BYEM W OPUS DEI Fakty wiadectwa Dokumenty

Bruno Devos

BYEM W OPUS DEIFakty wiadectwa Dokumenty

Instytut Wydawniczy Ksika i Prasa Warszawa 2010

Spis treciSowniczek jzyka wewntrznego Opus Dei Wstp Moje ycie w Opus Dei: Werbunek Polska przygoda Na krawdzi przepaci Powrt do ycia Ukryta doktryna Opus Dei Mania dysymulacji Od dyspozycyjnoci do izolacji Od ulegoci do rezygnacji z samodzielnego mylenia Od daru z siebie do zatracenia siebie Od pracowitoci do aktywizmu Od paternalizmu do kontroli Od spontanicznej pobonoci do przestrzegania planu ycia Fanatyzm Opus Dei Od witoci Kocioa do witoci Opus Dei Od powoania do uwizienia Od gorliwoci do fanatyzmu Epilog Aneks Stanowisko teologa Raimona Panikkara Doniesienie wysane do Watykanu w. Josemara: Rozwaanie nad przypowieci o dobrym pasterzu 3 13 17 25 34 43 49 49 56 83 93 99 111 143 167 167 172 183 197 201 204 211 223

Ksika powstaa we wsppracy z klubem Sapere Aude polsk sekcj Center for Inquiry Transnational

Projekt okadki: Jerzy Szafjaski

Redaktor techniczny: ANNA LEWANDOWSKA ISBN 978-83-88353-78-9

Instytut Wydawniczy Ksika i Prasaul. Twarda 60, 00-818 Warszawa tel. (22) 624 17 27 www.iwkip.org e-mail: kip@medianet.pl

Sowniczek jzyka wewntrznego Opus DeiAspirant Nastolatek w wieku od 14,5 do 18 lat, ktry napisa list wyraajcy ch przystpienia do Opus Dei. Bycie wiernym Sumienne przestrzeganie planu ycia i wszystkich zasad postpowania opisanych w regulaminach wewntrznych. Centrum studiw Orodek ksztacenia dla nowych czonkw. Modzi numerariusze spdzaj tam dwa lata, po czym kierowani s do rnych orodkw. Don Alvaro Pierwszy nastpca w. Josemari, znany jako Alvaro del Portillo. Jego prawdziwe nazwisko brzmi Alvaro Portillez de Sollano (1914-1994). Przystpi do Opus Dei w 1935 roku. By najbliszym wsppracownikiem zaoyciela. Duch Opus Dei Zestaw regu i zarzdze, wedug ktrych dyrektorzy rzdz podwadnymi. Dyrektor lokalny Numerariusz po Wiernoci, mieszkajcy w orodku Opus Dei i nalecy do rady lokalnej. Ma za zadanie cile przestrzega wszystkich zarzdze zawartych w instrukcjach, vademecum, dowiadczeniach, przewodnikach, katechizmach i regulaminach wewntrznych dla administracji. Musi te uwzgldnia dyspozycje, ktre przychodz od rady regionalnej i rady centralnej. Dzieo Opus Dei (z aciny Dzieo Boe) Gwizdn W argonie organizacyjnym Opus Dei znaczy napisa list do praata z prob o przystpienie do organizacji. List zostaje w orodku i nie dociera do praata.7

Gwizdolny W argonie Dziea osoba, ktra jeszcze nie przystpia do organizacji, ale ma do niej odpowiedni (podany) stosunek. Rada lokalna moe decydowa, czy wywoa kryzys powoaniowy u tej osoby. Inkorporacja Prawne przystpienie do Opus Dei skutkiem oblacji lub wiernoci. Instrukcje Zbir 50 listw w. Josemari. Manifest zaoycielski Opus Dei. Kierownictwo duchowe Cotygodniowe spotkanie z dyrektorem, polegajce na zoeniu sprawozdania ze wszystkich zdarze, myli i uczu z minionego tygodnia i przyjcie od dyrektora celw na nastpny tydzie. Kryterium Zasada postpowania opisana w Vademecum. Kryzys powoaniowy W momencie, w ktrym rada lokalna uznaje, e dana osoba moe by przydatna dla Opus Dei, wyznacza numerariusza do spowodowania u wybranej osoby tzw. kryzysu powoaniowego. Polega to na tym, e numerariusz oznajmia tej osobie, e zdaniem dyrektorw ma ona powoanie do Opus Dei. Numerariusz stale i natarczywie przypomina wybrankowi lub wybrance o obowizku udzielenia hojnej odpowiedzi Bogu. Dwa rozwizania s moliwe: ulegnicie manipulacji (wygrana) lub oddalenie si tej osoby od Opus Dei (przegrana). Ksidz z Opus Dei Numerariusz wywicony na ksidza na prob praata. Ciekawostk jest to, e jeli mody czowiek deklaruje, i czuje powoanie do kapastwa, nie moe zosta czonkiem Dziea. Tym niemniej moe zosta na prob praata wywicony przez i dla praatury (bez powoania kapaskiego). Przechodzi szecioletnie szkolenie w seminarium Opus Dei w Rzymie lub Pampelunie.8

Nasz Ojciec Zaoyciel Opus Dei, w. Josemara Escriv de Balaguer (urodzi si jako Jos Mara Escriba Albs). Zmar w 1975 r. Beatyfikowany w 1992 r. i kanonizowany w 2002 r. Normy Poszczeglne naboestwa z planu ycia. Numerariusz Osoba wiecka yjca zgodnie z najsurowszymi zasadami zakonnymi. Mieszka w orodku Opus Dei i musi zmienia zawd lub miejsce zamieszkania na polecenie dyrektorw. Jej podstawowymi zadaniami s: wypenianie planu ycia, oddawanie wszystkich zarobionych przez siebie pienidzy, werbowanie i indoktrynacja nowych czonkw. Czasami numerariusz musi pracowa nieodpatnie i bez umowy o prac na rzecz biurokracji Opus Dei nazywa si to prac wewntrzn. Numerariuszka pomocnicza Kobieta wiecka yjca zgodnie z najsurowszymi zasadami zakonw klauzurowych. Mieszka w orodku i pracuje obowizkowo przez cae swoje ycie, gotujc, sprztajc i piorc w orodkach Opus Dei. Nie ma dostpu do edukacji, ktra nie jest zwizana z jej zawodem. Nie ma dostpu do pienidzy. W niektrych krajach nie jest zatrudniona na umow o prac. Nigdzie nie moe porusza si bez nadzoru numerariuszki (samodzielnie nie moe si nawet uda na spacer). Zaoyciel nazywa je naszymi modszymi siostrami. Oblacja Krok prawny polegajcy na przyczeniu si do Opus Dei, dozwolony od 18 roku ycia. Teoretycznie jest zobowizaniem na jeden rok, odnawianym w dzie witego Jzefa, 19 marca. Ojciec Praat Opus Dei. Obecnie jest nim biskup Javier Echevarra Rodrguez, urodzony w Madrycie w 1932 r. Opus Dei Praatura personalna witego Krzya i Opus Dei.9

Orodek Dom Opus Dei, w ktrym mieszkaj numerariusze i ksia z Opus Dei. Tam odbywaj si zajcia formacyjne. Dom naley prawnie do instytucji (np. fundacji lub stowarzyszenia), ktra jest kontrolowana przez rad regionaln. Pod przykrywk tych instytucji Opus Dei zarzdza pokanym majtkiem. Plan ycia Lista praktyk religijnych, jakie czonek Opus Dei musi obowizkowo wykonywa, jeli chce by zbawiony. Lista jest czciowo zawarta w niniejszej ksice, w rozdziale Od spontanicznej pobonoci do przestrzegania planu ycia. Powoanie W praktyce jest to moralny obowizek przynalenoci do Opus Dei. Dyrektorzy decyduj, kto ma powoanie, a kto nie ma. Czasem dyrektorzy stwierdzaj, e dana osoba przestaje mie powoanie i wtedy zmusza si j do opuszczenia Opus Dei. Praat Najwyszy autorytet Opus Dei. Mieszka i pracuje w Rzymie. Przyczony Osoba wiecka yjca zgodnie z najsurowszymi zasadami zakonnymi. Nie mieszka w orodku Opus Dei. Jej podstawowym zadaniem jest spenianie planu ycia, oddawanie organizacji wszystkich zarobionych pienidzy i werbowanie nowych czonkw. Moe opiekowa si innymi przyczonymi lub supernumerariuszami. Rada centralna Grono doradcw praata (dyrektorzy centralni). Czonkowie Rady mieszkaj w siedzibie Opus Dei w Rzymie. Rada lokalna Zesp skadajcy si z trzech dyrektorw i ksidza wyznaczonych do zarzdzania kadym orodkiem. Skada si z dyrektora, wicedyrektora, sekretarza oraz ksidza, ktry posiada szczeglny autorytet moralny.10

Rada regionalna Grono dyrektorw regionalnych. Dyrektorzy lokalni raportuj do nich, oni za do rady centralnej. Region Jednostka administracyjna Opus Dei. Zazwyczaj obejmuje swoim zasigiem cay kraj. Supernumerariusz Osoba wiecka naleca do Opus Dei, posiadajca wasn rodzin i yjca we wasnym domu. Jej podstawowym zadaniem jest wypenianie planu ycia, rodzenie wielu dzieci, oddawanie Dzieu pienidzy i werbowanie jak najwikszej liczby nowych czonkw. Supernumerariusz powinien nakoni wspmaonka do przystpienia do Opus Dei, a dzieci wychowa tak, by chciay wstpi do organizacji jak najwczeniej (w wieku lat 14 i p). Obecnie rodziny supernumerariuszy s gwnym rdem nowych powoa. Istnieje moliwo pojawienia si powanych konfliktw rodzinnych, jeli dziecko postanowi odej z Opus Dei. Vademecum Zbir zasad, jakimi powinni si kierowa dyrektorzy. S oni rozliczani z przestrzegania tych zasad. Wierno 1) W Opus Dei odpowiednik lubw wieczystych. Zawiera w sobie zobowizanie, aby nie krytykowa dyrektorw. Numerariusze mog zosta dyrektorami dopiero po wiernoci. 2) Cnota polegajca na cisym praktykowaniu planu ycia w caej rozcigoci i na przestrzeganiu wszystkich zasad zawartych w wewntrznych regulaminach. 3) Wytrwanie, pozostanie w Opus Dei a do mierci niezalenie od tego, czy przynaleno powoduje u czonka stany depresyjne lub lkowe. Jeeli dana osoba przestaje przynosi pienidze, przestaje11

mie powoanie i wtedy zostaje wyproszona z Opus Dei.

WstpOrganizacj Opus Dei (Dzieo Boe) zaoy w 1928 r. hiszpaski ksidz Josemara Escriv de Balaguer. Jego celem byo stworzenie elitarnej grupy osb wieckich, ktre propagowa bd idee chrzecijaskie wrd inteligencji. Przed pych i innymi ludzkimi przywarami miaa ich chroni dyscyplina inspirowana najbardziej surowymi reimami zakonnymi. Czonek Opus Dei mia osiga sukcesy zawodowe, powicajc rwnoczenie duo czasu modlitwie, rozmylaniom i umartwianiu si. Dziki dynamicznej strategii organizacja rozrosa si bardzo szybko, najpierw w Hiszpanii, a potem na caym wiecie. Obecnie liczy ok. 88 tys. czonkw, z czego 78% mieszka w Hiszpanii i w Ameryce aciskiej. Do Polski Opus Dei dotaro w 1989 r. Obecnie istniej orodki w Warszawie, Krakowie, Szczecinie i Poznaniu. Do organizacji naley ok. 300 osb. Czonkowie dziel si na nastpujce kategorie: Numerariusze osoby wieckie (kobiety i mczyni) mieszkajce w orodkach Opus Dei. Nie zawieraj zwizkw maeskich i oddaj organizacji cae swoje zarobki. Numerariuszki pomocnicze wieckie kobiety mieszkajce w orodkach Opus Dei, ktre powicaj ycie prowadzeniu orodkw Dziea (gotowanie, sprztanie i pranie). Nie maj dostpu do edukacji niezwizanej z ich13

zawodem. Nie maj wasnych pienidzy, a w niektrych krajach nie s nawet zatrudnione na podstawie umowy o prac. Nie wolno im opuszcza orodka bez nadzoru numerariuszki. Przyczeni osoby wieckie (kobiety i mczyni) speniajce te same wymagania, co numerariusze (nie zawieraj zwizkw maeskich i oddaj cae swoje zarobki organizacji), ale z powodw ekonomicznych, spoecznych, zdrowotnych, itp. nie mieszkaj w orodkach Dziea. Supernumerariusze osoby wieckie (kobiety i mczyni) posiadajce wasn rodzin i wasny dom, wspieraj finansowo organizacj w miar swoich moliwoci. Ksia z Opus Dei numerariusze wywiceni dla potrzeb duszpasterskich Opus Dei. Nie nale do kleru diecezjalnego i jako jedyni mog zajmowa najwysze stanowiska kierownicze w organizacji. Opus Dei opiera swoje przesanie na uwicaniu codziennych zaj. Podobnie jak niektre inne prdy duchowe, takie jak chasydyzm lub buddyzm zen, Dzieo skupia uwag na spotkaniu Boga w yciu codziennym. Kady chrzecijanin jest dzieckiem Boym i tym samym powoany jest do ycia w zaufaniu i mioci. Osoby, ktre przystpuj do Opus Dei, chc y w zgodzie z tym ideaem. Koci katolicki zaaprobowa zarwno t form ycia duchowego, jak i rodki majce urzeczywistni jej gwne idee, a nawet kanonizowa w 2002 roku zaoyciela Opus Dei, ktry zwie si od tej pory witym Josemar. Opus Dei jest akceptowane m.in. dlatego, e oblicze, jakie ukazuje hierarchii Kocioa, zasadniczo rni si od tego, co praktykuje na co dzie. Komunikaty wydawane14

przez jego biuro prasowe s zawsze uspokajajce, a nieliczne publikowane przez Dzieo ksiki s ocenzurowane i nie zawieraj adnych informacji, ktre mogyby wzbudzi kontrowersje. Tak upikszony wizerunek przyciga do organizacji mode, pene dobrych intencji osoby, ktre wierz, e Dzieo naprawd suy zbawieniu i spoeczestwu. Ta sympatyczna maskarada stoi jednak w sprzecznoci ze zjawiskiem opuszczania Opus Dei przez jej czonkw. U wielu z nich rozwijaj si choroby somatyczne, cz wykazuje objawy chronicznego wyczerpania lub symptomy depresji. Skd ten dysonans? Dlaczego instytucja, ktra opiera si na tak piknym przesaniu, przynosi tak gorzkie owoce? Czy to z nadgorliwoci, czy te z innego powodu, Opus Dei w swoim nauczaniu systematycznie radykalizuje tradycyjne pojcia ycia chrzecijaskiego, przeksztacajc cnoty w bezwzgldne wymagania. Skuteczno staje si celem nadrzdnym i sprowadza proces dojrzewania duchowego do obowizku cisego przestrzegania mnstwa konkretnych i nienaruszalnych zasad. Takie podejcie bardzo czsto doprowadza czonkw do wyczerpania lub cikiego kryzysu psychicznego. Sposb funkcjonowania Opus Dei opisany jest w wewntrznych regulaminach, ktre nie zostay przedstawione Watykanowi. Wiele z tych dokumentw, na co dzie ukrytych gboko w zamknitych na klucz szafach w orodkach praatury, zostao zeskanowanych przez byych czonkw i udostpnionych w Internecie. Czytelnicy niniejszej ksiki zapoznaj si z ich treci i konsekwencjami dla codziennego yciu czonkw praatury.

Moje ycie w Opus Dei: WerbunekUrodziem si w 1977 r. w Paryu. Jestem trzecim dzieckiem w rodzinie: mam dwie siostry i brata. Rodzice rozeszli si, kiedy miaem trzy lata. Odtd z tat widywaem si tylko na wakacjach. Choroba zmusia ojca do porzucenia zawodu elektronika i zajcia si ogrodnictwem, po czym przyj jeszcze posad stra nocnego w Tuluzie. W wolnym czasie zajmowa si artystycznym oprawieniem ksiek. Mama pracowaa jako sekretarka. Z trudem radzia sobie z samotnym wychowaniem czworga dzieci. Na szczcie dla nas wszystkich moga liczy na wsparcie swojej licznej rodziny. Wychowaem si w Wersalu w domu dziadkw ze strony mamy. Ich dom ttni yciem, ktrego rytm wyznaczay odwiedziny czonkw wielkiej rodziny: mam 50 kuzynw ze strony mamy i 20 ze strony taty. Wikszo czonkw rodziny mamy uprawiaa zawody inteligenckie, na og prawnicze, po stronie taty za przewaali przemysowcy i handlowcy. Otrzymaem tradycyjne wychowanie katolickie. Uczyem si w szkole katolickiej, byem harcerzem, studiowaem muzyk klasyczn, prowadziem subskrypcj czasopism konserwatywnych itp. W moim rodowisku nie byo kobiet ani w szkole, ani w harcerstwie, ani tym bardziej w druy17

nie rugby. Kontaktowaem si tylko z kuzynkami, siostrami i ich koleankami. W tym mskim rodowisku nie byo jednak przemocy ani narkotykw, promowane natomiast byy takie ideay, jak wzajemny szacunek i dzielenie si z drugim. W wolnym czasie przewanie czytaem ksiki, lec w ku i suchajc muzyki. Nie przykadaem si zbytnio do nauki powtarzaem nawet drug klas gimnazjum. Zamiast si uczy, wolaem gra w rugby. Byem zreszt niezym rugbist. Nasza druyna graa w lidze A juniorw, a mnie wybrano do reprezentacji wojewdztwa. Wierzyem w Boga. Jak wszyscy w mojej rodzinie, chodziem na lekcje katechizmu i utrzymywaem z duszpasterzem harcerskim ciepe i pene zaufania stosunki. To wanie podczas pierwszego obozu harcerskiego w opactwie Fontgombaut, gdy miaem 12 lat, po raz pierwszy poczuem pragnienie powicania si Bogu. Zaangaowaem si w liturgi Wielkiego Tygodnia. Naboestwa byy odprawiane po acinie i trway po cztery godziny, ale czas mi si nie duy. Coraz bardziej pocigao mnie ycie zakonne. Pragnienie to nie wizao si z jakim nadzwyczajnym olnieniem. Po prostu czuem si tam dobrze i wnioski nasuway si same. Bg by najwaniejszy! Chciaem pogbia moj relacj z Nim i rozmawia o Nim z ludmi z mojego otoczenia. W Wersalu, bastionie katolicyzmu, ludzie modzi i praktykujcy nie s rzadkoci. Wikszo moich znajomych chodzia regularnie na msz. Wydawao mi si jednak, e brakuje im entuzjazmu, arliwoci. Lekcje religii w szkole nie byy te zbyt ywe. Mwio si tam duo o Mojeszu i witym Pawle, niewiele natomiast o Jezusie lub o sensie ycia. To, e w oczach moich niewierzcych kolegw byem troch inny, nie tylko mi w niczym nie przeszkadzao, ale jeszcze umacniao moj wiar. Nie przeszkadzao mi te18

wcale, e nasze style ycia rniy si diametralnie, a przykad moich rodzicw i starszych harcerzy zachca mnie, ebym nie zwaa na zoliwoci. W otaczajcej mnie miernocie duchowej byli te ludzie, ktrzy nie wstydzili si swojej wiary. Ich ideay byy mi coraz blisze. Z Opus Dei zetknem si przez mam. Bya kiedy czonkini organizacji: najpierw jako numerariuszka, pniej jako supernumerariuszka. Cho fizycznie wystpia z Dziea, mentalnie nadal do niego naleaa. Miaa tam przyjaciki, ktre daway jej prawdziwe oparcie. Tata pomaga orodkowi Dziea w Tuluzie w naprawach i rwnie korzysta z pomocy jego mieszkacw. Dopiero niedawno dowiedziaem si, dlaczego mama odesza z Opus Dei. Nie moga po prostu znie narzuconego tam tempa ycia. Przez wiele lat miaa poczucie winy z tego powodu. Wstydzia si, e nie stana na wysokoci zadania. Przecie inni potrafi tak y! Pierwszy kontakt z Dzieem miaem podczas zimowiska zorganizowanego przez klub Fennecs z Parya. Zaproponowany przez nich program by wszechstronny i atrakcyjny. Obejmowa m.in. pomoc w nauce, zabawy, lekcje religii, itp. Odbyway si take konferencje historyczne i kulturalne. Przyjemnie byo spdza tam czas. Opiekunowie byli sympatyczni. Po obozie nie miaem jednak wielu okazji, aby uczszcza do klubu, gdy znajdowa si daleko od mojego domu. Pewnego dnia jeden z moich kuzynw poyczy mi trbk. Zaczem si uczy gry na tym instrumencie. Pamitaem, e w klubie oferowali lekcje muzyki prawie za darmo i postanowiem chodzi tam co tydzie. Emanuel, nauczyciel muzyki, by bardzo przyjacielski. Miaem 14 lat i fakt, e dwudziestokilkuletni mczyzna powica mi tyle czasu i uwagi uwaaem za wielki zaszczyt.19

Po upywie kilku miesicy Emanuel zaproponowa mi zmian godzin naszych lekcji, ebym mg korzysta z innych zaj zaproponowanych w klubie, a wrd nich z medytacji prowadzonej przez ksidza. Rozkad zaj zosta wic dopasowany specjalnie dla mnie. Spdzaem tam coraz wicej czasu. Korzystaem z pomocy w nauce i z formacji religijnej. Ksidz by porywajcy. Mwi o Jezusie inaczej ni mwio si o Mojeszu na mszy lub o Juliuszu Cezarze w szkole. W jego ustach Jezus nie by postaci historyczn, ale ywym czowiekiem, z ktrym mona porozmawia zawsze, gdy tego pragniemy. Opiekunowie, tak jak ksidz, yli w sposb spjny ze swoj wiar. Poczucie sacrum byo tam namacalne. Styl ycia zaproponowany w orodku by bliski temu, jak chciaem y. Widziaem tam zaangaowanie, z jakim si dotd nie spotkaem. Duszpasterz harcerski, cho by modym ksidzem, nigdy nie przejmowa inicjatywy w naszych rozmowach. Prosiem go, aby by moim kierownikiem duchowym, ale on ogranicza si do udzielania odpowiedzi na pytania i nie dawa mi adnych rad. Bardzo si rni od ksidza z orodka, ktry by serdeczny, mia mnstwo pomysw, wspiera mnie w codziennych kopotach i w rozwoju duchowym, samemu rwnie dajc wiadectwo. Rozwizania, jakie proponowa, byy raczej radykalne, co mi si wwczas podobao. W klubie nie byo kompromisw. Ludzie byli konkretni, nie oszukiwali i zachowywali si zgodnie z tym, co gosili. Orodek mia dobrych opiekunw. Emanuel, mj nauczyciel muzyki, by Hiszpanem i zawodowym muzykiem. Od czterech lat doskonali we Francji gr na flecie i wygrywa rozmaite konkursy. By zrelaksowany i umiechnity. Spotykaem si z nim z przyjemnoci. Ksidz mia ok. 40 lat. Jego wiedza i kultura osobista robiy na mnie20

wielkie wraenie. Mia przy tym wietne poczucie humoru i serdeczne usposobienie. Cieszyem si, e trafiem na solidnego i wiarygodnego kierownika duchowego. Pogbiaem wasn wiar, nie stawiajc sobie zbyt wielu pyta. Wedug mojego kierownika duchowego, gwnymi celami mojej walki powinny by zwalczanie lenistwa i masturbacji. Nie interesowaem si jeszcze dziewczynami; czuem si oniemielony w ich towarzystwie. Nie zastanawiaem si te nad funkcjonowaniem orodka. Skd si bior opiekunowie? Czy mieszkaj na miejscu? Czym zajmuj si w czasie wolnym? To mnie nie interesowao. W klubie nie mwio si duo o Opus Dei, natomiast wity Josemara by cigle cytowany. Stanowi gwny punkt odniesienia. Zalecono mi przeczytanie jego ksiki pod tytuem Droga. Bya konkretna, zdobywcza, radykalna i tradycyjna. Spodobaa mi si. Pewnego dnia Dominik, dyrektor orodka, zawoa mnie do swojego gabinetu. Powiedzia, e obserwuje mnie od pewnego czasu i doszed do wniosku, e mam powoanie na numerariusza. Pomylaem, e autor pomysu spad z ksiyca. Nigdy wczeniej o tym nie mylaem. Jednak on przedstawi mi powane argumenty i rozwin przede mn perspektyw ycia konsekrowanego. Jako czonek Dziea miabym nadal by zwykym chrzecijaninem i stara si zblia ludzi z mojego otoczenia do Boga. Korzystabym przy tym ze wsparcia duchowego i praktycznego organizacji. Nie wiedziaem, co robi. Nie czuem si gotowy na tak decyzj i nie widziaem w tym adnej korzyci. Przecie ju byem chrzecijaninem i otrzymywaem wsparcie ze strony Opus Dei. Co by mi dao czonkostwo w tej organizacji? W odpowiedzi dyrektor zacytowa sowa za21

oyciela: Ludzie s jak lampy. Zwyky czowiek jest jak zgaszona lampa, natomiast czonek Opus Dei jest jak lampa zapalona. Gdy jednak okazao si, e nadal nie rozumiem tego porwnania, dyrektor po raz pierwszy uy zdania, ktre miaem w przyszoci sysze wielokrotnie: Teraz tego nie rozumiesz, bo jeste we wczesnej fazie formacji. Zrozumiesz pniej. Zaufaj mi. Miaem 15 lat. Nie wiedziaem, co mam odpowiedzie i wspomniaem, e do tej pory chodzia mi po gowie myl o zostaniu benedyktynem. Dominik poprosi mnie, ebym powanie pomyla o powoaniu numerariusza, i doda, e jeszcze o tym porozmawiamy. Dyrektor woa mnie do siebie za kadym razem, gdy pojawiaem si w orodku, i pyta, co sycha w naszej sprawie. Tumaczy mi, na czym polega rola numerariusza w Opus Dei. Mwi, e Koci potrzebuje wielu oddanych ludzi, by nawraca spoeczestwo, e niewielu powica si Bogu, e trzeba by hojnym i odda Mu wszystko, co si posiada. Kwestia hojnoci powracaa we wszystkich naszych rozmowach. Moje rozmowy z kierownikiem duchowym obracay si ju niemal wycznie wok tematu powoania. Dominik i ksidz nalegali, ebym si modli w tej intencji i prosi Boga o wiato. Odradzano mi szukanie porady na zewntrz. Dominik i ksidz tumaczyli, e ksia diecezjalni nie znaj dobrze Opus Dei i nie s w stanie doradzi mi w tej sprawie. Mwili, e decyzja o wstpieniu do Dziea to sprawa pomidzy mn i Bogiem i nie jestem zobowizany do rozmawiania z nikim, nawet z rodzicami, na ten temat. W 1993 r. wyjechaem z klubem na wiatowe dni modziey do Denver. Przed wyjazdem Dominik znw mnie zachci, ebym pomyla o swoim powoaniu. Sprawa zupenie wyleciaa mi z gowy i kiedy po powrocie Dominik22

zapyta mnie peen nadziei, czy s jakiej postpy, musiaem szybko wymyli odpowied, ktra by go nie rozczarowaa. Temat cigle powraca. Po upywie okoo 6 miesicy uznaem, e musz wreszcie podj decyzj! Wszystko rozwizao si podczas trzydniowych rekolekcji organizowanych przez Opus Dei. Stao si dla mnie oczywiste, e Dzieo jest dla mnie czym szczeglnym, a moje pragnienie oddania si Bogu przynioso odpowied: Bg stworzy mnie, abym zosta numerariuszem. Podczas rekolekcji Emanuel podsuwa mi tematy rozwaa i odpowiada na moje pytania. Kiedy powiadomiem go, e wybraem wreszcie swoj drog, by w sidmym niebie. Wyjani, e zostao mi ju tylko powiadomienie o tym dyrektora. Uprzedzi mnie te, e Dominik bdzie chcia mnie wyprbowa, aby sprawdzi solidno mojego postanowienia. Miaem okaza si stanowczy i nie poddawa si. W rzeczywistoci Dominik zaleci mi jedynie modlitwy i poprosi, ebym przyszed do niego za trzy dni w celu sporzdzenia listu z prob o przystpienie do Dziea. Miaem 16 lat. Po napisaniu listu Dominik i wszyscy opiekunowie klubu otoczyli mnie i gratulowali. Ogosili mnie czonkiem Opus Dei i powiadomili o obowizujcych w organizacji zwyczajach. Od tej chwili miaem mwi nasz ojciec zamiast Josemara i ojciec mwic o praacie. Czonkowie Dziea pozdrawiali si sowem pax, na co odpowiada si in aeternum. Orodek mia by moim nowym domem, miaem si tam czu jak u siebie. Jako osoba niepenoletnia nie byem w peni czonkiem Opus Dei, ale to nie miao znaczenia, skoro moje powoanie miao trwa cae ycie. Dla uczczenia mojej proby o admisj, Dominik zaprosi mnie na czekolad, a moja ciocia, numerariuszka, za23

fundowaa mi podwieczorek. 18 miesicy pniej krtka ceremonia w kaplicy orodka sankcjonowaa moje przystpienie do organizacji zgodnie ze statutem Opus Dei. Oficjalnie Dzieo nie przyjmuje osb niepenoletnich. W praktyce proba o admisj moe by zoona ju w wieku 14 lub 15 lat. Proba ta traktowana jest jako przystpienie na cae ycie, cho w istocie jest tylko deklaracj woli zoon przez osoby wieckie. Decyzja o przystpieniu do Dziea przyniosa mi poczucie ogromnej ulgi. Koniec z wtpliwociami! Byem otoczony wiksz uwag, numerariusze byli serdeczni, a dyrektorzy pilnie mi si przygldali. Jednak kiedy kilka dni pniej chciaem podzieli si z Emanuelem radoci z moich ostatnich postpw w modlitwie, odpowiedzia mi, e nie jest moim kierownikiem duchowym i e tylko temu ostatniemu mog mwi o swoim yciu wewntrznym. To byo dla mnie jak zimny prysznic. Miaem poczucie, e moja przynaleno do Dziea, zamiast zbliy, oddalia nas od siebie... Przed przystpieniem do Dziea wielokrotnie powtarzano mi, e moje wieckie zajcia w niczym nie kc si z nowym powoaniem. Szybko si jednak okazao, e musiaem zrezygnowa z harcerstwa, bo zabierao mi czas, a miaem spdza moliwie jak najwicej czasu w klubie. W nastpnym roku musiaem zrezygnowa z rugby. W 1995 r., tu przed matur prbn, Dominik wezwa mnie do swojego gabinetu i oznajmi, e praat proponuje mi uczestnictwo w rozwoju Dziea w Polsce. By czerwiec, a nowy rok szkolny miaem rozpocz w Warszawie. Miabym mieszka w akademiku Dziea, gdzie oprcz mnie zamieszkiwao 10 studentw i 5 numerariuszy. Gdyby mi si tam nie podobao, zawsze miaem mo24

liwo powrotu. Co za przygoda! Nawet mi na myl nie przyszo, e mgbym odmwi. Po powrocie do domu otworzyem encyklopedi, aby dowiedzie si wicej o Polsce, a po kolacji poprosiem mam o pozwolenie na wyjazd. Bya wstrznita, ale zawsze dawaa mi duo wolnoci, a poza tym lepo ufaa Opus Dei i bya dumna, e jej syn zosta wybrany, aby ewangelizowa inny kraj. Zaakceptowaa wic t ofiar, chocia przechodzia wanie cikie chwile rok po zgonie taty i dwa miesice po odejciu swojej matki. Mj wyjazd okaza si jednak bolesny dla mojego brata i sistr.

Polska przygodaJeszcze dzi mam wieo w pamici chwil, gdy z biletem w jedn stron przechodz przez tunel, ktry prowadzi mnie do samolotu. Czuem si jak jeden z bohaterw filmu Apollo 13 w scenie, gdy wchodz oni na pokad statku kosmicznego. Jednak byem spokojny. Wiedziaem przecie, e po przybyciu do celu zamieszkam w orodku Dziea, a do klasy maturalnej bd chodzi w liceum francuskim w Warszawie. Poza tym cieszyem si, e wychodz z domu, zyskujc tym samym pewn niezaleno. Tu po ldowaniu w hali przylotw warszawskiego lotniska zaatakowao mnie kilku takswkarzy. Czekaem jednak, majc nadziej, e odnajd mnie moi nowi towarzysze. Potem okazao si, e z powodu bdu w tumaczeniu komitet powitalny szuka wysokiego blondyna, podczas gdy ja jestem niskim brunetem. Mimo wszystko, nieco pniej, w pustej ju hali przylotw, znaleli mnie wreszcie. Byli tam: Mikoaj (Hiszpan, dyrektor orodka), Mariusz (pierwszy polski numerariusz) i Jaro (Amerykanin25

polskiego pochodzenia). Bya godzina 11 w nocy. Mylaem naiwnie, e przybycie modego Francuza jest wydarzeniem na tyle niecodziennym, e caa wsplnota bdzie na mnie czeka, zawczasu powiadomiona. Myliem si. Poowa mieszkacw nic nie wiedziaa, a druga poowa ju dawno posza spa. Poznaem ich dopiero nastpnego dnia przy niadaniu, gdy pytali mnie grzecznie, co myl o rewolucji francuskiej i Komunie Paryskiej. Pokazano mi moje ko, szaf i pki. Pokoje w akademiku mieciy po 3 lub 5 osb i miay wsplne azienki. Byo nas w sumie 18 studentw i numerariuszy. Tworzylimy serdeczn i mi wsplnot, towarzysze zachcali mnie do nauki jzyka polskiego i poprawiali moje bdy. Podczas pierwszej rozmowy dyrektor przedstawi mi rozkad wsplnych zaj, podobny we wszystkich orodkach Dziea na wiecie: pobudka o godzinie 5:50 (niektrzy wstaj jeszcze wczeniej, eby pobiega lub uprawia gimnastyk). 40 minut przeznacza si na toalet porann, po czym wszyscy udaj si do kaplicy na pgodzinn modlitw i na msz. Podczas modlitwy kto czyta na gos Medytacje, ksik zarezerwowan dla czonkw Dziea, zawierajc cytaty zaoyciela i komentarz dnia do ewangelii. Po mszy dyrektor patrzy na zegarek. Regulaminowy czas powicony na modlitw dzikczynienia wynosi 10 minut. Te kilka minut wydaje si czasem niemal wiecznoci, gdy pozostao dwie minuty na niadanie, bo mona spni si na autobus. Ale te 10 minut jest obowizkowe. Po ich upywie mona pobiec do pokoju, zrzuci krawat i marynark, zej szybko do jadalni i co przekn. Potem kady zajmuje si swoimi sprawami. Przed posikiem wszyscy czekaj a dyrektor otworzy drzwi do jadalni, bo tylko on ma do tego prawo. Wszyscy26

siadaj. Dyrektor potrzsa maym dzwonkiem, proszc o cisz, i kto odmawia bogosawiestwo posiku. Dyrektor znw spoglda na zegarek: obiad i kolacja maj trwa 30 minut. Naley pozosta przy stole przez cay regulaminowy czas, niezalenie od tego, czy posiek koczy si wczeniej, czy si przedua. W klubie w Paryu uywaem ju dyscypliny i kolczatki1. Nie miaem jednak prawa zabiera ich do domu z obawy przed tym, e rodzice mog je zauway. Na pocztku kolczatka bardzo boli boli tak bardzo, e trudno jest chodzi i siada. Z czasem czowiek si uodpornia, ale numerariuszom o wraliwej skrze pozostaj na ciele lady, ktre naley starannie ukrywa, zwaszcza na basenie. Gdyby kto o te lady pyta, trzeba wymyli wymwk. Proszono nas, ebymy oszukiwali naszych rodzicw i otoczenie: mielimy wyglda jak zwykli chrzecijanie. Zwykli, ale doskonali. Opus Dei kadzie duy nacisk na wygld zewntrzny, ktry musi by zawsze nienaganny. Kilka razy przywoano mnie do porzdku tylko dlatego, e krc mi si wosy. Numerariusze musz nosi wosy krtkie i starannie uczesane. Podczas mszy obowizuj krawat, marynarka i skrzane obuwie. Nie wolno przy posikach nosi krtkich spodni, t-shirtw, ani koszuli z krtkimi rkawami. W domu nie wolno chodzi w klapkach. Nie wolno pi herbaty, ani spoywa posikw w swoim pokoju. Jadalnia jest zamknita na klucz i otwierana przez dyrektora jedynie na czas posikw. W Opus Dei nie ma mundurw, gdy czonkowie organizacji z zasady maj si nie wyrnia. Ale kady robi zakupy w towarzystwie innego numerariusza, ktry ma za1

Kolczatka: druciana opaska z kolcami wbijajcymi si w skr. Dyscyplina: may bicz z liny, ktrym mona si chosta.

27

zadanie doradzi przy wyborze ubra. Jeszcze 10 lat temu kobiety nie miay nawet prawa nosi spodni. Obowizkowe byy spdnice, dugie rkawy i poczochy nawet w lecie. Dziki temu sposb ubierania czonkw Dziea jest atwo rozpoznawalny na caym wiecie: klasyczny i elegancki. Opus Dei powiela i uwica styl ycia hiszpaskiej szlachty sprzed II wojny wiatowej, bo bardzo podoba si on zaoycielowi. Styl ten obowizuje na caym wiecie, bez wzgldu na miejscowe zwyczaje. Kade naruszenie przepisw karane jest braterskim upomnieniem. Jeden z czonkw woa winowajc sowami: Masz moe chwilk?, po czym zaciga go do saloniku i zamyka drzwi. Zwraca uwag na co, co byo niezgodne z regulaminem i przypomina o reguach. Zawsze miaem trudnoci w wyborze koszuli: albo rkawy byy za dugie, albo konierz za ciasny. Czasem w kaplicy rozluniaem sobie krawat, aby si nie dusi. Zwrcono mi uwag, e cile zawizany krawat wyraa nasz szacunek do najwitszego sakramentu. Nikt si nie zastanawia, czy szacunku nie mona wyrazi w inny, bardziej bezpieczny dla zdrowia sposb. Regulaminu trzeba przestrzega i kropka. Jest precyzyjny a do najdrobniejszych szczegw, co stwarza wiele okazji do udzielania braterskich upomnie. Nauczyem si wic np. zapala wiece przed msz we waciwy sposb: zaczynajc od prawej strony i przechodzc do lewej (w zalenoci od orientacji otarza). Gaszenie wiec odbywa si w odwrotnej kolejnoci. To masz moe chwilk? jest co prawda zawsze wypowiadane po bratersku, ale raczej z pozycji starszego brata, co rodzi dziwne uczucie. Kady naturalnie dy do zminimalizowania liczby otrzymanych upomnie. Staje si wic strem samego siebie, zmuszajc si do28

cigego przestrzegania regulaminu. Koniec ze spontanicznoci! W Opus Dei panuje atmosfera skrytoci. Msza jest odprawiana po acinie dla czonkw Dziea, ale jeli pojawi si kto obcy, naley szybko zamieni mszay i odprawia msz w jzyku lokalnym. Nie wyjania si tego postpowania. Panuje swoista obsesja na tle ujawnienia prawdziwego stylu ycia czonkw. Tak si dzieje np. z preces. S to krtkie modlitwy, odmawiane po acinie w intencji Kocioa, papiea, praata i Dziea. Naley dooy stara, eby obcy ludzie ich nie czytali, a take ukrywa si przy ich odmawianiu. To cige maskowanie si, ta przepa pomidzy tym, jak yjemy, a tym, co moemy pokazywa wiatu, staje si z czasem mczca, a nawet niszczca. W dniu mojej oblacji1 w orodku byo obecnych wielu studentw. Ceremonia odbya si podczas niadania, kiedy wszyscy zebrali si w jadalni. Dwch numerariuszy byo wiadkami, a trzeci sta przed drzwiami kaplicy, by zabroni wejcia osobom postronnym. To byo dla mnie due rozczarowanie. Bardzo chciaem zaprosi moich przyjaci, podzieli si z nimi swoj radoci. Tymczasem musielimy si ukrywa jak chrzecijanie z katakumb, tak jakby wiat zewntrzny stanowi dla nas wielkie zagroenie. W pierwszym roku po przyjedzie do Polski chodziem do liceum francuskiego, drogiej szkoy prywatnej opacanej przez moj mam. Mikoaj, dyrektor orodka, wytumaczy mi, e jest wiele fundacji, ktre finansuj rozwj Polski i e naley to wykorzysta. Kaza mi i do amba-

1

Ceremonia wejcia do Opus Dei, ktr odbyem w wieku 18 lat. Aby zrozumie specyficzne sownictwo, mona skorzysta ze sowniczka umieszczonego na pocztku ksiki.

29

sady francuskiej z prob o dofinansowanie. Ten pomys mi si nie podoba, ale zrobiem, co mi radzi. Przedstawiem si jako biedny Francuz zagubiony w Polsce i poprosiem o stypendium. Pracownik ambasady nie rozumia mojego podejcia. Mia bardzo proste rozwizanie: wrci do Francji, gdzie szkoa jest darmowa! Jego opr by zrozumiay: biedny Francuz przyjecha bez rodzicw do Polski i powouje si na osob (Mikoaja), ktra nawet nie jest jego prawnym opiekunem. le si czuem w trakcie tej rozmowy, pieszno mi byo uzyska jakie wyniki, ale nie miaem zbyt wielu argumentw. W kocu przyznaem naiwnie, e jestem czonkiem Opus Dei. Dwa lata pniej dowiedziaem si, e ten pracownik spotka si z moimi nauczycielami i przekaza im wiadomo z prob, eby mieli na mnie oko. W klasie matematyczno-fizycznej byo nas jedynie 12 uczniw, dziki czemu mielimy bliskie kontakty z nauczycielami. Poziom by niszy ni w mojej poprzedniej szkole, wic miaem dobre stopnie. Uczniowie mieli bogatych rodzicw, wielu palio trawk. Nie miaem jednak wielu okazji, aby si z nimi spotyka i zaprzyjani, bo byem oboony zajciami w orodku. Trzeba byo odmawia modlitwy, odrabia lekcje, uczy si polskiego dwie godziny dziennie, robi naprawy w orodku, organizowa obozy, itp. Miaem tak zapeniony kalendarz, e z przyjacimi mogem spotyka si najwyej na p godziny w tygodniu. Wiedzieli, e nale do Opus Dei, cho nie ogosiem tego wszystkim na dzie dobry. Staraem si by zwykym chrzecijaninem pord wiata. Jest to jednak trudne, kiedy nie mona np. chodzi do kina, albo gdy naley unika dziewczyn! Musiaem wymyli jak wymwk, aby nie i na studniwk. Inna sprawa, e nie bya to z mojej strony wielka ofiara.30

I tak nie miaem prawa taczy i musiaem wczenie wraca do orodka. Wolaem imprezy w towarzystwie samych chopcw, mogem si wtedy zrelaksowa. Jeli byy obecne jakiej dziewczyny, musiaem mie si zawsze na bacznoci, eby im si nie przypodoba, eby nie da si poderwa, a nade wszystko, eby si nie zakocha. Podobay mi si dziewczyny, ale zrezygnowaem z nich. Nie aowaem, e obraem t drog dawaa mi cel w yciu. W orodku wszyscy byli mili i miaem styczno z wieloma ciekawymi ludmi, co byo z kolei bardzo wzbogacajce. Nigdy nie byem tam wiadkiem otwartego konfliktu, ani adnych spektakularnych lub bolesnych wydarze. cisa selekcja na wstpie gromadzi w orodkach ludzi dzielcych te same ideay, ten sam styl ycia. Wszyscy si sob interesuj, atmosfera jest braterska i wzbogacajca. Modzi numerariusze entuzjastycznie wspieraj si nawzajem, aby razem co tworzy w swoim yciu. Swoj przykadnoci prbuj zmienia wiat na lepsze. Powicili swoje ycie Bogu i staraj si y Ewangeli caym sercem. Prawdziwa przyja pomidzy czonkami jest jednak niedozwolona. Nie ma czasu na tworzenie gbokich wizi, nie wolno te spdza czasu bez cile okrelonego celu. Czasami, wbrew przepisom, powstaj przyjanie partykularne, co pociga za sob pewne kary, jak chociaby oddzielenie przyjaci od siebie poprzez skierowanie ich do rnych miast. W orodku czuem si bardzo samotny, cho staraem si o tym nie myle. Z czasem zdaem sobie te spraw, e ksia i dyrektorzy nie yj w zgodzie z tym, co mwi. Czasami wspzawodnicz ze sob i nie ufaj sobie nawzajem. Nie wycigaem z tego jednak wnioskw. Wstpiem do Dziea ze wzgldu na Boga, nie ze wzgldu na31

dyrektorw. Przez 13 lat, a do odejcia z organizacji, ani razu nie zakwestionowaem instytucji Opus Dei, ani mojego powoania. Nadal szukaem swojego miejsca w wiecie, ale nie przychodzio mi nawet przez myl, aby obra inn drog uwaaem wtedy, e moje zaangaowanie jest ostateczne. Po maturze podjem studia z matematyki, fizyki i chemii w Szkole Nauk cisych przy Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. Dyrektorzy nie starali si wpywa na mj wybr kierunku studiw. Nie byo zreszt takiej potrzeby przecie nie chciaem zosta np. aktorem! Zawody artystyczne nie s dobrze widziane preferowane s zajcia uznawane za praktyczne: ekonomia, prawo, architektura, medycyna. Studia inynierskie nie przypadaj dyrektorom do gustu, bo wymagaj wicej czasu, zostawiajc tym samym mniej czasu na prac dla Dziea. W wybr kierunku studiw ingeruj jednak tylko wtedy, gdy si ich prosi o rad. Koniec z dziecistwem i z dugimi godzinami czytania! Powierzano mi coraz wicej zada: byem skarbnikiem i sekretarzem orodka, nastpnie urzdnikiem w Komisji Regionalnej, gdzie prowadziem statystyki, ksigowaem i prowadziem korespondencj z orodkami. Pniej przyjem stanowisko dyrektora klubu dla gimnazjalistw, a nastpnie peniem funkcj sekretarza. W pewnym momencie musiaem, wbrew naciskom dyrektorw, odmwi wypenienia wniosku o dofinansowanie w ramach programu Modzie dla Europy, bo musiabym kama, twierdzc, e zorganizowane obozy byy koedukacyjne, co nie byo zgodne z prawd. Ju w trakcie studiw podjem prac na p etatu, aby zarabia na ycie. Po studiach nadal pracowaem na p etatu, aby mc zajmowa si sprawami Dziea: prac32

w Komisji regionalnej, zajciami w klubie itd. Po dwch latach podjem jednak prac na cay etat. Pracy szukaem na wasn rk. W tych sprawach kady czonek organizacji musi radzi sobie sam. Przystpujc do Opus Dei, oddaje si organizacji wszystko, co si posiada: pienidze, mieszkania, samochody, itp. W wieku 16 lat pracowaem w lecie przez miesic w kantorze. Otrzymaem wtedy swoje pierwsze wynagrodzenie, ktre oddaem w caoci mamie. Dyrektorzy byli zdumieni moim gestem. Liczyli, e oddam ca sum Dzieu. Ale poniewa byem niepenoletni, postanowili nie wyciga z tego konsekwencji. eby otworzy konto w banku, trzeba poprosi o pozwolenie Komisj Regionaln. Nawet dyrektor orodka nie jest uprawniony do udzielenia takiego pozwolenia. Na dodatek inny numerariusz musi by wspwacicielem konta. Karty bankowe zostawia si u sekretarza wraz z PINem i kilkoma poleceniami przelewu podpisanymi in blanco. Zarobione pienidze s przekazywane w caoci sekretarzowi orodka, ktry nastpnie rozdziela je kademu wedug potrzeb. Na koniec miesica naley przekaza dyrektorowi list wszystkich wydatkw, od pasty do zbw po bilet tramwajowy. eby mc wyj na piwo, naley koniecznie poda uzasadnienie apostolskie: nie mona i tak sobie. Czas spdzony z innymi ludmi ma by wykorzystywany do tego, eby mwi im o Bogu i przyciga ich do Dziea. Wszystko, co suy werbowaniu nowych czonkw, jest dozwolone, a wszystko inne uwaane jest za strat czasu. Nie mona marnowa czasu z osobami, ktre nawet potencjalnie nie mog nalee do Opus Dei, jak np. rozwodnicy.33

Na krawdzi przepaciWerbowanie coraz wikszej liczby czonkw jest jedynym celem Opus Dei. Zaraz po moim przystpieniu dyrektor wytumaczy mi, e zdanie zaoyciela Na sto dusz interesuje nas sto oznacza, e naley si zajmowa jedynie tymi kolegami, ktrzy dawali nadziej na przystpienie do Opus Dei. Staralimy si wic przyciga do orodka ludzi przydatnych, a rwnoczenie odstrasza tych, ktrzy tacy nie byli z punktu widzenia organizacji. Urzdzalimy rne konferencje dla studentw i reklamowalimy je na rozmaite sposoby. Jeli przypadkiem zjawiaa si dziewczyna, zamykalimy przed ni drzwi. Pamitam takiego studenta, ktry przyszed do orodka na skutek reklamy nadanej w radiu. Mia do uciliw chorob: by bardzo otyy i cigle si poci. Nie by te geniuszem, wic w niczym nie przystawa do wizerunku, jakiemu hoduje Opus Dei. Skoro nie by przydatny, rada lokalna postanowia, e trzeba si go pozby, cho nie mona byo tego zrobi otwarcie naleao uzyska jego dobrowoln rezygnacj. Dyrektor znalaz na to sposb: poleci komu, aby prosi go o darowizn za kadym razem, gdy pojawi si w orodku. Ten zabieg nie po raz pierwszy okaza si niezawodny. Na pocztku swojego istnienia Opus Dei stawiao sobie za cel werbowanie profesorw i studentw. Ta strategia stracia z czasem swoj skuteczno i wiek docelowych rekrutw zosta obniony. Modzie licealna jest bardziej podatna na argumenty typu: Tak jest, bo tak postanowi wity Josemara.... Po jakim czasie dyrektorzy zauwayli, e nawet szesnastolatki s zbyt dojrzae, by podda si ich oddziaywaniu. Proces wychowania jest ju wtedy przewanie zakoczony. I tak wychowanie stao si34

gwn dziaalnoci Opus Dei. Otwarto nowe gimnazja, szkoy podstawowe, a nawet przedszkola. Nauczanie prowadzone w tych placwkach niesie ze sob cay baga uprzedze wobec drugiej pci i wiata zewntrznego, przedstawianego jako pogaski i niebezpieczny. Ci, ktrzy w pniejszym wieku chc przystpi do Opus Dei jako celibatariusze, zaliczani s do podkategorii przyczonych, gdy nie wykazuj ju ulegoci wymaganej od numerariuszy. Prozelityzm jest prawdziw obsesj. To jeden z gwnych powodw, dla ktrych opuciem Dzieo. W 2005 r. obecny praat ogosi, e mia boskie objawienie i e w cigu nadchodzcego roku pojawi si musi 500 nowych numerariuszy w kadym kraju i w kadej sekcji (eskiej i mskiej). To objawienie zapocztkowao prawdziwe szalestwo: prbowano zwerbowa kadego lub kad bez adnego rozeznania powoaniowego. Dziaalno Dziea nie opiera si ju na wierze w Boga. Nie ma znaczenia, czy nowi czonkowie maj powoanie, nie ma znaczenia ich osobista dojrzao. Opus Dei postanowio wzi misj rechrystianizacji spoeczestwa we wasne rce. Wszak Bg ociga si z tym zadaniem. Uwaa si przy tym, e kady rodek jest dobry, jeli pomaga przycign ludzi do organizacji. W klubie badalimy na przykad, jakie s zainteresowania chopcw i staralimy si im proponowa odpowiednie zajcia, byle tylko do nas przychodzili. Poproszono nas take o sporzdzenie listy stu najbardziej wpywowych osb w Polsce. Mielimy do nich dotrze i przekona ich, eby wstpili do Opus Dei. Nigdy nie udao mi si zwerbowa ani jednej osoby. Nie wiem, jak wyjani swj brak skutecznoci apostolskiej. Czy przyczyn byo lenistwo czy moe brak zaangaowania, jak twierdzili moi dyrektorzy? W kadym ra35

zie kady, kto przychodzi po raz pierwszy do orodka, otrzymuje osobistego numerariusza, ktry ma za zadanie zaprzyjani si z tak osob, pozna j jak najlepiej i rwnoczenie cay czas zblia j do Opus Dei. Osobie takiej naley zaproponowa kierownictwo duchowe i dy do tego, by w kocu przystpia do Dziea. Kiedy rada lokalna stwierdzi, e dany czowiek sta si dojrzay, prosi numerariusza o wywoanie u niego kryzysu powoaniowego. Osobisty numerariusz skada dyrektorom raport z rozmowy werbunkowej, za rada lokalna decyduje o dalszych krokach: jakich argumentw uywa, jakie ksiki poleci, jakie zorganizowa zajcia, itd. Robiem, co mogem, eby pozyska nowych czonkw. Jednak kiedy spotykaem si z odmow, uznawaem spraw za zamknit. Dyrektorzy uwaali inaczej: Daj mu spokj przez jaki czas, a potem wr do tematu. Kiedy odpowiadaem, e mj przyjaciel prosi, bym ju tej kwestii nie porusza i twierdziem, e bd szanowa jego decyzj, uwaano to za nieposuszestwo. Nadzr nad tak osob by mi odbierany i powierzany innemu numerariuszowi, bardziej skutecznemu. Tak si stao z Krzykiem D., 15-letnim chopcem. Od dawna przychodzi na zajcia, ktre prowadziem w klubie: lekcje informatyki, pomoc w nauce, kursy szybkiego czytania, nauk francuskiego, turnieje piki nonej, krcenie filmw, itp. Wszystkie te zajcia za jedyny cel maj przyciganie dzieci do orodka i oferowane s w bardzo konkurencyjnych cenach. Jest to moliwie, gdy prowadzcy (numerariusze) nie pobieraj adnego wynagrodzenia, a nawet czsto sami dokadaj do tych zaj. Krzysiek by chopcem pobonym. Przychodzi do orodka od kilku lat i dobrze si tam czu. Rada lokalna postanowia, e czas go zwerbowa. Porozmawiaem36

z nim o powoaniu, przedstawiem mu styl ycia, jaki prowadz, i powiedziaem, e ma moliwo sta si podobny do mnie. Porozmawialimy o celach w yciu, ale on nie czu si gotowy do podjcia takiej decyzji. Sprawa bya dla mnie zamknita. Po jakim czasie wyjechaem na weekendow wycieczk. Aby sprosta formalnej probie rady lokalnej, w pitek wieczorem, jeszcze przed wyjazdem, ponownie zaproponowaem Krzykowi przystpienie do Dziea. Odpowied znowu bya negatywna. Kiedy jednak wrciem w niedziel wieczorem, powiadomiono mnie, e Krzysiek napisa list z prob o admisj. Co si mogo sta w cigu tych dwch dni? Dyrektor i ksidz wywarli na niego tak presj, e w kocu si zgodzi. Oczywicie jego powoanie trwao nie duej ni rok lub dwa, po czym oddali si od Dziea. Natomiast przez te dwa lata codziennie przypominano mu o jego obowizku wiernoci Dzieu i Bogu. Czsto nam powtarzano: Aby wytrwao 3 numerariuszy trzeba, aby 10 wstpio. Ale co dzieje si z tymi 7, ktrych najpierw udao si przekona o ich boskim powoaniu, a potem odeszli, czsto z przewiadczeniem, e nie stanli na wysokoci zadania? Numerariusze nie maj prawdziwych wakacji. Podczas urlopu przechodz trzytygodniowy kurs, podczas ktrego ucz si filozofii, teologii i doktryny Dziea. Jest te jeden tydzie rekolekcji w roku. Pozostae kilka dni urlopu spdza si na og na obozach. Boe Narodzenie obchodzone jest uroczycie w wieczr wigilijny. S prezenty, celebrowana jest msza, po czym piewa si koldy i oglda film. Razem ze witami wielkanocnymi, s to jedyne dwa dni w roku, kiedy mona rano duej pospa. Jeli chodzi o prezenty boonarodzeniowe, budet wynosi okoo 100 z od osoby. Kady sporzdza list do37

witego Mikoaja i otrzymuje to, co mogo by zakupione. Jest te zasada, w myl ktrej nie wolno przyjmowa prezentw, jakie otrzymuje si z jakiejkolwiek innej okazji od osb spoza orodka. Naley je odda sekretarzowi, ktry pniej rozdaje je mieszkacom orodka wedug potrzeb. Moja Mama i siostra przyjechay do Polski po raz pierwszy wanie na wita Boego Narodzenia, dwa lata po moim wyjedzie. Nocoway u jednego z uczniw, ktremu udzielaem korepetycji z jzyka francuskiego. Odwiedziny rodzin w orodku podlegaj cisym regulacjom. Nie wolno zaprasza nikogo na obiad, ani pokazywa pokojw osobistych. Czonkw rodziny mona jedynie przyj w salonie i poczstowa herbat. Spdzilimy we trjk dzie przed witami, natomiast wieczorem udaem si na kolacj do orodka, dokd Mama z siostr miay doczy pniej, na msz wigilijn. Jednak mj znajomy tak bardzo si ba spnienia, e wszyscy przyjechali godzin za wczenie, akurat na czas rozdawania prezentw. Nie byo innego wyjcia: przyczyy si do naszej maej ceremonii. Mama z przykroci patrzya, jak wity Mikoaj wyciga z worka prezenty, jakie mi w cigu roku wysyaa, i rozdaje je wszystkim obecnym, tylko nie mnie. Podczas mojej przynalenoci do Dziea mogem si widzie z rodzin tylko dwa lub trzy dni w roku, a kiedy ju pojawiaem si w domu, zawsze byem w biegu, na walizkach. Dopiero od chwili, kiedy moja siostra ciko zachorowaa, miaem wymwk, aby spdza wicej czasu z rodzin. Takie szczcie byo udziaem niewielu. Na przykad Hygin, mj rwienik z Hiszpanii, po raz pierwszy mg odwiedzi swoich rodzicw dopiero po 5 latach pobytu w Polsce.38

ycie w orodkach Opus Dei jest wyczerpujce. Miaem tyle zaj, e w pewnym momencie musiaem sam przed sob przyzna, e jest to ponad moje siy. Poprosiem o zwolnienie z funkcji skarbnika, albo przynajmniej o pomoc w tej pracy. Nikt nie zainteresowa si moimi trudnociami. Wiele razy sygnalizowaem przemczenie dyrektorom i wikariuszowi regionalnemu, ale nie byo osb, ktre mogyby mnie zastpi, wic zachcano mnie do dalszej pracy. Radzono mi, ebym mniej myla o sobie. Pracowaem wic dalej mimo wyczerpania. Nie potrafiem oprze si presji, jakiej poddawali mnie dyrektorzy. Niektrzy z moich wspbraci byli bardziej odporni i nie przejmowali si upomnieniami z gry. Robili tyle, ile uwaali za stosowne i na tym koczyli. Ja niestety zawsze staraem si sprosta wszystkim wymaganiom; chciaem wszystko robi najlepiej. Nie miaem prawa do odpoczynku. Nie mogem zdrzemn si po poudniu, wsta troch pniej lub i spa troch wczeniej. Ten sam plan zaj stosuje si do wszystkich: do modszych i do starszych, do chorych i zdrowych. Najbardziej doskwiera mi brak relaksu. Byem zawsze spity. Chcc sprosta wymaganiom wynikajcym z przyjtego w Opus Dei modelu duchowoci cigle pracowaem, modliem si lub uczyem. Po jakim czasie zdaem sobie spraw, e dyrektorzy i ksia, ktrzy tak gorliwie pilnuj, ebym waciwie wykorzystywa swj czas, sami yj cakiem wygodnie. Przyczyna tego jest prosta: goszona optymalizacja jest po prostu niemoliwa do zrealizowania! Nie mona by doskona maszynk, ktra bez przerwy modli si lub pracuje. Model zaproponowany przez Opus Dei nie by nawet praktykowany przez zaoyciela organizacji, wbrew temu, co twierdz jego hagiografowie.39

Ksia gosz, e w kadej wolnej chwili naley odmawia jak najwicej racw jednak sami tego nie robi. Aby przey w Opus Dei, naley zdystansowa si do nauczanych treci i wybirczo si do nich stosowa. Zreszt nie wszyscy si w peni angauj. Niektrzy prowadz spokojne ycie, przy czym przewiadczeni s o swojej doskonaoci, e wypeniajc wol Bo, uzyskuj gwarancj zbawienia. Podobni s do starych winiw, dla ktrych wizienie jest jedynym bezpiecznym miejscem, gdy boj si wolnoci. Ja do nich nie naleaem. Byem przesadnym idealist i wykazywaem zbyt duo dobrej woli, co najpierw byo przyczyn kryzysu, jednak pniej przynioso wyzwolenie. Pewnego dnia postanowiem przesta reagowa na poajanki praata i dyrektorw. Zaczem pozbywa si zada, ktrych nie miaem siy wykona. Jednak nadal czuem si wyczerpany. W nastpnym roku pozbyem si kolejnych zaj, jednak sytuacja si nie poprawiaa. Nie odzyskaem peni si. Wszystko, co lubiem robi, byo albo zabronione, albo nie miaem na to czasu. Przeoeni, gdy mwiem im o swoich problemach, odpowiadali zawsze tak samo: miaem modli si wicej i mniej myle o sobie. Wszelkie skargi byy uwaane za objaw przerostu ego: pychy, sabego zaangaowania i braku mioci do Boga. Takie treci s przekazywane codziennie na porannej modlitwie, na pogadankach, medytacjach i w ksikach. Czonkowie Dziea musz cigle dy do zmiany na lepsze, eby przypodoba si Bogu i przycign innych do organizacji. Moje samopoczucie i uczucia nie interesoway nikogo wymagano tylko wynikw. Dyrektorzy interesuj si czonkami organizacji tylko wtedy, gdy staj si oni problemem, ktry naley jak najszybciej40

rozwiza, aby kady trybik szwankujcej maszynerii przywrci do dziaania. Po kilku latach ycia w cigym napiciu i bez moliwoci odpoczynku zaczem mie powane problemy z koncentracj w pracy. Nie miaem ju siy czyta ulubionych ksiek, uprawia hobby (ktre byoby akceptowalne dla dyrektorw), ani nawet czyta gazet. Przeladoway mnie myli samobjcze, o czym informowaem moich kierownikw duchowych, jednak bez reakcji z ich strony. Na kady kurs roczny docieraem cakowicie wyczerpany. Dyrektorzy upierali si jednak, e nie ma adnego obiektywnego powodu takiego zmczenia. Mwili, e musz wytrwa i e regulaminowy czas powicony odpoczynkowi jest wystarczajcy. Ja tymczasem marzyem tylko o tym, eby si pooy i nic nie robi. Straciem ochot do ycia. Pod koniec 2006 roku nie miaem praktycznie siy uczestniczy w zajciach. Leaem na pododze w swoim pokoju (aby nie zostawia ladw tego niedozwolonego odpoczynku) i patrzyem w sufit. Mobilizowaem resztk si, aby spenia minimum zada i unikn przykrych upomnie braterskich. Po zakoczeniu kursu zrozumiaem, e nadszed wreszcie czas, by pooy temu kres. Pniej mgbym nie mie ju siy, eby pracowa zawodowo, lub eby si z tego bagna wydosta. Postanowiem, e wezm sprawy w swoje rce, e sam bd si leczy i przestan ufa dyrektorom. To by koniec. Porzuciem swoje obowizki. Staraem si ju tylko prowadzi zajcia w klubie i oferowa dzieciom serdeczno i wsparcie. Postanowiem poszuka pomocy na zewntrz. Spotkaem si z ksidzem zakonnym, z dwoma psychologami, z psychiatr, a nawet z neurologiem. Gdy opowiadaem im, jakie ycie prowadz, otwierali szeroko oczy ze zdu41

mienia. Nie miaem ju adnych wtpliwoci, e to, co narzucono nam w Dziele, jest nie do zaakceptowania. Stao si jasne, e rdem mojej depresji i zego samopoczucia byy narzucone mi warunki ycia. Miaem te wiadomo, e moje problemy nie s spowodowane decyzjami lub zachowaniami dyrektorw, ale e ich rdo jest instytucjonalne, wywodzi si z samego serca systemu wymylonego przez Escriv i jego nastpcw. Gdybym zmieni orodek lub nawet kraj, wszdzie borykabym si z tymi samymi trudnociami. Jedynym rozwizaniem byo opuszczenie Dziea. Postanowienie to byo bolesne i trudne, gdy nadal byem przekonany o swoim powoaniu i o boym pochodzeniu Opus Dei. Rozmowy z ludmi z zewntrz pozwoliy mi jednak uzyska dystans, umoliwiy spokojn analiz: Mam powoanie numerariusza, ale ten tryb ycia jest rdem mojej choroby. Bg nie moe chcie, ebym by chory, wic nie mam innego wyjcia, jak opuci Dzieo. eby mc to zrobi bez wikania si w wyjanienia, na ktre nie miaem siy, trzeba byo wykona jeden zdecydowany krok. Powiadomiem dyrektora o moim postanowieniu, nie wdajc si w dyskusj, aby nie narazi si na presje i szantae. Mg jedynie przyj moje odejcie do wiadomoci. Do tamtej chwili nie przejmowa si zbytnio moimi skargami; dopiero teraz zrozumia, e sprawa jest powana. Przerazi si, zwaszcza e jako dyrektor mia wanie za zadanie zapobiega takim przypadkom. Nagle okaza si skonny do ustpstw, bylebym tylko porzuci zamiar odejcia z organizacji. Wszystko, co byo do tej pory niemoliwe, nagle stao si moliwe. Jednak nie daem si nabra. Wiedziaem, e wyjtki w Dziele tolerowane s jedynie przez jaki czas.42

Przez dwa kolejne tygodnie szukaem sobie kawalerki i wracaem do orodka tylko na noclegi i posiki. Miaem dobr pensj, wystarczyo wic, e przestaem przelewa wynagrodzenia Dzieu, aby odzyska samodzielno finansow. Nie miaem jednak adnych oszczdnoci i gdybym nie mia tej pracy poza orodkiem, miabym o wiele wiksze trudnoci we wprowadzeniu w czyn mojego postanowienia. Ci, ktrzy pracuj na wewntrznych stanowiskach Opus Dei (a jest ich wielu), nie maj adnej umowy o prac, ani ubezpieczenia spoecznego lub emerytalnego. Znaleliby si na ulicy bez grosza. Trzeba wic przyzna, e moje pooenie nie byo ze. Wreszcie znalazem mieszkanie. Po porannej mszy poinformowaem dyrektora, e odchodz. Zaproponowa pomoc w pakowaniu i przewiezieniu walizek do nowego mieszkania. Odmwiem. Chciaem rozpocz nowe ycie bez adnego zwizku z ludmi, ktrych winiem za kryzys, w jakim si znalazem. Kiedy schodziem po schodach z walizkami, ksidz podj ostatni prb. Zaprosi mnie na rozmow. Odpowiedziaem, e jeli chce mnie zatrzyma, spotkanie jest bezcelowe. Odpowiedzia: Chodzi o twoj dusz! Tak wic odchodzc z Dziea, skazaem si na wieczne potpienie.

Powrt do yciaZ punktu widzenia Kocioa numerariusze s osobami wieckimi. Ich decyzja o przystpieniu do Dziea nie jest lubem, a jedynie deklaracj, ktra moe by wycofana w kadej chwili. Opus Dei wie si jednak z czonkami tak cile, e trac oni t perspektyw.43

Nie odszedem z organizacji w poszukiwaniu szczcia; chciaem po prostu ratowa wasn skr. Miaem poczucie, e wyskakuj z pocigu pdzcego ku przepaci, a kiedy chodzi o wasne ycie, czowiek nie zastanawia si, czy ldowanie bdzie bolesne. Nie czuem si nieszczliwy, czuem si zniszczony. Ideay, ktrymi yem od 15 lat, legy w gruzach. Trudno byo mi zaakceptowa to, co mi si przytrafio; przeywaem to jak bolesny rozwd. Miaem pretensje do Boga. Oddaem Mu swoje serce, wszystkie nadzieje i ca modo. Mylaem, e angauj si w Opus Dei na cae ycie, jednak nic nie dziao si tak, jak planowaem. Czy odchodzc z Dziea, traciem Boga? Odczuwaem siln potrzeb zrozumienia tego, co si wydarzyo. Za porednictwem Internetu skontaktowaem si z innymi byymi czonkami. Ich liczb szacuje si na dziesitki tysicy. Pamitajmy, e wedug wewntrznych statystyk, na kadego czynnego czonka przypada 7 takich, ktrzy zrezygnowali. Przeczytaem setki wiadectw, odnajdujc w wielu z nich dowiadczenia podobne do moich. Odkryem te wiele spraw ukrywanych przed czonkami. Dowiedziaem si np., e historia Opus Dei jest celowo znieksztacona przez oficjaln propagand; ycie zaoyciela jest upikszone i odrealnione. Rwnie miejsce Opus Dei w Kociele jest inne, ni to, co si mwi czonkom. Uwiadomiem sobie rwnie, e metody stosowane w Opus Dei nie rni si wcale od metod stosowanych przez sekty. Jest to system zamknity i totalitarny, ktry izoluje swoich czonkw od wiata zewntrznego i dy do zniszczenia swoich przeciwnikw rzekomo w imi Boga. Dostp do regulaminw wewntrznych maj tylko dyrektorzy. Napisane s one po hiszpasku, a przechowuje si je w szafach zamknitych na klucz. Uzyskaem do nich dostp dopiero wtedy, gdy przygotowywaem si do roli44

dyrektora, a klucz do szafy otrzymaem dopiero, gdy mianowano mnie na czonka rady lokalnej. By to wwczas dla mnie wielki awans, miaem wreszcie dostp do rde wiedzy! Teksty wewntrzne napisane s piknym jzykiem i naszpikowane cytatami z Pisma witego. Wczeniej nie zdawaem sobie nawet sprawy, e zalecane w regulaminach zachowania bywaj sprzeczne z duchem Ewangelii. Nawet po moim odejciu, kiedy znw czytaem teksty zaoyciela, nie spostrzegaem tam niczego zego. Dopiero po kilku miesicach, po odzyskaniu dystansu i zmysu krytycznego, dostrzegem ewidentne sprzecznoci z duchem Ewangelii. W Dziele informacja jest kontrolowana do tego stopnia, e ksika Johna Allena1 cakowicie przychylna organizacji, jest niedostpna w orodkach. Radzono nam, aby jej nie czyta. Dlaczego? Chyba dlatego, e ksika ta skada si z listy zarzutw pod adresem Opus Dei, wraz z prb odpowiedzi. Ci, ktrzy znaj realia ycia w organizacji, mogliby zda sobie spraw ze saboci zaproponowanych kontrargumentw. Tu po odejciu z Dziea zaprosiem do siebie swoich dawnych towarzyszy, eby z nimi porozmawia. Wysaem te e-mail do numerariuszy z kadego orodka. Informowaem w nim, e nie wyjechaem na wakacje, ale odszedem z organizacji z powodu powanych zastrzee. Odtd nikt si ze mn nie skontaktowa. Ci, ktrzy tak uporczywie powtarzali mi, e s moj prawdziw rodzin, e czy nas wi silniejsza ni wizy krwi, zniknli z mojego ycia. Zreszt, nawet gdyby ktry z nich mia ochot mnie odwiedzi, nie otrzymaby pozwolenia od

1

John L. Allen, Opus Dei, wiat Ksiki, Warszawa 2006.

45

swojego dyrektora. Po co miaby ze mn traci czas? Po co si ze mn spotyka, skoro ju nie jestem przedmiotem prozelityzmu praatury? Kade odejcie z Dziea uwaane jest za definitywne. Nie ma przebaczenia, nie ma synw marnotrawnych. Regulaminy mwi o tym wprost. Nie przyjto by mnie ponownie, nawet gdybym wyrazi skruch (Boe uchowaj!). Moje uczynki i pogldy mogyby przecie zarazi modych numerariuszy. Wykrelono mnie z listy. Ju do nich nie nale i nie maj dla mnie czasu. Niektrzy z byych braci nawet nie pozdrawiaj mnie na ulicy. W ich spojrzeniach dostrzegam paniczny strach: Co by byo, gdyby on mia racj? To pytanie ich przeraa, a odpowied jeszcze bardziej. Czy odejcie z Dziea nie jest zdrad Boga i Kocioa? Odszedem z Opus Dei zaamany i wyczerpany. Moja decyzja bya rwnie wstrzsem dla mojej mamy. Do tej pory stanowiem dla niej obraz doskonaego numerariusza, ktry spenia si w swoim powoaniu. Wierzya w to pomimo przygnbienia, w jakim si znajdowaem, i ktrego nie udawao mi si przed ni ukry. Moje dowiadczenia otworzyy jej jednak oczy na fakt, e jej pobyt w Opus Dei nie by porak jedynie z jej winy. Nasze rozmowy pozwoliy jej uwolni si od poczucia winy i kompleksu niszoci. Wreszcie moglimy otwarcie rozmawia o naszych uczuciach i dowiadczeniach. Gdy mama zobaczya, e znowu si umiecham i zachowuj w sposb naturalny, poczua, e odzyskaa syna. Staem si znowu tym, kim byem przed przystpieniem do Opus Dei. Powrciem do normalnego ycia. Co za ulga! Poczuem si znowu zwyczajn osob! Nie byem ju posiadaczem Prawdy, zobowizanym do nawracania innych.46

Obecnie prbuj odbudowa siebie. Pomagaj mi w tym najblisze osoby, moja ona Magorzata i jej crka Joasia. Myl, e nie dabym sobie rady bez ich wsparcia. Moe bym cakiem zaama si psychicznie. Miewaem myli samobjcze. Mio Magosi i akceptacja Joanny pozwoliy mi omin te puapki. Tymczasem moje dawne przekonania zostay mocno nadszarpnite. Odbyem tydzie wicze duchowych metod w. Ignacego. Na rekolekcjach byem otoczony ludmi w kadym wieku i z kadego rodowiska. Miaem naprawd poczucie, e wracam na ono Kocioa powszechnego. Rekolekcje pomogy mi rwnie uwiadomi sobie, e Koci nie koczy si na Opus Dei, e Bg nie jest surowym sdzi, jak przedstawia Go Dzieo. Dostrzegem wreszcie rnic pomidzy Bogiem Ewangelii, Kocioem i Opus Dei. Nie przyszo mi to atwo. Czuj alergi na wszelkie rodzaje kierownictwa duchowego, gdy przypomina mi ono kontrol, jakiej byem poddany w Dziele. Zmiana pewnych nawykw mentalnych i duchowych wymaga jednak ogromnego wysiku i z pewnoci zabierze mi jeszcze wiele czasu. Ta ksika ma by ostrzeeniem dla rodzicw, ktrzy wysyaj swoje dzieci do Opus Dei. Powinni wiedzie, na jakie naraaj je niebezpieczestwa. Apeluj take do wadz Kocioa, eby pooyy wreszcie kres naduyciom, jakie maj miejsce w Opus Dei. Jestem przekonany, e wikszo biskupw jest wiadoma faktu, e praktyka Opus Dei ma w duej mierze charakter sekciarski. Jednak hierarchia kocielna znana jest ze swojej pasywnoci i zamiowania do dyskrecji. Jej niechtna i spniona reakcja na oczywiste przestpstwa seksualne niektrych ksiy jest wszystkim znana. Czy mona zatem liczy, e zainteresuje si ona naduyciami popenianymi przez insty47

tucj, ktra przynosi Kocioowi pienidze i ksiy? Obawiam si, e nie ma na to wielkich szans. W Opus Dei miaem poczucie wolnoci: byem tam, bo chciaem; byem posuszny, bo chciaem... Jednak dopiero teraz dochodz do prawdziwej, gbokiej wolnoci wewntrznej. Moje sumienie jest spokojne. Mam wiadomo, e naduyto mojego zaufania, a moje pragnienie Boga zostao wykorzystane do nieuczciwych celw. Bg nie ma jednak z tym nic wsplnego.

Ukryta doktryna Opus Dei Mania dysymulacjiCzym jest Opus Dei? Gdzie si zaczo i dlaczego powstao? Aby mc odpowiedzie na te kluczowe pytania, warto pochyli si nad pierwszym dokumentem opublikowanym przez zaoyciela, mianowicie nad regulaminem nowo powstaej organizacji. Autor przedstawia swoje dzieo w nastpujcych sowach: Tyle razy tumaczyem, e ten pierwszy regulamin te dwie kartki papieru, jak lubi je nazywa jest ogniskiem, ktre rozwietla ca nasz drog oraz ktre, po upywie pewnego czasu, pozwoli odpowiednio nawietli styl ycia, jaki Pan mi objawi w 1928 roku.1 Kiedy wity Josemara wypowiada te sowa (rok 1943), wspomniany regulamin by tajny nikt nie mg sprawdzi zasadnoci twierdze zaoyciela. Mamy wreszcie dostp do tego dokumentu (umiecilimy go w aneksie) i moemy ocenia podstaw, na ktrej wity Josemara zbudowa swoje Dzieo. Okazuje si, e ta podstawa jest bardziej ni krucha: uzasadnienie teologiczne wymienione w pierwszym artykule regulaminu opiera si na bdnym tumaczeniu biblijnego wersetu Pan Bg1

Cf. El itinerario jurdico del Opus Dei de A. de Fuenmayor, V. Gomez-Iglesias i J.L. Illanes, Pamplona, Eunsa, 1989.

49

wzi zatem czowieka i umieci go w ogrodzie Eden, aby uprawia go i doglda (Rdz 2, 15). Dawniej brzmia on: czowiek zosta stworzony, eby pracowa, i wanie to mylne zdanie zaoyciel przyj za podstaw swej teologii. Natomiast zaproponowany cel znajduje si w nurcie duchowoci mocno indywidualistycznej (poszukiwanie wasnej doskonaoci i wasnego zbawienia). Co do rodkw, s mao precyzyjne (prawe wykonywanie pracy zawodowej) i ograniczaj si do godziny modlitwy dziennie. Jedyna rzecz kategoryczna to zakaz przyjcia byych seminarzystw oraz obowizek przestrzegania tajemnicy pod wymwk zbiorowej pokory. Mona wic stwierdzi, e zakadajc Opus Dei zaoyciel nie mia precyzyjnej wizji. Natomiast wiedzia z pewnoci, e organizacja ma by ukryta. W kadym orodku Opus Dei znajduj si przynajmniej dwie szafy zamknite na klucz. Pierwsza pooona jest blisko kaplicy. Zawiera pozycje zarezerwowane jedynie dla czonkw Dziea i ukryte przed wiatem zewntrznym. Mona tam znale rne publikacje, listy praata, ksiki witego Josemari niedostpne poza Dzieem, itd. Zabronione jest zabieranie tych pozycji do domu lub ich kopiowanie. Dostp do tej szafy nie jest jednak nadmiernie strzeony: klucz ley zazwyczaj na niej. Natomiast druga szafa znajduje si w pokoju dyrektora i jedynie czonkowie rady lokalnej maj do niej klucz: dyrektor, wicedyrektor, sekretarz i ksidz. Zawiera regulaminy wewntrzne ukryte przed szeregowymi czonkami oraz inne ksiki, takie jak Katechizm Opus Dei lub listy zaoyciela, ktre s udostpnione czonkom jedynie w pewnych warunkach. W siedzibach komisji regionalnych kadego kraju mona znale rwnie trzeci szaf, rwnie zamknit na klucz. Ta zawiera jeszcze inne re50

gulaminy, ktre z kolei nie s znane dyrektorom lokalnym, oraz Instrukcje, ktre rzekomo zostay napisane przez zaoyciela w latach 30. Prawdopodobnie s jeszcze inne szafy w siedzibie centralnej Opus Dei w Rzymie, zawierajce regulaminy nieznane dyrektorom regionalnym. Do tego naley doda archiwa praatury, zawierajce teksty zredagowane przez zaoyciela lub jego nagrania. 30 lat po jego mierci i pi lat po jego kanonizacji, owe archiwa nadal nie zostay udostpnione szerszej publicznoci. Kiedy jaki dziennikarz zwiedza orodek, udaje si, e wszystko jest mu pokazywane: dom, kaplica, biblioteczka duchowa orodka, gdzie mona znale Bibli, Katechizm Kocioa katolickiego, kilka ksiek Escrivy, witej Teresy lub Jana Pawa II. Ale oczywicie nie ujawnia mu si szafy z ssiedniego pokoju, gdzie zawarta jest doktryna przekazywana czonkom. Jest ona pilnowana jak najwikszy skarb: Instrukcje i Listy naszego zaoyciela, Vademecum i Dowiadczenia s deponowane pod kluczem w pokoju dyrektora i nie mog by wynoszone poza siedzib orodka. Dostp do klucza maj wycznie czonkowie rady lokalnej. Klucz jest przechowywany w pokoju dyrektora. Naley cile stosowa nastpujce rodki ostronoci: nigdy nie zostawia szafy otwartej, nie zostawia dokumentu na stole (naley odkada dokument na miejsce bezporednio po jego uywaniu). Przenosi si dokumenty midzy orodkami z najwiksz ostronoci w podrcznym neseserze specjalnie przeznaczonym do tego celu. Dyrektor musi zawsze nosi neseser przy sobie. Nie wkada si tych dokumentw do walizki, bo mog si zgubi. Na dworcach lub lotniskach nie zostawia si dokumentw w przechowalni. Jeeli podru51

je si samochodem, nie zostawia si dokumentw w pustym samochodzie, nawet zamknitym na klucz. W wypadku zaginicia ktrego z dokumentw, naley natychmiast poinformowa komisj regionaln i poda szczegy1. Zadziwiajce, z jak pieczoowitoci praatura stara si utrzymywa w tajemnicy swoje regulaminy. Mona odnie wraenie, e chodzi o tajemnic pastwow, chronion przez agentw sub specjalnych. A przecie chodzi tylko o teksty w. Josemari, ktre od czasu jego kanonizacji nale do Kocioa powszechnego! Prawda o stylu ycia czonkw Opus Dei jest ukrywana take przed nowymi czonkami. Nie s oni dokadnie poinformowani o skutkach przystpienia do Dziea. Gdy powiedziaem dyrektorowi, e chc pozna wszystkie zobowizania, jakie pociga za sob wstpienie do Opus Dei, dyrektor odpowiedzia, e nie ma takiej potrzeby. Tak wymijajc odpowiedzi przekaza mi tre oficjalnego stanowiska praatury: eby inkorporacja bya wana, wystarczajcy jest wirtualny zamiar, aby sprosta odpowiednim zobowizaniom, nawet jeeli nie ma si o nich aktualnej wiedzy w momencie inkorporacji2. Innymi sowy, Opus Dei uwaa, e nie musi informowa przyszych czonkw o zakresie ich obowizkw, aby przystpienie do organizacji byo wane. Ducha Dziea,

czyli obowizki czonkw Opus Dei, poznaje si w pocztkowej fazie formacji, w cigu pierwszych trzech i p roku, przy czym tre regulaminw nie jest im przekazywana od razu w caoci. Poznaj oni swoje obowizki stopniowo kad zasad dopiero po zasymilowaniu poprzedniej. Nowym osobom trudno ustosunkowa si do czego, czego jeszcze w caoci nie znaj, musz wic lepo przej przez ten dugi etap formacji. Dopiero pniej mog zdecydowa, czy duch Opus Dei im odpowiada, cho zazwyczaj nie maj ju wystarczajcego dystansu, aby mc to zrobi.

Cooper (Hiszpania, 12 sierpnia 2006)1 Mam 15 lat i dobre stopnie w szkole. Do niedawna trudno mi byo zdobywa przyjaci, gdy jestem jednym z najmodszych w klasie i inni uczniowie traktuj mnie jak dziecko. W trzeciej klasie gimnazjum moje ycie ulego zmianie. Poznaem nowych kolegw, ktrzy ze mn rozmawiaj i zapraszaj mnie fajne miejsca. Chodz do klubu zaj pozaszkolnych, organizuj wycieczki, interesuj si czym, co nazywaj krgiem, i rne takie fajne rzeczy. Atmosfera jest bomba. Czuj si tam doceniony. S te studenci, ktrzy ze mn rozmawiaj i mnie suchaj. Mog nawet rozmawia z dyrektorem, ktry jest bardzo fajny. Po kilku miesicach czuj si jak ryba w wodzie i mam nawet lep-

1 2

Vademecum rady lokalnej, 19.03.2002, s. 25. Katechizm Praatury witego Krzya i Opus Dei (edycja z roku 2003), nr 67. W roku 2010 pojawia si w orodkach nowa wersja katechizmu. Rnice midzy obiema wersjami dokumentu mona sprawdzi na stronie: http://www.opus-info.org pod tytuem: Lista de los mayores cambios entre la sptima y la ctava versin del Catecismo del Opus Dei

1

wiadectwa s czasami przedstawiane pod pseudonimami w celu ochrony ycia prywatnego osb zainteresowanych. Wikszo wiadectw zostaa pierwotnie opublikowana na stronie internetowej www.opuslibros.org.

52

53

sze stopnie w szkole. Jestem naprawd szczliwy. Id do klubu, kiedy tylko mam woln chwil. Nauczyem si nawet modli codziennie przez kilka minut w kaplicy. Szybko zaczli rozmawia ze mn o powoaniu. Mam dopiero 15 i p roku. Ale ci nowi przyjaciele s tacy fajni: ksidz, z ktrym czasami rozmawiam, student, ktry gra na gitarze i prowadzi dla mnie krg, a nawet dyrektor! Nie widz zbyt jasno swojego powoania. Oczywicie modl si, tak jak mi kazali, ale nic nie widz. Dla innych wszystko jest jednak jasne, a ja nie chc okaza si niewdzicznym. Tyle razy syszaem, e odpowiadanie na powoanie jest kwesti hojnoci. Pewnego dnia id do dyrektora i mwi mu: Suchaj, by moe mam powoanie numerariusza. Nie jest to dla mnie bardzo jasne, ale jeli si rozmyl, to przecie bd mg odej? Dyrektor odpowiada mi z umiechem od ucha do ucha: Tylko tego by brakowao! Nasz Ojciec (Josemara Escriv) mwi, e trudno wej do Opus Dei, ale eby wyj drzwi s szeroko otwarte! Ale nie martw si, nie pomylie si. W ten oto sposb wstpiem w wieku 15 i p roku do Dziea, nie bardzo wiedzc, w co si pakowaem. Nie podano mi adnych szczegw, nie wiedziaem, na czym polega ycie Numerariusza, wiedziaem jedynie, e chc poszukiwa witoci w rodku wiata, uwicajc swoje codzienne prace i zajcia. I tyle. Powiedzieli mi, e wanie to si robi wstpujc do Opus Dei. Dzisiaj ju wiem, jak atwo jest naduywa zaufania dzieci. Byem dzieckiem, a zostaem wci54

gnity w specyficzn gr przez ludzi, ktrzy doskonale wiedzieli, do czego zmierzaj. A ja w tej grze byem frajerem.

Przekazywana doktryna nie jest oddana do dyspozycji czonkom, ktrzy nie s dyrektorami, ani tym bardziej suchaczom zaj formacyjnych: Podczas pogadanek formacyjnych i spotka, gdzie uywa si tych dokumentw, nie wolno notowa cytatw dosownych ani szczegowych, nie wolno te nagrywa pogadanki. [...] Z Programu formacji dla nowych powoa nie wolno przepisywa cytatw. Nie wolno kopiowa punktw z Katechizmu Dziea1. W czasie rekolekcji udostpnia si dokumenty wszystkim numerariuszom, ale codziennie wieczorem dyrektor sprawdza, czy wrciy wszystkie egzemplarze, aby unikn zaginicia ktregokolwiek z nich2. Wydaje si, e taka strategia ma na celu uniemoliwienie wszelkiej analizy bd krytyki w stosunku do nauczania Opus Dei. Skoro suchacze nie maj dostpu do rde, nie maj moliwoci wypunktowania tego, z czym si nie zgadzaj. A kiedy dziel si swoimi uwagami z dyrektorami, odpowied jest zawsze taka sama: le zrozumiae. Nie o to chodzio. Ten, kto prowadzi pogadank, le si wyrazi. Nawet zdjcia s objte tajemnic: zdjcia ze spotka, konwencji, wyjazdw itp. naley przechowywa pod opiek rady lokalnej, w archiwum zamknitym na klucz.3 Jeeli uznajecie za stosowne, aby upamitnia

1 2 3

Vademecum rady lokalnej, 19.03.2002, s. 137. Vademecum rad lokalnych, 19.03.1987, s. 146. Vademecum rady lokalnej, 19.03.2002, s. 184.

55

odwiedziny gocia zdjciem, moecie to robi zawsze, kiedy to wy dzieci moje [tak zaoyciel zwraca si do czonkw Opus Dei] robicie to zdjcie: wylecie pniej jeden egzemplarz osobie zainteresowanej, ale nigdy nie wysyajcie negatywu.1 Skd tyle ostronoci? Czego naley tak usilnie pilnowa? Czy moe chodzi o to, aby wzbudza nieufno wobec osb odwiedzajcych orodek? Robienie zdjcia jest gestem spontanicznym, a jednak musi by on pohamowany, bo wszelki kontakt ze wiatem zewntrznym jest poddawany cisej kontroli.

czasu na zadania ewangelizacyjne, przyczeni maj wicej czasu, ale nie mieszkaj w orodkach Opus Dei, natomiast od numerariuszy wymaga si cakowitej dyspozycyjnoci. W tym kontekcie mwi si, e Dzieo jest rodzin i wojskiem. Wojskiem pod wzgldem organizacji i wymaganego posuszestwa, rodzin pod wzgldem zaspokojenia potrzeb emocjonalnych jej czonkw. Opus Dei ma wypenia cae ich ycie i by ich pierwszym celem. W rzeczywistoci cakowita dyspozycyjno, jakiej si wymaga, izoluje numerariuszy od ich rodzin i innych czonkw w organizacji, jak rwnie od Kocioa. Izolacja od rodziny Kiedy kandydat poprosi o przystpienie do Opus Dei (mwimy tutaj czsto o 14-letnich dzieciach), dyrektorzy staraj si, eby ta osoba coraz bardziej ufaa instytucji (Bogu, jak mawiaj), coraz mniej za swoim rodzicom. Jeeli rodzina sprzeciwia si powoaniu dziecka, tumaczy si nowemu czonkowi, e jest ona zalepiona nieuporzdkowan mioci do niego, albo e jest narzdziem diaba, ktry chce go odwie od zamiaru oddania si Bogu. Od momentu, kiedy numerariusz przeprowadza si do orodka, jego kontakty z rodzin s ograniczone do minimum. Jeeli wic numerariusz jedzi w odwiedziny do rodzicw, zazwyczaj nie moe nocowa w domu, a w orodku Dziea niezalenie od tego, jak bardzo takie postpowanie jest uciliwe lub czy spotyka si z niezrozumieniem rodzicw (a czsto nawet samego numerariusza). Numerariusze nie decyduj sami, ile czasu mog powica wasnej rodzinie. W imi dyspozycyjnoci decyzje takie podejmuj dyrektorzy: Zazwyczaj numerariusze nie uczestnicz w imprezach rodzinnych lub rodzestwa, msza prymicyjna57

Od dyspozycyjnoci do izolacjiOpus Dei traktuje swoje zadanie (przypominanie o powszechnym powoaniu do witoci) jako misj, ktra wymaga systematycznego i zorganizowanego planu dziaania. Strategia polega na przekonywaniu w pierwszej kolejnoci rodowisk intelektualnych i biznesowych, aby nastpnie trafia do szerszego grona odbiorcw. Dc do realizacji tej strategii, Opus Dei przyjo struktur militarn: istnieje cile okrelona hierarchia, konkretne zadania s polecane poszczeglnym czonkom, a cao misji ewangelizacyjnej jest koordynowana z siedziby organizacji w Rzymie, gdzie urzduje praat najwyszy autorytet. Praatura wymaga od swoich czonkw dyspozycyjnoci proporcjonalnej do rangi penionej funkcji: supernumerariusze maj wasne rodziny i mog powica mao

1

w. Josemara, Instrukcja dla dyrektorw, 31.05.1936 (opublikowane i prawdopodobnie redagowane w 1967), nr 100.

56

itp. ktre s rdem niepotrzebnej straty czasu i pienidzy. [...] Po tym, jak rada lokalna podejmie odpowiedni decyzj, zainteresowany informuje swoj rodzin [o tym, e nie przyjedzie na wito rodzinne przyp. aut.], nie przenoszc odpowiedzialnoci na dyrektorw, bo ci ostatni nie ponosz odpowiedzialnoci za t decyzj1. Warto zwrci uwag na trudno, ktra zmusza Opus Dei do niemaej gimnastyki intelektualnej: jak uzasadni przed rodzin, e s odpowiedzialni za swoje decyzje, cho w rzeczywistoci ograniczaj si do posuszestwa? Musz cigle dokonywa akrobacji na tej cienkiej linii. Numerariuszki nie maj prawa uczestniczy w lubie swoich przyjaciek, ani bra ich dzieci na rce, aby nie naraa celibatu. Numerariusze nie maj prawa taczy w weselu, itd. Tak jak w kadym systemie totalitarnym, czonkowie musz na bieco rozwizywa problemy, ktrych sami nie stworzyli. W takich przypadkach na wymiar uczuciowy nakada si sprawa sumienia. S midzy motem a kowadem: z jednej strony obowizek posuszestwa (Ten, ktry jest posuszny, nigdy si nie myli; Wola Boa przychodzi poprzez dyrektorw.), z drugiej strony obowizki rodzinne i przyjacielskie, ktrych nie mog w sposb wolny podejmowa ani wypenia. Sumienie numerariuszy jest obcione dodatkowo tym, e s zmuszeni ucieka si do kamstwa, aby usprawiedliwia si przed rodzin. Ja sam tumaczyem czonkom mojej rodziny, e nie mam czasu na odwiedzanie ich, cho nie byo to prawd. Mwiem te, e brakuje mi na to pienidzy, co rwnie byo kamstwem, bo rodzice pokrywali koszty podry...

W ostatecznoci, jeeli dyrektorzy nie mog zabroni odwiedzania rodziny, staraj si kontrolowa numerariusza do granic moliwoci: musi on przedstawi dyrektorom plan swojej podry i znale poyteczne zadania, jakie moe wykona na miejscu wynika z tego, e wedug Opus Dei rodzina jest strat czasu: Jeeli po gbokim zastanowieniu dyrektorzy stwierdz, e potrzebna jest podr, aby opiekowa si rodzin, naley wyszczeglni plan podry ograniczajc czas pobytu na miejscu do cisego minimum oraz informowa komisj regionaln o przyczynie podry, dugoci pobytu i jakiejkolwiek innej okolicznoci. Byoby nie na miejscu, gdyby jedynym celem podry byo samo odwiedzanie rodziny1.

Antonieta, Wenezuela, 28 kwietnia 2004 Kiedy wstpiam do Opus Dei, zniszczyam swoj rodzin. W dniu, kiedy wyszam z domu, aby mieszka w orodku, moja mama pakaa i nie moga nawet wsta z ka. Nigdy nie widziaam mojego taty tak smutnego. Powiedzia: Jeli pewnego dnia bdziesz chciaa wrci, zawsze tu bd dla ciebie i zawsze bdziesz tutaj u siebie! Moje siostry mylay, e zwariowaam. Za kadym razem, kiedy w mojej rodzinie odbywao si wane wydarzenie, ze strony Opus Dei pojawiao si tysic powodw, abym nie moga si tam wybra. Dzisiaj widz to z ca klarownoci: skoro caa rodzina stanowczo sprzeciwiaa si mo-

1

Dowiadczenia z prac apostolskich, 6.10.2003, s. 82.

1

Dowiadczenia z prac apostolskich, 6.10.2003, s. 84.

58

59

jemu powoaniu, naleao nie wchodzi w kontakt z nimi. Opus podawao zawsze taki argument: kobieta zamna i posiadajca dzieci nie ma ju czasu dla swoich rodzicw. Ten argument by naprawd mieszny, bo czas miaam, przynajmniej dla mojej rodziny. A moje siostry, ktre byy zamne, znajdoway czas na odwiedzanie rodzicw, w przeciwiestwie do mnie... Jedna z moich sistr miaa wyj za rozwiedzionego. Dla Opus Dei jest to jedno z najwikszych przestpstw, wic kiedy wyraziam ch bycia na jej lubie, wywoao to prawdziw tragedi. Tumaczyam uporczywie dyrektorkom, e moja obecno jest niezbdna i wyjaniaam, e im bardziej oddalam si od rodziny, tym bardziej sprzeciwia si ona Dzieu, bdc przekonana, e Opus Dei oddziela dzieci od rodzicw. One jednak upieray si, przekonujc, e przede wszystkim naley chroni moje powoanie, ktre byo wraliwe jak pomyczek, oraz e bd moga odwiedza bliskich, gdy bd silniejsza. Cierpiaam z tego powodu przez lata. Kilka razy pakaam, prbujc umotywowa swoje racje, jednak wci bez skutku. Nie byo sposobu na przekonanie ich, e odwiedzanie wasnych rodzicw jest najbanalniejsz rzecz na wiecie: A czemu tyle powice i wyrzecze, kiedy yje si porodku wiata? Takie s wymagania twojego powoania. Jakie powoanie? I jakie bzdury? Mieszkaam w Maracaibo, miecie najbardziej oddalonym od Caracas mojego miasta rodzinnego. Pamitam, e we wrzeniu 1986 przejedaam przez Caracas i mogam spdzi w nim troch cza60

su: oczywicie musiaam mieszka w orodku pooonym jak najdalej od domu rodzicw. Mj tato si starza i podupada na zdrowiu, a e wypaday akurat jego urodziny, zorganizowaam swj czas tak, aby mc spdzi z nim cho chwil. Dyrektorki mi tego zabroniy! Dwa miesice pniej dowiedziaam si, e tata ma zaplanowan operacj. Lekarze uprzedzili: operacja bya bardzo ryzykowna, ale niezbdna. Bardzo mi oczywicie zaleao, eby by przy nim, ale jak zwykle nie byo o tym mowy. Na szczcie udao mi si wymyli wymwk zawodow, aby pojecha do Caracas. Tata zosta przyjty do szpitala w czwartek, w pitek mia operacj, a w sobot rano zmar. Dziki Bogu mogam spdzi z nim jego ostatnie chwile. Dzisiaj najbardziej auj, e nie mogam by obecna na jego ostatnich urodzinach, bo zostao mi to zabronione bez adnego uzasadnionego powodu. W sierpniu 2004 minie 10 lat, odkd wystpiam z Opus Dei. To jest moje pierwsze wiadectwo. Mam nadziej, e si komu przyda.

Izolacja od rodziny jest osigana przez ograniczenie kontaktw i manipulacj. Numerariusze nie maj prawa trzyma na swoim biurku nawet zdj rodzinnych: Nie wolno zostawia w swoim pokoju widocznych zdj lub portretw rodzicw, rodzestwa itp. Mona natomiast przechowywa te zdjcia w ukryciu1.

1

Vademecum rady lokalnej, 19.03.2002, s. 184.

61

Quivi, Hiszpania, 12 padziernika 2005 Mieszkaem w orodku i pewnego dnia pomylaem sobie, e jeli czwarte przykazanie brzmi Bdziesz czci matk i ojca swego, to czemu nie wycign paru zdj rodzinnych? Postanowiem umieci ich kilka na stole w moim pokoju, w adnych ramkach podarowanych mi przez rodzicw. Dyrektor szybko przypomnia mi, e nie mona trzyma zdj rodzinnych w pokojach. Przyjem to do wiadomoci, ale nie ulegem i zostawiem je na stole. Poza tym nikt do mnie nie wchodzi, bo osoby z zewntrz nie miay wstpu do strefy mieszkalnej orodka, cho nigdy nie rozumiaem dlaczego. Dyrektor wrci par razy do tematu, a w kocu zawoa mnie do swojego gabinetu i rozkaza usun zdjcia. Pod takim naciskiem ulegem, ale zostawiem puste ramki. Te 5 lub 6 ramek zostao tam dugo, a do mojej wyprowadzki. Ta bolesna pustka bya symbolem wielu lat ycia w oderwaniu od rodziny.

tumaczy si, e nie musz wcale poprosi o pozwolenie rodzicw, ani nawet ich informowa, bo sprawa powoania do Opus Dei jest czym osobistym, odnoszcym si do ycia wewntrznego. Po przystpieniu tumaczy si im, e Opus Dei jest ich now rodzin, ktrej nie maj prawa porzuci. Dyrektorzy usprawiedliwiaj ten wymg cytatem z Ewangelii: Zostaw umarym grzebanie ich umarych, a ty chod i pjd za mn.

Opus Dei przywaszcza sobie wszystko: cay czas, energi i pienidze swoich czonkw, w szczeglnoci numerariuszy. Rodziny, ktre prosz o czas dla siebie, organizacja traktuje jak przeszkody na drodze do wypenienia swojej misji. Za niebezpieczny uwaa si ponadto fakt, e mog one stanowi azyl, w ktrym czonkowie, zwaszcza celibatariusze, mog odpocz od surowych regu ycia obowizujcych w orodkach. Regulamin wewntrzny Opus Dei jest bezwzgldny. Potencjalnym czonkom, w szczeglnoci nastolatkom,62

LUX, Urugwaj, 4 padziernika 2003 Czsto zastanawiam si, w jaki sposb wynagrodzi rodzinie zo, ktre wyrzdziam jej w czasach, gdy naleaam do Dziea. Tak jak w przypadku wielu innych osb, gdy ubiegaam si o przyjcie do Opus Dei, powiedziano mi, e nie musz o tym zawiadamia rodzicw, poniewa mogliby nie rozumie mojego zaangaowania. Moi rodzicie nawet nie wiedzieli, co to jest Opus Dei. Na pocztku zauwayli pewne zmiany w moim zachowaniu, ale nie byo to przyczyn adnych konfliktw. Problemy zaczy si dopiero podczas pierwszych wakacji, gdy tak jak inne numerariuszki miaam odby kurs roczny. Do tej pory spdzaam wakacje w naszym domku letniskowym. W okolicy mielimy wielu przyjaci. Uczestniczylimy w zajciach organizowanych przez proboszcza: we mszach, mistrzostwach w grze w karty (Truco), w dyskotekach. Odbyway si te spotkania, modlitwy i rozwaania. Dla turystw bya to dobra okazja, eby spdzi troch czasu w subie dla innych. Proboszcz stara si nas poucza i pokazywa, e63

mona bawi si w sposb zdrowy, solidarny i chrzecijaski. Problemy pojawiy si, gdy miaam powiadomi rodzicw, e tym razem nie spdz z nimi wakacji. Byam niepenoletnia, wic nie dali mi wyboru. Musiaam jecha z nimi, poniewa by to jedyny czas, kiedy caa rodzina bya razem. Przekazaam wiadomo dyrektorce, ktra zasugerowaa, ebym poprosia rodzicw o pozwolenie na udzia w midzynarodowym kursie formacyjnym, w ktrym uczestnicz dziewczta z innych krajw. Odpowied bya negatywna. Pojechaam na wakacje z rodzicami i rodzestwem. Dyrektorka nakazaa mi wyranie, e poza niedzieln msz pod adnym pozorem nie mog uczestniczy w zajciach parafialnych. Moi przyjaciele nie rozumieli tej zmiany w zachowaniu, ale nie mogam im wprost wyjani, z czego ona wynika. Pierwsze dni wakacji byy tak trudne, e w kocu ujawniam prawd rodzicom. Oni jednak nic nie wiedzieli Opus Dei; nie mieli rwnie pojcia, co oznacza by numerariuszk. Moje zachowanie byo dla nich niezrozumiae. Ja tymczasem staraam si po prostu stosowa do polece dyrektorek. Chciaam y tym, co nazyway dobrym duchem, nie wyrzuca powoania przez okno, gdy powoanie jest jak may pomyczek, ktry moe zosta zdmuchnity przez kady podmuch. Dyrektorki uyway wielu porwna, aby wbi nam te przekonania do gowy. Tego lata przyjechaa do nas pewna numerariuszka, ktr znaam. Odwiedzaa wszystkie osoby z orodka, by podtrzyma z nimi kontakt. Przyjechaa rwnie do mnie do domu, ale rodzice jej nie wpu64

cili. Przekazaa mi wic wiadomo, w jaki sposb mog si z ni skontaktowa. Kiedy si spotkaymy, zdziwiam si, e nosi chust, ubranie i okulary, ktre do niej nie naleay. Tumaczya mi, e nie chce, eby moi rodzice j rozpoznali. Nie do koca rozumiaam takie zachowanie, ale wtedy mnie to bawio. W kadym razie, cho wakacje zamieniy si koszmar, ja czuam si dobrze. Mylaam, e peni wol Bo i uwaaam si za bohaterk. Sprawy uoyy si nieco lepiej nastpnego lata. Dyrektorki pozwoliy mi spdzi 3 dni z rodzicami, po czym miaam wrci sama do orodka. Kiedy powiedziaam rodzicom, e wyjedam, nie mogli w to uwierzy. Spakowaam si i poszam na przystanek autobusowy. Mama sza za mn i wszelkimi sposobami usiowaa mnie namwi do powrotu. Jednak na prno. Wci jeszcze mam przed oczami jej zapakan twarz. W orodku mj wyczyn przyjto z ogromn radoci. Kiedy dzieliam si swoimi wtpliwociami, dyrektorki tumaczyy mi, e nie jestem ani pierwsz, ani ostatni numerariuszk, ktrej to si zdarzyo. Byam bardzo smutna. Miaam wiadomo, e ciko zraniam rodzicw w imi Boga i religii, jak twierdziy dyrektorki. Moja rodzina bya wierzca, ale z czasem oddalia si od Boga i nie moga rozumie, jak mona w Jego imieniu zaniedbywa wizi rodzinne. Aby ich uspokoi, musiaam ucieka si do drobnych kamstw. Kiedy mama przesza operacj na raka, dyrektorki wyjtkowo pozwoliy mi towarzyszy jej w szpitalu, jednak tylko przez jedn noc. Moja siostra musiaa si ni zajmowa przez reszt czasu,65

a ja mogam opuci orodek tylko przy okazji jednej z wizyt u lekarza. Bardzo pragnam towarzyszy mamie i ojcu w tych cikich chwilach, ale dyrektorki mi zabroniy. Udawaam, e dziaam dobrowolnie, cho w rzeczywistoci czuam, e pozbawiono mnie takiej moliwoci. Nieposuszestwo uwaane jest w Opus Dei za dowd opanowania przez zego ducha. Dziki Bogu mama wyzdrowiaa. Mogabym jeszcze pisa i pisa. Ale myl, e w Dziele wszyscy przeszlimy przez to samo. Najszczliwszym dniem w yciu moich rodzicw by dzie, w ktrym odeszam z Dziea. Ktrego dnia po prostu zastali mnie w domu po 11 latach nieobecnoci. Dugo nie rozmawialimy na temat ich cierpie. Dopiero ostatnio powiedzieli mi, jak bardzo martwio ich moje ycie w Opus Dei. W moim przypadku nie sprawdziy si sowa dyrektorek: Nie przejmuj si, kiedy zrozumiej i bd szczliwi z twojego powoania. Od czasu odejcia z organizacji staram si wynagrodzi rodzinie te wszystkie lata, cho nie mog cofn czasu. Wiem, e Bg, ktry jest prawdziwym Ojcem, pomoe nam w leczeniu ran zadanych przez Dzieo. Marypt, Portugalia, marzec 2005 Oto kilka z ycia wzitych przykadw obrazujcych trudnoci, jakim podoa musi moda numerariuszka. Po szkole udaje si do orodka, skd dzwoni do rodzicw i mwi im, e zostanie tam na kolacji. Ojciec dowiaduje si o tym po powrocie do domu66

i wcieky jedzie do orodka, aby j odebra, bo o tej porze nie jed ju autobusy. Crka obiecuje, e to si ju wicej nie powtrzy. Nastpnego dnia pozostaje w domu. Na prob dyrektorki dzwoni do wszystkich koleanek, aby zaprosi je na sobotni medytacj. Ukrywa przed rodzicami fakt, e stara si zwerbowa koleanki do Dziea. Kiedy wreszcie zwalnia telefon, dyrektorka dzwoni do niej z informacj, e nastpnego dnia jest wana rocznica w historii Dziea i e musi koniecznie przyj na porann medytacj. Aby wypeni polecenie, numerariuszka musi wsta dwie godziny wczeniej, wyj z domu po kryjomu, pojecha do orodka, uczestniczy w medytacji i mszy, a nastpnie pobiec do szkoy. W tym samym czasie rodzice prbuj zgadn, o ktrej godzinie wysza. Martwi si jej dziwnym zachowaniem. I tak to trwa, przez miesic, dwa i dwanacie miesicy a do chwili, gdy crka wyprowadza si wreszcie do orodka. Nasza numerariuszka jest teraz po drugiej stronie. Kiedy matka zaprasza j na niedzielny rodzinny obiad, zawsze syszy t sam odpowied: zobaczymy, co w rzeczywistoci oznacza: musz zapyta dyrektorki, co z kolei naley zrozumie jako musz poprosi o pozwolenie. W kocu numerariuszka dzwoni w sobot wieczorem, e niestety nie bdzie moga przyjecha. Rodzice si nie poddaj i w niedziel rano dzwoni do dyrektorki, ktra zgadza si porozmawia. Po chodnej wymianie zda dyrektorka pozwala67

w kocu modej dziewczynie uda si do rodzicw na obiad. Podczas obiadu numerariuszka korzysta z okazji i prosi rodzicw o pienidze na kurs roczny, ktry kosztuje tyle, co trzy tygodnie pobytu w hotelu. Rodzice odmawiaj, przypominajc jej, e odesza z domu wbrew ich woli. Ona wybucha paczem. Modsze rodzestwo jest zdezorientowane i martwi si, e siostra naprzykrza si mamie i nie chce ju mieszka w domu. Scena ta powtarza si co tydzie lub co miesic, a do momentu osignicia przez numerariuszk niezalenoci finansowej. Po studiach dyrektorki wysyaj numerariuszk do innego miasta. Ona powiadamia o tym rodzicw, a ci pytaj, z czego si bdzie tam utrzymywa. Dowiaduj si, e bdzie prowadzia lekcje w szkole prywatnej. Rodzice nie dowierzaj, bo crka zawsze powtarzaa, e nie lubi uczy. Ona twierdzi, e si zmienia zdanie. Tak naprawd dyrektorki poprosiy j o to, chcc, by miaa duo kontaktw z modzie i moga zaprasza modych ludzi do orodka. Ona nigdy si nie przyzna, e nie podja tej decyzji samodzielnie. Teraz mieszka daleko od rodziny i naprawd trudno cign j do domu. Jest zawsze bardzo zajta i spdza wakacje w domu rekolekcyjnym Opus Dei. Czasem, podczas podry ma okazj odwiedzi rodzicw na kilka godzin. Przy odrobinie szczcia rodzice zobacz j raz w roku. Poza tym napisze do nich od czasu do czasu i bdzie z nimi rozmawia przez telefon, pod warunkiem jednak, e to rodzice zadzwoni, bo Dzieo jest rodzin liczn i ubog, wic nie uywa si telefonu. Ale ostatnio ceny spa68

dy, wic moliwe, e ta regua nie bdzie cile przestrzegana. Rodzice wreszcie si przyzwyczajaj. Prawie za kadym razem, kiedy dzwoni, okazuje si, e ich crka jest na spotkaniu. Dwie godziny pniej jest na kolacji i nie mona jej przerywa. Ojciec si denerwuje i wymusza rozmow z dyrektork. Przypomina jej, e ma prawo rozmawia z crk, kiedy tylko mu si podoba!