ốc lá thụ động và các tác động trên sức khoẻ · đường dẫn khí và gây nhiễm khuẩn hô hấp Phơi nhiễm nicotine có thể thay đổi đáp ứng

2007 Johns Hopkins Bloomberg School of Public Health 2007 Johns Hopkins Bloomberg School of Public Health

Hút thuốc lá thụ động và các tác động trên sức khoẻ

Jonathan Samet, MD, MS

Johns Hopkins Bloomberg School of Public Health

2007 Johns Hopkins Bloomberg School of Public Health 2007 Johns Hopkins Bloomberg School of Public Health 2

Hút thuốc lá thụ động là gì (Secondhand Smoke, hay SHS)?

Dòng khói chính

(Mainstream Smoke, hay

MS): Dòng khói mà người

hút thuốc lá hít vào trực

tiếp qua đầu điếu thuốc

Dòng khói phụ

(Sidestream Smoke, hay

SS): Khói tỏa ra từ đầu

điếu thuốc đang cháy âm

ỉ giữa hai lần rít thuốc

Khói thuốc thụ động (SHS): Kết hợp dòng

khói phụ và

dòng khói chính thở ra


Khói thuốc thụ động (SHS) hay khói thuốc trong môi trường (ETS)?

Khói thuốc thụ động (SHS) hay khói thuốc trong môi trường

(ETS)?

Khói thuốc thụ động (SHS) là từ ngữ được ưa chuộng hơn

Khói thuốc trong môi trường (ETS) là từ ngữ phát sinh từ công

nghiệp thuốc lá

Hút thuốc chủ động

Hút thuốc thụ động

Hút thuốc không tự nguyện


Những thành phần của khói thuốc thụ động

Khói thuốc thụ động chứa cùng những loại khí và phần tử tìm

thấy trong dòng khói chính

Khói thuốc thụ động là một hỗn hợp biến thiên, thay đổi theo

thời gian

Về chất lượng, khói thuốc thụ động tương đương với dòng khói

chính nếu nói về độc tính tiềm tàng


Khói thuốc thụ động và những tác động trên sức khoẻ

Chứng cứ rút ra từ kiến thức về các thành phần cấu tạo khói thuốc

thụ động và độc tính của chúng

Chứng cứ về hút thuốc lá chủ động và ảnh hưởng đến sức khoẻ là

cơ sở

Các nghiên cứu đã đánh giá mức phơi nhiễm và liều lượng bằng

cách sử dụng các thông số sinh học

Các nghiên cứu dịch tễ học cung cấp chứng cứ trực tiếp về những

nguy cơ đến sức khoẻ


Nghiên cứu của Hirayama

Nguồn tham khảo: CTLT phỏng theo Hirayama, T. (1990).


Báo cáo năm 1986 của Bác sĩ trưởng Hoa Kỳ

C. Everett Koop, MD

Nguyên Bác sĩ trưởng Hoa Kỳ

Nguồn tham khảo: Wikipedia Commons. Được phép sử dụng cho mục tiêu giáo dục.


1986: Ba báo cáo chủ chốt


IARC, năm 2004

Hút thuốc lá không tự nguyện

(phơi nhiễm khói thuốc thụ

động hoặc phơi nhiễm “khói

thuốc trong môi trường”) gây

ung thư ở người (Nhóm 1)

Nguồn tham khảo: Tổ chức Y tế Thế giới, Cơ quan Quốc tế Nghiên cứu về Ung thư

(International Agency for Research on Cancer - IARC). (2004).


Hút thuốc thụ động và ung thư phổi: 1986

“Hút thuốc lá không tự

nguyện là nguyên nhân gây

bệnh tật, kể cả ung thư

phổi, ở người không hút

thuốc lá”


Báo cáo năm 2006 của Bác sĩ trưởng Hoa Kỳ: Công bố vào ngày 27 tháng 6, 2006


Báo cáo năm 2006 của Bác sĩ trưởng Hoa Kỳ

“Báo cáo của Bác sĩ trưởng Hoa Kỳ

mà chúng tôi phát hành hôm nay,

nhan đề Phơi nhiễm khói thuốc lá

không tự nguyện và hậu quả trên

sức khoẻ (The Health Consequences

of Involuntary Exposure to Tobacco

Smoke), đã chứng minh không thể

chối cãi được là hút thuốc lá thụ

động gây tổn hại đến sức khoẻ con

người. Trong 20 năm vừa qua, cộng

đồng khoa học đã đi đến kết luận

thống nhất về điểm này.”

— Phó đô đốc Richard H. Carmona,

MD, MPH, FACS

Bác sĩ trưởng Hoa Kỳ

Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Hoa Kỳ,

27 tháng 06, 2006


Báo cáo năm 2006 của Bác sĩ trưởng: Những kết luận chính

Hút thuốc lá thụ động gây chết sớm và bệnh tật ở trẻ em và người

lớn không hút thuốc lá

Trẻ em phơi nhiễm khói thuốc thụ động có nguy cơ gia tăng bị hội

chứng đột tử ở trẻ sơ sinh (SIDS), nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính, bị

những vấn đề về tai và bị suyễn nặng hơn (cha và mẹ hút thuốc lá

khiến con em của họ có những triệu chứng hô hấp và chậm phát

triển phổi)

Người lớn phơi nhiễm khói thuốc thụ động bị tác hại tức thời ảnh

hưởng đến hệ tim mạch và gây bệnh tim mạch vành và ung thư

phổi

Nguồn tham khảo: Báo cáo của Tổng Y sĩ Hoa Kỳ. (2006).


Báo cáo năm 2006 của Bác sĩ trưởng: Những kết luận chính

Chứng cứ khoa học cho thấy rằng không có mức không nguy cơ an

toàn đối với phơi nhiễm khói thuốc thụ động

Có cả triệu người Mỹ, cả trẻ em và người lớn, vẫn còn phơi nhiễm

khói thuốc thụ động ngay trong nhà và tại nơi làm việc của họ,

mặc dù đã có nhiều tiến triển trong hoạt động kiểm soát thuốc lá

Bài trừ toàn diện nạn hút thuốc lá trong không gian trong nhà sẽ

bảo vệ người không hút thuốc khỏi phơi nhiễm khói thuốc thụ

động (cách ly người hút thuốc khỏi người không hút thuốc, làm

sạch không khí và thông gió các tòa nhà không thể bài trừ phơi

nhiễm khói thuốc thụ động cho người không hút thuốc)



Các bệnh và tác hại đến sức khoẻ do hút thuốc lá thụ động

Nguồn hình ảnh: CTLT phỏng theo Báo cáo của Tổng Y sĩ Hoa Kỳ. (2006).


Tác hại do hút thuốc lá thụ động đối với sức khoẻ trẻ em

Hội chứng đột tử ở trẻ sơ sinh (SIDS)

Nhân tố rủi ro đối với SIDS bao gồm:

Hút thuốc chủ động từ người mẹ: nguy cơ càng tăng nếu người

mẹ càng hút nhiều hơn trong thời kỳ mang thai

Sinh non và trọng lượng của trẻ sơ sinh thấp khi chào đời: cả hai

đều có liên quan đến việc người mẹ hút thuốc lá

Hút thuốc lá thụ động trực tiếp kích ứng

đường dẫn khí và gây nhiễm khuẩn hô hấp

Phơi nhiễm nicotine có thể thay đổi

đáp ứng của trẻ sơ sinh đối với tình trạng

giảm oxi-huyết

Nguồn chủ đề: Báo cáo của Tổng Y sĩ Hoa Kỳ. (2006); Nguồn hình ảnh: Đĩa CD hình miễn bản quyền của Hemera Photo-Objects.


Hút thuốc lá thụ động và nguy cơ bị SIDS: Phân tích tổng hợp

Nguồn tham khảo: CTLT phỏng theo Anderson và Cook. (1997).

* OR: tỉ lệ chênh lệch (odds ratio) ‡ CI: khoảng tin cậy (confidence interval)

Phơi nhiễm khói thuốc thụ động Rủi ro tương

đối gộp chung* (95% CI†)

Người mẹ hút thuốc trước khi sinh 2,8 (2,5–3,1)

Người mẹ hút thuốc sau khi sinh 1,9 (1,6–2,4)


Suyễn

Người mẹ hút thuốc lá trong lúc có thai có thể ảnh hưởng đến

sự phát triển và đáp ứng của phổi

Hút thuốc lá thụ động làm tăng độ kích ứng của đường dẫn khí

Hút thuốc lá thụ động có thể làm tăng nguy cơ dị ứng nội sinh ở

tuổi thơ ấu

Hút thuốc lá thụ động khiến trẻ thơ có nguy cơ gia tăng bị

nhiễm khuẩn đường hô hấp dưới



Triệu chứng

Rủi ro tương đối

gộp chung*† (95% CI‡)

Suyễn 1,23 (1,14–1,33)

Thở khò khè 1,26 (1,20–1,33)

Ho kinh niên 1,35 (1,27–1,43)

Bị đờm kinh niên 1,35 (1,30–1,41)

Hụt hơi 1,31 (1,14–1,50)

19

Suyễn và các triệu chứng hô hấp: Phân tích tổng hợp

* OR: tỉ lệ chênh lệch (odds ratio)

† Cha hoặc mẹ hút thuốc lá

‡ CI: khoảng tin cậy (confidence interval)

Nguồn tham khảo: CTLT phỏng theo Báo cáo của Tổng Y sĩ Hoa Kỳ. (2006).


Bệnh hô hấp mạn tính

Các triệu chứng hô hấp phổ biến ở tuổi thơ ấu bao gồm:

Ho

Đờm hoặc chảy nước dãi

Thở khò khè

Phơi nhiễm khói thuốc thụ động có thể tăng nguy cơ có triệu

chứng do kích ứng hay gây viêm phổi



Hút thuốc lá thụ động và các triệu chứng hô hấp mạn tính: Phân tích tổng hợp


† CI: khoảng tin cậy (confidence interval)

‡ Cho thấy các giá trị không điều chỉnh


Triệu chứng Rủi ro tương

đối gộp chung* (95% CI†)

Ho kinh niên 1,45‡

1,27

1,34–1,58‡

1,21–1,33

Bị đờm kinh niên 1,35 1,30–1,41


Giảm chức năng và sự phát triển của phổi

Ở tuổi thơ ấu, sự phát triển của phổi được hoàn chỉnh khi các phế

nang thành hình

Sự phát triển chức năng của phổi diễn tiến song song với sự thay

đổi chiều cao trong suốt thời kỳ thơ ấu

Hút thuốc lá thụ động tăng nguy cơ nhiễm khuẩn hô hấp và có thể

tác hại đến chức năng phổi

Thai nhi phơi nhiễm hoạt động hút thuốc lá của người mẹ có thể bị

những tác hại lâu dài ảnh hưởng đến đường dẫn khí của phổi

Trẻ lớn tuổi hơn hút thuốc lá chủ động bị giảm chức năng phổi


Bệnh viêm tai giữa

Rối loạn chức năng vòi nhĩ là căn nguyên chủ yếu gây viêm tai giữa

Hút thuốc lá thụ động có thể góp phần gây rối loạn chức năng vòi

nhĩ qua những hiện tượng sau:

Giảm thanh thải niêm dịch-lông rung

Tăng sản hạch vòm họng

Phù niêm mạc

Tăng tần suất bị viêm đường hô hấp trên


Hút thuốc lá thụ động và viêm tai giữa: Phân tích tổng hợp


† Cha hoặc mẹ hút thuốc lá; sử dụng mô hình hiệu ứng ngẫu nhiên để gộp chung

các tỉ lệ chênh lệch ‡ CI: khoảng tin cậy (confidence interval)


Kết quả Rủi ro tương đối


Viêm tai giữa tái phát 1,37 (1,10–1,70)

Tràn dịch tai giữa (viêm tai keo) 1,33 (1,12–1,58)


Hút thuốc lá thụ động và bệnh hô hấp cấp tính

Những phần tử trong khói thuốc thụ động rất nhỏ và có thể xâm

nhập vào các đường dẫn khí và phế nang của phổi

Những thành phần khí của khói thuốc thụ động có thể tác hại đến

các chức năng bảo vệ của phổi

Hút thuốc lá thụ động có thể tăng mức nghiêm trọng của bệnh hô

hấp cấp tính do kích ứng và làm viêm phổi


Hút thuốc lá thụ động và nguy cơ bị bệnh hô hấp cấp tính: Phân tích tổng hợp

•OR: tỉ lệ chênh lệch (odds ratio)

† Sử dụng mô hình hiệu ứng ngẫu nhiên để gộp chung các tỉ lệ chênh lệch ‡ CI: khoảng tin cậy (confidence interval)

Cha và mẹ hút thuốc Rủi ro tương đối


Cha hoặc mẹ 1,51 (1,47–1,73)

Mẹ hút thuốc 1,56 (1,59–1,86)

Cha hút thuốc 1,31 (1,19–1,43)



Tác hại đến sức khoẻ do hút thuốc lá thụ động đối với người lớn: Ung thư phổi

Không có ngưỡng an toàn cho nguy cơ bị ung thư phổi đối với

người hút thuốc lá chủ động

Chất gây ung thư hiện diện trong khói thuốc thụ động

Nhiều thành phần của khói thuốc thụ động có độc tính gien

Người không hút thuốc lá nhưng phơi nhiễm khói thuốc thụ động

có nhiều thông số sinh học cho thấy khói thuốc thụ động ở mức độ

gia tăng, xác nhận là có sự hấp thụ khói thuốc


Nguy cơ bị ung thư phổi có quan hệ đáp ứng-liều lượng đáng kể với

cả số điếu thuốc do vợ/chồng hút và thời lượng phơi nhiễm

28

Hút thuốc lá thụ động và ung thư phổi: Phân tích tổng hợp

* RR: nguy cơ tương đối (relative risk)

† CI: khoảng tin cậy (confidence interval)

Phơi nhiễm Rủi ro tương đối gộp

chung (Pooled RR)* (95% CI†)

Người chồng hút thuốc 1,37 (1,05–1,79)

Người vợ hút thuốc 1,22 (1,13–1,31)



Các triệu chứng hô hấp và chức năng của phổi

Hút thuốc lá chủ động dẫn tới tỉ lệ có triệu chứng hô hấp tăng và

chức năng phổi giảm

Khói thuốc lá

Gây viêm phổi do các tế bào viêm phóng thích enzym phân

giải protein

Ức chế các chất kháng enzym tiêu hoá protein

Tăng độ nhạy của đường dẫn khí

Ức chế thanh thải niêm dịch-lông rung

Gây tăng sản tế bào tiết dịch và làm tăng tiết dịch nhầy


Bệnh tim mạch vành (Coronary Heart Disease, hay CHD)

Hút thuốc lá thụ động có thể làm tăng nguy cơ bệnh tim bằng cách:

Gây xơ vữa động mạch

Tác hại trực tiếp đến niêm mạc

Tạo cục đông máu

Tăng tính kết tụ của tiểu cầu

Đưa tới tình trạng thiếu máu cục bộ cấp tính

Tăng khả năng chuyển tải oxy trong máu

Tăng nhu cầu tiêu thụ oxy của cơ tim


Hút thuốc lá thụ động và bệnh tim mạch vành: Phân tích tổng hợp

* RR: nguy cơ tương đối (relative risk) † CI: khoảng tin cậy (confidence interval)


Mức độ phơi nhiễm Rủi ro tương

đối gộp chung (95% CI†)

Từ thấp đến trung bình (1–14 điếu/ngày) 1,16 (1,03–1,32)

Từ trung bình đến cao (≥15 điếu/ngày) 1,44 (1,13–1,82)


Hút thuốc lá thụ động và các tác hại khác đến sức khoẻ

Được xác nhận

Kích ứng mắt, mũi và họng

Tiềm tàng

Trẻ em

Giảm trọng lượng trẻ sơ sinh khi mới chào đời

Tác hại đến hành vi và sự phát triển hệ thần kinh

Các tác hại đến tim mạch khác

Khiến bệnh nang xơ cứng trầm trọng hơn


Tóm tắt

Hút thuốc lá thụ động gây bệnh tật và chết sớm ở trẻ em và người

lớn

Ở trẻ em, hút thuốc lá thụ động gây hội chứng đột tử ở trẻ sơ sinh

và nhiều bệnh khác, chủ yếu liên quan đến đường hô hấp

Ở người lớn, hút thuốc lá thụ động gây ung thư phổi và bệnh tim

mạch vành

Có thể kiểm soát hút thuốc lá thụ động hữu hiệu bằng cách cấm

hút thuốc lá trong nhà

“Quyền hút thuốc lá của người hút thuốc chấm dứt khi mà hành vi

của họ ảnh hưởng đến sức khoẻ và sự lành mạnh của người khác”

— C. Everett Koop, 1986


Thông tin bổ sung

Trang mạng của Bác sĩ trưởng Hoa Kỳ

http://www.surgeongeneral.gov

Văn phòng CDC về Hút thuốc lá và sức khoẻ (có thể tiếp cận tất cả

các báo cáo về hút thuốc lá của Bác sĩ trưởng Hoa Kỳ)

http://www.cdc.gov/tobacco/sgr/index.htm

Viện phòng chống thuốc lá toàn cầu tại Trường Y tế Công cộng

Bloomberg của đại học Johns Hopkins

http://www.jhsph.edu/global_tobacco/

Mạng nghiên cứu về dịch thuốc lá toàn cầu (gồm Bản đồ Thuốc lá

trực tuyến)

http://www.tobaccoresearch.net/

Documents

ốc lá thụ động và các tác động trên sức khoẻ · đường dẫn khí và gây nhiễm khuẩn hô hấp Phơi nhiễm nicotine có thể thay đổi đáp ứng