strana 1

Čelik – Potencijal odrţivog društva

Pastor, Budinski, 2011.

Srednja mašinska škola, Novi Sad, Srbija

www.masinskans.edu.rs

Srednja mašinska škola, Novi Sad, Srbija

www.masinskans.edu.rs

PODELA ČELIKA

PART 6

..: EN 10020:2000

..: Argumenti za podelu čelika

..: Hemijski sastav

..: Namena

..: Struktura

..: Postupak proizvodnje

..: Kvalitet (čistoća)

..: Stanje isporuke

..: Oblik poluproizvoda

..: Oblast primene

..: Sistematizacija

strana 2

Čelik – Potencijal odrţivog društva

Pastor, Budinski, 2011.

Srednja mašinska škola, Novi Sad, Srbija

www.masinskans.edu.rs

SRPS EN 10020:2003 Definicija i klasifikacija vrsta čelika

Podela čelika

Non alloy nijedan od elemenata nepostiţe granične vrednosti

- Nelegirani kvalitetni čelici zadovoljavaju poseban zahtev (ţilavost, vel. zrna)

- Nelegirani specijalni čelici viši stepen čistoće, namenjeni termičkoj obradi

Stainless steel čelici s najmanje 10.5% Cr i max.1.2% C

- Prema sadrţaju Ni

• ..: < 2.5% Ni i ≥2.5% Ni

- Prema glavnom svojstvu

• Otporni na koroziju

• Otporni na toplotu

• Otporni na puzanje

Other alloy steels nisu u skladu sa definicijom plemenitih čelika i gde bar jedan

element prelazi granične vrednosti

- Legirani kvalitetni čelici zadovoljavaju poseban zahtev (ţilavost, vel. zrna)

- Legirani specijalni čelici viši stepen čistoće, namenjeni termičkoj obradi

Srednja mašinska škola, Novi Sad, Srbija

www.masinskans.edu.rs

strana 3

Čelik – Potencijal odrţivog društva

Pastor, Budinski, 2011.

Srednja mašinska škola, Novi Sad, Srbija

www.masinskans.edu.rs

Argumenti za podelu čelika:

Hemijski sastav

Namena

Struktura

Postupak proizvodnje

Kvalitet (čistoća)

Stanje isporuke

Oblik poluproizvoda

Oblast primene

Podela čelika

Sto

lica o

d p

lem

enitog m

eta

la, R

io d

e J

aneiro

Sea

strana 4

Čelik – Potencijal odrţivog društva

Pastor, Budinski, 2011.

Srednja mašinska škola, Novi Sad, Srbija

www.masinskans.edu.rs

Hemijski sastav

Ugljenični

Legirani jednostruko, višestruko legirani

Podela čelika

Niskolegirani čelici ukupni maseni udeo legirajućih

elemenata 1% ≤ ΣLE ≤ 5%

Visokolegirani čelici ΣLE > 5%

Ingot 28 tona

strana 5

Čelik – Potencijal odrţivog društva

Pastor, Budinski, 2011.

Srednja mašinska škola, Novi Sad, Srbija

www.masinskans.edu.rs

Namena

Konstrukcioni

Alatni

Posebni

Podela čelika

Titanik

DN

A D

ay a

nd N

ight,

Švajc

ars

ka k

uća R

om

en Y

ero

m

čelik

sa o

lupin

e T

itanik

, u d

evet prim

era

ka p

rodatih p

o 3

00.0

00 $

strana 6

Čelik – Potencijal odrţivog društva

Pastor, Budinski, 2011.

Srednja mašinska škola, Novi Sad, Srbija

www.masinskans.edu.rs

Feritni

Perlitni

Ledeburitni

Austenitni

Martenzitni

Mešoviti

Struktura

Podela čelika

Podeutektoidni

Eutektoidni

Nadeutektoidni

Austenitni

plemeniti čelici

HSLA čelici

Martenzitni

plemeniti čelici

Ugljenični čelici

Feritni

plemeniti čelici

strana 7

Čelik – Potencijal odrţivog društva

Pastor, Budinski, 2011.

Srednja mašinska škola, Novi Sad, Srbija

www.masinskans.edu.rs

Postupak proizvodnje

OH (Simens-Martenov) čelik

EA (Elektro) čelik

LD (Kiseonički) čelik

Podela čelika

Praţnjenje peći

strana 8

Čelik – Potencijal odrţivog društva

Pastor, Budinski, 2011.

Srednja mašinska škola, Novi Sad, Srbija

www.masinskans.edu.rs

Kvalitet (sadrţaj S i P)

Običnog kvaliteta (ugljenični)

do 0.060% S

do 0.070% P

Kvalitetni (ugljenični i legirani)

0.035 – 0.040% S

0.035 – 0.040% P

Visoko kvalitetni (legirani)

do 0.025% S

do 0,025% P

Plemeniti (legirani)

do 0.015% S

do 0,015% P

Podela čelika

Kontrolna soba na peći

strana 9

Čelik – Potencijal odrţivog društva

Pastor, Budinski, 2011.

Srednja mašinska škola, Novi Sad, Srbija

www.masinskans.edu.rs

Stanje isporuke

Termički neobraĎeno stanje

Termički obraĎeno stanje

- Ţareno

- Normalizovano

- Poboljšano

Podela čelika

Sa termičke obrade

strana 10

Čelik – Potencijal odrţivog društva

Pastor, Budinski, 2011.

Srednja mašinska škola, Novi Sad, Srbija

www.masinskans.edu.rs

Oblik poluproizvoda

Valjane (hladno i vruće)

Vučene (hladno)

Kovane

Livene

Brušene

Presovane

Ljuštene

Podela čelika

Rod mill T320

strana 11

Čelik – Potencijal odrţivog društva

Pastor, Budinski, 2011.

Srednja mašinska škola, Novi Sad, Srbija

www.masinskans.edu.rs

Oblast primene

Podela čelika

Betonski čelici

Čelici za cementaciju

Čelici za poboljšanje

Čelici za obradu na automatima

Čelici za površinsko kaljenje

Čelici za nitriranje

Čelici za upotrebu kod povišenih temperatura

Vatrootporni čelici

Čelici sa povećanom otpornošću prema atmosferskoj koroziji

NerĎajući čelici

NerĎajući i hemijski postojani čelici

Čelici otporni prema habanju

Čelici otporni na starenje

Alatni čelici

- Ugljenični

- Legirani (za rad u hladnom stanju, za rad u toplom stanju)

- Brzorezni čelici

Čelici za posude pod pritiskom

Čelik za opruge

Čelici za kotrljajne leţaje

Čelici za ventile motora

Čelici za lance

TRIP čelici (TRIP – transformation – induced plasticity)

HSLA čelici (HSLA – High Strength Low Alloy)

Čelici za duboko izvlačenje

Čelici za izradu sečiva

Čelici za brodogradnju

Čelici za pomorski sektor

Čelici za implante

i dr.

strana 12

Čelik – Potencijal odrţivog društva

Pastor, Budinski, 2011.

Srednja mašinska škola, Novi Sad, Srbija

www.masinskans.edu.rs

Opšti konstrukcioni čelici

Čelici za poboljšanje

Čelici za cementaciju

Čelici za nitriranje

Čelici za opruge

Čelici za kotrljajuće leţaje

Čelici otporni na habanje

Čelici za ventile motora

Čelici za upotrebu kod povišenih temperatura

Vatrootporni čelici

NerĎajući čelici

Čelici za automate

Kotlovski limovi od ugljeničnog čelika

Nelegirani ugljenični alatni čelici

Legirani alatni čelici za rad u hladnom stanju

Alatni čelici za rad u vrućem stanju

Brzorezni alatni čelici

Sistematizacija ...

Podela čelika

Non alloy

Stainless steel

Other alloy steels

EN 10020:2000

Unalloyed Carbon Steels

Alloyed Carbon Steels

Low Alloyed Tool Steels

Cold Work Tool Steels

Hot Work Tool Steels

High Speed Steels

Special Steels

Miscellaneous Steel Grades