ÇAKICI / TÜRKİYE DAVASI

7/30/2019 AKICI / TRKYE DAVASI

1/27

AKICI / TRKYE DAVASI *

* Dileri Bakanl ok Tarafl Siyas ler Genel Mdrl tarafndan Trke'ye evrilmiolup, gayrresm tercmedir.

(23657/94)

Strazburg

8 Temmuz 1999

USUL LEMLER

1. Dava, 14 Eyll 1998 tarihinde Szleme'nin eski 19. maddesi ile kurulan Mahkeme'yeAvrupa nsan Haklar Komisyonu tarafndan ("Komisyon"), Szlemenin 32. maddesinin 1.

paragraf ve 47. maddeleri ile belirlenen aylk sre iinde havale edilmitir. Dava, Trkvatanda Sn. zzet akc tarafndan 2 Mays 1994 tarihinde Szlemenin eski 25. maddesi

balamnda Komisyona yaplan 23657/94 nolu bavurudan kaynaklanmaktadr.

Komisyonun talebi Szlemenin nceki 44 ve 48. maddeleri ve nceki Mahkeme A Tznn32. maddesinin 2. Paragrafna gnderme yapmaktadr. Talebin amac davann esaslarnnSorumlu Devletin Szlemenin 2,3,5,13,14 ve 18. maddelerinden kaynaklanansorumluluklarnn ihlalini ortaya koyup koymad konusunda bir karara varmaktr.

2. Mahkeme Tznn eski 33. Maddesinin 3(d) paragrafna uygun olarak sorulan soruya

cevaben, bavuran, davada yeralmak istediini belirtmi ve kendisini temsil edecek avukatgrevlendirmitir. (Madde 30)

3. zellikle 11 No'lu Protokoln yrrle girmesinden nce usulle ilgili olarak ortayakabilecek problemleri zmek iin oluturulan Daire'nin (Szlemenin nceki 43. maddesi venceki Tzk 21) Bakan olarak, Mahkeme Bakan Sn. Bernhardt, Sekreter Yardmcsaraclyla, Trk Hkmeti Ajan'nn ("Hkmet"), bavurann avukatnn ve KomisyonDelegesi'nin yazl usuln organizasyonu hakkndaki grlerini almtr. Sonu olarak verilentalimata uygun olarak, Raportr, bavurann grlerini 23 Aralk 1998 tarihinde, Hkmet'ingrlerini ise 4 Ocak 1999 tarihinde almtr.

4. 11 Nolu Protokoln 1 Kasm 1998 tarihinde yrrle girmesinden sonra ve 5. maddenin 5.paragrafna uygun olarak dava Byk Daire'ye gnderilmitir. Byk Daire re'sen ( ex officio )seilmi Trk hakim Sn. R. Trmen (Szlemenin 27. maddesinin 2. paragraf ve Tzn 24.maddesinin 4. paragraf); Sn. L. Wildhaber, Mahkeme Bakan; Sn. E.Palm, Bakan Vekili; Sn.J.-P. Costa ve Sn. M. Fischbach, Blm Bakan Vekilleri; (Szlemenin 27. maddesinin 3.

paragraf ve Tzk 24 paragraflar 3 ve 5 (a)) isimli kiilerden olumutur. Byk Daireyitamamlamak zere atanan dier yeler Sn. L. Ferrari Bravo, Sn. L. Caflisch, Sn. W. Fuhrmann,Sn. K. Jungwiert, Sn. B. Zupancc, Sn. N. Vajic, Sn. J. Hedigan, Sn. W. Thomassen, Sn. M.Tsatsa-Nikolovska, Sn. T. Pantiru, Sn. E. Levits ve Sn. K. Traja isimli kiilerdir. (Tzk 24

para.3 ve Tzk 100 para. 4).

5. 7 Ocak 1999 tarihinde Sn. Wildhaber Sn. Trmen'i yelikten muaf tutmutur; Sn. Trmen


2/27

Byk Dairenin Tzn 28. maddesinin 4'nc paragraf gereince alnan karara uyarakyelikten ekilmitir.

10 ubat 1999 tarihinde Hkmet, Sekreter'e, Sn. F. Glckl'nn ad hoc hakim olarakatandn bildirmitir. (Szlemenin 27. maddesinin 2. paragraf ve Tzk 29 (1)).

6. Mahkemenin daveti zerine (Tzk 99) Komisyon, yelerinden birini, Sn. J. Liddy'i BykDaire nndeki davaya katlmas iin grevlendirmitir.

7. Mahkeme Bakannn karar gereince, duruma halka ak olarak 24 Mart 1999 tarihindeStrazburg'da nsan Haklar Binas'nda yaplmtr.

Mahkeme nnde:

(a) Hkmet adna

Sn. D. AKAY, Ajan,

Sn. B. ALIKAN,

Sn. E. GENEL,

Sn. A. GNYAKTI,

Sn. H. MUTAF, Danmanlar;

(b) Bavuran adna

Sn. F. HAMPSON,

Sn. A. REIDY, Danman;

(c) Komisyon Adna

Sn. J. LIDDY, Delege.

Mahkeme, Sn. Liddy'nin Sn. Hampson'un ve Sn. Akay'n konumalarn dinlemitir.

ESASLAR HAKKINDA

I. Davann artlar

A. Bavuran

8. Bavuran, Sn. zzet akc 1953 doumlu bir Trk vatandadr ve halen Trkiye'ningneydousunda Diyarbakr'da yaamaktadr. Komisyon'a bavuru, kendi adna ve devletinsorumluluu altndaki artlarda ortadan kaybolduunu iddia ettii erkek kardei Ahmet akcadna yaplmtr.

B. Olaylar


3/27

9. Bavurann erkek kardeinin ortadan kayboluu hakkndaki olaylar tartlmtr.

10. Bavuran tarafndan sunulan olaylar aada Blm 1'de sunulmutur. Mahkemeyesunduu grlerinde bavuran 12 Mart 1998 tarihli Komisyon Raporu'nda (nceki 31. madde)tespit edilen olaylara ve daha nce Komisyon'a sunduu grlere dayanmtr.

11. Hkmet'in sunduu ekliyle olaylar, Blm 2'de sunulmutur.

12. Komisyona sunulan materyaller hakknda bilgi Blm C'de sunulmutur. Ulusal otoritelernnde bavurann erkek kardeinin ortadan kaybolmas ile ilgili dava hakknda bilgi,Komisyon'un belirledii ekliyle Blm D'de sunulmutur.

13. Komisyon, bavurann erkek kardeinin ortadan kaybolduu artlarla ilgili tartmann altnda esaslar belirlemek amacyla, Szlemenin nceki 28. maddesinin 1 (a) paragrafgereince kendi soruturmasn yrtmtr. Bu amala Komisyon, hem bavuranlarn hem deHkmetin kendi iddialarn desteklemek iin sunmu olduklar bir dizi belgeyi incelemi ve 3ve 4 Temmuz 1996'da Ankara'da ve 4 Aralk 1996'da da Strazburg'da yaplan durumalarda

tanklarn ifadelerini dinlemek iin delegeyi grevlendirmitir. Komisyonun kantlarhakkndaki deerlendirmesi ve bulgular Blm E'de zetlenmitir.

1. Bavurann Sunduu ekliyle Olaylar

14. 8 Kasm 1993 tarihinde, bavurann erkek kardei, Ahmet akc itlibahe Ky'ndejandarmalar ve ky korucular tarafndan gerekletirilen operasyon sonucunda gzaltnaalnmtr. Operasyon sabah erken saatlerde balad srada dierleri ak bir alandatoplanrken, Ahmet akc eme yanndaki bir evde saklanmtr. Gvenlik gleri evleri ateevermeye balamtr. Ahmet akc evinin atsna saklam olduu 4.700.000 TL'yi alm veevden karken yakalanmtr. Ahmet akc gvenlik gleri tarafndan kyden gtrlmtr.Bu olaya dier kyller de ahit olmutur. Para Ahmet akc'dan bir stemen tarafndanalnmtr. Kyden bir erkek ocuk, Ahmet akc'nn kars Remziye akc'ya, bir

jandarmann szkonusu kiiden paray alrken grdn sylemitir.

15. Ahmet akc, Diyarbakr'a gnderilmeden nce, 1 gece kald Hazro'ya gtrlmtr.Diyarbakr'da l Jardarma Komutanl'nda gzaltna alnmtr. Yaklak 6 -7 gn sonra, 8Kasm 1993 tarihinde gvenlik gleri tarafndan Balan'da yaplan operasyonda gzaltnaalnan Mustafa Engin, Abdurrahman Al ve Tahsin Demirba ile 16-17 gn boyunca ayn odadakalmtr. Ahmet akc dvlm, kaburgas krlm ve kafatas yarlmtr. Birok kezsorgulama iin odadan karlm, elektrik oku verilmi ve dvlmtr. Ahmet akc,

Mustafa Engin'e de bir stemenin kendisinden para aldn sylemitir. Bu srenin sonundagzaltna alnan dier kii mahkeme nne karlmtr. Engin ve Demirba serbestbraklm ve Abdurrahman Al gzaltna geri gnderilmitir. Engin, Ahmet akc'y tekrargrmemitir.

16. 1994 Ocak sonu veya ubat banda l Jandarma Komutanl'ndaki 85 gnden sonra,Ahmet akc, aylarca gzaltnda tutulduu Hazro'ya geri gnderilmitir. Oradan daKavaklboaz'daki jandarma karakoluna gnderilmitir. 1994 ylnda ilkbahar veya yaz

balarnda, Kavaklboaz'da gzaltna alnan Hikmet Aksoy, 13 gn boyunca yemek iinhcrelerinden karldklar zaman Ahmet akc'y grmtr. Bu srenin sonunda HikmetAksoy Lice'ye gnderilmitir.

17. Mays 1996'da, Hkmetin grleri iletildikten sonra bavuran, ilk defa olarak yetkililertarafndan Ahmet akc'nn 17 ve 19 ubat 1995 tarihlerinde Hani'de Kllboan Tepesi'nde


4/27

bir atmada ldrldnn iddia edildiini renmitir. Kimlik tespitinin sadece Ahmetakc'nn kimlik belgesinin cesetlerden birinin zerinde bulunduu iddiasna dayanarakyapld anlalmaktadr.

2. Hkmet'in Sunduu ekliyle Olaylar

18. Hkmet, bu dnemde PKK'nn (Krdistan i Partisi) saysz ky imha ettiini, binlercemasum kurbana zarar verdiini ve gneydou blgesindeki halka dayanlmayacak surette

bask uyguladn hatrlatmtr.

19. Hkmet, Ahmet akc'nn gvenlik gleri tarafndan 8 Kasm 1993 tarihindeitlibahe'de yaplan bir operasyon srasnda gzaltna alnmadn ve bu tarihten sonra dagzaltnda tutulmadn ifade etmitir. Gzalt kaytlar, Ahmet akc'nn Hazro veyaDiyarbakr l Jandarma Komutanl'nda tutulmadn gstermektedir. Ayrca, adgeenKavaklboaz'daki jandarma karakoluna da gtrlmemitir.

20. Ahmet akc, PKK rgtnn bir militandr. 17- 19 ubat 1995 tarihleri arasnda PKK ve

gvenlik gleri arasndaki silahl atmann ardndan Kllboan Tepesi'nde dier 55 militanile birlikte l olarak bulunmutur. Ahmet akc 23 Ekim 1993 tarihinde Dada Ky'nden"devletin hizmeti kpekleri" diye sz ettii be retmenin ldrlmesi olayna karmtr.Bu olaydan sonra muhtemelen adaletten kamak veya PKK'daki eylemlerine devam etmekzere ortadan kaybolmutur.

21. Bavurann ailesinden hikimse szkonusu kaybolma ile ilgili olarak Hazro'da CumhuriyetSavcs'na ikayette bulunmamtr.

C. Bavuran ve Hkmet Tarafndan Szkonusu ddialar le lgili Olarak Komisyon'aSunulan Belgeler

22. Komisyon nndeki durumada bavuran ve Hkmet, bavuran tarafndanDiyarbakr'daki nsan Haklar Dernei'ne (HD) ve Diyarbakr'daki Cumhuriyet Savcsnaverilen ifadeleri sunmulardr. Cumhuriyet Savcs ve nsan Haklar Dernei, Ahmet akc'nnei Remziye akc'nn ve 9 Kasm 1 Aralk tarihleri arasnda Diyarbakr l JandarmaKomutanl'nda gzaltnda tutulan Mustafa Engin'in ifadelerini almtr. Mustafa Engin ayrca

bir polis memuruna da ifade vermitir. Bavuran adna, Osman Baydemir, Mustafa Engin ileayn zamanda gzaltna alnan Abdurrahman Al'dan ve Mehmet Bitgin ile Fevzi Okatan adl ikikylden ifade alnmtr.

23. Hkmet, ayrca Mustafa Engin, Abdurrahman Al ve Tahsin Demirba'n tutuklanmas ileilgili 8 Kasm 1993 tarihli bir tevkif mzekkeresi, itlibahe Ky'ndeki operasyonla ilgili 7ve 8 Kasm 1993 tarihli iki rapor, Komisyon Delegesi'nin ifade vermek zere davet ettii fakatifade vermek zere durumaya gitmeyen tank Hikmet Aksoy ile ilgili belgeler ve iddialarhakknda makamlar tarafndan yaplan soruturmalar ile ilgili belgeleri sunmutur.

24. Komisyon, ilgili sreler ierisindeki Hazro Jandarma Karakolu, Lice Jandarma Karakolu,Diyarbakr l Jandarma Komutanl ve Kavaklboaz'daki Jandarma Karakolu'ndaki gzaltkaytlarnn suretlerini talep etmitir. Komisyon Delegeleri daha sonra Diyarbakr, Hazro veKavaklboaz'daki orjinal kaytlar incelemek istemitir. Hkmet, szkonusu sreler iin,Hazro Merkez Jandarma Karakolu'nun orjinal gzalt kaytlarn, Lice Jandarma

Komutanl'nn ve Diyarbakr l Jandarma Komutanl'nn gzalt kaytlarnn ise kopyalarnsunmutur. Hkmet, Diyarbakr l Jandarma Komutanl'nn orjinal gzalt kaytlar ileKavaklboaz Jandarma Karakolu'nun ne orjinal ne de suret olmak zere gzalt kaytlarn


5/27

Komisyon'a sunmamtr.

D. hukuk Sreci

25. Bavurann ve Ahmet akc'nn babas Tevfik akc, 22 Aralk 1993 tarihinde, 24 gnsonra serbest braklan Mustafa Engin, Abdurrahman Al ve Tahsin Demirba ile ayn zamanda

8 Kasm 1993 tarihinde gvenlik gleri tarafndan gzaltna alnan Ahmet akc'nn akibetihakknda bilgi isteyen el yazs ile yazlm dilekesini Diyarbakr Devlet GvenlikMahkemesi'ne sunmutur. Kendisine, Ahmet akc'nn gzaltna alnan kiiler listesindeolmad yolunda szl bir cevap verilmitir.

26. Hazro Cumhuriyet Savcs Aydn Tekin 4 Nisan 1994 tarihli bir mektup ile, DiyarbakrDevlet Gvenlik Mahkemesi Basavcs'na kaytlarn incelenmesinden sonra Ahmet akc'nn8 Kasm 1993 tarihinde gzaltna alnmad veya tutuklanmad eklinde bilgi vermitir.

27. Hazro Cumhuriyet Savcs Aydn Tekin, Diyarbakr Devlet Gvenlik MahkemesiBasavcs'na gnderdii 19 Nisan 1994 tarihli mektubuyla, 4 Nisan 1994 tarihli mektubunu

teyit etmi ve Ahmet akc'nn kaybolduuna dair ailesi tarafndan bir bavuru yaplmadnbelirtmitir.

28. Adalet Bakanl (Uluslararas Hukuk ve D likiler Genel Mdrl), 18 Austos 1994tarihli mektubu ile, bavuran tarafndan Avrupa nsan Haklar Komisyonu'na yaplanikayetlere genel hatlar ile iaret eden Dileri Bakanl'nn 19 Temmuz 1994 tarihlimektubuna atfta bulunarak, Diyarbakr Cumhuriyet Savcs'ndan bavurann ikayetleriniincelemesini ve hukuken deerlendirilmesini istemitir.

29. Bavurann ifadesi, Diyarbakr'da bir savc tarafndan 9 Eyll 1994 tarihinde alnmtr.fadesinde, erkek kardei Ahmet akc'nn askerler tarafndan 8 Kasm 1993 tarihindegzaltna alndn ve yine gzaltnda tutulan Mustafa Engin ve Tahsin Demirba tarafndangrldn belirtmitir. Cumhuriyet Savcs, 25 Kasm 1994 tarihinde Remziye akc'nnifadesini almtr. Remziye akc, ifadesinde, Jandarmalarn 8 Kasm 1993 tarihinde biroperasyon srasnda eini alp gtrdklerini sylemitir.

30. 1 Aralk 1994 tarihli mektupla, Diyarbakr l Jandarma Komutanl'ndan Albay ErefHatipolu, Diyarbakr Cumhuriyet Savcs'nn 22 Kasm 1994 tarihli mektubuna cevaben,kaytlarn, Ahmet akc'nn 8 Kasm 1994 (1993 tarihi hataldr) tarihinde gzaltnaalnmadn gsterdiini bildirmitir.

31. Albay Eref Hatipolu, 8 Aralk 1994 tarihli mektubunda, Diyarbakr li yetkililerinebavurann Avrupa nsan Haklar Komisyonu'na bavurusu hakknda bilgi vermitir. Ayrca,polis memurlarnn, ifadeleri alnmak zere aranan bavurann, babasnn, Ahmet akc'nn,Mustafa Engin'in Abdurrahman Al'n veya Tahsin Demirba'n adreslerini bulamadklar

bildirilmitir.

Kayp olduu iddia edilen Ahmet akc'nn, PKK'ya katlarak cinayet iledii tespit edilmitir.Ad geenin, 23 Ekim 1993 tarihinde Dada Ky'nden yedi kiiyi karan (be retmen, birimam ve imamn erkek kardei) ve beini ldren PKK'nn da takmnn bir yesi olduu vearand rapor edilmitir.

32. Albay Eref Hatipolu, Hazro Blge Jandarma Komutanl'na gnderdii 1 Mart 1995


6/27

tarihli mektup ile birlikte, 17-19 ubat 1995 tarihlerinde Kllboan Blgesi'ndegerekletirilen operasyon sonucunda l olarak bulunan 56 terristin zerinde bulunan

belgeleri sunmutur.

33. 14 Mart 1995 tarihli mektup ile, Hazro Cumhuriyet Savcs Mustafa Turhan, LiceCumhuriyet Savclndan, Mustafa Engin ve Tahsin Demirba'n 8 Kasm 1995 tarihinde

jandarmalar tarafndan gzaltna alnp alnmadklarn ve gzaltndayken kaybolduu iddiaedilen Ahmet akc ile ilgili olarak Mustafa Engin'in grlerinin alnmasn talep etmitir.

34. Ayn savc, 14 Nisan 1995 tarihli mektup ile, Hazro Blge Jandarma Komutanl'nn, 8Kasm 1993 tarihinde itlibahe'de gerekletirilen operasyonla ilgili bilgi istemesini veAhmet akc'nn, Mustafa Engin, Abdurrahman Al ve ve Tahsin Demirba ile birliktegzaltna alnp alnmadnn aratrlmasn ivedilikle talep etmitir.

35. Hazro Blge Jandarma Komutanl, Hazro Cumhuriyet Savcs'na verdii 17 Mays 1995tarihli cevabi mektupla 8 Kasm 1993'teki operasyonun amacnn PKK yeleri ile yardm veyataklk edenleri yakalamak olduunu ve kaytlarn Ahmet akc, Mustafa Engin,

Abdurrahman Al ve Tahsin Demirba'n gzaltna alnmadklarn gsterdiini belirtmitir.

36. 22 Mays 1995 tarihli mektupla Hazro Cumhuriyet Savcs, Hazro Blge JandarmaKomutanl'ndan Ahmet akc'nn yerinin belirlenmesini talep etmitir.

37. Hazro Blge Jandarma Komutanl, Hazro Cumhuriyet Savcl'na gnderdii 23 Haziran1995 tarihli mektubunda Ahmet akc'nn yerinin belirlenmesiyle ilgili Savcln 22 Mays1995 tarihli yazs ile Diyarbakr l Jandarma Komutanl'nn 1 Mart 1995 tarihli yazsndan

bahsetmitir. Ahmet akc'nn PKK'nn bir yesi olduu belirtilmitir. 17-19 ubattarihlerinde Kllboan Tepesi'nde gerekletirilen ve 56 terristin lm ile sonulananoperasyonun ardndan, Ahmet akc'nn kimlii bir terristin zerinden kan belgelerarasnda bulunmu ve adgeenin terristlerden biri olduu sonucuna varlmtr.

38. Hazro Cumhuriyet Savcl, Diyarbakr Cumhuriyet Basavcl'na gnderdii 27 Haziran1995 tarihli yazsnda Diyarbakr Cumhuriyet Basavclnn 1 Aralk 1994 tarihli yazsna veAdalet Bakanl'nn 18 Austos 1994 tarihli yazsna atfta bulunarak, 8 Kasm 1993 tarihindePKK yelerini ve PKK'ya yardm edenleri yakalamak amacyla bir operasyon dzenlendiinive Ahmet akc, Mustafa Engin ve Tahsin Demirba isimli ahslarn iddia edildii gibigzaltna alnmadn bildirmitir. Yukarda belirtilen 23 Haziran 1995 tarihli mektuba atfta

bulunulmu ve Ahmet akc'nn PKK yesi olduu 17-19 ubat 1995 tarihlerinde KllboanTepesi, Hani Blgesi'nde gerekletirilen operasyonlar srasnda l olarak bulunduu

belirtilmitir. Lice Cumhuriyet Savcs'ndan Mustafa Engin'in ifadesinin alnmas istenmiolup, henz cevap temin edilmemitir.

39. Hazro Cumhuriyet Savcl, 4 Temmuz 1995 tarihli yaz ile Adalet Bakanl'na,(Uluslararas Hukuk ve D likiler Mdrl) Hazro Jandarmas'nn temin etmi olduu

bilgileri iletmitir. (Bkz. yukardaki 37. paragraf). 1994/191 nolu hazrlk soruturmasbalatld ve devam etmekte olduu belirtilmiti.

40. Hazro Cumhuriyet Savcs, Adalet Bakanl'na hitaben yazlan 5 Mart 1996 tarihli yaz ile,yine Adalet Bakanl'nn talebi zerine Diyarbakr Cumhuriyet Savcs'ndan Mustafa Engin'inifadesini almasnn istendii bildirilmitir.

41. 12 Mart 1996 tarihinde bir polis memuru, Mustafa Engin'den, Ahmet akc'y yldrgrmediini belirten ksa bir ifade almtr. 13 Mays 1996 tarihinde Diyarbakr Cumhuriyet


7/27

Savcl, Mustafa Engin'in ifadesini almtr. Adgeen, bu ifadesinde, Ahmet akc'ygrmediini belirtmi, fakat, Ahmet akc'nn kendisini grm olabileceini ifade ederek,ayrca, Diyarbakr l Jandarma Komutanl'nda bulunduu sre zarfnda, kendisine bir kezelektrik oku verildiini sylemitir.

42. 13 Haziran 1996 tarihinde, Hazro Cumhuriyet Savcs Mustafa Turhan yetkisizlik karar

vermi ve dosyay l dare Kurulu'na gndermitir. Karar, bavuran ve Remziye akc'ydavac ve maduru da Ahmet akc olarak gstermitir. Su, gzaltndaki bir ahsa yaplankt muamele, ikence ve szkonusu ahsn parasna el konulmas olarak tanmlanrken, davalda Hazro Jandarma Karakolu'ndaki kimlii belirsiz ahslar ve ky korucular olaraktanmlanmtr. Szkonusu kararda davaclar, Hazro Jandarma Komutanl'na bal askerlerin8 Kasm 1993 tarihinde itlibahe'ye geldiklerini, maduru gzaltna alarak, ikence grdDiyarbakr'a gtrdklerini ve bir stemenin madurdan 4.280.000 TL aldn iddiaetmilerdir. Soruturma, madurun PKK terr rgtnn bir yesi olduunu ve 17-19 ubattarihleri arasnda Kllboan Tepesi'nde gvenlik gleri tarafndan gerekletirilenoperasyonun ardndan madurun kimlik kartnn ldrlen terristlerden birinin zerinde

bulunduunu ve dolaysyla terristin pheye yer vermeksizin Ahmet akc olduunun

belirlendiini tespit etmitir. Mustafa Engin, Ahmet akc'y grmediini belirten bir ifadevermitir. pheliler, Memurin Muhakemat Kanunu kapsamna girdikleri iin HazroCumhuriyet Savcl'nn yetkisizlik karar ile dosya Hazro l dare Kurulu Bakanl'nasevkedilmitir.

E. Komisyonun Kantlar Deerlendirmesi ve Olaylarn Tespiti

43. Komisyon, dava konusu olaylar, zellikle de Kasm 1993 sralarnda gerekleenler,tartmal olduu iin taraflarn yardm ile, soruturma yapm ve onbir tanktan yazl veszl ifadeler de dahil olmak zerelazl delilleri kabul etmitir. Bu tanklarn isimleri yledir;itlibahe'nin eski muhtar Fevzi Oyazl delilleri , Ahmet akc'nn ei Remziye akc, 9Kasm 1 Aralk 1993 tarihleri arasnda Diyarbakr l Jandarma Komutanl'nda gzaltnaalnan Mustafa Engin, 8 Kasm 1993 tarihinde itlibahe'deki operasyonu yneten HazroJandarma Komutan Ertan Altnoluk, itlibahe Ky'nden Mehmet Bitgin, Kasm 1994tarihinden itibaren Hazro'da Cumhuriyet Savcl yapan Mustafa Turhan, Temmuz 1993 veAustos 1994 tarihleri arasnda Hazro Blge Jandarma Komutanl'nda grevli olan HazroBlge Merkez Karakolu Komutan Aytekin Trker, Austos 1992'den beri Diyarbakr lJandarma Komutanl'ndaki gzalt kaytlarn tutmakla grevli Ahmet Katmerkaya, Temmuz1993 ve Austos 1995 tarihleri arasnda Kavaklboaz Karakolu'nda grev yapan jandarmaKemal avdar ve Dada Ky'nden be retmenle birlikte karlan imamn erkek kardeiAbdullah Cebeci.

Tanklklarna bavurulmas iin arlan alt tank bu arya uymamtr. Bunlar; 1994 ylndaHazro Cumhuriyet Savcs olarak grevini yrten Aydn Tekin, Diyarbakr l JandarmaKomutan Albay Eref Hatipolu, Kavaklboaz'da gzaltnda iken bavurann erkek kardeinigren Hikmet Aksoy, bavurann ve Ahmet akc'nn babas Tevfik akc, 8 Kasm-1 Aralk1993 tarihleri arasnda Diyarbakr l Jandarma Komutanl'nda gzaltnda tutulan TahsinDemirba ve Abdurrahman Al. Tevfik akc tank dinleme durumasndan nce lmtr.Bavurann, Hikmet Aksoy'un Konya Cezaevinde olduunu bildirmi olmasna ramen,Hkmet, Temmuz 1996 tarihindeki duruma iin sz edilen ahsn yerini tespit edemediinisavunmutur.Hkmet, 20 Kasm 1996 tarihinde delegeler nndeki duruma iin HikmetAksoy'a tebligat gndermi fakat, kendisi szkonusu belgeyi imzalamay reddetmi ve 18

Kasm 1996 tarihinde serbest braklmtr. Hkmet, Komisyon'a, adgeenin serbestbraklmasnn nedeni ve zamanlamas ile ilgili bilgi sunmamtr. Aydn Tekin Komisyon'agnderdii bir mektup ile olayla ilgili olarak dolayl ya da dolaysz hibir bilgisi olmadn ve


8/27

katlmak zorunda olmad grnde olduunu bildirmitir. Temmuz 1996 tarihindekidurumada Hkmet Ajan, delegelere, ne Cumhuriyet Savclarn ne de Eref Hatipolu gibikdemli memurlarn durumaya katlmaya zorlayamayacaklarn talep edemeyeceklerini

belirtmitir.

Komisyon, raporunun 245. paragrafnda, Hkmetin, Szlemenin eski 28. maddesinin 1 (a)

paragraf erevesinde gerekleri belirleme grevinde Komisyona gerekli kolaylklarsalamada yetersiz kaldn belirtmitir. Bu paragrafta bahsedilenler yledir:

(i) Hkmet'in Komisyon Delegelerinin orjinal gzalt kaytlarn grmelerini salamamalar(bkz. yukardaki para. 24)

(ii) Hkmet'in tank Hikmet Aksoy'un katlmasn salamamas

(iii) Hkmet'in Aydn Tekin ve Eref Hatipolu isimli tanklarn katlmalarn salamamas

44. Komisyon, szl ifade ile ilgili olarak, tercmanlar araclyla alnan ifadenin

deerlendirmesinin zor olduunun farknda idi. Bu yzden, delegeler nnde tanklarnifadelerine verilmesi gereken anlam ve nem konusunda titiz davranlmtr.

Olaylarla ilgili elikili ifadelerin olduu bu davada, Komisyon, detayl ulusal adli birsoruturmann yaplmam olmasndan znt duymutur. Komisyon, bir ilk derecemahkemesi olamayaca iin kendi snrlarnn farknda idi. Yukarda bahsedilen dil

problemine ek olarak, blgedeki mevcut durum hakknda detayl ve dorudan bilgi mevcutdeildir. Dahas, Komisyon'un tanklar ifade vermeye zorlama yetkisi de yoktu. Bu davada 17tann davet edilmi olmasna ramen, sadece 11 kii ifade vermitir. Belge eksikliikonusuna yukarda deinilmitir. Bu yzden Komisyon, ifade ve kant yetersizlii nedeni ileolaylar tespit etmekte zorluk ekmitir.

Komisyon'un tesbitleri yle zetlenebilir:

1. 8 Kasm 1993 tarihli itlibahe Ky operasyonu

45. itlibahe, 1993 ylnda terrist faaliyetlerin youn olduu bir blgede idi. 23 Ekim 1993tarihi sralarnda PKK yeleri be retmen, bir imam ve Dada Ky'nden imamn erkekkardei Abdullah Cebeci'yi karmlar ve giderken Balan Ky'nn yaknndan gemilerdir.Mustafa Engin'in, gitmesine izin vermeden nce, Krt kkenli bir retmeni bir gece iinevinde misafir etmesi istenmiti. PKK dier drt retmeni ve imam ldrm, Abdullah

Cebeci ise yaral olarak kurtulmay baarmtr. Adgeen, Lice Jandarma Komutanl'ndakijandarmalara, yiyecek getiren ve nbet tutan kyller de dahil, grd ahslarn egalinivermitir. Balan Ky Lice jandarmasnn yetkisi altnda bir ky idi. Karlan madurlar,itlibahe Ky'ne yakn, Balan'a bir kilometreden daha az bir mesafede fakat Hazro

jandarmasnn yetkisi altndaki bir yere gtrlmlerdir.

46. Hazro ve Lice jandarmas 8 Kasm 1993 tarihinde bir operasyon dzenlemitir. Buoperasyon, karma, ldrme ve olaya karan ahslarn yakalanmas ile ilgili kant ve bilgitoplamak amacyla yaplmt. Ertan Altnoluk, Hazro jandarmasnn komutan idi. 7 Kasm1993 tarihinde szkonusu kii tarafndan verilen operasyon emri PKK terristlerinin veibirlikilerinin yakalanmas ve barnaklarnn yokedilmesi amacn tamakta idi ve itlibahe

operasyon yeri olarak belirlenmiti. Komisyon, Ertan Altnoluk'un, itlibahe'ye, Ahmetakc'y aramak iin gitmediklerini belirten ifadesini reddetmitir. Delegeler, onuntanklnn faydasz ve ciddiyetten uzak olduu grndedir. Komisyon, Ahmet akc'nn bu


9/27

operasyondan nce, PKK'ya kart eklindeki phelerle ilgili olarak yetkililer tarafndanarandn belirten dier iki jandarmadan alnan ifadeye nem vermi ve karma ile ilgiliolarak, Hazro jandarmasnn Ahmet akc'nn yerinin tespit edilmesi ve yakalanmas iinitlibahe'ye gittiini tespit etmitir.

47. Komisyon, jandarmalar tarafndan Ahmet akc'nn kyden gtrldn gren Remziye

akc, Fevzi Okatan ve Mehmet Bitgin isimli tanklarn ifadelerinin tutarl, gvenilir,inandrc olduu grndedir. Tanklarn ifadelerine Hkmet tarafndan sunulan itirazlarn,yaplan inceleme sonucunda temelden yoksun olduuna karar vermitir. Bu yzden,Komisyon, jandarmalar 8 Kasm 1993 tarihinde itlibahe'ye geldiklerinde Ahmet akc'nnsaklanmaya altn, fakat sonra bulunarak Hazro jandarmalar tarafndan gzaltnaalndn tespit etmitir. Bu srada Balan Ky'nde, Lice Jandarmas, Mustafa Engin,Abdurrahman Al ve Tahsin Demirba' gzaltna almtr.

2. Ahmet akc'nn kt muameleye maruz kald ve gzaltna alnd iddias

48. Mustafa Engin, Abdurrahman Al ve Tahsin Demirba geceyi geirdikleri Lice Jandarma

Komutanl'na gtrlmtr. Bu durum gzalt kaytlarna geirilmemitir. Ertesi gn 9Kasm 1993 tarihinde, Diyarbakr l Jandarma Komutanl'na gtrlmlerdir. Gzaltkaytlar da ayn gn gzaltna alndklarn dorulamaktadr.

49. Hazro Jandarma Karakolu'nda tutulan gzalt kaytlarnda, Ahmet akc ile ilgili olarak 8Kasm tarihine ait bir kayt yoktur. Kasm-Aralk 1993 tarihleri arasnda Diyarbakr lJandarma Komutanl'ndaki kaytlarn kopyalar iin de durum ayndr. Komisyon, her ikisinide detayl olarak incelemitir. Olduka nemli bulgular tespit etmitir. zellikle, kaytlarntarihsel sra ile yaplmadn, Diyarbakr gzalt kaytlarndaki girilerin ayn el yazs ileyapldn, Diyarbakr'da gzaltna alnan ahslarn saysnn hcre saysn atn tespitetmitir. Bu, kaytlarn ada bir ekilde yaplmad phesini uyandrmtr. Kaytlarayaplan bir girdinin, bir phelinin mutlak surette orada olduunu gstermediini vephelilerin gzalt alanna giri ve klarnn kayt edilmediini belirten Diyarbakr lJandarma kaytlarndan sorumlu Ahmet Katmerkaya'nn szl aklamalar, Komisyon'u hibirekilde tatmin etmemi Komisyon, bu sre iinde gzaltna alnm olmas mmkn olanahslarn kaytlarnn doru ve kapsaml olmad ve Ahmet akc'nn isminin Hazro veDiyarbakr kaytlarnda varolmamasnn onun gzaltna alnmadn kantlamak iin yeterliolmad sonucuna varmtr.

50. Komisyon, Diyarbakr l Jandarma Komutanl'nda iken ayn odada 16-17 gn boyuncakalan Ahmet akc'y grp konutuunu syleyen Mustafa Engin'in szl ifadesini kabul

etmitir. Ahmet akc'nn zerinde kurumu kan lekeleri ile kt grndn, dvldn,kaburga kemiklerinden birinin krldn, kafatasnn hasar grdn, iki kez elektrik okuverildiini syledii ifadesini de kabul etmitir. Ahmet akc'nn gzaltna alnd ve ktmuameleye maruz kaldn destekleyen kant, nsan Haklar Dernei tarafndan AbdurrahmanAl'dan alnan yazl ifadede mevcuttur.

Komisyon, Mustafa Engin tarafndan verilen ve Hkmet'in, szl ifadesine ters dtneinand yazl ifadeleri dikkate almtr.12 Mart 1996 tarihinde bir polis memuru tarafndanalnan ilk ifadenin ksa ve kesin olmayan bir itiraz nitelii tadn tespit etmitir. 13 Mays1996 tarihinde bir savc tarafndan alnan ifadenin de ksa, elikili ve net olmad

belirtilmitir. Komisyon, bunun Mustafa Engin'in ifadesini tam ve doru olarak yanstmad

ve delegeler nndeki ifadenin gvenirliini sarsmad grndedir . Ahmet akc'nnitlibahe'de yakalandktan sonra, 8 Kasm 1993 tarihinde geceyi geirdii Hazro'yagtrld, Engin'in serbest brakld 2 Aralk tarihi sralarnda yine son olarak Mustafa


10/27

Engin tarafndan grld Diyarbakr l Jandarma Komutanl'na transfer edildii tespitedilmitir.

51. Komisyon, bavurann, Ahmet akc'nn Diyarbakr l Jandarma Komutanl'ndanHazro'ya Hazro'dan da Kavaklboaz Jandarma Karakolu'na gtrld eklindeki iddialarnailikin bulgu tespit etmemitir. Bu iddialar, delegeler nne kmayan ve yazl ifade sunmayan

Hikmet Aksoy tarafndan bavurana sylenenlere dayanmaktadr. Baz destekleyici faktrlerolmasna ramen, Komisyon, kantlarn gerekli standartlara sahip olmadn belirtmitir.

3. Ahmet akc'nn lm le lgili Raporlar

52. Ahmet akc'nn ailesine, adgeenin 17-19 ubat 1995 tarihleri arasnda gvenlik gleriile PKK arasnda bir atma srasnda ld konusunda bilgi verilmemitir. Albay ErefHatipolu'nun yetkililere Ahmet akc'nn nerede olduu konusunda bilgi vermesi istenmiolmasna ramen, kimlik kartnn Kllboan Tepesi'nde len terristlerden birinin zerinde

bulunduuna dair resmi rapor sunmamtr. Kimlik kartnn bulunmasna dair ilk rapor, bazbelgelerle birlikte Albay Hatipolu tarafndan atmann olduuna dair bilginin iletildii

Hazro jandarmas tarafndan sunulmutur. Fakat, Komisyon'a cesetin kimlii ya da gmlmesiile ilgili belge sunulmamtr. Komisyon, Ahmet Kl'n iddia edildii gibi ldrldn veyacesedinin Kllboan Tepesi'nde lenlerden birine ait olduunu tespit etmemitir.

4. Ahmet akc'nn Kaybolmas ddias le lgili Olarak Yaplan Soruturma

53. Komisyon, bavurann ve babas Tevfik akc'nn, Ahmet akc'nn kaybolmaskonusunda, Diyarbakr Devlet Gvenlik Mahkemesi Savcs'na bavurduunu belirtmitir.Yetkililer tarafndan yaplan tek giriim, Devlet Gvenlik Mahkemesi kaytlarnn Ahmetakc'nn ismini ierip iermediini kontrol etmek ve kaytlar kontrol eden Hazro savcsnaaratrma yapmas iin gndermekti.

54. Bavuru hakknda Hkmet'e bilgi verilmesinin ardndan Diyarbakr ve Hazro CumhuriyetSavclar inceleme yapmtr. Mustafa Engin, Remziye akc ve bavurann ifadelerialnmtr. Tahsin Demirba ve Abdurrahman Al'n adresleri tespit edilememitir. Komisyon,Hazro Savcs'nn, Ahmet akc'nn tutuklanmasna ilikin olarak Hazro BlgeJandarmas'ndan bilgi talep ettiini fakat orjinal gzalt kaytlarn incelemediini tespitetmitir. Ne de bir savc tarafndan Diyarbakr l Jandarma gzalt kaytlar incelenmitir.Hazro Blge Jandarmas tarafndan, Ahmet akc'nn Kllboan Tepesi'nde len terristlerarasnda olduunun teyidi iin hibir giriimde bulunulmamtr.

55. 13 Haziran 1996 tarihli yetkisizlik kararn verirken, Mustafa Engin, Remziye akc vebavurandan alnan ifadeler ile Ahmet akc'nn cesedinin bulunmas hakknda Hazrojandarmasndan alnan bilgi, Hazro Cumhuriyet Savcs'nn elinde mevcut idi. Savc'nnKomisyon'a yaplan bavuru ile ilgili belgeleri ve gzalt kaytlarnn kopyalarn da teminetmesi mmkn olabilirdi.

II. lgili Hukuk Ve Uygulamas

56. Hkmet, grlerinde bu dava ile balantl olarak, ulusal yasal hkmler hakkndadetayl bilgi sunmamtr. Mahkeme, dier davalarn, (zellikle de 25 Mays 1998 tarihli KurtTrkiye'ye Kar Karar, Hkm ve Karar Raporlar 1998-III, s. 1169-70, para. 56-62, 9

Haziran 1998 tarihli Tekin Trkiye Karar, Raporlar 1998-IV, s. 1512-13, para. 25-29)grlerinde sunulan ulusal hukuka ilikin bilgilere gnderme yapmtr.


11/27

A. Olaanst Hal

57. Yaklak 1985'ten beri gvenlik gleri ile PKK (Krdistan i Partisi) arasndaTrkiye'nin gneydousunda ciddi problemler yaanmaktadr. Hkmet'e gre, bu problemler

binlerce sivilin ve gvenlik gleri yelerinin hayatn tehdit etmektedir.

58. 25 Ekim 1983 tarihli 2935 sayl Olaanst Hal Kanunu gereince gneydou blgesi ileilgili iki kararname karlmtr. Bunlardan ilki olan 10 Temmuz 1987 tarihli 285 noluKararname ile Trkiye'nin gneydousundaki onbir ilden onunda Olaanst Hal BlgeValilii kurmutur. Kararnamenin 4. maddesinin (b) ve (d) bendleri gereince, btn zelkuvvetler ve gvenlik gleri birimleri ve Jandarma Asayi Komutanl, Blge Valisi'nin emrialtndadr.

59. 16 Aralk 1990 tarihli 430 No'lu ikinci kararname ile, 8. maddede belirtildii gibi, blgevalisinin yetkileri artrlmtr; rnein blge valisi hakimler ve savclar da dahil olmak zerekamu grevlilerinin ve alanlarnn blgeden nakillerini emredebilir.

"Bu Kanun Hkmnde Kararname ile ileri Bakanna, Olaanst Hal Blge Valisine veolaanst hal blgesi dahilindeki il valilerine tannan yetkilerin kullanlmas ile ilgili hertrl karar ve tasarruflarndan dolay bunlar hakknda cezai mali veya hukuki sorumlulukiddias ileri srlemez ve bu maksatla herhangi bir yarg merciine bavurulamaz. Kiilerin

sebepsiz uradklar zararlardan dolay Devletten tazminat talep etme haklar sakldr."

B. dari Sorumluluk Hakknda Anayasal Hkmler

60. Anayasa'nn 125. maddesinin 1. ve 7. paragraflar yledir:

"darenin her trl eylem ve ilemlerine kar yarg yolu aktr.

......

dare, kendi eylem ve ilemlerinden doan zarar demekle ykmldr."

61. Bu hkm olaanst hal veya sava durumlarnda bile snrlamaya tabi tutulamaz. Bumaddenin son hkm, sosyal risk teorisine dayal, mutlak ve objektif bir sorumluluk anlaynasahip idarenin hata yapm olmasn gerektirmez. Bu nedenle, kamu gvenlii veya dzeninisalayamad ya da bireyin hayatn ya da mlkn koruma grevinde baarl olamadhallerde, idare, kimlii tespit edilemeyen veya terristler tarafndan ilenen fiillerden zarar

gren ahslara tazminat deyebilir.

62. dare hakkndaki dava, yazl usulle alan idari mahkemeler nnde grlebilir.

C. Ceza Hukuku ve Usul

63. Trk Ceza Kanunu'na gre ceza gerektiren sular yledir:

- ahsn hrriyeti Aleyhinde Crmler (genel olarak 179. madde ve devlet memurlar hakknda181. madde)

- Tehdit (191. madde)

- Hkmet Memurlar Tarafndan Efrada Kar Yaplacak Suimuameleler (243. ve 245.


12/27

maddeler)

- ahslara Kar Messir Fiiller (452. ve 459. maddeler), kasten adam ldrme (448. madde)ve mevsuf adam ldrme (450. madde)

64. Btn bu sular iin, ikayetler Ceza Muhakemeleri Usul Kanunu'nun 151. ve 153.

maddeleri gereince, savcya veya yerel idari makamlara yaplabilir. Bir suun ilenmesi ileilgili bilgisi olan savc dava ap amama konusunda karar verirken olayla ilgili olarakinceleme yapmakla ykmldr. (153. madde). ikayetler yazl veya szl yaplabilir. Davac,savcnn ceza davas amama kararna kar itiraz edebilir.

D. Medeni Kanun Hkmleri

65. Devlet memurlarnn, maddi ve manevi zarara yol aan ve su ya da haksz fiil niteliitayan hukuka aykr bir davran hukuk mahkemeleri nnde tazminat talebi konusu olabilir.Borlar Kanunu'nun 41. maddesi gereince, madur olan kii, isteyerek, tedbirsizlik veyadikkatsizlik sonucu zarar veren faile kar ikayette bulunabilir. Hukuk Mahkemelerine Borlar

Kanunu'nun 46. maddesi gereince maddi zarar, 47. madde gereince de manevi zarar talebiile bavurulabilir.

E. 285 No'lu Kararnamenin Etkisi

66. Terr sularyla ilgili davalarda, savclar, ayr bir sistem olarak Trkiye'de mevcut olan,Devlet Gvenlik Mahkemeleri ve savclar lehine yetkilerinden vazgeerler.

67. Olaanst hal blgesinde, gvenlik gleri yelerinin iledii iddia edilen sularla ilgiliolarak Cumhuriyet Savcsnn yetkisi elinden alnmtr. 285 no'lu Kararnamenin 4. maddesinin1. paragraf, Blge Valisinin ynetimi altndaki btn gvenlik glerinin (bkz. yukardaki 58.

paragraf), grevlerini yerine getirirken iledikleri bir fiilin, 1914 sayl Memurin MuhakematKanunu'na gre yarglanmas gerektiini belirtir.Bu nedenle, gvenlik gleri hakknda birikayet alan her savc, yetkisizlik karar vermeli ve dosyay dari Kurul'a transfer etmelidir. Bukurullar valinin bakanlnda toplanan devlet memurlarndan oluur. Kurulun verdii men-imuhakeme karar otomatik olarak Yksek dare Mahkemesi'ne gnderilir. Lzum-u muhakemekarar verildikten sonra davann incelenmesi yetkisi savcya aittir.

KOMSYON NNDEK LEMLER

68. zzet akc, 2 Mays 1994 tarihinde Komisyon'a bavurmutur. Kardei Ahmet akc'nn

gvenlik gleri tarafndan gzaltna alndn ve o tarihten beri kayp olduunu ve buolaylarn makamlarca yeterince aratrlmadn iddia etmitir. Szlemenin 2,3,5,13,14 ve 18.maddelerine dayanmtr.

69. Komisyon, 15 Mays 1995 tarihinde 23657/94 numaral bavurunun kabuledilebilirolduuna karar vermitir. 12 Mart 1998 tarihli raporunda (Szlemenin eski 31 maddesi),

bavurann erkek kardeinin kayboluu konusunda oybirliiyle Szlemenin 2. maddesininihlal edildii; bavurann kardei konusunda (oybirliiyle) Szlemenin 3. maddesinin ihlaledildii; bavurann kardeinin kayboluu konusunda (oybirliiyle) Szlemenin 5. maddesininihlal edildii; bavuran konusunda Szlemenin 3. maddesinin ihlal edildii (e kar yirmiyedi oy); Szlemenin 13. maddesinin ihlal edildii (oybirliiyle); Szlemenin 14. ve 18.

maddelerinin ihlal edilmedii (oybirliiyle) grnde olduunu aklamtr. Raporda sunulanKomisyon grnn ve ksmi muhalefet erhinin tam metni bu karara ek olarak sunulmutur.


13/27

MAHKEMEYE SON SUNULAR

70. Bavuran grlerinde, Mahkemeden, muhatap Devlet'in Szlemenin 2,3,5,13, 14 ve 18.maddelerini ihlal ettii ve Szlemenin eski 28. maddesi 1(a) paragrafndan doansorumluluklarn yerine getirmedii eklinde karara varmasn istemitir. Mahkemeden,kendisi, kardeinin ei ve varisleri iin, 41. madde gereince adil tazminata hkmedilmesini

talep etmitir.

71. Hkmet, grlerinde, bavurann i hukuk yollarn tketmemi olmas nedeniyle,Mahkemenin bavuruyu kabuledilemez bulmasn talep etmitir. Hkmet, ayrca bavurannikayetlerinin kantlarla desteklenmediini iddia etmitir.

HUKUKA DAR

72. Mahkeme, 1 Kasm 1998 tarihinden nceki Szleme sistemi kapsamnda, olaylarn tesbitive teyidinin ncelikle Komisyonun grevi olduu eklindeki itihatlarn hatrlatmtr(Szlemenin nceki 28. maddesinin 1.paragraf ve 31. madde). Mahkemenin Komisyonun

olaylarla ilgili tespitlerine bal kalmamasna ve nndeki btn belgelerin altnda kendideerlendirmesini yapmakta serbest olmasna ramen, sadece baz istisnai durumlarda bualandaki yetkisini kullanacaktr. (Bkz. dier kararlar arasnda 16 Eyll 1996 tarihli Akdivar veDierleri Karar, Hkm ve Karar Raporlar, 1996-IV, s. 1214, para. 78).

73. Hkmet, grlerinde ve yazl savunmalarnda bavurann, Remziye akc'nn veMustafa Engin'in ifadelerindeki elikileri ve zayf noktalar dikkate almad iin ve gzaltkaytlarndaki ilgisiz birtakm eksiklikleri dikkate ald iin Komisyon'un kantlarla ilgilideerlendirmesinin noksan olduunu belirterek, Mahkeme'yi Komisyon'un tespitlerikonusunda tekrar deerlendirme yapmaya davet etmitir.

74. Bu davada Mahkeme, Komisyon'un olaylarla ilgili tespitlerine Ankara ve Strazburg'dadelegeler nnde yaplan durumalardan sonra, (bkz. yukardaki 43. para.) ulatklarnhatrlatmtr. Komisyon'un, nndeki kantlar deerlendirme grevine hassasiyetleyaklatn ve bavurann ifadesini destekleyen ve onun gvenirliliine glge drendetaylara nem verdiini belirtmitir. Komisyon, zellikle, Mustafa Engin ile itlibaheKy'ndeki operasyonu yrten jandarma Ertan Altnoluk isimli ahstan alnan ifadeleridikkatle incelemitir.

75. Mahkemenin grne gre, Hkmet tarafndan yaplan eletiriler, Mahkeme'ye olaylarteyid etme yetkisini verebilecek bir durum ortaya koymamaktadr. Bu artlarda Mahkeme,

olaylar Komisyonun tespit etmi olduu ekliyle kabul etmitir.

76. Olaylarla ilgili tespitlerin kanlmaz olarak bu ekilde yaplmasndan kaynaklananzorluklara ek olarak, Komisyon grevlerini tam olarak yerine getirmek iin gerekli kantlara veifadelere ulaamamakta idi. Komisyon, Hkmet'in Komisyon delegelerine orijinal gzaltkaytlarn grmelerini ve tank Hikmet Aksoy'un katlmn salamadn, Aydn Tekin(Cumhuriyet Savcs) ve Albay Eref Hatipolu (jandarma subay) isimli devlet memurlarnnkatlmlarn salayamadn tespit etmitir.

Mahkeme, bu durumun, sadece, bavuranlarn, yetkililerin basksna maruz kalmadanSzleme organlar ile zgrce iletiim kurabilmeleri iin deil, ayrca Devlet'in bavurularn

etkili bir ekilde incelenebilmesini salamak iin de btn kolaylklar salamasn teminamacyla, Szlemenin eski 25. maddesi ile kurulan (yerini 34. madde almtr) bireysel

bavuru sisteminin etkili bir ekilde ilemesi asndan, byk nem tadn vurgulamtr.


14/27

(Bkz. Komisyonun olaylar tespit etme sorumluluu ile ilgili Szlemenin eski 28. maddesinin1 (a) paragrafnn yerini alan mahkeme prosedr ile ilgili Szlemenin 38. maddesi).Mahkeme ayrca, gzalt kaytlar ile ilgili olarak, Hkmet'in sunmu olduu aklamalarnyetersizliine ve tanklar konusunda Hkmet'in yapt aklamalarn tatmin edici veinandrc olmayna dikkat ekmitir. Sonu olarak, Hkmet'in, Komisyon'un olaylar tesbitiiin btn kolaylklar salama konusunda Szleme'nin eski 28. maddesinin 1 (a) paragraf ile

belirlenen sorumluluklarn yerine getirmedii eklindeki Komisyon tesbitini teyit etmitir.

II. Hkmet'in n tiraz

77. Hkmet, bavurann ceza davas yolu ile veya hukuki veya idari mahkemelere bavurmausuln kullanarak tazminat talebinde bulunmad iin, Szlemenin 35. maddesiningerektirdii ekilde i hukuk yollarn tketmediini iddia etmitir. Hkmet, Trk yetkilileringvenlik glerine kar ceza davas ama konusunda isteksiz olmadn ve hukuki, ile idariyollarn etkili olduunu belirten, Mahkeme'nin Aytekin davasndaki kararna (bkz. 23 Eyll1998 tarihli Aytekin Karar, Raporlar 1998-VII) atfta bulunmutur.

22 Aralk 1993 tarihli dilekenin zerinde adres olmad veya savclk kalemi tarafndanalndn gsteren kayt tamad iin, bavurann, kardeinin kaybolmas konusunda iddiaedildii gibi savcya bavuruda bulunmadn ifade etmitir.

78. Bavurann avukat, durumada, bavurann babasnn Diyarbakr Devlet GvenlikMahkemesi Savclk kalemine bavurduunu ve bu bavurular kayt etmenin mutad biruygulama olmadn belirtmitir. Dahas, ikayet dilekesi, aka bavurann, erkekkardeinin gvenlik gleri tarafndan gtrld eklindeki iddiasn ve buna tanklk eden tann ismini iermektedir.

79. Komisyon, kabuledilebilirlik kararnda Hkmet'in argmanlarn reddederek, bavurannTrk hukuku gereince ilgili ve yetkili otoriteler nnde ikayetlerini sunduunu ve sonuolarak baka arelere bavurmasnn gerekmediini belirtmitir.

80. Mahkeme, Ahmet akc'nn kayboluu ile ilgili olarak bavurann ve babasnn DevletGvenlik Mahkemesi'ne bavurduu hususunu Komisyon tarafndan tesbit edildiinigzlemlemitir. Mahkeme ayrca, 4 ve 19 Nisan tarihli mektuplarla da ortaya konulduu gibi,hem Diyarbakr Devlet Gvenlik Mahkemesi'ndeki hem de Hazro'daki savclarn,adgeenlerin ikayetleri hakknda bilgileri olduunu belirtmitir (Bkz. yukardaki paragraflar26-27). Fakat, yetkililer szkonusu iddialara kar giriimde bulunmamlardr. Remziyeakc'nn 12 Kasm 1994 tarihli ifadesi ile dorulanan bavurann 9 Eyll 1994 tarihli

ifadesine ramen, Hazro ve Diyarbakr'daki gzalt kaytlarnn tetkiki ile Mustafa Engin'denalnan iki ksa ifadenin dnda bir tedbir alnmamtr. Daha sonra, 1995 ylnda Ahmetakc'nn cesedinin bulunduuna dair raporun teyidi iin veya otopsi raporu ile defin

belgesinin kopyalarn talep etmek yolu ile kimliin tesbiti iin hibir giriimdebulunulmamtr. Kaybolma iddias ile ilgili etkili bir soruturma yaplmaynn ve otoritelerinAhmet akc'nn gzaltna alndn reddetmelerinin altnda, Mahkeme, bavurannHkmet tarafndan deinilen hukuki ve idari yollara bavurmasnn anlam tamad ve

bavurann i hukuk yollarn tketmek iin, kendisinden beklenebilecek hereyi yaptsonucuna varmtr (bkz. 25 Mays 1998 tarihli Kurt Trkiye Karar, Raporlar 1998-III, s.1175-77, para. 79-83).

Sonu olarak, Mahkeme, Hkmet'in ilk itirazn reddetmitir.


15/27

III. Szlemenin 2. Maddesinin hlal Edildii ddias

81. Bavuran, erkek kardeinin yaknlarna haber verilmeden gzaltna alndn veSzleme'nin 2. maddesinin ihlalini ortaya koyacak ekilde, o tarihten beri kayp olduunuiddia etmitir. Bu madde yledir:

"1 . Herkesin yaam hakk yasann korumas altndadr. Yasann lm cezas ile cezalandrdbir sutan dolay hakknda mahkemece hkmedilen bu cezann yerine getirilmesi dnda hikimse kasten ldrlemez.

2. ldrme aadaki durumlardan birinde kuvvete bavurmann kesin zorunluk haline gelmesisonucunda meydana gelmise, bu maddenin ihlali suretiyle yaplm saylmaz:

a) Bir kimsenin yasa d iddete kar korunmas iin;

b) Usulne uygun olarak yakalamak iin veya usulne uygun olarak tutuklu bulunan birkiinin kamasn nlemek iin;

c) Ayaklanma veya isyann yasaya uygun olarak bastrlmas iin."

A. Mahkeme nnde Hazr Bulunan ahslarn ddialar

1. Bavuran

82. Bavuran, erkek kardei Ahmet akc'nn yaknlarna haber verilmeksizin gzaltnaalnd srada kt muameleye tabi tutulduu ve akc'nn makamlarn sorumluluu altndakiartlarda ld iddias ile ilgili Komisyon bulgularna atfta bulunmutur. Bavuran, gzaltna

alnan ahslar hakknda, onlarn gvenliini salama ve yaama hakkn gvenceye alma,gzaltna alnan ahs hakknda hesap verme ve yaamasn salama konularnda Hkmet'insorumluluu olduunu belirtmitir. Dahas pheli bir lm meydana geldiinde, Devlet'inetkili ve detayl bir soruturma yapmas gereklidir. Bu davada, Cumhuriyet Savcs, Ahmetakc'nn cesedinin bulunduu iddiasn soruturmak iin bile hibir giriimde bulunmamtr.Bu durum Cumhuriyet Savclarnn Szleme'den doan sorumluluklarn yerine getirirkenmeydana gelen sistematik bir ihmaldir.

2. Hkmet

83. Hkmet, bavurann olunun haber verilmeksizin gzaltnda bulunduu srada ld

konusunda somut belirtilerin olmad Kurt Davas'ndaki Mahkeme'nin yaklamnadayanarak, (bkz. Kurt Karar s.1182, para. 107) bu davada Szleme'nin 2. maddesininuygulanamayacan belirtmitir. Hkmet, ayrca, ad geenin lmnden gvenlik glerininsorumlu olduunun tespit edildii hallerde,- fakat bu davada durumun ayn olduuna itirazetmektedirler- 2. maddenin uygulanabilirliini gsteren McCann Davas'na ( 27 Eyll 1995tarihli McCann ve Dierleri ngiltere'ye Kar Karar, Dizi A no 324 ) atfta bulunmutur.Bavurann ve Mustafa Engin'in, Ahmet akc'nn gzaltna alnmas veya kt muameleyetabi tutulmas iddialar ile ilgili tutarsz ifadelerine dayanan eletirilerini tekrar etmilerdir.

3. Komisyon

84. Komisyon, bu davann koullarnda Ahmet akc'nn artk hayatta olmadnn kuvvetlibir olaslk olduu grndedir ve lm olay, habersiz gzaltna alnma ve kt muamelekapsamnda gerekletii iin, yetkililerin Szleme'nin 2. maddesinden doan


16/27

sorumluluklarn yerine getirmediini ortaya koyduunu dnmektedir.

B. Mahkeme'nin Deerlendirmesi

85. Mahkeme, Komisyon'un, Ahmet akc'nn, yaknlar haberdar edilmeksizin gzaltnaalndn ve ciddi bir kt muameleden dolay madur olduu yolundaki tesbitini kabul

etmitir. Komisyon'un da belirttii gibi, kimlik kartnn len terristlerden birinin zerindebulunduu eklindeki yetkililerin iddiasndan kuvvetli sonular karlabilir. Mahkeme butemelde, hi phesiz, Ahmet akc'nn gvenlik gleri tarafndan yakalanmasnn vegzaltna alnmasnn ardndan ld sonucuna varmak iin somut gereklere dayal yeterlidelillerin varolduunu tespit etmitir. Bu nedenle bu davann, Mahkeme'nin Szleme'nin 5.maddesi altnda bavurann olunun kaybolmas ile ilgili ikayetleri inceledii KurtDavas'ndan (Kurt Karar, s. 1182, para. 107-08) ayr tutulmas gereklidir.

86. Mahkeme, yaama hakkn koruma altna alan Szleme'nin 2. maddesinin, balcahkmlerden biri olduunu ve 3. madde ile birlikte, Avrupa Konseyi'ni oluturan demokratiktoplumlarn temel deerlerinden birini koruma altna aldn tekrarlamtr. (bkz. McCann ve

Dierleri Karar, s, 45-46, para 146-47) Sorumluluk, sadece, Devlet grevlilerinin kuvvetkullanmas sonucu kasten adam ldrme ile snrl deildir, ayrca, 2. maddenin 1. paragrafnnilk cmlesi ile Devletlere yaama hakknn kanunla korunmas iin sorumluluk yklemektedir.Bu durum ahslarn, kuvvet kullanlmas sonucunu ldrld durumlarda etkili resmi birsoruturma yaplmasn gerektirir. ( bkz. 2 Eyll 1998 tarihli Yaa Trkiye Karar, Raporlar1998-VI, s. 2438, para. 98).

87. Ahmet akc'nn gvenlik gleri tarafndan yaknlarna haber verilmeksizin gzaltnaalnmasnn ardndan lmesi sebebiyle, Mahkeme taraf Devlet'in sorumlu olduunu tespitetmitir. Mahkeme, gzaltna alnmasnn ardndan, neler olduu hakknda yetkililer tarafndanaklama yaplmadn ve yetkililerin ldrc kuvvet kullanmas konusunda Hkmettarafndan bir aklama yaplmadn gzlemlemitir. Ahmet akc'nn lmnnsorumluluu, bylece, taraf Devlet'e yklenebilir ve bu konuda 2. maddenin ihlali szkonusudur.

Bunlara ek olarak, Ahmet akc'nn ortadan kayboluu ve cesedinin bulunmas hakkndayrtlen yetersiz soruturma ile izlenen usulle ilgili etkili gvencelerin yokluuna balolarak (bkz. para. 80, 105-07), Mahkeme, taraf Devlet'in yaama hakkn gvenceye almasorumluluunu yerine getirmediini tespit etmitir. Bu sebepten dolay Szleme'nin 2.maddesi ihlal edilmitir.

IV. Szleme'nin 3. Maddesinin hlali ddialar

A. Bavurann Erkek Kardei Ahmet akc Hakknda

88. Bavuran, kardeinin taraf Devlet'in Szleme'nin 3. maddesini ihlal etmesi dolaysylamadur olduunu iddia etmitir. Szleme'nin 3. maddesi yledir:

"Hikimse ikenceye, insanlk d, ya da onur krc ceza ve ilemlere tabi tutulamaz".

89. Bavuran, erkek kardeinin Hazro'da ve Diyarbakr l Jandarma Komutanl'ndagzaltnda iken, ikenceye varan ciddi kt muameleye maruz kaldn ifade etmitir. Ahmet

akc dvlm ve kendisine elektrik oku verilmitir. Bavuran, ayrca, Assenov ve DierleriBulgaristan'a Kar Davasna dayanarak, (28 Ekim 1998 tarihli karar Raporlar 1998-VIII, s.3179, para. 102), Ahmet akc'nn lm ile ilgili etkili bir soruturma yaplmamasnn,


17/27

Szlemenin 3. maddesinin de ihlalini ortaya koyduunu belirtmitir.

90. Hkmet'in bu konudaki grleri, Komisyonun esasla ilgili deerlendirmeleri veSzlemenin 3. maddesi hakknda itihat hukuku ile ilgili standart bir yorum gelitirmemesikonusundaki eletiriler ile snrl idi.

91. Komisyon, Ahmet akc'ya yaplan kt muamelenin sonucunda ortaya kan etkileretank olan ve akc'nn kendisine dvldn ve elektrik oku verildiini syledii MustafaEngin'in tankln, Ahmet akc'nn ikence grdne dair yeterli delil olarak kabuletmitir. Komisyon, yaknlarna bilgi verilmeksizin gzaltna alma ve kaybolma durumlarnda,

bamsz ve tarafsz bir tbbi kant veya grg tan ifadesinin sunulamayaca ve bunlardanbirisinin varlnn 3. maddenin ihlal edildiinin tespit edilmesi iin n art olarak talepedilmesinin bu madde ile salanan korumay engelleyecei grndedir.

92. Mahkeme, Mustafa Engin'in Delegelere sunduu ifadenin gvenilir olduunu belirtmitir.Bu tank Ahmet akc ile 16- 17 gn boyunca ayn odada kalm ve onu tanma ve onunlakonuma ans olmutur. fadesinde Ahmet akc'nn kyafetlerinin zerinde kan lekeleri

grdn (bkz. yukardaki para. 50) ve fiziksel olarak kt bir durumda olduunusylemitir. Ahmet akc'nn, kendisine, dvldn, kaburga kemiklerinden birininkrldn ve kafatasnn yarldn sylediini belirtmitir. Birlikte tutulduklar odadanalnm ve dnnde Mustafa Engin'e, sorgulama srasnda kendisine iki kere elektrik okuverildiini sylemitir.

Mahkeme, bu ifadenin hi phesiz, Ahmet akc'nn gzaltnda iken ikence grdeklindeki Komisyon grn doruladn paylamaktadr. Sonu olarak, bavurann erkekkardei Ahmet akc hakknda, Szleme'nin 3. maddesinin ihlali szkonusudur.

93. Mahkeme, bu konuyu aada 13. madde balamnda inceledii iin, Szleme'nin 3.maddesi balamnda, soruturmadaki eksiklikler konusunda ayr bir bulgu tespit etmesigerektii grnde deildir.

B. Bavuran Konusunda

94. Mahkeme'nin Kurt Davas'ndaki kararna dayanarak, (bkz. Kurt Karar, s. 1187-88, para.130-34), bavuran, kendisi, Ahmet akc'nn ei Remziye ve ocuklar da dahil ailenin dieryeleri ile ilgili olarak kardeinin kaybolmasnn insanlk d bir muameleyi ortaya koyduunu

belirtmitir. Ahmet akc'nn bana gelenler konusunda ailenin bo mitlere kaplmasnaneden olan ve zntlerini arttran uzun sreli belirsizlie ve aratrmalarna cevaben

kendilerine bilgi verilmediini ifade etmitir.

95. Hkmet, bavurann, kardeinin haklarnn ihlal edilmesi nedeniyle dolayl olarak madurolduunu iddia etmesine itiraz etmitir. Kardeler arasndaki balarn yakn olmadn ve

bavurunun bu yn hakknda, sonulara varabilmek iin gerekli ve detayl bir aratrmannyaplmadn belirtmitir.

96. Komisyon'un byk ounluu, bavurann ektii endie, phe ve belirsizliin uzunsrmesine deinerek, Szlemenin 3. maddesine aykr olarak, bavurann insanlk d veaalayc bir muameleye tabi tutulduunu iddia edebileceini saptamtr. Aznlkta kalan birksm ise, bavurana uygulanan duygusal basknn ayr bir meseleyi ortaya koymad

grndedir; nk, aksi taktirde, bu dnce, kabul edilemeyecek surette, Szlemeihlallerinden dolayl olarak etkilenen geni apl bir gruba uygulanabilir.


18/27

97. Mahkeme, bu ikayetin sadece bavuranla ilgili olarak, Komisyon nnde incelendiinedikkati ekmitir. Komisyon'un kabuledilebilirlik kararna gre, Ahmet akc'nn ei veocuklar balamnda ikayet sunulmamtr. Mahkeme nndeki dava, Komisyon'unkabuledilebilirlik karar ile snrland iin, (bkz. dier kararlar arasnda 24 ubat 1995 tarihliMcMichael ngiltere'ye Kar Karar, Dizi A no 307-B, s. 50, para. 71), Mahkeme, bavuruyusadece bavuran ile ilgili olarak inceleyecektir.

98. Mahkeme, habersiz gzaltna alma srasnda bavurann olunun kaybolmas ile ilgili KurtDavas'nda, (Kurt Davas, 1187-88, para. 130-34), davann zel artlarna bal olarakSzleme'nin 3. maddesinin ihlal edildiini tespit ettiini gzlemlemitir. Haklar ihlal edilen

bir madurun annesi olduu, onun sknt ve endielerine ramen, yetkililerin rahatlkarsnda madur olduu gereine dikkati ekmitir. Fakat, Kurt Davas, "kayp ahslar"naile bireylerinin 3. maddeye aykr bir muamelenin maduru olduu eklinde bir genellemeyaplmasn salamamaktadr.

Bir aile bireyinin madur olup olmad konusu, bavurann maruz kald skntya, haklarihlal edilen madurlarn akrabalarnn kanlmaz olarak yaadklar duygusal kntden daha

farkl bir boyut ve ekil kazandran zel faktrlerin varlna bal olacaktr. lgili faktrler,aile balarnn yaknln iermektedir- bu balamda, aile-ocuk bana-, ilikilerin zeldurumlarna, aile bireyinin szkonusu olaylara ne kadar tank olduuna, aile bireyinin kaypahs ve makamlarn sorulara verdikleri cevaplar hakknda bilgi edinmek iin ne kadar abagsterdiine belirgin bir arlk verilecektir. Mahkeme, byle bir ihlalin znn, aile bireyinin"kaybolmas" ile deil, yetkililerin dikkatine sunulduunda gsterdikleri tepki ve davranlarlailgili olduunu vurgulamtr. zellikle de sonraki konu ile ilgili olarak, bir akraba, yetkililerinsorumsuzluunun dorudan bir maduru olduunu iddia edebilir.

99. Bu davada, bavuran, kayp ahsn erkek kardeidir. Kurt davasndaki bavurann aksine,gvenlik gleri bavurann kardeini gtrdkleri zaman, bavuran, baka bir yerde kendiailesi ile birlikte yaad iin, olay yerinde deildi. Bavuran, yetkililere bavuruda bulunupsorular yneltirken bu grevi tek bana yklenmemitir; babas Tevfik akc 22 Aralk 1993tarihinde Diyarbakr Devlet Gvenlik Mahkemesi'ne bavuruda bulunmutur. Yetkililerinverdii yantlarn neden olduu arlatrc detaylar bu davada Mahkeme'nin dikkatinesunulmamtr. Sonu olarak Mahkeme, bu davada bavurann kendisi ile ilgili olarak,Szleme'nin 3. maddesinin ihlal edildii iddiasn savunacak hibir zellik tespit etmemitir.Bu sebepten dolay, bavuran konusunda Szleme'nin 3. maddesinin ihlali szkonusu deildir.

V. Szlemenin 5. Maddesinin hlali ddialar

100. Bavuran, erkek kardeinin ortadan kaybolmasnn Szleme'nin 5. maddesinin bir okkez ihlal edilmesine sebep olduunu belirtmitir.

" 1. Herkesin kii zgrlne ve gvenliine hakk vardr. Aada belirtilen haller ve kanunlabelirlenen yollar dnda hi kimse zgrlnden yoksun braklamaz:

a) Kiinin yetkili mahkeme tarafndan mahkum edilmesi zerine usulne uygun olarakhapsedilmesi;

b) Bir mahkeme tarafndan yasaya uygun olarak verilen bir karara riayetsizlikten dolay, veyayasann koyduu bir ykmlln yerine getirilmesini salamak iin usulne uygun olarak

yakalanmas veya tutulu durumda bulundurulmas;

c) Bir su iledii hakknda geerli phe bulunan veya su ilemesine, ya da suu iledikten


19/27

sonra kamasna engel olmak zorunluluu inancn douran makul nedenlerin bulunmasdolaysyla, bir kimsenin yetkili merci nne karlmak zere yakalanmas veya tutuludurumda bulundurulmas;

......

2. Yakalanan her kiiye, yakalama nedenleri ve kendisine yneltilen her trl sulama en ksazamanda ve anlad bir dille bildirilir.

3. Bu maddenin 1/c fkrasnda ngrlen koullar uyarnca yakalanan veya tutulu durumdabulunan herkes hemen bir yarg veya adli grev yapmaya yasayla yetkili klnm dier birgrevli nne karlr; kendisinin makul bir sre iinde yarglanmaya veya adli kovuturmasrasnda serbest braklmaya hakk vardr. Salverilme, ilgilinin durumada hazr bulunmasnsalayacak bir teminata balanabilir.

4. Yakalama veya tutulu durumda bulunma nedeniyle zgrlnden yoksun klnan herkes,zgrlk kstlamasnn yasaya uygunluu hakknda ksa bir sre iinde karar verilmesi ve

yasaya aykr grlmesi halinde kendisini serbest brakmas iin bir mahkemeye bavurmahakkna sahiptir.

5. Bu madde hkmlerine aykr olarak yakalama veya tutulu kalma ileminin maduru olanherkesin tazminat istemeye hakk vardr.

101. Bavuran, erkek kardei Ahmet akc'nn bir gece iin Hazro'ya, sonra da 2 Aralk 1993tarihine kadar gzaltnda tutulduu Diyarbakr l Jandarma Komutanl'na gtrlerekgvenlik gleri tarafndan gzaltnda tutulduunu ifade etmitir. Kardeini gzaltna alnmas,kaytlara geirilmemi ve yetkililer tarafndan reddedilmi, bylece gzaltnda iken salanmasgereken gvencelerden yoksun braklmtr. Szlemenin 5. maddesinin 3. paragrafnngerektirdii gibi, makul bir sre iinde, hakim nne karlmam; avukata, doktora veya birakrabasna bavurmasna izin verilmemi ve Szlemenin 5. maddesinin 4. paragraf

balamnda gzaltna alnmasnn yasallna itiraz etmesi engellenmitir. Bavurann grnegre, ailesinin Ahmet akc'nn gzaltna alnd eklindeki iddias konusunda yetkililertarafndan hzl ve etkili bir soruturma yaplmamtr ki bu ayrca Szleme'nin 5. maddesininihlalini oluturur.

102. Hkmet, Ahmet akc'nn gzaltna alnd iddiasna itiraz ederek, yetkililerin, erkekkardei ile ilgili btn bilgileri zellikle de isminin gzalt kaytlarnda yeralmaykonusundaki bilgileri bavurana verdiklerini iddia etmitir. Hkmet, ayrca, Komisyon'un

gzalt kaytlar konusundaki eletirilerinin bu dava esas ierisinde ilgisiz ve orantszolduunu belirtmitir. Hkmet, ahslar, iddia edilen sreler ierisinde kaytlara geirmedenveya uygun adli usule bavurmadan gzaltnda tutmann mmkn olmad grndedir.Ayrca, Mahkeme'nin gneydoudaki terr tehdidinin sonucu olarak, ulusun varlna tehditoluturan olaanst halin varln kabul ettii Aksoy davasn (18 Aralk 1996 tarihli AksoyTrkiye'ye Kar Karar, Raporlar 1996-VI) delil olarak gstererek Szlemenin 15. maddesi

balamnda derogasyona atfta bulunmutur.

103. Komisyon, Ahmet akc'nn zgrlnn gvenlik gleri tarafndan keyfi olarakengellendiine karar vererek Hkmet'in onun bana gelenler hakknda gvenilir veya deliledayanan bir aklama yapmadna karar vermitir. Komisyon, ayrca gzaltndaki bir ahsn

kaybolmasn nlemek iin getirilen gvenceleri incelerken, Lice, Hazro ve Diyarbakr lJandarma Komutanl'ndaki gzalt kaytlarnn kusurlu, kark ve tutarsz olduunu vegvenilir veya doru olmadklarn gzlemlemitir. Jandarmalarn doru ve etkili kayt tutma


20/27

usullerini uygulamaya koyduu konusunda tatmin olmamtr.

104. Mahkeme, demokrasilerde yetkililer tarafndan gerekletirilen keyfi gzaltnaalnmalardan, bireylerin haklarn koruyan Szleme'nin 5. maddesinin salad gvenceninnemini sklkla tekrarlamtr (bkz. Kurt Karar, s. 1184-85, para. 122). Bu balamda,zgrln engellenmesi sadece i hukukun esasla ve usulle ilgili kurallarna deil, ayrca

bireyin keyfi gzaltna alnmasndan koruyan Szleme'nin 5. maddesi ile de uyum iindeolmaldr (bkz. 15 Kasm 1996 tarihli Chahal ngiltere'ye Kar Karar, Raporlar 1996-V, s.1864, para. 118). Szlemenin 5. maddesi keyfi olarak gzaltna alnma riskini minimumaindirmek amacyla, zgrln kstlanmasn bamsz adli bir incelemeye tabi tutmakasndan asli bir hak salar ve yetkililerin sorumlu olmasn gerektirir. Mahkemenin KurtDavas'nda daha nce alm olduu karar gibi, (Kurt Karar, s. 1185, para. 124), bir bireyinyaknlarna haber verilmeksizin gzaltna alnmas, bu gvencelerin reddedilmesini veSzleme'nin 5. maddesinin ciddi bir biimde ihlalini ortaya koyar. Kendi denetimleri altndaki

bireyler iin, yetkililerin hesap verme sorumluluklarna bal olarak, 5. madde kaybolmariskine kar etkili tedbir alnmasn ve bir ahsn gzaltna alnd ve o tarihten sonra tekrargrlmedii iddias hakknda etkili bir soruturma yaplmasn gerektirir.

105. Bu dncelerin altnda Mahkeme, Komisyon'un Ahmet akc'nn gvenlik gleritarafndan yakalandn, 8 Kasm 1993 gecesini geirdii Hazro'ya gtrldn, 2 Aralk1993 tarihine kadar gzaltnda tutulduu Diyarbakr l Jandarma Komutanl'na gnderildiinihatrlatmtr (bkz. para. 50). Bu gzalt, Hazro veya Diyarbakr gzalt kaytlarnageirilmemitir, ayrca, nerede ve ne durumda olduuna dair baka bir resmi kayt mevcutdeildir. Gzaltna alnmalarn tarihi, saati ve yeri, nedeni ile bunu gerekletiren ahslarnkonuda etkili olan ahslarn isimleri ile ilgili bilgilerin kayt edilmesi, Szleme'nin 5.maddesinin 1. paragrafnn amac dorultusunda bir ahsn gzaltna alnmasnn kanunauygunluu asndan gereklidir. Bavuran hakknda kayt tutulmamas Komisyon'un szkonusukaytlarla ilgili genel gvensizlik bulgularn arlatrlan ciddi bir ihlali ortaya koymaktadr.Mahkeme, ayrca, Komisyon delegeleri nne kan jandarma tanklarn bilgileri kayt etmedekullanlan uygulamalar konusunda Komisyon'un endielerini paylamaktadr; yle ki birkimse resmi olarak belirlenen gzalt blgesinden farkl bir yerde tutulduunda veya herhangi

bir sebeple gzalt blgesinden gtrldnde kayt tutulmamaktadr. Mahkeme, gzaltndakibir kimsenin belli bir zamanda nerede olduunu tespit etmeyi salayan kaytlarntutulmamasn kabul edememektedir.

106. Ayrca, Ahmet akc'nn gzaltna alnmas hususunda tann olduu yetkililerindikkatine sunulmu olduu halde, bavurunun Komisyon tarafndan Hkmet'e sunulmasnakadar gzalt kaytlarnn incelenmesinden baka, kant aramak iin hibir giriimde

bulunulmamtr. Mahkeme, Ahmet akc'nn cesedinin bulunmas ile ilgili rapor hakkndakisoruturmann yaplmamas ile o aamada sonulanan snrl saydaki aratrma zerindeyorum yapmtr (bkz. yukardaki para. 80). Ahmet akc'nn kaybolmas hakknda, ne hzlne de anlaml bir soruturma yaplmtr.

107. Bu sebeple, Mahkeme, Ahmet akc'nn, Szleme'nin 5. maddesindeki gvencelerdentamamen yoksun braklarak yaknlarna haber verilmeden gzaltna alndna ve bu hkm

balamnda garanti altna alnan zgrlk ve kii gvenlii hakknn ihlal edildiine kararvermitir.

VI. Szlemenin 13. Maddesinin hlali ddias

108. Bavuran, erkek kardei adna ve olayn dorudan maduru olarak kendisi adna, erkekkardeinin kayboluu hakknda etkili bir i hukuk yolunun olmay konusunda ikayette


21/27

bulunmu ve Szlemenin aada gsterilen 13. maddesinin ihlal edildiini iddia etmitir.

" Bu Szleme'de tannm olan hak ve zgrlkleri ihlal edilen herkes, ihlal fiili resmi grevifa eden kimseler tarafndan bu sfatlarna dayanlarak yaplm da olsa, ulusal bir makamaetkili bir bavuru yapabilme hakkna sahiptir. "

109. Bavuran, erkek kardeinin kayboluu hakknda zamannda yaplmayan ve yzeyselsoruturma nedeni ile etkili bir i hukuk yolunun olmadn ifade etmitir. CumhuriyetSavclarnn orijinal kaytlar dorudan incelememelerine ve Cumhuriyet Savcs'nngrevsizlik kararnda, Ahmet akc'nn cesedinin terristlerle yaplan atmadan sonra

bulunduunu belirten temelsiz rapora dayanmasna atfta bulunmutur.

110. Hkmet, Aytekin Karar'na gnderme yaparak, cezai, hukuki ve idari adalet sisteminin,bavuranlar tarafndan kullanldnda etkili bir tazmin yolu sunduunu savunmutur.Hkmet'e gre, bavuran, iddialarn kendilerine iletilmesinden sonra uygun ve gerekliadmlar atan ulusal makamlarda etkili bir i hukuk yolu salamak iin ciddi bir biimdegiriimde bulunmamtr.

111. Komisyon, Cumhuriyet Savclar'nn, bavurann, kardeinin kayboluu hakkndakiiddialarn destekleyen kantlar gzard ederek veya dikkate almayarak etkili ve hzl birsoruturma yaplmad iin 13. maddenin ihlal edildii sonucuna varmtr. KomisyonDelegesi, duruma srasnda szkonusu bavuruyu, yaama hakk, kt muamele, vegneydoudaki evlerin tahrip edilmesi ile ilgili iddialarda, etkili i hukuk yollarnnsalanmad, daha da nemlisi gvenlik glerinin kusurlu olduu durumlar iin yetkilimakamlarn soruturma yapmada isteksiz ve gvenlik glerinin temelsiz iddialarn kabuletmeye meyilli olduu davalarda, Mahkeme'nin daha nce vermi olduu onbe kararnkapsam iinde ele almaya karar vermitir. Olayn en banda bavurann eine ate eden failinkimliinin tespit edilmesi ile farkllk gsteren Aytekin davas hari, btn bu davalardayetersiz soruturma prosedr ile ilgili bulgular elde edilmitir.

112. Mahkeme, Szleme'nin 13. Maddesinin, Szleme'deki hak ve zgrlklerin i hukuktakorunabilmesi iin ulusal dzeyde bir i hukuk yoluna bavurmay gvence altna aldnhatrlatmaktadr. Bylece 13. madde, Szlemeci Devletlerin szleme ile ilgilisorumluluklarna uyma biimleri konusunda, takdirin kendilerine ait olmasna ramen bir ihukuk yolu hkmnn Szleme gereince, "tartlabilir bir ikayet"le ilgilenmesini ve uygunareyi salamasn gerektirir. Szleme'nin 13. maddesi kapsamndaki sorumluluun amac

bavurann ikayetinin niteliine bal olarak deiiklik gsterir. Yine de Szleme'nin 13.maddesinin gerektirdii i hukuk yolu teoride olduu kadar uygulamada da etkili olmaldr,

zellikle de uygulama, sorumlu Devlet'in yetkililerinin fiilleri veya ihmalleri tarafndan hakszbir biimde engellenmemelidir (Bkz. Aksoy Karar, s. 2286, para. 95, 25 Eyll 1997 tarihliAydn Trkiye Karar, Raporlar 1997-VI, s. 1895-96, para. 103 ve 19 ubat 1998 tarihli KayaTrkiye Karar, Raporlar 1998-I, s. 329-30, para. 106).

113. Mahkeme, bu davada yaknlarna haber verilmeksizin gzaltna alma, kt muamele vebavurann erkek kardeinin bu olaylar srasnda ld ihtimalini kuvvetlendiren Komisyonbulgularn onaylamtr. Yaama hakknn gvence altna alnma ve ikence ile ktmuameleden korunma haklarnn nemi gznne alndnda Szlemenin 13. maddesi, ihukuk sistemi iinde mmkn olan baka bir hukuk yoluna zarar vermeden, faillerin tespitedilip cezalandrlmalarn salayacak, etkili bir soruturma yapma ve bavurann da bu

soruturmaya katlmn salama sorumluluunu Szlemeci Devletlere ykler (bkz. YaaKarar, s. 2442, para. 114).


22/27

114. Bu davada yetkililerin, bavurann erkek kardeinin kayboluu hakknda etkili birsoruturma yapma sorumluluu vard. Mahkeme, yukardaki 80. ve 106. paragraflar dikkatealarak, Taraf Devlet'in, ileriki aamalarda varolabilecek hukuk yollarnn etkinliine zararverebilecek ekilde sorumluluunu yerine getirmediini tespit etmitir.

Sonu olarak, Szleme'nin 13. maddesi ihlal edilmitir.

VII. Szlemenin 14. Ve 18. Maddelerinin hlali ddialar

115. Bavuran, erkek kardeinin kayboluunun Krt kkenli vatandalara kar srdrlenayrmc politikay sergilediini, yetkililer tarafndan srdrlen uygulamann srasylaSzleme'nin 14. ve 18. maddelerinin ihlalini oluturduunu belirtmitir. Szleme'nin 14.maddesi yledir:

"Bu Szlemede tannm olan hak ve zgrlklerden yararlanma, cinsiyet, rk, renk, dil, din,siyasal veya dier kanaatler, ulusal veya sosyal kken, ulusal bir aznla mensupluk, servet,dou veya herhangi baka bir durum bakmndan hibir ayrm gzetilmeksizin salanr."

18. madde ise yledir:

Bu szlemenin hkmleri gereince, sz edilen hak ve zgrlklere getirilen snrlamalar ancak ngrlen amalar iin uygulanabilir."

116. Komisyon, bavurann, bu hkmler altndaki iddialarnn savunulmad ve hibir ihlalortaya koymad sonucuna varmtr. Hkmet de ayn grtedir.

117. Mahkeme de, Komisyon tarafndan tespit edilen esaslarn temelinde bu hkmlerin ihlal

edilmedii sonucuna varmtr.VIII. Yetkililerin 13. Maddeyi hlal Etme Pratikleri le lgili ddialar

118. Bavuran, Szleme'nin ihlalini oluturan, byk oranda msamaha gsterilenuygulamalarn Trkiye'de varolduuna ve bu uygulamalarda varolan resmi hogrnnderecesinin, Szlemenin 13. maddesinin ihlalini oluturacak ekilde, Trkiye'ningneydousunda hukuk yollar ile ilgili sistemin tamamen etkisiz olmasna neden olduunadair kantlarn mevcut olduunu belirtmitir.

119. Hkmet, bavurann bu konudaki iddialarn reddetmitir.

120. Komisyon Delegesi, etkisiz i hukuk yollar ile ilgili bulgular kapsayan Trk davalarnailikin Mahkeme'nin nceki kararlarna atfta bulunmu olmasna ramen, Komisyon'un, henzkendi tecrbelerinin altnda byle bir uygulama tespit etmediini vurgulamtr. Ekim1999'da grevi sona eren Komisyon'un, bu tarihten nce inceledii davalar iin byle bir tespityapmasnn mmkn olabilecei de gzard edilmemelidir.

121. Mahkeme, bu davadaki delillerin incelenmesinden ve dava dosyasndaki belgelerden,yetkililerin Szleme'nin 13. maddesinin ihlalini oluturacak surette bir uygulama ierisindeolduklar konusunda karar vermek iin yeterli olmad grndedir.

IX. Szlemenin 41. Maddesinin Uygulanmas


23/27

122. Szlemenin 41. maddesi gereince,

"Mahkeme ibu Szleme ve Protokollerinin ihlal edildiine karar verirse ve lgili YksekSzlemeci Tarafn i hukuku bu ihlali ancak ksmen telafi edebiliyorsa, Mahkeme, gerektiitaktirde, hakkaniyete uygun bir surette, zarar gren tarafn tatminine hkmeder".

A- Maddi Zarar

123. Bavuran, kardeinin eine ve ocuklarna maddi tazminat denmesini talep etmitir.Bavuran, tutukluluu esnasnda Ahmet akc'dan bir stemen tarafndan alnd iddiaedilen 4.700.000 TL'ye karlk gelen 282.47 ngiliz Sterlini, Ahmet akc'nn 30.000.000civarndaki aylk kazancndan yola klarak hesaplanan gelir kayb iin 11.534.29 ngilizSterlini (S) talep etmitir.

124. Hkmet, kendi grlerine gre, ifadesi elikili ve gvenilmez olan Mustafa Engin'inbilgi kaynana bal olarak, 4.700.000 TL'nin denmesine itiraz etmitir. ld kesin olaraktespit edilmedii iin gelir kaybn demenin uygun olmayaca ve bu davada bavuruda

bulunmadklar iin, her halkarda, Ahmet akc'nn varislerine tazminat verilemeyeceibelirtilmitir.

125. Mahkeme, bavurann kendi adna ve kardei adna bavuruda bulunduunugzlemlemitir. Bu artlar altnda, Mahkeme, uygun grd taktirde, kardeinin varislerineverilmek zere, bavurana tazminat verebilir (bkz. Kurt Karar, s. 1195, para. 174).

126. 4,700,000 TL tutarndaki iddia ile ilgili olarak, Mahkeme, Komisyon'un, bir jandarmamemurunun Ahmet akc'dan para ald iddias hakknda herhangi bir tesbitte bulunmadnadikkati ekmitir. Mahkeme, bu iddiann, Ahmet akc'nn Mustafa Engin'e Diyarbakr l

Jandarma Komutanl'nda gzaltnda tutulurken, bir stemenin kendisinden para aldnsylemesinden kaynaklandn hatrlatmtr. Ayn zamanda Remziye akc da kyden birerkek ocuun kendisine, bir jandarmann Ahmet akc'dan para aldn grdnsylediini iddia etmitir. (bkz. yukardaki para. 14 ve 15). Mahkeme, bu tanklarn gvenilirolduu eklindeki Komisyon grn kabul etmi fakat, hibir tann olaya direkt olarakahit olmadna ve bakalar tarafndan sylenenlere dayandna dikkati ekmitir. Mahkeme,

bu konuda, tazminat verilmesi iin, yeterli ve dorulanm bir temelin mevcut olduukonusunda tatmin olmamtr.

127. Mahkeme itihatlar, bavurann gelir kayb ile ilgili olarak, bavurann iddia ettii zararile Szlemenin ihlal edilmesinin arasnda nedensel bir balant olmas gerektiini belirler ve

bu zarar, kazan kayb konusundaki tazminat kapsar. (bkz. dier kararlar konusunda 13Haziran 1994 tarihli Barbera, Messegue ve Jabardo spanya'ya Kar Karar, (50. madde), DiziA, no 285-C, s. 57-58, para. 16-20). Mahkeme, Ahmet akc'nn gvenlik gleri tarafndanyakalanmasnn ardndan ldn ve Devletin Szlemenin 2. maddesi gereince sorumluolduunu tespit etmitir (bkz. yukardaki para. 85). Bu artlar altnda 2. maddenin ihlali ileeine ve ocuklarna salad maddi destein kayb arasnda dorudan nedensel bir balantvardr. Mahkeme, Hkmetin, bavuran tarafndan talep edilen meblaa itiraz etmediinedikkati ekmitir. Ahmet akc'nn lm ile ilgili gelir kaybn yanstan toplam miktarnhesaplanmasnn gereki temeli ile bavuran tarafndan yaplan ayrntl aklamalara balolarak, Mahkeme, kardeinin hayattaki ei ve ocuklar adna bavurana 11,534.99 ngilizSterlini denmesine hkmetmitir.

B. Manevi Zarar


24/27

128. Bavuran, daha nceki yasa d gzaltna alma, ikence ve etkili bir soruturmannyaplmad durumlar iin verilen tazminatlara atfta bulunarak, kardeinin Szlemenin ihlaliile ilgili olarak maruz kald manevi zarar iin 40.000 ngiliz Sterlini talep etmitir.

129. Hkmet, tazminatn bavuranlar zenginletirmek iin bir ara haline getirilmemesigerektiini ve kurban ile bavurann yalarnn, sosyal durumlarnn olduu kadar blgenin de

sosyoekonomik artlarnn gznnde bulundurulmas gerektiini ifade etmitir. Hkmetingrne gre, bavuran tarafndan iddia edilen miktarlar demenin gerekesi yoktur.

130. Mahkeme, Kurt Trkiye'ye Kar Karar'nda (s.1195, para. 174-75), bavurann olunungzaltnda iken kaybolmas hakknda Szlemenin 5. ve 13. maddelerinin ihlal edilmesindendolay, bavurana, olu ve varislerinin adna 15.000 ngiliz Sterlini denmesine karar verdiinive Mahkeme'nin 3. ve 13. maddelerin ihlal edildii kararna neden olan zel artlardan dolay

bavurann kendi adna 10.000 ngiliz Sterlini denmesine hkmettiini hatrlatmtr. Budavada, Mahkeme, 5. ve 13. maddelerin ihlaline ek olarak, 2. madde ile gvence altna alnanyaam hakknn ihlal edildiine ve 3. maddeye aykr olarak da iddete maruz kaldna kararvermitir. Trkiye'nin gneydousundaki davalarda daha nce verilen tazminat hkmlerine

deinerek, (bkz. 3. madde ile ilgili olarak, Aksoy Karar, s. 2289-90, para. 113, Aydn Karar, s.1903. para. 131, Tekin Karar, s. 1521-22, para 77; ve 2. madde ile ilgili olarak Kaya Karar, s.333, para. 122, 27 Temmuz 1998 tarihli Gle Trkiye Karar, Raporlar 1998-IV, S. 1734,

para. 88, 28 Temmuz 1998 tarihli Ergi Trkiye Karar, Raporlar 1998-IV, s. 1785, para. 110,Yaa Karar, s. 2444-45, para. 124 ve Mahkeme'nin resmi raporlarnda yaynlanacak olan 20Mays 1999 tarihli Our Karar, s....., para. 98), ve bu davann artlarna bal olarak,Mahkeme, manevi zarar konusunda bavurana kardeinin varisleri adna 25.000 ngiliz Sterlini(S), verilmesine hkmetmitir. Bavuran hakknda Mahkeme, 3. maddenin ihlal edilmediinekarar vermitir (bkz. yukardaki 99. paragraf). Fakat, Mahkeme tarafndan tespit edilen ihlallerkonusunda phesiz zarara maruz kalmtr ve Szlemenin 41. maddesinin anlamdorultusunda "zarar gren taraf" olarak nitelendirilebilir. hlallerin ciddiyetine ve hakkaniyeteuygun olarak bavurana 2,500 ngiliz Sterlini verilmesine karar verilmitir.

C. Yarglama Masraflar

131. Bavuran, yarglama masraflar iin toplam 32,205.17 ngiliz Sterlini talep etmitir. Bumeblaa, Ankara'da ve Strazburg'da Komisyon Delegeleri nnde ve Strazburg'da MahkemeHeyeti nndeki durumalara katlm masraflar da dahildir. Krdistan nsan HaklarProjesi'nin (KHRP) ngiltere'deki hukuk ekibi ve Trkiye'deki avukatlar ve bavuran arasndairtibat salad iin 3,520 ngiliz Sterlini ve Trkiye'deki avukat tarafndan yrtlen ileriin 3600 ngiliz Sterlini talep edilmitir. Bavuran, yasal kesinlii salamak ve gelecekteki

bavuru sahiplerine ve temsilcilerine yardmc olmak iin, Mahkeme'nin, karar verilentazminat hakknda ya da en azndan talep edilen meblalardan ayrlnmas konusunda sebepgstermesini istemitir.

132. Hkmet, ilevi hakknda tam olarak detay sunulmayan KHRP iin tazminat verilmesineitiraz etmitir. Yabanc avukatlar konusunda yksek meblalarda tazminat verilmesine itirazedilmi ve Trkiye'deki avukatlar tarafndan yaplan i iin istenen meblan, ulusal dzeydeuygulanan oranlarla, zellikle de Kurt davasndaki Trk avukatlarn talep ettii 25 ngilizSterlini saat creti ile yabanc avukatlarn talep ettii 60 ngiliz Sterlini saat cretikarlatrldnda, aradaki farkn fahi olduu belirtilerek bu konuda da itiraz edilmitir.Ayrca, bavurann avukatlarnn dier davalarda faydalanmalar iin, itihat incelemesi ve

analizi yapma konusunda sorumlu olmadklarn belirtmilerdir.

133. Masraflar ile ilgili iddialar konusunda, Mahkeme, adil ekilde karar vererek ve bavuran


25/27

tarafndan sunulan iddialarn detaylar ile ilgili olarak, 20,000 ngiliz Sterlini'ninuygulanabilecek dier vergiler ile birlikte, Avrupa Konseyi'nden alnan 7,000 Fransz Frangadli yardm dldkten sonra denmesine karar vermitir.

C. Gecikme Faizi

134. Mahkeme, bu kararn verildii tarihte, ngiltere'de uygulanan % 7.5 yllk yasal faizorann uygulamaya karar vermitir.

BU SEBEPLERDEN DOLAYI, MAHKEME

1. Hkmetin ilk itirazlarn oybirliiyle reddetmitir.

2. Oybirliiyle Szleme'nin 2. maddesinin ihlal edildiine karar vermitir.

3. Bavurann kardei ile ilgili olarak, oybirliiyle Szleme'nin 3. maddesinin ihlal edildiinekarar vermitir.

4. Bavuran ile ilgili olarak, 3'e kar 14 oyla Szleme'nin 3. maddesinin ihlal edilmediinekarar vermitir.

5. Oybirliiyle Szleme'nin 5. maddesinin ihlal edildiine karar vermitir.

6. 1'e kar 16 oyla Szleme'nin 13. maddesinin ihlal edildiine karar vermitir.

7. Oybirliiyle Szleme'nin 14. maddesinin ihlal edilmediine karar vermitir.

8. Oybirliiyle Szleme'nin 18. maddesinin ihlal edilmediine karar vermitir.

9. Oybirliiyle;

(a) Taraf Devletin, bavurana, ay iinde, aadaki meblalar deme gnnde geerli dvizkurundan Trk Lirasna evirerek demesine karar vermitir;

(i) maddi zarar olarak, 11,534 (Onbirbin beyz otuzdrt) ngiliz Sterlini (S) ve 29(yirmidokuz) Peni, kardeinin sa kalan ei ve miraslar iin bavuran tarafndan alnacaktr.

(ii) manevi zarar olarak, 25,000 (yirmibe bin) S, bu mebla kardeinin miraslar iin

bavuran tarafndan alnacaktr ve manevi zarar olarak bavuran iin 2,500 (ikibin beyz) S.

(b) Yukarda bahsedilen aylk srenin almas halinde demeye kadar yllk olarak % 7.5orannda basit faiz uygulanr.

10. 5'e kar 12 oyla

(a) Taraf Devlet'in, bavurana, ay iinde, yarglama masraf olarak, uygulanabilecek KatmaDeer Vergisi ile birlikte 20,000 (yirmi bin) S'den 7,000 (yedi bin) Fransz Frankn bu kararnyaynland tarihte geerli kurdan S'ne evirerek karp deyecektir.

(b) Yukarda bahsedilen aylk srenin almas halinde demeye kadar yllk olarak % 7.5orannda basit faiz uygulanr.


26/27

11. Adil tatmin hakknda bavurann taleplerinin geri kalan ksmn oybirliiyle reddetmitir.

ngilizce ve Franszca olarak hazrlanm olup, 8 Temmuz 1999 tarihinde Strazburg'da nsanHaklar Binas'nda halka ak bir durumada tefhim edilmitir.

mza: Luzius WILDHABER

imza: Maud DE BOER-BUQUICCHIO Bakan

Sekreter Yardmcs

Szleme'nin 45. Maddesinin 2. Paragraf ve Mahkeme Tzn 74. Maddesinin 2. Paragrafgereince, aadaki ksmi muhalefet erhleri bu karara ek olarak sunulmutur:

(a) Sn. Jungwiert ve Sn. Fischbach'n da katldklar Bayan Thomassen'in ksmi muhalefeterhi;

(b) Sn. Glckl'nn ksmi muhalefet erhi

L.W.

M.B.

JUNGWIERT VE FISCHBACH'IN DA KATILDIKLARI HAKM THOMASSEN'NKISM MUHALEFET ERH

ounluk, bavuran ile ilgili olarak Szlemenin 3. Maddesinin ihlal edilmedii grndedir.

Ben bu gr paylamyorum ve oyumu ihlal ynnde kullanyorum.

Hkmet, kaybolma, iddet ve bavurann erkek kardeinin lmnden sorumludur. Bavuran,erkek kardeinin gvenlik gleri tarafndan gzaltnda tutulduu sre iinde ikence grmesihakknda Hkmet'in sorumlu tutulabilecei konusunda ikna olmutur; ki bu artlar altndaolduka makuldur. Daha sonra, bavurann erkek kardei ortadan kaybolmutur. Hkmet,

bavurann bilgi edinme abalarna karlk vermemi ve hatta gzaltna alndn reddetmitir.Bavurann erkek kardeinin l olarak bulunduu iddia edildiinde, Hkmet, belirli bir sresonra, arpmada ldn iddia etmitir. Buna ramen, kimliinin tespit edilmesi veya definilemleri iin aile ile temas kurulmamtr. Bavurann, kardeinin akibetni renmek iingsterdii btn abalar yetkililer tarafndan gzard edilmitir; bu yzden be buuk yldan

uzun bir sre boyunca phe ve zntye terkedilmitir. Byle bir davada, kardeinin TrkHkmeti tarafndan insanlk d bir muameleye maruz brakldna inandn dnyorum.

ounluk, kaybolan bir ahsn aile bireylerinin, duygusal knt yaamas madurunakrabalar iin kanlmaz bir sonu olduu iin, Szleme'nin 3. Maddesinin ihlal edilmesiiin yeterli olmadn belirtmitir. Aile bireylerinden birinin madur olup olmamas,ounluun grne gre, bavurann zntsne duygusal kntden farkl bir boyutkazandracak zel faktrlerin varlna bal olacaktr (kararn 98. paragraf). Bu kriterlerinesasna girmeden bu davada sz konusu kriterlerin varolmad konusunda ikna olmadm.

Kararda, ounluk, Mahkemenin kaybolan bir ahsn annesi ile ilgili olarak 3. Maddenin ihlal

edildiine karar verdii Kurt Davas ile ( bkz. Kurt Karar ) bu dava arasnda farkllkolduunu iddia etmektedir. Olunun yakalandn gren ve yetkililerin ihmalkarl nedeniyle,akibeti konusunda haber alamamasnn dayanlmaz bir ac olduu aktr. Fakat, bir aabey de


27/27

kardeinin kaderinin belirsizlii nedeniyle, ayn acy hissedebilir. Ayrca, bavurann kendiailesi ile birlikte farkl bir yerde yaamas nedeniyle gvenlik glerinin kardeinigtrdklerinde orda bulunmamasna kararda deinilmi olmasn inandrc bulmuyorum.Babas, 22 Aralk 1993 tarihli dilekesini Diyarbakr Devlet Gvenlik Mahkemesi'ne sunduuiin, bavurann birok dileke sunarken ve yetkililere soru yneltirken asl yk tamadnnne srlmesini inandrc bulmuyorum. Bavuran ile ilgili olarak, kardeinin ortadan

kaybolduu andan itibaren, yetkililere soru yneltmesi ve bavuruda bulunmas veMahkememize onun bavuruda bulunmasndan daha ok etkilendim.

Trk Hkmeti en ciddi insan hakk ihlali; yaama hakkna sayg konusunda sorumlubulunmutur. Dahas, bavuran, be buuk yldan fazla bir sre ile belirsizlik, phe veendieye terk etmitir. Byle davranarak, bavurann hislerini ve bana gelenleri renmeabalarn zalimce gzard etmitir. Kardeinin yaama hakkna sayg gsterme sorumluluunuyerine getirmemesinin dnda, Hkmet, ayrca, ihmalkarlklar ve davranlar sonucunda

bavurann uzun bir sre maruz kald endie ve sknt konusunda sorumlu tutulmaldr.Bavuran ile ilgili olarak, bu faktrlerin 3. maddenin ihlal edildiine karar verilmesi iinyeterli olduu grndeyim.

HAKM GLCKL'NN KISM MUHALEFET ERH

(eviri)

Aadaki baz nedenlerden dolay ounluun grn paylamadm zlerek belirtmekistiyorum.

Ergi Trkiye Karar'ndaki ksmi muhalefet erhinde de belirttiim gibi, (28 Temmuz 1998tarihli karar,Hkm ve Karar Raporlar 1998-IV), Mahkeme, lm hakknda etkili ve yeterli

bir soruturma yaplmadn ileri srerek Szlemenin 2. Maddesinin ihlal edildiine kararverdiinde, Szlemenin 13. maddesi balamnda farkl konularn ortaya kt grndedeilim; nk sz konusu lm hakknda etkili ve yeterli bir soruturma yaplmamas, hem 2.madde hem de 13. madde balamnda bavurann ikayetlerinin temelini oluturmaktadr. Bu

balamda, Kaya Trkiye Karar'ndaki muhalefet erhime ( 19 ubat 1998 tarihli karar,Raporlar 1998-1) ve konu hakknda Komisyon'un ounluunun paylat gre atfta

bulunuyorum. (Aytekin Trkiye Karar, bavuru no 22880/93, 18 Eyll 1997; Ergi TrkiyeKarar, bavuru no 23818/94, 20 Mays 1997; Yaa Trkiye Karar, bavuru no 22495/93, 8

Nisan 1997).

Documents

ÇAKICI / TÜRKİYE DAVASI