CamNangLLD Va KyNangSong Cho CN

Vietnam

Cm nangLUT LAO NG & K NNG SNG CHO CNG NHN

Cm nang Lut Lao ng v K nng sng cho cng nhn do Better Work Vit Nam thc hin

vi s h tr ca cc Chuyn vin t vn, Better

Work Vit Nam. Cc phn Sc khe sinh sn,

Sc khe b m v em b v Phng nga HIV/AIDS do bc s on Ngc Dip, Chuyn gia sc

khe sinh sn v cng ng, bin tp.

Cm nangLUT LAO NG & K NNG SNG

CHO CNG NHN

LI NI UCm nang Lut lao ng v k nng sng cho cng nhn do Better Work Vit Nam bin son l ti liu o to cng nhn

do Qu Levi Strauss Foundation ti tr cho Better Work Vit

Nam. Chng trnh nhm nng cao nhn thc v quyn v

trch nhim ca cng nhn lin quan n Lut Lao ng v

trang b hiu bit v thc hnh cc k nng sng.

Cm nang bao gm hai phn chnh Lut Lao ng 2012 v

K nng sng.

Lut Lao ng 2012 tp trung vo cc quyn v trch nhim ca cng nhn lm vic trong ngnh may mc v ngnh giy,

cc iu lut lin quan n hp ng lao ng, thi gian lm

vic, lng v phc li, k lut lao ng, an ton v v sinh

lao ng v cc vn lin quan n cng nhn n, cng

nhn cha thnh nin v cao tui. Mt s iu lut c km

theo v d nhm gip cng nhn hiu r hn cch vn dng

cc iu lut ny trong hon cnh thc t.

K nng sng bao gm cc ch v Sc khe sinh sn, Chm sc sc khe b m v em b, Phng nga HIV/AIDS v An ton phng chng chy n. y cng l cc ch

o to ph bin cho cng nhn ti nh my do Better

Work Vit Nam thc hin. Trong tp cm nang, cc ch

ny c gii thiu c th hn nhm gip cng nhn c th

c hiu v vn dng.

Cm nang c pht min ph cho cng nhn tip theo cc

lp hng dn do Better Work Vit Nam thc hin cho cc

nh my.

MC LCLUT LAO NG 2012

1. Quyn v ngha v ca ngi lao ng 2

2. Hp ng lao ng 3

3. i thoi ti ni lm vic 14

4. Thng lng tp th 15

5. Tha c lao ng tp th 17

6. Tin lng 19

7. Thi gi lm vic 24

8. Thi gi ngh ngi 25

9. K lut lao ng 29

10. An ton v v sinh lao ng 33

11. Cng nhn n 38

12. Cng nhn cha thnh nin 39

13. Cng nhn cao tui 40

14. Cc bo him bt buc 41

15. Cng on 42

16. Gii quyt tranh chp lao ng 43

17. nh cng 46

K NNG SNG1. Sc khe sinh sn 50

2. Sc khe b m v em b 65

3. Phng nga HIV/AIDS 91

4. An ton phng chy v cha chy 98

Lut Lao ng 2012

1. QUyN v NGHA v CA NGI LAO NG

A - CC QUyN CA CNG NHN (iu 5)1. c lm vic, t do hc ngh, nng cao trnh v khng b phn

bit i x v mt gii tnh nam hay l n, dn tc, ly d hay c thn,

lm m hay lm b n thn, c ang nhim HIV khng, tn gio no,

v c b khuyt tt khng

2. c hng lng ph hp vi trnh v kinh nghim ngh nghip

trn c s tha thun vi nh my, c bo h lao ng, lm vic

trong iu kin bo m v an ton lao ng, v sinh lao ng; ngh

theo ch , ngh hng nm c lng v c hng phc li tp th

3. Thnh lp, gia nhp, hot ng cng on, t chc ngh nghip v t

chc khc theo quy nh ca php lut; yu cu v tham gia i thoi

vi nh my, thc hin quy ch dn ch v c tham vn ti ni lm

vic bo v quyn v li ch hp php ca mnh; tham gia qun l

theo ni quy ca nh my

4. n phng chm dt hp ng lao ng theo quy nh ca php lut

5. nh cng

B - CC NGHA v CA CNG NHN (iu 5)1. Thc hin hp ng lao ng v tha c lao ng tp th

2. Chp hnh k lut lao ng, ni quy lao ng, tun theo s iu hnh

hp php ca ngi s dng lao ng

3. Thc hin cc quy nh ca php lut v bo him x hi v php lut

v bo him y t

2. Hp NG LAO NG

Cng nhn trc khi bt u lm vic ti nh my, s nhn c mt vn

bn gi l Hp ng lao ng. y l vn bn tha thun gia nh my

v cng nhn v cng vic, tin lng, iu kin lm vic, quyn v ngha

v ca cng nhn v ca nh my (iu 15).

gip nh my lm hp ng lao ng, cng nhn cn cung cp tn tui,

gii tnh, ni c tr v tm tr, trnh hc vn, trnh tay ngh, tnh

trng sc khe hay cc thng tin lin quan v kinh nghim cng vic ca

mnh cho nh my. Hp ng lao ng c gim c nh my v cng

nhn cng k v lm thnh 2 bn, cng nhn s gi 1 bn v nh my gi

1 bn. Vic thc hin v k kt hp ng l da trn s t nguyn, bnh

ng, trung thc v hp tc (iu 16 & 17).

Nh my c th yu cu cng nhn np bn gc ca chng minh nhn dn,

vn bng tt nghip, chng ch v.v kim tra h s nhng ngay sau

s tr li cho cng nhn (iu 20).

Khi nhn hp ng lao ng, phi c k chc chn rng hp ng c

cc thng tin quan trng nh loi hp ng, tn v a im ca nh my,

thng tin ca cng nhn, tn cng vic v ni lm vic, mc lng c

nhn hng thng, ngy c nhn lng, hnh thc nhn lng l tin mt

hay qua my rt tin, cc khon tin ph cp, tin lm thm gi, ch

nng bc hay tng lng, thi gian lm vic v ngh ngi, trang b bo h

lao ng, mc ng bo him x hi v bo him y t ca c nh my v

cng nhn trong mt thng, cc ngy ngh l, trang b bo h lao ng v.v

(iu 23).

2 Lut lao ng Lut lao ng 3

A - CC LOI Hp NG LAO NGC 3 loi hp ng lao ng (iu 22):

1. Hp ng lao ng khng xc nh thi hn

2. Hp ng lao ng xc nh thi hn trong khong t 12 n 36

thng. Nh my ch c k 2 ln cho loi hp ng lao ng ny.

Nu cng nhn ng tip tc lm vic, nh my s thc hin hp

ng lao ng khng xc nh thi hn cho cng nhn

3. Hp ng lao ng c thi hn di 12 thng (thng gi l hp

ng thi v). Nh my khng c s dng hp ng thi v

yu cu cng nhn lm nhng cng vic c tnh cht thng xuyn t

12 thng tr ln, tr trng hp phi thay th cng nhn khc ngh

thai sn, m au, tai nn lao ng hoc ngh vic tm thi

Hp ng c th km theo mt vn bn c gi l ph lc hp ng

quy nh chi tit mt s ni dung trong hp ng lao ng hoc sa i,

b sung thng tin cho hp ng lao ng nu cn (iu 24).

B - THI GIAN TH vIC (iu 27)Thng thng, cng nhn s qua mt thi gian th vic ti nh my trc

khi bt u c c hp ng lao ng chnh thc. Nh my v cng nhn

cng s k kt mt hp ng lao ng th vic c th bng vn bn hoc

li ni. C hai bn c th tha thun cc iu kin cho hp ng ny. Ty

theo tnh cht cng vic m thi gian th vic s khc nhau:

1. Khng qu 6 ngy lm vic cho cng vic gin n

2. Khng qu 30 ngy cho cng vic cn trnh k thut trung cp,

cng nhn k thut, nhn vin nghip v

3. Khng qu 60 ngy cho cng vic cn trnh k thut cao ng

tr ln

Cng nhn ch th vic trong 1 ln v mc lng trong thi gian ny t nht

l bng 85% mc lng cho cng cng vic. Sau khi hon tt thi gian th vic, nh my s thng bo cho cng nhn v kt qu th vic. Nu t yu

cu cng vic, hp ng lao ng s chnh thc c thc hin theo nh

cc iu kin c ghi trong hp ng.

V d: Lng c bn ca cng nhn may cng on A l 2.600.000

ng/thng. Hoa l cng nhn mi v c phn cng lm cng on

A, trong thi gian th vic, mc lng t nht Hoa s c nhn l:

2.600.000 ng x 85% = 2.210.000 ng

C - CHUyN SANG LM CNG vIC KHC SO vI Hp NG LAO NG (iu 31)

Ty theo tnh hnh sn xut, nh my c th yu cu cng nhn sang lm

cng vic mi khc. Nh my s thng bo cho cng nhn t nht 3 ngy

lm vic v thi hn cho cng nhn lm cng vic mi l khng qu 60 ngy

lm vic cng dn trong 1 nm. Cng nhn s c tr lng theo cng

vic mi.

Nu tin lng ca cng vic mi thp hn tin lng ca cng vic c th

cng nhn vn c nhn tin lng ca cng vic c trong thi hn 30

ngy lm cng vic mi. Tin lng ca cng vic mi t nht phi bng

85% mc lng ca cng vic m cng nhn lm trc nhng khng thp hn mc lng ti thiu vng p dng ti thi im .


V d: Hoa ang lm cng nhn may mt nh my thnh ph H

Ch Minh vi mc lng c bn l 2.600.000 ng/thng. Hoa c

nh my ngh chuyn sang lm cng nhn ph chuyn may trong 2

thng vi mc lng c bn l 2.350.000 ng/thng. Mc lng ti

thiu thnh ph H Ch Minh do Chnh ph quy nh hin ang l

2.350.000 ng/thng. Do , mc lng m Hoa s c nhn cho

cng vic mi trong 2 thng l:

Thng th nht: 2.600.000 ng

Thng th hai: 2.350.000 ng

D - TM HON Hp NG LAO NG Hp ng lao ng c th c tm hon khi cng nhn phi thc hin

ngha v qun s, cng nhn n mang thai c xc nhn ca c quan y t

chng nhn tip tc lm vic s nh hng xu n thai nhi, cng nhn b

tm gi, tm giam theo php lut t tng hnh s, cng nhn chp hnh

bin php a vo trng gio dng, c s cai nghin hay gio dc bt

buc (iu 32).

Sau khi ht thi hn tm hon hp ng lao ng, trong thi hn 15 ngy,

cng nhn phi c mt ti ni lm vic v nh my phi nhn cng nhn

vo lm vic (iu 33).

E - HT HN Hp NG (iu 22)Nu cng nhn ang c hp ng lao ng xc nh thi hn hay hp ng

lao ng thi v v hp ng ny ht hn m cng nhn vn tip tc lm

vic, trong thi hn 30 ngy k t ngy hp ng lao ng ht hn c hai

bn phi k hp ng lao ng mi.

Nu nh c hai bn khng k hp ng lao ng mi trong vng 30 ngy

k t khi hp ng ht hn, th hp ng xc nh thi hn 12 - 36 thng

s tr thnh hp ng lao ng khng xc nh thi hn v hp ng lao

ng c thi hn di 12 thng s thnh hp ng lao ng c thi hn

24 thng.

G - CHM DT Hp NG LAO NG (iu 36)Cc trng hp chm dt hp ng lao ng bao gm:

1. Cng nhn hon thnh cng vic theo hp ng lao ng c xc

nh thi hn hay hp ng lao ng thi v. Nu cng nhn l cn

b cng on khng chuyn trch ang trong nhim k cng on khi

ht hn hp ng lao ng th c gia hn hp ng lao ng cho

n khi ht nhim k cng on

2. Nh my v cng nhn tha thun chm dt hp ng lao ng

3. Khi cng nhn n tui ngh hu (nam 60 tui v n 55 tui)

v c s nm ng bo him x hi

4. Cng nhn vi phm php lut, b kt n t giam, t hnh, hay b cm

lm cng vic ghi trong hp ng lao ng theo bn n, theo quyt

nh ca ta n

5. Cng nhn b mt tch hay cht, b ta n tuyn b mt nng lc hnh

vi nhn s

6. Gim c hay i din nh my cht hoc mt tch, b ta n tuyn b

mt nng lc hnh vi nhn s

7. Cng nhn b k lut sa thi

8. Cng nhn n phng chm dt hp ng lao ng


9. Nh my n phng chm dt hp ng lao ng

10. Nh my thay i c cu, cng ngh hoc v l do kinh t hoc do st

nhp, hp nht, chia tch doanh nghip, hp tc x

H - QUyN N pHNG CHM DT Hp NG LAO NG CA CNG NHN (iu 37)

Nu cng nhn ang trong thi gian lm vic ti nh my theo hp ng

lao ng xc nh thi hn hay hp ng lao ng thi v, cng nhn c

quyn chm dt hp ng lao ng vi nh my, nu:

1. Khng c b tr ng cng vic, a im v iu kin lm vic

tha thun trong hp ng lao ng

2. Khng c tr lng y v ng ngy quy nh nh tha

thun trong hp ng lao ng

3. B ngc i, quy ri tnh dc, cng bc lao ng

4. Hon cnh gia nh kh khn

5. c bu lm nhim v chuyn trch c quan dn c hoc c b

nhim gi chc v trong b my nh nc

6. ang mang thai phi ngh vic theo yu cu ca bc s

7. au m hay b tai nn ang iu tr trong 90 ngy lin tc i vi

cng nhn lm vic theo hp ng lao ng xc nh thi hn v mt

phn t thi hn hp ng i vi cng nhn lm vic theo hp ng

lao ng thi v hoc cng vic c thi hn 12 thng. Cng nhn ch

c chm dt hp ng nu sau thi gian ngh bnh m vn cha

hi phc

Khi quyt nh chm dt hp ng lao ng vi nh my, cng nhn phi

thng bo cho nh my quyt nh ca mnh theo cc thi hn sau:

1. Trc 3 ngy lm vic cho cc trng hp (1), (2), (3), v (7)

2. i vi trng hp (4) v (5), nu c hp ng thi v, thng bo cho

nh my trc 3 ngy lm vic. Nu c hp ng xc nh thi hn,

thng bo cho nh my trc 30 ngy

3. Trng hp cng nhn n mang thai, thi hn thng bo cho nh

my s ty thuc vo thi hn yu cu ngh vic ca bc s (iu 156)

4. Trc 45 ngy, nu hp ng lao ng l hp ng lao ng khng

xc nh thi hn

Nu khng thc hin ng thi hn bo trc cho nh my, cng nhn s

phi bi thng cho nh my mt khon tin tng ng tin lng ca

mnh cho nhng ngy khng bo trc cho nh my.

I - QUyN N pHNG CHM DT Hp NG LAO NG CA NH My (iu 38)

Nh my c quyn chm dt hp ng lao ng ca cng nhn vi nhng

trng hp sau:

1. Cng nhn thng xuyn khng hon thnh cng vic theo hp ng

lao ng

2. Cng nhn m au, tai nn trong thi gian lin tc 12 thng i vi

hp ng lao ng khng xc nh thi hn, 6 thng i vi hp ng

xc nh thi hn, v qu na thi hn hp ng i vi hp ng

thi v

3. Thin tai, ha hon hoc nhng l do bt kh khng khc theo quy

nh ca php lut, m nh my buc phi thu hp sn xut v gim s

lng cng nhn


4. Sau thi hn 15 ngy, k t ngy tm hon hp ng lao ng nhng

cng nhn khng tr li lm vic

Khi mun chm dt hp ng lao ng vi cng nhn, nh my phi bo

trc cho cng nhn theo cc thi hn sau:

1. 3 ngy lm vic i vi hp ng lao ng thi v, hoc vi trng

hp (2)

2. 30 ngy i vi hp ng lao ng xc nh thi hn

3. 45 ngy i vi hp ng lao ng khng thi hn

Tuy nhin, nh my khng c n phng chm dt hp ng vi cc

trng hp sau (iu 39):

1. Cng nhn ang m au, tai nn lao ng, bnh ngh nghip ang

iu tr theo quyt nh ca c quan y t, tr trng hp cng nhn

m au, tai nn trong thi gian lin tc 12 thng i vi hp ng lao

ng khng xc nh thi hn v 6 thng i vi hp ng xc inh

thi hn v qu na thi hn hp ng i vi hp ng thi v

2. Nhng trng hp khc c nh my ng

3. Cng nhn ang ngh php nm hay ngh vic ring c nh my

ng

4. Cng nhn n kt hn, mang thai, ngh thai sn, nui con di 12

thng tui

5. Cng nhn n ngh vic hng ch thai sn (sy thai, no thai, ht

thai, thai cht lu, nhn con nui di 4 thng tui) theo quy lut

ca php lut v bo him x hi

K - TrCH NHIM CA NH My KHI CHM DT Hp NG LAO NG (iu 47)

1. Thng bo bng vn bn cho cng nhn t nht trc 15 ngy hp

ng lao ng xc nh thi hn ht hn

2. K t ngy chm dt hp ng lao ng, trong thi hn 7 ngy lm

vic, nh my v cng nhn phi thanh ton y cc khon lin

quan n quyn li ca hai bn. Trng hp c bit c th ko di,

nhng khng qu 30 ngy

3. Nh my phi hon thnh th tc xc nhn v tr li s bo him x

hi v cc giy t khc m nh my gi li cho cng nhn

4. Nu nh my gii th, ph sn, th tt c ch lng v phc li ca

cng nhn s c u tin thanh ton tin lng, tr cp thi vic,

bo him x hi, bo him y t, bo him tht nghip v cc quyn li

khc ca ngi lao ng theo tha c lao ng tp th v hp ng

lao ng c k kt

L - Tr Cp THI vIC (iu 48)Nh my c trch nhim tr tr cp thi vic l mi nm na thng tin

lng cho cng nhn lm vic thng xuyn t 12 thng tr ln khi hp

ng lao ng chm dt theo cc quy nh sau:

1. Cng nhn hon thnh cng vic theo hp ng lao ng c xc

nh thi hn hay hp ng lao ng thi v. Nu cng nhn l cn b

cng on khng chuyn trch ang trong nhim k cng on khi ht

hn hp ng lao ng th c gia hn hp ng lao ng cho n

khi ht nhim k cng on

2. Nh my v cng nhn tha thun chm dt hp ng lao ng


3. Cng nhn vi phm php lut, b kt n t giam, t hnh, hay b cm

lm cng vic ghi trong hp ng lao ng theo bn n, theo quyt

nh ca ta n

4. Cng nhn b mt tch hay cht

5. Gim c hay i din nh my cht hoc mt tch

6. Cng nhn n phng chm dt hp ng lao ng

7. Nh my n phng chm dt hp ng lao ng

Thi gian lm vic tnh tr cp thi vic l bng tng thi gian cng

nhn lm vic cho nh my tr i thi gian tham gia ng bo him

tht nghip ca cng nhn v thi gian lm vic c nh my chi tr

tr cp thi vic.

Tin lng tnh tr cp thi vic l tin lng bnh qun theo hp ng

lao ng ca 6 thng lin tc trc khi cng nhn ngh vic.

V d: Lan lm vic cho cng ty B t u thng 6 nm 2007 n thng

8 nm 2013 th Lan lm n xin ngh vic. T u nm 2013, tin

lng trong hp ng ca Lan l 3.200.000 ng/thng. S tin tr

cp thi vic cng ty B phi thanh ton cho Lan l 1 thng lng tng

ng vi 3.200.000 ng/thng.

Thi gian lm vic t u thng 6 nm 2007 n cui thng 12 nm

2008 l 19 thng c tnh trn thnh 2 nm nn Lan c hng 1

thng lng thi vic.

T u nm 2009, do cng ty v ngi lao ng c ng tin bo him

tht nghip nn Lan s c hng tr cp tht nghip tnh t u

nm 2009 v t thi gian ny cng ty khng cn thanh ton tr cp

thi vic cho cng nhn.

M - Tr Cp MT vIC (iu 49)Nh my tr tr cp mt vic cho cng nhn lm vic thng xuyn

trong 12 thng tr ln nhng b mt vic lm do nh my thay i c cu,

cng ngh, v l do kinh t, sp nhp hoc chia tch doanh nghip. Mc tr

mi nm lm vic l 1 thng tin lng, nhng t nht phi bng 2 thng

tin lng.

Thi gian lm vic tnh tr cp mt vic lm l tng thi gian cng nhn

lm vic cho nh my tr i thi gian tham gia ng bo him tht

nghip ca cng nhn v thi gian lm vic c nh my chi tr tr

cp thi vic.

Tin lng tnh tr cp mt vic lm l tin lng bnh qun theo hp

ng lao ng ca 6 thng lin tc trc khi cng nhn ngh vic.

V d: Do tnh hnh sn xut kh khn nn cng ty N tin hnh gim

cng nhn. Hong v Minh l hai trong s cc cng nhn trong danh

sch gim. Mc lng m Hong v Minh ang hng t u nm

2013 l 3.500.000 ng/thng.

Hong lm cho cng ty t thng 5 nm 2008 v tham gia bo him

tht nghip t thng 1 nm 2009. Do , khi ngh vic Hong c

hng tr cp mt vic l 2 thng lng l 7.000.000 ng.

Minh lm cho cng ty t thng 1 nm 2005, nn khi ngh vic Minh

c nhn 4 thng lng l 14.000.000 ng.

3.


3. I THOI TI NI LM vIC

to iu kin cho vic ci thin iu kin lm vic, vic thc hin hp

ng lao ng, tha c lao ng, ni quy lao ng, quy ch v cam kt,

yu cu i vi nh my, v.v, i din ca tp th lao ng s tham gia

i thoi vi nh my nh k 3 thng mt ln hay theo yu cu ca hai

bn (iu 63, 64, 65).

Ngoi ra, nh my phi cung cp thng tin cho cng nhn cng nhn

c bit, c tham gia kin v c quyt nh v cc ni dung c

th sau:

Ni dung nh my phi cng khai nh k hoch v tnh hnh sn xut

kinh doanh, cc ni quy, quy ch v quy nh, tha c lao ng tp

th, trch lp v s dng qu khen thng, trch np kinh ph cng

on, ng bo him x hi, bo him y t v bo him tht nghip

Ni dung cng nhn c tham gia kin nh xy dng hoc sa i

cc ni quy, quy ch, quy nh v tha c lao ng tp th; gii php

tit kim chi ph v nng cao nng sut v an ton lao ng; quy trnh

x l k lut v trch nhim vt cht

Ni dung cng nhn quyt nh nh giao kt, thc hin, sa i v

chm dt hp ng lao ng; ni dung thng lng tha c lao

ng tp th; gia nhp hay khng gia nhp cng on; tham gia hay

khng tham gia nh cng

4. THNG LNG Tp TH

Tp th lao ng cn c th thc hin thng lng tp th nh tho lun

v m phn vi nh my trn c s bnh ng, hp tc, cng khai v minh

bch thng lng v tin lng, tin thng tr cp v nng lng,

thi gi lm vic v thi gi ngh ngi, lm thm gi, ngh gia ca, bo m

vic lm cho ngi lao ng, an ton v v sinh lao ng, ni quy lao ng,

v.v (iu 67, 70).

Mc ch ca thng lng tp th l xy dng quan h lao ng hi ha,

n nh v tin b, xc lp cc iu kin lao ng mi tin hnh k kt

tha c lao ng tp th, v gii quyt nhng vng mc kh khn trong

vic thc hin quyn v ngha v ca c hai bn (iu 66).

C hai bn nh my v tp th cng nhn u c quyn yu cu thng

lng tp th, v khng c t chi khi c mi thng lng. Trong

thi hn 7 ngy lm vic, k t ngy nhn yu cu thng lng, hai bn

tha thun thi gian bt u hp thng lng. Trong trng hp c s

tr hon vic hp thng lng, thi im mi cho vic hp thng lng

khng qu 30 ngy k t ngy nhn c yu cu thng lng. Nu c s

t chi ca mt trong hai bn, th tin hnh cc th tc yu cu gii quyt

tranh chp (iu 68).

A - QUy NH CA I DIN THNG LNG Tp TH (iu 69)

i din tp th lao ng thng lng tp th l t chc i din tp

th lao ng c s trong phm vi doanh nghip hay ban chp hnh cng

on ngnh trong phm vi ngnh.

i din nh my thng lng tp th l i din ca nh my trong

phm vi doanh nghip hay i din ca t chc i din nh my trong

phm vi ngnh.


B - QUy TrNH THNG LNG Tp TH (iu 71)1. Chun b

a. Trc khi bt u hp thng lng tp th t nht 10 ngy, nh

my phi cung cp thng tin v tnh hnh hot ng sn xut, kinh

doanh, khi tp th lao ng yu cu tr nhng b mt kinh doanh, b

mt cng ngh ca nh my

b. i din thng lng ca bn tp th lao ng ly kin trc tip

ca tp th lao ng hoc gin tip thng qua hi ngh i biu ca

cng nhn v xut ca cng nhn vi nh my v cc xut ca

nh my vi tp th lao ng

c. Thng bo ni dung thng lng tp th chm nht 5 ngy lm vic

trc khi bt u hp thng lng tp th, bn xut yu cu

thng lng tp th phi thng bo bng vn bn cho bn kia bit

v nhng ni dung d kin tin hnh thng lng tp th

2. Tin hnh thng lng tp th

Nh my c trch nhim t chc hp thng lng tp th theo thi gian,

a im do hai bn tha thun.

Vit bin bn hp thng lng tp th, trong phi c nhng ni dung

c hai bn thng nht, thi gian d kin k kt v cc ni dung

t c tho thun; nhng ni dung cn kin khc nhau. Bin bn hp

phi c ch k ca i din tp th lao ng, ca nh my v ca ngi

ghi bin bn.

3. Thng bo rng ri

Trong thi gian 15 ngy, k t ngy kt thc phin hp thng lng tp

th, i din thng lng ca bn tp th lao ng phi ph bin rng ri,

cng khai bin bn hp thng lng tp th cho tp th lao ng bit v

ly kin biu quyt ca tp th lao ng v cc ni dung tho thun.

Trng hp thng lng khng thnh, mt trong hai bn c quyn tip

tc ngh thng lng hoc tin hnh cc th tc gii quyt tranh chp

lao ng theo quy nh.

5. THA C LAO NG Tp TH

L mt vn bn v cc iu kin lm vic (ci thin hay c li hn cho cng

nhn so vi quy nh ca php lut) c i din tp th lao ng v

i din nh my ng v k kt sau khi tha thun ti cuc hp thng

lng tp th (iu 73).

Tha c lao ng tp th ch c k kt khi cc bn t c tha

thun khi hp thng lng tp th vi trn 50% s ngi ca tp th

lao ng ng vi ni dung thng lng tp th trong trng hp k

tha c lao ng tp th doanh nghip hay trn 50% s i din Ban

chp hnh cng on c s hoc cng on cp trn c s ng vi ni

dung thng lng tp th trong trng hp k tha c lao ng tp th

ngnh. Khi tho c lao ng tp th c k kt, nh my phi cng b

cho cng nhn bit (iu 74).

Trong thi hn 10 ngy k t ngy k kt, nh my phi gi mt bn tha

c lao ng tp th n c quan qun l nh nc v lao ng cp tnh

i vi tha c lao ng tp th doanh nghip hay B Lao ng Thng

binh v X hi i vi tha c lao ng tp th ngnh v tha c lao

ng tp th khc (iu 76).

Tho c lao ng tp th c th c sa i hay b sung, sau 3 thng

thc hin i vi tho c lao ng tp th c thi hn di 1 nm v sau

6 thng thc hin i vi tho c lao ng tp th c thi hn t 1 nm

n 3 nm.


Trong trng hp tha c lao ng tp th khng cn ph hp vi quy

nh ca php lut, th hai bn phi tin hnh sa i, b sung tha c lao

ng tp th trong vng 15 ngy, k t ngy quy nh ca php lut c hiu

lc. Trong thi gian tin hnh sa i, b sung tha c lao ng tp th

th quyn li ca cng nhn vn c thc hin theo quy nh ca php

lut. Vic sa i, b sung tha c lao ng tp th c tin hnh nh

vic k kt tho c lao ng tp th (iu 77).

Trong thi hn 3 thng trc ngy tho c lao ng tp th ht hn, hai

bn c th thng lng ko di thi hn ca tho c lao ng tp

th hoc k kt tho c lao ng tp th mi. Khi tho c lao ng tp

th ht hn m hai bn vn tip tc thng lng, th tho c lao ng

tp th c vn c tip tc thc hin trong thi gian khng qu 60 ngy

(iu 81).

Mi chi ph cho vic thng lng, k kt, sa i, b sung, gi v cng b

tho c lao ng tp th l do nh my tr (iu 82).

6. TIN LNG

Tin lng l khon tin m nh my tr cho cng nhn da trn cng vic

v cc iu kin tha thun c nu trong hp ng lao ng. Mc

lng c tr khng c thp hn mc lng ti thiu cho nh nc

quy nh. Vic tr lng cng da trn c s bnh ng, khng phn bit

gii tnh i vi cng nhn lm cng mt cng vic (iu 90).

A - HNH THC Tr LNG (iu 94) Hnh thc tr lng l vic tr lng theo thi gian hay theo sn phm v

khon. Vic tr lng c th c thc hin bng vic tr bng tin mt

cho cng nhn hay chuyn vo ti khon ngn hng ca cng nhn v do

cng nhn ng tn.

Mc lng ti thiu

Mc lng ti thiu l mc thp nht tr cho cng nhn lm cng vic gin

n nht. Mc lng ti thiu c xc lp theo vng, ngnh.

1. Mc lng thp nht ca cng vic gin n nht trong iu kin lao

ng bnh thng khng c thp hn mc lng ti thiu vng

2. Mc lng thp nht ca cng vic i hi lao ng qua o to, hc

ngh (k c lao ng do doanh nghip t dy ngh) phi cao hn t

nht 7% so vi mc lng ti thiu vng

3. Mc lng ca cng vic trong iu kin nng nhc, c hi nguy

him phi cao hn t nht 5% so vi mc lng ca cng vic tng ng trong iu kin lao ng bnh thng

4. Nh my c th tr lng trc tip bng tin mt hay chuyn vo ti

khon ngn hng ca cng nhn. Hnh thc tr lng chn phi

c duy tr trong mt thi gian nht nh; trng hp thay i hnh

thc tr lng, th nh my phi thng bo cho cng nhn bit trc

t nht 10 ngy


B - K HN Tr LNG (iu 95) Cng nhn lm vic theo gi, ngy, tun th c tr lng sau gi, ngy,

tun lm vic hoc c tr gp do hai bn tho thun, nhng t nht 15

ngy phi c tr gp mt ln. Cng nhn hng lng thng c tr

lng thng 1 ln hoc na thng 1 ln. Cng nhn hng lng theo sn

phm, theo khon c tr lng theo tho thun ca hai bn; nu cng

vic phi lm trong nhiu thng th hng thng c tm ng tin lng

theo khi lng cng vic lm trong thng.

C - NGUyN TC Tr LNG (iu 96) Cng nhn c tr lng trc tip, y v ng thi hn. Trng hp

c bit khng th tr lng ng thi hn th khng c chm qu 1

thng v ngi s dng lao ng phi tr thm cho ngi lao ng mt

khon tin t nht bng li sut huy ng tin gi do Ngn hng Nh nc

Vit Nam cng b ti thi im tr lng.

D - CCH TNH LNG LM THM GI (iu 97) Khi cng nhn c yu cu lm thm gi vo cc ngy thng, lng

cho mi gi lm thm s c tnh bng cch nhn tin lng gi c

bn vi 150% v nhn vi s gi lm thm.

V d: Hoa nhn lng theo thi gian v lng hp ng ca Hoa

l 2.600.000 ng/thng, lng cho mt ngy lm vic ca Hoa

trong thng s l 100.000 ng (2.600.000 chia cho 26 ngy), v

lng cho mt gi lm vic ca Hoa trong ngy l 12.500 ng

(100.000 chia cho 8 gi). Nu Hoa lm tng ca 4 gi ngy thng,

s tin m Hoa s c nhn cho 4 gi ny l:

12.500 x 150% (hoc 1.5) x 4 gi = 75.000 ng

Nu cng nhn c yu cu lm thm vo cc ngy ngh hng tun

(thng thng l ch nht), th lng cho mi gi lm thm s c

tnh bng cch nhn tin lng gi c bn vi 200% v nhn vi s gi

lm thm.

V d: Hoa lm tng ca t 7.30 sng n 5.30 chiu vo Ch

nht, s tin m Hoa s nhn cho 9 gi tng ca ny l:

12.500 ng x 200% (hoc 2) x 9 gi = 225.000 ng

Nu cng nhn lm thm trong cc ngy ngh l hay vo cc ngy ngh

c hng lng, th lng cho mi gi lm thm c tnh bng cch

nhn tin lng gi c bn vi 300% v nhn vi s gi lm thm. i

vi cng nhn hng lng ngy, c cng thm 100% lng ca

ngy l, ngy ngh c hng lng.


V d: Vo ngy l Gi T Hng Vng, Hoa lm tng ca t 7:30

sng n 4:30 chiu, s tin m Hoa s nhn c cho 8 gi lm

vic ny l:

12.500 ng x 300% (hoc 3) x 8 + 100.000 ng = 400.000 ng

E - TNG CA M (iu 97)Sau khi lm tng ca n 10 gi ti nhng nh my ngh cng nhn tng ca thm t 10 gi ti n 6 gi sng th lng gi lm tng ca m ca cng nhn c tnh bng cch nhn tin lng gi c bn vi 215% v nhn vi s gi lm thm.

V d: Hoa lm tng ca m t 10 gi m n 2 gi sng c 4 gi,

s tin m Hoa s nhn cho 4 gi tng ca m l:

12.500 ng x 215% (hoc 2.15) x 4 gi = 107.500 ng

G - TIN LNG NGNG vIC (iu 98) Cng nhn c tr lng khi ngng vic nu y l do li ca nh my.

Nu cng nhn no lm li, th ngi s khng c tr lng. Nhng

cng nhn khc phi ngng vic do b nh hng vn c tr lng theo

mc do hai bn tho thun nhng khng c thp hn mc lng ti

thiu vng do Chnh ph quy nh.

Khi c s c v in, nc m khng do li ca nh my, hoc cng nhn,

hoc v thin tai, ho hon, dch bnh nguy him, chin tranh, di di a

im hot ng theo yu cu ca nh nc, hoc v l do kinh t, th tin

lng ngng vic do hai bn tho thun nhng khng c thp hn mc

lng ti thiu vng do Chnh ph quy nh.

H - TM NG TIN LNG (iu 100) Nh my tm ng tin lng tng ng vi s ngy cng nhn tm thi

ngh vic thc hin ngha v cng dn t 1 tun tr ln nhng ti a

khng qu 1 thng lng v phi hon li s tin tm ng tr trng

hp thc hin ngha v qun s.

I - KHU Tr TIN LNG (iu 101) Nh my ch c khu tr tin lng ca cng nhn bi thng thit

hi do lm h hng dng c, thit b ca nh my. Cng nhn phi c

thng bo l do khu tr tin lng ca mnh. Mc khu tr tin lng

hng thng khng c qu 30% tin lng hng hng thng ca cng

nhn sau khi trch np cc khon bo him x hi bt buc, bo him y t,

bo him tht nghip, thu thu nhp.

Trng hp cng nhn gy thit hi khng nghim trng do s sut vi gi

tr khng qu 10 thng lng ti thiu vng do Chnh ph cng b c p

dng ti nh my, th cng nhn phi bi thng nhiu nht l 3 thng tin

lng v b khu tr hng thng vo lng (iu 130).

K - CH pH Cp, Tr Cp, NNG BC, NNG LNG (iu 102)

Cc ch ph cp, tr cp, nng bc, nng lng v cc ch khuyn

khch i vi cng nhn c tho thun trong hp ng lao ng, tho

c lao ng tp th hoc quy nh trong quy ch ca nh my.


L - TIN THNG (iu 103) Tin thng l khon tin m nh my thng cho cng nhn cn c vo

kt qu sn xut kinh doanh hng nm v mc hon thnh cng vic

ca cng nhn.

Quy ch thng do nh my quyt nh v cng b cng khai ti ni lm

vic sau khi tham kho kin ca t chc i din tp th lao ng ti c s.

7. THI GI LM vIC

Nu nh my quy nh lm vic theo ngy, th thi gi lm vic bnh

thng mt ngy khng qu 8 gi; trng hp theo tun th khng qu 10

gi trong 1 ngy. Trong c hai trng hp, tng thi gian lm vic khng

qu 48 gi. (iu 104).

Cng nhn s c yu cu lm thm gi vo cui ngy, ban m, cui tun hay cc ngy

ngh l. Nh my s phi tr cho cng nhn tin lm thm gi

ny theo quy nh ca Lut Lao ng. Cng nhn c

quyn quyt nh v vic tng ca v thi gian tng

ca. Cng nhn khng c tng ca qu 4 gi trong mt ngy, 30 gi trong mt thng, 300 gi trong

mt nm (iu 106).

Tnh lng lm ca vo ban m

Gi lm vo ban m c tnh k t sau 10 gi m ca ngy hm nay

cho n 6 gi sng ca ngy hm sau (iu 105).

Lng theo gi ca cng nhn trong khong thi gian ny c tnh bng

cch nhn tin lng gi c bn vi 130% (iu 97).

V d: Hoa lm ca m t 10 gi m n 6 gi sng, s tin m Hoa

s nhn c cho 1 gi lm vic vo ban m l:

12.500 ng x 130% (hoc 1.3) = 16.250 ng

Nu c thng Hoa u lm ca m trong 26 ngy th lng Hoa s c

nhn l:

2.600.000 ng x 130% (hoc 1.3) = 3.380.000 ng

8. THI GI NGH NGI

A - NGH TrONG GI LM vIC (iu 108) Cng nhn lm vic lin tc 8 gi trong 1 ngy th c ngh gia gi t nht

30 pht, tnh vo thi gi lm vic. Trng hp lm vic ban m, th cng

nhn c ngh gia gi t nht 45 pht, tnh vo thi gi lm vic.

B - NGH CHUyN CA (iu 109) Cng nhn lm vic theo ca c ngh t nht 12 gi trc khi chuyn sang ca lm vic khc.


C - NGH HNG TUN (iu 110) Mi tun, cng nhn c ngh t nht 24 gi lin tc. Trong trng hp

c bit do chu k lao ng khng th ngh hng tun, th nh my c trch

nhim bo m cho cng nhn c ngh, bnh qun 1 thng t nht l 4

ngy. Ngy ngh hng tun phi c ghi vo ni quy lao ng.

D - NGH HNG NM (iu 111) Cng nhn lm 12 thng cho nh my th c ngh:

12 ngy lm vic i vi ngi lm cng vic trong iu kin bnh

thng

14 ngy lm vic i vi ngi lm cng vic nng nhc, c hi, nguy

him, hoc lao ng cha thnh nin hoc lao ng l ngi khuyt tt

16 ngy lm vic i vi ngi lm cng vic c bit nng nhc, c

hi, nguy him

Nh my phi thng bo trc cho cng nhn v s ngy ngh php nm.

Cng nhn c th tho thun vi nh my ngh hng nm thnh nhiu

ln hoc ngh gp ti a 3 nm mt ln.

Khi ngh hng nm, nu cng nhn phi v qu bng xe, tu la hay tu

thy m s ngy i ng c i v v trn 2 ngy th t ngy th 3 tr i c tnh thm thi gian i ng ngoi ngy ngh hng nm v ch c

tnh cho 1 ln ngh trong nm.

E - NGy NGH HNG NM TNG THM THEO THM NIN LM vIC (iu 112)

C sau 5 nm lm vic cho nh my, th ngoi s ngy ngh hng nm, cng nhn s c tng thm 1 ngy.

G - TM NG TIN LNG, TIN TU xE I NG NGy NGH HNG NM (iu 113)

Khi ngh hng nm, cng nhn c th c tm ng trc mt khon tin

t nht bng tin lng ca nhng ngy ngh. Tin tu xe v tin lng

nhng ngy i ng do hai bn tho thun.

H - THANH TON TIN LNG CHO NHNG NGy CHA NGH (iu 114)

Cng nhn do thi vic, b mt vic hoc v cc l do khc m cha ngh

hng nm hoc cha ngh ht s ngy ngh hng nm th c thanh ton

bng tin cho nhng ngy cha ngh. Cng nhn c di 12 thng lm vic

th thi gian ngh hng nm c tnh theo t l tng ng vi s thi gian

lm vic. Trng hp khng ngh th c thanh ton bng tin.

I - 10 NGy NGH L C HNG LNG TrONG NM (iu 115)

Ngy 1 thng 1 Tt Dng lch

Tt m lch (5 ngy)

Ngy 10 thng 3 m lch Gi t Hng Vng

Ngy 30 thng 4 Ngy Chin thng

Ngy 1 thng 5 Ngy Quc t lao ng

Ngy 2 thng 9 Ngy Quc khnh


K - NGH vIC rING v NGH KHNG HNG LNG (iu 116)

Cng nhn c ngh mt s ngy c hng lng nh :

m ci ca mnh, c php ngh 3 ngy c hng lng

m ci cho con mnh, c ngh 1 ngy c hng lng

m tang t thn ph mu, m tang ca v/chng/con, c php

ngh 3 ngy c hng lng

Khi ng ni, b ni, ng ngoi, b ngoi, anh, ch, em rut cht; b hoc

m kt hn; anh, ch, em rut kt hn, c ngh 1 ngy nhng khng

c hng lng.

9. K LUT LAO NG

K lut lao ng l cc quy nh c th hin trong ni quy lao ng do

nh my ra cng nhn thc hin. Mi nh my s c cc ni quy lao

ng khc nhau, nhng thng c nhng quy nh sau:

a. Thi gian lm vic v thi gian ngh ngi

b. Trt t ti ni lm vic

c. An ton lao ng, v sinh lao ng ni lm vic

d. Bo v ti sn nh my

e. Cc hnh vi vi phm k lut nghim cm v cc hnh thc x l k lut

A - HNH THC x L K LUT LAO NG (iu 125)1. Khin trch

2. Ko di thi hn nng lng (nhng khng qu 6 thng) hay b cch chc

3. Sa thi

B - SA THI (iu 126)L hnh thc k lut lao ng cao nht. Nh my s p dng hnh thc sa thi ny i vi cng nhn vi phm cc trng hp sau:

1. C hnh vi trm cp, tham , nh bc, c gy thng tch, s dng

ma ty ti ni lm vic, c hnh vi gy thit hi nghim trng hoc e

da gy thit hi nghim trng v ti sn hay li ch ca nh my


2. Lp li hnh vi vi phm b x l k lut khi ang b ko di thi hn

nng lng hoc ang trong thi gian b cch chc

3. T b vic 5 ngy cng dn trong 1 thng hay 20 ngy trong 1 nm

m khng c l do chnh ng. Cc trng hp c l do chnh ng l

thin tai, ha hon, bn thn hay ngi nh ang b m c giy xc

nhn ca c s khm bnh, cha bnh c thm quyn v trng hp

khc theo ni quy lao ng ca nh my

C - TM NH CH CNG vIC (iu 129)Nh my c quyn tm nh ch cng vic ca cng nhn trong thi hn khng qu 15 ngy hay trong trng hp c bit cng khng qu 90 ngy khi v vic vi phm k lut lao ng c nhng tnh tit phc tp v nu cng nhn tip tc lm vic s gy kh khn cho vic xc minh. Nh my ch tm nh ch cng vic ca cng nhn, sau khi c c kin ca t chc i din tp th ti c s. Sau thi hn b tm nh ch cng vic, cng nhn vn c tr li nh my lm vic bnh thng.

D - NGUyN TC v TrNH T x L K LUT LAO NG (iu 123)

D thc hin bt k hnh thc x l no, nh my phi thc hin theo nguyn tc v trnh t sau:

a. Nh my phi chng minh c trong cc vi phm c li ca cng

nhn hay khng

b. Khi x l k lut cng nhn, phi c i din ca t chc lao ng tp

th lao ng ti c s

c. Cng nhn phi c mt v c quyn t bo cha hay mi lut s hay

ngi khc bo cha

d. Nu cng nhn b x l k lut khi ang di 18 tui th phi c s

tham gia ca cha, m hoc ngi i din theo php lut

e. Vic x l k lut lao ng phi c vit bng bin bn

f. Khng c x l nhiu hnh thc x l k lut lao ng cho mt

hnh vi vi phm k lut lao ng

g. Khi mt cng nhn c nhiu hnh vi vi phm k lut lao ng cng

mt lc th ch p dng hnh thc k lut cao nht cho hnh vi vi phm

nng nht

Nh my khng c x l k lut lao ng cng nhn i vi nhng

trng hp sau:

a. ang ngh m au hay iu dng

b. ang trong thi gian ngh vic c s ng ca nh my

c. ang b tm gi, tm giam

d. ang ch kt qu iu tra ca cng an cho cc hnh vi trm cp,

tham , nh bc, c gy thng tch, s dng ma ty ti ni lm

vic, c hnh vi gy thit hi nghim trng hoc e da gy thit hi

nghim trng v ti sn hay li ch ca nh my

e. Cng nhn n c thai, ang ngh thai sn hay nui con di 12 thng

tui

f. Cng nhn vi phm k lut lao ng khi mc bnh tm thn hay bnh

khc khng c kh nng nhn thc hay iu khin hnh vi ca mnh


E - THI HIU x L K LUT LAO NG (iu 124)Thi hiu x l k lut lao ng ti a l 6 thng, k t ngy xy ra hnh vi

vi phm.

Nu hnh vi vi phm lin quan trc tip n ti chnh, ti sn, tit l b mt

cng ngh, b mt kinh doanh ca nh my th thi hiu x l k lut lao

ng ti a l 12 thng.

Tuy nhin, khi ht thi gian quy nh cho cc im (1), (2), (3) di y, nu

cn thi hiu x l k lut lao ng th nh my s tin hnh x l k lut

lao ng ngay, nu ht thi hiu, th nh my c ko di thi hiu x l

k lut lao ng thm 60 ngy.

1. Cng nhn vi phm k lut ang trong thi gian ngh m, iu dng,

ang trong thi gian ngh php

2. ang b tm giam

3. ang ch kt qu ca c quan thm quyn iu tra xc minh v kt

lun i vi cc hnh vi trm cp, tham , nh bc, c gy thng

tch, s dng ma ty ti nh my, tit l b mt kinh doanh, b mt

cng ngh, xm phm quyn s hu tr tu ca nh my, c hnh vi

gy thit hi nghim trng hoc e da gy thit hi c bit nghim

trng v ti sn v li ch ca nh my

4. Lao ng n c thai, ngh thai sn, ngi lao ng nui con nh di

12 thng tui

Khi ht thi gian quy nh ti im (4) trn, m thi hiu x l k lut lao

ng ht th c ko di thi hiu x l k lut lao ng nhng ti a

khng qu 60 ngy k t ngy ht thi gian nu trn.

G - QUy NH CM KHI x L K LUT LAO NG (iu 128)

D p dng bt c hnh thc x l k lut no i vi cng nhn, nh my

khng c:

1. Xm phm thn th, nhn phm ca ngi lao ng

2. Dng hnh thc pht tin, ct lng thay vic x l k lut lao ng

3. X l k lut lao ng i vi cng nhn c hnh vi vi phm khng c

trong ni quy lao ng ca nh my

10. AN TON v v SINH LAO NG

A - NGHA v CA CNG NHN (iu 138)1. Chp hnh cc quy nh, quy trnh, ni quy an ton lao ng, v sinh

lao ng

2. S dng v bo qun cc phng tin bo v c nhn, thit b an ton

v v sinh lao ng c nh my cung cp

3. Bo co kp thi vi ngi c trch nhim khi pht hin nguy c gy

tai nn lao ng, bnh ngh nghip, gy c hi, s c nguy him

4. Tham gia cp cu v gip khc phc hu qu ca tai nn lao ng khi

c s yu cu ca nh my


B - QUyN LI CA CNG NHN 1. c nh my sp xp cng vic cho ph hp vi tnh trng sc khe

da trn h s khm sc khe (iu 152)

2. c cp pht cc phng tin bo v c nhn t tiu chun cht

lng lm vic (iu 149)

Loi cng vic Phng tin bo v c nhn

Ty vi, git vi,

nhum vi, in hoa vi,

lm bng vi

Qun o lao ng ph thng, m vi,

gng tay cao su dy, khu trang lc bi,

ng cao su, x phng

Xp vi, ct vi, i qun

o, iu khin my

may, my nh nt o,

lm khuy, vt s

M vi, qun o lao ng ph thng,

khu trang lc bi, giy vi mng i

trong nh, x phng

V d:

3. C quyn t chi lm cng vic hoc ri b nhng ni lm vic c

nguy c xy ra tai nn lao ng, bnh ngh nghip, e da nghim

trng tnh mng hoc sc khe m vn c nhn lng v khng

b coi l vi phm k lut lao ng (iu 140)

4. Tham d cc hun luyn v an ton lao ng, v sinh lao ng

(iu 150)

5. c thng tin y v tnh hnh tai nn lao ng, bnh ngh

nghip, cc yu t nguy him, c hi v cc bin php bo m an

ton lao ng, v sinh lao ng ti ni lm vic (iu 151)

6. c khm sc khe nh k k c khi ang hc ngh, tp ngh

(iu 152)

7. Cng nhn n c khm chuyn khoa ph sn (iu 152)

8. Cng nhn lm cng vic nng nhc, c hi, cng nhn khuyt tt,

cng nhn di 18 tui, cng nhn cao tui c khm sc khe t

nht 6 thng mt ln (iu 152)

9. Tt c cng nhn c khm sc khe t nht 1 nm 1 ln

10. Cng nhn lm vic trong iu kin c nguy c mc bnh ngh nghip

c khm bnh ngh nghip theo quy nh ca B Y t (iu 152)

C - TAI NN LAO NG, BNH NGH NGHIpTai nn lao ng l tai nn gy tn thng cho bt k b phn, chc nng

no ca c th hoc gy t vong cho cng nhn, xy ra trong khi lm vic ti

nh my khi thc hin cng vic hay nhim v lao ng (iu 142).

Bnh ngh nghip l bnh pht sinh do iu kin lao ng c hi ca ngh

nghip tc ng i vi ngi lao ng (iu 143).


Cng nhn mi c tuyn dng, ang trong thi gian th vic, hc vic,

tp ngh v cng nhn v ang lm vic theo cc dng hp ng khi b

tai nn lao ng hay bnh ngh nghip u phi c cp cu kp thi,

khm sc khe v iu tr chu o. Ring cng nhn b bnh ngh nghip

th phi c khm sc khe nh k v c h s sc khe ring bit.

D - QUyN CA CNG NHN KHI B TAI NN LAO NG, BNH NGH NGHIp (iu 145)

1. c nh my thanh ton chi ph ng chi tr v chi ph khng nm

trong danh mc do bo him y t chi tr cho cng nhn c ng bo

him y t v ton b chi ph y t t khi s cu, cp cu n khi iu

tr n nh i vi cng nhn khng ng bo him y t

2. c nhn lng khi b tai nn lao ng, bnh ngh nghip phi

ngh vic trong thi gian iu tr

3. c gim nh y khoa xp hng thng tt, xc nh mc suy

gim kh nng lao ng v c iu tr, iu dng, phc hi chc

nng lao ng ng theo quy nh ca php lut

4. Cng nhn sau khi

b tai nn lao ng,

bnh ngh nghip

nu cn tip tc

lm vic, th c

sp xp cng vic

ph hp vi sc

khe theo kt lun

ca hi ng gim

nh y khoa lao

ng

E - CC MC BI THNG CHO CNG NHN B TAI NN LAO NG, BNH NGH NGHIp (iu 145)

1. Cng nhn b tai nn lao ng, bnh ngh nghip m khng phi li

ca mnh v b suy gim kh nng lao ng t 5% n 10% th c nh my bi thng t nht bng 1,5 thng tin lng theo hp ng

lao ng

2. Nu b suy gim kh nng lao ng t 11% n 80%, th c bi

thng theo mc c tng 1,0% suy gim kh nng lao ng th c

cng thm 0,4 thng tin lng theo hp ng lao ng

3. Nu b suy gim kh nng lao ng t 81% tr ln hoc b cht do tai

nn lao ng, th c bi thng t nht 30 thng tin lng theo

hp ng lao ng

4. Cng nhn c bi thng 40% cc mc trn trong trng hp tai

nn lao ng hay bnh ngh nghip l do li ca cng nhn

Ngoi ra, theo quy nh ca Lut bo him x hi, khi tham gia ng bo

him x hi bt buc, cng nhn khi b tai nn lao ng hay bnh ngh

nghip s c hng ch tai nn lao ng, bnh ngh nghip.

Trong trng hp, cng nhn l i tng tham gia ng bo him x hi

bt buc, nhng nh my cha ng bo him x hi cho c quan bo

him, nh my s phi tr khon tin tng ng ch tai nn lao ng,

bnh ngh nghip cho cng nhn.


11. CNG NHN N

Cng nhn n c mt s u tin nh sau (iu 155):

1. Khng lm vic ban m, lm thm gi v i cng tc xa khi mang thai

t thng th 7 v ang nui con di 12 thng tui

2. Khi mang thai n thng th 7, nu ang lm cng vic nng nhc,

s c ngh 1 gi/ngy c hng lng hoc c chuyn sang

lm cng vic nh hn

3. Nh my s khng c x l k lut lao ng, sa thi hay chm dt

hp ng lao ng vi cng nhn v l do kt hn, mang thai, ngh

thai sn, hay ang nui con di 12 thng tui; hoc trong thi gian

ang mang thai, ngh thai sn hay nui con nh di 12 thng tui

4. Trong thi gian nui con di 12 thng tui, c hng ch

bo him x hi khi sinh con v c ngh 1 gi/1 ngy c hng

lng

5. Vo nhng ngy c kinh nguyt, c ngh 30 pht/ngy c

hng lng

6. Ngh thai sn 6 thng v thi gian ngh trc khi sinh khng qu 2

thng v ti thiu 4 thng sau khi sinh. Cng nhn cng c th ngh

khng hng lng khi ang ngh thai sn sau khi tha thun vi nh

my (iu 157)

7. Vn c hng tr cp bo him x hi khi ngh vic i bnh vin

cho cc trng hp nh khm thai, b sy thai, no hay ht thai, thai

cht lu, ph thai bnh l, thc hin cc bin php trnh thai, chm

sc con m au di 7 tui, nui con nui di 6 thng tui (iu

159)

12. CNG NHN CHA THNH NIN

Cng nhn cha thnh nin l cng nhn di 18 tui (iu 161).

Nguyn tc s dng cng nhn cha thnh nin (iu 163)

1. Lm nhng cng vic ph hp vi sc khe v c nh my quan

tm v cc mt lao ng, tin lng, sc khe v hc tp

2. c nh my lp s theo di ring bao gm tn h, ngy thng nm

sinh, cng vic ang lm, kt qu kim tra sc khe nh k

3. Khng lm nhng cng vic nng nhc, c hi, nguy him, hoc ch

lm vic hay cng vic nh hng xu n nhn cch

4. Thi gi lm vic khng qu 8 gi/ngy v 40 gi/tun


13. CNG NHN CAO TUI

Cng nhn cao tui l cng nhn sau tui ngh hu, 60 tui cho cng

nhn nam v 55 tui cho cng nhn n, m vn mun tip tc lm vic

(iu 166, 187).

A - S DNG CNG NHN CAO TUI (iu 166, 167) 1. c rt ngn thi gi lm vic hng ngy hay c p dng ch

lm vic khng trn thi gian

2. Khi ngh hu, nu lm vic theo hp ng lao ng mi, cng

nhn cao tui vn c hng quyn li theo tha thun trong hp

ng lao ng v ch hu tr

3. Khng lm nhng vic nng nhc, c hi, nguy him c nh hng

xu ti sc khe cng nhn cao tui

B - S DNG CNG NHN KHUyT TT (iu 177, 178)1. c bo m v iu kin lao ng, cng c lao ng, an ton lao

ng, v sinh lao ng ph hp v c chm sc sc khe thng

xuyn

2. c nh my tham kho kin v cc vn lin quan n

quyn li lao ng

3. Khng lm thm gi hay lm vic vo ban m khi kh nng lao ng

b suy gim t 51% tr ln

4. Khng lm nhng cng vic nng nhc, c hi, nguy him

14. CC BO HIM BT BUC

C 3 loi bo him bt buc m nh my v bn phi ng gp nu hp ng lao ng ca bn c thi hn t 3 thng tr ln.

1. Bo him x hi mc ng bo him x hi l 24% mc lng ca

cng nhn, trong nh my s ng 17% v cng nhn s ng 7% trch t lng. Sau khi tham gia, cng nhn s c hng cc ch

v m au, thai sn, tai nn lao ng, bnh ngh nghip, hu tr

2. Bo him y t l khon ng gp cho cng nhn khi cn chm sc y

t bao gm thuc men v chi ph cho cc dch v khm v cha bnh.

Mc ng bo him y t l 4,5% mc lng ca cng nhn, trong

nh my s ng 3% v cng nhn s ng 1,5% trch t lng

3. Bo him tht nghip l khon ng dnh cho cng nhn khi tht

nghip v ang trong giai on tm vic. Mc ng bo him tht

nghip l 2% mc lng ca cng nhn, trong nh my s ng

1% v cng nhn s ng 1% trch t lng

V d: Nu lng thng c bn ca Hoa l 2.600.000 ng, cc

mc ng bo him m nh my v Hoa phi ng l:

Nh my: 2.600.000 ng x (17% + 3% + 1%) = 546.000 ng

Hoa: 2.600.000 ng x (7% + 1,5% + 1%) = 247.000 ng


15. CNG ON

Cng nhn c quyn tham gia cng on c s ti nh my. Cng on c

s l t chc i din tp th lao ng, bo v quyn v li ch hp php v

chnh ng ca cng nhn v on vin cng on (iu 188).

Cng nhn c quyn thnh lp, gia nhp v hot ng cng on. Vic tham gia cng on v ng on ph cng on cng mang tnh t nguyn (iu 189).

Cng nhn cng khng b phn bit i x v tin lng, thi gi lm vic v cc quyn li lao ng khc v tham gia cng on (iu 190).

Cng nhn l cn b cng on khng chuyn trch ang trong nhim k cng on s c mt vi u tin sau (iu 192):

1. Ht hn hp ng lao ng th c gia hn hp ng lao ng cho

n khi ht nhim k cng on

2. Nu nh my n phng chm dt hp ng lao ng, chuyn lm

cng vic khc, hay k lut sa thi th phi tha thun bng vn bn

vi ban chp hnh cng on c s. Nu khng tha thun c,

nh my v ban chp hnh cng on s nh c quan chc nng gii

quyt. Sau 30 ngy, nh my mi c quyn quyt nh v vic chm

dt hp ng lao ng hay cc hnh thc k lut lao ng. Nu khng

nht tr vi quyt nh ca nh my, cng nhn v ban chp hnh

cng on c quyn tin hnh th tc yu cu gii quyt tranh chp

lao ng

Cn b cng on bn chuyn trch c s dng thi gian trong gi lm

vic nh sau:

1. Ch tch v ph ch tch: 24 gi lm vic/thng

2. y vin Ban chp hnh, T trng, t ph t cng on: 12 gi lm

vic/thng

3. Cn b cng on bn chuyn trch c ngh lm vic v c

hng lng do n v s dng lao ng chi tr trong nhng

ngy tham d cuc hp/tp hun do cng on cp trn triu tp

(iu 193)

16. GII QUyT TrANH CHp LAO NG

Ngoi s hiu bit v hp ng lao ng, tin lng hay cc iu kin lm

vic, bn cn phi bit v cch thc thc hin i thoi ti ni lm vic,

thng lng tp th, tha c lao ng tp th, v gii quyt tranh chp

lao ng nhm xy dng mi quan h lao ng tch cc ti nh my. Cc

hnh thc i thoi ny u phi thng qua tp th lao ng.

A - TrANH CHp LAO NGC 2 loi tranh chp lao ng l tranh chp lao ng c nhn v tranh chp

lao ng tp th.

C 2 loi tranh chp lao ng tp th - Tranh chp lao ng tp th v

quyn v tranh chp lao ng tp th v li ch.

B - TrNH T, TH TC HA GII TrANH CHp LAO NG C NHN (iu 201)

i vi tranh chp lao ng c nhn, ha gii vin lao ng v ta n l c

nhn v c quan c thm quyn gii quyt. Khi c tranh chp lao ng gia

c nhn v nh my, ha gii vin lao ng s thc hin cc th tc ha gii

cho c hai bn trong thi hn 5 ngy lm vic.

Ti phin hp ha gii cn c s hin din ca c hai bn l c nhn cng

nhn v i din nh my. Ha gii vin s hng dn v lm cc th tc


thng lng ha gii cc tranh chp. Nu khng ha gii c, mi

bn tranh chp c quyn yu cu ta n nhn dn gii quyt tranh chp lao

ng c nhn.

Thi hiu yu cu ha gii vin thc hin ha gii tranh chp c nhn l 6

thng.

Thi hiu yu cu ta n gii quyt tranh chp lao ng c nhn l 1 nm.

i vi cc trng hp sau, s khng cn phi qua th tc ha gii ca ha

gii vin:

1. B sa thi hay nh my n phng chm dt hp ng lao ng

ca bn

2. Ch bi thng thit hi hay tr cp sau khi chm dt hp ng

lao ng

3. ng bo him y t v bo him x hi

C - TrNH T GII QUyT TrANH CHp LAO NG Tp TH TI C S (iu 205, 206)

1. Ha gii vin lao ng, ch tch y ban nhn dn cp huyn, v ta n

nhn dn s l c quan, t chc c thm quyn gii quyt tranh chp

lao ng tp th v quyn

2. Ha gii vin lao ng v hi ng trng ti lao ng v s gii quyt

tranh chp lao ng tp th v li ch

Tranh chp lao ng tp th v quyn v li ch phi thng qua th tc ha gii ca ha gii vin trc khi yu cu cc c quan, t chc tip theo gii quyt. Khi ha gii vin ha gii khng thnh th tranh chp lao ng v quyn s c chuyn cho Ch tch y ban nhn dn cp huyn gii quyt v tranh chp lao ng v li ch s c chuyn cho Hi ng trng ti lao ng tin hnh gii quyt.

Ch tch y ban nhn dn cp huyn phi tin hnh gii quyt tranh chp trong thi hn 5 ngy k t ngy nhn c yu cu gii quyt.

Hi ng trong ti lao ng phi ha gii xong tranh chp lao ng v li ch trong thi hn 7 ngy.

Trong cc phin hp gii quyt tranh chp lao ng tp th lun c mt ca c hai bn tranh chp hay i din. Khi tranh chp lao ng tp th v quyn khng gii quyt c bi Ch tch y ban nhn dn huyn, cc bn s c quyn yu cu ta n gii quyt.

i vi tranh chp lao ng tp th v li ch, hi ng trng ti lao ng s h tr cc bn thng lng cc tranh chp hay a ra phng n gii quyt. Khi ha gii thnh cng, hi ng trng ti lao ng s lp bin bn ha gii v ra quyt nh cng nhn tha thun ca cc bn.

Tp th lao ng c quyn tin hnh th tc nh cng trong nhng trng hp sau:

1. Khi ha gii tranh chp tp th khng thnh cng, sau 3 ngy k t

ngy lp bin bn ha gii

2. Khi ha gii tranh chp tp th thnh cng, nhng mt trong cc bn

khng thc hin tha thun t c, sau 5 ngy k t ngy hi

ng trng ti lao ng lp bin bn ha gii


17. NH CNG

nh cng l s ngng vic tm thi, t nguyn v c t chc ca tp th

lao ng nhm t c yu cu trong qu trnh gii quyt tranh chp lao

ng tp th v li ch v sau thi hn quy nh gii quyt tranh chp lao

ng tp th (iu 209).

nh cng phi do ban chp hnh cng on cp c s hay cp trn t chc v lnh o theo ngh ca tp th lao ng (iu 210).

A - Ly KIN Tp TH LAO NG v vIC T CHC NH CNG (iu 212)

i vi tp th lao ng c t chc cng on c s, thnh vin ban chp

hnh cng on c s v t trng cc t sn xut s c kin v nh

cng. Nu tp th lao ng cha c t chc cng on c s, th ly kin

ca t trng sn xut v cng nhn.

Vic ly kin c th thc hin bng phiu hoc ch k bit cng nhn

c ng nh cng hay khng. Nu c trn 50% ngi tham d ly kin

ng nh cng, Ban chp hnh cng on s ra mt quyt nh nh

cng bng vn bn gi cho nh my, S Lao ng Thng binh v X hi v

cng on cp tnh trong 5 ngy trc khi bt u nh cng.

n thi im bt u nh cng nhng nh my khng chp nhn gii

quyt yu cu ca tp th lao ng th ban chp hnh cng on t chc v

lnh o nh cng.

B - QUyT NH NH CNG (iu 213)Quyt nh nh cng bao gm cc ni dung sau:

a. Kt qu ly kin nh cng

b. Thi im bt u nh cng v a im nh cng

c. Phm vi nh cng

d. Yu cu ca tp th lao ng

e. H tn ca ngi i din cho Ban chp hnh cng on v a ch

lin h gii quyt

Nh my c quyn chp nhn ton b hay mt phn yu cu ca tp th lao

ng v thng bo bng vn bn cho ban chp hnh cng on.

Nh my c quyn tm thi ng ca nh my trong thi gian nh cng

do khng iu kin duy tr hot ng bnh thng hoc bo v ti

sn. Nh my phi c thng bo cng khai v vic ng ca tm thi cho

cng nhn v cc c quan c trch nhim lin quan bit t nht 3 ngy lm

vic trc ngy ng ca tm thi.

C - TIN LNG v QUyN LI CA CNG NHN TrONG THI GIAN NH CNG (iu 218)

Nu cng nhn no khng tham gia nh cng, nhng phi ngng lm vic

v c xy ra nh cng, h s vn c nhn lng v quyn li khc theo

quy nh.

Tuy nhin, nu cng nhn tham gia nh cng, cng nhn ny s khng

c tr lng v cc quyn li khc, tr khi c tha thun gia tp th

lao ng v nh my. Khi tham gia nh cng, cng nhn khng nn thc

hin cc hnh vi sau:


a. Kch ng, li ko, p buc cng nhn khc tham gia nh cng, cn

tr cng nhn khc khng tham gia nh cng i lm vic

b. Dng bo lc, hy hoi my mc, thit b, ti sn ca nh my

c. Xm phm trt t, an ton cng cng

d. Li dng nh cng thc hin hnh vi vi phm php lut khc

Nh my khng c chm dt hp ng lao ng hoc x l k lut lao

ng vi cng nhn hoc iu ng cng nhn sang lm mt cng vic

khc hay mt ni lm vic khc v l do cng nhn chun b nh cng

hoc tham gia nh cng. Cng nhn cng khng phi b chuyn sang lm

cng vic khc hay ni khc. K c vic khng phi b tr dp hay tr th

do tham gia nh cng.

K nng sng

48 Lut lao ng

1. SC KHE SINH SN

A - C QUAN SINH DC

C quan sinh dc n

C quan sinh dc n bn trong gm hai bung trng v hai ng dn trng hai bn ca t cung, mt t cung hay cn gi l d con v c t cung, mt m o.

C quan sinh dc bn ngoi cn gi

l m h c cu to gm hai mi

ln bao quanh. Khut sau hai

mi ln l hai mi nh hn gi l

mi b.

m vt c kch thc nh bng

ht u v nh hn ln.

Gn bn di m vt l l niu

o l ni thot ra ca nc

tiu.

Mng trinh l lp nim mc

mng ph l m o. Mng

trinh c l thng dch tit

m o thot ra ngoi.

Thng thng, trong ln quan h tnh dc u tin, khi dng vt

c a vo m o s lm rch mng trinh v gy chy mu.

C quan sinh dc nam

C quan sinh dc nam gm hai tinh

hon, hai ng dn tinh v ti tinh, mt

tuyn tin lit v mt dng vt cng

hai bao bu.

Tinh trng c sn sinh hai tinh

hon, di chuyn ln ng mo tinh,

ng dn tinh v ha ln vi cht

dch thnh tinh dch, tip tc di

chuyn n ti tinh v c d tr

ti y, ch c hi xut ra ngoi qua

dng vt.

Dng vt l c quan sinh dc ngoi va lm nhim v thot nc tiu

va lm nhim v phng tinh. Tuy nhin, khng bao gi hai nhim v

thot nc tiu v xut tinh xy ra cng mt lc. Mi ln phng tinh s

c hng trm triu tinh trng trong tinh dch c thot ra ngoi qua

l niu o u dng vt.

vi trng

bung trng

t cung

bng quang tuyn tin lit

ng dn tinh

lng mu

mi b

mi ln

lm o

lniu o

hu mn

bung trng

dng vttinh hon

50 K nng sng K nng sng 5150 Sc khe sinh sn Sc khe sinh sn 51

v sinh c quan sinh dc

Nn tm ra v thay qun o lt hng ngy. i vi ph n, lun lm

sch, ra v lau kh b phn sinh dc t trc ra sau. Khng nn tht

ra su bn trong m o do bn thn n c c ch t lm sch.

Tuy nhin, b phn sinh dc l ni vng m v m l mi trng l

tng cho nhiu loi vi trng pht trin. V vy nn lau kh sau mi ln

tm v i v sinh.

Bnh thng dch tit m o c mu hi trng v trong, mi nh

hoc khng mi, hi qunh nh lng trng trng, v tit ra t t ti kh

nhiu ty thi im.

Khi dch tit c mu vng hoc xanh, hi, si bt, vn cc hoc c

qunh th y l nhng du hiu cho bit b phn sinh dc b vim

nhim v cn phi n c s y t hay bnh vin c khm.

i vi ngi nam, hng ngy nn v sinh dch sinh dc bm pha di

bao quy u cht ny khng bm quanh dy quanh u dng vt

gy mi hi v d nhim trng ng sinh dc.

B - KINH NGUyTKinh nguyt l hin tng chy mu trong lng t cung v thot ra ngoi

qua ng m o, thng lp i lp li trong mt khong thi gian nht

nh ngi ph n t tui dy th cho n tui mn kinh nn cn l chu

k kinh nguyt.

Chu k kinh nguyt ngn nht l 21 ngy v di nht l 40 ngy. Trung bnh

l 28 ngy.

Mi ln c kinh thng l t 3 n 5 ngy, c khi t 6 n 7 ngy. Lng

mu chy khong t 100 n 200 mi-li-lt, thng nhiu nht l vo ngy

th 2 v t dn i vo ngy th 3 v ngy th 4.

Trong i mt ngi ph n t lc c kinh n khi tt kinh hay mn kinh

thng ko di khong 40 nm.

Vng kinh hay chu k kinh thng khc nhau cho mi ngi. C ngi chu

k kinh l 30 ngy, c ngi l 28 ngy, hay t 22 n 25 ngy, c ngi li

c kinh ln sau cch ln trc l 32 n 35 ngy.

V d: Nu bt u ra mu kinh vo ngy 10 thng 04, n ngy 10

thng 05 li thy kinh, y l chu k kinh 30 ngy.

Nu bt u c kinh l ngy 10 thng 04, nhng n ngy 08 thng 05

li thy kinh, y l chu k kinh 28 ngy.

bit c chu k kinh ca mnh l bao nhiu ngy, c th nh du ngy

u tin c kinh trn mt t lch thng. Sau , m s ngy t ngy u

tin ra mu n trc ngy c kinh ln sau bit chu k kinh. Nu c sm

hay chm hn 1 hay 2 ngy, chu k kinh vn cho l u.

Trc nhng ngy thy kinh, s c mt vi triu chng nh au ngc, au

bng di hay au mi c th.


i khi, chu k kinh nguyt li khng u do tnh trng sc khe km, do

bnh, thn kinh cng thng, s hi hay lo lng v.v

Mu kinh c c im l khng ng, bnh thng c mu thm, mi

hi tanh, c mt vi nim mc nh bong ra t t cung.

Bt thng trong kinh nguyt

Kinh nguyt khng u l nhng thay i v chu k kinh, c lc ngn

v c lc ko di. Do , khng th d on c thi gian c kinh

sp ti.

rong kinh l hin tng kinh nguyt ko di trn 7 ngy.

Kinh nguyt nhiu l trong mi k kinh s lng mu mt i nhiu

hn bnh thng. C trng hp mt mu nhiu gy chong, ngt.

Kinh nguyt t l khi c kinh lng mu ra rt t.

Thng kinh l hin tng au bng khi c kinh, thng au m

bng di. Cn au c th lan ra sau lng, lan xung i v b phn

sinh dc

v kinh l lu ngy (thng l hn 3 thng) khng thy kinh.

Khi thy c cc du hiu bt thng trong kinh nguyt, cn n khm ph

khoa ti cc c s y t v bnh vin.

V sinh kinh nguyt

V sinh v ngh ngi hp l trong nhng ngy c kinh rt quan trng

i vi sc khe ph n. Trong nhng ngy c kinh nn tm ra sch

s bng x phng nh hay sa tm v nc m sch.

Ch lm vic nh, ngh ngi hp l v ng y t 7 n 8 ting trong

mt ngy trong nhng ngy c kinh. C th xoa bp c th nh nhng

gip gii c cho c th v lm gim au bng kinh. Trnh nhng

ni bi bm nhim. Khng nn bi li hay ngm mnh di nc.

Nn n ung y trong nhng ngy c kinh. Nn trnh giao hp

trong nhng ngy c kinh v trong thi gian ny nguy c nhim trng

sinh dc rt cao.

Cn thay bng v sinh t t nht 4 ln mi ngy hay nhiu ln hn

m bo v sinh. Hin nay c rt nhiu loi bng v sinh. Khi chn

bng v sinh nn chn bng c ht cao, ch thi hn s dng v

bao khng b rch. Bng v sinh c cnh thng c gn c nh vo

y qun lt to cm gic an ton v thoi mi hn. Trong hon cnh

khn cp c th dng giy v sinh hay v hay khn tay sch thay th

cho bng v sinh.

Vo ngy u c kinh, lng mu thng

ra nhiu nn chn bng dy. Vo ngy cui

kinh, dng bng mng hn do lng mu

t i.

Bng v sinh sau khi dng xong nn c gi li

bng giy bo c hay t vo ti ni lng v vt vo thng rc. Khng

nn vt bng v sinh vo bn cu v bng v sinh khng t phn hy

c nn s gy nght bn cu.

Theo Lut Lao ng 2012, cng nhn n c ngh 30 pht trong

mt ngy trong nhng ngy c kinh m vn c nhn lng

(iu 155).


C S TH THAI

Sinh hot tnh dc

Sinh hot tnh dc trong i sng v chng l mt hot ng sinh l t

nhin v l yu t quan trng gip cho cuc sng gia nh hnh phc bn

vng. Mt i sng sinh hot tnh dc ha hp s gip nhiu cho sc khe

v i sng tinh thn ca c v ln chng.

Trc khi bc vo i sng v chng, c nam v n cn c nhng hiu

bit c bn v sinh hot tnh dc. Hot ng ny khng ch n thun l

vic a dng vt vo m o hay cn gi l s giao hp m cn phi

cn c s h tr ca tnh yu v s cm thng. l s hiu bit v tm l,

s chun b v mt th cht v s ha hp ca hai tm hn ca c v ln

chng. c mt i sng tnh dc sung mn, v chng cn phi c sc

khe tt.

i vi nam n khi cha kt hn m vn mun quan h tnh dc th nn

thc hin tnh dc an ton.

Tnh dc an ton

Thc hnh tnh dc an ton khng nhng c tc dng phng trnh

thai ngoi mun m cn c th trnh cc bnh ph khoa hoc bnh

ly truyn qua ng tnh dc. Dng bao cao su dnh cho nam hay

bao cao su dnh cho n khi quan h tnh dc c xem l bin php

an ton va trnh thai, va ngn nga bnh ly nhim qua ng

tnh dc.

S th thai

Khi giao hp vo giai on rng trng, trong s hng trm triu tinh trng c phng vo ng sinh dc n ch c 1 tinh trng chui vo trng rng v th tinh. Sau khi tinh trng kt hp vi trng, trng th tinh c a v t cung lm t, ti ni y phi thai bt u hnh thnh v pht trin thnh em b.

Ngy rng trng thng xy ra vo ngy th 14 trc ngy u ca k kinh nguyt ti. Ty chu k kinh nguyt di hay ngn m s rng trng cng chm hay sm khc nhau. Tinh trng c th sng c 2 ngy sau khi giao hp v trng c th sng c 1 ngy sau khi rng.

Khi sinh hot tnh dc vo nhng ngy quanh ngy rng trng th kh nng th thai l cao nht.

nhn bit thi im th thai, chu k kinh nguyt c chia thnh

3 giai on:

Giai on khng th thai trc khi trng rng: Giai on ny thay

i ty theo chu k kinh nguyt di hay ngn

Giai on c th th thai: Thng t 5-8 ngy khong gia chu k,

bao gm vi ngy trc v ngy sau rng trng

Giai on khng th thai sau khi trng rng: i vi ngi c mt

chu k kinh nguyt th giai on ny la 10 ngy trc ngy u cua

k kinh ti

La tui thun li cho vic th thai ca ngi ph n l t 24

n 29 tui, n ng khong 30 tui. Tui ngi ph n cn

qu nh, di 20 tui hoc trn 35 tui u bt li cho vic th

thai v sinh con.


D - pH THAI Mang thai ngoi mun do khng s dng hay s dng khng ng cch

cc bin php trnh thai, lo s gia nh hay cng ng khng chp nhn,

tnh trng sc khe ca ngi nam hoc ngi n hay ca v hoc chng

km, pht hin thai nhi c nhiu bnh l hay kh nng khim khuyt tn tt

nng khi ra i v.v l cc nguyn nhn dn n vic ph thai.

Ph thai thng li cc di chng lu di v sc khe, tm l v kh nng

lm m sau ny ca bt k ngi ph n no thc hin cc bin php

ph thai. Ngoi nhng hu qu trc mt nh au n, chong, chy mu

nhiu, chn thng v nhim trng, hu qu lu di ca ph thai l v sinh,

sy thai lin tip, thai ngoi t cung, sinh non v.v

Khi pht hin ang c thai ngoi mun v thc s mun ph thai, nn

chn bin php ph thai an ton vi s t vn ca bc s chuyn khoa ph

sn ti c s y t hay bnh vin vi cc trang thit b y t y .

trnh vic mang thai ngoi mun, ph n trong tui sinh khi c

quan h tnh dc, cn ch ng chn mt bin php trnh thai ph hp, hn

ch ti a cc trng hp no ph thai. Trng hp c thai ngoi mun,

v sau khi ph thai phi p dng ngay mt bin php trnh thai cn thit.

Thng thng, sau khi ph thai hay b sy thai, cn phi i t nht 6 thng

sau mang thai tr li.

Ph thai an ton

Ph thai an ton l phng php chm dt thai nghn do bc s chuyn

khoa ph sn thc hin ti c s y t t chun hay bnh vin vi y

cc trang thit b y t trong mi trng v sinh m bo. Thc hin ph thai

an ton s hn ch ti a cc tai bin v bin chng nh nhim trng, xut

huyt, thng t cung v.v

Tui thai ng vai tr quan trng trong vic ph thai. Tui thai cng nh th

nguy c tai bin xy ra khi ph thai cng thp.

Ph thai ba thng u

L vic chm dt thai nghn i vi thai t 6 n ht 12 tun, tnh t ngy

u tin ca chu k kinh cui cng bng cch dng thuc v/hoc no ht thai.

Ph thai trong thi k ny tui thai cn nh, thai cha chim trn lng t

cung, din tch nhau bm cn gii hn. Do , thi gian ph thai c rt

ngn, vic ph thai mt mu v hn ch c s au n.

Ph thai ba thng gia

L phng php ph thai

dng c thuc v dng c

chm dt thai nghn

c thc hin i vi

thai t 13 n 18 tun

tnh t ngy u tin ca

k kinh cui cng.

Phng php ny ch an ton

khi c bc s chuyn khoa

ph sn thc hin ti c s y t t chun hay bnh vin y cc trang

thit b.

ba thng gia ca thai k, thai pht trin y , xng thnh lp,

nhau bm rng v chc trong lng t cung. V th, i vi ph thai ba thng

gia, trong qu trnh ph thai nguy c xy ra tai bin thng cao hn ph

thai ba thng u.

Phng php no ph thai ba thng gia thng phi dng dng c nong

bng kim loi nong rng c t cung, que kim loi d hng khoang

t cung v o di khoang t cung, ng ht bng kim loi ht phi

thai v cung rn, cui cng phi l mui no bng kim loi no sch

khoang t cung. Cc dng c kim loi ny c kh nng lm tn thng hoc

thng t cung hay lm rch c t cung.

thait cung


Mt s c s y t v bnh vin ph sn thc hin ph thai an ton:

Bnh vin Ph sn T D

284 Cng Qunh, Qun 1, Thnh ph H Ch Minh

Bnh vin Hng Vng

128 Hng Bng, Qun 5, Thnh ph H Ch Minh

Trung tm Chm sc Sc khe Sinh sn

957 ng 3 thng 2, Qun 11, Thnh ph H Ch Minh

Ngoi ra, ph thai an ton c th c thc hin ti khoa sn ca cc bnh

vin qun/huyn v bnh vin tnh.

Ph thai khng an ton

Ph thai c xem l khng an ton khi vic ph thai do ngi khng phi

l bc s chuyn khoa sn thc hin vi cc dng c hay thit b ph thai

khng ng tiu chun trong iu kin v sinh km ti nhng ni khng

phi l c s y t, trung tm sc khe sinh sn hay bnh vin.

Ph thai khng an ton cng c chnh ngi ph n ang mang thai

thc hin nh a vo t cung cc dng c di nhn, nhnh cy, cc cht

bt hay thuc t pha ch, cc cht ty ra, du la hay xng, t mua v

ung thuc, p mnh bng vo tng hay nhy t ni cao xung v.v Tt

c cc bin php ny u rt nguy him thm ch d dn n t vong cho

chnh ngi ph n ang mang thai.

u tin ngh thai sn theo Lut Lao ng 2012 Khi ngh vic n

bnh vin khm thai, b sy thai, no hay ht thai, thai cht lu, ph

thai bnh l, thc hin cc bin php trnh thai, cng nhn n vn c

hng tr cp bo him x hi (iu 159).

E - CC NHIM TrNG Ly TrUyN QUA QUAN H TNH DC

Quan h tnh dc d mang tnh t nguyn hay p buc nu khng c cc

bin php bo v an ton, c nam v n u c nguy c b ly nhim cc

bnh ly truyn qua ng tnh dc nh giang mai, lu, vim gan B hay C

v HIV/AIDS

Bnh giang mai

L bnh do vi khun Xon khun giang mai gy ra, thng c 3 giai on:

Giai on u xut hin sau khi quan h tnh dc vi ngi mc bnh

t 3 n 4 tun. m h hay m o, c t cung c cc vt lot trn hay bu dc khng gy au

Sang giai on hai, trn c th c cc nt pht ban hng, sn hay mn

phng nc

giai on ba, vi khun giang mai xm nhp vo su cc c quan bn

trong c th, gy tn thng cho cc c quan ny v dn n nhiu

bin chng nguy him

Ph n mc bnh giang mai nu khng c

iu tr d b sy thai, sinh non, thai cht trong

t cung. Trng hp sinh c con, nhng b

c th b mc bnh giang mai bm sinh, hoc b

d tt h hm ch. Bnh giang mai c th c

cha khi nu c pht hin v iu tr sm.


Bnh lu

L bnh do vi khun lu gy ra. T khi nhim vi khun cho n lc c triu

chng u tin trung bnh t 2 n 6 ngy.

Ph n mc bnh lu c th thy tiu but, rt (tiu nhiu ln, mi ln

rt t), c kh h m mu vng. Vi khun c th gy vim t cung, ng dn

trng, bung trng.

Bnh lu khng truyn t mu m sang con, nhng nu ph n c thai

b bnh lu, th vn d b sy thai, non. Tr sau khi sinh bng ng t

nhin c th b vim mt hay m do nhim vi khun lu ng sinh dc

ca c th ngi m.

Bnh lu c th c cha khi nu c pht hin, iu tr ng v

liu lng thuc.

Bnh vim gan B hoc C

L bnh do vi rt gy ra. Cc triu chng ca ngi b vim gan B hoc C l

mi mt, chn n ko di, gy st ngi, da vng, mt vng, nc tiu vng

m, vng gan c cm gic tc nng. Cn phi lm xt nghim mu xc

nh vi rt v nh gi chc nng gan.

Ph n c thai khi ang bnh vim gan B hoc C s truyn bnh sang cho

thai nhi qua mu nhau thai. Khi sinh, ngi m mc bnh d b suy gan

nng, bng huyt sau sinh v c th hn m gan.

AIDS hay Hi chng suy gim min dch mc phi

L bnh do vi rt HIV gy ra.

H thng min dch ca ngi

mc bnh b ph hoi lm c

th suy yu, sc khng b

t lit, khin ngi bnh cht

do nhim khun hay nhim vi rt.

pht hin nhim vi rt HIV, cn phi lm

xt nghim mu v phi ch vi thng tr

ln bit kt qu. Cho n nay, vn cha

c thuc dit vi rt HIV m ch c thuc hn

ch s pht trin ca n.

Ngoi cc bnh nu trn, cn c mt s bnh ly truyn qua ng

tnh dc khc nh: bnh mo g, bnh nm herpes, bnh ht xoi.

Cc bnh vim nhim b phn sinh dc n thng gp do nhim trng

roi, nhim nm, nhim tp khun v.v cng c th ly truyn qua quan

h tnh dc.


Cc bin php ngn nga nhim trng ly truyn qua ng tnh dc

Quan h tnh dc an ton bng cch lun s dng bao cao su v s

dng ng cch, chc chn rng bao cao su khng b rch v khng

b qu hn s dng

Quan h v chng chung thy

Ch c 1 bn tnh. Cng c nhiu bn tnh th kh nng b nhim trng

ly truyn qua ng tnh dc cng cao

Khng quan h tnh dc vi ngi bn dm

Khng tim chch ma ty

Kim tra ph khoa nh k hng nm. Nu b ly nhim nn cha tr

sm

Khm v iu tr cho c v chng hay c ngi nam v ngi n khi

pht hin mt ngi mc bnh

m bo tuyt i v khun trong mi cng vic y t nh tim chch

hoc khi phi can thip th thut, phu thut

Cn trng khi truyn mu v nhn mu t ngi khc

2. SC KHE B M v EM B

64 K nng sng K nng sng 6564 Sc khe sinh sn Sc khe b m v em b 65

A - MANG THAIMang thai l mt

qu trnh bt u

sau khi tinh trng

ca ngi nam

v trng mi

rng ca ngi

n th tinh.

Du hiu sm

bit mnh c thai

l khng thy c

kinh vo ngy

phi c. Cng vi

vic mt kinh l

vic m nghn,

nh thy trong ngi nn nao, kh chu, i tiu nhiu, v to dn, lm

ging, hoc bun nn vi mt s loi thc n. Tnh trng nghn thng

khng ko di qu 3 thng.

Nn i khm ti khoa sn ca cc c s y t hay bnh vin bit chc

l mnh ang c thai.

Ph n mang thai cn c cm gic cng tc v, nm v v qung v thm

en li. C th tr nn nng n hn do thai v cc phn ph ca thai mi

ngy mt ln. Da quanh bng hay rn xut hin vt rn xm mu. Lng

mu tng v tim cng lm vic nhiu hn nui thai. Nhp th tng ln.

Cc h bi tit, h c, xng khp cng thay i nhiu, d b chut rt, mt

mi, au thn kinh vng tht lng.

Trong 9 thng mang thai, ngi m tng trung bnh t 10 n 12 kilogram

3 thng u tng t 1 n 2 kilogram

3 thng gia tng trung bnh t 5 n kilogram

3 thng cui tng trung bnh t 4 n 5 kilogram

Nu ba thng gia, ngi m tng di 3 kilogram hoc trong ba thng

cui m ngi m tng di 4 kilogram, th ngi m cn n ung y

v bi b thm nhiu dng cht.

Thng th chn thng ng cn do thai ln khin ngi m cm thy

nng n, thai cng chn p ng tiu lm m tiu nhiu, ng km.

M tng cn chm v khng mc, th c m v thai ang b suy dinh

dng. Nu tng cn nhiu v nhanh chng, c th b nc, b ph hay

bo bu. Khi c thai, ngi m nn kim tra cn nng hng thng. Nu thy

khng tng cn, tng chm hay tng nhiu nn i khm thai.

Khi c cho bit l ang c thai, nn thng bo cho gia nh bit nhn

c s quan tm v chm sc c bit.

Nn thng bo cho t trng hay chuyn trng ca mnh ti nh my v

vic mnh ang mang thai nhn c nhng u tin thai sn i vi lao

ng n.

66 K nng sng K nng sng 6766 Sc khe b m v em b Sc khe b m v em b 67

16tun

12tun

20tun

24tun

28tun

32tun

36tun

40tun

8tun

Ch thai sn theo Lut Lao ng 2012 (iu 155)

1. Khng tng ca m v lm thm gi vo cc ngy ngh khi mang

thai n thng th 7 (khon 26 tun) v ang nui con di 12

thng tui

2. Khi mang thai n thng th 7, nu ang lm cng vic nng

nhc, cng nhn n s c ngh 1 gi/ngy c hng lng

3. Khi cng nhn n kt hn, mang thai, ngh thai sn, hay ang nui

con di 12 thng tui, nh my s khng c x l k lut lao

ng, sa thi hay chm dt hp ng lao ng vi cng nhn n

4. Trong thi gian nui con di 12 thng tui, cng nhn n vn

c hng ch bo him x hi khi sinh con, c ngh 1

gi/1 ngy c hng lng

5. Ngh thai sn 6 thng v thi gian ngh trc khi sinh khng qu 2

thng v ti thiu 4 thng sau khi sinh. Cng nhn n cng c th

ngh khng hng lng khi ang ngh thai sn sau khi tha thun

vi nh my (iu 157)

6. c hng tr cp bo him x hi chm sc con m au di

7 tui, nui con di 6 thng tui (iu 159)

7. Trong thi gian mang thai, cng nhn n c ngh vic i

khm thai 5 ln, mi ln 1 ngy. i vi trng hp xa c s y t hoc ngi mang thai c bnh l hoc thai khng bnh thng th

c ngh 2 ngy cho mi ln khm thai (iu 29 Lut Bo him

x hi 2006)

B - CC GIAI ON pHT TrIN CA BO THAI T 2 TUN U N 9 THNG TUI

Trong 2 tun u - sau khi trng th tinh v pht trin thnh phi thai,

phi thai s bm vo t cung ngi m pht trin thnh bo thai.

T tun th 3 n tun th 9 - giai on pht trin ca cc c quan ni

tng nh tim, phi, bao t, no ca bo thai. Do , ngi m phi c bit

cn thn v trnh dng ru bia, c ph, thuc l hay ung cc loi thuc

khng theo hng dn ca bc s trong thi gian ny.

3 thng tui xng bt u hnh thnh, c quan sinh dc c nh hnh,

xut hin nhng vn tay.

4 thng tui tc bt u mc, xng pht trin nhanh hn, i tai ca

b cng xut hin.

5 thng tui no pht trin nhanh, tc b cng mc di ra, gii tnh ca

b c xc nh

6 thng tui i mt v mng tay b thnh hnh, phi b bt u hot

ng, b bit nghe m thanh t bn ngoi bng m. B bt u p nh.

C th ngi m bt u cm nhn c s chuyn ng ca con mnh t

trong t cung.

7 thng tui thi gian ng v thc ca b nh r, phi v no ca b

hot ng kh tt, nu phi sinh non trong thi gian ny c th b c th

tip ng c vi iu kin sng bn ngoi.


8 thng tui b cm nhn c nh sng v m thanh bn ngoi bng

m, mt nhm m thng xuyn, tc tip tc mc, mng tay mc ra ti

u ngn tay, li b bit cm nhn c v chua hay ngt ca nhng

dng cht t trong bng m.

9 thng tui trng lng b tng gn nh gp i vo thng cui, no

tip tc hon thin, b c kh nng b m.

C - CHM SC SC KHE KHI MANG THAISc khe ca ngi m v bo thai trong qu trnh mang thai l thuc

nhiu vo s quan tm chm sc ca chnh bn thn ngi m, gia nh,

ngi thn v cng ng.

NH K THM KHM THAI

Ngi m cn thc hin vic khm thai nh k theo hng dn ca bc s.

Bc s cng c th cho ngi m ung thm cc cht st, axt folic hay cc

cht b sung khc. Vic khm thai thng xuyn rt quan trng i vi thai

nhi v sc khe ca ngi m. Sinh non,

sinh thiu k, thai cht lu, hay

thai d tt cng l do khng

khm thai thng xuyn.

Trong 9 thng mang

thai, ngi m cn

phi khm nh k

t nht 3 ln, vo

mi 3 thng ca

thai k.

Ln khm u tin

Ln khm u

tin trong 3 thng

u nhm xc nh c ng l mang thai

hay khng. Trong ln khm thai u

tin ny, bc s s xc nh tnh trng

sc khe ca ngi m i vi vic

mang thai v t vn.

Ngi m cng c kim tra

mu bit mnh c HIV/AIDS v

cc bnh ly nhim qua ng

tnh dc hay cc bnh khc

nh hng n thai nghn hay

khng.

Bc s cng s pht hin trng hp

thai nghn bt thng nh mang thai ngoi t cung, mang thai trng

Nu trng hp mang thai ngoi k hoch, c th yu cu can thip sm.

Ln khm th hai Khm vo 3 thng gia nhm bit thai pht trin c bnh thng hay khng, c th ngi m c thch nghi vi thai nghn hay

khng v tim phng un vn ln 1.

Ln khm th ba Khm vo 3 thng cui nhm mc ch xem thai c thun v pht trin bnh thng hay khng, c xut hin cc nguy c trong

cc thng cui khng (nhim c thai nghn, rau tin o, thai suy dinh

dng,), tim phng un vn cho 2 ln. Ln tim th hai cch ngy

sinh trc 1 thng.

Trong ln khm thai nh k ny, ngi m cng c thng bo v d kin

ngy sinh v t vn trong vic chun b sinh con.

Tuy nhin, nu khm y th phi l 7 ln i vi thai k bnh thng.

Lch khm thai nh k nh sau:

3 thng u khm thai 1 ln

3 thng gia khm thai 1 ln


Thng th 7 v thng th 8 mi thng khm 1 ln

Thng th 9 mi 2 tun khm 1 ln

1 tun cui trc khi sinh khm 1 ln

Ngoi cc ln khm thai nh k, ngi m cn i khm ti c s y t hay

bnh vin nu c nhng triu chng bt thng nh ra mu, st, ph, tiu

tin t hoc au but, nhc u, thai p yu hn

Trong lc mang thai, vic ung hay chch thuc phi lun c s hng dn

ca bc s chuyn khoa.

Cc cht gy tc hi n s pht trin ca thai nhi

Khi mang thai, ngi m nn cn trng vi tt c cc loi thuc ung

hoc chch, k c cc loi thuc cm hay au nhc thng thng.

Ngi m mang thai khng nn ung bia ru, c ph, cc thc ung

c gas, hay ht thuc l. Trnh xa cc ni c khi thuc l hay khng kh

nhim, cc cht ny c bit gy tc hi cho c ngi m v s pht

trin ca thai. Khi, bi v ha cht ti nh my cng gy nh hng

n sc khe ca ngi m v thai nhi.

n ung y dng cht

Bo thai pht trin nh vo ngun dinh dng do c th ngi m

cung cp. Do , khi mang thai ngi m nn n ung y v nhiu

hn bnh thng nhm gip thai pht trin tt v bn thn ngi m

c mnh khe.

Ngoi ra, ngi m cng cn ung nhiu nc mi ngy, trung bnh t

2 n 3 lt.

Nh vo ngun dinh dng y ca c th ngi m, b s c

sinh thng, cn nng trn 2,5 kilogram vi c th pht trin hon

thin.

Nu ngi m n ung km, bn thn s yu v d mc bnh khi c

thai. D b sinh kh trong lc chuyn d. Sau khi sinh, khng c sa

nui con. Tr b suy dinh dng t trong bo thai, khi sinh ra s nh cn,

kh nui, d mc nhiu bnh, chm pht trin v th cht ln tinh thn.


Ngh ngi v trnh cng thng

Ngoi vic thc hin cc ch u tin thai sn cho cng nhn n khi

lm vic ti nh my, theo Lut Lao ng 2012 (iu 155, 159), ph n

mang thai nn ng , dnh thi gian ngh tra v trnh lm cc cng

vic nguy him v nng nhc, cng vic phi ng lu, ni lm vic

nng bc, nhiu ting n, ln xung cu thang, hay lm tng ca.

Khi mang thai,

ngi m c th

cm thy stress

hay cng thng, lo

u, bun bc.

trnh nhng cm

xc tiu cc ny,

ngi m rt cn

s quan tm chm

sc ca gia nh hay

ngi thn. Nu b

cng thng thng

xuyn, nn c s t

vn h tr t bc s

chuyn khoa.

Cng nhn n mang thai c th chia s vi cng on, chuyn trng

hay cc bn ng nghip trong nh my c s chia s v h tr.

V sinh khi mang thai

Ngi m nn v sinh b phn

sinh dc t nht 2 ln trong

ngy. Mi ngy vo bui sng

v bui ti, cn ra ca mnh

bng nc m v nc mui

long. Ra theo

chiu nc chy t

vng mu n hu

mn. Sau khi ra,

dng khn kh v

sch thm kh v

thay qun lt sch.

Nu m o tit dch c mu hoc gy nga cn n bc s chuyn khoa

khm. Tuyt i khng c t t thuc hay bm ra trong m o

trong thi k mang thai. Hng ngy, nn tm ni kn gi bng nc m

vi x phng nh.

Nn lau ra v v nm v t nht 1 ln trong ngy bng vi mm v nc

m. Cng vi vic lau ra l xoa bp v nh nhng bng tay khong 5

pht. Vo cc thng cui trc khi sinh, vic chm sc v phi ht sc

nh nhng. Chn v mc o ngc ph hp, trnh gy chn p v lm tn

thng m ngc.

Lun ra tay sch s trc v sau khi i v sinh, c bit l trc khi n.

Ngoi ra, ngi m cng nn lu v sinh rng ming trnh nguy c

vim nu v chy mu chn rng.


Ch sinh hot ca ngi m khi mang thai

Ngi m ang mang thai cn c sng trong mi trng thoi mi, sch

s, thong mt v trong khng kh yu thng v m cng ca gia nh hay

ngi thn. Phng hay ni ng ca ngi m nn rng ri v thong mt

vo ma nng v m p vo ma lnh. Nn mc qun o rng ri, thong.

Mc m khi ra ngoi tri lnh.

Quan h tnh dc khi mang thai

Khng nht thit phi king c sinh hot tnh dc khi mang thai. Tuy nhin,

cn phi ht sc thn trng i vi vic quan h tnh dc trong trong cc

thng u v thng cui. Trong cc thng u, hot ng tnh dc khng

cn thn c th lm sy thai hoc nhim trng. Trong thng cui, quan

h tnh dc khng ng cch c th gy non, v i, nhim trng, bng

huyt.

Ngi chng nn thng cm, t nh v khng nn p buc v quan h tnh

dc c bit trong nhng thng cui. Nu c quan h tnh dc trong khi

mang thai th phi ht sc nh nhng v la chn t th ph hp.

D - LU TrONG vIC CHM SC EM BGiai on pht trin t lc mi sinh n 5 tui rt quan trng i vi s

pht trin ton din v sc khe, tm sinh l, v tr tu ca b sau ny. Nu

c nui dng v sn sc tt trong giai on ny, b s khe mnh v

pht trin tt. Ngc li, nu cho b n ung km, thiu cht dinh dng

v sn sc sc khe km, b s chm ln, ci cc v mt th cht v tr tu.

CHM SC EM B

Phi ra tay sch trc khi sn sc b,

c bit l sau khi tiu tin v thay t

cho b. Mi thao tc sn sc b phi

tht nh nhng v nhanh chng. Cc

dng cho b phi ra sch v luc

si trc khi dng. Thc phm hay thc

ung cho b phi c nu chn v un

si. Gi m v khng b b lnh nhng

khng bc b qu nhiu.

Qun o v t lt cho b nn dng loi vi si bng (cotton) d thm

ht m hi v thong mt. Vo ma lnh nn m cho b c tay v chn.

Vo ma nng, nn cho b mc va phi. Lun tm cho b bng nc m

trong c ma nng v ma lnh. Tm cho b nhanh, lau kh, mc o v

qun t ngay.

Khi b b st, khng c b

qu nhiu o hay chn mn m

nn b c thong khi

st cao hn v dng cc bin

php h st cho b nh lau

mnh b bng nc m, ung

thuc h st theo hng dn

ca y t hay bc s. Nu b st

cao hay c cc triu chng l

nn a b n ngay c s y t

hay bnh vin.

Lun cho b c tip xc vi m v ngi thn trong gia nh. C ba ln

m nn u ym, ni chuyn vi b khi b thc ngay t nhng ngy u

tin.


Khng nn t b nm ring mt ch sau

khi cho b b xong. Vic thng xuyn

vut ve hay xoa nh khp mnh b s

gip cho no ca b pht trin v vic

hp th thc n s tt hn. S gn gi

ny cn gip cho mi lin kt gn b gia

ba m v b ngay t nhng nm thng

u i ca b. Ht

ru b ng hay ni chuyn vi b cng l nhng

vic nn lm ngoi vic chm sc b.

B SA M

Li ch ca vic b m

Sa m l loi thc phm tt nht cho

em b ngay t lc cho i v cho n

6 thng tui. Sa m c cha cc cht

khng th gip b chng li cc bnh

nhim khun, c bit l sa non.

Sa m cng l thc phm u tin

thch hp nht vi b my tiu ha

ca b mi ra i.

Vic cho b b sa m sm cng s gip to tnh cm m con gip cho vic

nui dy con sau ny. Nh vic cho con b, ngi m cng qun ht mt

nhc sau khi sinh v tn hng nim vui lm m.

Vic cho b b sa m sm cng gip cho t cung ca ngi m co cht li,

trnh bng huyt sau sinh.

Khi cho b b, ngi m cng xung sa sm hn, t b au tc v trnh

c cc bin chng nhim trng v, ng thi c nhiu sa hn.

Cch cho b b

Sau khi sinh xong, ngay 1 gi sau, ngi m nn cho b b ngay, cch t 2

n 3 gi li cho b b mt ln.

Ngay lc sau khi sinh hay vo ban m, ngi m c th nm cho b b. Vi

cc ln cho b khc, ngi m nn ngi.

D nm hay ngi cho b b th ngi m cng nn chn mt t th thoi

mi v lng c ta vng (c th k thm gi, mn). Trong khi b b, tay

v cnh tay ngi m ton thn b b p st vo ngi m. u v

thn b nm trn mt ng thng, khng cong vo, mt b i din vi

v m, ming b m rng ngm trn qung v v nm v ca m.

Trc khi cho b b, nn dng khn sch lau quanh v, c bit l u v

v nn nn b vi git sa u.

Khi b c 6 thng tui, cng vi vic b sa m, b nn c n cho

nu vi rau c xay nhuyn t 3 n 5 ln mi ngy theo s thng tui tng

dn, v thng xuyn cho b ung nc.


E - CHM SC B M SAU KHI SINHSau khi sinh, ngi m nn c sn sc sc khe, bo m cc iu kin

v v sinh, dinh dng v ngh ngi tt nhm trnh b bng huyt, nhim

trng hu sn, nhim trng v, c lng sa cho con b v hi phc sc

khe nhanh.

Nguy c cao nht trong 24 gi sau khi sinh l bng huyt. y l hin tng

mu chy ra ngoi qua ca mnh rt nhiu hoc ng trong t cung v

chy ra ngoi khi c ng mnh. Do mt nhiu mu, da ngi m xanh ti,

mch nhanh v yu, hoc b ngt.

Nhim trng hu sn do vi rt xm nhp theo ng sinh dc sau khi sinh.

Khi b nhim trng hu sn, ngi m b st rt cao, sn dch c mi hi,

bng khi nn thy au.

Nhim trng v l hin tng nm v ban

u b nt v thy au khi cho con b. Tip

theo l v sng ln, nng, au nhiu,

nch c ni hch. Khi v c cc ti m

hay p xe v l tnh trng nng ca

nhim trng v.

Chm sc sc khe sau khi sinh

Nhm trnh nhim trng hu sn, ngi m nn v sinh b phn sinh

dc 3 ln mi ngy, bng nc un si ngui vi x phng nh. Sau

khi ra xong, dng khn kh v sch thm kh b phn sinh dc v

mang bng v sinh mi.

Sau khi sinh 3 ngy, ngi m nn tm bng nc un si ngui

ni kn gi, tm nhanh v lau kh ngi bng khn kh sch. Khi tm,

nn dng khn tht mm lau nh quanh v.

Sau khi sinh, ngi m c th t theo di lng mu chy ra t ca

mnh, nhit c th, mch p, quan st sn dch khi thay bng v

sinh v tnh trng v. Nu thy bt thng nn n bnh vin hay c s

y t khm hay mi n h sinh n nh khm.

hi phc sc khe v c lng sa cho con b, ngi m nn

n ung y cht, ung nhiu nc. Thc phm nh tht, c, trng,

rau c, tri cy ti rt cn thit cho sc khe b m sau sinh. Khng

nn ung ru, c ph, tr, hay ht thuc l. Ung hay chch thuc nn

c s hng dn ca y bc s. Trnh dng cc thc n sng, h hay c

mi hi.

Cho con b ngay sau khi sinh v duy tr vic cho con b thng xuyn l

cch tt nht duy tr ngun sa m.

Trong nhng thng u sau khi sinh, ngi m cn ngh ngi, ng t nht

8 ting mt ngy, khng lao ng nng nhc hay i li nhiu. Ngi m

c th i li nh nhng trong nh, tp cc ng tc th dc nh nhng

hay ht th khng kh trong lnh.

Tnh cm yu thng v s quan tm chm sc ca gia nh, c bit l

ca ngi chng dnh cho v sau khi sinh ng vai tr c bit i vi

ngi m trong khi sn sc v nui dng con tr.


Kinh nguyt v trnh thai sau khi sinh

Sau khi sinh c th ngi ph n tr v bnh thng vo tun l th 6.

Hin tng c kinh tr li ty thuc vo vic cho con b hay khng cho

con b. Ph n cho con b bt u c kinh li khong 6 thng sau khi

sinh. Nu khng cho con b c th c kinh tr li vo tun l th 3 - 4

sau khi sinh. Ban u l s ra kinh non, sau 3 thng vng kinh n nh.

Nn mang thai tr li sau khi sinh t nht l 2 nm nhm gip sc khe

cho c m ln con. Do , ngi m phi s dng cc bin php nga

thai sau khi sinh. Nu khng th cho con b bng sa m, c th p dng

ngay cc bin php nga thai vo tun l th 6 sau khi sinh. Cng nn

c s t vn ca bc s ph khoa v vic trnh thai trong giai on ny.

E - CC BIN pHp TrNH THAIi vi cc cp i nam n mun quan h tnh dc nhng khng mun c

con v khng b nhim khun ly truyn qua ng tnh dc bao gm c

HIV/AIDS, s dng bao cao su l bin php an ton v ph bin nht.

i vi nhng cp v chng mun c quan h tnh dc nhng khng mun

c con c th la chn bin php nga thai tm thi nh nh bao cao

su, mng ngn m o, thuc vin ung hay tim, que cy, t vng v.v

v bin php nga thai vnh vin nh tht ng dn tinh v tht vi trng.

BAO CAO SU

Bao cao su dnh cho nam

Cch s dng

Trc khi s dng nn kim tra

thi hn s dng v ti bao c b

rch hay khng. eo bao cao su vo

dng vt cng cng, bp nm bao cho khng kh ra ngoi, ln

bao cao su n tn gc dng vt.

Sau khi xut tinh, nn

rt dng vt ra khi

m o trc khi

dng vt ht cng

cng, khng tinh

dch trn ra khi

bao cao su. Ct cht

ming bao v b vo

thng rc.

u im

c khuyn khch s dng nhiu do tc dng phng nga nhim

khun ly truyn qua ng tnh dc v HIV/AIDS. C nhiu loi bao

cao su dnh cho nam c bn vi gi r hoc c pht min ph

mt s c s y t a phng hay t chc phng chng HIV/AIDS.

Nhc im

Bao cao su ch s dng 1 ln v i khi lm gim cm gic hng

phn tnh dc.


Bao cao su dnh cho n

Cch s dng

Ph n c th t a bao vo m o d dng trc khi giao hp v

t ko ra sau khi giao hp. Loi bao cao su cho n c th mang trc

n 8 gi trc khi c quan h tnh dc.

u im

Hiu qu trnh thai cao v phng trnh c cc bnh ly truyn

qua ng tnh dc. Mi ph n u c th dng loi bao cao su

ny, c bit cho ngi khng chu c nhng tc dng ph ca

thuc trnh thai, nhng ngi b chng kh m o (do t cht

nhn). Bao cao su cho n khng gy tc dng ph v khng lm tn

thng n nim mc m o v b phn sinh dc.

Nhc im

Do t c bit n nn vic s dng bao cao su dnh cho n cn

hn ch v ch c th mua c mt vi ni chuyn bn cc dng

c nga thai. Mun dng bao ng cch, ngi ph n phi tp

cch t bao trc.

THUC TrNH THAI

vin trnh thai khn cp

Thng gm 2 vin c tc dng ngn khng cho trng th tinh v

lm t sau khi c quan h tnh dc m khng c s dng bt k bin

php trnh thai no. Hoc nghi ng bin php trnh thai ang p dng

kh

Documents

CamNangLLD Va KyNangSong Cho CN