e z i c h t t e h o u d e n o p d e v e l d e n .D ie " a a r d a p p e l w a c h t e n " i n h e t l e v e n g e r o e p e ndoor h e n , d i e b u i t e n s h u i s w i n t e r v o o r r a a d t ev e r d e d ig e n h a d d e n , w a r e n e e n v o o r b e e l d v a ns o l i d a r i t e i t . O m n i e t e l k e n a c h t o p p a d t emoeten, v o r m d e n z i j , d i e h u n a k k e r d i c h t b i j -een h a d d e n l i g g e n , e e n g r o e p , e n z o d e e d i e -der om b e u r t z i j n w a k e , s o m s a l l e e n , soms g e -t w e e , s p e u r e n d i n h e t d o n k e r n a a r i e d e r o n g e -wens t g e z e l s c h a p , o p z i j n h o e d e v o o r i e d e rv e r d a c h t g e l u i d . H o e d i k w i j l s h e b b e n w e z ez ie n o p t r e k k e n o f z i e n t e r u g k e r e n gew apendmet e e n k n o e s t i g e s t o k a n des noods m o g e l i j k ed ie v e n t e l i j f t e k u n n e n g a a n .

Hadden d e m e e s t e n o n d e r d e K a p e l l e n a r e n n i e t a l t e v e e l t e v e r -dur en v a n d e D u i t s e b e z e t t i n g , d e g e e s t d r i f t b i j d e j o n g e r e nom d e v i j a n d o p h e t s l a g v e l d m o r e s t e g a a n l e r e n w as n o g v e rvan g e k o e l d . V r i j v l u g p o o g d e n e r m e e r d e r e n N e d e r l a n d t e b e r e i -ken om o v e r E n g e l a n d o n z e t r o e p e n a a n d e I j z e r t e g a a n v e r s t e r -k en. J a , h i e r e n d a a r i n o n z e g e m e e n t e z i t t e n e r n o g e n k e l ez u lk e d a p p e r e n - g r i j s a a r d s v a n o m e n r o n d d e t a c h t i g n u - d i et o e n d e s p r o n g waagden e n g e l u k k i g z i j n t e r u g g e k e e r d .

De e e r s t e " u i t w i j k e l i n g e n " d i e d e D u i t s eg r ens w ac h ten k o n d e n v e r s c h a l k e n , h e b b e n g e -b o f t , w a n t h e t d u u r d e n i e t l a n g o f d e b e -z e t t e r s p l a a t s t e n l a n g s h e e n d e g r e n s e e nv e r s p e r r i n g u i t d r a a d o n d e r z w a r e h o o g -s p a n n in g , a a d e v l u c h t n a a r h e t n o o r d e n t eb e l e t t e n . T o c h w i s t e n mannen u i t d e b u u r teen m i d d e l t e v e r s c h a f f e n ; n o o d m a a k t v i n -d i n g r i j k . Z e g e b r u i k t e n e e n h o u t e n v e l gv an e e n fi e t s w i e l o f e e n v e r n u f t i g u i t g e -dac h t r a a m p j e , d a t k o n o p e n g e p l o o i d w a r d e nen d a t d e d r a d e n v e r g e n o e g u i t e l k a n d e rkon h o u d e n , opda t e e n mens e r z o u k u n n e nd o o r k r u i p e n .

't Bruggeske - 7e jaargang - 1975 - nr. 3 - p 19

Page 22: Bruggeske 1975-3A4Web

Toch h e e f t m e e r d a n e e n z u l k e p o g i n g m e tde d o o d b e k o c h t . " H i j i s a a n d e d r a a db l i j v e n h a n g e n " h e e t t e h e t d a n .

a t o o k s m o k k e la a r s m e t m i n d e r v a d e r l a n d s -l i e v e n d e b e d o e l i n g e n o p d i e m a n i e r d egr ens t r a c h t t e n t e o v e r s c h r i j d e n , z a l w e ln iemand v e r b a z e n , a l h o e w e l e v e n e e n s m o e twor den g e z e g d , d a t v e r s c h i l l e n d e o n d e r h e nz i c h v e r d i e n s t e l i j k m a a k t e n - z i j h e t d a nt e g e n e e n fl i n k e v e r g o e d i n g - d o o r b r i e v e nov er t e b r e n g e n v a n s o l d a t e n , d i e d e z e o pN e d e r la n d s e a d r e s s e n b i j d e g r e n s d e d e ntoek omen e n omgek eer d d o o r n i e u w s v a n h i e rbes temd v o o r h e t f r o n t i n N e d e r l a n d t e p o s -t e n .

Om h e t o n t s n a p p e n v a n j o n g e l i n g e n t e g e n t egaan h a d d e n d e D u i t s e r s o o k h e t " M e l d e a m t "i n g e s t e l d . D a t a a n m e ld e n g e s c h i e d d e i n d e nbeg inne o p h e t " Ko m m a n t a t u r " g e v e s t i g d i neen v i l l a i n d e K a p e l s e s t r a a t ; d a a r n a g e -beu r de h e t i n " O nz e K r i n g " , e n n o g l a t e rgewoon o p d e s t r a a t b i j h e t g e m e e n t e h u i s .A l l e mannen o p d i e n s t p l i c h t i g e l e e f t i j dmoes ten z i c h am d e maand a a n g e v e n . Z o k o nt e l k e n s n a g e g a a n w o r d e n , w i e e r w as g e -v l u c h t . D e d r e i g i n g , d a t b i j a f w e z i g h e i d o ph e t a p p e l , de o u d e r s v e r a n t w o o r d e l i j k z o u -den g e s t e l d w a r d e n , h e e f t m e e r d a n 4 4 nzoon v a n z i j n v oo r genomen p l a n d o e n a f -z ie n .

't Bruggeske - 7e jaargang - 1975 - nr. 3 - p 20

Page 23: Bruggeske 1975-3A4Web

I n 1 9 1 6 w e r d o n s d o r p w e e r e e n s o p s t e l t e n g e z e t . D u i t s l a n d h a ds e d e r t l a n g r e e d s a l l e w e e r b a r e mannen o p g e r o e p e n , n i e t a l l e e nom o p d e v e r s c h i l l e n d e f r o n t e n s l a g t e l e v e r e n , m a a r am d e b e -z e t t e g e b i e d e n o n d e r k o n t r o o l t e h o u d e n . H e t s p r e e k t v a n z e l f ,da t i n e e n l a n d , w a a r n i e t s d a n g r i j s a a r d s , v r o u w e n e n k i n d e r e nwar en a c h t e r g e b l e v e n e e n n i j p e n d t e k o r t a a n a r b e i d s k r a c h t e nz i c h d e e d g e v o e l e n , w a n t d e m u n i t i e f a b r i e k e n m o e s t e n o p v o l l et o e r e n d r a a i e n e n o o k l a n d b o u w e n v o e d i n g s n i j v e r h e i d , m o e s t o pgang gehouden w o r d e n . A l w i e r e n d a b e l w e r k k o n l e v e r e n w e r d i n -g e z e t , d o c h d a t a a n t a l was l a n g n i e t t o e r e i k e n d g e n o e g om d ele e m t e n a a n t e v u l l e n . H i e r d a a r e n t e g e n z a t e n t a l v a n mannenmet l e g e h a n d e n , e e n g e m a k k e l i j k e p r o o i v o o r d e b e z e t t e r , d i edeze l e g e h a n d e n g o e d k o n g e b r u i k e n . E e r s t w e r d e e n o p r o e p t o tde b e v o l k i n g g e d a a n am i n D u i t s l a n d g o e d g e l d t e g a a n v e r d i e -nen . N i e t t e g e n s t a a n d e d e " a a n l o k k e l i j k e " v o o r s p e l l i n g e n w asde o o g s t a a n v r i j w i l l i g e r s b i t t e r m a g e r . D a n w e r d e n e e n a a n t a lj o n g e l i n g e n ( d e j o n g s t e w as a m p e r 1 6 j a a r ) o p g e n _ s t , n a a r D u i t s -l a n d g e v o e r d e n i n b a r a k k e n o n d e r g e b r a c h t . W i e o o r d e e l d e d a th e t b e t e r w as t e w e r k e n d a n z i c h t e v e r z e t t e n , n u z e t o c h i nv i j a n d e l i j k e h a n d e n g e v a l l e n w a r e n , h a d d e n h e t b e t r e k k e l i j kgoed. T o c h w e r d e r n o g v e e l h o n g e r e n k o u g e l e d e n , w a n t d e w i n -t e r v a n 1 9 1 6 - 1 7 w as b i j z o n d e r s t r e n g , d e s p l e t e n t u s s e n d ep la n k e n m u r e n b r e e d e n h e t d e k e n d u n . V a n v e e l v e r d i e n e n k wamn i e t v e e l i n h u i s . V e e l e r g e r n o g was h e t g e s t e l d m e t d e k o p -p i g a a r d s , d i e h a l s s t a r r i g w e i g e r d e n e e n h a n d u i t t e s t e k e n . S o m -migen o n d e r h e n z i j n g i n d e r omgek omen v a n u i t p u t t i n g e n o n t b e -r i n g , a n d e r e n z i j n t e r u g g e k e e r d a l s w r a k k e n o f i n h e t g u n s t i g -s t e g e v a l m e t e e n o n d e r m i j n d g e s t e l d .

;Door heen d e o o r l o g s j a r e n h a d d e n w e h i e reen z e e r g e v a r i e e r d e b e z e t t i n g , a l t h a n sw at d e gew one s o l d a t e n b e t r o f . S o m s w a r e nh e t e r w e i n i g e n , soms z o v e e l d a t z e o o kb i j b u r g e r s m o e s t e n i n g e k w a r t i e r d w o r d e nDe d u u r v a n h u n v e r b l i j f w as a l z o w i s -s e l v a l l i g a l s h u n a a n t a l . E r w a r e n e r d i es l e c h t s e n k e l e d a g e n o f w ek en b l e v e n , a n -d e r e n - e n d a t i n h e t l a a t s t e j a a r v a n d eo o r l o g - v e r t o e f d e n h i e r m a a n d e n , z o d a t e rt u s s e n h e n e n d e b u r g e r s w a a r z e i n g e -k w a r t i e r d l a g e n o n g e w i l d e e n z e k e r e t o e -n a d e r i n g o n t s t o n d .

't Bruggeske - 7e jaargang - 1975 - nr. 3 - p 21

Page 24: Bruggeske 1975-3A4Web

J aar n a j a a r h e b b e n w e d e k w a l i t e i t , d ew e e r b a a r h e i d - a l s w e h e t z o mogen u i t -d r uk k en - v an d e b e z e t t i n g s t r o e p e n z i e nv e r m in d e r e n . T e g e n h e t e i n d e k r e g e n w enog s l e c h t s g r i j s a a r d s , g r o o t v a d e r s a l ,de l a a t s t e n , d i e D u i t s l a n d k o n r e k r u t e -r e n . D i e mens en h a d d e n n i e t s m e e r d a taan e e n s t o e r e k r i j g s m a n z o u d o e n d e n -k en; z e l e k e n e n k e l e e n fl a u w a f g i e t s e lv an d e fi e r e , r o b u s t e m a r i n i e r s , d i eons d o r p i n d e n b e g i n n e h a d d e n i n g e n o -men.

I n 1 9 3 6 , 1 8 j a a r n a d e o o r l o g d u s onde r namen w e e e n v o e t t o c h tdoor heen h e t " T h u r i n g e r w a l d " i n h e t h a r t v a n h e t t o e n m a l i g eD u i t s l a n d . T r e k k e n d d o o r d i e b r o k p r a c h t i g e , w i l d e n a t u u r , d iejammer g e n o e g n a d e l a a t s t e o o r l o g i n d e o o s t z o n e g e v a l l e n i sla n d d e n w e o p e e n l a t e n a m id d a g h a l v e r w e g e d e b e r g h e l l i n g i neen k l e i n p l a a t s j e a a n . E n k e l e h u i s j e s , w a a r s c h i j n l i j k h o u t -ak k e r s w on ingen , e n e e n e e n v o u d i g " G a s t h a u s " l a g e n v e r s c h o l e ni n h e t d o n k e r e g r o e n v a n d e o n e i n d i g e dennebos s en . G e k o n d i esamen t r o p p e l i n g v a n g e b o u w t j e s m o e i l i j k e e n d o r p j e noemen e nt o c h was e r o p e e n p a a l e e n p l a n k j e g e s p i j k e r d . " M a s s e r b e r g "s tond e r o p t e l e z e n . We b e s l o t e n h e t h o t e l l e t j e b i n n e n t egaan. We h a d d e n a l m e e r d a n e e n s i n e e n g a s t h a u s o v e r n a c h t e nt e l k e n s w a r e n w e e r t e v r e d e n mee g e w e e s t ; w a a r o m z o u h e t h i e rm in d e r g o e d z i j n . N a h e t e e n v o u d i g d o c h n i e t t e m i n s m a k e l i j kav ondmaal k wam d e k a s t e l e i n m e t h e t g a s t e n b o e k a m h e t t e l a t e ni n v u l l e n .Toen h i j z a g d a t w e i n K a p e l l e n w oonden , v e e r d e h i j r e c h t e nv r oeg o n s o f o n s d o r p b i j d e N e d e r l a n d s e g r e n s l a g . H i j z e l fhad i n F r a n k r i j k a a n h e t f r o n t g e z e t e n , m a a r z i j n v a d e r h a d i nK a p e l l e n g e l e g e n , z e i h i j , e n v o o r w e i e t s k o n d e n a n t w o o r d e nv l o o g h i j d e g e la g k a m e r u i t e n n o g g e e n t w e e m i n u t e n l a t e r w ash i j t e r u g m e t a c h t e r z i c h e e n o u d e man v a n i n d e z e v e n t i g .

't Bruggeske - 7e jaargang - 1975 - nr. 3 - p 22

Page 25: Bruggeske 1975-3A4Web

D ie k wam m e t u i t g e s t o k e n h a n d e n o p o n s a f e n b e g r o e t t e o n s m e tz u lk e h a r t e l i j k h e i d e n m e t z u l k e b l i j d e t i n t e l i n g i n z i j n o g e na l s o f w e v r i e n d e n w a r e n , d i e h i j i n j a r e n n i e t m e e r h a d g e z i e nEn t o e n r o l d e h e t e r u i t a l s e e n k l a t e r e n d e w a t e r v a l : " H i j h a d6 maanden b i j b o e r k e Va n d e W i j g a e r t g e l e g e n ; h i j h a d h e t e rzo g o e d g e h a d , d e mens en e n v o o r a l d e k l e i n e k i n d e r e n w a r e n z ov r i e n d e l i j k g e w e e s t ; h i j h a d e r z u l k e g o e d e h e r i n n e r i n g a a nbewaar d; e n h i j w i s t n o g d i t e n h i j w i s t n o g d a t e n h i j z o u e rnog w e l e e n s g r a a g t e r u g k e r e n e n z . e n z . D e man z i j n w o o r d e n -v l o e d w as h a a s t n i e t t e s t u i t e n e n h e t w as hem a a n t e z i e n , d a th i j g e n o o t v a n w a t h i j z e i e n g e k o n a a n v o e l e n d a t z i j n h a r t e -l i j k h e i d n i e t g e v e i n s d w a s . I s An d e r d a a g s T s mo r g e n s w as d eoude w e e r p r e s e n t . H i j v o n d h e t z o s p i j t i g d a t w e n i e t l a n g e rb le v e n . B i j o n s v e r t r e k d e e d h i j o n s e e n e i n d j e u i t g e l e i d e ,wens te o n s v e r d e r n o g e e n p r e t t i g e r e i s e n e e n b e h o u d e n t h u i s -koms t e n g a f o n s t o t a f s c h e i d e e n s t e v i g e9h a a s t v a d e r l i j k ehandd r uk . M e t e e n g e m o e d e l i j k " a u f w i e d e r s e h e n " l i e t h i j o n sg a a n ; ; ; ; . . . . . . . .

f Waarom,waarom t o c h j a g e n d e g r o t e nder a a r d e o n s , k l e i n e mens en e l k a a ri n ' t h a r n a s . W a a r o m ? . . . . . . . . . .

W.B.

't Bruggeske - 7e jaargang - 1975 - nr. 3 - p 23

Page 26: Bruggeske 1975-3A4Web

-