LOGO

CHÀO MỪNG CÁC THẦY CÔ GIÁO VỀ DỰ TIẾT DẠY

TRƯỜNG THCS THÁI PHƯƠNG

LOGOCHÀO MỪNG CÁC THẦY

CÔ GIÁO VỀ DỰ TIẾT DẠY

Giáo viên: Nguyễn Thị MaiTỔ KHOA HỌC XÃ HỘI

LOGO

KIỂM TRA BÀI CŨ

LOGO TIẾT 86

CÂU CẢM THÁN

I. Đặc điểm hình thức của câu cảm thán :

VD (a): Hỡi ơi lão Hạc!Thì ra đến lúc cùng lão cũng có thể làm liều như ai hết... Một người như thế ấy!... Một người đã khóc vì trót lừa một con chó!... Một người nhịn ăn để tiền làm ma, bởi không muốn liên lụy đến hàng xóm, láng giềng... Con người đáng kính ấy bây giờ cũng theo gót Binh Tư để có ăn ư? Cuộc đời quả thật cứ mỗi ngày một thêm đáng buồn...

( Nam Cao, Lão Hạc )

1. Thế nào là câu cảm thán

Xét hai VD (a) & (b) trong SGK trang 43 và trả lời câu hỏi? Tìm những câu cảm thán trong hai đoạn trích?

Đặc điểm hình thức nào cho em biết đó là câu cảm thán?

VD (b): Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối

Ta say mồi đứng uống ánh trăng tan?

Đâu những ngày mưa chuyển bốn phương ngàn

Ta lặng ngắm giang sơn ta đổi mới?

Đâu những bình minh cây xanh nắng gội,

Tiếng chim ca giấc ngủ ta tưng bừng?

Đâu những chiều lênh láng máu sau rừng

Ta đợi chết mảnh mặt trời gay gắt,

Để ta chiếm lấy riêng phần bí mật?

-Than ôi! Thời oanh liệt nay còn đâu?

( Thế Lữ, Nhớ rừng)

a. Hỡi ơi lão Hạc!

b. Than ôi! Thời oanh liệt nay còn đâu?

Ghi nhớ: Câu cảm thán là câu có những từ ngữ cảm thán như: ôi, than ôi, hỡi ôi, chao ôi, trời ơi...

2. Chức năng của câu cảm thán

• Xét lại VD(a) và VD(b) trang 43 SGK, em hãy cho biết: Câu cảm thán trong hai VD trên dùng để làm gì?

=> Bộc lộ tình cảm, cảm xúc của ông Giáo

VD(b): Than ôi! Thời oanh liệt nay còn đâu?

=> Bộc lộ tâm trạng nhớ tiếc quá khứ oai hùng

VD(a): Hỡi ơi lão Hạc !

Ghi nhớ: Dùng để bộc lộ trực tiếp cảm xúc của người

nói

BÀI TẬP NHANH

Hãy thêm các từ ngữ cảm thán và dấu (!) để chuyển đổi các câu sau thành câu cảm thán

A. Anh đến muộn quá

B. Buổi chiều thơ mộng

C. Những đêm trăng lên

⇒A: Trời ơi! Anh đến muộn quá

⇒B: Buổi chiều thơ mộng biết bao!

⇒ C: Ôi! Những đêm trăng lên

Trong những trường hợp sau trường hợp nào có thể dùng câu cảm thán?

A: Viết đơn từ báo cáo

B: Ký hợp đồng, ghi biên bản

C: Trình bày, kết quả một bài toán

D: Cảm nghĩ của em về một bài thơ

Đáp án: D

=> Chúng ta nên dùng câu cảm thán trong ngôn ngữ hàng ngày và trong văn chương

LOGO

Ghi nhớ⇒ Dùng để bộc lộ trực tiếp cảm xúc của người nói (người viết)⇒ Dùng trong ngôn ngữ nói hàng ngày hay ngôn ngữ văn

chương

II. LUYỆN TẬPBài 1: Hãy cho biết các câu trong những đoạn trích sau có phải đều là câu cảm thán không? Vì sao?

a, Than ôi! Sức người khó lòng địch nổi với sức trời! Thế đê không sao cự lại được với thế nước! Lo thay! Nguy thay! Khúc đê này hỏng mất

(Phạm Duy Tốn, Sống chết mặc bay)

b, Hỡi cảnh rừng ghê gớm của ta ơi!

(Thế Lữ, Nhớ rừng)

c, Chao ôi, có biết đâu rằng: hung hăng, hống hách, láo chỉ tổ đem thân mà trả nợ cho những cử chỉ ngu dại của mình thôi. Tôi đã phải trải cảnh như thế. Thoát nạn rồi, mà còn ân hận quá, ân hận mãi

(Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu kí)

Trả lời:

a. Than ôi!

b. Lo thay! Nguy thay!

c. Hỡi cảnh rừng ghê gớm của ta ơi!

=> Vì những câu trên có từ ngữ cảm thán

Bài 2: Phân tích tình cảm, cảm xúc được thể hiện trong những câu sau đây. Có thể xếp những câu này vào kiểu câu cảm thán được không? Vì sao?

a. Ai làm cho bể kia đầy

Cho ao kia cạn cho gầy cò con?

(ca dao)

=> Lời than thở của người nông dân dưới chế độ phong kiến

b. Xanh kia thăm thẳm từng trên

Vì ai gây dựng cho nên nỗi này?

(Chinh phụ ngâm khúc)

=> Lời than thở của người chinh phụ trước nỗi truân chuyên do chiến tranh gây ra

c. Tôi có chờ đâu, có đợi đâu;

Đem chi xuân lại gợi thêm sầu

(Chế Lan Viên, Xuân)⇒Tâm trạng bế tắc của nhà thơ trước cuộc sống (Trước CM Tháng 8)

d. Anh mà chết là chỉ tại cái tội ngông cuồng dại dột của tôi. Tôi biết làm thế nào bây giờ?

(Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu kí)

=> Sự ân hận của Dế Mèn trước cái chết thảm thương, oan ức của Dế Choắt

LOGO

Nhận xét

=> Tuy đều bộc lộ tình cảm, cảm xúc nhưng không có câu nào là câu cảm thán vì không có hình thức đặc trưng của kiểu câu này.

3. Bài tập 3:

So sánh hình thức và ý nghĩa của hai câu sau :

a. Hãy cố ngồi dậy húp ít cháo cho đỡ xót ruột !

b.Thầy em hãy cố ngồi dậy húp ít cháo cho đỡ xót ruột.

Vắng CN

A

B

C

D

Dòng nào nói đúng nhất dấu hiệu nhận biết câu cầu khiến?

Sử dụng từ cầu khiến.

Sử dụng ngữ điệu cầu khiến.

Thường kết thúc câu bằng dấu chấm than.

Gồm cả A,B và C.

D

CỦNG CỐ

- Học bài , làm bài tập 4,5 SGK

HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ

- Xem trước bài : Câu cảm thán

LOGO

CẢM ƠN CÁC THẦY CÔ ĐÃ VỀ DỰ TIẾT DẠY

LOGOGiáo viên : Nguyễn Tấn ĐứcTổ : Ngữ văn

CẢM ƠN CÁC THẦY CÔ ĐÃ VỀ DỰ TIẾT DẠY

TRƯỜNG THCS DŨNG SĨ ĐIỆN NGỌC