CANLILAR DÜNYASINI GEZELİM,TANIYALIMCANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ

Canlıların Ortak Özellikleri;

• Solunum yaparlar• Boşaltım yaparlar• Hareket ederler• Çoğalırlar(Ürerler)• Beslenirler• Büyür ve gelişirler• Etkiye karşı tepki verirler• Ölürler

BUNA GÖRE;BUNA GÖRE;CANLILARI GENEL OLARAK:CANLILARI GENEL OLARAK:

BİTKİLERBİTKİLER

HAYVANLARHAYVANLAR

MANTARLARMANTARLAR

MİKROSKOBİKMİKROSKOBİK CANLILARCANLILAR

ŞEKLİNDE SINIFLANDIRABİLİRİZ.ŞEKLİNDE SINIFLANDIRABİLİRİZ.

Bitkiler çoğalmayı sağlayan organlarına göre iki kısımda incelenir.

Çiçekli (tohumlutohumlu) Bitkiler

Çiçeksiz (tohumsuztohumsuz) Bitkiler

çiçek

yaprak

gövde

kök

Çiçekli bitkilerin en önemli özelliği çiçek ve tohuma sahip olmalarıdır.

Bir bitkiyi incelediğimizde aşağıdaki yapıları görürüz.     1.Bitkinin toprak altında kalan kısmı olan KÖKKÖK     2.Diğer organları taşıyan GÖVDEGÖVDE     3.Gövde üzerindeki YAPRAKLARYAPRAKLAR     4.Renkli yapraklardan oluşan ÇİÇEKÇİÇEK

KÖKKÖK      Genellikle toprağın altında kalan ve bitkiyi toprağa  bağlayan kısımdır. Kök, bitkinin beslenmesi için gerekli

su ve suda çözünmüş madensel tuzları topraktan emerek alır.

         Kök, ana kök, yan kökler ve emici tüyler olmak üzere 3 kısımdan oluşur.

        Ana kök : Her bitkide bir tane bulunur. Bitkinin toprağa sıkıca bağlanmasını sağlar.

        Yan kökler : Ana kökten yanlara doğru uzanan çok sayıdaki köklerdir. Bitkinin topraktan çıkmasını

önler. Yan kökler suyun olduğu yöne doğru ilerleyerek bitkinin suyu almasına yardımcı olur.

        Emici tüyler : Yan köklerin uç kısımlarındaki tüysü yapılardır. Topraktan su ve madensel tuzları

emerler. Ayrıca salgıladıkları asitli maddelerle kökün önüne gelen taş, kaya gibi sert engelleri parçalayarak

eritirler.

G Ö V D EG Ö V D E

Çiçekli bir bitkinin diğer bir organı da gövdedir. Bitkinin genellikle toprak üstünde bulunan dal, yaprak, çiçek ve meyve gibi yapılarını taşıyan organıdır. Gövde, içindeki iletim boruları sayesinde topraktan alınan su ve madensel tuzları yapraklara, yapraklarda

oluşan besin maddelerini de köke kadar iletir. Ayrıca bitkinin dik durmasını ve yaprakların güneşten en iyi şekilde yararlanmasını sağlar. Tomurcuk,yaprak,çiçek ve

meyveyi taşır. Köklerden gelen suyu yapraklara kadar iletmekle görevlidir.                       GÖVDE ÇEŞİTLERİ                                             

1.      ODUNSU GÖVDE: Ağaç gibi çok yıllık bitkilerde sert ve sağlam gövdeleridir. Örnek:Çam, kavak, elma, söğüt odunsu gövdedir.

2.      OTSU GÖVDE:Bir yıllık bitkilerin ince,zayıf ve yeşil renkli gövdeleridir. Örnek: Sebzeler, buğday. Çimen otsu gövdedir.

3.      YUMRU GÖVDE: Besin depo edilen ve  toprak altında bulunan gövdedir. Örnek: Patates ve yer elması.

4.      SÜRÜNGEN GÖVDE: Toprak üzerinde dik durmayan, sürünen gövdedir. Örnek: Karpuz ve çilek.

5.      SARILGAN GÖVDE: Sarmaşık, asma ve fasulye gibi bitkilerin gövdesi bu tiptir. 6.      YASSI GÖVDE: Lahana,marul,soğan ve sarımsak gibi bitkilerin gövdesi yassı

gövdedir.  7.      DEPO GÖVDE: Kaktüs gibi hücrelerinde su depo eden gövdelerdir

GÖVDEGÖVDE

Y A P R A KY A P R A K

YAPRAKYAPRAK            Bitkinin solunum ve besin yapmakla görevli organı yapraklardır. Yaprağın geniş ve yassı kısmına “yaprak ayası”, dala veya gövdeye bağlandığı kısmına “yaprak sapı”,

yaprak sapının biraz genişleyerek gövde veya dala bağlanan ucuna “yaprak kını” , yaprak kını ile dal arasındaki kısma “tomurcuk” , yaprak ayasında iletimi sağlayan iletim

borularına “damarlar” denir. Yaprağın Görevleri Yaprağın Görevleri

1.      Fotosentez yoluyla besin yapar.2.      Alt kısımlarındaki gözeneklerden (stoma) solunum yapar.

3.      Terleme yoluyla fazla suyu dışarı atar.4.      Yaprak dökülmesi sayesinde zararlı maddelerin dışarı atılmasını sağlar.

Şekilde fotosentez (yaprağın besin yapması )olayı anlatılmaktadır.

FOTOSENTEZFOTOSENTEZ

ÇİÇEĞİN BÖLÜMLERİÇİÇEĞİN BÖLÜMLERİ

ÇİÇEK VE ÇİÇEĞİN YAPISIÇİÇEK VE ÇİÇEĞİN YAPISI

Çiçek, tohumlar vasıtasıyla yeni bireylerin oluşmasını ve bitkinin devamını sağlar.

Tam bir çiçekte; çiçek sapı, çiçek tablası, çanak yaprak, taç yaprak, erkek ve dişi organlar vardır. Çiçek sapı çiçeği dala bağlar, çanak yaprak, taç yaprak,

erkek ve dişi organlar dıştan içe doğru sırayla dört halka şeklinde çiçek tablası üzerine dizilirler.

Çanak yaprak: Genelde yeşil renklidir. Çiçeğin en dış kısmını oluşturur.Çiçek tomurcuk halindeyken çiçeği korur.

Taç yaprak: Çiçeğin renkli ve kokulu kısmıdır. Tozlaşmada böcekleri çekerek bitkinin çoğalmasında önemli rol oynar.

Erkek organ: İpçik denilen bir sap ile başçık denilen şişkin bir kısımdan meydana gelmiştir. Başçıkta, içinde erkek üreme hücreleri (polen) bulunan çiçek tozu keseleri bulunur. Polenler olgunlaşınca keseler çatlar ve polenler

etrafa yayılır.Dişi organ: Yumurtalık, dişicik borusu ve tepecik olmak üzere üç kısımdan

oluşur. Yumurtalıkta çok sayıda dişi üreme hücresi (yumurta) bulunur. Dişicik borusu, tepeciği yumurtalığa bağlayan dar kısımdır. Tepecikte çiçek tozlarının

yapışmasını sağlayan yapışkan bir sıvı bulunur.

ÇİÇEKSİZ BİTKİLERÇİÇEKSİZ BİTKİLER     Tohumun meydana geldiği organ çiçektir. Dolayısıyla çiçeksiz bitkilerde tohum

bulunmaz. Çoğalmaları sporlarla gerçekleşir. Çiçekli bitkilere göre daha basit yapılıdırlar. Suda ve nemli yerlerde yaşarlar.

1- Su yosunları (Alg'ler):1- Su yosunları (Alg'ler): Nemli ortamlarda , denizlerde ve tatlı sularda yaşarlar.Su yosunlarına algler de denir.Tek ve çok hücreli olanları vardır.Gerçek kökleri olmamasına rağmen basit köksü yapıları olan basit yapılı bitkilerdir.Su yosunları hücrelerinde klorofil bulunur. Bu sayede kendi besinlerini kendileri yapar.Bazı türleri hem tek hücreli hem de

gözle görülecek büyüklüktedir. 2- Kara yosunları :2- Kara yosunları :Su yosunlarından farklı olarak karada yaşamalarına rağmen iletim demetleri (damarları) olmadığı için nemli ve suya yakın yerlerde yaşarlar. Gerçek kökleri

yoktur, bunun yerine suyu ve suda erimiş mineralleri alan rizoid adı verilen yapıları vardır. Nemli topraklarda , taş aralıklarında , ağaç kabuklarında ve havuz kenarlarında yetişir.Kara yosunlarında gövde ve yapraklar bulunur.Bunlar gerçek yapraklar olmayıp,

yaprağımsı yapıları vardır.Gövdeleri incedir.Gövde üzerinde yeşil yapraklar bulunur.Kara yosunları bulundukları yüzeyi kadife gibi kaplar.

3- Eğrelti otları :3- Eğrelti otları :Yapı olarak çiçekli bitkilere benzerler.Gerçek kök, gövde, yaprak ve damarları vardır.Fotosentez yaparlar.Çoğunlukla karada yaşarlar.Eğrelti otları

ormanlarda , ağaç diplerinde , nemli yerlerde ve dere kenarlarında yetişir.Çiçeksiz bitkilerin en gelişmişidir.Boyları genelde 40 – 100 cm arasında değişir.Toprak üzerinde

geniş ve yeşil renkli yaprakları vardır.Ancak bunlar da gerçek kök ve yapraklar değildir.İletim demetleri vardır..Çiçeksiz bitki olarak bu üç ana gruptan başka ;Çiçeksiz bitki olarak bu üç ana gruptan başka ;

Ciğer otları, Likenler, Kibrit otları ve Atkuyrukları olarak bilinen gruplar da vardır.Ciğer otları, Likenler, Kibrit otları ve Atkuyrukları olarak bilinen gruplar da vardır.