BUNGE LA TANZANIA MAJADILIANO YA BUNGE ...parliament.go.tz/polis/uploads/documents/1462467651...Taarifa ya Utendaji wa Soko la Bima Nchini kwa kipindi cha Mwaka unaoishia tarehe 31

NAKALA YA MTANDAO (ONLINE DOCUMENT)

1

BUNGE LA TANZANIA

____________

MAJADILIANO YA BUNGE

______________

MKUTANO WA PILI

Kikao cha Tisa – Tarehe 5 Februari, 2016

(Bunge lilianza Saa Tatu Asubuhi)

D U A

Naibu Spika (Mhe. Dkt. Tulia Ackson) Alisoma Dua

NAIBU SPIKA: Katibu.

NDG. RAMADHAN I. ABDALLAH - KATIBU MEZANI: Hati za kuwasilisha

Mezani.

HATI ZA KUWASILISHA MEZANI

Hati zifuatazo ziliwasilishwa Mezani na:-

NAIBU WAZIRI WA FEDHA NA MIPANGO:

Taarifa ya Utendaji wa Soko la Bima Nchini kwa kipindi cha Mwaka

unaoishia tarehe 31 Disemba, 2014 (The Annual Insurance Market Performance

Report for the Year ended 31st December 2014).

WAZIRI WA ELIMU, SAYANSI, TEKNOLOJIA NA UFUNDI:

Taarifa ya Mwaka ya Chuo Kikuu cha Dodoma kwa Mwaka wa Fedha

2013/2014 (The University of Dodoma Annual Report 2013/2014).

MASWALI NA MAJIBU

NAIBU SPIKA: Ofisi ya Rais, TAMISEMI, Mheshimiwa Atupele Fredy

Mwakibete Mbunge wa Busokelo sasa aulize swali lake.


2

Na.102

Tatizo la Maji – Jimbo la Busokelo

MHE. ATUPELE F. MWAKIBETE aliuliza:-

Wananchi wa Jimbo la Busokelo hasa katika Kata za Kandete, Isange,

Lutebe Lwangwa, Mpata, Kabula, Mpombo, Lufilyo Kambasegela, Ntaba,

Lupata, Itete, na Kisegese wanakabiliwa na tatizo kubwa la maji safi na salama;

na kuna maeneo mengi ambayo mabomba uyamepita lakini maji hayatoki

kutokana na kukosekana kwa matenki ya maj:-

(a) Je, ni lini Serikali itatatua kero hiyo ya maji kwa kujenga matenki ya

maji kwenye Kata hizo?

(b) Mji wa Lwangwa ni Makao Makuu ya Halmashauri mpya ya Busokelo

na kuna ongezeko kubwa la watu ukilinganisha na miundombinu ya maji

iliyopo; je, Serikali ina mpango gani wa kujenga miundombinu mipya ya

uzalilshaji wa maji kwenye eneo hilo jipya la mipango miji?

NAIBU WAZIRI (TAMISEMI, UTUMISHI NA UTAWALA BORA) alijibu:-

Mheshimiwa Naibu Spika, kwa niaba ya Waziri wa Nchi Ofisi ya Rais-

TAMISEMI, naomba kujibu swali la Mheshimiwa Fredy Atupele Mwakibete,

Mbunge wa Busokelo lenye sehemu (a) na (b) kama ifuatavyo:-

(a) Mheshimiwa Naibu Spika, katika bajeti ya mwaka 2014/2015,

Halmashauri ya Wilaya ya Busokelo ilipokea shilingi milioni 907 ambazo

zimetumika kwa ajili ya utekelezaji wa miradi ya maji ya Mpanda katika Kata ya

Lupata na miradi wa maji Kasyabone na Kisegese katika Kata ya Kisegese.

Miradi hii inahusisha ujenzi wa matanki yenye ujazo wa mita za ukubwa 90 kwa

Kata ya Lupata na matanki wawili ya mita za ukubwa 45 kila moja katika Kata

ya Kisegese. Katika bajeti ya mwaka 1015/2016 Serikali imefanikiwa kupeleka

shilingi milioni 171.94 kwa ajili ya ujenzi wa mradi wa maji katika Kijiji cha

Kanyelele Kata ya Kabula, Ilamba katika Kata ya Kambasegela na kijiji cha

Mpata katika Kata ya Mpata.

(b) Mheshimiwa Naibu Spika, ili kukabiliana na changamoto ya

upatikanaji wa huduma ya maji katika Mji wa Lwangwa tayari Halmashauri

imekamilisha upembuzi yakinifu wa ujenzi wa mradi wa maji kutoka chanzo cha

maji Mano Sekondari. Katika bajeti ya mwaka 2015/2016 Serikali imetenga

shilingi milioni 280 ili kuanza utekelezaji wa mradi huu.

NAIBU SPIKA: Mheshimiwa Mwakibete swali la nyongeza


3

MHE. ATUPELE F. MWAKIBETE: Mheshimiwa Naibu Spika, asante kwa kunipa

nafasi ya kuuliza maswali mawili ya nyongeza. Pamoja na majibu mazuri ya

Serikali, lakini kwa mujibu wa swali nilivyouliza pamoja na majibu ambayo

yametolewa ni dhahiri kwamba kwa vijiji ama Kata ambazo amezisema mimi

mwenyewe ni shahidi kwamba kuna hela ambazo hazijafika hadi sasa hivi na

katika jibu lake la msingi amesema zimefika. Kwa mfano Kata ya Mpata,

nimepeleka mabomba zaidi ya milioni 10 lakini Serikali mpaka sasa hivi haijatoa

chochote. Mheshimiwa Waziri unaweza ukathibitishia wananchi wa Mpata

kwamba hizo fedha zimefika kule? Hilo ni swali la kwanza.

Swali la pili, kuna baadhi ya Kata ya Ntaba, kijiji cha Ilamba wananchi

pamoja na wakazi wa eneo la pale wananyang’anyana maji, wananchi na

mamba, na zaidi ya wananchi kumi na moja wameshauawa na mamba ama

kuliwa na mamba kwa sababu ya kutafuta maji, je, Serikali inatoa tamko gani

kwa ajili ya wananchi hawa na ikizingatiwa kwamba kuna mradi ambao

umeshafanyiwa upembezi yakinifu tangu mwaka 2008 hadi leo hii kwa thamani

ya shilingi milioni 100, haikufanya kitu chochote.

NAIBU WAZIRI (TAMISEMI, UTUMISHI NA UTAWALA BORA): Mheshimiwa

Naibu Spika, asante.

Mheshimiwa Naibu Spika, ni kweli kwa taarifa aliyosema kwamba fedha

hazijafika ni kwamba ngoja nita-cross check vizuri katika Ofisi yangu nijue ni nini

kilichotokea lakini kikubwa ni nini? Ni kwamba kuna changamoto ya upelekaji

wa fedha, siyo mradi huo tu isipokuwa maeneo mengi sana, fedha zimeenda

kwa kusuasua na hivi karibuni ndiyo maana Waziri wa Maji juzi juzi alikuwa

anazungumza kwamba kutokana na kusuasua kwa kupeleka fedha katika

miradi ya maji na miradi hii mingi sasa mingine ilikuwa imesimama, sasa Serikali

iliamua kwamba ile outstanding payment ambazo zilikuwa zinakaribia karibuni

bilioni 28, kwamba fedha hizi sasa zipelekwe katika maeneo mbalimbali ilimradi

wale Wakandarasi walio-demise mitambo waweze kuendelea.

Kwa hiyo, Mheshimiwa Mbunge naomba nikuambia kwamba nitazifuatilia

kwa karibu ilimradi kwamba huu mradi lengo letu liweze kufanikiwa na

wananchi waweze kupata huduma ya maji.

Lakini sehemu ya (b) ni kwamba kuna changamoto ya wananchi

wanakamatwa na Mamba. Kwanza nitoe masikitiko yangu sana katika eneo

hilo, kwa sababu kama watu wanaliwa na mamba ina maana kwamba ni

changamoto kubwa, tunapoteza jamii ya Watanzania.

Kwa hiyo, Mheshimiwa Mbunge naomba nikiri kwamba nimesikia hili na

nakumbuka tulifanya discussion juzi juzi kwamba katika ziara yangu


4

nitakapokuwa nimeenda katika Mkoa wa Mbeya nimesema kipambele katika

Jimbo lako la Busokelo litakuwa ni sehemu mojawapo ambayo nitaenda

kutembelea ilimradi mambo haya yote kwa ujumla wake tuweze kuyatazama

vizuri tukiwa site na kuweze kupanga mipango mizuri, mwisho wa siku wananchi

wa Jimbo hili waweze kupata huduma ya maji, kila mtu aweze kujiona ana

faraja na nchi yake.

NAIBU SPIKA: Mheshimiwa pale nyuma, samahani naomba ujitambulishe

MHE. QAMBALO W. QULWI: Mheshimiwa Naibu Spika, Naitwa Willy

Qambalo Mbunge wa Jimbo la Karatu.

Kwa kuwa, matatizo ya maji yaliyoko Busekelo yanafanana kabisa na

matatizo ya maji yanayoukumba Mji wa Karatu na vijiji vinavyouzunguka. Na

kwa kuwa Mji wa Karatu unakua sana kutokana na shughuli za utalii

zinazoendelea katika maeneo ya jirani. Je, ni lini Serikali itamaliza kabisa

matatizo ya maji katika Mji wa Karatu na vijiji vinavyozunguka?


Naibu Spika, ndugu yangu huyu tukiri kwanza Busokelo haifanani na Karatu kwa

sababu kule Busokelo kuna mamba, na naamini Karatu hakuna mamba. Lakini

kubwa zaidi ni jinsi gani kama Serikali itajielekeza kuhakikisha Mji wa Karatu

unapata maji kwanza nikiri kwamba miongoni mwa Miji ambayo Tanzania

tunaitegemea katika suala zima la uchumi ni Mji wa Karatu, kwa sababu ni

center kubwa sana ya utalii katika nchi yetu.

Mheshimiwa Naibu Spika, naomba niseme kwamba Serikali kupitia Wizara

ya maji katika programu ya pili tunayoenda nayo ambayo imeanza hii Januari,

tumeweka kipaumbele katika Mji Mikakati yote ambayo kwanza ina vivutio vya

Kitalii, lakini ni source kubwa sana ya uchumi wa nchi yetu kuipa kipaumbele

katika suala zima la huduma ya maji.

Mheshimiwa Naibu Spika, nikiri wazi kwamba katika suala zima la utalii

kama nilivyosema awali, Karatu ni Mji tunaoutegemea sana. Kwa hiyo suala hili

tunalilchukua kwa ujumla wake, Wizara ya Maji halikadhalika Wizara ya Nchi

Ofisi ya Rais TAMISEMI, tutahakikisha jinsi gani tutaipa kipaumbele. Ile miradi

ambayo imeanza Singida haijakamilika vizuri, au ni jinsi gani tutumie vyanzo

vingine ili mradi tupate maji katika Mji wa Karatu, wananchi wa Karatu waweze

kupata manufaa katika nchi yao.

NAIBU SPIKA: Waheshimiwa Wabunge niwakumbushe tu, maswali

yanayoulizwa ya nyongeza yawe mafupi, ikiwa ni pamoja na ya muuliza swali.

Lakini pia Mawaziri mjibu kwa kifupi kwa sababu kila swali limetengewa dakika


5

sita tu. Mheshimiwa David Ernest Silinde, Mbunge wa Momba sasa aombe swali

lijibiwe.

Na.103

Kero ya Ushuru wa Mazao na Mifugo

MHE. DAVID E. SILINDE aliuliza:-

Wakati wa Kampeni za Urais mwaka 2015 wananchi wa Momba

walipewa ahadi ya kutatuliwa kero ya ushuru wa mazao na mifugo kwenye

vizuizi na minada:-

(a) Je, mpaka sasa Serikali imefikia hatua gani katika kushughulikia kero

hii?

(b) Je, Serikali inatoa kauli gani juu ya mwenendo mbovu wa ukusanyaji

wa ushuru huo?

NAIBU WAZIRI (TAMISEMI, UTUMISHI NA UTAWALA BORA) alijibu:-

Mheshimiwa Naibu Spika, kwa niaba ya Waziri wa Nchi Ofisi ya Rais

(TAMISEMI), naomba kujibu swali la Mheshimiwa David Ernest Silinde, Mbunge

wa Momba lenye sehemu (a) na (b) kama ifuatavyo:-

(a) Mheshimiwa Naibu Spika, ushuru wa mazao hutozwa kwa mujibu wa

sheria ya fedha za Serikali za Mitaa Sura Na. 290 kwenye eneo ambalo zao hilo

huzalishwa na kuuzwa. Kwa mujibu wa sheria hii ushuru unatozwa kwa mnunuzi

wa mazao kutoka kwa mkulima asilimia tatu hadi asilimia tano ya bei ya

gharama (farm gate price). Aidha, kwa upande wa ushuru wa Mifugo, ushuru

huu hutozwa mnadani au sokoni baada ya mifugo kununuliwa.

(b) Mheshimiwa Naibu Spika, Serikali inasisitiza na kuwataka Wakurugenzi

wote wa Halmashauri kuhakikisha kuwa wanazingatia sheria, kanuni na taratibu

zinazosimamia utaratibu wa utozaji na ulipaji wa kodi katika ushuru husikia.

MHE. DAVID E. SILINDE: Mheshimiwa Naibu Spika, asante sana. Pamoja na

majibu ya Mheshimiwa Waziri, ningependa kuuliza maswali mado mawili.

Moja ya kero inayowakuta wafugaji wanapokuwa minadani, inatokea

mahali mtu amekwenda kuuza bahati mbaya akiwa pale mnadani hajauza

mfugo wake, na anapotoka pale anadaiwa ushuru wakati hajapata hiyo

fedha. Sasa nilitaka nifahamu kauli ya Serikali juu ya wale wote ambao

wanashindwa kuuza mazao ama mifugo yao katika maeneo hayo?


6

Swali la pili, je, ni kiwango gani ambacho mtu anapaswa kulipa, kwa

sababu kuna watu wanatoka mashambani labda ana mahindi wanakwenda

nyumbani kwao kuyatunza. Sasa wakikutana na kizuizi, mtu ana gunia mbili,

gunia tatu anaambiwa lazima alipe ushuru hata kwenye yale mahindi ya

kutumia.

Je, ipi ni kauli ya Serikali juu ya hili jambo? Ahsante.


Naibu Spika, ni kweli katika mazoea ya kawaida watu wengine wanapeleka

mazao yao sokoni, lakini kwa bahati mbaya wakifika pale wanakosa kuyauza.

Ina maana na concept ya ushuru wa mazao, maana inataka mtu akishauza,

yule mnunuzi sasa maana yake anatakiwa alipia ule ushuru. Lakini kama

hajauza ukimwambia kwamba yule mkulima sasa aweze kutoa ushuru maana

yake unambana mkulima. Na kauli ya Mheshimiwa Rais alipokuwa katika

kampeni alizungumza wazi kwanza lengo lake ni kutoa huu usumbufu wa ushuru

mdogo mdogo ambao unamkabili mwananchi wa kawaida.

Mheshimiwa Naibu Spika, kikubwa zaidi nawahimiza Watendaji wetu hasa

katika Halmashauri, jinsi gani wabainishe kwamba katika maeneo yao kuna

watu hawa wa kawaida ambao wanaenda kuuza. Kuna mfanya biashara

mkubwa ambaye anakuja kuchukuwa mazao pale site, akishachukua lazima

alipie ushuru. Lakini yule mtu anayefanya kazi ya kuchuuza kwa ajili ya maisha

yake tu hili ni jambo ambalo ni suala zima kuwaelekeza watendaji wetu katika

Halmashauri zetu watafanya vipi kuondoa kero hii kwa wananchi.

Mheshimiwa Naibu Spika, lakini ni kwa kiwango gani, nadhani suala la pili

sikulipata vizuri lakini kikubwa zaidi ni nini. Ni kwamba mifugo yote inayopelekwa

pale eneo la mnada, ndiyo maana nimesema sijalipata vizuri swali la pili,

tuangalie kwamba kwa sababu sheria ndiyo inaelekeza kati asilimia tatu mpaka

asilimia tano, sasa mtu anapoenda kuuza mfano ana ng’ombe wake mmoja,

ng’ombe wake wawili, ndiyo nimesema hapa utaratibu mkubwa unaotakiwa ni

katika Halmashauri husika. Kwa sababu tunajua Halmashauri nyingine

zinategemea asilimia karibuni 70 ya mapato yake katika ushuru wa mazao.

Mheshimiwa Naibu Spika, lakini jinsi gani kama Baraza la Madiwani

pamoja na Watendaji wao watafanya kuangalia mazingira ya kijiografia katika

eneo husika ili kuwasaidia wananchi hali kadhalika kuongeza uchumi katika

Halmashauri zao.

MHE. SULEIMAN A. SADDIQ: Mheshimiwa Naibu Spika, nashukuru kwa

kunipa nafasi, naomba kumuuliza Mheshimiwa Waziri swali dogo la nyongeza.


7

Kwa kuwa katika Halmashauri zetu, hususani Halmashauri ya Wilaya ya

Mvomero kumekuwepo na tatizo kubwa sana la ushuru huu na unaleta

matatizo makubwa na kwa kuwa kuna ahadi ya Rais kwamba hizi shughuli

ndogondogo zitaangaliwa upya, je, Serikali sasa iko tayari kuziagiaza

Halmashauri zote ziangalie upya maeneo ambayo kuna usumbufu mkubwa na

ushuru huu, ili marekebisho yafanywe haraka na wananchi wasipate bugudha

ikiwemo Wilaya ya Mvomore?

WAZIRI WA KILIMO, MIFUGO NA UVUVI: Mheshimiwa Naibu Spika, kwanza

nimpongeze Naibu Waziri kwa majibu yake ya ufasaha, na mimpongeze

Mheshimiwa Murad kwa ufuatiliaji wake kwa masuala yanayohusu Jimbo lake.

Mheshimiwa Naibu Spika, niseme tu kwamba kama ambavyo nilisema

wakati nachangia, tunakaa na wenzetu wa TAMISEMI pamoja na Wizara zingine

ambazo zinahusiana na sekta ambazo zinahusu mambo ya makato makato na

tulishasema tunayafanyia kazi mambo ya makato yote ambayo yanamgusa

Mkulima na wafanyabiashara wadogowadogo. Lakini kwa leo nitamke tu

kwamba kwa yale makato ambayo hayako kisheria, kwa makato ambayo

yanawagusa wakulima ambayo hayako kisheria kuanzia leo hii wale

wanaohusika waondoke na tamko hili kwamba wayaache, yale ambayo yako

kisheria tunaenda kufuata utaratibu na kuangalia kama yote yabaki ama

yabaki kiasi ili kuweza kuhakikisha kwamba tunawapa unafuu wakulima.

Mheshimiwa Mwenyekiti, lakini yale hayako kisheria na yale ambayo

hayahusiani moja kwa moja na uendelezaji wa zao husika hayo yakome moja

kwa moja kufuatana na kwamba yamekuwa yakiwapa mzigo wakulima bila

kuleta tija katika kuongeza uzalishaji wa zao husika. Na tutachambua moja

baada ya lingine na yale ambayo yanaafikiwa kwa kupitia makubaliano ya

wadau wahusika, wasikubaliane wao na kuanza kuyatumia mpaka wapate

ridhaa ya Wizara kwamba kuna mambo haya wamekubaliana na sisi tuweze

kupima umuhimu wa kuwepo makato hayo katika uendelezaji wa zao husika.

(Makofi)

NAIBU SPIKA: Wizara ya Viwanda, Biashara na Uwekezaji. Mheshimiwa

Masoud Abdalla Salim, Mbunge wa Mtambile sasa aulize swali lake.

Na.104

Ajira Inayatokana na Sekta ya Viwanda

MHE. MASOUD ABDALLA SALIM aliuliza:-


8

Ajira iliyotarajiwa kuongezeka kutokana na ukuaji wa sekta ya viwanda

haijafikiwa hasa baada ya viwanda vingi kubinafsishwa na kuachwa bila

kuendelezwa:-

Je, Serikali inasema nini kuhusu hili?

WAZIRI WA VIWANDA, BIASHARA NA UWEKEZAJI alijibu:-

Mheshimiwa Naibu Spika, napenda kujibu swali la Mheshimiwa Masoud

Abdalla Salim, Mbunge wa Mtambile, kama ifuatavyo:-

Mheshimiwa Naibu Spika, kwa nia njema kabisa Serikali ilibinafsisha

viwanda na mashirika ya umma ikiwa na matumaini kuwa sekta binafsi

ingeliweza kuendesha taasisi hizo kwa faida na kulipa kodi kwa Serikali, kuzalisha

bidhaa au huduma na kutoa ajira kwa wananchi. Pamoja na malengo hayo

Serikali ililenga kuachana na shughuli za biashara ikielekeza nguvu zake katika

shughuli zake za msingi za Serikali.

Mheshimiwa Naibu Spika, ni kweli kama anavyosema Mheshimiwa

Masoud, makampuni mengi yaliyobinafsishwa hayakufanya vizuri, ikiacha

mfano wa makampuni machache yakiwemo Tanzania Breweries, Morogoro

Polister ambayo inaitwa Twenty First Century na Tanzania Cigarette Company.

Mheshimiwa Naibu Spika, tathimini inayoendeshwa na Wizara yangu kwa

kushirikiana na Msajili wa Hazina juu ya viwanda, mashamba na mashirika ya

Serikalil yaliyobinafsishwa kuanzia mwaka 1992 inadhihirisha ukweli tunaoujua

kuwa wengi kati ya waliyopewa taasisi hizo hawakutekeleza mikataba ya

mauziano kikamilifu. Hivyo tunawafuatilia kwa karibu wale wote waliopewa

mashirika ya umma kwa utaratibu wa ubinafsishaji.

Mheshimiwa Naibu Spika, lengo letu ni kuhakikisha makampuni yote haya

yanazalisha kwa tija ili tupate bidhaa, kodi ya Serikali na ajira kwa wananchi wa

Tanzania. Wale wote watakaobainika kukiuka makubaliano yaliyomo katika

mikataba ya awali, hatua stahiki zitachukuliwa ikiwa ni pamoja na kuvitwaa

viwanda au mashirika hayo na kutafuta Wawekezaji mahiri wa kuviendeleza.

Mheshimiwa Naibu Spika, ili kutimiza adhma ya kutoa ajira kwa

Watanzania, Wizara inafanya yafuatayo chini ya viwanda vidogo na vya kati

unaoshirikisha SIDO na Halmashauri za Wilaya na Mikoa tunahamasisha shughuli

za ujasiriamali ikiwa ni pamoja na kuanzisha viwanda vya kuongeza thamani

mazao na kilimo, uvuvi na ufugaji huku Mikoani.

Pia kupitia mamlaka zetu za EPZA, TIC na NDC tunakaribisha na

kuwaongoza wawekezaji wa ndani na nje kuwekeza katika shughuli za kutoa


9

ajira zaidi. Serikali kupitia Wizara yetu inaboresha mazingira ya uwekezaji hali

itakayowajenga imani wawekezaji na kupelekea kupanua shughuli zao zaidi za

kibiashara kupitia njia hii ajira zaidi itaongezeka.

MHE. MASOUD ABDALLA SALIM: Mheshimiwa Naibu Spika, nakushukuru

nina maswali mawili ya nyongeza kwa Mheshimiwa Naibu Waziri.

Mheshimiwa Naibu Spika, kumekuwa na malalamiko mengi ya muda

mrefu kwa wafanyakazi viwandani kupewa mishahara midogo lakini zaidi

maneno ya kuudhi kwa wamiliki wa viwanda jambo ambalo halikubaliki.

Mheshimiwa Naibu Spika, nimuulize Mheshimiwa Waziri, je, Serikali haioni

sasa ni wakati muafaka wa kuunda Tume Teule ya kufuatilia malalamiko ya

wafanyakazi hawa?

Swali la pili, katika jibu la Mheshimiwa Waziri amesema kwamba wale

wote watakaobainika kukiuka makubaliano yaliyomo katika mikataba ya awali

hatua stahiki zitachukuliwa ikiwa ni pamoja na kuvitwaa na kutafuta wawekezaji

mahiri wa kuviendeleza hivyo viwanda.

Kwa kuwa viwanda vya korosho vilivyobinafsishwa miaka 1970 na 1980

ambapo Serikali ilikopa kutoka Italia na Japan dola milioni 20 na viwanda hivyo

hadi leo haviendelezwi wamiliki wake wanajulikana. Sasa tatizo nini kwa Serikali

mnaelewa kila kitu tumekuwa tukisema muda mrefu.

NAIBU SPIKA: Mheshimiwa uliza swali.

MHE. MASOUD ABDALLAH SALIM: Je, nini mkakati wa ziada wa kuhakikisha

kwamba viwanda vya korosho vimebinafsishwa kule Mtwara na Serikali mkatoa

kwa vigogo wengine mnaowajua kwa bei chee! Je, viwanda hivyo ni lini

vitarudi kwa wananchi?

WAZIRI WA VIWANDA, BIASHARA NA UWEKEZAJI: Mheshimiwa Naibu Spika,

ni kweli katika viwanda kuna malalamiko na kama mnavyojua tunao ndugu

zetu wanafanya kazi viwandani, sioni haja ya kuunda Tume, Wizara yetu

ikishirikiana na Wizara ya Ajira tumeanza kazi ya kufuatilia masuala haya na

Kamishna wa Kazi yuko ana kazi maalum ambapo tutahakikisha kwamba

wafanyakazi wetu wanatendewa haki.

Mheshimiwa Naibu Spika, niwaeleze wawekezaji, sisi tunatengeneza

viwanda kutengeneza ajira, kuzalisha bidhaa na kuwafanya mlipe kodi

hatutengenezi viwanda kusudi waje kuteseka watu katika nchi yao, huo ndiyo

msimamo wa Serikali na tunawahakikishia tushirikiane Waheshimiwa Wabunge,

ninyi ndiyo macho yetu mtushauri na mtuelekeze.


10

Mheshimiwa Mwenyekiti, kuhusu kutoa viwanda, viwanda vile viliuzwa

kisheria, nimeshasema mara tatu bei waliyolipa ni pamoja na masharti ya

kuzalisha bidhaa kwa tija, kutoa ajira na kulipa kodi.

Kwa hiyo, kama ulimuuzia kisheria utamnyang’anya kisheria na

niwahakikishie watu wanaotoka kwenye ukanda wa kulima korosho hakuna

tatizo viwanda vitafanya kazi. Pamoja na hivyo wako wawekezaji wako tayari

kuwekeza kwenye kutengeneza korosho, yaani korosho inatoka pale kiwandani

inaingia mikononi mwa mteja tuna-add value, na tutatoka hapa tunakwenda

kuuza Ulaya siyo tunatoka hapa tunauza India, India ipeleke Ulaya.

Tunakwenda moja kwa moja sokoni na kazi hiyo naiweza tushirikiane. (Makofi)

MHE. JOSHUA S. NASSARI: Mheshimiwa Naibu Spika, na mimi nikushukuru

sana kwa kunipa fursa na kwa sababu ni mara yangu ya kwanza nazungumza

tangu nichaguliwe tena kuwa Mbunge wa Arumeru Mashariki na mimi

niwashukuru Wanameru.

NAIBU SPIKA: Mheshimiwa Nassari tafadhali uliza swali la nyongeza.

MHE. JOSHUA S. NASSARI: Mheshimiwa Naibu Spika, unapoongelea suala

la ukuaji wa viwanda huwezi ukaacha kuongelea habari ya viwanda ambayo

vilikuwemo lakini leo hii havifanyi kazi. General Tyre Arusha kilikuwa ni kiwanda

pekee cha kuzalisha matairi Afrika Mashariki. Mwaka juzi ndani ya Bunge hili

nimejibiwa na Mama Nagu hapa kwamba in less than a year kiwanda kingerudi

kifanye kazi, mwaka jana nimejibiwa ndani ya Bunge hili na Mheshimiwa Janeth

Mbene kwamba kufikia mwezi wa 11 mwaka jana kiwanda cha General Tyre

kingerudi kufanya kazi.

Sasa na mimi niiulize Serikali ya hapa kazi tu, kwamba ni lini kiwanda cha

General Tyre kitarudi kufanya kazi kwa sababu tumechoshwa na ahadi za

muda mrefu ndani ya Bunge hili na wananchi wa Mkoa wa Arusha ambao

walikuwa wanapata ajira ndani ya viwanda vile leo wako nyumbani na matairi

tunanunua Korea, India na Japan, lini General Tyre litaanza kufanya kazi?

WAZIRI WA VIWANDA, BIASHARA NA UWEKEZAJI: Mheshimiwa Naibu Spika,

General Tyre kinachoendelea General Tyre ni nini?

Mheshimiwa Naibu Spika, General Tyre imeshatwaliwa aliyekuwa mbia

mwenzetu mwenye asilimia 26 tumemlipa chake kiwanda ni chetu,

kinachoendelea ni kurekebisha mitambo yote ya umeme. Lakini mitambo

iliyokuwepo kwa ushindani wa sasa ni absolute zimepitwa na wakati. Tulikuwa

tunatengeneza tyres zenye tube, sasa hivi soko linakula tubeless kwa hiyo,

tunapaswa kuleta mitambo mingine. Lakini tunatafakari tuende vipi tutafute

mbia mwingine au tutafute mtu wa kumwajiri afanye kazi. Kwa hiyo, sasa hivi


11

kinachofanyika ikitoka Government Notice NDC itakwenda kupewa pesa bilioni

60 na itafanya kazi hiyo.

Mheshimiwa Catherine Magige amelifuatilia suala hili tumelizungumza

sana, siyo suala la dakika moja naomba Mheshimiwa Mbunge uje au umuone

Mheshimiwa Catherine Magige akueleze shule niliyompa masaa matatu kuhusu

General Tyre. General Tyre is coming na iko kwenye score board yangu,

nitapimwa kwa General Tyre. (Makofi)

Mheshimiwa Naibu Spika, ahsante. (Makofi/Kicheko)

Na. 105

Matatizo Yanayowakabili Wakulima wa Tumbaku Urambo

MHE. MARGARET S. SITTA aliuliza:-

Mfumo wa sasa wa kuwahudumia wakulima wa zao la tumbaku wa

Wilaya ya Urambo na Mkoa wa Tabora kwa ujumla una mapungufu mengi

yanayowaletea wakulima usumbufu kama vile bei za pembejeo kuwa kubwa

kutokana na kuagizwa nje na riba kubwa za benki, masoko ya tumbaku

kutokuwa na uhakika na hatimaye kusababisha kushuka thamani ya tumbaku,

bei inayobadilika pamoja na uchache wa wanunuzi:-

(a) Je, ni kwa nini hasara inayotokana na matatizo hayo ibebwe na

mkulima peke yake?

(b) Je, Serikali imejipanga vipi kuondoa matatizo hayo ili mkulima wa

tumbaku anufaike na kilimo na hatimaye ajikwamue kiuchumi?

NAIBU WAZIRI WA KILIMO MIFUGO NA UVUVI alijibu:-

Mheshimiwa Naibu Spika, ningependa kwa niaba ya Waziri wa Kilimo,

Mifugo na Uvuvi kujibu swali la Mheshimiwa Margaret Simwanza Sitta, Mbunge

wa Urambo, lenye sehemu (a) na (b) kama ifuatavyo:-

(a) Mheshimiwa Naibu Spika, Serikali inakubaliana na Mheshimiwa

Mbunge kuwa yapo maeneo mbalimbali yanayomkosesha mkulima mapato.

Maeneo haya ni pamoja na mfumo wa usambazaji pembejeo uliokuwa na

mianya mingi inayosababisha madeni hewa, baadhi ya viongozi wa vyama

kukopa fedha nyingi kupita uwezo wa vyama wa kuzalisha tumbaku na

kadhalika. Kwa sasa Serikali imebadili mfumo huo na kuelekeza wagavi wa

pembejeo hizo kuzifikisha moja kwa moja kwenye vyama vya msingi tofauti na

utaratibu wa awali wa kupitisha pembejeo kwenye vyama vikuu.


12

Aidha, ili kuwa na uhakika wa soko kilimo cha tumbaku nchini

huendeshwa kwa mkataba kati ya wanunuzi na wakulima. Hivi sasa bei

hupangwa kabla ya msimu wa kilimo kuanza ili mkulima ajue bei na kiasi

anachotakiwa kuzalisha. Tatizo la soko na bei mara nyingi huwakumba wale

wakulima wanaozalisha tumbaku bila kuwa na mikataba ambapo hujikuta

tumbaku yao ikikosa soko au wakipewa bei ya chini.

(b) Mheshimiwa Naibu Spika, Serikali imeendelea kuchukua hatua za

kukabiliana na changamoto zinazomkabili mkulima wa tumbaku. Hatua hizo ni

pamoja na kuboresha mfumo wa upangaji wa bei ya tumbaku ambapo

wakulima upendekeza bei yenye tija kwao na kuiwasilisha kwa wanunuzi kupitia

vikao vya Halmashauri ya Tumbaku yaani Tobacco Council. Bei hiyo hujadiliwa

na hatimae kufikia muafaka. Mfumo huu wa upangaji wa bei umeanza

kutumika rasmi msimu wa mwaka 2015/2016. Sanjari na maboresho ya mfumo

huu Serikali inaendelea na jitihada za kuongeza wanunuzi wa tumbaku kutoka

China ili kuongeza ushindani kumwezesha mkulima kupata bei nzuri. Aidha,

Serikali itapitia tozo za pembejeo zinazoingia nchini na kuangalia uwezekano

wa kuziondoa ili kumpunguzia mkulimba gharama ya uzalishaji.

MHE. MARGARET S. SITTA: Mheshimiwa Naibu Spika, ahsante. Pamoja na

majibu mazuri ya Naibu Waziri ninayo maswali mawili madogo ya nyongeza

kama ifuatavyo:-

Mheshimiwa Naibu Spika, Waziri amekiri kwamba mfumo uliopo una

matatizo katika kumhudumia mkulima. Lakini Serikali inashiriki kikamilifu katika

kupanga bei katika mfumo mzima. Sasa kwa kuwa Serikali inashiriki kwa kupitia

wakala wake bodi au council, je, Serikali haioni kwamba inawajibika kubeba

sehemu ya hasara anayopata mkulima?

Kwa kiasi gani mmefaulu kupata wanunuzi zaidi kutoka China ili soko liwe

la haraka na wakulima wanufaike?

NAIBU WAZIRI WA KILIMO, MIFUGO NA UVUVI: Mheshimiwa Naibu Spika,

Tobacco Council au Halmashauri ya Tumbaku inawakutanisha wadau

mbalimbali wa sekta ya tumbaku. Serikali yenyewe haihusiki moja kwa moja

katika kupanga bei lakini imeweka tu utaratibu ambao wadau wenyewe

wanaweza kukaa kukutana kwa uhuru wao na kupanga bei. Hata hivyo, Serikali

imechukua hatua mbalimbali za kuhakikisha kwamba bei ya tumbaku

inaendelea kuwa nzuri.

Mheshimiwa Naibu Spika, tunafahamu kwamba tokea mwaka 2013

Bunge hili lilipitisha Sheria mpya ya Vyama vya Ushirika, utaratibu mpya wa

Vyama vya Ushirika ni utaratibu ambao pamoja na mambo mengine

unawaruhusu wakulima wa mazao mbalimbali kuendesha shughuli zao kwa


13

kuwa na uhuru zaidi. Lakini vilevile mpango ule umeunda Tume ya Ushirika

ambayo inakuwa karibu na Vyama vya Ushirika ili kuwezesha kuondoa kero

zilizopo. Tunafikiri kwamba utaratibu huu utaleta ufanisi zaidi katika kilimo cha

tumbaku pamoja na mazao mengine ikiwa ni pamoja na kusaidia katika suala

la bei.

Lakini nitumie tu fursa hii kuwawelezea vilevile Waheshimiwa Wabunge

kwamba pamoja na changamoto nyingi zilizopo kwenye sekta ndogo ya

tumbaku, tunafikiri sekta ndogo ya tumbaku ni eneo ambalo limeanza

kuonesha mifano ya kufanikiwa. Hii ni kwa sababu ndiyo sekta ndogo ya pekee

ambayo mkulima anakuwa na uhakika wa kuuza zao lake tokea siku ya kwanza

anapoanza kuweka mbegu shambani kwa sababu ni kilimo cha mkataba. Kwa

hiyo, tukiondoa changamoto zilizopo tunafikiri ni eneo ambalo bado

inawezekana kupata mafanikio makubwa. Lakini vilevile tungependa kutumia

fursa hii kuwaeleza wakulima…

NAIBU SPIKA: Mheshimiwa Naibu Waziri naomba ufupishe jibu lako

tafadhali.

NAIBU WAZIRI WA KILIMO, MIFUGO NA UVUVI: Mheshimiwa Naibu Spika,

namalizia. Kuwafahamisha kwamba kufanikiwa kutumia mfumo wa mkataba

utasaidia tu kama kila mtu akiheshimu mkataba. Kwa mfano, mwaka huu tayari

wakulima wanafahamu inatakiwa wazalishe tumbaku kiasi gani, tunaomba

wale ambao hawako kwenye mkataba usizalishe tumbaku kwa sababu

ukizalisha hautaweza kupata mnunuzi.

Mheshimiwa Naibu Spika, kipengele cha pili cha swali ni kwamba ni kiasi

gani na kwamba tumefikia wapi na kuwapata wanunuzi kutoka China.

Mheshimiwa Naibu Spika, Serikali inajitahidi kuongea na wafanyabiashara

kutoka China, tumefika hatua nzuri sana kilichobakia sasa ni wao kumaliza

taratibu za nchi mwao ili nao waweze kuingia kwenye mfumo rasmi wa

kununua tumbuku ili kuondoa ukiritimba ambao mpaka sasa hivi nchi nzima

kampuni zinazonunua tumbaku ni nne tu.

Kwa hiyo, tunafikiri kampuni zikiwa nyingi maana yake tunaondoa

monopoly na hivyo bei itakuwa nzuri nashukuru sana.

NAIBU SPIKA: Waheshimiwa Wabunge, tuendelee na Wizara ya Mambo

ya Ndani ya Nchi, Mheshimiwa Mgeni Jadi Kadika, Mbunge wa Viti Maalum,

sasa aulize swali lake.


14

Na. 106

Usalama wa Maisha na Walemavu wa Ngozi

MHE. MGENI JADI KADIKA aliuliza:-

Kwa muda mrefu walemavu wa ngozi (albino) wamekuwa wakiishi kwa

hofu katika nchi yao kutokana na kuuawa na kukatwa viungo vyao kwa imani

za kishirikina ikiwemo kwa ajili ya kushinda uchaguzi au kujipatia mali:-

Je, Serikali ina mpango wa kuwalinda na kuwahakikishia usalama wa

maisha yao watu hao wenye ulemavu wa ngozi?

NAIBU WAZIRI WA MAMBO YA NDANI YA NCHI alijibu:-

Mheshimiwa Naibu Spika, kwa niaba ya Waziri wa Mambo ya Ndani ya

Nchi, napenda kujibu swali la Mheshimiwa Mgeni Jadi Kadika, Mbunge wa Viti

Maalum kama ifuatavyo:-

Mheshimiwa Naibu Spika, kama ilivyowahi kujibiwa katika swali la msingi

namba 99 na swali namba 60 katika mikutano tofauti ya Bunge la Kumi la

Jamhuri ya Muungano wa Tanzania kuhusu usalama wa ndugu zetu wenye

ulemavu wa ngozi, Serikali kupitia Jeshi la Polisi na wadau wengine imekuwa

ikichukua hatua za maksudi kukomesha mauaji hayo ikiwa ni pamoja na

kuwasaka na kuwakamata watuhumiwa pamoja na kuwafikisha mahakamani.

Mheshimiwa Naibu Spika, Serikali imefanya pia juhudi za kuanzisha vituo

vya kuwahudumia watu wenye ulemavu wa ngozi ambavyo vimesaidia

kuimarisha ulinzi. Pia Jeshi la Polisi kwa kutumia falsafa ya Polisi Jamii inatoa

elimu kwa umma juu ya madhara ya vitendo vya ukatili na mauaji na kujerui

yanayofanywa na baadhi ya watu kwa msukumo wa imani potofu ya ushirikina.

Aidha, Jeshi la Polisi limekuwa likifanya operesheni maalum za mara kwa mara

zikiwamo za kukamata waganga wa jadi wanaopiga ramli chonganishi

ambazo ni kichocheo kikubwa cha ukatili dhidi ya walemavu wa ngozi.

Mheshimiwa Naibu Spika, Wizara yangu kupitia Jeshi la Polisi ikishirikiana

na Kamati ya Ulinzi na Usalama za Vijiji, Kata, Wilaya na Mikoa imeanzisha vikosi

kazi hususan kwenye Mikoa na Wilaya zilizojitokeza kukithiri kwa matukio haya ili

kuratibu na kusimamia kwa karibu ulinzi wa ndugu zetu wenye ulemavu wa

ngozi. Vikosikazi hivyo hufanya kazi kwa kukusanya taarifa za kiintelejensia na

kuzifanyia kazi.

MHE. MGENI JADI KADIKA: Mheshimiwa Naibu Spika, pamoja na majibu

mazuri aliyonijibu Waziri, nina maswali mawili ya nyongeza.


15

Mheshimiwa Naibu Spika, je, ni kesi ngapi zilizolipotiwa kwa kipindi hiki cha

mwaka wa uchaguzi?

Mheshimiwa Naibu Spika, pia ni kwa nini kesi zinacheleweshwa wale

walemavu hawapi haki zao kwa haraka?

Na je, ni mikoa mingapi inayoongoza kwa mauaji ya maalbino? (Makofi)

NAIBU SPIKA: Mheshimiwa Kadika umeuliza maswali matatu, Naibu Waziri

tafadhali jibu maswali mawili.

NAIBU WAZIRI WA MAMBO YA NDANI YA NCHI: Mheshimiwa Naibu Spika,

kwanza kuhusu Mikoa ambayo inaongoza ni Mkoa wa Mwanza, Mkoa wa

Shinyanga na Kigoma.

Swali lake la pili anauliza kwamba ni kesi ngapi, takwimu halisi zilizotokea

baada ya kumalizika uchaguzi naomba nimpatie baadaye lakini ninachoweza

kusema ni kwamba toka mauaji haya yameanza mwaka 2006 mpaka mwaka

jana takribani watu wanakadiriwa kwenye 40 mpaka 43 wameweza kufariki,

lakini watuhumiwa karibu 133 na kati ya hao watuhumiwa ambao

wamehukumiwa kwa adhabu ya kifo ni 19 tayari ambao wameonekana wana

hatia. Kwa hiyo, hizi takwimu za baada ya uchaguzi mpaka saa hivi, hizi

naomba nikupatie baadaye. (Makofi)

MHE. JOSEPH K. MUSUKUMA: Mheshimiwa Naibu Spika, nakushukuru. Kwa

kuwa matatizo yaliyoulizwa na Mheshimiwa Mgeni kwenye swali namba 106

yanafanana kabisa na matatizo yaliyoko Jimbo la Geita Vijijini. Takribani

wanawake wazee wanne kwa mwezi wanauwawa kwa kukatwa mapanga

kwa imani ya kishirikina na Jeshi la Polisi halijawahi kufanikiwa kuwakamata

wakataji mapanga hao kwa kuwa jiografia ya kutoka Geita kwenda eneo

husika ni mbali.

Je, Serikali inajipangaje kupeleka gari maalum na kuunda Kanda Maalum

kwa ajili ya kuokoa akina mama wanaokatwa mapanga kwenye Jimbo hilo?


Jeshi la Polisi linajitahidi sana kuweza kukabiliana na mauaji haya, lakini kama

ambavyo nimezungumza wakati nikijibu maswali wiki iliyopita kuhusiana na

changamoto ambazo zinakabili Jeshi la Polisi. Naomba nichukue fursa hii

kuweka sawa kidogo takwimu wakati nilikuwa najibu swali la Mheshimiwa

Selasini juzi, nilieleza kwamba moja katika changamoto inakabili Jeshi letu la

Polisi ni kwamba idadi ya polisi tulionao ni kidogo na kiukweli kihalisia takwimu

zinaonyesha kwamba ukiangalia takwimu za kidunia polisi mmoja anatakiwa


16

ahudumie kati ya watu 400 mpaka 450 takriban na siyo 300 mpaka 350. Sisi

hapa nchi yetu polisi mmoja kwa upande wa Tanzania Bara anahudumia watu

kwenye 1000 mpaka 1200. Kwa hiyo utaona ni tofauti kubwa.

Mheshimiwa Naibu Spika, sasa changamoto hizi na changamoto nyingine

ambazo tumekuwa tukikabiliana nazo hatua kwa hatua kama hii ya usafiri,

nataka nimhakikishie tu Mheshimiwa Musukuma kwamba tumekuwa na

changamoto ya usafiri kwa muda mrefu lakini tumepata magari takribani

magari 387 ambayo yameweza kugawiwa katika maeneo mbalimbali.

Tutaangalia eneo hilo kama halijafika gari tuone ni jinsi gani na uzito wa hali

yenyewe ilivyo tushauriane tuone ni nini tutakachofanya ili tuweze kukabiliana

na tatizo hilo. Lakini mengine ni changamoto ambazo tunaenda nazo kadri ya

uwezo wa bajeti unavyoruhusu.

Na. 107

Uhaba wa Magari na Mafuta katika Vituo vya Polisi

Wilaya ya Magharibi

MHE. HAFIDH ALI TAHIR aliulliza:-

Bunge la Jamhuri ya Muungano hupitisha Bajeti ya Serikali kwa kila Wizara

kwa mwaka ikiwemo Wizara ya Mambo ya Ndani:-

(a) Je, inakuwaje Wilaya yenye vituo saba vya polisi ina gari moja tu na

inapatiwa lita tano hadi saba tu za mafuta kwa siku?

(b) Je, Serikali iko tayari kuziongezea mafuta na magari Wilaya za

Magharibi A na B zenye vituo vya polisi vya Fumba, Mbweni, Mazizini,

Mwanakwerekwe, Kijitoupele, Fuoni, Airport na Mfenesini ambazo ni gari moja tu

kila Wilaya ili kukongeza ufanisi na kuendana na kasi ya hapa kazi tu hasa

ukizingatia kuwa Zanzibar inajiandaa na marudio ya Uchaguzi Mkuu?

NAIBU WAZIRI WA MAMBO YA NDANI YA NCHI alijibu:-

Mheshimiwa Naibu Spika, kwa niaba ya Waziri wa Mambo ya Ndani ya

Nchi, napenda kujibu swali la Mheshimiwa Hafidh Ali Tahir, Mbunge wa Dimani

lenye sehemu (a) na (b) kama ifuatavyo:-

(a) Mheshimiwa Naibu Spika, nakubaliana na Mheshimiwa Mbunge kuwa

Wilaya ya Magharibi A na B hazina magari na mafuta ya kutosha kwa shughuli

za polisi. Hali hii ni changamoto kwa vituo vingi vya polisi hapa nchini, hata

hivyo, mgawo wa vitendea kazi yakiwemo magari huzingatia jiografia ya


17

Wilaya. Hali ya uhalifu na idadi ya watu wanaohudumiwa na kituo husika na

siyo idadi ya vituo vidogo vya Polisi vilivyopo katika Wilaya husika.

(b) Mheshimiwa Naibu Spika, Serikali kupitia Wizara ya Mambo ya Ndani

ya Nchi, inakusudia kuwasilisha bajeti mbele ya Bunge lako Tukufu ili kuboresha

hali ya vyombo vya usafiri, mafuta na vilainishi ili kukidhi mahitaji halisi ya Jeshi la

Polisi hapa nchini, vikiwemo Vituo vya Polisi alivyovitaja Mheshimiwa Mbunge.

MHE. HAFIDH ALI TAHIR: Mheshimiwa Naibu Spika, kwanza nimshukuru

Mheshimiwa Naibu Waziri kwa jawabu zake, lakini swali langu lilikuwa na msisitizo

ukizingatia kuwa Zanzibar inajiandaa na marudio ya Uchaguzi Mkuu, ndiyo

sababu swali langu kubwa lilikwenda huko. Kurudiwa kwa Uchaguzi Zanzibar

siyo jambo geni, mwaka 1961 Uchaguzi ulifutwa na ukarudiwa mwaka1963.

(Makofi)

Sasa kwa tokeo hili Mheshimiwa Waziri swali langu la kwanza, huoni

kwamba kuna haja ya kuweka umaksudi wa kupatia usafiri Wilaya nilizozitaja

wakati huu tukielekea katika uchaguzi ili yale mazombi yanayozungumzwa

yapunguke kufanya kazi?

Mheshimiwa Naibu Spika, lakini swali la pili, namwomba Waziri aniambie

kwamba kwenye Bajeti ijayo ameahidi kwamba atatupatia magari Wilaya

alizozitaja, Mheshimiwa Naibu Waziri naomba ukubali hii ni ahadi na nikungoje

kwenye bajeti? Ahsante.


naomba nimhakikishie kwamba nilizungumza vilevile kuhusiana na hili suala la

magari ambalo kwa bahati mbaya kuna baadhi ya Waheshimiwa Wabunge

wamelipotosha kwa makusudi ama hawajalielewa. Lakini naomba nichukue

fursa hii kwa kueleza tu kwa ufupi ni kwamba Jeshi la Polisi na ninyi Wabunge ni

mashahidi mara nyingi mmekuwa mkihoji, vituo vyangu havina magari, Jimbo

langu kwenye kituo fulani hakuna magari, na ndiyo kwa kuzingatia hilo Serikali

kupitia Jeshi la Polisi, likaandaa mkakati kabambe wa kupunguza hiyo hali.

Mheshimiwa Naibu Spika, kulimaliza kwa wakati mmoja, siyo rahisi kwa

sababu katika nchi tuna zaidi ya vituo 4,500, kwa hiyo, kupata gari 4,500 kwa

mpigo ili kila kituo kiweze kupata gari ni jambo ambalo ni gumu. Kwa hiyo

kulikuwa kuna mpango wa kwanza wa kuweza kupata gari 777 kupitia mkopo

wa Exim Bank ya India, ambapo kati ya hizo tuliweza kupata gari 104, lakini pia

Serikali iliweza kutoa gari takribani 203 kwa hiyo kufanya jumla ya idadi ya gari

ambazo zilipatikana kuwa ni 387. Kati ya gari hizo, gari 37 zilipelekwa Zanzibar

na nimhakikishie Mheshimiwa Hafidh Ali Tahir kwamba gari hizi bado

hazijagawiwa katika Wilaya, nina hakika kwamba wakati mgao utakapokuwa


18

umefanyika, basi Wilaya hizo ambazo zimezungumzwa vituo vya Wilaya yake ya

Magharibi A na Magharibi B vitapata gari.

Mheshimiwa Naibu Spika, lakini swali lake la pili, alizungumzia kuhusiana

na hali ya usalama kwa ujumla. Mimi nataka nimhakikishie tu kwamba pamoja

niichukue fursa hii, kuwaeleza Wananchi wa Zanzibar kwamba Jeshi la Polisi

ama Serikali itahakikisha inalinda usalama wa raia kama ambavyo majukumu

yake ya msingi yanavyotaka. Kwa hiyo, wasiwe na wasiwasi wajitokeze kwa

wingi kushiriki uchaguzi utakaporudiwa na hakuna wasiwasi wowote kila mtu

ambaye atakuwa na haki ya kupiga kura, apige kura kwa usalama na amani.

(Makofi)

MHE. MWITA M. WAITARA: Mheshimiwa Naibu Spika, ahsante sana,

ninaomba niulize swali dogo la nyongeza.

Mheshimiwa Naibu Spika, kwa kuwa shida ya ulinzi iliyopo Dimani

inafanana sana na Jimbo la Ukonga, nina Kata 13, sina kituo kikubwa cha Polisi,

na ni eneo la pembezoni ikiwepo Msitu wa Kazimzumbwi, lakini hata kituo cha

Sitakishari ambacho kinahudumia Jimbo la Segerea na Ukonga hakuna gari,

sasa nimuulize Mheshimiwa Naibu Waziri, atatujengea Kituo cha Polisi Ukonga

au apeleke gari Segerea Sitakishari ili ihudumie wakati mipango mingine

inaendelea?

Mheshimiwa Naibu Spika, naomba niwasilishe, ahsanteni.


nadhani ule umuhimu wa magari ambayo nimekuwa nikiuzungumza

umeongezeka uzito wake, sasa niweke tu wazi kwamba katika yale magari

ambayo tumeyapata, magari mengi ni kwa ajili ya doria, operation na matumizi

ya kawaida ya polisi. Hayo magari yanayoitwa ya washawasha sidhani hata 24

sujui kama yanafika.

Kwa hiyo, Mheshimiwa Waitara nadhani utakubaliana na mimi na

Wabunge wengine kwamba, Jeshi la polisi linahitaji magari zaidi, ikiwemo katika

Kituo chako ulichozungumza, mimi naomba hili nilichukue tuone tutalifanyia kazi

vipi.

MHE. SULEIMAN M. NCHAMBI: Mheshimiwa Naibu Spika, wabheja sana.

Kwa kuwa Jimbo la Kishapu halikupata mgao wa magari mapya ya polisi katika

awamu hii na Jimbo hili lenye watu sharp na askari wanaofanya kazi zao kwa u-

sharp, lina magari mawili mabovu yenye umri wa zaidi ya miaka mitano.

Je, Mheshimiwa Naibu Waziri, nilipata ahadi kuwa mwezi wa pili tutapata

magari mapya ya polisi, uko tayari kunihakikishia Jimbo sharp litapata magari


19

mapya ili Wananchi waweze kupata huduma hasa za kiusalama wanapohitaji

kuliko hivi sasa polisi wangu wa Kishapu wanavyohangaika? Wabheja.

NAIBU SPIKA: Mheshimiwa Nchambi wakati Naibu Waziri akija, hayo

maneno wabheja siyo lugha ya Kibunge, kwa hiyo nayafuta kwenye record

karibu Mheshimiwa Naibu Waziri. (Makofi)


nataka nimhakikishie Mheshimiwa Nchambi kwamba Serikali hii ya Awamu ya

Tano ya hapa kazi tu huwa haina desturi za kutoa ahadi ambazo hazitekelezeki.

Kwa hiyo, kama ni ahadi ambayo imetolewa, basi nitaifuatilia hiyo ahadi

yenyewe halafu tuone hatua zilizofikiwa zimefikiwaje na kama imekwama

imekwama vipi, halafu tutaonana mimi na yeye tuone ni jinsi gani ya kufanya.

NAIBU SPIKA: Tuendelee Wizara ya Afya, Maendeleo ya Jamii, Jinsia

Wazee na Watoto, Mheshimiwa Halima Ali Mohamed, Mbunge wa Viti Maalum,

sasa aulize swali lake.

Na. 108

Tatizo la Ugonjwa wa Moyo, Kisukari na Vidonda vya Tumbo

MHE. HALIMA ALI MOHAMMED aliuliza:-

Takwimu zinaonyesha kuwa kuna kasi kubwa ya ongezeko la wagonjwa

wa maradhi ya moyo, kisukari na vidonda vya tumbo (ulcers):-

Je, Serikali ina mkakati gani kukabiliana na tatizo hili?

NAIBU WAZIRI WA AFYA, MAENDELEO YA JAMII, JINSIA, WAZEE NA WATOTO

alijibu:-

Mheshimiwa Naibu Spika, kwa niaba ya Waziri wa Afya, Maendeleo ya

Jamii, Jinsia, Wazee na Watoto, naomba kujibu swali la Mheshimiwa Halima Ali

Mohammed, Mbunge wa Viti Maalum, kama ifuatavyo:-

Mheshimiwa Naibu Spika, Tanzania imeshuhudia kasi kubwa ya ongezeko

la magonjwa ya moyo, magonjwa ya kisukari na magonjwa ya vidonga vya

tumbo, ambayo ni magonjwa yasiyo ya kuambukiza. Hii imechangiwa na

mabadiliko ya mfumo wa maisha kama ulaji usiyo sahihi, kutokufanya mazoezi,

kutokula matunda na mboga mboga kwa wingi, uvutaji wa sigara na tumbaku

na unywaji wa pombe uliyokithiri.


20

Mheshimiwa Naibu Spika, matokeo ya utafiti wa STEPS uliyofanyika

mwaka 2012 yalionesha kuongezeka kwa viashiria yaani indicators

vinavyosababisha magonjwa yasiyo ya kuambukiza. Aidha, utafiti pia ulionesha

karibu asilimia 9 ya Watanzania, wanaugua ugonjwa wa kisukari na wengi wao

kwa bahati mbaya hawajijui. Kwa kutambua ongezeko hili Wizara yetu

imeanzisha sehemu ya kushughulikia huduma ya magonjwa haya yaani kitengo

cha Non Communicable Diseases, Mental Health and Substance Abuse chini ya

Kurugenzi ya Tiba pale Wizarani. Miongozo na mikakati mbalimbali imekwisha

kutengezezwa ikiwa ni pamoja na mkakati wa Kitaifa wa kukabiliana na

magonjwa yasiyo ya kuambukiza yaani magonjwa ya kisukari, moyo na

mengineyo.

Mheshimiwa Naibu Spika, wito wangu kwa jamii ni kubadili mtindo wa

maisha yaani life style kwa kula vyakula vinavyofaa, kupunguza unywaji wa

pombe na uvutaji wa sigara na tumbaku na kuwa na tabia ya kufanya mazoezi

ili kuepuka uwezekano wa kupata maradhi haya.

MHE. HALIMA ALI MOHAMMED: Mheshimiwa Naibu Spika, ahsante.

Pamoja na majibu mazuri ya Mheshimiwa ya Naibu Waziri nina maswali mawili

madogo ya nyongeza.

Mheshimiwa Naibu Spika, kwa kuwa tafiti zinaonyesha kwamba

wanawake wanaathirika zaidi na maradhi ya moyo kuliko wanaume.

Je, Serikali ina mkakati gani wa kuwasaidia wanawake hawa ambao

ndiyo walezi wa familia hasa wale waliopo kule vijijini?

Mheshimiwa Naibu Spika, swali la pili, je, Serikali ina mkakati gani wa

kudhibiti uingizwaji wa vyakula vibovu ambavyo havina kiwango katika nchi

yetu? Ahsante (Makofi)

NAIBU WAZIRI WA AFYA, MAENDELEO YA JAMII, JINSIA, WAZEE NA

WATOTO: Mheshimiwa Naibu Spika, ahsante, naomba kujibu maswali ya

nyongeza kama ifuatavyo:-

Swali la kwanza Serikali ina mkakati gani wa kupunguza kiasi cha

magonjwa haya kwa wanawake ambao wanaathirika zaidi kuliko wanaume.

Mheshimiwa Naibu Spika, tofauti ya upatikanaji wa magonjwa haya, kwa

jinsia kwa maana ya baina ya wanawake na wanaume ni ndogo sana na kwa

maana hiyo, mkakati wa kupambana na kuenea kwa magonjwa haya hauwezi

kutofautishwa kwa jinsia. Hivyo mkakati wetu utakuwa ni wa pamoja na tayari

Wizara ya Afya imeanza kutekeleza mkakati huo, kwanza kwa kutia umuhimu

wa kipekee kwenye kuimarisha Kitengo cha NCD yaani Kitengo cha Magonjwa

Yasiyo ya Kuambukiza pale Wizarani chini ya Kurugenzi ya Tiba.


21

Mheshimiwa Naibu Spika, kitengo hiki tayari kimeishaaza mkakati wa

kuandika mkakati wa kupambana na magonjwa haya na mkakati huu

utawafikia hao akinamama wa vijijini na watu wote kwa ujumla wake kuanzia

ngazi ya huduma za afya kule vijijini, kwa maana ya ngazi ya zahanati, ngazi ya

vituo vya afya na ngazi ya hospitali za Wilaya, Mikoa na hata ngazi ya Kanda.

Mheshimiwa Naibu Spika, swali la pili, ni kweli kumekuwa na hisia kwamba

kuna vyakula visivyo na viwango vinaingia nchini mwetu kutoka nchi za mbali.

Serikali kwa kushirikiana kwa maana ya Wizara yetu Wizara ya Afya, ambayo ina

kitengo cha TFDA (Tanzania Food and Drugs Authority) ambacho kipo chini ya

Wizara yetu ya Afya, pamoja na Kitengo cha Viwango (TBS), wanaendelea

kushirikiana kwa pamoja, kukagua mizigo yote ambayo inaingia nchini kwa njia

za halali.

Lakini pia vyombo vingine vya kusimamia Sheria kama Majeshi ya Polisi na

Uhamiaji, wataendelea kuwa makini kwenye mipaka yetu yote, katika njia zilizo

halali na hata zile ambazo siyo halali kudhibiti uingizwaji wa vifaa hivi ikiwemo

vyakula na dawa ambavyo havijapitishwa kwa viwango vinavyostahili, kwa

mujibu wa Sheria za nchi yetu. (Makofi)

NAIBU SPIKA: Wizara ya Maji na Umwagiliaji Mheshimiwa Risala Saidi

Kabongo Mbunge wa Viti Maalum, sasa aulize swali lake.

Na. 109

Kuongezeka na Kuboresha Vyanzo vya Maji Arusha

MHE. RISALA S. KABONGO aliuliza:-

Vijiji vya Ngiresi, Sokoni II na Oldadai Kata ya Sokoni II Jimbo la Arumeru

Magharibi vinakabiliwa na tatizo la ukosefu wa maji ya bomba, kwa muda

mrefu licha ya kwamba vijiji hivyo kuna vyanzo vingi vya maji na mabomba

yanayopeleka maji Arusha Mjini:-

(a) Je, Mamlaka ya Maji Jiji la Arusha inashindwa kutekeleza maombi ya

wananchi wa vijiji hivyo ya kupatiwa maji kutoka kwenye mabomba kwa

utaratibu wa kulipia?

(b) Je, Serikali ina mpango gani wa kuongeza na kuboresha vyanzo vya

maji katika Jiji la Arusha na Halmashauri zake kutokana na ongezeko kubwa la

wakazi wake?

NAIBU WAZIRI WA MAJI NA UMWAGILIAJI alijibu:-


22

Mheshimiwa Naibu Spika, kwa niaba ya Waziri wa Maji na Umwagiliaji,

naomba kujibu swali la Mheshimiwa Risala Saidi Kabomgo, Mbunge wa Viti

Maalum, lenye vipengele (a) na (b) kama ifuatavyo:-

Mheshimiwa Naibu Spika, Serikali katika kuondoa tatizo la maji Jiji la

Arusha, imepata mkopo wa dola za Kimarekani milioni 210.96 kutoka Benki ya

Maendeo ya Afrika (AfDB) ili kutekeleza mradi wa upanuzi wa mtandao maji

safi na maji taka sambamba na kuboresha vyanzo vya maji.

Mheshimiwa Naibu Spika, mradi huu mkubwa utawezesha Jiji la Arusha

pamoja na viunga vyake, ikiwa ni pamoja na vijiji vyote vilivyopo umbali wa

kilometa 12 kando kando ya bomba kuu, vikiwemo vijiji vya Ngilesi, Sokoni II na

Oldadai ili kupata huduma ya majisafi na majitaka. Jumla ya gharama za ujenzi

ni dola za Marekani milioni 233.92 sawa na shilingi za Kitanzania bilioni 476.44.

Mheshimiwa Naibu Spika, mkataba wa mkopo huu nafuu umesainiwa na

Mamlaka ya Maji Arusha, kwa sasa inaendelea na taratibu za kupata Mhandisi

Mshauri wa kusimamia mradi pamoja na Wakandarasi wa Ujenzi. Ujenzi wa

mradi huu unatarajiwa kuanza mwaka wa fedha 2016/2017 na kukamilika

mwaka 2019/2020. Mradi huu ukikamilika utaboresha vyanzo vya maji na

utaongeza upatikanaji wa huduma ya maji katika Jiji la Arusha na Halmashauri

zake ambazo zimekumbwa na ongezeko kubwa la wakazi.

MHE RISALA S. KABONGO: Mheshimiwa, Naibu Spika nakushukuru.

Nakushukuru Mheshimiwa Naibu Waziri kwa majibu yako.

Kwa kuwa, mradi huu ni Mkubwa na ni wa miaka mitano; je, Serikali

inavipa vipaumbele gani vijiji hivi vya Oldadai na Sokoni II na Ngilesi, kwa kuwa

wamekuwa na kero kubwa na ya muda mrefu ya kupata maji?

Eneo la pili, nitaomba Mheshimiwa Waziri, atakapopata nafasi baada ya

Bunge hili, aweze kutembelea maeneo haya na kujionea hali halisi katika

vyanzo hivi ambavyo vinatunza maji yanayosaidia katika Mkoa wa Arusha.

Ahsante. (Makofi)

NAIBU SPIKA: Mheshimiwa Waziri, la pili nadhani lilikuwa ni ombi, swali ni

moja tu lililoulizwa.

WAZIRI WA MAJI NA UMWAGILIAJI: Mheshimiwa Naibu Spika, kwanza

kabisa ni kweli tumepata ufadhili wa mradi mkubwa ambao utekelezaji wake

utachukua miaka mitatu. Jana tulikuwa na Mkurugenzi wa Jiji la Arusha,

amekuja ofisini kwangu pamoja na Meya, pamoja na Mbunge na

tumekubaliana kwamba, tutatengeneza mpango wa muda mfupi ili hivyo vijiji


23

unavyovisema tuweze kuvitafutia angalau wapate maji wakati tunatekeleza

huu mradi mkubwa.

Mheshimiwa Naibu Spika, hivi sasa kulikuwa na Mradi wa Vijiji Kumi,

tumekubaliana kwamba Jiji la Arusha litakabidhi kwenye mamlaka yetu ya

Arusha ili kusudi waweze kuunganisha kwenye mtandao baadhi ya maeneo

ambayo Arusha hayapati maji.

Mheshimiwa Naibu Spika, nakubaliana pia kwamba na mimi nitakuja

kuangalia utekelezaji wa mpago huu. (Makofi)

MHE. JOSEPH L. HAULE: Mheshimiwa Naibu Spika, ahsante sana kwa nafasi

hii. Suala la Arumeru Magharibi linafanana sana na tatizo ambalo lipo Mikumi,

je, Serikali ina mpango gani wa kuondoa kero ya maji katika Kata ya Mikumi,

Ruaha, Uleling’ombe na maeneo ya Tindiga?

NAIBU WAZIRI WA MAJI NA UMWAGILIAJI: Mheshimiwa Naibu Spika na

Waheshimiwa Wabunge, Mheshimiwa Waziri katika majibu yake ametoa taarifa

kwamba tunaingia katika progamu ya pili kupitia sera ya mwaka 2002 ya

kuhakikisha kwamba ifikapo mwaka 2020 asilimia 85 ya Watanzania wote

watakuwa wanapata maji katika vijiji na asilimia 95 katika miji.

Mheshimiwa Mbunge, kwa upande wa Jimbo lako la Mikumi na Kata

zake, tutahakikisha kwamba tunazipa kipaumbele kuhakikisha zinapata maji

katika hii progamu ya pili. Na ninakuomba sana baada ya Bunge hili tuwasiliane

ili tuweze kupata taarifa iliyo nzuri zaidi tuanze utekelezaji.

MHE. SHABANI O. SHEKILINDI: Mheshimiwa Naibu Spika, ninashukuru kwa

kuniona. Kwa kuwa tatizo la Arumeru Mashariki linafanana kabisa na tatizo la

maji la Lushoto.

Je, ni lini Serikali itaondoa adha hii kwa wananchi wa Lushoto?

NAIBU WAZIRI WA MAJI NA UMWAGILIAJI: Mheshimiwa Naibu Spika,

kwanza Wilaya ya Lushoto mlalo wake wa ardhi ni mzuri kuruhusu ujenzi wa

mabwawa. Tumeweka mpango wa kujenga mabwawa katika awamu hii ya

programu ya pili ambayo yatasaidia kwenye irrigation pamoja na kuhakikisha

kwamba tunapata maji ya kunywa kwa wananchi wa Jimbo lake.

Na. 110

Kuanza kwa Mradi wa Bomba la Maji Ziwa Victoria

MHE. RICHARD M. NDASSA aliuliza:-


24

Je, ni lini mradi wa ujenzi wa bomba la maji ya Ziwa Victoria kutoka Magu

- Sumve - Malya utaanza?

NAIBU WAZIRI WA MAJI NA UMWAGILIAJI alijibu:-

Mheshimiwa Naibu Spika, kwa niaba ya Waziri wa Maji na Umwagiliaji

naomba kujibu swali la Mheshimiwa Richard Mganga Ndassa, Mbunge wa

Sumve kama ifuatavyo:-

Mheshimiwa Naibu Spika, Serikali kwa kushirikiana na Benki ya Uwekezaji

ya Ulaya (EIB) na Mamlaka ya Maji Safi na Usafi wa Mazingira Mwanza

(MWAUWASA) inatekeleza miradi ya maji safi na maji taka kwa Jiji la Mwanza

pamoja miradi ya maji safi katika miji mitatu ya Magu, Misungwi na Lamadi.

Mheshimiwa Naibu Spika, kwa mji wa Magu mradi huu unakadiriwa

kugharimu kiasi cha Euro milioni 5.3 na Mkandarasi anatarajiwa kuanza ujenzi

wa mradi ifikapo mwezi Julai, 2016. Idadi ya wananchi watakaonufaika na

mradi huu inakadiriwa kuwa wananchi 73,363 ifikapo mwaka 2040.

Mheshimiwa Naibu Spika, kwa miji ya Sumve na Malya, Serikali

inaendelea kufanya uchunguzi wa awali ili kubaini gharama za eneo la

kupitisha mradi. Kazi ya upimaji pamoja na usanifu itakamalika mwezi Aprili, 2016

na ujenzi wa mradi unatarajiwa kuanza mwaka wa fedha 2016/2017.

MHE. RICHARD M. NDASSA: Mheshimiwa Naibu Spika, ahsante sana.

Kwanza naomba nisahishe jina langu hapa inasomeka Ngassa, siyo Ngassa ni

Ndassa.

Mheshimiwa Naibu Spika, pamoja na maelezo mazuri sana ya

Mheshimiwa Naibu Waziri lakini naomba Serikali itambue kwamba suala la maji

ni suala kila Mtanzania, kila mwananchi anahitaji maji na ndiyo maana unaona

Wabunge wote wanasema kuhusu maji.

(a) Swali langu, kwa sababu Serikali katika mwaka 2000 na 2004 iliamua,

maamuzi magumu yenye tija, kuyatoa maji ya Ziwa Victoria kuyapeleka

Kahama, Shinyanga. Je, Serikali ina mpango gani mrefu wa kupeleka maji ya

Ziwa Victoria katika Mikoa tisa ili maji hayo yawanufaishe Watanzania na mikoa

hiyo ni Mwanza, Mara, Kagera, Simiyu, Singida na Dodoma. Serikali ina mpango

gani kwa sababu mahitaji ya maji ni makubwa na maji ya Ziwa Victoria yapo

hayana kazi nyingine. Je, Serikali ina mpango mkakati gani wa kuhakikisha

kwamba maji yanafika katika maeneo hayo?

(b) Mheshimiwa Waziri wa Maji, wananchi wa Jimbo la Sumve katika Kata

ya Nkalalo na Mabomba wanashida kubwa ya maji, naomba nikuombe


25

pamoja na maelezo haya utembelee tuende ukajionee mwenyewe jinsi

wananchi wa Tanzania wa Jimbo la Sumve wanavyopata taabu ya maji katika

Jimbo langu.

WAZIRI WA MAJI NA UMWAGILIAJI: Mheshimiwa Naibu Spika,

nimezungumza jana kwamba tumeleta mapendekezo ya mwongozo kwa

kutengeneza mpango wa miaka 2016/2017 na nilisema katika sekta ya maji

tumetoa ahadi kwamba katika miji yote ya Mikoa inayozungukiwa na Ziwa

Victoria tutahakikisha tunachukua maji ya kutosha kuyafikisha kwenye maeneo

husika kwa kiwango ambacho tumeshasema kwenye Ilani, kwamba Miji Mikuu

ya Mikoa ipate asilimia 95 ikifika 2020 na ipate asilimia 100 ikifika 2025.

Kwa hiyo, naomba nilihakikishie Bunge hili kwamba azma hiyo ambayo

pia Mheshimiwa Rais wetu ameahidi tutakwenda kufanya, tutaomba

Waheshimiwa Wabunge muweze kutuunga mkono katika kupanua vyanzo vya

upatikanaji wa fedha hasa kuongeza Mfuko wa Maji ili tuweze kutekeleza miradi

yote hii ambayo kila Mbunge ameomba Serikali iweze kufanya, ahsante.

(Makofi)

NAIBU SPIKA: Mheshimiwa Mbarouk

MHE. MUSSA B. MBAROUK: Mheshimiwa Naibu Spika, jina langu naitwa

Mussa Mbarouk, Mbunge wa Tanga Mjini.

Mheshimiwa Naibu Spika, kwa kuwa Serikali ilianzisha mpango wa maji safi

na salama vijijini katika mradi uliofadhiliwa na World Bank na mradi ule

umekwama. Je, ni lini Serikali itapeleka fedha katika Halmashauri ya Jiji la Tanga

ili kuondoa kero ya maji katika Kata za Mabokweni, Chongoleani, Kilale na

Marungu?

NAIBU WAZIRI WA MAJI NA UMWAGILIAJI: Mheshimiwa Naibu Spika, ni

kweli Serikali ilianzisha mradi wa vijiji 10 kupitia progamu ya Benki ya Dunia na

mradi huo ungali unaendelea. Katika mradi huo tulikuwa na miradi 1,855 kama

nilivyotoa taarifa ya awali kwamba katika miradi hiyo miradi 1,143 imekamilika

na miradi 454 inaendelea.

Mheshimiwa Naibu Spika, kumekuwa na tatizo la fedha ndiyo lililofanya hii

miradi isikamilike kwa wakati lakini nimuhakikishie Mheshimiwa Mbunge kwamba

katika eneo lako la Tanga kufuatia juhudi za Mheshimiwa Rais wa Jamhuri ya

Muungano wa Tanzania kukusanya fedha, fedha zimeanza kutoka na nikupe tu

taarifa Mheshimiwa Mbunge kwamba wiki iliyopita tumeletewa shilingi bilioni 10

kwa ajili ya kuendelea kulipa miradi hiyo mingi ambayo ilikuwa imesimama na

siyo Tanga tu, ni karibu Mikoa yote miradi ilikuwa imesimama.


26

Mheshimiwa Naibu Spika, kwa hiyo nikuhakikishie kwamba Serikali inatoa

fedha kuhakikisha miradi hiyo inakamilika ili katika progamu ya pili tuanze

kuweka tena miradi mingine. (Makofi)

NAIBU SPIKA: Waheshimiwa Wabunge, tunaendelea na Wizara ya Ujenzi,

Uchukuzi na Mawasiliano, Mheshimiwa Victor Kilasile Mwambalaswa, Mbunge

wa Lupa sasa aulize swali lake.

Na. 111

Kuweka Mizani katika Barabara ya Mbeya – Chunya – Makongorosi

ili Kuilinda Iweze Kudumu kwa Muda Mrefu

MHE. VICTOR K. MWAMBALASWA aliuliza:-

Barabara ya Mbeya – Chunya - Makongorosi imejengwa kwa kiwango

cha lami kwa asilimia 80. Je, ni lini Serikali itaweka mizani katika barabara hiyo

ya lami ili kuilinda iweze kudumu muda mrefu?

NAIBU WAZIRI WA UJENZI, UCHUKUZI NA MAWASILIANO alijibu:-

Mheshimiwa Naibu Spika, kwa niaba ya Waziri wa Ujenzi, Uchukuzi na

Mawasiliano, naomba kujibu swali la Mheshimiwa Victor Kilasile Mwambalaswa,

Mbunge wa Jimbo la Lupa kama ifuatavyo:-

Barabara ya Mbeya – Chunya – hadi Makongorosi yenye urefu wa

kilometa 117 ni barabara kuu inayohudumiwa na Wizara ya Ujenzi, Uchukuzi na

Mawasiliano kupitia Wakala wa Barabara Mkoa wa Mbeya. Barabara hii

imejengwa kwa kiwango cha lami, sehemu ya barabara kati ya Mbeya hadi

Chunya ambayo ni kilometa 72 na imekamilika hivi karibuni. Aidha, Serikali

inafanya maandalizi ili kuanza ujenzi kwa kiwango cha lami sehemu ya Chunya

hadi Makongorosi ambayo ni kilometa 45.

Mheshimiwa Naibu Spika, Wizara yangu inatambua kuwa katika Wilaya

ya Chunya kuna shughuli nyingi za kiuchumi kama vile uchimbaji wa madini,

kilimo na mazao ya misitu ambayo huchangia kwa kiwango kikubwa upitishaji

wa magari yenye mizigo mizito na hivyo kuna umuhimu wa kuweka mizani

kwenye barabara hii.

Mheshimiwa Naibu Spika, Serikali itajenga mizani katika barabara ya

Mbeya - Chunya hadi Makongorosi wakati wa ujenzi kwa kiwango cha lami wa

sehemu ya Chunya - Makongorosi. Aidha, katika kipindi hiki ambacho ujenzi wa

mizani ya kudumu haujafanyika, Serikali kupitia TANROADS itaendelea kudhibiti


27

uzito wa magari katika barabara hiyo kwa kutumia mizani ya kuhamishika

(mobile weighbridge).

MHE. VICTOR K. MWAMBALASWA: Mheshimiwa Naibu Spika,

ninakushukuru. Napenda kumshukuru sana Naibu Waziri amejibu vizuri sana na

amejibu kitaalamu.

Mheshimiwa Naibu Spika, Serikali imesema Chunya ina mazao mengi

ambayo yakibebwa ndiyo yanaharibu barabara, sasa napenda nimwambie

Mheshimiwa Naibu Waziri kwamba wanaosomba tumbaku, magari

yanayobeba tumbaku au mbao au mkaa yanabeba lumbesa, yanakuwa mara

mbili, yakifika Mbeya yanagawa kwa sababu kuna mizani kule ndiyo yawe

magari mawili na Serikali hapa imesema kwamba itadhibiti hiyo kwa kuweka

mobile weighbridges.

Je, ni lini itaweka kwa sababu Chunya sasa hivi sijaiona mobile

weighbridge hata moja? Hilo ni swali la kwanza

Mheshimiwa Naibu Spika, swali la pili nashukuru Serikali imesema kwamba

ujenzi wa barabara hiyo kuanzia Chunya kwenda Makongorosi karibu utaanza,

napenda nimwambie Naibu Waziri kwamba Mheshimiwa Rais akiwa

Makongorosi aliwaahidi wananchi wa Makongorosi kwamba atawapa kilomita

nne za lami pale Makongorosi na kwamba barabara hiyo ya Chunya

Makongorosi itaanza kujengwa Makongorosi kuja Chunya.

Je, hiyo barabara itanza lini kujengwa? (Makofi)

NAIBU WAZIRI WA UJENZI, UCHUKUZI NA MAWASILIANO: Mheshimiwa

Naibu Spika, kama tulivyosema kwenye jibu la msingi la swali la msingi kwamba

weighbridge itaanza hivi karibuni. Naomba kuchukua nafasi hii kumhakikishia

Mheshimiwa Mwambalaswa kama yeye alivyo-concerned na uharibifu wa

barabara hiyo na sisi ambao ndiyo wenye dhamana hiyo tuko concerned kwa

kiwango kikubwa, ninamhakikishia hiyo weighbridge inatafutwa hivi karibuni

itaanza kufanya kazi.

Mheshimiwa Naibu Spika, kwa swali la pili naomba kumjulisha Mheshimiwa

Mwambalaswa kwamba mara fedha zitakapopatikana barabara hii itaanza

kujengwa na suala la ianzie wapi whether ianzie Makongorosi au ianzie Chunya

nadhani ni muhimu tuwaachie wataalamu na ahadi ya kilomita Nne nayo

katika eneo la Makongorosi itaangaliwa kwa umakini wake. (Makofi)


28

Na. 112

Uhakika wa Fidia kwa Wananchi Waliopisha Barabara

MHE. DUA W. NKURUA aliuliza:-

Katika ujenzi wa barabara ya Mangaka - Mtambaswala na Mangaka -

Nakapanya, wapo wananchi ambao walishafanyiwa tathmini ya fidia ya

kupisha ujenzi huo hawajalipwa na wengine wamepunjwa.

Je, Serikali italeta lini wataalamu wa kuhakiki fidia hizo ili kila mwananchi

apate haki yake?



Mawasiliano, ninapenda kujibu swali la Mheshimiwa Dua William Nkurua,

Mbunge wa Nanyumbu, kama ifuatavyo:-

Mheshimiwa Naibu Spika, katika ujenzi wa barabara ya Mangaka –

Mtambaswala na Mangaka - Nakapanya, Serikali ilitenga fedha shilingi milioni

3,023.528 kwa ajili ya kulipa fidia kwa wananchi waliokwisha fanyiwa tathmini ya

mazao yao kati ya mwaka 2009 na 2012. Aidha, baada ya uthamini

kuidhinishwa na Mthamini Mkuu wa Serikali mwaka 2013, fidia ililipwa mwaka

2014 kwa kufuata taratibu na sheria.

Mheshimiwa Naibu Spika, baadhi ya wananchi ambao mali zao

hazikufanyiwa tathmini katika kipindi hicho hawakulipwa fidia. Tathmini ya fidia

kwa mali za wananchi hao imefanyika mwezi Oktoba 2015 na taarifa ya

uthamini imekamilika na imewasilishwa kwa Mthamini Mkuu wa Serikali kwa

hatua ya kuidhinishwa ili malipo yaweze kufanyika.

MHE. DUA W. NKURUA: Mheshimiwa Naibu Spika, ninashukuru kwa majibu

mazuri ya Mheshimiwa Waziri.

Mheshimiwa Naibu Spika, katika wale ambao walifanyiwa tathmini ya

awamu ya kwanza, wapo ambao mpaka sasa hawakulipwa, Majina yao

yalirukwa katika Kijiji cha Misawaji, lakini pia wapo ambao walifanyiwa tathmini

kwamba nyumba zao zitabomolewa nusu lakini zimebomolewa zote na hivi

ninavyokwambia wamechanganyikiwa kabisa.

Je, Mheshimiwa Waziri anaweza kutuma watu tumuoneshe watu ambao

wameathirika ili wapate haki yao?


29

Mheshimiwa Naibu Spika, swali la pili, kwa kuwa barabara kutoka Masasi

mpaka Mangaka imekamilika, hadi sasa magari yenye uzito mkubwa kutoka

Songea kuelekea Masasi yanatumia hiyo barabara.

Je, Mheshimiwa Waziri haoni umuhimu wa kuleta mizani katika Mji wa

Mangaka ili kuokoa barabara ambayo Serikali imetumia gharama kubwa?


Naibu Spika, nakubaliana nae kwamba tutatuma watu waende

wakalichunguze hilo suala na hatimaye tuweze kulipatia ufumbuzi stahiki.

Ninachoomba kumhakikishia tu ni kwamba Serikali hii inafuata sheria na yeyote

mwenye haki ya kulipwa fidia atalipwa. (Makofi)

Mheshimiwa Naibu Spika, kwa swali lake la pili nadhani anafahamu

kwamba hizo barabara anazoziongelea bado hazijakamilika na hivi karibuni

nimepiata katika eneo lake ingawa kwa bahati sikumjulisha kwa sababu ilikuwa

ni dharura wakati natokea Jimbo la Namtumbo. Ninamhakikishia mara

barabara hizi zitakapokamilika na umuhimu utakapoonekana kwamba kuna

umuhimu mkubwa wa kuweka mizani, Serikali itafanya maamuzi stahiki. (Makofi)

NAIBU SPIKA: Mheshimiwa Keissy.

MHE. ALLY K. MOHAMED: Mheshimiwa Naibu Spika, ahsante sana. Kwa

kuwa barabara ya kutoka Sumbawanga kwenda Mpanda takriban kilometa 50

zimeshatengenezwa na magari makubwa ya mahindi zaidi ya tani 60, 70

yanapita kuelekea Mpanda. Nimeshamwomba Waziri wa Ujenzi kupeleka gari

ya mizani ili kudhibiti uharibifu wa barabara kabla wakandarasi hawajakabidhi

kwa sababu barabara inaanza kuharibika kabla haijakabidhiwa. Je, ni lini

Serikali itapeleka gari ya mizani ili kudhibiti barabara hiyo isiendelee kuharibika?


Naibu Spika, naomba kuchukua nafasi hii kumhakikishia Mheshimiwa Keissy na

wananchi wa Sumbawanga hadi Mpanda kwamba barabara ile kwanza

tutaikamilisha kuijenga. Tutakapoona umuhimu wa kuweka mizani kutokana na

tathmini ya wataalam tutakaowapeleka kufanya shughuli hiyo tutaweka mizani

hiyo.

NAIBU SPIKA: Mheshimiwa Mbunge kule nyuma ujitambulishe tafadhali.

MHE. ALEX R. GASHAZA: Mheshimiwa Naibu Spika, ahsante kwa kunipa

nafasi ili niweze kuuliza swali la nyongeza. Naitwa Alex Raphael Gashaza,

Mbunge wa Jimbo la Ngara.


30

Kwa kuwa barabara ya Murugarama – Rulenge – Nyakahura yenye

kilometa 85 ni barabara ambayo iliahidiwa na Rais Mstaafu wa Jamhuri ya

Muungano wa Tanzania, Mheshimiwa Dkt. Jakaya Mrisho Kikwete mwaka 2008

kwamba itaweza kujengwa kwa kiwango cha lami na miaka miwili iliyopita

wananchi wa Jimbo la Ngara walikuwa wakielezwa kwamba tayari upembuzi

yakinifu wa barabara hii umeanza.

Naomba kumuuliza Waziri wa Ujenzi, Mawasiliano na Uchukuzi ni lini

mkandarasi atakuwepo site kwa ajili ya kuanza ujenzi wa barabara hii? (Makofi)


Naibu Spika, tumepata taarifa kutoka kwa Waziri mwenyewe wa Ujenzi,

Uchukuzi na Mawasiliano juu ya upatikanaji wa fedha za kulipa madeni ya

wakandarasi, kama jana mlimsikia alisema ni karibu shilingi bilioni 419

zimeshatolewa. Kwa hiyo, katika lile deni la shilingi trilioni 1.268 sasa tumeshuka

tuko kwenye shilingi bilioni 800 na zaidi. Naomba kuchukua nafasi hii

kumhakikishia Mheshimiwa Mbunge kwamba mara fedha zitakapopatikana

kwa mradi huo, barabara yake itashughulikiwa kama ilivyoahidiwa na

Mheshimiwa Rais wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania.

Na. 113

Mkoa wa Shinyanga na Simiyu Kuunganishwa kwa Barabara za Lami

MHE. GIMBI D. MASABA aliuliza:-

Mkoa wa Shinyanga na Simiyu inaunganishwa kwa barabara ya vumbi,

tofauti na mikoa mingine ambayo imeunganishwa kwa barabara za lami.

(a) Je, Serikali itaunganisha lini mikoa hiyo kwa barabara ya kiwango cha

lami kwa kumalizia kilometa 102 zilizobaki katika barabara ya Lamadi -

Mwigumbi kupitia Bariadi?

(b) Je, Serikali itaona umuhimu wa kuunganisha makao makuu ya Wilaya

za Mkoa wa Simiyu kuunganishwa kwa barabara za kiwango cha lami?



Mawasiliano, naomba kujibu swali la Mheshimiwa Gimbo Dotto Masaba,

Mbunge wa Viti Maalum, lenye sehemu (a) na (b) kwa pamoja kama

ifuatavyo:-


31

Mweshimiwa Naibu Spika, Serikali inaendelea na ujenzi kwa kiwango cha

lami wa barabara ya Mwigumbi - Maswa - Bariadi - Lamadi yenye urefu wa

kilometa 171.8 kwa awamu kulingana na upatikanaji wa fedha ikiwa na lengo

la kuunganisha Mikoa ya Simiyu, Shinyanga, Mara na Mwanza na kwa

barabara ya lami. Sehemu ya barabara hii kuanzia Bariadi - Lamadi yenye urefu

wa kliometa 71.8 tayari imejengwa kwa kiwango cha lami na imekamilika.

Mheshimiwa Naibu Spika, katika mwaka wa fedha 2015/2016, TANROADS

ilitia saini mkataba wa ujenzi na mkandarasi CHICO kutoka China kwa ajili ya

ujenzi kwa kiwango cha lami sehemu ya pili ya barabara hiyo kuanzia

Mwigumbi - Maswa ambazo ni kilometa 50.3 kwa gharama ya shilingi bilioni

61.462. Hadi sasa mkandarasi yuko katika eneo la mradi na anaendelea na kazi

za kujenga kambi, kuleta mitambo na wataalam kwa ajili ya kutelekeza mradi

huo. Aidha, kwa sasa Serikali inatafuta fedha kwa ajili ya kuanza ujenzi wa

kiwango cha lami wa sehemu ya Maswa - Bariadi ambazo ni kilometa 50.

Mheshimiwa Naibu Spika, ni wazi kuwa kukamilika kwa barabara hii

inayoendelea kujengwa kutawezesha Makao Makuu ya Wilaya za Busega,

Bariadi na Maswa zilizoko katika Mkoa wa Simiyu kuunganishwa kwa barabara

za lami. Wilaya nyingine zilizobaki zitaungwanishwa kwa barabara za lami kwa

awamu kutegemeana na upatikanaji wa fedha.

NAIBU SPIKA: Mheshimiwa Masaba swali la nyongeza.

MHE. GIMBI D. MASABA: Mheshimiwa Naibu Spika, ahsante kwa kunipa

nafasi niulize maswali mawili ya nyongeza pamoja na majibu ya Mheshimiwa

Waziri.

Mheshimiwa Naibu Spika, swali la kwanza, kwa vile nchi yetu ina uhaba

wa majengo ya shule, zahanati na vituo vya afya, je, Serikali iko tayari

kumuagiza mkandarasi ambaye sasa hivi yuko site kujenga majengo ya

kudumu ili baada ya mradi kukamilika majengo hayo yaweze kutumika kwa ajili

ya matumizi ya shule, zahanati na vituo vya afya? (Makofi)

Mheshimiwa Naibu Spika, swali la pili, kwa kuwa barabara za Mkoa wa

Simiyu zinaunganishwa na barabara za vumbi na kwa sasa hazipitiki kutokana

na mvua zinazoendelea.

Je, Serikali iko tayari kutenga fedha kutoka kwenye Mfuko wa Barabara ili

kuweza kutengeneza barabara hizo na ziweze kupitika kwa urahisi tofauti na

ilivyo sasa? Ahsante.


Naibu Spika, mkandarasi aliyeko site mkataba wake ulishasainiwa. Hata hivyo,


32

nawaagiza TANROADS Mkoa wa Simiyu waangalie uwezekano katika mkataba

huo kama inaweza ikafanyika variation au kama kifungu hicho kipo wahakikishe

majengo yanayojengwa na mkandarasi huyo yaweze kuangalia matumizi ya

baadaye ambayo Mheshimiwa Mbunge ameomba. Kama itashindikana,

Serikali itatafuta njia nyingine kupitia Wizara husika ya Afya. (Makofi)

Mheshimiwa Naibu Spika, kwa upande wa swali la pili, naomba

nimhakikishie Mheshimiwa Mbunge kwamba Mfuko huo anaoungelea ndiyo

tunaoutumia kujenga na kukarabati barabara zote nchi nzima. Naomba

akubali mfumo tulio nao ndiyo huo, hatuna mfuko maalum kwa ajili ya

barabara hii peke yake.

NAIBU SPIKA: Mheshimiwa Gekul.

MHE. PAULINE P. GEKUL: Mheshimiwa Naibu Spika, nikushukuru kwa

kuniona niulize swali moja la nyongeza. Kwa kuwa katika Mpango wa

Maendeleo wa mwaka mmoja ulio mbele yetu, miundombinu si kipaumbele.

Kwa kuwa Rais wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania, Mheshimiwa

Magufuli wakati akiomba kura aliahidi ujenzi wa barabara za lami nchini kote

ikiwemo Jimbo langu la Babati Mjini ambako aliahidi ujenzi wa kilometa 20 za

lami. Naomba nifahamu, ni lini ahadi hii itatekelezwa kwa wananchi wa Babati?


Naibu Spika, ahadi zote ambazo zimetolewa kwanza na Chama Tawala kupitia

Ilani yake ya mwaka 2015 - 2020 Serikali hii ina wajibu wa kuzitekeleza. na

tutaitekeleza

Mheshimiwa Naibu Spika, barabara hiyo anayoiongelea namuomba

awasiliane na TANROADS mkoa ili kuangalia vipaumbele vya sasa vilivyopo

katika mkoa ule. Kama barabara hiyo ni moja kati ya vipaumbele vya mkoa,

namhakikishia Mheshimiwa Mbunge kwamba tutaitekeleza katika kipindi hiki

kama ambavyo iliahidiwa katika kipindi cha kampeni.

NAIBU SPIKA: Mheshimiwa Martha Mlata.

MHE. MARTHA M. MLATA: Mheshimiwa Naibu Spika, nakushukuru kwa

kunipa nafasi. Na mimi kama swali la msingi lilivyoongea kuhusu Mkoa wa Simiyu

kuunganishwa na mikoa mingine, ni wazi kwamba Mkoa wa Simiyu bado

haujaunganishwa na Mkoa wa Singida ambao unapitia katika Daraja la Sibiti –

Mkalama - Nduguti - Iguguno. Nataka nimuulize Mheshimiwa Naibu Waziri, je,

anafahamu kwamba Daraja la Mto Sibiti ndilo kiunganishi kikubwa katika Mkoa

wa Simiyu na Singida na mpaka sasa mkandarasi hayupo site? Ahsante.


33


Naibu Spika, tunafahamu kwamba Daraja la Sibiti ni muhimu katika mawasiliano

kati ya Mkoa wa Simiyu na Singida na ndiyo maana kazi kubwa inafanywa sasa

kutokana na matatizo yaliyotokea ili kuhakikisha mawasiliano yanakuwepo.

Mheshimiwa Naibu Spika, kuhusu mkandarasi, kwa kuwa fedha za kulipa

madeni ya wakandarasi tumeanza kupata ambapo huyu naye ni mmoja kati

ya wakandarasi wanaotakiwa kulipwa ili waendelee na kazi. Mara fedha

zitakapopatikana, mkandarasi atarudi site ili aweze kukamilisha kazi ambayo

alisaini kuifanya.

Na. 114

Serikali Kuanzisha na Kumiliki Bureau de Change

MHE. FAIDA MOHAMED BAKAR aliuliza:-

Je, Serikali ina mkakati gani wa kuanzisha na kumiliki Bureau de Change

zake yenyewe badala ya kuacha huduma hiyo kuendelea kutolewa na watu

au taasisi binafsi?

NAIBU WAZIRI WA FEDHA NA MIPANGO alijibu:-

Mheshimiwa Naibu Spika, kwa niaba ya Waziri wa Fedha na Mipango,

napenda kujibu swali la Mheshimiwa Faida Mohamed Bakar, Mbuge wa Viti

Maalum, kama ifuatavyo:-

Mheshimiwa Naibu Spika, Serikali haina mkakati wa kufungua au

kuanzisha Bureau de Change zake kwa sababu imejitoa kuhusika moja kwa

moja na biashara ya fedha kama vile benki na Bureau de Change kutokana

na mabadiliko ya mfumo katika sekta ya fedha nchini unaotekelezwa kuanzia

mwaka 1991. Sekta binafsi imeachiwa jukumu la kuanzisha na kuendesha

biashara ya fedha nchini chini ya usimamizi wa Benki Kuu.

Mheshimiwa Naibu Spika, Serikali imebaki na jukumu la kuweka mazingira

mazuri na salama ya uwekezaji katika sekta zote, ikiwemo sekta ya fedha ili

kuiwezesha sekta binafsi kuanzisha, kuendesha na kutoa huduma bora za

kifedha.

Mheshimiwa Naibu Spika, Serikali imeweka sheria na taratibu za kusaidia

nguvu na juhudi za wananchi katika kuanzisha benki au taasisi za fedha katika

maeneo yao ikiwa ni pamoja na maduka ya kubadilisha fedha za kigeni.


34

Kwa hiyo, Serikali inategemea kuwa wananchi watatumia fursa hii ya

mazingira mazuri ya uwekezaji yaliyopo nchini na kuanzisha huduma za

kubadilisha fedha za kigeni katika maeneo yenye uhitaji.

Mheshimiwa Naibu Spika, Serikali kupitia Benki Kuu ya Tanzania itaendelea

kusimamia kwa ukaribu zaidi maduka ya kubadilisha fedha za kigeni nchini ili

yaweze kutoa huduma bora na inayokidhi matakwa ya sheria na kanuni za

biashara ya fedha. Hivi karibuni Benki Kuu imetoa kanuni mpya kwa lengo la

kuimarisha usimamiaji wa maduka hayo. Maduka yote ya kubadilisha fedha za

kigeni yanatakiwa kufunga mashine za EFDs ili kuiwezesha TRA na BoT kupata

taarifa za moja kwa moja juu ya miamala inayofanywa kwenye maduka hayo.

NAIBU SPIKA: Mheshimiwa Bakar swali la nyongeza.

MHE. FAIDA MOHAMED BAKAR: Mheshimiwa Naibu Spika, ahsante sana

kwa kunipatia nafasi ya kuuliza maswali mawili ya nyongeza pamoja na majibu

mazuri sana ya Mheshimiwa Naibu Waziri.

Mheshimiwa Naibu Spika, kwa kuwa Mheshimiwa Naibu Waziri amesema

kwamba Serikali imebaki katika kuweka mazingira mazuri, lakini naona kwamba

mazingira mazuri hayo si kweli sana kwa sababu hayaonekani maana

wananchi wanalalamika sana. Kwa sababu ukienda Bureau de Change hii ina

rate hii, ukienda Bureau de Change nyingine ina rate tofauti na zimetapakaa

sehemu zote kama sisimizi. Je, Serikali inachukua hatua gani kuhakikisha rates

hizo zinalingana? (Makofi)

Mheshimiwa Naibu Spika, swali langu la pili, kwa kuwa Mheshimiwa Naibu

Waziri amekiri kuwa Serikali imejitoa katika biashara hii ya kumiliki Bureau de

Change lakini huo ulikuwa ni uamuzi wa zamani na tujue kwamba sasa hivi

dunia imebadilika, ni dunia ya sasa. Je, atakubaliana nami kwamba sasa

umefika wakati wa Serikali kumiliki huduma hii ili kuwaondolea wananchi wake

matatizo ambayo wanakabaliana nayo? Ahsante.

NAIBU WAZIRI WA FEDHA NA MIPANGO: Mheshimiwa Naibu Spika, kwanza

nianze kwa kumshukuru kwa kuuliza maswali mazuri ya nyongeza ambayo

yanakidhi haja na yanaakisi kinachoendelea katika maduka yetu ya kubadilisha

fedha.

Mheshimiwa Naibu Spika, jibu la swali lake la kwanza kwamba rates ni

tofauti sana kutoka duka moja kwenda duka lingine, nakubaliana naye na hii

yote ni kuonesha kwamba tuko ndani ya soko huria na kila mtu anatakiwa ku-

charge anavyoona inafaa. Pia kiuchumi, sisi wachumi tunafahamu kwamba bei

ya bidhaa yoyote ile hutegemea na demand na supply. Kwa hiyo, kama

demand ya bidhaa hiyo ni kubwa bei zitakuwa tofauti kutoka kwa muuzaji

mmoja kwenda kwa muuzaji mwingine. (Makofi)


35

Mheshimiwa Naibu Spika, swali lake la pili, Serikali iweze kurudi kwenye

kuendesha biashara kama hizi na kwamba huo ulikuwa ni uamuzi wa zamani,

naamini uamuzi ule ulikuwa ni sahihi na bora. Kama nilivyosema katika jibu

langu la msingi kwamba tangu mwaka 1991 Serikali ilishajitoa kuendesha

mabenki haya. Tunaendelea kusisitiza, sisi kama Serikali tutaendelea kutunga

sera na sheria mbalimbali za kusimamia maduka haya ili yaweze kutoa huduma

zilizo bora kwa wananchi wetu.

Na.115

Fursa Zitokanazo wa Mgodi wa Stamigold - Biharamulo

MHE. OSCAR R. MUKASA aliuliza:-

Mgodi wa Stamigold, Biharamulo uko kijijini Mavota katika Wilaya ya

Biharamulo na wananchi wa Kijiji cha Mavota kwa sasa hawana fursa hata

kidogo ya kufanya uchimbaji mdogo mdogo licha ya kwamba mgodi huo upo

kijijini kwao, hali ambayo imekuwa chanzo kikubwa cha migogoro

inayosababisha uvunjifu wa amani:-

(a) Je, Serikali iko tayari kuwa na mazungumzo ya kimkakati na

wananchi wa Kijiji cha Mavota kupitia Mbuge wao kwa

manufaa ya uwekezaji na wanakijiji wa Mavota?

(b) Kama Serikali haiko tayari kufanya mazungumzo hayo, je, ni kwa

sababu zipi?

NAIBU WAZIRI WA NISHATI NA MADINI alijibu:-

Mheshimiwa Naibu Spika, kwa niaba ya Waziri wa Nishati na Madini,

napenda kujibu swali la Mheshimwa Oscar Rwegasira Mukasa, Mbunge wa

Biharamulo Magharibi, lenye sehemu (a) na (b) kama ifuatavyo:-

Mheshimiwa Naibu Spika, Serikali ipo tayari kuwa na mazungumzo na

wananchi wa Kijiji cha Mavota kwa lengo la kuwawezesha wananchi hao

kutumia fursa zilizopo katika Mgodi wa Stamigold karibu na Mavota. Mgodi huo

kwa sasa unamilikiwa na Serikali kwa asilimia 100 kupitia STAMICO ambapo

Stamigold kampuni tanzu ya STAMICO ndiyo inayofanya shughuli za uchimbaji.

Mheshimiwa Naibu Spika, mambo muhimu yatakayozingatiwa ni pamoja

na kutenga maeneo kwa ajili ya wachimbaji hao wadogo, kuwaelimisha

namna ya kupata mitaji ya uchimbaji ikiwa ni pamoja na kutumia fursa za

kuomba ruzuku Serikalini. Kadhalika, pamoja na kuwapa elimu na


36

kuwahamasisha kuunda vikundi vya uchimbaji ili waweze kusaidiwa kwa

pamoja. Aidha, Mgodi wa Biharamulo utawapatia mafunzo ya utaalamu wa

kuchimba madini pamoja na kuwafundisha kanuni za usalama, afya na utunzaji

wa mazingira katika migodi yao. Lakini pia watapewa mafunzo kwa vitendo

katika mgodi wa Stamigold pale itakapohitajika kufanya hivyo.

Mheshimiwa Naibu Spika, hata hivyo, mgodi huo uko tayari na ulishaanza

kuwasaidia wananchi wa Kijiji cha Mavota. Kati ya tarehe 26 na 30 Juni, 2015,

Mavota Gold Mine Group kilipewa ushauri wa namna bora ya kuendesha

shughuli za uchimbaji na utafiti wa dhahabu katika eneo walilomilikishwa leseni.

Kikundi hicho kilimilikishwa leseni ya uchimbaji mdogo yenye Namba PL

001493WLZ iliyotolewa tarehe 23 Februari, 2015. Eneo hilo lina ukubwa wa hekta

9.43.

Mheshimiwa Naibu Spika, mgodi umetoa fursa za ajira kwa vijiji vya jirani.

Vijana wenye ajira za muda mrefu kutoka vijiji vya jirani ni 15 na wafanyakazi

wenye mikataba ya muda mfupi ni 54.

Mheshimiwa Naibu Spika, aidha, mgodi umetoa fursa za kibiashara kwa

vikundi vitatu kutoka vijiji vya Mavota pamoja na Mkukwa ambapo wanavikundi

hushirikiana kutafuta mazao ya kuuza mgodini kwa kuwasilisha mazao hayo kila

wiki. Mazao hayo ni pamoja na viazi vitamu, mihogo, mboga za majani pamoja

na matunda. Kutokana na kufanya biashara na Stamigold kati ya kipindi cha

Julai 2014 na Disemba 2015, vikundi vyote vitatu vimeweza kujipatia zaidi ya

shilingi milioni 200.

NAIBU SPIKA: Mheshimiwa Mukasa swali la nyongeza.

MHE. OSCAR R. MUKASA: Mheshimiwa Naibu Spika, nashukuru kwa majibu

mazuri yenye kuakisi nia ya Wizara na Serikali kushirikiana nasi, nina swali moja la

nyongeza.

Mheshimiwa Naibu Spika, kwenye swali la msingi, imeelezwa vizuri kabisa

kwamba uvunjifu wa amani ni moja ya matokeo hasi ya kukosekana kwa fursa

hizi za wananchi wa Mavota kushiriki kwenye uchumi uliowazunguka. Kwa

sababu suala la uvunjifu wa amani si suala la kusuburi, ni la haraka, je, Serikali na

Wizara iko tayari kutoa kauli inayothibitisha uharaka wao katika kuja

kuzungumza na wananchi wa Mavota?

NAIBU WAZIRI WA NISHATI NA MADINI: Mheshimiwa Naibu Spika, kwanza

kabisa nimhakikishie Mheshimiwa Mbunge kwamba hatua ambazo Serikali

imechukua kupitia Wizara yetu ni pamoja na kuhakikisha kwamba uchimbaji

salama na makini unafanyika kwenye eneo hilo.


37

Mheshimiwa Naibu Spika, kwa kuzingatia umuhimu huo, ofisi yetu iko

tayari kwenda kuzumgumza na wananchi kuwahakikishia amani zaidi kwenye

shughuli za uchimbaji eneo la Mavota.

NAIBU SPIKA: Waheshimiwa Wabunge, tumefikia mwisho wa maswali yetu

lakini nina matangazo kadhaa hapa, nitayasoma kabla hatujaendelea.

Tangazo la kwanza linahusu wageni waliopo Bungeni asubuhi hii,

tunaanza na wageni wa Waheshimiwa Wabunge.

Kundi la kwanza ni wageni watano wa Kiongozi wa Kambi ya Upinzani

Bungeni, Mheshimiwa Freeman Mbowe, ambao ni viongozi wa Baraza la Vijana

la CHADEMA wakiongozwa na Ndugu Patrobas Katambi, Mwenyekiti wa

BAVICHA, karibuni sana. (Makofi)

Kundi lingine ni wageni 18 wa Mheshimiwa Engineer Stella Manyanya,

Naibu Waziri wa Elimu, Sayansi, Teknolojia na Ufundi, ambao ni wanafunzi wa

Chuo Kikuu cha Dodoma, karibuni sana. (Makofi)

Wageni wawili wa Mheshimiwa Godbless Lema ambao ni Meya wa Jiji la

Arusha, Ndugu Kalisti Lazaro na Diwani wa Kata ya Baraza, Ndugu George

Mbitika, karibuni sana. (Makofi)

Wageni wawili wa Mheshimiwa January Makamba, Waziri wa Nchi, Ofisi

ya Makamu wa Rais, Muungano na Mazingira ambao ni wapiga kura wake,

karibuni sana. (Makofi)

Wageni wawili wa Mheshimiwa Oscar Rwegasira Mukasa kutoka Jimbo la

Biharamulo Magharibi ambao ni wat

Documents

BUNGE LA TANZANIA MAJADILIANO YA BUNGE ...parliament.go.tz/polis/uploads/documents/1462467651...Taarifa ya Utendaji wa Soko la Bima Nchini kwa kipindi cha Mwaka unaoishia tarehe 31