Celijski Sistemi i Frekvencije

Mobilni Mobilni telekomunikaciontelekomunikacion

i sistemii sistemi

Jednoćelijski sistemiJednoćelijski sistemi

Ukupan raspoloživ skup frekvencija koristio se u svakoj ćeliji, Ukupan raspoloživ skup frekvencija koristio se u svakoj ćeliji, čime je i mobilnost korisnika bila ograničena samo na jednu čime je i mobilnost korisnika bila ograničena samo na jednu ćeliju. ćeliju.

Veza sa korisnicima je održavana preko bazne primopredajne Veza sa korisnicima je održavana preko bazne primopredajne stanice BTS (Base Transciever Station) velike snage, koja je stanice BTS (Base Transciever Station) velike snage, koja je postavljana na najvišu tačku posmatranog područja.postavljana na najvišu tačku posmatranog područja.

Razdaljina susjednih ćelija morala je biti dovoljno velika da Razdaljina susjednih ćelija morala je biti dovoljno velika da spriječi frekvencijske interferencije;spriječi frekvencijske interferencije; oblast oblast ććelije opsluelije opslužživanivanjja a jedne BTS dimezionisana jedne BTS dimezionisana je je da bude što veda bude što većća (50 do 100 km)a (50 do 100 km).. HandoverHandover izme izmeđđu susu susjjednih ednih ććelija i elija i roamingroaming nisu bili mogu nisu bili mogućći. i.

Problemi jednoProblemi jednoććelijskih sistema bili su: mali kapacitet, nizak elijskih sistema bili su: mali kapacitet, nizak kvalitet servisa, vrlo velika, teška, oskvalitet servisa, vrlo velika, teška, osjjetljiva i skupa oprema. etljiva i skupa oprema.

OOvakvi sistemi su razvijani od pedesetih do polovine vakvi sistemi su razvijani od pedesetih do polovine osamdesetih godina osamdesetih godina prošlog vijekaprošlog vijeka. .

Ćelijski sistemiĆelijski sistemi Prvi celularni (Prvi celularni (ććelijski) sistemi uvedeni su elijski) sistemi uvedeni su

sedamdesetih sedamdesetih godina godina prošlogprošlog v vijijeka. eka. ImplementacijuImplementaciju ovakvih ovakvih kompleksnih mobilnih kompleksnih mobilnih sistema omogusistema omoguććio je io je rrazvoj poluprovodniazvoj poluprovodniččke ke tehnologije i mikroprocesora.tehnologije i mikroprocesora.

Veliki broj BTS-ova je koordiniran u Veliki broj BTS-ova je koordiniran u ććelijama elijama šestougaonog oblika šestougaonog oblika ččije se oblasti pokrivanja ije se oblasti pokrivanja ddjjelimielimiččno preklapaju. no preklapaju.

U jednoj U jednoj ććeliji koristi se samo deliji koristi se samo diio raspoloo raspoložživog ivog skupa skupa frekvencija, a ista frekvencija se koristi u frekvencija, a ista frekvencija se koristi u drugoj drugoj ććeliji samo ako je razmak izmeeliji samo ako je razmak izmeđđu tih u tih ććelija elija dovoljno velik da ne bude interferencije. dovoljno velik da ne bude interferencije.

Oblast u kojoj se cOblast u kojoj se cijeliijeli skupskup frekvencija jednom frekvencija jednom koristi naziva se klaster.koristi naziva se klaster.

Ćelijski koncept - klasterĆelijski koncept - klaster22 jijiN

1;2 ji

3

6

2

4

1

3

5

7

7

6

4

4

6

1

3

5

2

600

600

NRD 3

Ćelijski sistemiĆelijski sistemi

BS

BS

BS

BS

BS

BS

BS

BS

BS

BS

BS

BS

BS

BS

Razdvajanje ćelija

BS u naizmjeničnim tjemenima

BS u centru

Prva generacija Prva generacija ćelijskihćelijskih sistema sistema

Prva generacija Prva generacija ćelijskih ćelijskih sistema prenosila je analogne sistema prenosila je analogne informacije. informacije.

Realizovan Realizovan je je jedino govorni servis.Komercijalni jedino govorni servis.Komercijalni popoččetak ovih sistema bio je kasnih sedamdesetih i etak ovih sistema bio je kasnih sedamdesetih i ranih osamdesetih godina. ranih osamdesetih godina.

KorišKorišttene frekvencije za prvu generaciju sistema su ene frekvencije za prvu generaciju sistema su 450 i 900 MHz u Evropi 450 i 900 MHz u Evropi i 800 MHz u Si 800 MHz u Sjjevernoj Americi evernoj Americi i Japanu.i Japanu.

Neki od ovih sistema su:Neki od ovih sistema su: NMT (NMT (Nordic Mobile TelephoneNordic Mobile Telephone) u ) u sskandinavskim zemljamakandinavskim zemljama,, a a

kasnije i u drugim dkasnije i u drugim dijijelovima Evropelovima Evropee AMPS (AMPS (Advanced Mobile Phone SystemAdvanced Mobile Phone System) u SAD) u SAD NTT-MTS (NTT-MTS (Nippon Telegraph & Telephone Co. Mobile Nippon Telegraph & Telephone Co. Mobile

Telephone SystemTelephone System) u Japanu) u Japanu TACS (TACS (Total Access Communication SystemTotal Access Communication System) u Velikoj ) u Velikoj

Britaniji.Britaniji. C450 (C-mreC450 (C-mrežža na 450 MHz) u Na na 450 MHz) u Njjemaemaččkojkoj

Druga generacija Druga generacija ćelijskihćelijskih sistem sistemaa

Sa drugom generacijom Sa drugom generacijom ćelijskihćelijskih sistema prelazi sistema prelazi se se na na prenosprenos informacija u digitalnom obliku. Do informacija u digitalnom obliku. Do razvoja druge generacije razvoja druge generacije došlo jedošlo je usl usljjed ed porasta porasta zahtjevazahtjeva za poboljšanjima transmisionog za poboljšanjima transmisionog kvaliteta, povekvaliteta, poveććanjem kapaciteta sistema i anjem kapaciteta sistema i pokrivenosti. pokrivenosti.

U EvropiU Evropi se se koristilo nekoliko nekompatibilnih koristilo nekoliko nekompatibilnih standarda prve generacijestandarda prve generacije,, pa jepa je postojala postojala izražena izražena potreba za razvojem zajednipotreba za razvojem zajedniččkog kog standarda druge generacije koji bi omogustandarda druge generacije koji bi omoguććio io internacionalni roming.internacionalni roming.

U drugoj generaciji sistema govor je i dalje U drugoj generaciji sistema govor je i dalje dominantan servisdominantan servis.. OmoguOmoguććeno je više dodatnih eno je više dodatnih servisa (u poreservisa (u poređđenju sa servisima u fiksnoj enju sa servisima u fiksnoj mremrežži), zaštita privatnosti poziva i kodi), zaštita privatnosti poziva i kodovaovanje nje korisnikorisniččkih podataka. kih podataka. PPo prvi put su omoguo prvi put su omoguććeni eni faks, servis kratkih poruka SMS (Short Message faks, servis kratkih poruka SMS (Short Message Service – SMS) i prenos podatakaService – SMS) i prenos podataka..

MoMobilna oprema postaje mala po dimenzijama i bilna oprema postaje mala po dimenzijama i tetežžini, a cini, a cijijene su niene su nižže u poree u poređđenju sa prvom enju sa prvom generacijom sistema. generacijom sistema.

Druga generacija Druga generacija ćelijskihćelijskih sistem sistemaa

Osnovne karakteristike sistema Osnovne karakteristike sistema druge generacijedruge generacije

GSM GSM (Global System for Mobile (Global System for Mobile Communication)Communication)

Ovaj sistem je raOvaj sistem je razvijzvijaan tokom 80-ih n tokom 80-ih godina, dok je GSM standard uveden godina, dok je GSM standard uveden 1990. godine, kao prvi standard druge 1990. godine, kao prvi standard druge generacije. generacije.

Prvi GSM sistemi su u komercijalnoj Prvi GSM sistemi su u komercijalnoj upotrebi od 1992. godine. Danas je GSM upotrebi od 1992. godine. Danas je GSM najuspnajuspjješniji ešniji ćelijski sćelijski standard sa tandard sa skoro skoro milijardumilijardu pretplatnika u preko 140 zemalja. pretplatnika u preko 140 zemalja.


D-AMPS D-AMPS (Digital AMPS)(Digital AMPS) D-AMPS je planiran kao komplement i D-AMPS je planiran kao komplement i

naslnasljjednik uspednik uspjješnog analognog AMPS ešnog analognog AMPS standarda.standarda.

U komercijalnoj upotrebi je od 1993/94. U komercijalnoj upotrebi je od 1993/94. godine. godine.

D-AMPS se koristi u SD-AMPS se koristi u Sjjevernoj i Latinskoj evernoj i Latinskoj AmericiAmerici,, kao i u Aziji/Pacifiku i kao i u Aziji/Pacifiku i iistočnoj stočnoj Evropi. Evropi.


PDC (PDC (Personal Digital Communication)Personal Digital Communication) PDC se koristi jedino u Japanu. KomercijalnPDC se koristi jedino u Japanu. Komercijalnaa

upotrebupotrebaa počela jepočela je 1993/94. godine. 1993/94. godine.

IS-95 IS-95 (Interim Standard 95)(Interim Standard 95) IS-95 je razvijen ranih 90-ih godina. Za razliku IS-95 je razvijen ranih 90-ih godina. Za razliku

od GSM, D-AMPS i PDC sistema, koji su TDMA od GSM, D-AMPS i PDC sistema, koji su TDMA (Time Division Multiple Access) sistemi, IS-95 je (Time Division Multiple Access) sistemi, IS-95 je baziran na uskopojasnom CDMA (Code Division baziran na uskopojasnom CDMA (Code Division Multiple Access). Multiple Access). Pojavio se na tržištu 1995/96. Pojavio se na tržištu 1995/96. godine.godine.

Evolucija GSM sistemaEvolucija GSM sistema GSM faza 1GSM faza 1 (1999.g.) (1999.g.): prenos govora : prenos govora

protoka do 9,6 kb/sprotoka do 9,6 kb/s; ; pprenos govora (renos govora (Full Rate Full Rate SpeechSpeech) je bio od centralne va) je bio od centralne važžnosti. nosti. Prenos podataka je definisan Prenos podataka je definisan protocima od 0.3 do 9.6 kbps. protocima od 0.3 do 9.6 kbps. Samo nekoliko dopunskih servisa Samo nekoliko dopunskih servisa (prosl(prosljjeeđđivanje i zabrana poziva) je podrivanje i zabrana poziva) je podržžano u ovim standardima.ano u ovim standardima.

GSM faza 2GSM faza 2 (1995.g.) (1995.g.): prenos govora, : prenos govora, ali i podatakaali i podataka;; dopunski servisi dopunski servisi uuporedivi sa servisima poredivi sa servisima koje nudi fiksna digitalna koje nudi fiksna digitalna mmrerežža sa integrisanim servisima a sa integrisanim servisima – – ISDNISDN:: odluka da se obezbodluka da se obezbijijedi kompatibilnost svih prethodnih faza sistema edi kompatibilnost svih prethodnih faza sistema sa svim budusa svim buduććim fazama evolucije GSM sistemaim fazama evolucije GSM sistema..

GSM faza 2+GSM faza 2+ (2,5 G), od 1996.g. (2,5 G), od 1996.g.: ve: većći i protoci, povezivaprotoci, povezivanjnje sa drugim e sa drugim mremrežžama, novi servisi, aplikacije ama, novi servisi, aplikacije inteligentne mreinteligentne mrežžee; ; prupružžanje novih servisa za prenos anje novih servisa za prenos podataka podataka velikim brzinamavelikim brzinama, aplikacije inteligentne mre, aplikacije inteligentne mrežže (IN) kao i e (IN) kao i povezivanje sa drugim mrepovezivanje sa drugim mrežžama, posebno onim paketskog tipaama, posebno onim paketskog tipa..

OSNOVE GSM SISTEMAOSNOVE GSM SISTEMA

Osnovni elementi Osnovni elementi ććelijskog mobilnog telekomunikacionog sistema elijskog mobilnog telekomunikacionog sistema su:su:

Mobilna stanica (telefon) – MS (Mobile Station),Mobilna stanica (telefon) – MS (Mobile Station), Bazna stanica –Bazna stanica – BS (Base Station),BS (Base Station), Mobilni komutacioni centar - MSC (Mobile Switching Center - Mobilni komutacioni centar - MSC (Mobile Switching Center -

MSC),MSC), Baze podataka – matiBaze podataka – matiččni registar lokacija HLR i registar novih ni registar lokacija HLR i registar novih

lokacija VLR (Home Location Register - HLR, Visitor Location lokacija VLR (Home Location Register - HLR, Visitor Location Register - VLR) iRegister - VLR) i

Centar za eksploataciju i odrCentar za eksploataciju i održžavanje - OMC (Operations and avanje - OMC (Operations and Maintenance Center - OMC).Maintenance Center - OMC).

Arhitektura GSM sistemaArhitektura GSM sistema

Komutacioni sistemKomutacioni sistem

ZaduZadužžen za en za obraduobradu poziva i funkcije koje se odnose poziva i funkcije koje se odnose na mobilnog pretplatnika. Komutacioni sistem se na mobilnog pretplatnika. Komutacioni sistem se sastoji od slsastoji od sljjedeedeććih funkcionalnih jedinica:ih funkcionalnih jedinica: mobilnog komutacionog centra - mobilnog komutacionog centra - gatewaygateway mobilnog mobilnog

komutacionionog centra MSC/GMSC (Gateway MSC - komutacionionog centra MSC/GMSC (Gateway MSC - GMSC),GMSC),

matimatiččnog registra lokacija (HLR),nog registra lokacija (HLR), registra novih lokacija (VLR),registra novih lokacija (VLR), centra za autentcentra za autentičičnost (Authorization Center - AUC) inost (Authorization Center - AUC) i registra identiteta opreme (Equipment Identity Register - registra identiteta opreme (Equipment Identity Register -

EIR).EIR).

Mobilni komutacioni centar Mobilni komutacioni centar MSCMSC

MSC obavlja komutaciju telefonskih MSC obavlja komutaciju telefonskih poziva u sistemu. poziva u sistemu. KontrolišeKontroliše pozive pozive odod//ka drugim sistemima za prenos ka drugim sistemima za prenos podataka i telefoniju, kao podataka i telefoniju, kao ššto su to su PLMN, PSTN, ISDN, PDN (Public Data PLMN, PSTN, ISDN, PDN (Public Data Network - PDN)Network - PDN),, uklju uključčujuujućći opciju za i opciju za upuupuććivanje poziva ka nekim ivanje poziva ka nekim privatnim mreprivatnim mrežžama.ama.

Gateway (MSC/GMSC)Gateway (MSC/GMSC)

Gateway je mreGateway je mrežžni ni ččvor koji povezuje vor koji povezuje dvdvijije mree mrežže. Ako pretplatnik PSTN e. Ako pretplatnik PSTN mremrežže e žželi da pozove mobilnog eli da pozove mobilnog pretplatnika, centrala iz PSTN mrepretplatnika, centrala iz PSTN mrežže e ćće taj poziv prosle taj poziv proslijijediti na gateway. editi na gateway.

Gateway funkciju Gateway funkciju ččesto obavlja MSC esto obavlja MSC oznaoznaččen kao GMSC.en kao GMSC.

Matični registar lokacija Matični registar lokacija (HLR)(HLR)

Baza podataka HLR pohranjuje i upravlja Baza podataka HLR pohranjuje i upravlja podacima o svim mobilnim pretplatnicima podacima o svim mobilnim pretplatnicima jednog operatera. HLR se smatra najvažnijom jednog operatera. HLR se smatra najvažnijom bazom podataka u sistemu pošto se u njoj bazom podataka u sistemu pošto se u njoj čuvaju svi podaci o pretplatniku, uključujući čuvaju svi podaci o pretplatniku, uključujući podatke o dopunskim uslugama na koje je podatke o dopunskim uslugama na koje je korisnikkorisnik pretplaćen, informacije o lokaciji i pretplaćen, informacije o lokaciji i parametre autorizacije. Kada neka osoba parametre autorizacije. Kada neka osoba postane pretplatnik PLMN mreže, potrebni postane pretplatnik PLMN mreže, potrebni podaci se registruju u bazi podataka HLR podaci se registruju u bazi podataka HLR operatera. HLR može biti instalirana operatera. HLR može biti instalirana posposebno ili ebno ili zajedno sa MSC/VLR-om.zajedno sa MSC/VLR-om.

Redundansa HLR-aRedundansa HLR-a Kada jedna HLR otkaže Kada jedna HLR otkaže ,, svi pretplatnici čiji se podaci nalaze u toj bazi svi pretplatnici čiji se podaci nalaze u toj bazi

neće moći da primaju ni upućuju pozive, niti da koriste neće moći da primaju ni upućuju pozive, niti da koriste roamingroaming. . Redundansa se ostvaruje uvođenjem dodatnog HLR čvora za svaki HLR Redundansa se ostvaruje uvođenjem dodatnog HLR čvora za svaki HLR čvor koji postoji u mreži. Redundansa HLR-a omogućčvor koji postoji u mreži. Redundansa HLR-a omogućavaava i zaštitu od i zaštitu od nesreća kao što je požar na lokaciji HLR-a, a istovremeno se pruža zaštita nesreća kao što je požar na lokaciji HLR-a, a istovremeno se pruža zaštita od otkaza prekida signalizacije ka HLR-u i smanjuje nedostupnost od otkaza prekida signalizacije ka HLR-u i smanjuje nedostupnost uzrokovana restartom baze podataka. Na ovaj način je obezbuzrokovana restartom baze podataka. Na ovaj način je obezbijijeđeno da, čak eđeno da, čak i u uslovima elementarnih nepogoda, pretplatnik može primati i upućivati i u uslovima elementarnih nepogoda, pretplatnik može primati i upućivati pozive bez ili sa malim prompozive bez ili sa malim promjjenama u funkcionalnosti i dostupnosti mreže. enama u funkcionalnosti i dostupnosti mreže.

Uvođenjem redundanse se postiže da ni mobilni pretplatnik, ni mreža, ne Uvođenjem redundanse se postiže da ni mobilni pretplatnik, ni mreža, ne "os"osjjete" otkaz. Rezervni HLR radi u režimu podete" otkaz. Rezervni HLR radi u režimu podjjele opterećenja tako da, ele opterećenja tako da, ako eventualno dođe do otkaza, druga HLR preuzima svo opterećenje. ako eventualno dođe do otkaza, druga HLR preuzima svo opterećenje.

Registar novih lokacija Registar novih lokacija (VLR)(VLR)

Baza podataka VLR sadrži informacije o svim Baza podataka VLR sadrži informacije o svim mobilnim pretplatnicima koji se trenutno nalaze mobilnim pretplatnicima koji se trenutno nalaze u servisnoj zoni MSC/VLR. Ona sadrži u servisnoj zoni MSC/VLR. Ona sadrži privremene podatke o pretplatnicima koji su privremene podatke o pretplatnicima koji su potrebni MSC-u kako bi pretplatnicima u svojoj potrebni MSC-u kako bi pretplatnicima u svojoj zoni pružio zahtzoni pružio zahtijijevane usluge. Praktično VLR evane usluge. Praktično VLR možemo posmatrati kao distribuiranu HLR. možemo posmatrati kao distribuiranu HLR. "Ericsson""Ericsson" uvuvijijek integriše MSC i VLR u isti čvor. ek integriše MSC i VLR u isti čvor. Kada mobilna stanica uđe u novu servisnu zonu Kada mobilna stanica uđe u novu servisnu zonu MSC-a, njoj pridružen VLR od HLR-a zahtMSC-a, njoj pridružen VLR od HLR-a zahtijijeva i eva i dalje čuva podatke o toj mobilnoj stanici dalje čuva podatke o toj mobilnoj stanici (mobilnom pretplatniku). Tako će VLR već imati (mobilnom pretplatniku). Tako će VLR već imati sve potrebne podatke za uspostavljanje poziva, sve potrebne podatke za uspostavljanje poziva, ako mobilna stanica postavi takav zahtako mobilna stanica postavi takav zahtjjev.ev.

Centar za autentičnost Centar za autentičnost (AUC)(AUC)

Baza podataka AUC je povezana sa Baza podataka AUC je povezana sa bazom podataka HLR. Njen zadatak je bazom podataka HLR. Njen zadatak je da HLR-u obezbda HLR-u obezbijijedi parametre edi parametre autentičnosti i ključeve šifrovanja, koji autentičnosti i ključeve šifrovanja, koji omogućavajuomogućavaju sigurnost sistema. sigurnost sistema. Registar identiteta opreme Registar identiteta opreme

(EIR)(EIR) Ova baza podataka sadrži podatke o identitetu mobilne opreme koji pomažu u blokiranju pristupa mreži ukradene, neautorizovane ili neispravne mobilne stanice.

Sistem bazne staniceSistem bazne stanice

Sve funkcije u GSM mreži vezane za Sve funkcije u GSM mreži vezane za komunikaciju putem radiokomunikaciju putem radio--interfejsa obavlja interfejsa obavlja sistem bazne stanice. sistem bazne stanice.

Sistem bazne stanice sastojiSistem bazne stanice sastoji se se od sl od sljjedećih edećih funkcionalnih jedinica:funkcionalnih jedinica: kontrolera bazne stanice (Base Station Controller kontrolera bazne stanice (Base Station Controller

– BSC) i – BSC) i bazne primopredajne stanice (Base Transciever bazne primopredajne stanice (Base Transciever

Station – BTS).Station – BTS).

Kontroler bazne stanice Kontroler bazne stanice (BSC)(BSC)

Kontroler bazne stanice obavlja sve Kontroler bazne stanice obavlja sve funkcije funkcije radio-prenosaradio-prenosa. . ToTo je zapravo je zapravo komutator velikog kapaciteta sa komutator velikog kapaciteta sa funkcijama koje obezbfunkcijama koje obezbjjeđuju eđuju handover, podatke za konfigurisanje handover, podatke za konfigurisanje ćelije, kao i dodćelije, kao i dodjjelu kanala. elu kanala.

Jedan MSC opslužuje više BSC.Jedan MSC opslužuje više BSC.

Bazna primopredajna Bazna primopredajna stanica (BTS)stanica (BTS)

Bazna primopredajna stanica (Base Bazna primopredajna stanica (Base Transciever Station – BTS) upravlja Transciever Station – BTS) upravlja radio interfejsom ka mobilnoj stanici. radio interfejsom ka mobilnoj stanici. BTS posBTS posjjeduje radioeduje radio--opremu opremu (primopredajnike i antene) potrebne za (primopredajnike i antene) potrebne za opsluživanje svake ćelije mreže.opsluživanje svake ćelije mreže.

Jedan BSC kontroliše i upravlja Jedan BSC kontroliše i upravlja radomradom više više

BTS-ova.BTS-ova.

Centar za eksploataciju i održavanje Centar za eksploataciju i održavanje (OMC)(OMC)

Centar za održavanje i eksploataciju je zadužen za Centar za održavanje i eksploataciju je zadužen za poruke o greškama koje potiču iz GSM mreže. poruke o greškama koje potiču iz GSM mreže.

OMC preko mobilnog komutacionog centra MSC ima OMC preko mobilnog komutacionog centra MSC ima pristup komutacionom sistemu, a preko kontrolera pristup komutacionom sistemu, a preko kontrolera bazne stanice BSC pristupa podsistemu bazne bazne stanice BSC pristupa podsistemu bazne stanice BSS.stanice BSS.

OSS možemo posmatrati kao funkciju upravljanja OSS možemo posmatrati kao funkciju upravljanja sastavljenu iz dva nivoa: (1) viši nivo, na kome se sastavljenu iz dva nivoa: (1) viši nivo, na kome se nalazi Centar za upravljanje mrežom NMC (Network nalazi Centar za upravljanje mrežom NMC (Network Management Center - NMC) i (2) niži – sa većim Management Center - NMC) i (2) niži – sa većim brojem podređenih OMC. brojem podređenih OMC.

Funkcije OMC-a i NMC-a se mogu kombinovati Funkcije OMC-a i NMC-a se mogu kombinovati zajedno u istom fizičkom postrojenju na jednoj lokacijizajedno u istom fizičkom postrojenju na jednoj lokaciji ili razdvojeno, na zasebnim lokacijama.ili razdvojeno, na zasebnim lokacijama.

Geografska struktura Geografska struktura ćelijske ćelijske mrežemreže

ĆĆelijaelija -- osnovna jedinica ćelijskog osnovna jedinica ćelijskog sistemasistema; ; definiše se kao zona pokrivanja definiše se kao zona pokrivanja jedne bazne stanice. Različite ćelije u jedne bazne stanice. Različite ćelije u mreži se identifikuju pomoću CGI broja mreži se identifikuju pomoću CGI broja (Cell Global Identity - CGI). Pošto GSM (Cell Global Identity - CGI). Pošto GSM specifikacija u okviru dostupnog opsega specifikacija u okviru dostupnog opsega definiše ograničen broj frekvencija za definiše ograničen broj frekvencija za rad sistema, operater višestrukim rad sistema, operater višestrukim korišćenjem frekvencija pokriva čitavu korišćenjem frekvencija pokriva čitavu teritoriju zemlje. teritoriju zemlje.

Geografska struktura Geografska struktura ćelijskećelijske mrežemreže

Zona lokacijeZona lokacije (Location Area – LA) (Location Area – LA) - - definisana definisana je je grupom ćelija. Sistem grupom ćelija. Sistem koristi zonu lokacije kako bi pronašao koristi zonu lokacije kako bi pronašao pretplatnike u aktivnom stanju. Zona pretplatnike u aktivnom stanju. Zona lokacije je dlokacije je diio mreže u kojem se o mreže u kojem se pretplatnik može slobodno kretati bez pretplatnik može slobodno kretati bez potrebe da mreži prijavljuje svoj potrebe da mreži prijavljuje svoj položaj. Različite zone lokacije se u položaj. Različite zone lokacije se u mreži identifikuju korišćenjem LAI broja mreži identifikuju korišćenjem LAI broja (Location Area Identity – LAI).(Location Area Identity – LAI).


Servisna zona MSC/VLRServisna zona MSC/VLR - - ppo prijavljivanju o prijavljivanju mobilne stanice u mrežu, njeni podaci se čuvaju mobilne stanice u mrežu, njeni podaci se čuvaju u bazi podataka VLR. MSC i VLR se mogu, ali i u bazi podataka VLR. MSC i VLR se mogu, ali i ne moraju, nalaziti u istom čvoru (u praksi je ne moraju, nalaziti u istom čvoru (u praksi je češći slučaj da su locirane zajedno). Više zona češći slučaj da su locirane zajedno). Više zona lokacija je obuhvaćeno jednom servisnom lokacija je obuhvaćeno jednom servisnom zonom MSC/VLR (MSC/VLR Service Area). Ova zonom MSC/VLR (MSC/VLR Service Area). Ova zona predstavlja geografsko područje koje zona predstavlja geografsko područje koje opslužuje jedan MSC. Put kojim se poziv rutira opslužuje jedan MSC. Put kojim se poziv rutira do pretplatnika prolazi kroz MSC/VLR područje u do pretplatnika prolazi kroz MSC/VLR područje u kojem se pretplatnik trenutno nalazi. kojem se pretplatnik trenutno nalazi.


Područje javne zemaljske mobilne mrežePodručje javne zemaljske mobilne mreže

(Public Land Mobile Network Service Area – (Public Land Mobile Network Service Area –

PLMN Service Area) PLMN Service Area) - - pokriva geografsku pokriva geografsku

zonu koju opslužuje jedan mrežni operator.zonu koju opslužuje jedan mrežni operator. Zona PLMN se definiše kao zona koju Zona PLMN se definiše kao zona koju

operator pokriva radiooperator pokriva radio--signalom i u kojoj je signalom i u kojoj je

moguće pristupiti mreži.moguće pristupiti mreži.

Geografska struktura Geografska struktura ćelijske ćelijske mrežemreže

Zona GSM servisaZona GSM servisa obuhvata kompletno obuhvata kompletno geografsko područje u kogeografsko područje u kojem jem mobilni mobilni pretplatnik može pristupiti mreži. pretplatnik može pristupiti mreži.

Ova zona prelazi granice PLMN Ova zona prelazi granice PLMN područja pod uslovom da su različiti područja pod uslovom da su različiti operatori sklopili ugovor o saradnji. operatori sklopili ugovor o saradnji. ŠŠto to ih jeih je više, to je i zona GSM servisa veća. više, to je i zona GSM servisa veća.

Odnos između zona GSM Odnos između zona GSM mrežemreže

Frekvencije i frekvencijski Frekvencije i frekvencijski planplan

Mobilna stanica komunicira sa baznom Mobilna stanica komunicira sa baznom stanicom putem radiostanicom putem radio--kanala. kanala.

RadioRadio--kanal se definiše kao dvosmkanal se definiše kao dvosmjjerni erni komunikacioni put koji se sastoji od dvkomunikacioni put koji se sastoji od dvijije e frekvencije. frekvencije. jjedna frekvencija se koristi za edna frekvencija se koristi za uplinkuplink

(komunikacija od mobilne stanice ka baznoj (komunikacija od mobilne stanice ka baznoj stanici) stanici)

druga druga se se koristi za koristi za downlinkdownlink (komunikacija od (komunikacija od bazne stanice ka mobilnoj stanici). bazne stanice ka mobilnoj stanici).

Uplink i downlink Uplink i downlink komunikacija preko radiokomunikacija preko radio--

kanalakanala

Frekvencijski opsezi i dupleks Frekvencijski opsezi i dupleks rastojanjerastojanje

StandardStandard GSM 900GSM 900 DCS 1800DCS 1800 PCS 1900PCS 1900

UplinkUplink 890 890 – 915 – 915 MHzMHz

1710–1785 1710–1785 MHzMHz

1850-1910 1850-1910 MHzMHz

DownlinkDownlink 935 – 960 935 – 960 MHzMHz

1805-1880 1805-1880 MHzMHz

1930-1990 1930-1990 MHzMHz

Dupleks Dupleks rastojanjerastojanje

45 MHz45 MHz 95 MHz95 MHz 80 MHz80 MHz

Dupleks rastojanje i kanalno Dupleks rastojanje i kanalno rastojanjerastojanje

Dupleks rastojanjeDupleks rastojanje predstavlja rastojanje predstavlja rastojanje između para frekvencija koji koristimo za između para frekvencija koji koristimo za dupleks komunikaciju.dupleks komunikaciju.

KanalKanalnno rastojanjeo rastojanje je rastojanje između je rastojanje između sussusjjednih uplink ili downlink frekvencija ednih uplink ili downlink frekvencija nosilaca. Kanalnosilaca. Kanalnno rastojanje je neophodno o rastojanje je neophodno kako bi se smanjila interferencija između kako bi se smanjila interferencija između sussusjjednih frekvencija nosilaca i ono u ednih frekvencija nosilaca i ono u svakom od ovih standarda iznosi 200 kHz. svakom od ovih standarda iznosi 200 kHz. Na ovaj način definisano kanalNa ovaj način definisano kanalnno rastojanje o rastojanje omogućava da svaki od pomenutih sistema omogućava da svaki od pomenutih sistema ima na raspolaganju slima na raspolaganju sljjedeći broj nosilaca:edeći broj nosilaca: GSM 900GSM 900 – 124 nosioca – 124 nosioca DCS 1800DCS 1800 - 374 nosioca - 374 nosioca PCS 1900PCS 1900 - 299 nosioca - 299 nosioca

TTehnike prenosa ehnike prenosa u u ćelijskimćelijskim mrežmrežamaama

FDMAFDMA (Frequency Division Multiple (Frequency Division Multiple Access), kod koje se raspoloživi radioAccess), kod koje se raspoloživi radio--sspektar dpektar dijijeli na frekvencije koje se eli na frekvencije koje se doddodjjeljuju pojedinim korisnicima. eljuju pojedinim korisnicima.

Ova tehnika se uglavnom koristi kod Ova tehnika se uglavnom koristi kod analognih analognih ćelijskihćelijskih sistema i kod nje je sistema i kod nje je u određenom trenutku svaki od kanala u određenom trenutku svaki od kanala dostupan samo po jednom korisnikudostupan samo po jednom korisniku..


TDMATDMA (Time Division Multiple Access (Time Division Multiple Access) -) - način za način za povećanje kapaciteta za dati spektar time što se povećanje kapaciteta za dati spektar time što se svaka frekvencija dsvaka frekvencija dijijeli na vremenske slotove.eli na vremenske slotove.

TDMA omogućava svakom korisniku da ima TDMA omogućava svakom korisniku da ima pristup kompletnom radiopristup kompletnom radio--kanalu samo u kratkom kanalu samo u kratkom periodu (vremenskom slotu) u kome može periodu (vremenskom slotu) u kome može obavljati komunikaciju. obavljati komunikaciju.

Ostali korisnici imaju pristup istom kanalu, ali u Ostali korisnici imaju pristup istom kanalu, ali u različitim, njima dodrazličitim, njima dodjjeljenim, slotovima.eljenim, slotovima.

Bazna stanica kontinualno prebacuje Bazna stanica kontinualno prebacuje komunikaciju od korisnika do korisnika na istom komunikaciju od korisnika do korisnika na istom kanalukanalu..


CDMACDMA (Code Division Multiple Access), (Code Division Multiple Access), bazirana na tehnici proširenog spektra, bazirana na tehnici proširenog spektra, predstavlja najnoviju tehniku prenosa predstavlja najnoviju tehniku prenosa kod kod ćelijskihćelijskih sistema. sistema.

Sa CDMA iskorišćenost spektra se još Sa CDMA iskorišćenost spektra se još više poboljšava, s obzirom na činjenicu više poboljšava, s obzirom na činjenicu da se svim korisnicima omogućava da se svim korisnicima omogućava pristup svim kanalima u svakom pristup svim kanalima u svakom trenutkutrenutku (3G mreže). (3G mreže).

TTehnikehnikaa prenosa prenosa u GSMu GSM

U sistemu GSM 900 se primU sistemu GSM 900 se primjjenjuje TDMA enjuje TDMA tehnika. tehnika.

Jedna frekvencija nosioca se u GSM sistemu Jedna frekvencija nosioca se u GSM sistemu ddijijeli na 8 vremenskih slotova. eli na 8 vremenskih slotova.

Jedan vremenski slot na frekvenciji nosioca Jedan vremenski slot na frekvenciji nosioca predstavlja jedan fizički kanal. predstavlja jedan fizički kanal.

Prilikom komunikacije mobilne i bazne stanice Prilikom komunikacije mobilne i bazne stanice prenose se razne informacije i za njihov prenose se razne informacije i za njihov prenos se koriste različiti prenos se koriste različiti logički kanalilogički kanali (kanali za kontrolu i saobraćajni kanali).(kanali za kontrolu i saobraćajni kanali).

Koncept TDMA kanalaKoncept TDMA kanala

Problemi prenosaProblemi prenosa

Poruka koja nosi informaciju se Poruka koja nosi informaciju se različitim tehničkim sredstvima različitim tehničkim sredstvima prilagođava fizičkim karakteristikama prilagođava fizičkim karakteristikama izabranog puta prenosa. izabranog puta prenosa.

Radio-kanal je veoma Radio-kanal je veoma osjetljiv.osjetljiv. Osnovni problem prilikom prenosaOsnovni problem prilikom prenosa je je

slabljenje puta prenosa, odnosno slabljenje puta prenosa, odnosno obezbobezbjjeđivanje da signal bude dovoljno eđivanje da signal bude dovoljno jak kako bi se jak kako bi se omogućilaomogućila njegova njegova detekcija i prijemdetekcija i prijem..

Dijagram zavisnosti snage signala na Dijagram zavisnosti snage signala na prijemu od udaljenosti na kojoj se prijemu od udaljenosti na kojoj se

prima signalprima signal

Slabljenje puta Slabljenje puta LLPP= A - 13.82log = A - 13.82log hhBB + (44.9 – 6.55 log + (44.9 – 6.55 log

hhBB)log )log d d – a(– a(hhMM) (dB)) (dB) Modifikacija modela Okumura-HataModifikacija modela Okumura-Hata

A – koeficijent koji objedinjava uticaj spektra u kome radi sistem i A – koeficijent koji objedinjava uticaj spektra u kome radi sistem i terena terena

hhbb – – visina antene bazne stanice, visina antene bazne stanice, d –d – udaljenost tačke za koju se vrši proračun od lokacije BTS, udaljenost tačke za koju se vrši proračun od lokacije BTS, hhMM – visina na kojoj se nala zi mobilna stanica ( usvaja se 1.5 m) – visina na kojoj se nala zi mobilna stanica ( usvaja se 1.5 m)

a(a(hhMM) = 3.2(log11.75) = 3.2(log11.75hhMM))22 – 4.97 (dB) – 4.97 (dB)

Slabljenje puta je proporcionalno kvadratu Slabljenje puta je proporcionalno kvadratu udaljenosti i radne frekvencije. udaljenosti i radne frekvencije.

Ovaj problem ne utiče bitno na rad Ovaj problem ne utiče bitno na rad ćelijskihćelijskih sistema sistema obziromobzirom da mobilnu stanicu, kada snaga njenog da mobilnu stanicu, kada snaga njenog signala padne ispod nekog nivoa, preuzima druga signala padne ispod nekog nivoa, preuzima druga bazna stanica.bazna stanica.

Uticaj okoline je veoma bitan Uticaj okoline je veoma bitan – – vrvrijijednosti parametra Aednosti parametra A

Urbana Urbana zonazona

SuburbanSuburbana zonaa zona

Otvoren Otvoren prostorprostor

900 MHz900 MHz 146.8 dB146.8 dB 136.9 dB136.9 dB 118.3 dB118.3 dB

1800 MHz1800 MHz 153.8 dB153.8 dB 146.2 dB146.2 dB 124.3 dB124.3 dB

Feding – log normalni Feding – log normalni

Log normalan fedingLog normalan feding nastaje usl nastaje usljjed efekta ed efekta maskiranja do kojeg dolazi kada se između prijemne i maskiranja do kojeg dolazi kada se između prijemne i predajne antene nađe prepreka.predajne antene nađe prepreka.

Snaga signala na prijemu varira u zavisnosti od Snaga signala na prijemu varira u zavisnosti od prepreka između antena. prepreka između antena. LLog normalni feding utiče og normalni feding utiče na snagu signala na prijemu. na snagu signala na prijemu. ((Ovo slabljenje se Ovo slabljenje se naziva log normalnim pošto grafik dobijen unošenjem naziva log normalnim pošto grafik dobijen unošenjem rezultata mrezultata mjjerenja logaritma snage signala ima erenja logaritma snage signala ima normalnu raspodnormalnu raspodjjelu oko neke srednje vrelu oko neke srednje vrijijednosti.ednosti.))

RayleighRayleighjejev fedingv feding

SSlabljenje usllabljenje usljjed prostiranja višestrukim putanjama ili ed prostiranja višestrukim putanjama ili Rayleighov fedingRayleighov feding. Rayleighov feding utiče na kvalitet . Rayleighov feding utiče na kvalitet govoragovora..

Signal na prijemu se sastoji od Signal na prijemu se sastoji od zbirazbira signala koji se signala koji se razlikuju samo po fazi (i donekle po amplitudi). Feding razlikuju samo po fazi (i donekle po amplitudi). Feding pikovi i brzina Rayleighovog fedinga zavise i od brzine pikovi i brzina Rayleighovog fedinga zavise i od brzine kretanja mobilne stanice (Doplerov efekat) i od izabrane kretanja mobilne stanice (Doplerov efekat) i od izabrane radne frekvencije. Udaljenost između dva pika radne frekvencije. Udaljenost između dva pika Rayleighovog fedinga je približno jednaka polovini talasne Rayleighovog fedinga je približno jednaka polovini talasne dužine dužine λλ, što za opseg od 900 MHz (talasna dužina oko 33 , što za opseg od 900 MHz (talasna dužina oko 33 cm) daje udaljenost pikova od oko 17 cm. cm) daje udaljenost pikova od oko 17 cm.

InterferencijaInterferencija

MMobilni sistemi su vrlo često više ograničeni interferencijom nego obilni sistemi su vrlo često više ograničeni interferencijom nego snagom signalasnagom signala..

KKo-kanalo-kanalnna interferencija gda interferencija gdjje e se odnos primljenih nivoa se odnos primljenih nivoa željnog i ometajućeg signala željnog i ometajućeg signala na radnoj frekvenciji definiše na radnoj frekvenciji definiše preko parametra C/I (Carrier-preko parametra C/I (Carrier-to-interference C/I)to-interference C/I)

Odnos C/I zavisi od trenutne Odnos C/I zavisi od trenutne pozicije mobilne stanice i na pozicije mobilne stanice i na njega utiču karakteristike njega utiču karakteristike terena i različiti oblici, tipovi i terena i različiti oblici, tipovi i brojnost objekata na terenu.brojnost objekata na terenu.

RRazličiti faktori, kao što su tip azličiti faktori, kao što su tip antene, njena usmerenost i antene, njena usmerenost i visina, nadmorska visina visina, nadmorska visina lokacije i raspored lokalnih lokacije i raspored lokalnih izvora interferencije, dodatno izvora interferencije, dodatno utiču na raspodutiču na raspodjjelu C/I odnosa elu C/I odnosa u sistemu.u sistemu.

Interferencija na susInterferencija na susjjednom ednom kanalukanalu

Na posmatrani signal Na posmatrani signal pored interferencije na pored interferencije na radnoj frekvenciji utiče radnoj frekvenciji utiče i interferencija sa i interferencija sa sussusjjednog nosiednog nosiooca. ca.

Odnos nosilac/susOdnos nosilac/susjjedni edni nosilac C/A (Carrier-to-nosilac C/A (Carrier-to-adjacent - C/A) adjacent - C/A) definiše se kao odnos definiše se kao odnos snaga signala na snaga signala na posmatranoj i posmatranoj i sussusjjednoj frekvenciji.ednoj frekvenciji.

Vremenska disperzija i Vremenska disperzija i intersimbolska interferencijaintersimbolska interferencija

Ovaj problem takođe ima svoje korOvaj problem takođe ima svoje korijijene u refleksiji signala, ene u refleksiji signala, ali se ovdali se ovdjje, za razliku e, za razliku od od prostiranja višestrukim prostiranja višestrukim putanjama, radi o refleksiji od udaljenih objekataputanjama, radi o refleksiji od udaljenih objekata ( (u odnosu u odnosu na prijemnu antenuna prijemnu antenu).).

Vremenska disperzijaVremenska disperzija

Intersimbolska interferencijaIntersimbolska interferencija Preveliko kašnjenje dvPreveliko kašnjenje dvijije komponente signala dovodi do e komponente signala dovodi do

intersimbolske interferencijeintersimbolske interferencije. Reflektovani signal . Reflektovani signal dolazi jedan ili više osnovnih signalizacionih intervala dolazi jedan ili više osnovnih signalizacionih intervala kasnijekasnije,, što uzrokuje preklapanje direktnog i što uzrokuje preklapanje direktnog i reflektovanog talasa i greške u prijemu. U GSM 900, reflektovanog talasa i greške u prijemu. U GSM 900, DCS 1800 i PCS 1900 sistemima brzina prenosa pri DCS 1800 i PCS 1900 sistemima brzina prenosa pri emitovanju iznosi 270 kbit/, odnosno trajanje jednog emitovanju iznosi 270 kbit/, odnosno trajanje jednog bita iznosi 3,7 s. Za ovo vrbita iznosi 3,7 s. Za ovo vrijijeme signal pređe oko 1100 eme signal pređe oko 1100 m. m.

Ako se signal reflektuje od prepreke koja se nalazi 1000 Ako se signal reflektuje od prepreke koja se nalazi 1000 m iza prijemne antene, preći m iza prijemne antene, preći će će dodatnih 2000 metara dodatnih 2000 metara više od direktnog talasa i zakasniti za dva osnovna više od direktnog talasa i zakasniti za dva osnovna signalizaciona intervala ometajući ispravan prijem bita signalizaciona intervala ometajući ispravan prijem bita emitovanogemitovanog u t+2 signalizacionom intervalu. u t+2 signalizacionom intervalu.

Vremensko poravnanje – Vremensko poravnanje – sinhronizacijasinhronizacija

Kad Kad se se primprimjjenjujeenjuje TDMA tehnikTDMA tehnikaa, mobilnoj stanici , mobilnoj stanici je dozvoljeno da emituje samo u predefinisanom je dozvoljeno da emituje samo u predefinisanom vremenskom intervalu – slotu, jer bi u vremenskom intervalu – slotu, jer bi u suprotnom njen signal ometao signale drugih suprotnom njen signal ometao signale drugih mobilnih stanica, koje rade u drugim slotovima mobilnih stanica, koje rade u drugim slotovima na istom nosiocu. Međutim, kada se stanica na istom nosiocu. Međutim, kada se stanica kreće, povećava se rastojanje između antena i kreće, povećava se rastojanje između antena i signal prelazi sve duži i duži put. U kritičnom signal prelazi sve duži i duži put. U kritičnom slučajuslučaju,, kretanjem prouzrokovano zakašnjenje kretanjem prouzrokovano zakašnjenje može biti toliko da se signal jedne MS može biti toliko da se signal jedne MS emotivanemotivan u u vremenskom slotu TS3 preklopi sa signalom koji vremenskom slotu TS3 preklopi sa signalom koji neka druga MS odašilje u vremenskom slotu TS4neka druga MS odašilje u vremenskom slotu TS4

Metode za rMetode za rjješavanje problema ešavanje problema prenosaprenosa

Problem log normalnog fedinga se Problem log normalnog fedinga se rrjješava korišćenjem ešava korišćenjem diversitijadiversitija.. Diversiti Diversiti je metod koji poboljšava prijem signala je metod koji poboljšava prijem signala na uplinku. na uplinku.

Klasični diversiti metod (prostorni Klasični diversiti metod (prostorni diversiti) se zasniva na korišćenju dve diversiti) se zasniva na korišćenju dve prijemne antene, koje su razmaknute za prijemne antene, koje su razmaknute za neku udaljenost i koje nezavisno jedna od neku udaljenost i koje nezavisno jedna od druge primaju isti signal. druge primaju isti signal.


Frekvencijsko skakanje Frekvencijsko skakanje -- frequency hoppingfrequency hopping je je metod kojim se umanjuje efekat Rayleighmetod kojim se umanjuje efekat Rayleigh--ovog ovog fedinga. Ova tehnika fedinga. Ova tehnika se bazira na se bazira na činjenicčinjenicii da se da se feding pikovi Rayleighfeding pikovi Rayleigh--ovog fedinga pojavljuju na ovog fedinga pojavljuju na različitim mrazličitim mjjestima za različite frekvencije signala estima za različite frekvencije signala na taj način što sistem veoma brzo, u skladu sa na taj način što sistem veoma brzo, u skladu sa izabranim obrascem, mizabranim obrascem, mijijenja radnu frekvenciju te enja radnu frekvenciju te smanjuje vsmanjuje vjjerovatnoću da će signal biti pod erovatnoću da će signal biti pod uticajem fedinga. uticajem fedinga.

RedoslRedoslijijed promed promjjene frekvencije može biti cikličan ene frekvencije može biti cikličan ili slučajan ili slučajan i tada sei tada se koristi neka pseudo-slučajna koristi neka pseudo-slučajna sekvenca.sekvenca.


Način na koji se može spNačin na koji se može sprrijiječiti ečiti interferencija interferencija jeste jeste dada se se dvdvijije ćelije, koje koriste isti skup nosilaca, e ćelije, koje koriste isti skup nosilaca, udalje jedna od druge što je više moguće, kao i da se udalje jedna od druge što je više moguće, kao i da se obavezno izbobavezno izbjjegava upotreba susegava upotreba susjjednih frekvencija u ednih frekvencija u okviru iste ćelije, a po mogućnosti i u susokviru iste ćelije, a po mogućnosti i u susjjednim ednim ćelijama.ćelijama.

Vremenska disperzijaVremenska disperzija može predstavljati problem može predstavljati problem na lokacijama u čijem se okruženju, na primer, na lokacijama u čijem se okruženju, na primer, nalaze planine, visoke zgrade pokrivene visoko nalaze planine, visoke zgrade pokrivene visoko refleksivnim materijalima (centri modernih gradova) refleksivnim materijalima (centri modernih gradova) ili jezera sa strmim ili gusto izgrađenim obalama. U ili jezera sa strmim ili gusto izgrađenim obalama. U takvim slučajevima se antena montira što je bliže takvim slučajevima se antena montira što je bliže moguće objektu koji izaziva refleksiju ili se koriste moguće objektu koji izaziva refleksiju ili se koriste antene sa usmantene sa usmjjerenim zračenjemerenim zračenjem..

Pretplatnički servisi u GSM Pretplatnički servisi u GSM mrežimreži

Telekomunikacione usluge u mreži mobilne Telekomunikacione usluge u mreži mobilne telefonije se mogu podtelefonije se mogu podijijeliti na osnovne i eliti na osnovne i dopunske usluge (servise). Osnovni servisi su dopunske usluge (servise). Osnovni servisi su dostupni svim pretplatnicima PLMN mreže, dok dostupni svim pretplatnicima PLMN mreže, dok su dopunske usluge dostupne na bazi pretplate.su dopunske usluge dostupne na bazi pretplate.

Osnovne telekomunikacione usluge su Osnovne telekomunikacione usluge su podpodijijeljene u dveljene u dvijije glavne kategorije:e glavne kategorije: servisi prenosa servisi prenosa teleservisiteleservisi..

Servisi prenosaServisi prenosa

Servisi prenosaServisi prenosa predstavljaju predstavljaju komunikacije između određenih komunikacije između određenih pristupnih tačaka mreže. pristupnih tačaka mreže.

Ovi servisi uključuju Ovi servisi uključuju govor redukovanog kvaliteta, govor redukovanog kvaliteta, paketski prenos podataka i pristup paketski prenos podataka i pristup

mrežama sa komutacijom paketa,mrežama sa komutacijom paketa, asinhroni i sinhroni prenos podataka asinhroni i sinhroni prenos podataka

brzinom do 9.6 kbit/s.brzinom do 9.6 kbit/s.

Servisi prenosaServisi prenosa Saobraćaj ka javnoj komutiranoj telefonskoj Saobraćaj ka javnoj komutiranoj telefonskoj

mreži PSTN (Public Switched Telephone mreži PSTN (Public Switched Telephone Network - PSTN)Network - PSTN) Ovaj servis za prenos podataka je na raspolaganju Ovaj servis za prenos podataka je na raspolaganju korisnicima van PLMN, posredstvom ISDN mreže ili korisnicima van PLMN, posredstvom ISDN mreže ili direktno ka PSTN. Odgovarajući modem bira GSM direktno ka PSTN. Odgovarajući modem bira GSM međuradna jedinica GIWU (GSM Interworking Unit - međuradna jedinica GIWU (GSM Interworking Unit - GIWU).GIWU).

Saobraćaj ka ISDN mrežiSaobraćaj ka ISDN mreži Sve usluge prenosa podataka prisutne u ISDN mreži Sve usluge prenosa podataka prisutne u ISDN mreži na raspolaganju su i mobilnim pretplatnicima. Za na raspolaganju su i mobilnim pretplatnicima. Za prenos podataka sa mobilne stanice nije potreban prenos podataka sa mobilne stanice nije potreban modem.modem.


Saobraćaj ka javnoj mreži za prenos podataka Saobraćaj ka javnoj mreži za prenos podataka sa komutacijom paketa PSPDN (Packet sa komutacijom paketa PSPDN (Packet Switched Public Data Network - PSPDN):Switched Public Data Network - PSPDN): Paketski servis podržava sinhroni prenos podataka Paketski servis podržava sinhroni prenos podataka brzinama od 1.2, 2.4, 4.8 i 9.6 kbit/s. U slučaju brzinama od 1.2, 2.4, 4.8 i 9.6 kbit/s. U slučaju sinhronog prenosasinhronog prenosa,, terminal za paketski način terminal za paketski način prenosa se direktno priključuje na mobilnu stanicu. prenosa se direktno priključuje na mobilnu stanicu. Posredstvom PAD (Packet Assembly Disassembly - Posredstvom PAD (Packet Assembly Disassembly - PAD) uređaja omogućen je i asinhroni prenos PAD) uređaja omogućen je i asinhroni prenos podataka između mobilnih pretplatnika i podataka između mobilnih pretplatnika i pretplatnika PSTN, a podržane su brzine od 0.3 – pretplatnika PSTN, a podržane su brzine od 0.3 – 9.6 kbit/s.9.6 kbit/s.


Saobraćaj ka javnoj mreži za prenos Saobraćaj ka javnoj mreži za prenos podataka sa komutacijom kola CSPDN podataka sa komutacijom kola CSPDN (Circuit Switched Public Data Network - (Circuit Switched Public Data Network - CSPDN):CSPDN):

CSPDN mreži je moguće pristupiti bilo preko CSPDN mreži je moguće pristupiti bilo preko ISDN ili PSTN mreže u zavisnosti od interfejsa ISDN ili PSTN mreže u zavisnosti od interfejsa između CSPDN mreže i tranzitnih mreža.između CSPDN mreže i tranzitnih mreža.

TeleservisiTeleservisi TeleservisiTeleservisi omoguć omogućavajuavaju mobilnom mobilnom

pretplatniku komunikaciju sa drugim pretplatniku komunikaciju sa drugim pretplatnikom putem glasa, telpretplatnikom putem glasa, teleefaksa, podataka faksa, podataka ili SMS (Short Messages Service - SMS) poruka. ili SMS (Short Messages Service - SMS) poruka.

U GSMU GSM-u-u su zastupljeni i hitni pozivi kako bi se su zastupljeni i hitni pozivi kako bi se omogućila direktna i automatska veza sa omogućila direktna i automatska veza sa najbližom hitnom službom, korišćenjem najbližom hitnom službom, korišćenjem jedinstvene i jednostavne procedure. Takođe, jedinstvene i jednostavne procedure. Takođe, uključeni su konvencionalni telematik servisi, uključeni su konvencionalni telematik servisi, kao što su telefaks grupe 3 i videotekst. kao što su telefaks grupe 3 i videotekst.

Telefonija je najvažniji servis u GSM mreži. Telefonija je najvažniji servis u GSM mreži. Pored ovih servisa u GSM-u se primPored ovih servisa u GSM-u se primjjenjuje enjuje i i SMS. SMS.

TeleservisiTeleservisi

TelefonijaTelefonijaKlasična telefonija (dvosmKlasična telefonija (dvosmjjerna glasovna erna glasovna komunikacija sa mogućnošću uspostavljanja i komunikacija sa mogućnošću uspostavljanja i primanja poziva prema mobilnim i fiksnim primanja poziva prema mobilnim i fiksnim pretplatnicima) je osnovna usluga GSM mreže.pretplatnicima) je osnovna usluga GSM mreže.

Najjednostavnija signalna šema je dualna Najjednostavnija signalna šema je dualna tonska multifrekvencija DTMF (Dual Tone tonska multifrekvencija DTMF (Dual Tone Multifrequency) koja se često koristi za razne Multifrequency) koja se često koristi za razne kontrolne aktivnosti preko telefonskekontrolne aktivnosti preko telefonske mreže mreže. .


Hitni poziviHitni pozivi

Usluga hitnih poziva omogućava mobilnom Usluga hitnih poziva omogućava mobilnom pretplatniku da uputi hitan poziv biranjem pretplatniku da uputi hitan poziv biranjem broja hitne službe ili pritiskom na taster sa broja hitne službe ili pritiskom na taster sa predefinisanom funkcijom. Poziv se predefinisanom funkcijom. Poziv se automatski proslautomatski prosljjeđuje odgovarajućem eđuje odgovarajućem centru hitne službe. Poziv hitnim službama centru hitne službe. Poziv hitnim službama može biti može biti proslijeđenproslijeđen i bez validne SIM i bez validne SIM (Subscriber Identity Module - SIM) kartice.(Subscriber Identity Module - SIM) kartice.


Faksimil grupe 3Faksimil grupe 3

SStandardne telefaks mašine koriste tandardne telefaks mašine koriste POTS (Plain Old Telephone Service) POTS (Plain Old Telephone Service) telefone sa analognim signalom, telefone sa analognim signalom, pa je pa je potrebno korišćenje specijalnog faks potrebno korišćenje specijalnog faks konvertera, koji se priključuje na konvertera, koji se priključuje na centralucentralu, , telefaks aparatom u PSTN telefaks aparatom u PSTN mreži.mreži.

TeleservisiTeleservisi Servis kratkih porukaServis kratkih poruka

Servis kratkih poruka omogućava slanje i prijem Servis kratkih poruka omogućava slanje i prijem poruka dužine od najviše 160 alfanumeričkih poruka dužine od najviše 160 alfanumeričkih znakova od i ka mobilnoj stanici. znakova od i ka mobilnoj stanici. Ako je mobilna stanica isključena, ili nije u zoni Ako je mobilna stanica isključena, ili nije u zoni pokrivenoj signalom, odnosno ako nije dostupna, pokrivenoj signalom, odnosno ako nije dostupna, poruka se čuva u SMS centru. poruka se čuva u SMS centru. Prilikom slanja se može izabrati vrPrilikom slanja se može izabrati vrijijeme važenja eme važenja poruke, koje praktično definiše koliko će dugo ona poruke, koje praktično definiše koliko će dugo ona biti čuvana. Kada mobilni pretplatnik ponovno biti čuvana. Kada mobilni pretplatnik ponovno postane dostupan, šalje se obavpostane dostupan, šalje se obavjještenje da ga čeka eštenje da ga čeka poruka (ukoliko nije isteklo vreme važenja poruke). poruka (ukoliko nije isteklo vreme važenja poruke). Na ovaj način se osigurava isporuka poruke.Na ovaj način se osigurava isporuka poruke.Prednost servisa kratkih poruka nad klasičnim Prednost servisa kratkih poruka nad klasičnim pejdžingom jeste potvrda prijema poruke SMS pejdžingom jeste potvrda prijema poruke SMS centru, koji zatim briše poruku iz svoje memorije.centru, koji zatim briše poruku iz svoje memorije.


Servis zajedničkih porukaServis zajedničkih poruka

Ova usluga zapravo predstavlja varijaciju Ova usluga zapravo predstavlja varijaciju servisa SMS. Svim mobilnim pretplatnicima na servisa SMS. Svim mobilnim pretplatnicima na nekom geografskom području (može biti veće nekom geografskom području (može biti veće od ćelije) se upućuje poruka dužine do 93 od ćelije) se upućuje poruka dužine do 93 znaka. znaka.

Najčešće aplikacije ove usluge su Najčešće aplikacije ove usluge su obavobavjještenja o zastoju u saobraćaju, eštenja o zastoju u saobraćaju, obavobavjještenja o vremenu ili obaveštenja o vremenu ili obavjještenja o eštenja o nesrećama. nesrećama.


Govorna poštaGovorna pošta

Ova usluga, u stvari, predstavlja Ova usluga, u stvari, predstavlja telefonsku sekretaricu mobilnog telefonsku sekretaricu mobilnog pretplatnika unutar mobilne mreže, kojoj pretplatnika unutar mobilne mreže, kojoj mobilni pretplatnik pristupa i kontroliše mobilni pretplatnik pristupa i kontroliše putem ličnog sigurnosnog koda. Pozivi putem ličnog sigurnosnog koda. Pozivi upućeni mobilnom pretplatniku mogu biti upućeni mobilnom pretplatniku mogu biti proslproslijijeđeni na govornu poštu pozvanog eđeni na govornu poštu pozvanog pretplatnika.pretplatnika.

TeleservisiTeleservisi Faks poštaFaks pošta

Usluga faksUsluga faks--pošte omogućuje mobilnom pošte omogućuje mobilnom pretplatniku da prima faks poruke na bilo kopretplatniku da prima faks poruke na bilo kojejem m telefaks aparatu putem mobilne stanice. telefaks aparatu putem mobilne stanice. Pristigle poruke se čuvaju u odgovarajućem Pristigle poruke se čuvaju u odgovarajućem servisnom centru. Korisnik pristupa svom servisnom centru. Korisnik pristupa svom "sandučetu" putem ličnog sigurnosnog koda, a "sandučetu" putem ličnog sigurnosnog koda, a faks se iz "sandučeta" šalje na telefaks aparat faks se iz "sandučeta" šalje na telefaks aparat na izabranom broju.na izabranom broju.

Alternativni prenos govora i faksaAlternativni prenos govora i faksaOvaj servis omogućava pretplatnicima da se u Ovaj servis omogućava pretplatnicima da se u okviru jednog poziva prebacuju između govora i okviru jednog poziva prebacuju između govora i faksa. Na primfaksa. Na primjjer, moguće je započeti sa er, moguće je započeti sa razgovorom, prebaciti na faks i onda se ponovno razgovorom, prebaciti na faks i onda se ponovno prebaciti na govorni režim i nastaviti započeti prebaciti na govorni režim i nastaviti započeti razgovor.razgovor.

Dopunske uslugeDopunske usluge Dopunske usluge su dostupne mobilnim Dopunske usluge su dostupne mobilnim pretplatnicima samo putem pretplate. Dopunske pretplatnicima samo putem pretplate. Dopunske usluge su nastale modifikovanjem i dopunom usluge su nastale modifikovanjem i dopunom teleservisa i servisa prenosa.teleservisa i servisa prenosa.

Preusmeravanje pozivaPreusmeravanje pozivaUsluga koja omogućava mobilnom pretplatniku da Usluga koja omogućava mobilnom pretplatniku da dolazeći poziv preusmdolazeći poziv preusmjjeri na drugi broj (koji je eri na drugi broj (koji je pretplatnik unaprpretplatnik unaprijijed definisao) u sled definisao) u sljjedećim edećim slučajevima:slučajevima: mobilna stanica nije dostupna,mobilna stanica nije dostupna, mobilna stanica zauzeta,mobilna stanica zauzeta, mobilna stanica ne odgovara imobilna stanica ne odgovara i

bezuslovno preusmbezuslovno preusmjjeravanje.eravanje.

Dopunske uslugeDopunske usluge Ograničenje pozivaOgraničenje poziva

Ograničenje poziva omogućava mobilnom Ograničenje poziva omogućava mobilnom pretplatniku da sprpretplatniku da sprijiječi određene pozive. Postoje dveči određene pozive. Postoje dvijije e vrste ograničenja:vrste ograničenja: ograničenje slanja poziva – postoji mogućnost ograničenja ograničenje slanja poziva – postoji mogućnost ograničenja

slanja svih vrsta poziva, ograničenja slanja međunarodnih slanja svih vrsta poziva, ograničenja slanja međunarodnih poziva i ograničenja slanja svih vrsta poziva osim onih poziva i ograničenja slanja svih vrsta poziva osim onih upućenih matičnoj PLMN iupućenih matičnoj PLMN i

ograničenje prijema poziva – postoji mogućnost ograničenja ograničenje prijema poziva – postoji mogućnost ograničenja prijema svih vrsta poziva i ograničenja prijema svih poziva prijema svih vrsta poziva i ograničenja prijema svih poziva kada se mobilni pretplatnik kreće van matične PLMN mreže.kada se mobilni pretplatnik kreće van matične PLMN mreže.

Dobra strana ograničenja pojedinih vrsta poziva jeste mogućnost da se Dobra strana ograničenja pojedinih vrsta poziva jeste mogućnost da se ne prihvate pojedini pozivi, jer se u nekim slučajevima mobilnom ne prihvate pojedini pozivi, jer se u nekim slučajevima mobilnom pretplatniku naplaćuje i dpretplatniku naplaćuje i diio dolaznog poziva, na primo dolaznog poziva, na prim jjer tokom er tokom međunarodnog romingameđunarodnog rominga..

Dopunske uslugeDopunske usluge ObavObavjještenje o ceštenje o cijijenieni

Usluga obaveštavanja o cUsluga obaveštavanja o cijijeni AoC (Advice of eni AoC (Advice of Charge - AoC) omogućava mobilnom Charge - AoC) omogućava mobilnom pretplatniku da procpretplatniku da procijijeni koliko će koštati poziv. eni koliko će koštati poziv. Informacije su dostupne prilikom uspostavljanja Informacije su dostupne prilikom uspostavljanja veze, tokom poziva (kada se poziv upućuje sa veze, tokom poziva (kada se poziv upućuje sa mobilne stanice) ili za romobilne stanice) ili za roaaming dming diionicu (kada se onicu (kada se poziv završava na mobilnoj stanici).poziv završava na mobilnoj stanici).

Zadržan pozivZadržan poziv Poziv koji je u toku može biti zadržan kako bi se Poziv koji je u toku može biti zadržan kako bi se

odaslao novi ili prihvatio dolazeći poziv. Veza odaslao novi ili prihvatio dolazeći poziv. Veza sa zadržanim pozivom može biti ponovno sa zadržanim pozivom može biti ponovno uspostavljena po završetku novog poziva.uspostavljena po završetku novog poziva.

Dopunske uslugeDopunske usluge Poziv na čekanjuPoziv na čekanju

Ovom uslugom se obavOvom uslugom se obavjještava zauzeti mobilni eštava zauzeti mobilni pretplatnik o njemu upućenom pozivu, koji pretplatnik o njemu upućenom pozivu, koji može da prihvati, odbije ili ignoriše. Dolazeći može da prihvati, odbije ili ignoriše. Dolazeći poziv može biti bilo kopoziv može biti bilo kojejeg tipa osnovne g tipa osnovne usluge, ali obavusluge, ali obavjještenja nema (usluga ne važi) eštenja nema (usluga ne važi) za hitne pozive i servis kratkih poruka.za hitne pozive i servis kratkih poruka.

Multipozivni servisMultipozivni servisUsluga kojom se veza istovremeno Usluga kojom se veza istovremeno uspostavlja sa 3-6 pretplatnika. Mobilni uspostavlja sa 3-6 pretplatnika. Mobilni pretplatnik, koji je aktivan na jednom pozivu pretplatnik, koji je aktivan na jednom pozivu može, na primmože, na primjjer, zadržati taj poziv, er, zadržati taj poziv, realizovatirealizovati dodatni poziv dodatni poziv ka ka trećemtrećem korisniku korisniku, prebaciti se , prebaciti se sa jednog na drugi, ili sa jednog na drugi, ili udružitiudružiti dva poziva dva poziva zajedno u konverzaciju.zajedno u konverzaciju.

Dopunske uslugeDopunske usluge

Usluga identifikacije dolazećeg Usluga identifikacije dolazećeg pozivapozivaOve dodatna usluga se odnosi na identifikaciju Ove dodatna usluga se odnosi na identifikaciju i/ili zabranu identifikacije dolazećeg poziva. i/ili zabranu identifikacije dolazećeg poziva. Pozvanom pretplatniku se prikazuje ISDN ili Pozvanom pretplatniku se prikazuje ISDN ili MSISDN (Mobile Subscriber ISDN - MSISDN) broj MSISDN (Mobile Subscriber ISDN - MSISDN) broj pozivaoca. pozivaoca. Usluga zabrane identifikacije omogućuje Usluga zabrane identifikacije omogućuje pozivaocu da zabrani prikazivanje identifikacije pozivaocu da zabrani prikazivanje identifikacije na drugoj strani veze. na drugoj strani veze. Zabrana ima prioritet nad identifikacijom.Zabrana ima prioritet nad identifikacijom.

Dopunske uslugeDopunske usluge Usluga identifikacije pozvanog brojaUsluga identifikacije pozvanog broja

Ovom uslugom se pozivaocu čini dostupnim Ovom uslugom se pozivaocu čini dostupnim broj pozvane stranke. Usluga je korisna kada se broj pozvane stranke. Usluga je korisna kada se poziv proslpoziv prosljjeđuje ili ako se povezuje preko eđuje ili ako se povezuje preko centrale sa lokalima (kućne centrale). Zabrana i centrale sa lokalima (kućne centrale). Zabrana i u ovom slučaju ima prioritet.u ovom slučaju ima prioritet.

Zatvorene grupe korisnikaZatvorene grupe korisnika Usluga kojom se omogućUsluga kojom se omogućavaava grupi korisnika grupi korisnika

PLMN/ISDN mreže da formiraju grupe kojima je PLMN/ISDN mreže da formiraju grupe kojima je pristup ograničen. Usluga pristup ograničen. Usluga obezbjeđujeobezbjeđuje grupama grupama korisnika da samo međusobno komuniciraju.korisnika da samo međusobno komuniciraju.

Dopunske uslugeDopunske usluge

Signalizacija jednog korisnika Signalizacija jednog korisnika drugom korisnikudrugom korisniku

Signalizacija jednog korisnika Signalizacija jednog korisnika drugom korisniku omogućava drugom korisniku omogućava mobilnom pretplatniku da pošalje ili mobilnom pretplatniku da pošalje ili primi ograničenu količinu informacija primi ograničenu količinu informacija od strane drugog korisnika preko od strane drugog korisnika preko signalnog kanala.signalnog kanala.

Documents

Celijski Sistemi i Frekvencije