Upload
stichting-carmelcollege
View
225
Download
1
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Carmel Magazine april 2013
Citation preview
1JA
AR
GA
NG
10
NU
MM
ER
23
AP
RI
L 2
01
3
BIJ ELKAAR KENNIS HALEN
DE WEERBARE LEERLING
EEN TANDJE MINDER KAN (NOG)
NIETS ZO COOL ALS RADIO
2
ANDERE RUBRIEKEN
STANDPUNT VAN EEN SCHOOLLEIDER . . . . . . . . . . .3
BELPANEL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6
MIJN PASSIE. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7
COLUMN ROMAIN RIJK. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
KORT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
HOE GING HET VERDER MET . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
COLUMN JOS BAACK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
OPMERKELIJK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
STICHTING CARMELCOLLEGE omvat 12 instellingen
voor bijzonder voortgezet onderwijs. Op ruim 50 locaties
verzorgen we een breed onderwijs aanbod in een
kleinschalige en veilige omgeving. Zo begeleiden we
onze leerlingen. Elke dag opnieuw. Onderstaande
- voornamelijk brede - scholengemeenschappen zijn aan
Carmel verbonden:
◗ Almelo, Pius X College, Canisius
◗ Deventer, Etty Hillesum Lyceum
◗ Eindhoven, Sg. Augustinianum
◗ Emmen, Carmelcollege Emmen
◗ Enschede, Bonhoeffer College
◗ Gouda, Carmel college Gouda
◗ Groenlo, KSG Marianum
◗ Haren, Maartenscollege, International School Groningen
◗ Hengelo, Scholengroep Carmel Hengelo
◗ Oldenzaal, Twents Carmel College
◗ Oss, Het Hooghuis
◗ Raalte, Carmel College Salland
In dit nummer
BIJ ELKAAR KENNIS HALEN
Succesvolle samenwerking praktijkonderwijs
Carmel resulteert in lespakket.
EEN TANDJE MINDER KAN (NOG)
DE WEERBARE LEERLING
Waarom strengere regels niet helpen tegen
pesten.
NIETS ZO COOL ALS RADIO
4
16
8
18
pesten.
@stgc
armel
@CarmelVacat
ures
Volg ons
op Twitter
!
3
A P R I L 2 0 1 3
(Standpunt) van een schoolleiderHierbij hoeft helaas niet al te veel te worden gerekend op
de steun van de ouders, integendeel zou ik zeggen.
Prachtig vond ik het voorbeeld van een rapport met veel
onvoldoendes op een spreekavond met ouders en leerling.
In 1975 vroegen de ouders woedend aan de leerling wat
hij toch had uitgespookt, in 2010 werd op dezelfde
woedende toon aan de docent gevraagd wat de school
bezielde. Een helaas herkenbaar beeld.
DE SCHOOL ALS KENNISINSTITUUTIntussen neemt ook de roep om kwaliteit toe. Zwaardere
eisen aan taal en rekenen, een toenemend gewicht voor
de vakken Nederlands, Engels en wiskunde, meer techniek
in de scholen, veel aandacht voor de Cito-toets en voor
rendementen in het VO, het houdt niet op. En veel van
deze eisen verdienen nog begrip ook.
Natuurlijk ben ik ook van mening dat de school aandacht
moet hebben voor beide bovengenoemde aspecten, maar
het combineren ervan wordt steeds ingewikkelder.
Wat maakt het werken in het onderwijs dan toch zo leuk?
Na het noemen van deze lastige uitdagingen zou je daar
toch bijna aan gaan twijfelen.
De meerwaarde van onderwijs is evident in beide rollen.
We herinneren ons allemaal docenten waaraan we veel
hebben gehad. Hoeveel schrijvers noemen niet hun leraar
Nederlands als bron voor inspiratie? We hebben allemaal
veel geleerd op school en dan heb ik het bepaald niet
alleen over het opdoen van kennis.
Klagen over “de jeugd van tegenwoordig” doen we letterlijk
al eeuwen en toch blijft het onderwijs een prachtig iets.
Wat meer begrip en waardering van overheid en ouders
zou het nog mooier maken. ◗
STANDPUNT
‘Die jeugd van
tegenwoordig...’
HANS BOERSRector Carmelcollege Emmen
Leerlingen leven niet gezond, bewegen te weinig, drinken
te veel, gebruiken verdovende middelen. Het gebruik van
social media kent een aantal negatieve bijwerkingen,
vooral het pesten van elkaar, het onderlinge respect
ontbreekt, evenals het respect voor docenten, maar ook
voor bijvoorbeeld politie en andere gezagsdragers.
Steeds meer leerlingen hebben te maken met een
moeilijke thuissituatie, het aantal leerlingen met een
specifi eke problematiek neemt alleen maar toe.
Kortom: “die jeugd van tegenwoordig...”
DE SCHOOL ALS OPVOEDERWat daarbij opvalt, is dat er vrijwel ogenblikkelijk naar het
onderwijs wordt gewezen. Voor alle maatschappelijke
problemen dient het onderwijs een oplossing te bieden.
Kinderen naar school van 7.00 uur tot 19.00 uur, de
gezonde school, maatschappelijke stages, actief burger-
schap, passend onderwijs en ga zo maar door. Plannen
komen en gaan.
Gelukkig overtreft het aantal leuke leerlingen
het aantal “moeilijke” leerlingen nog altijd
aanzienlijk en als schoolleider kom je elke dag
veel heel gemotiveerde medewerkers tegen.
We mopperen graag even in de personeels-
kamer, maar zijn tot veel bereid en in staat als
het gaat om onze leerlingen.
4
“Waardegericht onderwijs” is niet de eerste term waar
mensen bij praktijkonderwijs aan denken. De meeste
leerlingen in dit onderwijstype houden nu eenmaal
meer van praktisch bezig zijn dan van boeken en theorie.
‘Maar waardegericht onderwijs ís ook niet abstract en
theoretisch’, zegt Henk Antonissen, docent
praktijkonderwijs aan het Carmel College Salland in
Raalte. ‘Zeker niet de lessenreeksen die onze werkgroep
heeft gemaakt. Ik begrijp het wel: “waardegericht”
klinkt nogal vaag. Mijn eigen collega’s waren het meest
sceptisch van allemaal! Maar toen zij het materiaal
gingen uitproberen, merkten ze dat het juist heel dicht
bij de leerlingen ligt. Waardegericht onderwijs geeft
levensbeschouwing handen en voeten, heel praktisch.
Een van de lessen gaat bijvoorbeeld over de bio-industrie.
Die les hebben we gemaakt aan de hand van materiaal
van Wakker Dier. Op onze school, hartje platteland, past
zo’n thema perfect in de belevingswereld van de
leerlingen.’
FACILITEREN
De schrijfgroep Waardegericht onderwijs bestaat uit
docenten van het Carmel College Salland in Raalte
(Henk Antonissen, Nicole Platzer), het Bonhoeffer College
in Enschede (Aynur Orgulu en Soraya Damen) en het
Twents Carmel College in Oldenzaal (Niek Schefer).
Hun samenwerking past in het streven van Carmel om een
kennisalliantie te zijn. In de praktijk blijkt die schoolover-
stijgende samenwerking echter lastig te organiseren.
Dat het bij de schrijfgroep Waardegericht onderwijs goed is
gelukt, komt allereerst doordat de behoefte van onderaf
‘Bij elkaar kennis halen’Zoeken, plakken en knippen. Voor praktijkscholen die in het kader van waardegericht onderwijsles wilden geven, zat
er tot voor kort niets anders op. Maar binnenkort is voor alle afdelingen pro (en vmbo) binnen Carmel een lessen-
reeks beschikbaar, geschreven door een groep docenten van diverse Carmelscholen. Wat maakte hun samenwer-
king succesvol? En wat zit er eigenlijk in dat lespakket?
Succesvolle samenwerking praktijkonderwijs
Carmel resulteert in lespakket
OPROEP
Welke voorzieningen kan Carmel het beste
treffen om kennisdeling te stimuleren?
Mail ideeën naar het bestuursbureau:
5
A P R I L 2 0 1 3
sociale netwerk’, één over omgaan met anderen en één
over ethiek. De lessen kunnen als reeks gegeven worden,
als een soort ‘vak’ op het rooster, maar ook afzonderlijk.
De structuur is zodanig dat docenten er gemakkelijk een
losse les kunnen uitlichten, bijvoorbeeld rond een
feestdag of een ingrijpende gebeurtenis, zoals het
overlijden van een dierbare. Het materiaal is kant-en-klaar
en uitgeprobeerd binnen het praktijkonderwijs. Er hoort
bijvoorbeeld een didactische placemat bij die het
materiaal vanuit de verschillende soorten ‘intelligenties’
benadert. Ook is er een bak met opdrachtkaarten.
Henk Antonissen is ervan overtuigd dat het materiaal
tegemoetkomt aan de behoeften van zijn collega’s - in
het praktijkonderwijs, maar ook in het vmbo. ‘Leerlingen
vinden het vaak moeilijk om op een passende manier te
reageren op gebeurtenissen. Ze hebben het hart op de
tong, maar dat kan bij een ander soms storend
binnenkomen. Als je veel aandacht besteedt aan het
omgaan met elkaar, is dit materiaal daarvoor heel
geschikt.’ ◗
Geïnteresseerd in de lessenreeks Waardegericht
onderwijs? Mail dan naar het bestuursbureau:
[email protected] of [email protected].
kwam, vermoedt docent levensbeschouwing Peter van
Lange van het Bonhoeffer College. Op een studiedag over
waardegericht onderwijs werd Van Lange benaderd door
twee collega’s uit het praktijkonderwijs, die in hun
programma aandacht voor wereldgodsdiensten en
levensbeschouwing misten. Van Lange - zelf werkzaam in
het havo/vwo - vroeg en kreeg van het College van Bestuur
tijd en geld om een schooloverstijgend schrijfproject voor
het praktijkonderwijs op te zetten en te begeleiden.
Bij de beslissing van het College van Bestuur om het
project te faciliteren, heeft het belang dat Carmel hecht
aan waardegericht leren een belangrijke rol gespeeld,
geeft Sylvia Goossens van het bestuursbureau aan.
‘Als wij dat thema belangrijk vinden en er blijkt voor het
praktijkonderwijs helemaal geen materiaal te zijn, dan ligt
het voor de hand dat wij daarbij helpen.’
STERKE KANTEN
Van Lange en de twee docenten die het onderwerp
hadden aangekaart, hadden wel versterking van anderen
nodig. Op een oproep binnen het Carmelnetwerk kwamen
via-via reacties binnen van docenten uit het
praktijkonderwijs die ook geïnteresseerd waren.
De schrijfgroep was geboren.
In twee jaar tijd kwamen de schrijfgroepleden ruim
twintig keer bijeen. Eerst wilden ze de bijeenkomsten
deels gebruiken als schrijftijd, maar al snel bleek het
effectiever om de gezamenlijke tijd te benutten voor
inspiratie en feedback en het schrijfwerk te verdelen en
mee naar huis te nemen. ‘Af en toe konden we een
gastspreker uitnodigen,’ zegt Henk Antonissen, ‘heel
inspirerend.’
De formule werkte ook goed omdat de docenten bij de
verdeling van het werk echt gebruik maakten van elkaars
kwaliteiten, denkt Sylvia Goossens. ‘De docent die alles
weet van social media, maakte ook de lessen daarover.
Zo kun je bij elkaar kennis halen.’
De open cultuur binnen het praktijkonderwijs
vergemakkelijkte de samenwerking nog verder.
Opmerkelijk, vond havo/vwo-docent Peter van Lange:
‘Wat docenten in het praktijkonderwijs gemeen hebben,
is de aandacht voor de mens. Het gaat echt om de
leerlingen. Samenwerken is heel gewoon. Er bestaat
binnen Praktijknet, de organisatie van scholen voor
praktijkonderwijs, bijvoorbeeld een hele structuur van
vakgroepen. Dat zie je niet op die manier in het havo/vwo.’
LESPAKKET
Inmiddels nadert de lessenreeks Waardegericht onderwijs
zijn voltooiing. In juni hoopt de schrijfgroep twee mappen
te kunnen opleveren met in totaal vier lessenreeksen:
één over religie en levensbeschouwing, één over ‘mijn
Soraya Damen en Aynur Orgulu
6
Leerlingen twitteren, appen, sms’en. Vaak zitten ze ook nog eens op Facebook. Leuk, maar soms ook riskant. Bijvoorbeeld
als de ene leerling de andere lastigvalt of pest. Of als er te veel persoonlijks op internet wordt gezet. Wat daar staat, is
moeilijk weg te halen. En dat kan akelige gevolgen hebben voor het dagelijkse leven van leerlingen. Nu en later, als ze op
zoek gaan naar een baan. Daarom wordt steeds vaker gezegd dat scholen hun leerlingen moeten opvoeden in het gebruik
van social media. Maar willen we dat wel? Is de leerling niet zelf verantwoordelijk? Of de ouders? We leggen al deze vragen
voor aan ons belpanel, dat de tanden zet in de stelling:
Het wordt tijd voor het vak mediawijsheid!
ILSE OTTINK, LEERLING 4 VMBO-KADER (KSG MARIANUM, LOCATIE LICHTENVOORDE):
‘Eens. Het lijkt me goed
leerlingen bij te brengen
wat wel, en wat niet kan.
Kijk naar de rellen in
Haren: iedereen zet alles
op Facebook. Zelf heb ik er
nooit last van gehad, ik
scherm mijn pagina goed
af. Ik heb geleerd ermee
om te gaan, vooral door mijn ouders. Dan nog vind ik dat het
tijd is voor goede voorlichting, al is het maar één ochtend in het
jaar. Bij ons op school ligt het bij onszelf. We kunnen aan de bel
trekken als er iets gebeurt, maar de school zelf is nog niet zo
actief. Dat mag anders, ook vanwege alles wat we de laatste
maanden hebben gehoord over pesten.’ ◗
FREEK VAN OENEN, DOCENT ECONOMIE/LEERLING-COÖRDINATOR VMBO DE GRUNDEL (HENGELO):
‘Volgens mij heeft elke
generatie eigen problemen
en heeft ze het recht om
zelf oplossingen te vinden.
Daar leren de jongeren het
meest van; zo hebben wij
dat in onze jeugd ook
gedaan. Social media zijn
nu een hype, maar ik
verwacht dat die wel bijtrekt en dat we er over tien jaar anders
naar kijken. Het is nog nieuw, we moeten eraan wennen.
Vooral het positieve ervan zien en benadrukken. Daarom ben
ik het niet eens met de stelling, al vind ik wél dat de school
er aandacht voor moeten hebben en moet handelen volgens
een duidelijke visie. Dat geldt overigens ook voor de ouders.
Maar, let wel: ik heb het niet over cyberpesten. Daar moeten
we zeker iets aan doen.’ ◗
MICHELLE ASMA, LEERLING 6 VWO, TWENTS CARMEL COLLEGE (LOCATIE DE THIJ):
‘Ik vind het niet nodig.
Wie zou dat vak moeten
geven? Wij hebben er
meer verstand van dan de
meeste docenten. En wie
verkeerde bedoelingen
heeft, laat zich door dat
vak echt niet tegenhouden.
Bovendien praten we er
onderling zelf vaak over, omdat er vrij veel vervelende
sexfi lmpjes worden geappt. Je ziet de mensen nooit helemaal,
maar iedereen probeert te raden wie het kan zijn en dan gaan
de namen wel rond. Dat kan niet, vinden we. Op school wordt
er soms aandacht aan geschonken, bijvoorbeeld in teksten die
we bij Engels krijgen. Maar ik denk dat we er al genoeg mee
bezig zijn. Zo’n vak mediawijsheid voegt niets toe. We hebben
bovendien al zoveel vakken.’ ◗
MICHEL HAGMOOLE OF TEN HAVE, OUDER (CARMELCOLLEGE EMMEN):
‘Ik ben het hiermee eens.
Het vak had er al veel
eerder moeten zijn en
moet op de basisschool
beginnen. Op internet en
social media wordt heel
gemakkelijk een schijn-
veiligheid gecreëerd, die
kinderen en jongeren
verleidt meer informatie prijs te geven dan goed is.
En volwassenen niet minder. Dus hoe eerder, hoe beter.
Ik vind overigens wel dat we hier als ouders een nog grotere
taak hebben. Hier thuis houden we zicht op de manier
waarop onze dochter haar mobiel en iPad gebruikt. We leren
haar een ander niet aan te doen wat ze zelf erg vindt, en
geen onbekende als vriend toe te voegen. De risico’s zijn
gewoon te groot en dan denk ik nog niet eens aan
cyberpesten.’ ◗
Belpanel
7
A P R I L 2 0 1 3
7
JOHN DE HEIJ (48) - THEATERMAKER, DOCENT CKV, COÖRDINATOR CULTUUR-PROJECTEN CARMELCOLLEGE GOUDA
‘Als ze eenmaal hier achter de coulissen staan, dan heb ik ze.
Een week eerder zeiden ze nog “niets voor mij.” Toch staan ze er,
trillend weliswaar, maar ze doen auditie. En dan kómt er soms toch
ineens een geluid uit die strot… Dat is zo’n moment waarop je
denkt: dit is het. Maar dat gevoel heb ik ook als ik fi guren die er bij
ckv geen zak aan vinden, zo ver weet te krijgen dat ze toch een
fi lmpje maken. En als ik die jongens dan ver na schooltijd zie
monteren, omdat het wél goed moet worden.
Mensen over drempels helpen, dat is het. Drama en
theater geven je als docent een unieke kans om dichtbij
te komen. Ik heb dat hier zelf als leerling meegemaakt.
De docenten die de theatervoorstellingen deden,
werden net iets meer dan “gewoon docent”. Wel vijf
leerlingen uit mijn jaar zijn naar de theaterschool
gegaan. Twee jaar later ging de telefoon. Of wij op
onze oude school een voorstelling wilden maken. Zo is
het begonnen, en nu werk ik hier al 25 jaar. Where the
magic is, is de slogan van de school. Reclame natuurlijk,
maar er zit iets in. Ik werk ook op andere scholen, maar hier
is iets… een warm gevoel. Ik heb ooit een jongen zo ver
gekregen dat hij meedeed in een Westside Story-achtige productie.
Het was een jongen van de straat, hij speelde een bendelid. Hij stond
letterlijk te trillen in de coulissen. Ik vroeg: “Ben je zo zenuwachtig?”
Hij zei: “Nee, ik heb me nog nooit zo sterk gevoeld.” Pas sprak ik hem
weer. Het is hem altijd bijgebleven.
Naast mijn werk op school ben ik theatermaker. Ook mooi, werken
met professionals. Maar deze jongeren raken en inspireren me.
Ook ík leer hier. En wat ik hoop, en soms ervaar, is dat ik op dezelfde
manier richting mag geven aan de ontwikkeling van jongeren zoals
dat destijds bij mij gebeurd is.’ ◗
‘Jongeren
ráken en
inspireren me’
MIJ
N P
ASSI
E
8
DE WEERBARE LEERLING
Carel Vaneker, adjunct-directeur van locatie De Thij van
het Twents Carmel College in Oldenzaal kan zich die
dagen in november meteen voor de geest halen. Tim
Ribberink was er immers twee jaar leerling geweest.
‘Geen gemiddelde jongen, hij viel op. Dan heb je het
helaas niet altijd gemakkelijk, dat is gebleken’, zegt hij.
Het nieuws van zijn zelfgekozen dood kwam hard aan in
de school. ‘We waren onthutst’, blikt hij terug, ‘we
hebben ons vele malen afgevraagd of we iets gemist
hadden.’ De troost ligt in Tims verzoek, kort na zijn
eindexamen, om in het kader van zijn hbo-opleiding
geschiedenis op zijn oude school stage te mogen lopen.
‘Voor ons het teken dat hij zich hier prettig moet hebben
gevoeld.’
Dat vond ook de inspecteur, die vrijwel meteen belde.
‘Hij zei te weten dat we onze leerlingenzorg op orde
hebben. Dat hebben we heel erg gewaardeerd. Het komt
ook naar voren uit de jaarlijkse enquêtes die we houden
onder leerlingen, ouders en oud-leerlingen. Steevast
scoren we een 8 voor veiligheid.’ Daarmee is de kous
bepaald niet af. Vaneker: ‘De gebeurtenissen van vorig
De weerbare leerlingHet overlijdensbericht van Tim Ribberink, begin november 2012, galmt nog na. Op 20-jarige leeftijd maakte hij een
einde aan zijn leven, volgens een achtergelaten verklaring omdat hij zijn hele leven was ‘bespot, getreiterd, gepest
en buitengesloten.’ De ontzetting nam nog toe toen na hem andere jongeren eveneens rust in de dood zochten.
Sindsdien is het voorkomen van pesten ook binnen Carmelscholen onderwerp van gesprek.
BUITENGESLOTEN
Waarom strengere regels niet helpen tegen pesten
9
A P R I L 2 0 1 3
jaar hebben hier het nodige losgemaakt. En veel energie
vrijgemaakt: we hebben een studiedag gehouden en zijn
een traject “Weerbaar en betrokken” begonnen, om nog
meer te doen om pesten te voorkomen.’
PHOTOSHOP
Eveneens eind vorig jaar kreeg Freek van Oenen,
leerlingcoördinator op De Spindel in Hengelo, te maken
met een akelig geval van cyberpesten. Klasgenoten
hadden het gezicht van een medeleerlinge op het
lichaam van een naakte vrouw gephotoshopt en via hun
mobieltjes rondgestuurd. Aangevuld met opmerkingen
die zich laten raden. ‘Ik heb meteen haar vader gebeld en
met hem overlegd, waarna hij haar heeft opgehaald’,
vertelt hij. ‘Ze is al lang weer terug op school. Het gaat
goed. Was het een allochtoon meisje geweest, dan waren
er misschien cultuurgerelateerde problemen bijgekomen.’
Het gebruik van de mobiele telefoons voorzag in
bewijslast én sporen naar de daders. ‘Met de jongens die
betrokken waren en met de klas heb ik een stevig gesprek
gevoerd. Opvoedkundig ook. Ik heb ze voorgehouden wat
dit voor zo’n meisje betekent en gevraagd hoe ze zelf
zouden reageren als hun of een zusje dit zou overkomen.
Dat is wel overgekomen. We hebben bovendien contact
opgenomen met bureau HALT, voor een workshop
“virtueel leven”. Janneke Riphagen heeft die eind januari
gegeven aan de derdeklassers.’
STAATSSECRETARIS
Inmiddels heeft pesten uitgebreide landelijke aandacht
gekregen, en niet alleen in de media. Staatssecretaris
Sander Dekker van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
heeft na Kamervragen schoolbesturen en deskundigen
geraadpleegd. In een brief aan de Tweede Kamer, van
22 januari 2013, schrijft hij: “Het pesten staat prominent
op de agenda.” En: “Pesten is helaas van alle tijden en
gebeurt op te veel scholen, maar ook op werkplekken en
sportclubs en op te veel andere ontmoetingsplaatsen in
onze samenleving.”
Hij stelt verder voor maart een plan van aanpak in het
vooruitzicht. Maar: “Bij de aanpak van pesten vormt wet-
en regelgeving en de handhaving daarvan het sluitstuk.
Het gaat hier ten diepste om de mentaliteit, het gedrag
en de omgangsvormen op een school en deze laten zich
lastig voorschrijven.”
WAARDEGERICHT
Vrij vertaald: strengere regels helpen niet. Zie ook de
Carmelbrede studiedag waardegericht leren, die op
11 april in Deventer werd gehouden. Thema: hoe zetten
we de leerling in zijn kracht? Een positieve invalshoek,
benadrukt Sylvia Goossens, adviseur op het bestuurs-
bureau van Carmel: ‘De leerling in zijn kracht zetten,
betekent hem of haar leren omgaan met verschillen
tussen mensen. Ieder van ons heeft ‘eigen-aardigheden’
en eigen waarden. Daar moeten we mee uit de voeten
kunnen. Dat volgt uit de missie van Carmel: “Elke mens,
heel de mens en alle mensen”. Juist hier, zou ik zeggen.’
Ze verwijst naar de studiedag op De Thij, waarover Carel
Vaneker al sprak. ‘Hij zei er onder meer dat we de realiteit
onder ogen moeten blijven zien. Er is nu eenmaal ergens
een hiërarchie en in deze levensfase zoeken jongeren hun
plek. Je kunt daar een positieve draai aan geven: hoe zorgen
we dat iedereen zijn plekje vindt, zonder anderen
te beschadigen en zonder zelf beschadigd te worden?
Hoe maken we onze leerlingen sterk?’ Cabaretier
Bart Melief en verschillende workshops, onder meer van
Niels Baas, hebben de deelnemers daarvoor handvatten
aangereikt. ‘We hebben docenten steun willen geven.
Door handelingsverlegenheid weg te nemen, een
constructief perspectief te bieden en informatie te
‘Dit is niet iets
voor de school
alleen’
geven waarmee ze verder kunnen. Alleen maar strenge
regels helpen niet, die stimuleren jongeren eerder om de
grenzen op te zoeken. En dat wil niemand.’
WEDERKERIGHEID
De fi losofi e past bij het project “Weerbaar en betrokken”
van De Thij. De termen spreken boekdelen. ‘Pesten is
een rampzalig verschijnsel van alle tijden’, licht Carel
Vaneker toe, ‘en een verschijnsel met verschillende
kanten. Ik kan jou alleen maar willen plagen, maar jij
kunt dat ervaren als pesten. Het is al waardevol als je
probeert in te schatten wat die ander kan hebben
bedoeld. Op onze studiedag was adviseur Jan Ruigrok
10
hier. Hij had het over de “pedagogische dansvloer”, waar
kwetsbaarheid een uitnodiging voor betrokkenheid zou
moeten zijn. We willen immers, net als ons gebouw, een
transparante school zijn, waar we elkaar zien, ons van
elkaar bewust zijn en ons rekenschap geven van de
opdracht om voor elkaar te zorgen.’
Hierin ligt een wederkerigheid besloten. De betrokkenheid
bij elkaar moet de potentiële pester ertoe bewegen van
zijn acties af te zien, en het potentiële slachtoffer in staat
stellen om het verschil tussen plagen en pesten scherper
te zien. Zijn grotere weerbaarheid kan hem helpen om te
gaan met de eigen kwetsbaarheid. Vaneker: ‘Let wel: dit is
waaraan we werken om pestgedrag en de gevolgen te
voorkomen, omdat we het leed van bestaande
slachtoffers kennen. We zien nog scherper toe en er is nu
een digitaal meldpunt. In de lessen besteden we meer
aandacht aan begrippen als weerbaarheid en sociale
cohesie. We kiezen voor een integrale benadering, door
alle vakken heen. Het slaat aan, het draagvlak is groot.’
NERGENS BESCHERMD
Vaneker, en ook Sylvia Goossens, bezien cyberpesten
vanuit een ander perspectief. De impact is nog groter,
menen ze. ‘Je krijgt alleen maar beeld, of beeld en tekst
en doorgaans anoniem’, meent Vaneker. En Goossens:
‘Vroeger gooide je een beledigend papiertje weg.
Maar dit is nagenoeg onuitwisbaar.’ Er is nog een andere
dimensie, weet Freek van Oenen: ‘Met cyberpesten
kunnen anderen je thuis raken. Je bent nergens meer
beschermd.’
Dat was de strekking van het fi lmpje dat Janneke
Riphagen van HALT voor derdeklassers afspeelde.
Op het scherm zagen ze een jongen die op het
schoolplein klappen krijgt. Thuis vraagt zijn moeder hoe
het met hem gaat en wat hij voor zijn proefwerk heeft
HET DOEL
‘Mijn doel is dat de school een plek is en blijft waar
ouders hun kinderen met een gerust hart naartoe
sturen, leraren graag en veilig werken en waar
jongeren graag naartoe gaan, om te werken aan
hun toekomst. Goed onderwijs vereist een veilige
school, alle kinderen verdienen een veilige school.’
Staatssecretaris Sander Dekker van OCW,
22 januari 2013
11
A P R I L 2 0 1 3
‘MAAK LEERLINGEN TOT EXPERTS’
‘Het heeft weinig zin pesters meteen hard aan
te pakken. De kans bestaat dat je daardoor de
drempel voor het slachtoffer ongewild nog hoger
legt.’ De uitspraak is van Niels Baas (25), junior
docent/junior onderzoeker aan de Universiteit
Twente. Op 11 april heeft hij meegewerkt aan
de studiedag waardegericht leren, met een
inleiding en workshops over de verwante thema’s
internetgebruik en cyberpesten.
‘Ik weet zelf wat het is gepest te worden’, zegt Baas.
Hij vertelt over de onmacht en schaamte die er het ge-
volg van zijn. ‘En dan had ik het geluk dat cyberpesten
nog niet bestond, zodat ik in elk geval thuis veilig was’,
voegt hij eraan toe. Toch wil hij daarbij niet te lang
stilstaan: ‘Ik heb geleerd die negatieve ervaringen om
te zetten in positieve. Omdat ik ben gepest, kan ik nu
leerlingen, ouders en docenten verder helpen.’
Voor dit doel heeft hij de website
www.cyberpestendebaas.nl opgericht en verzorgt
hij ouderavonden en workshops over cyberpesten
en internetgebruik door kinderen en jongeren.
Daarnaast werkt hij samen met de Kindertelefoon,
mijnkindonline.nl en pestweb.nl, en is hij gespreks-
partner voor de overheid. ‘Pestgedrag tast het
welzijn van leerlingen aan en beïnvloedt hun
schoolprestaties’, legt hij uit. Of het gaat nóg verder,
zoals recente zelfdodingen leren. Baas, met nadruk:
‘Dat mag niet, zo hoeft het niet af te lopen.
We moeten écht een heel ander signaal geven.’
SCHAAMTEHier grijpt hij terug naar zijn eigen ervaringen.
‘Wie gepest wordt, vindt het vreselijk om erover te
praten. De schaamte is groot. Als je weet dat de dader
hard wordt aangepakt, ligt de drempel nog hoger.’
Baas adviseert het slachtoffer allereerst een luisterend
oor, stabiliteit en rust te bieden. ‘Pas daarna komt de
volgende stap, op basis van wat het gepeste kind wil.
Hij of zij is de expert en wil meestal vooral rust en
veiligheid. Scholen willen vaak slachtoffer en dader met
elkaar in gesprek brengen. Dat hoeft niet de wens van
het slachtoffer te zijn. Betrek hem of haar dus.’
Meer preventie is eveneens nodig. ‘Brandjes blussen
helpt niet. Investeer in laagdrempeligheid, want vaak
worden signalen niet opgevangen. Waarom blijft die
leerling na de les in het lokaal hangen? Is er misschien
iets wat hij wil zeggen? Durf het gesprek aan te gaan,
wees niet bang te signaleren en je verantwoordelijkheid
te nemen. Praat erover, met leerlingen en met elkaar.’
Dat is ook wat hij adviseert over het internetbeleid van
scholen. ‘Maak ze ook hier tot experts, dan worden ze
medeverantwoordelijk en raken geïnteresseerd. Zo zet
je leerlingen in hun kracht en kom je tot wisselwerking.
Laat bijvoorbeeld je Facebookpagina door je leer-
lingen maken. Dan helpen ze jou terwijl jij hen bege-
leidt. Ik ken docenten die dat steeds leuker vinden.’ ◗
‘Luisterend oor,
stabiliteit
en rust’
gehaald. De jongen gaat naar boven, zet zijn pc aan en
ziet meteen de boodschap: ‘We krijgen je nog wel.’
Van Oenen: ‘Stel je voor. Je zit in je veilige kamer en het
gaat gewoon door. Het was dood- en doodstil in de klas,
de boodschap kwam heel goed binnen. Je moet het zien
om het te kunnen begrijpen. Dán ga je nadenken. En dat
is wat er gebeurde, mede door de inzet van Janneke.
Zo blijft het hangen en dat past bij onze opdracht om
duidelijk te maken wat kan en niet kan.’
Met de nodige behoedzaamheid. Vierdeklassers hebben
de fi lm niet gezien. ‘Die zijn bijna weg, dan kan dit net de
verkeerde uitdaging zijn om nog een keer de grens op te
zoeken. Bovendien, als je wilt sturen, moet je dat eigenlijk
doen voordat de leerlingen 16 worden. Op bijvoorbeeld
het ROC zijn ze veel minder kneedbaar.’ Vervolgens komt
hij bij een punt dat hem nog steeds verbijstert. De school
wilde de ouders nauw bij het project “virtueel leven”
betrekken. ‘In de driehoek leerlingen-school-ouders
moeten we bij elkaar aansluiten’, legt hij uit. Maar slechts
vijf ouders meldden zich aan. ‘Ik ben ervan geschrokken’,
zegt hij. ‘Ouders hebben ook een voorname rol. Zie de
moeder uit dat fi lmpje. Ze vroeg niet door, dus zei die
jongen niets. En heel veel ouders zijn echt betrokken.
Maar we moeten er wel over nadenken hoe we meer
ouders bereiken. Dit is geen zaak voor de school alleen.’ ◗
12
Facts & fi gures over pesten
‘Een zeer ernstige volksziekte’
GETREITERD
‘Pesten is een stelselmatige vorm van agressie waarbij één of meer personen proberen een andere persoon fysiek,
verbaal of psychologisch schade toe te brengen. Bij pesten is de macht ongelijk verdeeld.’
Bron: Nederlands Jeugdinstituut, www.nji.nl
GEVOLGEN VAN PESTEN• Last van sociale en emotionele problemen
• Gevoelens van eenzaamheid en depressie
worden vergroot
• Bestaande problemen verergeren
• Slachtoffers gaan zichzelf door het pesten
minder leuk vinden, wat kan leiden tot
uitlokken van nog meer pestgedrag
Bron: Nederlands Jeugdinstituut, www.nji.nl
PROFIEL DADER• Doorgaans populair in de klas, hoog zelfbeeld en
wil leider blijven
• Sterke manipulerende houding en minder
inlevingsvermogen
• Erkent het pestgedrag meestal niet en zegt dat
het “maar een geintje” was
Bron: Niels Baas, www.cyberpestendebaas.nl
PROFIEL SLACHTOFFER• Doorgaans zenuwachtig, onzeker en gevoelig
• Heeft meestal een negatief zelfbeeld
• Is fysiek zwakker dan de daders
Bron: http://prima.nigz.nl
13
A P R I L 2 0 1 3
COLU
MN
CARMEL IN BEWEGING
De wereld draait door en verandert in razend tempo.
En één ding lijkt zeker: die veranderingen gaan steeds
sneller. Toen collega’s in de personeelskamer dagen en
vooral nachten doorbrachten met het aan de praat krijgen
van de eerste computers en vol vuur ervaringen en
ontwikkelingen uitwisselden, dacht ik: leuk tijdverdrijf,
maar computers zijn toch niet echt nodig. Hetzelfde jaren
later met de eerste mobieltjes. Intussen zijn we dag en
nacht bereikbaar en regelen secretaresses je agenda met
behulp van mooie programma’s en gadgets. Maar als je
60 bent blijf je op ICT-gebied toch eeuwig achterlopen,
vermoed ik.
Onze leerlingen leven meer dan ooit in een andere wereld
die in de toekomst toch zeker meer dan nu vanuit de
(nu nog) opkomende landen zal worden gedomineerd.
Europa als echt oude wereld, veel te veel investerend in
het agrarische verleden en te weinig in innovatie.
Oude belangen versus nieuwe toekomst voor onze jeugd.
Willen onze leerlingen in een hun vertrouwde ICT-omgeving
in de toekomst optimaal kunnen leren, dan wordt het tijd
dat Carmel het collectieve denken over ICT in een volgende
versnelling zet. Op elke school het ICT-wiel uitvinden is
vooral nuttig op die onderdelen waarin scholen zich specifi ek
onderscheiden van elkaar. De krachten bundelen en kosten
besparen door collectief standaarden te hanteren en slim in
te kopen, levert essentiële ruimte op voor innovatie.
De tijd dat budgetten alleen maar konden stijgen ligt echt
achter ons.
In de afgelopen maanden is het adagium van
“decentraal, tenzij” gaan kantelen. Financiën en ICT zijn
domeinen waar collectief denken en strakkere sturing
ruimte kunnen scheppen voor optimale kansen voor
scholen, leraren en leerlingen. Ook Carmel zal moeten
bewegen om bij te blijven. Soms collectiever in het
belang van het decentrale. Het lijkt een tegenstelling,
maar dat is het niet! ◗
ROMAIN RIJKVoorzitter College van Bestuur, Stichting Carmelcollege
ENKELE CIJFERSVolgens onderzoek van de School Attitude
Questionnaire Internet (SAQI) is pesten ‘een zeer
ernstige volksziekte’. Een enquête onder 90.000
leerlingen uit het basis- en het voortgezet
onderwijs (schooljaar 2011-2012) wijst uit dat:
• 76% naar eigen zeggen ‘minstens enigszins’
deelneemt aan het pesten van medeleerlingen
• 40% ‘relatief sterk betrokken’ is
• 12% geldt als ‘heftige pesters’
• 12% zegt ‘ernstig’ te worden gepest
• 65% vindt ‘min of meer gepest’ te worden
• Jongens grotere pesters blijken dan meisjes
Bron: www.saqi.nl
CYBERPESTENHoewel nader onderzoek nodig is, lijkt één op de
vijf leerlingen te maken te krijgen met cyberpesten.
De werkelijke aantallen liggen naar verwachting
hoger. In 2010 werd nog altijd meer ‘in het echt
gepest’ dan online.
Bron: www.scp.nl
OOK DE LERAAR WORDT GEPESTHoewel bekend is dat ook docenten worden
gepest, ontbreken vooralsnog harde
onderzoeksgegevens. Dat geldt eveneens voor een
ander euvel: pesten onder volwassenen op de
werkvloer en daarbuiten. ◗
14
Kort
GESLAAGDE AANBESTEDING LEERLINGENINFORMATIE-SYSTEEM
Stichting Carmelcollege heeft per 1 januari
2013 een overeenkomst gesloten met
Simac Onderwijs voor de aanschaf van het
leerlingeninformatiesysteem SOM. De keuze
voor SOM is een voortzetting van het
bestaande leerlingeninformatiesysteem.
Naast de aanschaf van SOM heeft het
College van Bestuur besloten tot stichtings-
brede aanschaf van het aan SOM gerelateerde
programmatuur. Hierbij gaat het om de
programma’s Cum Laude van MagnaView
(een programma voor schoolleiders dat
managementinformatie toont over de
onderwijsinstelling) en SOMtoday van
Topicus (een ELO-functionaliteit) die geheel
in SOM is geïntegreerd). ◗
SLUITING BODEGRAVEN
CARMELCOLLEGE GOUDA, LOCATIE ANTONIUSCOLLEGE BODEGRAVEN
Het afgelopen najaar heeft het College
van Bestuur besloten de onderwijsactiviteiten
van het Antoniuscollege Bodegraven te
beëindigen en de locatie met ingang van
cursusjaar 2013-2014 te sluiten. Directe
aanleiding hiervoor is - naast de reeds jaren
dalende leerlingaantallen - het sneuvelen van
het perspectief op nieuwbouw op korte en
middellange termijn.
Carmel blijft investeren in de Goudse locaties
van Carmelcollege Gouda: De Meander als
Power School en het Antoniuscollege Gouda
als ‘School Where the Magic is’. ◗
CARMEL ACTUEEL DIGITAAL!
Alle Carmelmedewerkers ontvangen sinds dit
schooljaar de Carmel Actueel in hun eigen
mailbox. Dit betekent: niet meer op papier
maar digitaal! ◗
UPDATE PROJECT DATATEAMS
De eerste tranche rondt af aan het einde van
dit schooljaar. Ter afsluiting hiervan is een
ontmoetingsmiddag gepland voor alle
datateams en belangstellenden, waar de
datateams de resultaten presenteren.
De ontmoetingsmiddag staat gepland op
donderdag 20 juni 2013, van circa 13.00 tot
17.00 uur.
In september 2013 starten nogmaals tien
datateams: de zogenaamde tweede tranche.
De aanmeldtermijn voor de tweede tranche
sluit op 22 april 2013.
Wilt u meer lezen? Meer inhoudelijke informatie
en publicaties vindt u op www.datateams.nl. ◗
15
A P R I L 2 0 1 3
‘De award stimuleert leerlingen het beste uit zichzelf te
halen’, zegt Astrid Wassink enthousiast. De adjunct-
directeur bovenbouw vwo van Twents Carmel College
locatie De Thij zit al sinds de start in de werkgroep achter
de Carmel Award. Het idee kwam voort uit het strategisch
beleidskader Koers 2014, waarin talentoptimalisatie als
doel wordt genoemd. Wassink staat daar vierkant achter.
‘Ik vind het een aanwinst dat we goede prestaties belonen.
Op scholen hebben we het vaak over wat niet goed gaat.
Met de Carmel Award zeggen we: excelleren mag.’
WETENSCHAPPELIJK
In de praktijk pakt het ook echt zo uit, heeft Wassink
bij de eerste Carmel Award ervaren. ‘Het is heel
stimulerend voor leerlingen om te merken dat ze het in
een competitie goed doen. Maar niet alleen voor
leerlingen, ook voor scholen. Want er is bij de
profi elwerkstukken echt nog wel iets te winnen aan
kwaliteit. Nu worden de beste profi elwerkstukken van
Carmel bekeken door een nominatiecommissie waarin
naast docenten ook wetenschappers zitten. Zij houden
de scholen een spiegel voor: hoe scoren onze
profi elwerkstukken als je criteria aanlegt die bijvoor-
beeld gelden voor de KNAW Onderwijsprijs? Heel
leerzaam.’ De acht beste werkstukken, één voor elk
onderwijstype en profi el, gaan door naar de fi nale.
Daar beoordeelt een jury ze op onder meer originaliteit
en maatschappelijke relevantie.
HAVO ÉN VWO
De eerste Carmel Award werd gewonnen door drie
leerlingen van het Etty Hillesum Lyceum. Zij konden
hun prijs, een mediacheque van 500 euro, op 8 juni 2012
mee naar huis nemen. De fi nale van de Carmel Award
2013 is al kort na het verschijnen van dit magazine, op
19 april 2013. De genomineerden waren bij het schrijven
van dit artikel nog niet gekozen. Wel zijn enkele aan-
passingen in de opzet bekend. Zo kunnen scholen voor-
taan een beperkt aantal werkstukken inzenden. Ook
worden voor havo en vwo aparte awards uitgereikt. Nieuw
is verder de spin-off voor docenten. Op woensdag 16 mei,
in de aanloop naar de Carmel Award 2014, vindt voor het
eerst een workshopmiddag plaats voor docenten die de
kwaliteit van ‘hun’ profi elwerkstukken willen verbeteren.
Van alle scholen zijn een of meer docenten welkom.
Vanzelfsprekend zijn er in het vmbo ook voldoende
talenten die het verdienen hun kwaliteiten te tonen.
Een award voor het vmbo is wellicht een volgende stap. ◗
Laatste nieuws op Twitter via @stgcarmel (#CarmelAward).
Nieuws over de workshop is te vinden op het Carmel Intranet.
De Carmel AwardDe eerste Carmel Award voor het beste profi elwerkstuk ging vorig jaar naar de
jonge makers van de rooster-app Edudeck. Had de verkiezing het
bedoelde effect? En wat is er dit jaar nieuw of anders?
Hoe ging het verder met…
‘Met de
Carmel Award
zeggen we:
excelleren mag’
16
Eerst het macroniveau. In 2013 heeft Carmel te maken
met € 3 miljoen minder inkomsten van het rijk. ‘Dat is de
onvoorspelbaarheid, zo niet onbetrouwbaarheid van de
overheid’, zegt Rijk. Hij duidt op de kasschuif, een
kabinetsmaatregel om de hogere kosten van de laatste
CAO-VO te kunnen opvangen. Feitelijk zijn het
voorschotten, die worden verrekend zodra nieuwe
loonruimte beschikbaar komt. Maar het kabinet heeft het
voorschot voor 2013 geschrapt. Op een ongelukkig
moment, volgens controller Karel van der Velden:
‘In september vorig jaar, toen de begrotingen al bijna
waren vastgesteld.’
Dat is niet het enige. Het kabinet raakt niet aan de
basisbekostiging, maar houdt die op hetzelfde niveau.
Terwijl de kosten fors stijgen. Rijk: ‘Nu iedereen langer
moet werken, stijgen de salarislasten, waaronder de
BAPO-kosten en de gemiddelde personeelslast. Net als
energieprijzen, pensioenpremies en btw-tarief.’ Zo tekent
de tendens zich af: stijgende kosten bij een gelijk-
blijvende geldstroom betekent op termijn minder
werkgelegenheid. ‘Niet alles is kommer en kwel’, tekent
Rijk aan. ‘De Prestatiebox, uitvloeisel van de afspraken
tussen de VO-raad en het kabinet, brengt tijdelijk extra
middelen. En we kunnen zelf verbeteren door strakker te
begroten en te sturen. Het is een tandje minder, maar we
kunnen ons werk nog goed doen.’
DE REK ERUIT
Alex Quinten, senior beleidsmedewerker planning & control
van Het Hooghuis in Oss, heeft een overeenkomstig
verhaal. ‘De stijgende kosten zijn het grootste probleem’,
legt hij uit. ‘We krijgen niet minder geld, maar we hadden
meer moeten hebben. Dit zijn impliciete bezuinigingen.
Het gaat nog, de “werkvloer” merkt er relatief weinig van
en onze kwaliteit blijft hoog. Maar de rek is eruit.’
Het Hooghuis zoekt onder meer compensatie door scherper
in te kopen. Hoewel steeds vaker sprake is van centrale
inkoop door Carmel, betrekt Het Hooghuis ook veel van
lokale ondernemingen. ‘Daar proberen we voordeel te
behalen.’ Want Quinten ziet de problemen dichterbij
komen. ‘Bezuinigingen in het onderwijs gaan niet met
tientallen procenten tegelijk, maar een bezuiniging van 1%
is door de kleine marges in het onderwijs al snel fors. Reken
maar mee: 1% is voor ons € 400.000. Oftewel zeven
personeelsleden. Dan gaat het hard. En wij mogen niet
eens klagen. Er zijn scholen, binnen en buiten Carmel, die er
veel moeilijker voor staan.’
GEDEELDE URGENTIE
Rijk beaamt die laatste opmerking: de verschillen tussen
de scholen zijn soms groot. ‘Maar vanuit het gedeelde
Een tandje minder kan (nog)De fi nanciële problemen van het kabinet en de recessie raken ook Stichting Carmelcollege. Romain Rijk, voorzitter
van het College van Bestuur, is echter allesbehalve somber. ‘Als we door de begrotingsperikelen heen zijn, ziet de
wereld er fi nancieel zonniger uit. Dan kunnen we blijven investeren.’
URG
ENTIE
Romain Rijk
17
A P R I L 2 0 1 3
besef van urgentie, kunnen we betere afspraken maken
voor een gezamenlijk stringent fi nancieel beleid.’ Van der
Velden: ‘We hebben daarnaast de synergievoordelen van
de schaal van Carmel. Die blijken nu nog meer waard dan
in ruimere tijden. We kunnen nog steeds werken aan
Koers 2014, al moeten we de verduurzaming van onze
schoolgebouwen opschorten.’
En er is de Carmelsolidariteit. ‘Alleen als iedereen strak
begroot en stuurt, dat is de voorwaarde’, benadrukt Rijk.
‘Dan ondersteunen we de school in kwestie om zo snel
mogelijk uit de rode cijfers te komen. Daarbij helpen we
elkaar ook op een andere manier. Alle scholen kijken in
groepjes van drie bij elkaar in de keuken. Dat is de lerende
organisatie van Koers 2014.’ Van der Velden: ‘Ook hier
werkt de schaal mee. We hebben gezamenlijk veel kennis
in huis, die we nu nog meer delen.’
DILEMMA’S
Dan nog doen zich op schoolniveau lastige dilemma’s
voor. Harry Claessen, rector van het Twents Carmel
College in Oldenzaal, noemt als voorbeeld het ICT-beleid.
Zijn school onderzoekt de mogelijkheid om via iPads vorm
te geven aan onderwijsdifferentiatie. ‘Als we hiermee
doorgaan, moeten we investeren. Terwijl banenverlies
dreigt. Zo staat de gewenste onderwijsontwikkeling onder
zware druk.’
Er zijn bovendien de gevolgen van de recessie en de
tendens naar meer algemene, minder beroepsgerichte
opleidingen. Net als elders, kiezen in Oldenzaal meer
leerlingen voor vmbo-tl of havo. Claessen: ‘Minder
aanwas voor de beroepsgerichte opleidingen. Maar we
zitten met dure praktijklokalen, waar minder leerlingen
les krijgen, zodat we minder vergoed krijgen. Wij hebben
het geluk dat ons totale leerlingenaantal nog jaren stijgt,
maar scholen in een krimpregio, zoals Carmelcollege
Gouda en KSG Marianum, krijgen het dubbel voor de
kiezen.’ We willen dat Nederland een stevige kennis-
economie wordt, maar we kunnen aankomende docenten
voorlopig alleen nog kleine banen bieden. Dat maakt het
vak niet aantrekkelijker, terwijl de grote uitstroom van
ervaren docenten op leeftijd nadert. Dat is het echte
recessieprobleem: alles stapelt op en grijpt ineen.’
BASIS OP ORDE
Van dat laatste zijn Rijk en Van der Velden zich bewust.
‘We hebben stevig ingezet op “de lat omhoog”, maar
stellen ook vast dat de basis nog meer op orde moet’,
constateert Rijk. ‘Er zijn weinig Carmelscholen waarop de
Inspectie niets aan te merken heeft. Daarmee mogen we
niet tevreden zijn. Aan de kwaliteit moeten we integraal
blijven werken. Daarvoor moeten we de basis ook
fi nancieel op orde houden.’
En dat gaat lukken, is zijn overtuiging. ‘Als elke school
een stringent fi nancieel beleid voert en dezelfde regels
volgt, en zover zijn we nu, kunnen we blijven investeren.
De komende maanden zijn niet gemakkelijk, maar daarna
is de wereld fi nancieel echt zonniger.’ ◗
DILEM
MA
‘Stevig ingezet op:
de lat omhoog en
de basis op orde’
Karel van der Velden
18
Niets zo cool als radioZe maken radio alsof hun leven ervan afhangt: de elf jonge dj’s van sCOOLradio in Oss. Onder veel mediabelang-
stelling gingen ze op 18 januari live. En Het Hooghuis is niet de enige Carmelschool met media-aspiraties.
VERBINDEND
19
A P R I L 2 0 1 3
1:50:14Op het studioscherm van sCOOLradio tikt een digitale
klok de uren, minuten en seconden af. Nog even en dan
gaat sCOOLradio live!
Het plan voor een eigen zender op Het Hooghuis
ontstond een half jaar geleden. Er was in de school
behoefte aan een verbindende factor: een manier om
leerlingen, ouders en docenten van elkaar te laten
horen wat er in en buiten de lessen en projecten
allemaal gebeurt. Aanvankelijk dachten de
initiatiefnemers nog aan televisie. ‘Maar radio is
makkelijker, sneller en net iets minder privacygevoelig’,
verklaart muziekdocent en cultuurcoördinator Paul van
der Heijden. Samen met muzikaal leider Stanley
Stokkermans is hij verantwoordelijk voor sCOOLradio,
dat uitzendt vanaf de locatie Titus Brandsmalyceum.
Van der Heijden coördineert, Stokkermans doet de
techniek en geeft de aankomende dj’s elke
dinsdagmiddag les. Hij krijgt hulp van leraar-in-opleiding
Nigel Korthout, die net als Stokkermans veel radio-
ervaring heeft.
0:35:40
Vanuit hun gloednieuwe studio zien Michelle Oosterhoff
(5 vwo) en Jeroen van der Hoeven (6 vwo) hoe de aula
volstroomt met leerlingen die de opening willen
meemaken. Toch wel spannend...
Samen met nog twee meiden en zeven jongens zijn
Michelle en Jeroen de eerste lichting dj’s van sCOOLradio.
Ze werden vorig najaar gekozen uit vijftig kandidaten.
Na vandaag is hun zender 24 uur per dag in de lucht: met
muziek, eerder opgenomen programma’s, maar ook een
dagelijkse live-uitzending, die ze in duo’s gaan
presenteren. Waarom willen ze eigenlijk radio maken?
Is dat niet ouderwets? ‘Welnee,’ zegt aankomende
dj Levi Tulkens (5 vwo), ‘de jeugd luistert juist heel veel
naar radio.’
Wel is radio op de jongerenzenders nog veel te veel een
mannenzaak. Daar wil Michelle verandering in brengen.
‘Je hebt Paul & Sophie, je hebt Claudia de Breij, maar
verder bijna geen meiden. Waarom niet?! Ik zou niet
weten waarom jongeren liever een man zouden willen
horen.’
0:16:20
‘Heb je ook suiker?’ Opleidingscoördinator Timo Kamst
van Radio 3FM werkt nog snel een kop koffi e naar binnen.
Toen Van der Heijden vorig jaar bij de 3FM dj-school
20
aanklopte voor samenwerking, was Kamst meteen
enthousiast. ‘Mijn werk bestaat uit heel veel talent
scouten. Door heel Nederland reizen en eindeloos veel
demo’s luisteren om dat ene talent te spotten. Hoe eerder
je ze vindt, hoe meer ze nog kunnen leren. Dat maakt
samenwerken met Het Hooghuis voor ons interessant.
Bovendien is het natuurlijk onze taak als publieke omroep
om radiokennis over te dragen. Wij gaan de dj’s van
sCOOLradio coachen.’
0:15:20
In Oss hebben de makers van sCOOLradio intussen over
media-aandacht niet te klagen. NOS-radio, het Brabants
Dagblad, lokale kranten en NOS op 3: allemaal zijn ze
afgekomen op de primeur van de middelbare school die
haar eigen internetradiostation opent. Of Het Hooghuis
echt de enige in het land is, kan Paul van der Heijden niet
zeggen. ‘Maar als er nog meer scholen zijn, dan kom ik
graag met ze in contact. Kunnen we ervaringen
uitwisselen.’
Een eigen studio en zender zullen echter niet voor veel
scholen zijn weggelegd. De aanloopkosten lopen in de
duizenden euro’s vanwege de behoefte aan een studio.
Daarnaast zijn er terugkerende kosten, bijvoorbeeld voor
de rechten om muziek te streamen. En dan blijven de
kosten van de binnenschoolse dj-opleiding nog buiten
beschouwing.
Dankzij steun van de directie en het feit dat diverse locaties
meebetalen, wist Van der Heijden de begroting van
sCOOLradio toch rond te krijgen. ‘Een eigen zender is
natuurlijk een prachtig visitekaartje voor de school.
Maar belangrijker vond de directie de onderwijskundige
meerwaarde. sCOOLradio heeft niet alleen een samen-
bindende rol, het is ook een nieuwe manier waarop
leerlingen hun talenten kunnen ontwikkelen en laten zien.’
RTV IN HUIS
Vooralsnog is Het Hooghuis de enige school
die samenwerkt met 3FM. Maar er zijn wel
andere scholen die banden met media-
bedrijven hebben. Zo huist RTV Raalte
sinds oktober 2012 in het gebouw van het
Carmel College Salland. Sectordirecteur
vmbo Jan Podt: ‘Wij bouwen ons
vmbo om naar een intersectoraal
programma, waarin we
leerlingen willen laten
kennismaken met alles wat
er in de wereld te koop is.
Ze volgen een basisprogramma
en leggen daarin accenten
die overeenkomen met hun
interesses. Maar wat we tot
nu toe niet in huis hadden, was
de wereld van media: radio, tv,
grafi media. En dat is wel een richting
waarin veel van onze leerlingen hun
vervolgopleiding kiezen. Het toeval wilde
dat RTV Raalte dringend behoefte had aan
verjonging en op zoek was naar nieuwe
huisvesting. Nou, jeugd hebben wij genoeg in
huis en ons gebouw gingen we net aanpassen
aan ons nieuwe onderwijskundig concept.
Mooier kon het niet.’
Inmiddels zijn docenten van het Carmel
College Salland bezig radio- en televisie-
opdrachten te ontwikkelen voor derde- en
vierdejaars vmbo. De groep wordt onder-
steund door RTV Raalte en een aantal
bevriende middelbare beroepsopleidingen
op mediagebied.
Besloten is alle vmbo-leerlingen kennis te laten
maken met de mediawereld. Ze gaan onder
andere zelf programma’s maken, die - als ze
aan de eisen voldoen - door RTV Raalte worden
uitgezonden. Nog voor de zomer worden de
eerste lessen uitgeprobeerd.
Jan Podt verwacht veel van dit alles.
‘De interesse bij de jeugd voor radio is vele
malen groter dan voor bijvoorbeeld een
ouderwetse schoolkrant of voor traditionele
tv.’ (Lachend:) ‘RTV Raalte had tot voor kort
veel last van storingen door illegale zenders.
Daar zaten leerlingen van ons bij! Die zijn nu
met RTV Raalte in gesprek.’ ◗
‘Samenbinden
en talent
ontwikkelen’
21
A P R I L 2 0 1 3
COLU
MN
BESTE CITO
Over een paar weken is het weer zo ver, de eindexamens
beginnen. Met een beetje pech moet ik surveilleren bij
Nederlands en dan word ik steevast overvallen door gevoelens
van afwisselend treurigheid en kwaadheid. Beste medewerkers,
kunnen jullie alsjeblieft ophouden met die rare opgaven?
Ik word gek van die eindeloze metavragen. Vragen over alinea-
verbanden, vragen over argumentatie op basis van autoriteit,
controleerbare feiten, vermoedens en waardeoordelen. Is dit
het sluitstuk van vijf, zes jaar leesonderwijs in je moedertaal?
Lieve mensen, het oorspronkelijke doel van lezen is volgens
mij kennisverwerving en meningsvorming. Daar moet dat
eindexamen over gaan. Elke dag verschijnen er krantenvol,
schermenvol, boekenvol spannende, informatieve, leuke,
prikkelende teksten waar je prachtige discussies over kunt
voeren met de leerlingen. Wat doen jullie? Jullie brengen alles
terug tot miezerige boekhoudvraagjes die vooral eenduidig
na te kijken moeten zijn. Goed kunnen samenvatten is een
nuttige vaardigheid. Wat doen jullie? Jullie zetten de hele
samenvatting er al onder, keurig gestructureerd in zeven
aandachtspunten! Mag een leerling ook nog zelf nadenken en
zelf een samenvatting maken? Leerlingen willen uitgedaagd
worden. Wat doen jullie bij de vreemde talen? Jullie reduceren
elke schrijf- of spreekopdracht tot geestdodende
vertaaloefeningen.
Ik heb medelijden met mijn collega’s Nederlands.
Ze voelen de hete adem van de minister en de schoolleiding
in hun nek. Nederlands kernvak. En dus, met de moed der
wanhoop, proberen ze klassenvol puberende jongens en
meisjes te interesseren voor vragen over functies van alinea’s.
Met keuze uit (ik citeer) opsomming, gevolg, oorzaak,
tegenstelling, verklaring, weerlegging, advies, uitwerking,
voorbeeld, aanbeveling, samenvatting.
Lieve, lieve medewerkers, kijk eens nuchter naar dit soort
vragen. Dit willen jullie zelf toch ook niet? Kunnen jullie hier
please please mee ophouden? Jullie hebben vroeger allemaal
een taal gestudeerd, veronderstel ik, jullie houden van taal. En
kijk nou eens met wat voor treurigheid jullie generaties
leerlingen en docenten lastigvallen. Snappen jullie een beetje
wat ik bedoel? ◗
Jos BaackDocent Frans en CKV, Twents Carmelcollege, locatie De Thij
0:04:44
Een onhoorbare zucht van verlichting gaat op in de
studio. Op het nippertje arriveren daar Barend van Deelen
en Wijnand Speelman, het dj-duo van 3FM dat
sCOOLradio offi cieel gaat openen. Binnen de kortste
keren moeten ze zich door de menigte een weg banen om
bij de dj’s te komen, die ze een hart onder de riem willen
steken. Na een snelle groepsfoto volgen wat praktische
tips. Hoe word je nou echt een goede dj? Barend en
Wijnand hoeven niet lang na te denken. ‘Je moet
radiomaken gewoon het allerleukste op aarde vinden.
Wat dat betreft is het net als school: het komt aan op
motivatie.’
0:01:43
De deur van de studio gaat stevig dicht. Binnen zetten
Jeroen en Michelle hun koptelefoons op. Het aftellen
wordt ingezet en de hele aula scandeert mee. ‘Tien!
Negen! Acht!... Twee! Een!’ En... het is zo ver! SCOOLradio
is in de lucht.
Terwijl op het podium van de aula druk handen worden
geschud, start Michelle snel een toepasselijk plaatje in.
De klanken van Britney Spears golven door de aula.
“All eyes on us, all eyes on us...”
Met sCOOLradio komt het wel goed, constateren Barend
en Wijnand als ze een halfuurtje later de microfoon
defi nitief aan Jeroen en Michelle overhandigen. ‘Jongens,
veel plezier hè!’. ◗
www.scoolradio.nl. Voor luistertips op Twitter: @sCOOLradio
22
OPM
ERKE
LIJK
22
23
A P R I L 2 0 1 3
OPMERKELIJK: VAN GROOTSTE ANGST NAAR GROOTSTE VRIEND
Jordy (15) kon niet goed lezen. Hij was snel afgeleid,
keek alle kanten op behalve naar het boek. Tegenwoordig
zit hij rustig te lezen in de zitzak met Indy om zich heen.
‘Hij zegt niet of ik het goed of fout doe’, zegt Jordy.
Lezen is voor hem een plezier geworden dankzij
schoolhond Indy van het praktijkonderwijs op het
Bonhoeffer College.
Indy loopt inmiddels twee jaar rond op de
praktijkschool en wordt als begeleidingshond
ingezet bij leerlingen met autistische
stoornissen, angsten of onzekerheden.
Hij brengt plezier in school en is een grote
steun voor veel kinderen. Zo zijn er
leerlingen die moeizaam over problemen
praten of niet met boosheid om kunnen
gaan. Een eindje wandelen of aan tafel
kletsen met de leerlingbegeleider of de
zorgcoördinator én Indy zorgt soms voor
een vlottere babbel of het wegvagen van
verdriet en woede. Indy veroordeelt de leerlingen
niet en daarom is een vertrouwensband snel
opgebouwd. Zelfs Ilse (16), die voorheen een grote
angst voor honden had, loopt nu vrolijk met hem weg.
‘Als ik dit aankan, kan ik alles aan!’
Met behulp van een individueel begeleidingsplan levert
Indy een bijdrage aan de voortgang van leerlingen.
Maar natuurlijk alleen als de leerling dit zelf wil.
De vrolijke Labradoodle komt niet ongevraagd in de
klas, is altijd aangelijnd en mag alleen los in de
koffiekamer en op de kamer van onderbouwcoördinator
en eigenaresse Julisca Prins. ‘De leerlingen weten precies
wat wel en niet mag, hoe ze met een hulphond om
moeten gaan en dat ze altijd toestemming moeten
vragen om wat met Indy te doen. Het klinkt voor
buitenstaanders vreemd wat deze hond voor veel
leerlingen kan betekenen. En dat is het ook! Naast de
leerlingen vinden collega’s het ook een gezellige
aanwinst. Voor ons is het heel normaal.’, aldus Julisca.
‘Of we nog zonder Indy kunnen? Eigenlijk niet, iedereen
is gek op hem! Het moet natuurlijk niet zo zijn dat
leerlingen alleen nog maar kunnen functioneren met
Indy erbij. In de onderbouw zetten we hem daarom echt
in voor begeleiding en daarna bouwen we het af.
Borstelen en kammen is vaak nog wel weggelegd voor
leerlingen in de bovenbouw. Zo zorgen we ervoor dat
leerlingen niet afhankelijk worden van Indy.
Van ruziemakende leerlingen is ook geen sprake; het
rooster om hem uit te mogen laten, te borstelen en
water te geven is voor het hele jaar ingepland.’
Nieuwsgierig geworden naar Indy? Bekijk dan het filmpje
op www.youtube.com/stgcarmel. ◗
Genomineerd voor
de Onderwijsprijs
Overijssel 2013
COLOFON
Carmel Magazine wordt gemaakt
voor medewerkers en relaties
van Stichting Carmelcollege en
verschijnt drie keer per jaar.
REDACTIE
Fijke Hoogendijk
Daphne Razi
(Stichting Carmelcollege)
Hans Morssinkhof
(Hans Morssinkhof Publicity,
Arnhem)
Suzanne Visser
(Perspect, Baarn)
FOTOGRAFIE
Marty van Dijken
(Van Dijken, Enschede)
GRAFISCH ONTWERP
nieuwewind communicatie reclame pr,
Enschede
DRUK
Gildeprint, Enschede
OPLAGE
4.850
24
Stichting Carmelcollege
Drienerparkweg 16
Postbus 864
7550 AW Hengelo
(074) 245 55 55
www.carmel.nl
@stgcarmel
@CarmelVacatures
LUISTEREN ALS BEGIN
Alle leren begint met luisteren. Van de peuter die zich
door mama of papa iets laat uitleggen tot en met de
leerling in het voortgezet onderwijs. Luisteren vraagt
om openstellen, voor de ander die kennis aanreikt.
Zoals die, op zijn of haar beurt, probeert aan te sluiten
bij de wereld van de lerende. En zelf eveneens luistert
en daarvan ook zelf weer leert.
In die gedurige wisselwerking leiden en voeden we
onze jongeren op. Met respect voor elkaar en, liever
nog, zorg voor elkaar. Zodat ze veilig kunnen opgroeien,
de wereld en zichzelf ontdekken en tegelijkertijd
weerbaar worden. Signalen kunnen doorzien en
weerstaan. En daarmee een stevige basis leggen voor
hun verdere reis door het leven.
Betrokken en verbonden, boeiend en bindend. Maar het
begint met luisteren. Met horen en omzien. Naar elke
mens, heel de mens en alle mensen.