Cancer Registry ทะเบยนมะเรง

รงสยา บวสม งานทะเบยนมะเรง

สถาบนมะเรงแหงชาต

เนอหา

ชนดของทะเบยนมะเรง การกรอกแบบรายงานโรคมะเรง

การใหรหสโรค ICD-O3

การใชโปรแกรม Thai Cancer Baesd

Cancer Registration

ทะเบยนมะเรง

หมายถง ขบวนการในการรวบรวมขอมลอยางตอเนอง เกยวกบจ านวนการเกด และ ลกษณะ ของโรคมะเรงโดยทวไป จะหมายถงมะเรงทกชนด ทเกดจากทกต าแหนง รายละเอยดของเนองอก ทควรรายงานน อาจแตกตางในแตละหนวยทะเบยนมะเรง ขนอยกบความสนใจ และสภาวะของ แตละแหง

จดมงหมายของการท าทะเบยนมะเรง

เพอทจะ มขอมลเกยวกบโรค มะเรงชนดตางๆ

ท าใหทราบระดบของปญหา ทราบชนดของมะเรงทพบบอย และแนวโนมของมะเรงนนๆ เปนขอมลในการศกษาระบาดวทยาและน ามาวางแผนในการ

ปองกนและควบคมโรคมะเรงของประเทศ

ชนดของการท าทะเบยนมะเรง

การท าทะเบยนมะเรง จ าแนกเปน

1. Population-based cancer registry (ทะเบยนมะเรงระดบประชากร หรอ ระดบชมชน)

2. Hospital-based cancer registry (ทะเบยนมะเรงระดบโรงพยาบาล

3. Special cancer registry (ทะเบยนมะเรงเฉพาะสวน หรอ อวยวะ)

4. Pathology registry

1. Population-based cancer registry

(ทะเบยนมะเรงระดบประชากร หรอ ระดบชมชน)

1. Population-based cancer registry (ทะเบยนมะเรงระดบประชากร หรอ ระดบชมชน)

เปนการรวบรวมขอมลผปวยโรคมะเรงจากแหลงตางๆ ทเกดขนในกลมประชากร ในพนทเปาหมาย

แหลงขอมลทะเบยนมะเรงระดบประชากร

Cancer Center (โรงพยาบาลทมหนวยขอมลมะเรง)

CLINICS

HOSPITAL

LABORATORIES

VITAL STATISTICS DEATH CERTIFICATES

SOURCE OF INFORMATION

การท าทะเบยนมะเรงระดบประชากร

1. แสดงปญหาในชมชน –ไมวาจะวนจฉย รกษาทใดกตาม * ขนาดของปญหา - อบตการณ , อตราตาย ,อตราการอยรอด

2.เปนขอมลทางออมทใชสนบสนนการตดตามผปวย

3. ชวยในการวางแผนและประเมนผลการควบคมปองกน และ การรกษาโรคมะเรงในชมชน

4. ขอมลพนฐานงานวจย

144.4

123.1

134.8

136.4

210.1

199.2

121.2

176.4

110.8

138.8

164.7

163.5

170.6

148.2

165.8

161.8

160.4

160.4

152.0

154.8

156.7

114.3

110.4

112.7

124.6

177.2

190.4

102.9

170.2

108.5

135.1

162.7

138.4

143.2

127.9

133.7

143.3

136.9

142.4

165.8

157.1

138.2

0 50 100 150 200 250

Songkhla

Surat Thani

South

Prachuap Khiri Khan

Rayong

Chonburi

Ratchaburi

Bangkok

Phra Nakhon Si Ayutthaya

Kanchanaburi

Lop Buri

Central

Ubon Ratchathani

Khon Kaen

Nakhon Phanom

Udon Thani

Northeast

Lampang

Chiang Mai

North

Thailand

Female

Male

Age-standardized incidence rates (ASR), all sites, 2008

Cancer in Thailand Vol VII (2007-2009)

4.0

4.1

4.3

4.6

6.2

11.0

11.5

16.6

16.7

26.4

0 5 10 15 20 25 30 35 40 45

Corpus uteri

Non-Hodgkin lymph

Leukemia

Thyroid

Ovary

Colon and rectum

Bronchus, lung

Liver and bile duct

Cervix uteri

Breast

3.8

4.1

4.6

4.9

5.2

6.1

7.7

14.7

26.2

40.3

0 5 10 15 20 25 30 35 40 45

Oesophagus

Stomach

Bladder

Oral cavity

Leukemia

Non-Hodgkin lymph

Prostate

Colon and rectum

Bronchus, lung

Liver and bile duct

Leading cancer in Thailand (estimated), 2008

Male Female

ASR (World)

ASR (World)

Cancer in Thailand Vol VII (2007-2009)

2. Hospital-based cancer registry

(ทะเบยนมะเรงระดบโรงพยาบาล)

เปนการรวบรวมขอมล ผปวยมะเรงทกราย ทเขามารบการรกษาในโรงพยาบาลแหงนนๆ โดยไมจ ากดภมล าเนาของผปวย

2. Hospital-based cancer registry

(ทะเบยนมะเรงระดบโรงพยาบาล)

การรายงานขอมล : แสดงเปน จ านวนรอยละของผปวยจ าแนกตามปจจยตางๆ ในโรงพยาบาล

แหลงขอมลทะเบยนมะเรงระดบโรงพยาบาล

ระบบคอมพวเตอรโรงพยาบาล

เวชระเบยน Clinicตางๆ

หองLab

หนวยทะเบยนมะเรงโรงพยาบาล

HOSPITAL

HOSPITAL

จงหวด

ทะเบยนมะเรงระดบ รพ.

ทะเบยนมะเรงระดบ รพ.

HOSPITAL

HOSPITAL

จงหวด

ทะเบยนมะเรงระดบ รพ.

ทะเบยนมะเรงระดบ รพ.

ทะเบยนมะเรง ระดบประชากร

Cancer Center

2. Hospital-based cancer registry

(ทะเบยนมะเรงระดบโรงพยาบาล)

แสดงปญหาของมะเรงในโรงพยาบาล คณภาพการใหบรการรกษาพยาบาลผปวย อตราการอยรอด , ภาวะแทรกซอน วจยและอนๆ

ขนตอนการท าทะเบยนมะเรง

การจดตงหนวยทะเบยนมะเรง การจดตงหนวยทะเบยนมะเรงประกอบไปดวย 1.คน(จ านวนคนและองคความร) 2.สงของ(อปกรณทใชในการท า) 3.งบประมาณ

1.คน(จ านวนคนและองคความร) - จ านวนคน ขนอยกบ ขนาดของหนวยทะเบยนมะเรงวามขอมลผ ปวยมะเรง

ตอปมากแคไหน - องคความร ความรทจ าเปนในการทะเบยนมะเรงประกอบดวย 1.ความรเบองตนในการท าทะเบยนมะเรง 2.ความรในการใหรหส ICD-O 3.ความรในการวเคราะหขอมลทะเบยนมะเรงขนพนฐาน 4.ความรในโปรแกรมทใชจดเกบขอมลทะเบยนมะเรง

เกณฑในการจดอตราก าลงของหนวยทะเบยนมะเรง

จ านวนผปวยมะเรงรายใหมในแตละป (ราย/ป)

จ านวนเจาหนาท จ านวนเครอง คอมพวเตอร (เครอง)

แพทย (คน)

พยาบาล (คน)

เจาหนาททะเบยนมะเรง(คน)

>1,000 1 1 1 2

1,000-1,500 1 1 1 2

1,500-2,000 1 1 2 3

>2,000 1 1 3 4

ภาระงานประจ าต าแหนง

ประเภท หนาท/ความรบผดชอบ

1.แพทย ทปรกษาดานพยาธวทยา การรกษาโรคมะเรง

2.พยาบาล/เจาหนาทเวชสถต คนหาผ ปวยและการคดลอกขอมลผ ปวย รวบรวมขอมลผ ปวย การลงรหสโรค การบนทกขอมล การเกบเอกสาร และวเคราะหขอมล

3.บคคลากรดานเทคนค เปนผชวยในการคนหาผ ปวยและการคดลอกขอมลผ ปวย รวบรวมขอมลผ ปวย การลงรหสโรค การบนทกขอมล การเกบเอกสาร และวเคราะหขอมล

หมายเหต โดยเฉลยแลวเวลาทใชในการท าขอมลทะเบยนมะเรงประมาณ13-15 นาท/ราย โดยทขอมลทกอยางอยจเดยวและท าตอเนองกน ประกอบดวย

1.คดลอกขอมล ใชเวลา 7-10 นาท/ราย 2.ใหรหสโรค ICD-O และรหสทอย 1นาท/ราย 3.บนทกขอมลลงระบบคอมพวเตอร 5 นาท/ราย

2.สงของ(อปกรณทใชในการท า) - แบบฟอรมทใชในการเกบขอมล - โปรแกรมทใชในการเกบขอมล - เครอง คอมพวเตอร

สถานท : มหนวยงานทชดเจน

ผรบผดชอบ : เจาหนาทประจ า 1-2 คน

อปกรณ : เครองคอมพวเตอร

ระบบทใชในการจดเกบขอมล : 1ระบบ

ขนตอนการเตรยมการ

ขนตอนการจดตงหนวยทะเบยนมะเรง

1.แตงตงคระกรรมการทะเบยนมะเรง 2.ก าหนดวตถประสงค

3.ทตงของทะเบยนมะเรง 4.การเงนและงบประมาณ

5.บคลากร 6.การฝกอบรม (training)

สงส าคญในการท าทะเบยนมะเรง

1.ตองท าตอเนองระยะยาว

2.ตองใช ICD-O ในการท า

การเกบขอมลทะเบยนมะเรง

แหลงขอมลทะเบยนมะเรงระดบโรงพยาบาล

ระบบคอมพวเตอรโรงพยาบาล

เวชระเบยน Clinicตางๆ

หองLab

หนวยทะเบยนมะเรงโรงพยาบาล

HOSPITAL

HOSPITAL

จงหวด

ทะเบยนมะเรงระดบ รพ.

ทะเบยนมะเรงระดบ รพ.

HOSPITAL

HOSPITAL

จงหวด

ทะเบยนมะเรงระดบ รพ.

ทะเบยนมะเรงระดบ รพ.

ทะเบยนมะเรง ระดบประชากร

Cancer Center

ขอมลบคคล ขอมลโรค ขอมลการรกษา ขอมลการตดตาม

ชอ เลขประจ าตวประชาชน เพศ ว-ด-ป เกด อาย ทอย สถานภาพสมรส เชอชาต ศาสนา

วนทวนจฉย วธการทนาเชอถอทสดในการวนจฉย Topography Morphology Behaviour Clinical extent of disease Stage Site metastasis

วธการรกษา

วนทตดตามครงสดทาย สถานะครงสดทาย วนทเสยชวต สาเหตทเสยชวต

นยาม ทะเบยนมะเรงประชากร ทะเบยนมะเรงโรงพยาบาล 1.วนทวนจฉย ใชวนวนจฉยแรกสดไมวา

จะไดจากโรงพยาบาลใดกตาม

ใชวนวนจฉยแรกสดทไดจากในโรงพยาบาลเราเทานน

2.ระยะของโรค ใชระยะแรกสดไมวาจะไดจากโรงพยาบาลใดกตาม

ใชระยะใหมทประเมนไดจากโรงพยาบาลเราเทานน

แบบฝกหด

การใหรหสโรค ICD-O3

รหส ICD คออะไร?

รหส ICD คอ

รหสทองคการอนามยโลกไดด าเนนการพฒนาขนส าหรบใชเรยกแทนชอโรคและหตการตางๆ

ICD (International Classification of Diseases and Related Health Problem

รหส ICD – O คออะไร?

ICD-O

คอรหสบางสวนทองคการอนามยโลกแยกมาจากรหส ICD และพฒนาเพมอกบางสวนเพอใชส าหรบโรคมะเรง

ICD-O ซงยอมาจาก International Classification of Diseases for Oncology

ความส าคญของการลงรหส

WHO: ก าหนดรหสมาตรฐาน

ลดปญหาในเรองความแตกตางของชอเรยก

ความแตกตางทางภาษา

ความยงยากในการบนทกขอมล

48

ขอแตกตางระหวาง ICD-0 และ ICD-10

ICD-0

ICD-10

1.เปนการลงรหสเฉพาะโรคทกลมเนองอก หรอ เนอราย

1. เปนการลงรหสโรคทงหมด

2.รหสทใชลงต าแหนงของเนองอกเรมจาก C00-C80

2.ใชรหสทลงต าแหนง เนอรายเรมจาก C00- C97 เนองอก D00- D48

3.กลม lymphoid ใชรหส C77 กลมhaematopoietic ใชรหส C42

3. กลม lymphoid และ กลม haematopoietic ใชรหส C81-C96 และ C77 เปน secondary ของ lymph nodes

ขอแตกตางระหวาง ICD-0 และ ICD-10 (ตอ)

ICD-0

ICD-10

4.กลม Skin ใชรหสกลม C44

4. แยก melanoma ออกจาก skin โดย ใชรหส C43 และ Other skin ใชรหส C44

5.ไมมการแบงกลม Benign In situ หรอ Cancerในการลงรหสตามต าแหนงโรค แตจะใชตว คณลกษณะ (behaviour) เปนตวบอกวา เปน เนองอก เนอรายหรอมการแพร กระจาย

5. มการระบกลม Benign In situ โดยมการ เปลยนรหส ต าแหนงจากกลม C เปนกลม D เชน CA Lung Malignant C34.9 Secondary or metastasis C78.0 In situ D02.0 Benign D14.3 Uncertain and unknown D38.4

ขอแตกตางระหวาง ICD-0 และ ICD-10 (ตอ)

ICD-O ICD-10

6.ไมมการใหรหสโรคในกรณทพบมากกวา 1 ต าแหนง

6. มการใหรหสโรคในกรณทพบมากกวา 1 ต าแหนง คอ C97

7. การลงรหสในกลมทมการกระจายและไมทราบต าแหนงของโรคชดเจน จะลงรหสเปน C80

7. การลงรหสในกลมทมการกระจายและไมทราบต าแหนงของโรคชดเจน จะลงรหสเปน กลม C76-C80

ความหมาย ของรหสในICD-10 Malignant Benign

C00-C75: Malignant neoplasm ทราบต าแหนงทเกด C76-C80: Malignant neoplasmไมทราบหรอไมแนใจ ต าแหนงทเกด C81-C96: Malignant neoplasm, lymphoid, haema topoietic C97 : Malignant neoplasm (multiple primary)

D00-D09: In situ neoplasm D10-D36: Benign neoplasm D37-D48: กลมเนองอกทไมมนใจหรอไมทราบ

ICD-O:C00-C80 = ICD-10: C00-D48

เปนรหสค ทมสวนประกอบเปน topography และ morphology

Topography บอกต าแหนงปฐมภมของการเกดเนองอก

Morphology อธบายชนดของเนองอก และคณสมบตทางชววทยาของโรค

Behavior รหสก าหนดพฤตกรรมของโรคมะเรง

ตวอกษร “C” ยอมาจาก “Cancer” ตวอกษร “M” ยอมาจาก “Morphology”

รหส Topography จะเขยนในลกษณะดงน C_ _._ โดย C = กอนเนอ _ _ ตวเลขต าแหนงท1 และ 2 = อวยวะทเปน ._ ตวเลขหลงจดมหพภาค = ต าแหนงในอวยวะนนๆ

ตวอยาง C50.2

กอน Breast

upper inner quadrant

Topography

C 00: Lip C15: Esophagus C16: Stomach C25: Pancreas C34: Lung C44: Skin C50: Breast C53: Cervix uteri

58

C25: Pancreas C25.0: Head of pancreas C25.1: Body of pancreas C25.2: Tail of pancreas C25._ C25.8: Overlapping lesion C25.9: Pancreas, Nos

การจดกลมตามอวยวะตางๆ

CODE SITE C 00 - C 14 Lip, oral cavity, and pharynx C 15 – C 26 Digestive organs C 30 – C 39 Respiratory system and intrathoracic organs C 40 – C 41 Bones, joints, and articular cartilage C 42 Hematologic and reticuloendothelial system C 44 Skin C 47 Peripheral nerves and autonomic nervous system C 48 Retroperitoneum and peritoneum C 49 Connective, subcutaneous, and other soft tissues

การจดกลมตามอวยวะตางๆ

CODE SITE C 50 Breast C 51 – C 58 Female genital organs C 60 – C 63 Male genital organs C 64 – C 68 Urinary tract C 69 – C 72 Eye, brain, and other parts of central nervous

system C 73 – C 75 Thyroid and other endocrine glands C 76 Other and ill-defined sites C 77 Lymph nodes C 80 Unknown primary site

กรณไมทราบต าแหนงของโรคมะเรง: Unknown primary site

61

C 80.9

Rules: Topography Rule A: Other and ill-defined sites (ต าแหนงไมเฉพาะเจาะจง) Rule B: Prefixes; peri-, para-(รปแบบของค าวเศษณ) Rule C: Malignant neoplasm overlapping site boundaries(กนพนทคาบเกยว) Rule D: Topography codes for lymphoma (ตนก าเนดอยทตอมน าเหลอง) Rule E: Topography code for leukemia(leukemia ทกชนด)

Rule A: Other and ill-defined sites (ต าแหนงไมเฉพาะเจาะจง) ถาการวนจฉยไมไดระบต าแหนงทเปนโรคเรมตน ใหลงรหสเปนเนอเยอทเรยงตามล าดบตวอกษรของต าแหนงทไมจ าเพราะเจาะจง โดยหลกเลยงการใช NOS ใหมากทสดต าแหนงทไมจ าเพราะเจาะจงเกอบทงหมดจะมรหสเปน C76

เชนตวอยางหากมกอนทแขน (arm) ใชรหสเปน C76.4 แตในแขนเองกมเนองอกอยหลายชนด เชน ผวหนง กระดก เนอเยอออน (กลามเนอ ไขมน เอน ฯลฯ ) ตอมน าเหลอง เสนประสาท ซงเนอเยอแตละชนดเหลานมรหสแตกตางกนไปดงตาราง

Site codes Description

C76.4 NOS

C44.6 NOS (carcinoma,melanoma,nevus) C49.1 NOS (sarcoma,lipoma) C49.1 Adipose tissue C47.1 Autonomic nervous system

C40.0 Bone C49.1 Connective tissue C49.1 Fatty tissue C49.1 Fibrous tissue C77.3 Lymph node C49.1 Muscle C47.1 Peripheral nerve C49.1 Skeletal muscle

แตบางครงผลการวนจฉยชนเนอทางพยาธวทยากสามารถบอกไดวากอนนนมตนก าเนดมาจากเนอเยออะไร ดงนน หากผลพยาธวทยาเปน

squamous cell carcinoma หรอ malignant melanoma กตองเลอกรหส C44.6

liposacoma เลอกรหส C49.1

malignant lymphoma เลอกรหส C77.3

malignant nerve sheath tumor เลอกรหส C47.1 เปนตน หากผลพยาธวทยาไมสามารถระบเนอเยอตนก าเนดไดแนนอน จงจะเลอกรหส C76.4

NOS

Rule B: Prefixes; peri-, para-(รปแบบของค าวเศษณ)

ถาต าแหนงอวยวะม prefix ก ากบ เชน ม peri-,para-,pre,-supra-,infra-

หรออนๆ ทไมไดระบใน ICD-O ใหลงรหสต าแหนงทไมระบชด (C76) ทเหมาะสม ยกเวนชนดของมะเรงจะบงบอกเนอเยอตนก าเนดของเนองอกนนได

Rule C: Malignant neoplasm overlapping site boundaries(กนพนทคาบเกยว) ใชกลมยอย “.8” เมอเนองอกกอนเดยวกนพนทคาบเกยวขอบเขตของต าแหนงหรอต าแหนงยอยตงแตสองต าแหนงขนไป โดยระบต าแหนงเรมตนทชดเจนไมได

Rule D: Topography codes for lymphoma (ตนก าเนดอยทตอมน าเหลอง) ถาต าแหนงตนก าเนดของ lymphoma อยทตอมน าเหลอง รหส C77._ ถา lymphoma เปนกบตอมน าเหลองหลายบรเวณ ใหลงรหส C77.8 (lymph

node of multiple regions) ส าหรบ extranodal lymphoma ใหลงรหสเปนต าแหนงอวยวะทเกดโรคนน เชนตอมน าเหลองท กระเพราะอาหารกใหลงต าแหนงกระเพราะอาหาร C16._

ถาไมสามารถระบต าแหนงใดๆได และคดวาจะเปน extranodal lymphoma

ใหลงรหสเปน C80.9 (unknow primary site)

Rule E: Topography code for leukemia(leukemia ทกชนด) รหสส าหรบ leukemia ทกชนดยกเวน myeloid sarcoma (M-9930/3)

เปน C42.1 (bone marrow)

Morphology

Neoplasia

เนองอก (neoplasia) หมายถง กอนเนองอกทโตขนจากเนอเยอปกตของรางกายโดยทการเจรญเตบโตนนรางกายไมสามารถควบคมหรอใหหยดได ทงนอาจเปนหรอไมเปนมะเรงกได

มะเรง (malignant neoplasm หรอ cancer) กอน กอนเนอ หรอ tumor มกใชในความหมายวาเปนกอนอะไรกตาม

รศ.นพ.หชชา ศรปลง คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร

Hyperplasia

เปนภาวะทเซลลแบงตวเพมจ านวนขนอยางผดปกต อนมผลท าใหอวยวะหรอเนอเยอนนๆ มขนาดใหญขน เซลลแตละตวในเนอเยอนนอาจมขนาดเทาเดมหรอมขนาดใหญขนกได เชน ภาวะ goiter ของตอมธยรอยด หรอ prostatic hyperplasia (BPH) ของตอมลกหมาก

รศ.นพ.หชชา ศรปลง คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร

Atypia

หมายถงเซลล หรอ กลมเซลลทมลกษณะตางออกไปจากทควรจะเปน เชน ขนาดทผดปกต รปรางเซลลทผดปกต การตดสของซยโตพลาสมทผดไป เปนตน การพบเซลลเหลานเปนสญญาณของมะเรงได

รศ.นพ.หชชา ศรปลง คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร

Metaplasia

เปนการปรบตวของเซลลเพอใหเขากบสภาพแวดลอมทเปลยนไป โดยมการเปลยนแปลงชนดของเซลลทท าหนาทอยางหนงไปท าหนาทอกอยางหนง เชน เยอบปากมดลกชนในเมอมการอกเสบ หรอ เคลอนออกมาดานนอก ก จะเปลยนจาก Columnar cell ไปเปน Squamous cell ได

Dysplasia

เปนการเจรญเตบโตทผดปกต ในทางเซลลวทยาแลว หมายความวา เซลลมการเปลยนแปลงไปในทางทอาจเปนมะเรงได แตในขณะนยงไมถงขนเปนมะเรง แต ก อาจจะเปลยนแปลงกลบมาเปนเซลลปกตไดเชนกน

Hemartoma

หมายถง รอยโรคทเกดจากเซลลปกตของเนอเยอในต าแหนงนน เจรญเตบโตขนอยางผดปกต มการจดเรยงตวของเซลลและเนอเยออยางไมเปนระบบ

Choristoma

หมายถงเนอเยอปกตทอยอยผดต าแหนงไป อาจท าใหเกดเปนกอนขนมาได

Cyst

เปนรอยโรคทมลกษณะเปนถงทมของเหลวอยภายใน ซงอาจเปนน าใสๆ เปนเมอก หรอไขมนกได กอนเหลาน สวนใหญไมเปนมะเรง แตกมมะเรงบางชนดทมลกษณะเปน Cyst เชนนได

Morphology Carcinoma

◦ Squamous cell carcinoma

◦ Adenocarcinoma

Papillary serous cystadenocarcinoma

Cholangiocarcinoma

Sarcoma •Osteosarcoma

•Fibrosarcoma

•Ewing sarcoma (ES/PNET)

Lymphoma Melanoma

รหส Morphology จะเขยนในลกษณะดงน _ _ _ _/_ _

โดย ตวเลข 4 digit แรก _ _ _ _ = ชนดของเนองอกหรอ กอนนนๆ ตวเลขตวแรกหลง/_ = behavior พฤตกรรมของเนองอก หรอ กอนนนๆ ตวเลขตวสดทายหลง /_ _ = grade ความแตกตางของเนองอก หรอ กอนนนๆ

ตวอยาง M 8070/31

Squamous cell

Carcinoma (malignant)

Well differentiated

Rules: Morphology

Rule F: Morphology code matrix concept(ใชรหส behavior ต าแหนงท 5 แมวาจะไมพบค า)

Rule G:Code for histologic grading and differentiation(ให grade หรอ differentiation สงสด )

Rule H:Site-associated morphology terms(มต าแหนงเพาะ) Rule J: Compound morphology diagnoses(มผลชนเนอหลายอยาง) Rule K: Coding multiple morphology terms

Rule F: Morphology code matrix concept(ใชรหส behavior ต าแหนงท 5 แมวาจะไมพบค า)

รหสโรคตางๆ จะมรหส behavior ทแตกตางกน ตงแต /0 ไปจนถง /3 ซงแตรหสกจะมความหมายแตกตางกนออกไปเชน M-8140หมายถง adenoma

/0 Benign 8140/0 Adenoma,NOS

/1 Uncertain whether benign or malignant

8140/1 Bronchial adenoma (C34._)

/2 in situ ; non-invasive 8140/2 Adenocarcinoma in situ

/3 Malignant,primary 8140/3 Adenocarcinoma,NOS

ตวเลขตวแรกหลง /_ = behavior พฤตกรรมของเนองอก หรอ กอนนนๆ

Behavior

/0 Benign /1 Uncertain whether benign or malignant Borderline malignancy Low malignant potential Uncertain malignant potential /2 Carcinoma in situ Intraepithelial Nonifiltrating Noninvasive /3 Malignant, primary site /6 Malignant, metastatic site * Malignant, secondary site /9 Malignant, uncertain whether primary or metastatic site

หนา66-67

ส าหรบ * ทางทะเบยนมะเรงจะไมใช

Rule G:Code for histologic grading and differentiation(ให grade หรอ differentiation สงสด )

ระบบเกรดนใชกบมะเรงเทานน ไมใชกบเนองอกทไมใชมะเรง ระบบเกรดนไมไดเปนมาตรฐานทจะตองมในมะเรงทกชนด มะเรงจ านวนมากไมจ าเปนตองมเกรดทางพยาธวทยา

แตเดมใน ICD-O กอน edition 3 นน รหสต าแหนงท 6 นยงใชส าหรบบอกชนดของเซลลวาเปน T หรอ B หรอ อนๆ ในกรณทเปน malignant

lymphoma ดวย แตใน ICD-O3 นน การระบวาเปนเซลลชนดใดไดระบไวใน morphology code แลว จงไมจ าเปนอกตอไป

Grade 1 เสมอ

Basal cell carcinoma

Squamous cell carcinoma, keratinizing, any site

Adenoid cystic carcinoma

Grade 3 เสมอ

Krukenberg tumor (stomach metastasis to ovary)

Signet ring cell carcinoma

Diffuse type carcinoma of stomach

Grade 4 เสมอ

Undifferentiated carcinoma, any site

Anaplastic carcinoma, any site

Small cell carcinoma, any site

Large cell carcinoma of lung

Ewing’s sarcoma of bone and soft tissue

Rhabdomyosarcoma of soft tissue

Rule H:Site-associated morphology terms(มต าแหนงเพาะ)

เนองอกบางชนดเกดหรออยในต าแหนง ต าแหนงหนงเทานน เชน Nephroblastoma (เฉพาะทไต) Hepato – cellular Carcinoma (เฉพาะทตบ) Retinoblastoma (เฉพาะท Retina) Follicular Carcinoma (เฉพาะท Thyroid) เพอทจะใหงายตอการลงรหสของค าเหลานใน ICD – O จะมตวเลขบอกต าแหนงก าหนดไว (ในวงเลบ)

หมายเหต อยางไรกตาม ถาต าแหนงทใหมาโดยแพทยในทะเบยนประวตตางจาก “Site – Specific T – Number” ใหรายงานต าแหนงตามทแพทยไดระบไว

Rule J: Compound morphology diagnoses(มผลชนเนอหลายอยาง)

การวนจฉยเนอเยอผสม: ถาค าทอานไมมอยใน ICD-O ใหเปลยน ต าแหนงของค า เนองจาก ใน ICD-O ไมมค าประสมทกค า ตวอยาง “ myxofibrosarcoma ” ไมมใน ICD-O แตม “fibromyxosarcoma ”

Rule K: Coding multiple morphology terms

ถาการวนจฉยนน มค าคณศพท 2 ตวและมรหสแตกตางกน ถาไมมรหสเฉพาะส าหรบค านน ใหใชรหสทมคามาก กรณทมรหสมากกวา 2 ใหใชตวทมคามากทสด

ตวอยาง C53.9 8260/39

Cervix uteri

Unspecified part

Papillary adenocarcinoma

Carcinoma (malignant)

Differentiation not applicable

ความหมายของ NOS และการใช

NOS จะพมพหลงค าหรอขอความของต าแหนงโรคหรอผลพยาธ ฯ แตในการจดดชนจะพมพเรยงเปนล าดบแรก รหสทตามดวย NOS ใชใน กรณดงน 1. เปนค าทไมมการแกไขดดแปลง 2. เปนค าทไมมค าคณศพทปรากฏในทอน 3. เปนค าทใชในความหมายทเขาใจโดยทวไป

มะเรงปฐมภมหลายต าแหนง

Multiple primary neoplasms

ปญหาของการใหรหสในมะเรงหลายต าแหนง

1. มกอนมะเรงมากกวา หรอเทากบ 2 ต าแหนงในอวยวะทแตกตางกน 2. ในบางสภาวะของโรคมะเรง อาจมกอนมะเรงหลายกอน 3. โรคมะเรงตอมน าเหลองมกพบวาเปนในหลายตอมน าเหลองหรอในหลายอวยวะ

ในชวงทวนจฉยโรคได

4. ในบางครงพบชนดพยาธวทยาของกอนมะเรงมากกวา 2 ชนดในอวยวะเดยวกน 5. ชนดพยาธวทยาของมะเรงเดยว ๆ อาจพบในหลายอวยวะไดโดยทไมสามารถบง

บอกไดวาก าเนดขนจากอวยวะใดไดแนนอน

กฎการใหรหสในมะเรงหลายต าแหนง

1. การมอยหรอปรากฎขนของเนองอกปฐมภมสองหรอหลายต าแหนงไมขนอยกบเวลา

2. มะเรงปฐมภมเปนมะเรงทเกดขนในต าแหนงอวยวะหรอเนอเยอปฐมภมอยางแทจรงโดยไมใชการลกลาม การเกดซ า หรอการแพรกระจาย จากมะเรงทมอยเดม

3. มเนองอกเพยงหนงเดยวเทานน(แมวาจะมหลายกอนกตาม) ทถอวาเปนการเกดขนในอวยวะเดยวกนหรออวยวะทเปนคหรอในเนอเยอหนง ๆ

4. กฎขอ 3 ไมใชกบสองกรณตอไปน 4.1มะเรงกระจายหลายต าแหนง(systemic or multicentric) เปนมะเรงทเมอเกดขนแลวสามารถทจะแพรกระจายในอวยวะตางๆหลายต าแหนงพรอมกนจะถกนบวาเปนมะเรงเพยงหนงครงเทานนในคนเดยวกน ไดแก lymphoma, leukemia, Kaposi sarcoma และ Mesothelioma

4.2 เนองอกทมชนดทางพยาธวทยา(morphology) ตางกน ใหถอวาเปนมะเรงปฐมภมมากกวาหนงต าแหนง(แมวาจะเกดพรอมกนทต าแหนงอวยวะเดยวกนกตาม)

โดยท I. ถาการวนจฉยทางพยาธวทยาตกอยในกลมเดยวกน และเกดขนในต าแหนง

ปฐมภมเดยวกนใหถอวาเปนการวนจฉยทางพยาธวทยาเดยวกนในการนบจ านวนของเนองอกปฐมภมหลายต าแหนง

II. ถาการวนจฉยทางพยาธวทยาตกอยคนละกลมกนมากกวาหรอเทากบ 2 กลม แมวาจะเกดขนในต าแหนงอวยวะเดยวกนใหถอวาเปนการวนจฉยทางพยาธวทยาคนละชนดกนและใหนบเปนสองรายหรอมากกวาแลวแตกรณ

III. ถากอนเนองอกเดยวทมลกษระทางจลพยาธวทยาแตกตางกนหลายอยาง ซงตกอยในกลมใหลงทะเบยนเปนหนงรายเทานน โดยใหถอเอาผลพยาธวทยาทมรหส morphology สงสด(ยกเวนปรกษา pathologist อาจแกการวนจฉยเปนอยางอนได)

IV. ถาผลการวนจฉยไมจ าเพาะ กลม 5,14 และ 17 และมผลการวนจฉยอนทจ าเพาะดวย ใหรายงานผ ปวยรายนนดวยผลพยาธวทยาทจ าเพาะนนเพยงหนงรายเทานน โดยไมสนใจผลการวนจฉยทไมจ าเพาะ

การเปดหนงสอ ICD-O3

วธการเปด ICD-O

1. วธการใชหนงสอและกฎตางๆ

2. Site / Topography:

3. Morphology:

4. Alphabetic Index

วธการลงรหส

การลงรหสต าแหนงของโรคมะเรงเปนกรณตางๆ ดงน

สามารถระบต าแหนงของโรคมะเรงไดชดเจน

สามารถระบต าแหนงของโรคมะเรงไดไมชดเจน เนองจากกอนมะเรงคาบเกยว

หลายอวยวะ

ไมสามารถระบต าแหนงของโรคมะเรง

กรณทราบต าแหนงชดเจน

โรคมะเรง

จ านวนกอนหรอต าแหนง

1ต าแหนง มากกวา 1 ต าแหนง

ลงตามต าแหนงทพบ ความสมพนธ ของโรค

โรคเดยวกน โรคตางกน

ลงตามต าแหนงปฐมภม ลงทกต ำแหนง

กรณพบวามรอยโรค 1 ต าแหนง

โรคมะเรงจ ากดขอบเขตอยทอวยวะใดอวยวะหนง หรอสวนใดสวนหนงของอวยวะ เชนผปวยทเปนโรคมะเรงของปากมดลก โดยไมสามารถระบสวนยอยของปากมดลกจะลงรหส topology

C53.9

กรณพบวามรอยโรค 1 ต าแหนง

สามารถระบต าแหนงยอยของอวยวะ กลงรหสตาม ICD-O เชน โรคมะเรงของเตานมบรเวณหวนม (Nipple หรอ areola) จะลงรหส topology

C50.0

กรณพบวามรอยโรคมากกวา 1 ต าแหนง

กรณตรวจพบโรคมะเรงทงทปอดและสมอง กอนการลงรหส จะตองพจารณาวา โรคทพบนน เปนโรคเดยวกนหรอไม ถาโรคทง 2 ต าแหนงไมเกยวของกน แสดงวาผปวยมทงโรคมะเรงของปอด และเนองอกของสมอง

C 34.9 ส าหรบโรคมะเรงปอด C 71.9 ส าหรบเนองอกสมอง

กรณพบวามรอยโรคมากกวา 1 ต าแหนง

แตในกรณทพบวาเปนโรคเดยวกน ซงในกรณตวอยางดงกลาว ผปวยเปนโรคมะเรงของปอดและมการแพรกระจายของโรคมะเรงไปยงสมอง การลงรหสจะลงเพยงต าแหนงเดยว และลงรหสเฉพาะต าแหนงของปฐมภมเทานน ในกรณเชนน รหสทลงคอ

C 34.9

กรณมรอยโรคคาบเกยวหลายต าแหนง

กรณเดยวกน ถามการผาตด และพบวากอนมะเรงสวนใหญอยทกระเพาะอาหาร กอนมะเรงแผขยายไปครอบคลมบางสวนของตบออน และมการแพรกระจายไป

ยงตอมน าเหลองในบรเวณใกลเคยงกน

C 16.9

Stomach, NOS

แนวทางในการพจารณาลงรหส

โรคมะเรง

หาต าแหนงของโรค

ลงต าแหนงทพบ

ทรำบ ไมทรำบ

ลงต าแหนงทคลมเครอ

กรณทไมทราบต าแหนงของโรคมะเรง การรวบรวมขอมลยอนหลงทไมมความครบถวนสมบรณ เชนการสอบถามขอมลจากญาตของผตายทเปนโรคมะเรง การเกบขอมลสาเหตการตายจากใบมรณะบตร ขอมลทเลอกไดคอ “Unknown primary site”

C 80.9

แบบฝกหด

การควบคมคณภาพทะเบยนมะเรงม 4ดาน

Comparability

Completeness

Validity

Timeliness

115

ความสามารถเปรยบเทยบกนได

Comparability

116

ความสามารถเปรยบเทยบกนได

117

◦ การใหค าจ ากดความหรอนยามของตวแปรตางๆ

◦ วนทวนจฉยวาเปนมะเรง

◦ การใหรหสโรคมะเรง International Classification of

Disease for Oncology(Fritz et al., 2000)

◦ การใชกฏตางๆ เชนมะเรงทมหลายต าแหนง

118

COMPLETENESS ความสมบรณของขอมล

สดสวนของอบตการณทมในทะเบยนมะเรงฐานประชากร โดยทฤษฎ

completeness ควรจะเขาใกล 100 เปอรเซนตซงในความเปนจรงแลว

ยงไมมทะเบยนใด มความสมบรณ 100 เปอรเซนต

119

Under diagnosis

Under registration

Selection biases

Completeness (cont.)

120

121

ควำมเปนไปไดในกลมทไดรบกำรบนทกและกลมทไมไดรบกำรบนทกหลงจำกทไดรบกำรวนจฉยวำเปนมะเรง

ผปวยทไดรบการวนจฉยวาเปนมะเรง

ผปวยยงมชวต ผปวยเสยชวต

ระบวาเปนมะเรง ไมระบวาเปนมะเรง

บนทกตำมปกต

ไมพบไมไดรบกำรบนทก

บนทกกอนเสยชวต

สำมำรถหำขอมลเพมเตม

ไมสำมำรถหำขอมลเพมได

(DCO)

บนทกเพมเตมตำมปกต

ไมพบ

Validity ความนาเชอถอของขอมล

122

Percentage of histological verification (HV %) Death certificate only (DCO) ผพฒนาโปรแกรมใชเอง กอนการวเคราะหตองใชโปรแกรม CHECK

IARCcrgTool ตรวจสอบขอมลกอน

ความสมบรณของขอมล จะตรงขามกลบความครบถวนของขอมล

ความครบถวนของขอมล

ความสมบรณ

Timeliness ระยะเวลา

125

126

ระยะเวลาแตละขนตอนวดคณภาพของทะเบยนมะเรงได

ระยะเวลาของการท าทะเบยนมะเรงประกอบดวย

• การเกบรวบรวมขอมล โดยทวไปแลวผปวยรายสดทายของป ควรเกบใหเสรจภายใน 3เดอน

• กระบวนการตรวจสอบ

• การลงรหส

• การวเคราะหขอมล 1 เดอนหลงผปวยรายสดทายของปไดรบการบนทกขอมลแลว

•การรายงาน

127

การจดการหรอการก าหนดระยะเวลากถอวามความส าคญตอผ

ทตองการใชขอมล อยางนอยกรณทเปนทะเบยนมะเรง

โรงพยาบาลควรจะมการก าหนดใหมมาตรฐานในเรองของ

ระยะเวลาโดยทวไปแลวผปวยรายสดทายของป ควรเกบใหเสรจ

ภายใน 3เดอน

วธการควบคมคณภาพ

1.การรกษามาตรฐานการบนทก/การจดเกบขอมล 2.การใชดชนชวดในการตดตามคณภาพของขอมล 3.การนเทศ/ประเมนการท าทะเบยนมะเรง 4.การทบทวนขอมลโรคมะเรง 5.การใชคอมพวเตอร

Thank You For your attention