22
CÁC THAO TÁC CƠ BẢN TRÊN MAPLE Maple có 2 môi trường lμm việc lμ toán vμ văn bản. Sau khi khởi động, Maple tự động bật môi trường toán. Muốn chuyển sang môi trường văn bản, kích chuột vào biểu tượng T trên thanh công cụ hay vμo trình Insert- >Text. Ngược lại, từ môi trường văn bản, kích chuột vμo dấu "[>" trên thanh công cụ hay vào Insert để chuyển sang môi trường toán. * Các phép toán: +, -, *, /, ^, !, <, >, <=, >=, =, := Sin, cos, tan, * Lệnh của Maple (Maple Input). Lệnh của Maple được đưa vào worksheet tại dấu nhắc lệnh. Theo mặc định dấu nhắc lệnh là ">" và lệnh của Maple hiển thị bằng Font chữ Courier màu đỏ. Kết thúc lệnh bằng dấu (;) kết quả sẽ hiển thị ngay, khi ta kết thúc lệnh bằng dấu (:) thì Maple vẫn tiến hành tính toán bình thường nhưng kết quả không hiển thị ngay. Lệnh được thực hiện khi con trỏ ở trong hoặc ở cuối dòng lệnh mà ta nhấn Enter. Lệnh của Maple có hai loại lệnh trơ và lệnh trực tiếp: Lệnh trơ và lệnh trực tiếp chỉ khác nhau ở chữ cái đầu tiên của lệnh trơ viết in hoa, lệnh trực tiếp cho kết quả ngay, còn lệnh trơ chỉ cho ta biểu thức tượng trưng. Ví dụ 2: Tính tổng các bình phương của n số tự nhiên đầu tiên. Lệnh trực tiếp cho ta kết quả ngay khi nhấn Enter. > sum(k^2,k=1..n); Lệnh trơ sẽ cho ta biểu thức. > Sum(k^2,k=1..n); * Kết quả của Maple (Maple Output). Sau khi nhần phím Enter ở cuối hoăc trong dòng lệnh ở trong một cụm xử lí thì kết quả tính toán sẽ được kết xuất (mầu xanh cô ban). II. MAPLE VỚI CÁC TÍNH TOÁN TRONG SỐ HỌC Bắt đầu công việc tính toán ta dùng lệnh khởi động chương trình [> restart:, lệnh này có công dụng xoá đi tất cả các biến nhớ của các công việc tính toán trước đó. Với các phép toán số học như phép cộng(+), phép trừ(-), phép nhân(*), phép chia(/), phép luỹ thừa (^), các phép toàn lấy phần nguyên,phần dư,... 1. Tính giá trị biểu thức. > 18*(25^9 + 7^11)-(12+6^8); > 55!; > length(%); Thí dụ2: Biểu thức 1

Cac Thao Tac Co Ban Trong Maple (Moi)

Embed Size (px)

Citation preview

CC THAO TC C BN TRN MAPLEMaple c 2 mi trng lm vic l ton v vn bn. Sau khi khi ng, Maple t ng bt mi trng ton. Mun chuyn sang mi trng vn bn, kch chut vo biu tng T trn thanh cng c hay vo trnh Insert->Text. Ngc li, t mi trng vn bn, kch chut vo du "[>" trn thanh cng c hay vo Insert chuyn sang mi trng ton.

* Cc php ton:+, -, *, /, ^, !, , =, =, :=Sin, cos, tan, * Lnh ca Maple (Maple Input). Lnh ca Maple c a vo worksheet ti du nhc lnh. Theo mc nh du nhc lnh l ">" v lnh ca Maple hin th bng Font ch Courier mu . Kt thc lnh bng du (;) kt qu s hin th ngay, khi ta kt thc lnh bng du (:) th Maple vn tin hnh tnh ton bnh thng nhng kt qu khng hin th ngay. Lnh c thc hin khi con tr trong hoc cui dng lnh m ta nhn Enter. Lnh ca Maple c hai loi lnh tr v lnh trc tip: Lnh tr v lnh trc tip ch khc nhau ch ci u tin ca lnh tr vit in hoa, lnh trc tip cho kt qu ngay, cn lnh tr ch cho ta biu thc tng trng.V d 2: Tnh tng cc bnh phng ca n s t nhin u tin. Lnh trc tip cho ta kt qu ngay khi nhn Enter.

> sum(k^2,k=1..n);

Lnh tr s cho ta biu thc.

> Sum(k^2,k=1..n);

* Kt qu ca Maple (Maple Output). Sau khi nhn phm Enter cui hoc trong dng lnh trong mt cm x l th kt qu tnh ton s c kt xut (mu xanh c ban).II. MAPLE VI CC TNH TON TRONG S HC Bt u cng vic tnh ton ta dng lnh khi ng chng trnh [> restart:, lnh ny c cng dng xo i tt c cc bin nh ca cc cng vic tnh ton trc . Vi cc php ton s hc nh php cng(+), php tr(-), php nhn(*), php chia(/), php lu tha (^), cc php ton ly phn nguyn,phn d,...1. Tnh gi tr biu thc. > 18*(25^9 + 7^11)-(12+6^8); > 55!; > length(%);Th d2: Biu thc >b:=sqrt(2+(3+(4+(5+(6+(7+(8+(9+(10+(11+(12+(13)^(1/13))^(1/12))^(1/11))^1/10)^(1/9))^(1/8))^(1/7))^(1/6))^(1/5))^(1/4))^(1/3)):> evalf(b);

2. Tnh ton vi chnh xc theo yu cuLnh evalf- C php 1: evalf(bieu_thuc) - tnh ton chnh xc gi tr ca biu thc v biu din kt quvi mc nh l 10 ch s.- C php 2: evalf(bieu_thuc, k) - tnh ton chnh xc gi tr ca biu thc v biu din kt quvi k ch s. > 22/7: > evalf(%); > evalf(Pi,500);3. Cc thao tc vi s nguyn t - Phn tch mt s n thnh tha s nguyn t:

ifactor(n); - Kim tra mt s n c phi l s nguyn t khng?: isprime(n); - Tm s nguyn t ng sau mt s n cho trc:

nextprime(n); - Tm s nguyn t ng trc mt s n cho trc:

prevprime(n); - Tm c s chung ln nht ca 2 s nguyn dng a, b: gcd(a,b); - Tm bi s chung nh nht ca 2 s nguyn dng a, b: lcm(a,b); - Tm s d khi chia a cho b: lnh

irem(a,b); - Tm thng nguyn khi chia a cho b: lnh

iquo(a,b); 4. Gii phng trnh nghim nguyn Lnh isolve: - C php 1: isolve(phuong_trinh/he_phuong_trinh); - C php 2: isolve(phuong_trinh / he_phuong_trinh, );

> isolve({x+y=36,2*x+4*y=100}):

> isolve(x+y=5,{a,b,c}):5. Gii cng thc truy hi, gii dy s Lnh rsolve: - C php: rsolve(pt/he_pt_truy_hoi, ten_day_so);

> rsolve({f(n)=f(n-1)+f(n-2),f(0)=1,f(1)=1},f(n)):

> rsolve({f(n)=2*f(n-1)},f(n)):

> rsolve({g(n)=3*g(n/2)+5*n},g):

> rsolve(f(n)-f(n-1)=n^3,f):

> simplify(%):

> eqn:=f(n)=f(n-1)+4*n:

> rsolve(eqn,f):

> simplify(%):6. Khi nim bin s, hng s - Trong Maple, bin s c s dng thoi mi m khng cn khai bo, nh ngha trc - Bin s, hng s c t tn tha mn mt s quy tc sau:

+ Khng bt u bng ch s

+ Khng cha khong trng v mt s k t c bit nh: %,^,&,*,$,#,...

+ Khng c trng vi tn mt s hm v lnh ca Maple: sin, cos, ln, min, max, - Mt bin s s tr thnh hng s ngay khi n c gn cho mt gi tr no . - Nu mun bin mt hng s tr li bin s, ta dng php gn: ten_bien:='ten_bien';

> isolve({x+y=36,2*x+4*y=100}):

> x:=2:

> isolve({x+y=36,2*x+4*y=100}):

> x:='x':

> isolve({x+y=36,2*x+4*y=100}):7. Tnh tng v tch Tnh tng: s dng lnh sum (tnh trc tip ra kt qu) hoc Sum(biu din dng cng thc)C php: sum(bieu_thuc_trong_tong, bien :=gia_tri_dau .. gia_tri_cuoi);

Sum(bieu_thuc_trong_tong, bien :=gia_tri_dau .. gia_tri_cuoi);Tnh tch: s dng lnh product (tnh trc tip ra kt qu) hoc Product (biu din dng cng thc)C php: product(bieu_thuc_trong_tong, bien :=gia_tri_dau .. gia_tri_cuoi);

Product(bieu_thuc_trong_tong, bien :=gia_tri_dau .. gia_tri_cuoi);

Lu : gi tr v cc c biu din bng t kha infinity > Sum(x^2,x=1..5): > value(%): > sum(x^2,x=1..5): > Sum(1/(x^2),x=1..infinity): > value(%): > Product((i^2+3*i-11)/(i+3),i=0..10): > value(%): > product((i^2+3*i-11)/(i+3),i=0..10):V d: Tnh tng hu hn. > F = Sum((1+n)/(1+n^4),n=1..10); > F = sum((1+n)/(1+n^4),n=1..10); > F = evalf(sum((1+n)/(1+n^4),n=1..10));

V d: Tnh tng v hn: > F = Sum(1/k^2,k=1..infinity); >F = sum(1/k^2,k=1..infinity);

V d: Tch hu hn. > F = Product((n^2+3*n-11)/(n+3),n=0..10); F = product((n^2+3*n-11)/(n+3),n=0..10);

V d: Tch v hn. > F = Product(1-1/n^2,n=2..infinity); F = product(1-1/n^2,n=2..infinity);

8. Tm s nh nht, s ln nht trong mt dy s ta dng lnh min(); v max(); > max(3/2,1.49,Pi/2); > min(3/2,1.49,Pi/2);

9. Tnh ton vi s phc V d:

> (3+5*I)/(7+4*I);

Ta c th chuyn s phc trn v dng to cc

> convert((3+5*I)/(7+4*I),polar);

III. MAPLE VI CC TNH TON TRONG I S1. Khai trin biu thc i s (bng lnh expand). V d: Khai trin biu thc (x+y)^3,(x+y)^9 ta a vo biu thc sau

> expand((x+y)^3);

> expand((x+y)^9);

2. Phn tch a thc thnh nhn t (bng lnh factor). V d: Phn tch a thc thnh nhn t

> factor((b-c)^3 + (c-a)^3 + (a-b)^3);

> factor(x^8+x^4+1);

3. Tm bc ca a thc (bng lnh degree); V d: Tm bc ca a thc:

> degree(x^12-x^10+x^15+1);

4. Vit a thc di dng bnh phng ca tng ( bng lnh completesquare()).Trc tin ta khai bo th vin student V d: Vit da thc di dng bnh phng ca tng

> with(student):

completesquare(9*x^2 + 24*x +16);

5. Sp xp a thc theo bc ( bng lnh collect()). V d: Sp xp a thc theo bc ca x v bc ca a:

> collect(a^3*x-x+a^3+a,x);

> collect(a^3*x-x+a^3+a,a);

6. n gin (rt gn) biu thc (bng lnh simplify). V d: n gin biu thc

> simplify(1/(a*(a-b)*(a-c))+1/(b*(b-a)*(b-c))+1/(c*(c-a)*(c-b)));

7. Ti gin phn thc (bng lnh normal). V d:

> normal((x^8+3*x^4+4)/(x^4+x^2+2));

8. Kh cn thc mu s ( bng lnh readlib). Mun kh cn thc mu s trc tin ta khai bo th vin readlib(rationalize): V d

> readlib(rationalize):

1/(sqrt(5)-sqrt(2))+1/(sqrt(5)+sqrt(2));

rationalize(1/(sqrt(5)-sqrt(2))+1/(sqrt(5)+sqrt(2)));

9. Tm thng v phn d khi chia a thcC php: irem(m,n) hay irem(m,n,'p'); trong p l thng nguynS cho ta kt qu l d ca php chia m cho n, nu mun bit thng ta tip tc dng lnh xut p nh sau (khi dng lnh th 2):

[>p;

iquo(m,n) hay iquo(m,n,'p'); trong p l d nguynS cho ta kt qu l thng ca php chia m cho n, nu mun bit d ca php chia tap tip tc xut p nh sau (khi dng lnh th 2):

[>p;

V d:

> Thuong = rem(x^3+x+1,x^2+x+1,x);

> Du = quo(x^3+x+1,x^2+x+1,x);

10. Thay gi tr cho bin trong biu thc C php: subs(bien = gia_tri , bieu_thuc); > bt := x^2-1; > subs(x=2,bt): > bt := x^2-1; bt := x2K1 > subs(x=2,bt);11. nh ngha hm sCch 1: s dng ton t -> C php: ten_ham := bien -> bieu_thuc_ham_so;

> f := x->x^2+1/2:

> f(a+b):Cch 2: s dng lnh unapply C php: ten_ham := unapply(bieu_thuc, bien);

> g:=unapply(x^3+2,x):

> g(4):nh ngha hm tng khc C php: ten_ham := bien -> piecewise(k_1, bt_1, k_2, bt_2, ..., k_n, bt_n); ngha: nu k_i ng th hm nhn gi tr l bt_i

> f:=x->piecewise(x PT:=x^3-a*x^2/2+13*x^2/3 = 13*a*x/6+10*x/3-5*a/3;

Sau ta gii phng trnh bng lnh solve();

> solve(PT,{x});

* Gii h phng trnh. Trc tin ta nh ngha cc phng trnh:

> Pt1:=x+y+z-3=0:

> Pt2:=2*x-3*y+z=2:

> Pt3:=x-y+5*z=5; Sau ta dng lnh gii phng trnh solve.

> solve({Pt1,Pt2,Pt3},{x,y,z});

13. Gii bt phng trnh v h bt phng trnh.* Gii bt phng trnh. V d:

> Bpt:=sqrt(7*x+1)-sqrt(3*x-18) solve(Bpt,{x});

Hoc ta c th a trc tip bt phng trnh vo trong cu lnh.

> solve(sqrt(7*x+1)-sqrt(3*x-18) Bpt1:=x^3-11*x^2+10*x0;

Sau dng lnh gii h ny:

> solve({Bpt1,Bpt2},x);

Hoc ta c th a trc tip bt phng trnh vo trong cu lnh nh sau:

> solve({x^3-11*x^2+10*x0},x);

IV.CC TNH TON TRONG I S TUYN TNH Trc tin ta hy khi ng chng trnh bng lnh restart: v np gi cng c chuyn ngnh nilalg:1. To ma trn C hai cch to ma trn: bng lnh matrix hoc bng lnh array (to mng).

V d:

> matrix([[5,4],[6,3]]);

V d 2

> B:=array([[4,1,3],[2, 2,5]]);

2. So snh hai ma trn bng lnh equal Mun so snh hai ma trn xem chng c bng nhau hay khng ( tc l tt c cc phn t cng v tr tng ng ca chng phi bng nhau), ta dng lnh equal. Ch : Hai ma trn phi cng s chiu nh nhau mi c th so snh c.

Th d:

> restart:

with(linalg):

Warning, the protected names norm and trace have been redefined and unprotected

> A := array( [[2,1],[1,2]] );

> B := array( [[2,1],[1,2]] );

> equal(A, B);

> C := matrix(2,2, [2,2,1,2]);

> equal(A, C);

So snh A vi F

> F := array( [[2,1],[2,1]] );

> equal(A, F);

3. Tnh tng ca hai ma trn bng lnh evalm hoc bng lnh add V d:

> A:=array([[1,-3,2],[3,-4,1]]);

> B:=matrix(2,3,[2,5,6,1,2,5]); Tnh tng ca A v B bng lnh evalm

> evalm(A+B);

4. Nhn ma trn bng lnh multiply hoc bng lnh evalm V d:

> A:=array([[2,-1,3,4],[3,-2,4,-3],[5,-3,-2,1]]);

> B:=matrix(4,3,[7,8,6,5,7,4,3,4,5,2,1,1]); Nhn A vi B bng lnh multiply

> multiply(A,B);

5. Tnh tch trong ca ma trn v vc t bng lnh innerprod Hm innerprod tnh tch trong ca mt dy cc ma trn v vc t. Chiu ca ma trn v vc t phi tng thch vi nhau trong php nhn. V d:

> restart:

with(linalg):

Warning, the protected names norm and trace have been redefined and unprotected

> u := vector(2, [1,2]);

> A := matrix(2,3, [1,1,1,2,2,2]);

> innerprod(u, A);

> w := vector(2, [3,2]);

> innerprod(u,w);

6. Tnh tch vc t (tch trc tip) bng lnh crossprod Tch vc t ca hai vc t l mt vc t c to l:

( u[2]*v[3]-u[3]*v[2], u[3]*v[1]-u[1]*v[3],u[1]*v[2]-u[2]*v[1])

> v1 := vector([1,2,3]);

> v2 := vector([2,3,4]);

> crossprod(v1,v2);

7. Tnh tch v hng ca hai vc t bng lnh dotprod Theo nh ngha, tch v hng ca hai vc t trn trng s phc l tng ca u[i]*lin hp ca v[i].

V d:

> u := vector( [1,x,y] );

> v := vector( [1,0,0] );

> dotprod(u, v);

8. Cc php ton cu trc trn ma trn v vc t * Xo dng, xo ct ca ma trn bng delrows (delcols) > restart: with(linalg): > a := matrix(3,3, [1,2,3,4,5,6,7,8,9]); > delrows(a, 2..3); > delcols(a, 1..1);

* To ma trn con > A := array( [[1,2,3],[4,x,6]] ); > submatrix(A, 1..2, 2..3); > submatrix(A, [2,1], [2,1]);

9. Hon v dng (ct) ca ma trn V d:

> A := array( [[1,2,x],[3,4,y]] );

> swaprow(A, 1, 2);

> swapcol(A, 2, 3);

10. Nhn mt dng ca ma trn vi mt biu thc V d:

> A := matrix( [[1,2],[3,4]] );

> mulrow(A, 2, 2);

> mulcol(A, 2, x);

11. Tm ma trn chuyn v bng lnh transpose V d:

> P:=array([[1,2,3],[5,6,4]]);

12. Tm ma trn chuyn v bng lnh transpose > transpose(P);

13. Tm vt ca ma trn bng lnh trace V d:

> T:=array([[4,3,-3],[2,3,-2],[4,4,-3]]);

> trace(T);

14. Tm bt bin ca ma trn bng lnh permanent > P:=array([[1,-2,-3],[2,-4,1],[3,-5,2]]); > permanent(P);

15. Tnh gi tr ring v vc t ring ca ma trn V d:

> M:=matrix(3,3,[1,-3,3,3,-5,3,6,-6,4]);

> eigenvects(M);

Kt qu ca lnh eigenvects c xp xp nh sau: s u tin trong mi mc vung ca dng l gi tr ring, s th hai l bi i s ca gi tr ring, v cui cng l tp cc vc t c s ca khng gian ring ng vi gi tr ring . Mi mc vung ng vi mt gi tr ring ca ma trn.16. Tnh a thc c trng V d: Tm ma trn c trng bng lnh charmat > C:=array([[3,1,-1],[0,2,0],[1,1,1]]); > charmat(C,x);

Tm a thc c trng ca ma trn bng lnh charpoly V d:

> A := matrix(3,3,[1,2,3,1,2,3,1,5,6]);

> charpoly(A,x);

17. Tm hng ca ma trn Th d 1.

> A := matrix(3,3, [x,1,0,0,0,1,x*y,y,1]);

> rank(A);

18. Tnh nh thc V d:

> A:=matrix(3,3,[1/2,-1/3,2,-5,14/3,9,0,11,-5/6]); Tnh nh thc ca ma trn bng lnh det

> det(A);

19. Lp ma trn t phng trnh v ngc li M t: Hm geneqns sinh ra mt h cc phng trnh t h s ca ma trn. Nu c bin th ba biu th vc t v phi b th n s c a vo phng trnh. Ngc li th v phi c coi bng 0. Hm genematrix sinh ma trn t cc h s ca h phng trnh tuyn tnh. Nu c bin th ba"flag" th vc t "v phi" c a vo ct cui cng ca ma trn. Th d

> eqns := {x+2*y=0,3*x-5*y=0};

> A := genmatrix(eqns, [x,y]);

> geneqns(A,[x,y]);

> geneqns(A,x);

> eqns := {x+2*z=a,3*x-5*y=6-z};

> A := genmatrix(eqns, [x,y,z], flag);

> A := genmatrix(eqns, [x,y,z], 'b');

> print(b);

> geneqns(A,[x,y,z],b);

20. Gii phng trnh i s tuyn tnhGii phng trnh i s tuyn tnh Ax=u, trong ,

Nhp A

> A:=array([[3,-2,-5,1],[2,-3,1,5],[1,2,0,-4],[1,-1,-4,9]]); Nhp u

> u:=vector([3,-3,-3,22]); Gii phng trnh Ax=u

> linsolve(A,u);

V. MAPLE VI PHP TNH VI PHN - TCH PHN1. Tnh gii hn tnh gii hn ca hm s ti a ta dng lnh [>limit(f(x),x=a); V d: Tnh gii hn hn s:

> F1 = Limit(((sin(2*x))^2-sin(x)*sin(4*x))/x^4,x=0);

> F1 = limit(((sin(2*x))^2-sin(x)*sin(4*x))/x^4,x=0);

> F2 = Limit((2*x+3)/(7*x+5),x=infinity);

> F2 = limit((2*x+3)/(7*x+5),x=infinity);

2. Tnh o hm ca hm mt bin.* Tnh o hm bc nht (bng lnh [>diff(f(x),x);). V d: Tnh o hm cc hm s sau.

> f1(x):=(x^2*sqrt(x^2+1));

> print(`Dao ham cua f1(x) la`);

diff(f1(x),x);

> f2(x):=5*x^3-3*x^2-2*x^(-3);

> print(`Dao ham cua ham so f2(x) la`);

diff(f2(x),x);

* Tnh o hm cp cao (bng lnh [>diff(f(x),x$n);). V d: Tnh o hm cp cao ca cc hm s sau:

> f3(x):=x^4+x*sin(x);

> print(`Dao ham cap hai cua f3(x) la`);

diff(f3(x),x$2);

> print(`Dao ham cap bon cua f3(x) la`);

diff(f3(x),x$4);

3. Php tnh tch phn* Tch phn xc nh Tnh tch phn xc nh ca hm s f(x) trn on [a,b] (bng lnh [>int(f(x),x=a..b);). V d: Tnh cc tch phn sau:

> f(x):=Int((x+1)/sqrt(3*x+1),x=0..7/3);

> print(`Tich phan cua f(x) tren doan [0,7/3] la`);

int((x+1)/sqrt(3*x+1),x=0..7/3);

> g(x):=Int(1/(exp(1)^x+5),x=0..ln(2));

> print(`Tich phan cua g(x) tren doan [0,ln(2)] la`);

int(1/(exp(1)^x+5),x=0..ln(2));

* Tch phn khng xc nh Tnh tch phn khng xc nh ca hm s f(x) bng lnh [>int(f(x),x); V d: Tnh cc tch phn khng xc nh sau:

> h(x):=Int((3*x^2+3*x+3)/(x^3-3*x+2),x);

> print(`Tich phan khong xac dinh cua ham h(x) la`);

int((3*x^2+3*x+3)/(x^3-3*x+2),x);

* Tch phn suy rng > p(x):=Int(x/(x^4+1),x=0..infinity); > print(`Tich phan khong xac dinh cua ham p(x) la`); int(x/(x^4+1),x=0..infinity);

4. Tnh din tch hnh thang cong Tnh din tch hnh thang cong c gii hn bi cc ng sau:

> y:=x^2;

y:=sqrt(x);

Ta v hnh minh ho nh sau:

> restart:

with(plots):

plot({x^2,sqrt(x)},x=0..1.5);

Warning, the name changecoords has been redefined

> print(`Dien tich phan bi gioi han chinh la`);

Int(sqrt(x)-x^2,x=0..1);

print(`Va dien tich do la`);

int(sqrt(x)-x^2,x=0..1);

5. Tnh o hm ca hm nhiu bin tnh o hm ca hm nhiu bin ta dng lnh [>grad(f,[x,y,z,...]); V d: Tnh o hm ca hm nhiu bin sau:

> f:=4*x*z;

> print(`Dao ham cua f la`);

grad(f,[x,y,z]);

> g:=5*x*y-3*y*z;

> print(`Dao ham cua g la`);

grad(g,[x,y,z]);

6. Tnh vi phn trn hm n tnh vi phn trn hm n ta dng lnh [>implicitdiff(f,x,y,z); V d: Tnh vi phn ca hm sau:

> f:=x^2/z;

> print(`Vi phan cua ham f theo x la`);

implicitdiff(f,x,z);

> print(`Vi phan cua ham f theo z la`);

implicitdiff(f,z,x);

> print(`Cho ham g nhu sau`);

g:=x^2+z^3=1;

> print(`Vi phan cua ham g theo x la`);

implicitdiff(g,z,x);

> print(`Vi phan cua ham g theo z la`);

implicitdiff(f,x,z);

7. Dy truy hi* Tm dy cc phn t ca dy FibnacciS hng th n ca dy Fibonacci c tnh theo cng thcTnh s Fibonacci bng cch s dng Maple > F(0):=1: F(1):=1: n:=2: while n F(0):=a:

F(1):=b:

n:=2:

while n F(0):=144:F(1):=233:n:=2:while n with(plots): > with(plottools):2. V th trong khng gian 2 chiu OxyV th hm thng thng:C php: plot(ham_can_ve, x=gt_dau..gt_cuoi, y=gt_dau..gt_cuoi, cac_tuy_chon);Mt s ty chn thng dng: - t mu cho th:

color = - t dy k cho th: thickness = k - t s im v cho th: numpoints = k;

> plot(x^3-3*x^2+1,x=-5..5,y=-5..5):

> f:=x->abs(x^3-x^2-2*x)/3-abs(x+1):

> plot(f(x),x=-5..5,y=-5..5):V nhiu th trn cng mt h trcC php: plot([ham_1, ham_2,...], x=gt_dau..gt_cuoi, y=gt_dau..gt_cuoi, cac_tuy_chon); > plot([x^2,sin(x)],x=-2..2,color=[red,green]):V th ca hm s khng lin tc Khi v th ca mt hoc nhiu hm s c im gin on, ta phi thm tuy chn discont =true th c v chnh xc hn > g:=x->(x^2-1)/(x-2): > plot(g(x),x=-10..10,y=-5..15,discont=true,color=blue):V th hm n C nhng hm s m chng ta khng c c cng thc tng minh y=f(x), khi v c th ca chng, ta s dng hm implicitplotC php: implicitplot([bt_1, bt_2,...], x=gt_dau..gt_cuoi, y=gt_dau..gt_cuoi, cac_tuy_chon); > implicitplot(x^2/9+y^2/4=1,x=-4..4,y=-2..2): > implicitplot(x^2-y^2-x^4=0,x=-1..1,y=-1..1):ng dng: v th ca hm hu t > f:=x->(x^2-1)/(x-2): > bt:=convert(f(x),parfrac): > tcx:=x->x+2: > g1:=plot([f(x),tcx(x)],x=-10..10,y=-5..15,color=[blue,red],discont=true): > g2:=implicitplot(x=2,x=-10..10,y=-5..15,color=green): > display({g1,g2}):3. V th trong khng gian 3 chiu OxyzV th hm thng thngC php: plot3d(ham_can_ve, x=gt_dau..gt_cuoi, y=gt_dau..gt_cuoi,z=gt_dau..gt_cuoi,cac_tuy_chon); > plot3d(x*exp(x^2),x=-2..2,y=-2..2,title="Do thi trong khong gian 3 chieu"): > plot3d(-exp(-abs(x*y)/10)*sin(x+y)-cos(x*y),x=-Pi..Pi,y=-Pi..Pi,grid=[51,51]):V th hm nC php: implicitplot3d(ham_can_ve, x=gt_dau..gt_cuoi, y=gt_dau..gt_cuoi,z=gt_dau..gt_cuoi, cac_tuy_chon); > implicitplot3d(x^2+y^2/4+z^2/9=1,x=-3..3,y=-3..3,z=-3..3):4. S vn ng ca thC php: animate(ham_co_tham_so,x=gt_dau..gt_cuoi, tham_so = gt_dau..gt_cuoi);

animate3d(ham_co_tham_so,x=gt_dau..gt_cuoi, y=gt_dau..gt_cuoi, tham_so =gt_dau..gt_cuoi); ngha: hin th s bin i, vn ng ca th khi tham s thay i trong khong cho trc > animate3d(cos(t*x)*sin(t*y),x=-Pi..Pi,y=-Pi..Pi,t=1..5): > animate(t*x^2,x=-3..3,t=-5..5):VII. HNH HC GII TCH1. Cc tnh ton trong hnh hc phng: gi geometryKhi to cc hm tnh ton trong hnh hc phng > with(geometry):Cc hm trn i tng im - nh ngha im:

point(ten_diem, hoanh_do, tung_do); - Hin th ta ca mt im: coordinates(ten_diem); - Xc nh trung im on thng to bi hai im: midpoint(ten_trung_diem, diem_1,diem_2); > point(A,2,3): > point(B,-3,1): > coordinates(A): > coordinates(B): > midpoint(M,A,B): > coordinates(M):Cc hm trn i tng ng thng - nh ngha ng thng qua hai im: line(ten_dt, [diem_dau, diem_cuoi],[x,y]); - nh ngha ng thng c phng trnh cho trc: line(ten_dt,pt_duong_thang,[x,y]); -Tm giao im gia hai ng thng: intersection(ten_giao_diem, dt_1, dt_2); -Tm gc gia hai ng thng: FindAngle(dt_1, dt_2); - Tnh khong cch t mt im ti mt ng thng: distance(diem, duong_thang); - Xc nh hnh chiu ca mt im ln trn mt ng thng: projection(ten_hinh_chieu, diem, duong_thang); - Xc nh im i xng ca mt im qua mt ng thng: reflection(ten_diem_dx, diem, duong_thang);-Kim tra 3 im thng hng: AreCollinear( P,Q,R,cond), i s cond c th c hoc khng, tr v gi tr true nu 3 im thng hng (hoc tr v gi tr l cond nu s dng i s ny) > line(d1,[A,B],[x,y]): > line(d2,y=x+1,[x,y]): > detail(d1): > detail(d2): > intersection(K,d1,d2): > coordinates(K): > FindAngle(d1,d2): > distance(A,d1): > distance(B,d2): > projection(N,B,d2): > coordinates(N): > reflection(B1,B,d2): > coordinates(B1):Cc hm trn i tng ng trn- nh ngha ng trn qua 3 im: circle((ten_duong_tron,[diem1, diem2, diem3],[x,y]);- Xc nh ng trn ni tip tam gic: incircle(ten_duong_tron_noi_tiep,tentamgiac);- nh ngha ng trn c tm v bn knh cho trc: circle(ten_duong_tron,[tam, bk],[x,y]);- Xc nh bn knh ng trn a nh ngha: radius(tenduongtron);- Xc nh ta tm ng trn a nh ngha: coordinates(center(tenduongtron));- Xc nh din tch ng trn a nh ngha: area(tenduongtron);- Tm tip tuyn vi ng trn ti mt im: tangentpc(tentieptuyen,diem,tenduongtron);- Tm tip tuyn vi ng trn qua mt im: tangentline(diem,tenduongtron,[tentieptuyen1, tentieptuyen2]); > point(C,0,0): > circle(c,[A,B,C],[x,y]): > detail(c): > radius(c): > coordinates(center(c)): > area(c): > circle(c1,[C,5],[x,y]): > detail(c1): > tangentpc(t1,C,c): > detail(t1): > Equation(t1): > TangentLine(t2,point(D,4,5),c,[l1,l2]):Cc hm trn i tng tam gic- nh ngha tam gic: triangle(ten_tam_giac,[dinh1,dinh2,dinh3],[x,y]);- Xc nh din tch tam gic: area(ten_tam_giac)- Xc nh ng cao tam gic ng vi mt nh: altitude(ten_duong_cao,dinh,ten_tam_giac);- Xc nh ng trung tuyn tam gic ng vi mt nh: median(tenduongtrungtuyen,dinh,tentamgiac);- Xc nh ng phn gic tam gic ng vi mt nh: bisector(ten_duong_phan_giac, dinh, ten_tam_giac);- Xc nh ng phn gic tam gic ng vi mt nh: ExternalBisector(ten_duong_phan_giac, dinh, tentamgiac);-tm ng thng i qua mt im cho trc v vung gc vi mt ng thng cho trc: PerpendicularLine( tn ng vung gc,im,ng thng cha im).- Xc nh trng tm tam gic: centroid(ten_trong_tam,ten_tam_giac);- Xc nh trc tm tam gic: orthorcenter(ten_truc_tam, tentamgiac);

> triangle(ABC,[A,B,C],[x,y]): > detail(ABC): > area(ABC): > altitude(ha,A,ABC): > median(BM,B,ABC): > detail(BM): > bisector(Ct,C,ABC): > detail(Ct): > ExternalBisector(Cx,C,ABC): > centroid(G,ABC): > coordinates(G): > orthocenter(H,ABC): > coordinates(H): > incircle(cc,ABC): > detail(cc):2. Cc tnh ton trong hnh hc khng gian: gi geom3dKhi to > with(geom3d):Cc hm trn i tng im- nh ngha im:

point(ten_diem, hoanh_do, tung_do,cao_do);- Hin th ta ca mt im: coordinates(ten_diem);- Xc nh trung im on thng to bi hai im: midpoint(ten_trung_diem, diem_1,diem_2); > point(A,2,3,1): > point(B,-3,1,3): > coordinates(A): > coordinates(B): > midpoint(M,A,B): > coordinates(M):Cc hm trn i tng ng thng- nh ngha ng thng qua hai im: line(ten_dt, [diem_dau, diem_cuoi]);- nh ngha ng thng c phng trnh tham so cho trc: line(ten_dt,pt_tham_so_duong_thang, ten_tham_so);-Tm giao im gia hai ng thng: intersection(ten_giao_diem, dt_1, dt_2);-Tm gc gia hai ng thng: FindAngle(dt_1, dt_2);- Tnh khong cch t mt im ti mt ng thng: distance(diem, duong_thang);- Xc nh hnh chiu ca mt im ln trn mt ng thng: projection(ten_hinh_chieu, diem, duong_thang);- Xc nh im i xng ca mt im qua mt ng thng: reflection(ten_diem_dx, diem, duong_thang); > line(d1,[A,B]): > line(d2,[2+2*t,1-4*t,3*t],t): > detail(d1): Warning, assume that the parameter in the parametric equations is _t Warning, assuming that the names of the axes are _x, _y, and _z > detail(d2): Warning, assuming that the names of the axes are _x, _y, and _z > intersection(K,d1,d2): intersection: "the given objects do not intersect" > FindAngle(d1,d2): > distance(A,d1): > distance(B,d2): > projection(N,B,d2): > coordinates(N): > reflection(B1,B,d2): > coordinates(B1):Cc hm trn i tng mt phng- nh ngha mt phng qua 3 im: plane(ten_mat_phang,[diem1, diem2, diem3],[x,y,z]);- nh ngha mt phng bng phng trnh tng qut: plane(ten_mat_phang,pt_tongquat,[x,y,z]);- Xc nh giao tuyn ca hai mt phng: line(ten_giao_tuyen,[mp1,mp2]);- Xc nh khong cch gia mt im v mt mt phng: distance(ten_diem,ten_mat_phang);- Xc nh gc gia hai mt phng: FindAngle(ten_mp_1, ten_mp_2); > point(C,0,0,0): > plane(p,[A,B,C],[x,y,z]): > detail(p): > plane(p1,2*x-3*y+z=0, [x,y,z]): > line(gt,[p,p1]): > detail(gt): Warning, assume that the parameter in the parametric equations is _t > distance(A,p1): > FindAngle(p,p1):

1)TNH TON VI S NGUYN:

-Hm sqrt(a); Cho kt qu cn bc hai ca a.

-Tnh ton s thp phn vi chnh xc ty :C php: evalf(P,m);

trong chnh xc ca s P l m (nu khng c m th mc nh s ly 10 s)Lu : Nu dng lnh evalf(P), ta c th nh trc s ch s thp phn cn ly (khng phi l 10 theo mc nh) bng cch dng lnh >Digits:= m, m l s cc ch s thp phn cn nh trc, nh vy ta t lnh ny trc lnh evalf(P); nu ch dng lnh >Digits; ng sau evalf(P) s cho ta bit chnh xc bao nhiu ch s thp phn.-Phn tch mt s ra tch cc tha s nguyn t :

C php : ifactor(S);

-Tm USCLN, BSCNN:

C php: gcd(ccs);

lcm(ccs);

-Kim tra 1 s c phi l s nguyn t

C php : isprime(S);-Tm s nguyn t trc s cho v sau s choC php : prevprime(S);

nextprime(S); -Tm phn d nguyn v thng nguynC php: irem(m,n) hay irem(m,n,'p'); trong p l thng nguynS cho ta kt qu l d ca php chia m cho n, nu mun bit thng ta tip tc dng lnh xut p nh sau (khi dng lnh th 2):

[>p;

iquo(m,n) hay iquo(m,n,'p'); trong p l d nguynS cho ta kt qu l thng ca php chia m cho n, nu mun bit d ca php chia tap tip tc xut p nh sau (khi dng lnh th 2):

[>p;

-Tm nghim nguyn ca phng trnh:

C php: islove(eqns,vars);

Eqns: tp cc ptrnh cn gii

Vars: tp cc bin t do. Nu khng cung cp th Maple t ng to ra cc bin t do2) Tng v tch hu hn- v hn:

C php: sum(f(i),i=m..n);

Sum(f(i),i=m..n);value(%);

sum(f(i),i=m..infinity);

Sum(f(i),i=m..infinity);value(%);3) Tch v hn:

C php: product(f(i),i=m..n);

Product(f(i),i=m..n);value(%);

product(f(i),i=m..infinity);

Product(f(i),i=m..infinity);value(%)4) Tnh ton n gin vi biu thc:

-Khai trin biu thc: C php: expand(expr); expr: biu thc cn khai trin-Phn tch thnh nhn t:C php : factor(expr);expr: biu thc cn phn tch

-n gin biu thc:C php : simplify (biu thc);-Ti gin phn thc:C php : normal(fraction);-Kh muC php : rationalize(biu thc);-Tnh gi tr ca biu thc:C php : subs(var1=val1,,varn=valn,expr);VD: expr:=x^2+y^2-2*z^2*x;

subs(x=1,y=1,z=1,expr);-Tm bc ca a thc:

lnh: degree(biu thc);-Chuyn i dng ca biu thc:

C php: convert(chuyn i);5)Lnh iu kin IF:

C php: if iu_kin1 then vic1 elif iu_kin2 then vic2 else vic3 fi;Nu iu_kin1 ng s thc hin lnh sau then (vic1) nu khng th kim tra iu_kin2, nu iu_kin2 ng th thc hin vic2, c tip tc n khi cc iu_kin 1 v 2 khng tho th thc hin vic3

Nu khng ta c th dng lnh: if-then-else-fi;6)Vng lp FOR:C php: for name from start by change to finishdo

Cngvic

od;

name: ch s; ch s name bt u t gi tr start, nu gi tr start nh hn gi tr finish th thc hin cng vic sau do sau ch s name c cng thm change n v (lc name:=start+change) v tip tc so snh vi gi tr finish xem c tip tc na hay khng; c nh th n khi name = finish + change, y l gi tr m name s thc hin cui cng v kt thc vng lp.

Nu: from start hoc by change khng s dng th mc nh ta s c from 1 hoc by 1Cch khc:

for name in expressiondo

Cng vic

od;

Tng t nh trn, ch khc l bin name s ly ln lt cc gi tr ca biu thc expression7)Vng lp WHILE:C php:

while

Condition

do

Cng vic

od;

Vng lp while kim tra iu kin Condition v s thc hin cng vic sau do khi Condition ang cn ng, kt thc vng lp khi iu kin Condition sai8)Lnh break:

Thot ngay khi vng lp while hoc for nu c s dng; lnh break c t trong cc vng lp while, for (nu t ngoi vng lp s bo li); v trc break thng l biu thc iu kin if ... then9)Lnh next:Tng t nh cch s dng ca break, next dng nhy qua ln lp tip theo ca vng lp.Mt s lnh thng dng:-m mod n: d ca m chia cho n-modp(m, n): d ca m chia cho n (ly biu din dng)-mods(m, n): d ca m chia cho n (i xng ca modp(m, n) trong mod n tc modp(m, n) n = mods(m, n))10)Thay th trong biu thc, lnh: subsC php:subs(var=rep1,expr)

sups(var=rep1,var2=rep2,expr)

C th m rng hn na cc biu thc cn thay th.

var, var1,.... cc biu thc cn c thay th bi rep1, rep2,.... trong biu thc expr.11)Tnh gii hn:

Hm: Limit(f(x),x=a);

Gii hn ti v cc: limit(f(x),x=infinity);

Gii hn tri ca ti a: limit(f(x),x=a,left);

Gii hn phi ti a: limit(f(x),x=a,right);12)o hm:diff(f(x),x);

Diff(f(x),x); value(%);

nu hm cn cng knh : simplify(%);13)Ly kt qu ca php tnh pha trn: value(%);14)Cc php ton v tp hp:-Khai bo tp hp: tn_tp_hp:={cc_phn_t};

-Cc php ton: union (hp ca hai tp hp); intersect (giao); minus(hiu); tp hp rng k hiu l {};

C php: tm giao ca A v B ta vit: A intersect B;

VD: >

17