Cellular PathologyCellular PathologyCellular Pathology Cellular Pathology 

ผศผศ..พญพญ. . จลนทร สาราญจลนทร สาราญ, , พพ..บบ.., , วว..วว. (. (พยาธวทยากายวภาคพยาธวทยากายวภาค))

ภาควชาพยาธวทยาและนตเวชศาสตรภาควชาพยาธวทยาและนตเวชศาสตร

คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยนเรศวรคณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร

วตถประสงคของการเรยน; นสตสามารถ

• ทบทวนความรเกยวกบสวนประกอบและหนาทของเซลล และ

นามาประยกตในการเรยนนามาประยกตในการเรยน

• อธบายสาเหต กลไกการเกด และ การเปลยนแปลงทางโครงสราง

และหนาท การดาเนนโรค อนเนองจาก การบาดเจบและการตาย

ของ เซลลและเนอเยอในรปแบบตางๆ

• ประยกตใชความรกบตวอยางผปวยทางคลนก ในการวนจฉย

รกษา สงเสรมสขภาพและปองกนโรคไดรกษา สงเสรมสขภาพและปองกนโรคได

เนอหาเนอหา• คาจากดความของ “การบาดเจบของเซลล” (Definition of

cell injury)

สาเหตททาใหเซลลบาดเจบ (Ca se of cell inj r )• สาเหตททาใหเซลลบาดเจบ (Cause of cell injury)

• การปรบตวของเซลล (Cellular adaptations of growth and differentiation)

ส ส ข ส ใ ซ • การสะสมของสารภายในเซลล

• การตายของเซลลแบบ Necrosis และ แบบ Apoptosisp p

• การสะสมของแคลเซยมในและนอกเซลล (Pathology of

Calcification)

สวนประกอบของเซลล

แบงเปน 3 สวนหลก คอ

• เยอหมเซลล – Cell or Plasma membrane

• นวเคลยส - Nucleusนวเคลยส Nucleus

• องคประกอบใน Cytoplasm – Cytoplasmic organelles

เยอหมเซลล – Cell or Plasma membrane

• ทาหนาทชวยใหเซลลคงรปราง กาหนดการผานเขาออกของสาร

ตางๆ เพอควบคมการผานเขาออกของสารตางๆ และ ควบคมระดบตางๆ เพอควบคมการผานเขาออกของสารตางๆ และ ควบคมระดบ

ความเขมขนทเหมาะสมของสารภายในเซลล

• ทาหนาทสอสารหรอปฏสมพนธกบเซลลอนๆ (cell-cell interaction)

นวเคลยส - Nucleus

ใ ซ • หนาทหลกในการแบงเซลล ถายทอดลกษณะทาง

พนธกรรม และ ควบคมการทางานของเซลลโดยการสราง

โปรตน รวมทงเอนไซมมาควบคมการทางานตางๆ

องคประกอบใน Cytoplasm

“Cytoplasmic organelles”

• Endoplasmic reticulum

• Golgi apparatus

Rib• Ribosomes

• Mitochondria

• Lysosome และ peroxisome

C C i l• Centrosome และ Centrioles

• Endoplasmic reticulum (ER)• Endoplasmic reticulum (ER)

– Smooth or agranular ER: ทาหนาทสรางสารทมไขมนเปน

สวนประกอบ เชน lipoprotein or hormone บางชนด

– Rough or granular ER: จบกบ ribosome สรางโปรตน แลวสง– Rough or granular ER: จบกบ ribosome สรางโปรตน แลวสง

ตอไปยง Golgi apparatus

• Golgi apparatus

– ทาหนาท packaging สารp g g

ทรบมาจาก ER เตรยม

สงออกในรป vesicle สงออกในรป vesicle –

Secretory vesicle

• Ribosomes

เปนอนภาคของ RNA – เปนอนภาคของ RNA

สรางจาก nucleus และ

โป ทาหนาทสรางโปรตน

Mitochondria: •ทาหนาทสรางพลงงาน ATP

ใหกบเซลล

Lysosome และ peroxisome y p•ลกษณะเปนถงบรรจเอนไซม เชน hydrolytic enzyme ใน lysosome

และ peroxidase ใน peroxisome ใชยอยสารภายในเซลลและและ peroxidase ใน peroxisome ใชยอยสารภายในเซลลและ

สามารถยอยตวเองในบางสถานการณ

Centrosome และ Centrioles•โครงสรางรปทรงกระบอก อยใกล nucleus ทาหนาทในการแบง

เซลล

หนาทของเซลลหนาทของเซลลหนาทของเซลลขนอยกบชนดของเซลล ซงถกกาหนดโดยยน

ดงนนเซลลชนดตางกน อาจจะทาหนาทแตกตางกน แตหนาท

1. สรางสารและพลงงานเพอการดารงชวต

หลกๆ คอ

2. ควบคมสมดลชวเคมภายในเซลล เพอใหภาวะภายใน

เซลลนนเหมาะสม

3 ขบของเสยออกจากเซลล3. ขบของเสยออกจากเซลล

4. การสรางเซลลเพมเพอชดเชยเซลลทหายหรอตายไป

การบาดเจบของเซลล การบาดเจบของเซลล (Definition of cell injury)

• เซลลเปนหนวยเลกทสดของรางกายประกอบดวย Organelles

และ เอนไซม หลากหลายชนด รวมกนทาหนาทตางๆ เพอความ

คงอยและทาหนาทไดอยางปกต ทเรยกวา Normal HomeostasisNormal Homeostasis คงอยและทาหนาทไดอยางปกต ทเรยกวา Normal HomeostasisNormal Homeostasis

และ การทเซลลจะคงอยอยางปกตสขไดนนยงขนกบปจจยอนๆ

ไ ส ส ไ ส ปไดแก สภาวะแวดลอมทเหมาะสม การไดรบสารอาหารทจาเปน

อยางพอเพยง และการกาจดของเสยภายในเซลลอยางม

ประสทธภาพ เปนตน

External factorsInternal factorsMetabolic substrates

Neighboring cells

EnvironmentGenetic programs

สรางสารและ

พลงงานเพอการดารงชวต

การสรางเซลลเพมเพอชดเชย

หรอ ซอมแซมเซลล

N l H t i

พลงงานเพอการดารงชวต หรอ ซอมแซมเซลล

Normal Homeostasisควบคมสมดลชวเคมภายในเซลล ขบของเสยออกจากเซลล

StimuliStimuli StimuliStimuliStimuliStimuli StimuliStimuli

R ibl I iblการสญเสย

การทางานของเซลล

เซลลมพยาธสภาพReversible or Irreversible

การทางานของเซลล

Clinical ManifestationClinical Manifestation

• เมอเซลลสมผสกบ Stimuli จนเกดการบาดเจบนน การ

( ) ตอบสนองของเซลล (Cellular response) ทเกดขนมหลาย

รปแบบ ขนอยกบ ชนดของเซลลทถกกระตนหรอรบกวน ขนอยกบ ชนดของเซลลทถกกระตนหรอรบกวน

ชนดและความรนแรงของ ชนดและความรนแรงของ Stimuli Stimuli และระยะเวลาทสมผสและระยะเวลาทสมผส

กบ กบ StimuliStimuli เชน กรณกลามเนอหวใจขาดเลอดไปเลยง ไม

เกน 10 – 15 นาท กลามเนอหวใจกจะบาดเจบไมมาก

สามารถปรบสสภาพปกตได แตถานานกวา 1 ชวโมง ผลทสามารถปรบสสภาพปกตได แตถานานกวา 1 ชวโมง ผลท

เกดขนตามมาคอ กลามเนอหวใจตาย เปนตน

Cellular

adaptation

Stimuli รนแรงนอย

เมอSti

Normal Reversible

injury

Stimuli รนแรงนอย-ปานกลาง

muli ยงคงม

cellinjury

Stimuli รนแรงมาก

มอยตลอดเว

Irreversible

ลา

injury or

Cell death

Diagram 1 การเปลยนแปลงของเซลลเมอสมผสกบสงกระตน

Stimuli

Physiologic stimuli

Pathologic stimuli

Physiologic change t di Diseasenot disease

Cell injuryCellular

adaptation

Cell injury

ReversiblePoint of no return

Irreversible

สาเหตททาใหเซลลบาดเจบ (Cause of cell injury)สาเหตททาใหเซลลบาดเจบ (Cause of cell injury)

1. การขาดออกซเจน (Oxygen Deprivation)

– ภาวะรางกายขาดออกซเจน เรยกวา Hypoxemia - เกดเนองจากภาวะรางกายขาดออกซเจน เรยกวา Hypoxemia เกดเนองจากความผดปกตของระบบหวใจและหลอดเลอด ระบบหายใจ ภาวะโลหตจาง หรอ ภาวะ Carbon monoxide poisoning ทาใหรางกายp gขาดออกซเจน

– สวนภาวะรางกายขาดเลอดไปเลยง ทเรยกวา Ischemia ทาใหเซลลสวนภาวะรางกายขาดเลอดไปเลยง ทเรยกวา Ischemia ทาใหเซลลบาดเจบรนแรงกวา Hypoxemia เนองจากรางกายจะขาดทงออกซเจน และขาดสารอาหารสาคญโดยเฉพาะ Glucose ซงมาญพรอมกบกระแสเลอด นอกจากนนยงทาใหของเสยคงในรางกายสวนทขาดเลอดไปเลยงอกดวย

สาเหตททาใหเซลลบาดเจบ (C f ll i j )สาเหตททาใหเซลลบาดเจบ (Cause of cell injury)

2. สงกระตนทางกายภาพ (Physical Agents)

สงกระตนทางกายภาพ อนไดแก การบาดเจบจากอบตเหต

ความรอน - ความเยนจด การเปลยนแปลงของบรรยากาศ รงส

และกระแสไฟฟา เปนตน

ส ส (Ch i l A t d D )(Ch i l A t d D )3. สารเคมและยา สารเคมและยา (Chemical Agents and Drugs)(Chemical Agents and Drugs)

ชนดของสารเคมททาใหเซลลบาดเจบและตายไดนนมชนดของสารเคมททาใหเซลลบาดเจบแล ตายไดนนม

มากมายหลายชนด แมกระทง Glucose เกลอ และ ออกซเจน

ถามความเขมขนสงๆกทาใหเซลลบาดเจบและตายไดถามความเขมขนสงๆกทาใหเซลลบาดเจบและตายได

สาเหตททาใหเซลลบาดเจบ (Cause of cell injury)สาเหตททาใหเซลลบาดเจบ (Cause of cell injury)

4. เชอกอโรค (Infectious Agents)

เชอทสามารถกอโรคไดมมากมายหลายชนด มตงแต ขนาด

เลกมากไมสามารถมองเหนไดดวยตาเปลา เชน เชอไวรส

จนกระทงสามารถมองเหนไดดวยตาเปลา เชน พยาธตวตด หรอ

Large tapeworm นอกจากนนยงมเชอทมขนาดอยระหวางเชอทงLarge tapeworm นอกจากนนยงมเชอทมขนาดอยระหวางเชอทง

สอง คอ เชอ Rickettsiae เชอแบคทเรย เชอรา และหนอนพยาธ

สาเหตททาใหเซลลบาดเจบ (Cause of cell injury)สาเหตททาใหเซลลบาดเจบ (Cause of cell injury)

5. ปฏกรยาทางภมคมกนภายในรางกาย

(Immunologic Reactions)(Immunologic Reactions)ภมคมกนของรางกายมหนาทตอตานและทาลายสงป ป ใ ป แปลกปลอมทเขามาในรางกาย บางครงปฏกรยาภมคมกนของ

รางกายนอกจากจะทาลายสงแปลกปลอมแลว มผลทาใหเกดการบาดเจบและตายของเซลลไดเชนกน นอกจากนนปฏกรยาการบาดเจบและตายของเซลลไดเชนกน นอกจากนนปฏกรยาภมคมกนชนด Anaphylactic reaction ตอสงแปลกปลอมหรอยารกษาโรค และ ภมคมกนของรางกายทตอตานเซลลหรอยารกษาโรค และ ภมคมกนของรางกายทตอตานเซลลหรอเนอเยอรางกายตนเอง (Autoimmune reaction) กทาใหเซลลบาดเจบและตายเชนกน

สาเหตททาใหเซลลบาดเจบ (Cause of cell injury)สาเหตททาใหเซลลบาดเจบ (Cause of cell injury)

6. ความผดปกตทางพนธกรรม

(Genetic Derangements)(Genetic Derangements)ถามความผดปกตทางพนธกรรมทรนแรงมาก ทาใหพการ

ตงแตกาเนด เชน Congenital malformations associated with ตงแตกาเนด เชน Congenital malformations associated with Down syndrome หรอ มความผดปกตทางพนธกรรมบางสวนหรอเฉพาะบางยน กทาใหเกดโรคบางอยาง เชน Hemoglobin หรอเฉพาะบางยน กทาใหเกดโรคบางอยาง เชน Hemoglobin S in sickle cell anemia และ Inborn errors of metabolism ทาใหรางกายขาดเอนไซมบางอยาง เปนผลใหมเมตาบอลซมทผดปกตไป

สาเหตททาใหเซลลบาดเจบ (Cause of cell injury)สาเหตททาใหเซลลบาดเจบ (Cause of cell injury)

7. ความผดปกตของสารอาหาร (Nutritional Imbalances)

ความผดปกตของสารอาหาร มทงการขาดสารอาหารความผดปกตของสารอาหาร มทงการขาดสารอาหารบางอยางทาใหเซลลบาดเจบและตาย เชน การขาดโปรตนและแคลอร (Protein-calorie deficiencies) และ การขาดวตามน( )เกลอแรบางชนด นอกจากนน ภาวะทสารอาหารบางอยางเกนความจาเปนกเปนสาเหตทสาคญในปจจบน เชน ภาวะคลอเรสเตอรอลในเลอดสง (Hypercholesterolemia) กบการเกดโรคหลอดเลอดแขง (Arterosclerosis) และโรคอวน เปนตน

กลไกการบาดเจบของเซลลกลไกการบาดเจบของเซลล

44 กลไกสาคญททาใหเกดการบาดเจบของเซลลกลไกสาคญททาใหเกดการบาดเจบของเซลล44 กลไกสาคญททาใหเกดการบาดเจบของเซลลกลไกสาคญททาใหเกดการบาดเจบของเซลล

1. การสรางพลงงาน ATP ของเซลลไมเพยงพอ (Impaired Energy

Production)

2 ความผดปกตเกดขนกบโครงสรางและหนาท (Integrity) ของ 2. ความผดปกตเกดขนกบโครงสรางและหนาท (Integrity) ของ

Cell membrane(Impaired Cell Membrane Function)

3. ความผดปกตของสารพนธกรรม หรอ Gene (Genetic

Alteration)

4. เมตาบอลซมผดปกต (Metabolic Derangements)

การสรางพลงงาน ATP ของเซลลไมเพยงพอ (Impaired Energy Production)

• ภาวะนาตาลในเลอดตา หรอ Hypoglycemia

• Hypoxia; การขาดออกซเจนของเซลล • Hypoxia; การขาดออกซเจนของเซลล

• Enzyme Inhibition; กรณของ Cyanide poisoning ซง ยบยงการ

ทางานของเอนไซม Cytochrome oxidase ทาใหรางกายขาด ATP

อยางเฉยบพลน

• Uncoupling of Oxidative Phosphorylation; ในภาวะทมการ

บาดเจบแลวทาให Mit h d i lli จ ทาใหมการแยกตวบาดเจบแลวทาให Mitochondria swelling จะทาใหมการแยกตว

ระหวาง Oxidation และ Phosphorylation ซงอยใน Mitochondria

ทาใหรางกายขาด ATP ตามมา

Glucose(All cells)

Fatty acids(Not all cells)

Beta-Oxidation(cytosol)

Glycolysis(cytosol)

Hypoglycemia

Acetyl-CoA+

Oxaloacetate

(cytosol)(cytosol)

Amino acid

NADH reduced

TricarboxylicAcid cycle NH3

Gluconeogenesis

reducedflavoprotein

Oxidative

NADflavoprotein

H OO2

Phosphorylation(mitochondrion)

H2OHypoxemia

ATPADP

Failure UncouplingEnzymeInhibition

Diagram 2 การสรางพลงงานในระดบเซลล

เซลลใดในรางกายทไวตอการขาด ATP มากทสด ?

เซลล

เซลลสมอง ?เซลล

กลามเนอลาย?

เซลลทม high metabolic rate เกยวของกบเซลลทม high metabolic rate เกยวของกบ

ความไวตอการขาดพลงงานอยางไร ?

เซลลขาดพลงงาน ATPเซลลสรางพลงงานโดยไมใช

ออกซเจน – Anaerobic

metabolism

Mitochrondria บวมและสราง ATP ไมได

เพมของเสยและ

lactic acid ในเซลลpH ตาลง

การควบคมการเขา-ออกของ Lysosome แตกและ

ทาใหเอนไซมcell membrane ผดปกต

ทาใหเอนไซม

ทาลายเซลลเอง

N +

การคงของนาและ เซลลตาย

นา และNa+

อเลกโตรไลตในเซลล เซลล และ organelles บวมเซลลตาย

Ca2+

Ribosome หลดจาก rER ทาใหสรางโปรตนไมไดMembrane damage

การทาหนาทของ cell membrane เสยไป

(Impaired Cell Membrane Function)

• Cell membrane ถกทาลายโดย Free Radicals หรอ อนมลอสระ เปนโมเลกลทไมคงตว (Unstable Particle) สามารถทาปฏกรยาเปนโมเลกลทไมคงตว (Unstable Particle) สามารถทาปฏกรยาเคมกบโมเลกลขางเคยงแลวทาใหเกดการบาดเจบของเซลลได

Cell membrane ถกทาลายโดย Activate complement ทงนเกดจาก• Cell membrane ถกทาลายโดย Activate complement ทงนเกดจากการท Free Radicals กระตน สารประกอบ Complement ในนาเลอด ทาใหมการสราง C5b C6 C7 C8 และ C9 ทจะทาปฏกรยาเลอด ทาใหมการสราง C5b, C6, C7, C8 และ C9 ทจะทาปฏกรยากบ Cell membrane คลายกบเอนไซม Phospholipase ทาให Cell membrane เสยหาย

Free radical

O2–

OH‐radical

H2O2

Generation of free radical Free radical scavengerGeneration of free radical Free radical scavenger

•Antioxidants ‐ vitamin EBy

Free radical

t o da ts ta•Glutathione peroxidase•Superoxide dismutase•Catalase

•Xanthine oxidase in hypoxic tissue•Neutrophils•Oxygen therapy

O2– OH‐ H2O2 

Catalase

Reactive oxygen metabolites

yg py•Drugs/toxins•Irradiation etc.

Reactive oxygen  metabolites

Peroxidation of lipids

Thiol‐containing protein damage

Membrane damage

Ion pump damageg p g

DNA damage

Mi h d i d

p p g

Impaired protein synthesis

C l i i fl i llMitochondria damage Calcium influx into cell

• Membrane lysis by Enzymes;

– กรณผปวยโรคตบออนอกเสบ จะพบมการรวของเอนไซม– กรณผปวยโรคตบออนอกเสบ จะพบมการรวของเอนไซมภายในทอของตบออน ทาใหเอนไซม Lipase ไหลออกมาทาลาย Cell membrane ของเซลลไขมนรอบๆตบออน แลวๆเกดการตายของเซลลไขมนนน เรยกวา Enzymatic fat necrosis

– กรณตดเชอ Clostridium perfringens ซงเชอชนดดงกลาวนสรางเอนไซมทาลาย Cell membrane ทาใหเซลลตาย

• Membrane lysis by Physical and Chemical Agents; ความรอน

จด หรอ เยนจด และ สารเคมบางชนดสามารถทาลาย Cell จด หรอ เยนจด และ สารเคมบางชนดสามารถทาลาย Cell

membrane ไดโดยตรง

• Membrane lysis by Viruses; เชอไวรสสามารถทาลายเซลลไดทง

ทางตรงและทางออม ทางตรงและทางออม

– เชอไวรสบางชนดสามารถแทรกผาน Cell membrane เขาส

เซลลโดยตรง และในขณะเดยวกนกจะทาลาย Cell

membrane ในบรเวณนนทาใหเซลลบาดเจบและตายได

– การทาลายเซลลทางออมโดยเชอไวรส เชน เมอเซลลตบตด

เชอไวรสตบอกเสบบ เชอไวรสดงกลาวจะทาใหเซลลตบสรางเชอไวรสตบอกเสบบ เชอไวรสดงกลาวจะทาใหเซลลตบสราง

โปรตนของเชอไวรสและภมคมกนของรางกายจะถกกระตน

ไ ผลคอเซลลอกเสบจะทาลายเซลลตบทตดเชอไวรสนนเอง

Cell Membrane ผดปกต โครงสรางผดปกตCell Membrane ผดปกต

หนาทผดปกต

ขนกบขนาดของความผดปกต

ไ ไ

การคงของสารนาและ

อเลกโตรไลตในเซลล

เซลลตายและ สามารถซอมไดหรอไม

เซลลบาดเจบ

การสะสมของเมดส Lipofuscin ในส ส ส ipofuscin

เซลลทเคยบาดเจบและมการ

ซอมแซม cell membrane

ความผดปกตของสารพนธกรรมความผดปกตของสารพนธกรรม

• Inherited genetic abnormalities - ความผดปกตของสาร

พนธกรรมทเกดขน โดยไดรบการถายทอดมาจากพอแมพนธกรรมทเกดขน โดยไดรบการถายทอดมาจากพอแม

• Acquired genetic abnormalities ความผดปกตของสาร

พนธกรรมทเกดขนเองในภายหลง เชน Genetic mutation กบการ

เกดมะเรง หรอ เนองอก และเปนททราบกนดวา มปจจย

แวดลอมหลายอยางทสามารถทาใหมการกลายพนธของสาร

พนธกรรม รวมทง การตดเชอไวรสบางชนด รงส สารเคมและยาพนธกรรม รวมทง การตดเชอไวรสบางชนด รงส สารเคมและยา

บางอยาง เปนตน

ความผดปกตของสารพนธกรรมความผดปกตของสารพนธกรรม

ยบยงการสรางโปรตน ยบยงการแบงตว ไมสามารถควบคมการสราง ยบยงการสรางโปรตน

เอนไซม หรอ โปรตน

โครงสราง

ยบยงการแบงตว

เพมจานวนของ

เซลล

ไมสามารถควบคมการสราง

Growth-regulating Proteins

โครงสราง เซลล

เนองอก หรอ มะเรง

เซลลบาดเจบ

กรณทเกดความผดปกตยบยงการ

เนองอก หรอ มะเรง

หรอ ตายณ

เพมจานวนของ เซลลไขกระดก

จะทาใหเกดภาวะโลหตจาง ตด

เชองายและมเลอดออกงาย

เมตาบอลซมผดปกต (Metabolic Derangements)เมตาบอลซมผดปกต (Metabolic Derangements)

• Exogenous Toxic Agents

ไดแก alcohol, drugs, heavy metals and infectious agents เปนไดแก alcohol, drugs, heavy metals and infectious agents เปน

ตน ทาใหเซลลบาดเจบหรอตายได โดยการขดขวางปฏกรยา

ทางเคมตางๆ ของเซลล ถาการขดขวางรนแรงไมมากเซลลทางเคมตางๆ ของเซลล ถาการขดขวางรนแรงไมมากเซลล

อาจจะแคบาดเจบ แตกรณทรนแรงมากเซลลอาจจะตายได

• Endogenous Toxic Agents

ไดแก สารประกอบจาพวกไขมน และ แรธาตตางๆ เปนตน ๆ

การสะสมของสารเหลานอาจจะทาใหเซลลบาดเจบหรอตายได

ขนกบความรนแรงขนกบความรนแรง

รนแรงมาก

เมตาบอลซมผดปกต เซลลตาย

รนแรงไมมาก

เซลลบาดเจบ

Subcellular alterations

ใ

Hereditary lysosomal storage disorders Drug – induced lysosomal diseases

การสะสมของสารภายในเซลลIntracellular accumulation

Drug  induced lysosomal diseases etc

Cellular

adaptation

Stimuli รนแรงนอย

เมอSti

Normal Reversible

injury

Stimuli รนแรงนอย-ปานกลาง

muli ยงคงม

cellinjury

Stimuli รนแรงมาก

มอยตลอดเว

Irreversible

ลา

injury or

Cell death

Diagram 1 การเปลยนแปลงของเซลลเมอสมผสกบสงกระตน

การปรบตวของเซลล (Cellular adaptations)

Increased numbers of cells“Hyperplasia”

Increased functional demand

Hyperplasia

Increased cell sizeIncreased cell size“Hypertrophy”

Decreased functional Decreased numbers of cells“Involution” ‐ physiologic

demandDecreased cell size

“Atrophy”

Alteration of 

Atrophy

Change from one to other 

cell morphology mature cell type“Metaplasia”

Involution – decreased cell numbersInvolution – decreased cell numbers

โ ป โดยมากจะเปน Physiologic process มากกวา Pathologic process

• Thymus gland involution เมออายมากขนy g

• Myometrium involution หลงคลอดบตร (Postpartum)

Atrophy decreased cell sizeAtrophy – decreased cell size

Ph i l i t h• Physiologic atrophy

– การลดขนาดลงของ testis ในคนสงอายทหมด hormone เพศ

• Pathologic atrophy

– Disuse atrophy กรณทผปวยเขาเฝอกนานๆ กลามเนอลายบรเวณ

ดงกลาวจะมขนาดเลกลงหรอลบ

– Ischemic atrophy กรณทอวยวะหรอเนอเยอดงกลาวขาดเลอดไปp y

เลยงชาๆ

– Denervation atrophy กรณทมการบาดเจบหรอฉกขาดของDenervation atrophy กรณทมการบาดเจบหรอฉกขาดของ

เสนประสาททไปเลยงกลามเนอลาย ทาใหเซลลกลามเนอลายเฉพาะท

ถกเลยงโดย nerve fiber ดงกลาวมขนาดเลดลงถกเลยงโดย nerve fiber ดงกลาวมขนาดเลดลง

Hypertrophy Increased cell sizeHypertrophy‐Increased cell size

• Physiologic hypertrophy เชน กรณคนทางานหนก กลามเนอลาย

จะโตใหญขนเพอ หลกเลยงการบาดเจบจากงานหนก หรอ กรณนกจะโตใหญขนเพอ หลกเลยงการบาดเจบจากงานหนก หรอ กรณนก

เพาะกาย

• Pathologic hypertrophy• Pathologic hypertrophy 

– ผปวยความดนโลหตสง กลามเนอหวใจหองลางซายตองทางาน

หนกเพอออกแรงสบฉดโลหตเขาส Aorta ทมแรงดนเลอดสง ทาใหหนกเพอออกแรงสบฉดโลหตเขาส Aorta ทมแรงดนเลอดสง ทาให

กลามเนอหวใจหองลางซายโตขนและหนาขน เปนตน หรอ กรณ

ผปวยทม Aortic valve stenosis กลามเนอ left ventricle ตองออกผปวยทม Aortic valve stenosis กลามเนอ left ventricle ตองออก

แรงเพมในการสบฉดเลอดไปเลยง

http://medlib.med.utah.edu/WebPath/webpath.html

Ventricular hypertrophyyp p y

Hyperplasia Increase cell numbersHyperplasia – Increase cell numbers

ใ • Physiologic hyperplasia เชน ใน mentrual cycle ทมการหลง Estrogen ทาใหมการกระตนท endometrium และมการเพมจานวนของ endometrial l d P lif ti d t iglands - Proliferative endometrium

• Pathologic hyperplasia

ใ ส ซ ไ ซ – ในกรณเสยเลอดมากเซลลไขกระดกจะเพมจานวนเซลล เพอผลตเมดเลอดทดแทน

ฮ โ ป ใ ศช ใ – กรณทมการกระตนจากฮอรโมนทผดปกตในเพศชายทาให มการเพมจานวนของเซลลตอมลกหมาก ทาใหตอมลกหมากโตเบยดทางเดนปสสาวะและทาใหปสสาวะลาบาก ปสสาวะและทาใหปสสาวะลาบาก

– ในเพศหญงถามการกระตนดวย estrogen แบบผดปกต สงผลใหชน endometrium หนา และทาใหประจาเดอนมากผดปกตไดendometrium หนา และทาใหประจาเดอนมากผดปกตได

Prostatic hyperplasia

Endometrial hyperplasia

http://medlib.med.utah.edu/WebPath/webpath.html

Endometrial hyperplasia

Hypertrophy and hyperplasiaHypertrophy and hyperplasia

ใ • สวนใหญจะพบเปน Physiologic process และเปนผลจาก

hormone ดงนนอวยวะทมกจะพบบอยจะเปนอวยวะทตอบสนอง

ตอ hormone เชน Breast tissue และ myometrial smooth muscle

ในชวง pregnancy ในชวง pregnancy

MetaplasiaMetaplasiaเมอมสงกระตน หรอ รบกวน (Stimuli ) ทาใหเซลลมการปรบตวโดยการเมอมสงกระตน หรอ รบกวน (Stimuli ) ทาใหเซลลมการปรบตวโดยการเปลยนชนดของเซลล จากเซลลทเจรญเตมทแลวชนดหนงไปเปนเซลลทเจรญเตมทแลวอกชนดหนง เพอใหเหมาะสมกบสงแวดลอมใหม เชน เจรญเตมทแลวอกชนดหนง เพอใหเหมาะสมกบสงแวดลอมใหม เชน

• กรณทมการอกเสบระคายเคองเปนเวลานานทาใหเซลลเยอบผวของ Endocervix ซงเปนชนด Simple columnar cells เปลยนเปน Stratified Endocervix ซงเปนชนด Simple columnar cells เปลยนเปน Stratified squamous epithelium ซงเปนเซลลทสามารถทนตอการระคายเคองดงกลาว เรยกวา Squamous metaplasia

• กรณในคนทสบบหรนานๆ มการระคายเคองตอเยอบทางเดนหายใจ ซงเดมเปน Pseudostratified columnar epithelium เปลยนเปน Stratified squamous epithelium ซงสามารถทนตอการกระตนหรอรบกวนดงกลาวเรยกวา Squamous metaplasia

กรณของผปวยทมกรดไหลยอน reflux esophagitis จะพบวาเซลลเยอบ• กรณของผปวยทมกรดไหลยอน – reflux esophagitis จะพบวาเซลลเยอบ

หลอดอาหารสวนปลายทเปน stratified squamous epithelium จะ

เปลยนเปน glandular or columnar epithelium ทสามารถทนกรดได เปลยนเปน glandular or columnar epithelium ทสามารถทนกรดได

เรยกวา Glandular metaplasia

ป • กรณของผปวยทมการอกเสบเรอรงทเนอเยอเกยวพน (Connective tissue)

จะพบมการเปลยนของเนอเยอเกยวพนไปเปน กระดกได เรยกวา O t l iOsseous metaplasia

Squamous metaplasia ท E d iEndocervix

DysplasiaDysplasia ส (Sti li ) ใ ซ ป โ ซ เมอมสงกระตน หรอ รบกวน (Stimuli ) ทาใหเซลลมการปรบตวโดยทเซลล

จะม Maturation และ Differentiation ผดปกตไป เซลลดงกลาวจะมความผดปกตของรปราง ลกษณะ และขนาดรวมทงการเรยงตวของเซลล ซงการปกตของรปราง ลกษณะ และขนาดรวมทงการเรยงตวของเซลล ซงการปรบตวนมกเกดกบเซลลเยอบ เชน เซลลเยอบ Squamous epithelium ของปากมดลกหรอ ทางเดนหายใจ และทสาคญ Dysplasia ยงพบม ญ y pความสมพนธเกยวของกบการกลายเปนมะเรงตอไปไดอกดวย

Cellular

adaptation

Stimuli รนแรงนอย

เมอSti

Normal Reversible

injury

Stimuli รนแรงนอย-ปานกลาง

muli ยงคงม

cellinjury

Stimuli รนแรงมาก

มอยตลอดเว

Irreversible

ลา

injury or

Cell death

Diagram 1 การเปลยนแปลงของเซลลเมอสมผสกบสงกระตน

ซ ไ การบาดเจบของเซลลไมถาวร Reversible Injury Reversible Injury

Cellular or cloudy swelling

Subcellular responses to cell injury

Intracellular Accumulation

เซลลบวม หรอ Cellular swelling เซลลบวม หรอ Cellular swelling

• คอ การเปลยนแปลงทางโครงสรางทพบเปนอนดบแรกๆ ภายหลง

เซลลไดรบบาดเจบแบบไมถาวร ซงการเปลยนแปลงดงกลาวสามารถ

สงเกตได ตงแตระดบของเซลลจนถงระดบของอวยวะ เมอการ

บาดเจบนนเกดขนกบเซลลทกเซลลภายในอวยวะนนๆ ทาให อวยวะบาดเจบนนเกดขนกบเซลลทกเซลลภายในอวยวะนนๆ ทาให อวยวะ

มลกษณะแขงขน นาหนกเพมขน และสของอวยวะนนๆจางลง

โ• จากการศกษาดวยกลองจลทรรศนธรรมดา พบวา เซลลบวมและโต

ขน ภายใน Cytoplasm จะพบมชองวางเลกๆ ทเรยกวา Vacuole

จานวนมาก (นนคอ Endoplasmic reticulum ทบวมนา) เรยกลกษณะ

ดงกลาววา Hydropic change หรอ Vacuolar degeneration ดงกลาววา Hydropic change หรอ Vacuolar degeneration

ใ ซ การตอบสนองทเกดขนในระดบเซลล

เมอเซลลบาดเจบเมอเซลลบาดเจบ(Subcellular responses to cell injury)( p j y)

ภายหลงทเซลลถกกระตนหรอรบกวนจาก Stimuli ผลทตามมาคอ

มการเปลยนแปลงของกระบวนการ รวมถง Organelles ทสาคญ

ตางๆภายในเซลล ดงนนการเปลยนแปลงทจะกลาวถงนเปนการ

เปลยนแปลงทเกดขนภายในเซลล เพอตอบสนองตอ Stimuli ททา

ใหเกด การบาดเจบแบบเรอรงของเซลล และ การปรบตวเพอความ

อยรอดของเซลล มากกวาจะเปนการบาดเจบแบบเฉยบพลนอยรอดของเซลล มากกวาจะเปนการบาดเจบแบบเฉยบพลน

• เชน กรณผปวยทใชยา Barbiturates นานๆ จนทนตอยาเชน กรณผปวยทใชยา Barbiturates นานๆ จนทนตอยา

และไมตอบสนองตอยาในปรมาณยาเทาเดม ทาใหตอง

ป เพมปรมาณยามากขนเรอยๆ แสดงถงรางกายสามารถ

ปรบระดบ Tolerance ตอยาได และในผปวยกลมนจะพบ

smooth ER ในเซลลตบมขนาดโตขน เนองจาก smooth

ER ใ ซ ใ ER ในเซลลตบทาหนาททาลายยาดงกลาว จงทาใหเพม

การทาลายยา

Cellular Accumulationการสะสมของสาร (Cellular accumulation) ภายในเซลล หรอใน

Cellular Accumulationการสะสมของสาร (Cellular accumulation) ภายในเซลล หรอใน

เนอเยอ ทาใหมการเปลยนแปลงพยาธสภาพของเซลลและ

ป โ ปเนอเยอทเซลลนนประกอบอย โดยสารทสะสมอาจเปน

• สารทพบไดปกตภายในเซลล (Normal endogenous substance)

แตพบสะสมในปรมาณทมาก

สารทจะไมพบอยภายในเซลลปกต แตจะพบภายในเซลลผดปกต• สารทจะไมพบอยภายในเซลลปกต แตจะพบภายในเซลลผดปกต

เทานน (Abnormal Endogenous Substances) ดงกรณทมความ

ใ ผดปกตเมตาบอลซมของสารภายในเซลล

• สารจากภายนอกเขามาสะสมภายในเซลล เนองจากเซลลไม

สามารถกาจดไดหมด (Exogenous substances)

ไ ใ การสะสมไขมนภายในเซลล(Fatty Change)

• Fatty Change คอ การสะสมของ Triglyceride ใน Cytoplasm ของFatty Change คอ การส สมของ Triglyceride ใน Cytoplasm ของ

เซลล (Parenchymal cells) โดยจะพบบอยทเซลลตบ

ใ • การสะสมของ Triglyceride ใน Cytoplasm ของเซลลตบ เนองจาก

มความผดปกตในขบวนการเมตาบอลซม ของ Triglyceride

Liver cellAdipose Tissue

Liver cell

Free fatty acidFree fatty acidAcetyl-CoA,K t

1

Free fatty acidy

Cholesterol

Ketone

23

Nucleus

Phospholipids

Triglycerides

Lipoprotein Lipoprotein in Plasma

Apoprotein

Synthesis

4

SinusoidRouge Endoplasmic Reticulum

Diagram 3 Fat metabolisms in Liver cell

สาเหตของ Fatty Change สาเหตของ Fatty Change

• เมอม Free fatty acid ใน ระบบไหลเวยนเลอดมากขน เชน • เมอม Free fatty acid ใน ระบบไหลเวยนเลอดมากขน เชน การอดอาหาร (Starvation) หรอ กรณผปวยโรคเบาหวาน

• เมอมการเพมการทางานของเอนไซมทมหนาทเปลยน Free เมอมการเพมการทางานของเอนไซมทมหนาทเปลยน Free fatty acid ใน Cytoplasm ของเซลลตบ ใหเปน Triglyceride ทาใ ปร T i l id ใ C t l ข ซ ข ให ปรมาณ Triglyceride ใน Cytoplasm ของเซลลตบมากขน เชน เครองดม Alcohol มผลกระตนเอนไซมดงกลาว ทาให

เกด Fatty Change ทเซลลตบ

Liver cellAdipose Tissue

Liver cell

Free fatty acidFree fatty acidAcetyl-CoA,K t

1

Free fatty acidy

Cholesterol

Ketone

23

Nucleus

Phospholipids

Triglycerides

Lipoprotein Lipoprotein in Plasma

Apoprotein

Synthesis

4

SinusoidRouge Endoplasmic Reticulum

Diagram 3 Fat metabolisms in Liver cell

ร ร ร ย ย ร ข ไซ • กรณทมการลดหรอยบยงการทางานของเอนไซมทมหนาทเปลยน Triglyceride ใน Cytoplasm ของเซลลตบ ใหเปน Acetyl-CoA และ Ketone bodies ทาใหปรมาณ Triglyceride ใน Cytoplasm ของเซลลตบเพมขน เชน กรณผปวยทขาดy p ออกซเจน (Hypoxia) และผปวยโลหตจาง (Anemia)

• เมอมการสราง Apoprotein ลดลง ทาใหไมสามารถนา Triglyceride ใน Cytoplasm ของเซลลตบ เขาสกระแสเลอดได อนไดแก ภาวะขาดโปรตน และ เมอไดรบสารพษตอตบ เชน อนไดแก ภาวะขาดโปรตน และ เมอไดรบสารพษตอตบ เชน Carbon tetrachloride and Phosphorus เปนตน

Fatty change

การสะสมของ Cholesterol การสะสมของ Cholesterol

หรอ Cholesterol ester ภายในเซลล

• Atherosclerosis:Atherosclerosis: ภาวะหลอดเลอดแขงตว โดยเรมจากการมการสะสมของคลอเรสเตอรอลภายในผนงชนในของหลอดเลอด (Intima) ถาความเรสเตอรอลภายในผนงชนในของหลอดเลอด (Intima) ถาความรนแรงมากขนเซลลนนจะแตกและมการสะสมของคลอเรสเตอรอลในเนอเยอเกยวพนรอบๆแทน การสะสมของคลอเรสเตอรอล ๆรวมกบปฏกรยาการอกเสบ และการสะสมของแคลเซยมในระยะตอมาทาใหหลอดเลอดแขงตวและอดตนได

นามาจาก Ivan D. and Jame L. Pathology, color atlas

• Xanthomas: เปนการสะสมของคลอเรสเตอรอลทเนอเยอใตผวหนงทาใหเหนเปนการสะสมของคลอเรสเตอรอลทเนอเยอใตผวหนงทาใหเหนเปนตมนนสเหลองขนได จะพบมากในคนทมคลอเรสเตอรอลในเลอดสงเลอดสง

• Inflammation and necrosis:  ป บรเวณทมปฏกรยาการอกเสบและการตายของเซลลจะพบมการ

สะสมของคลอเรสเตอรอล ซงไดจากซากเซลลทตาย

• Cholesterolosis: การสะสมของคลอเรสเตอรอลทเปนสวนประกอบของนาด (Bile) ทการส สมของคลอเรสเตอรอลทเปนสวนปร กอบของนาด (Bile) ทผนงถงนาด

การส สมของโปรตนภายในเซลลการสะสมของโปรตนภายในเซลล

• ผปวยโรคไตบางโรคมการสญเสยโปรตนออกมาทางนาปสสาวะ ท ญ

เรยกวา Proteinuria นน พบวามการดดกลบของโปรตนท Proximal

tubules ในลกษณะของ Pinocytosis ทาใหเหนเมดกลมๆเลกๆ สtubules ในลกษณะของ Pinocytosis ทาใหเหนเมดกลมๆเลกๆ ส

ชมพ ภายใน Cytoplasm ของเซลลบ Proximal tubules

โ • เซลลตบของผปวยโรคตบจากการดมเครองดมแอลกอฮอลจะพบม

การสะสมของโปรตนทเรยกวา Mallory bodies ซงจะเหนไดจากกลองจลทรรศน พบวาโปรตนดงกลาวคอ abnormal cytoskeletalcytoskeletal

การสะสม Pigments ตาง ภายในเซลลการสะสม Pigments ตาง ภายในเซลล

• Exogenous pigments ซงพบบอยทสดคอ Carbon หรอ coal dust ซงปนเปอนมากบ

อากาศทหายใจ และมกจะถกดกจบโดย เซลล Macrophages

ภายในทางเดนหายใจ หลงจากนนสวนหนงจะไปสะสมทเนอภายในทางเดนหายใจ หลงจากนนสวนหนงจะไปสะสมทเนอ

ปอด และ ตอมนาเหลองทบรเวณขวปอด

• การสะสมของ Carbon หรอ coal dust ในบรเวณดงกลาว

จะเหนเปนกลมของเซลล Macrophages มเมดสทสดาใน

Cytoplasm เรยกวา Anthracosis ในกรณทมการสมผสกบCytoplasm เรยกวา Anthracosis ในกรณทมการสมผสกบ

สภาพแวดลอมม Carbon หรอ coal dust มากๆ เชน กรณ

ของคนทางานทเหมองถานหน กจะไดรบ Carbon หรอ

coal dust จานวนมากและมการสะสมในเนอปอด เปนผลcoal dust จานวนมากและมการสะสมในเนอปอด เปนผล

ใหเกดพยาธสภาพของปอด เรยกวา Coal worker's

pneumoconiosis

A th iAnthracosis

นามาจาก Ivan D. and Jame L. Pathology, color atlas

• Endogenous pigments Lipofuscin ซงเปนสวนของOrganellesทเสยหายและไมสามารถยอย

สลายหรอทาลายไดของเซลล อาจจะเรยกเปน Lipochrome และสลายหรอทาลายไดของเซลล อาจจะเรยกเปน Lipochrome และ

Wear-and-tear หรอ Aging pigment เมดสชนดนมสเหลอง-นาตาล

และมกพบสะสมใน Cytoplasm ขางๆนวเคลยส (Perinuclear area) และมกพบสะสมใน Cytoplasm ขางๆนวเคลยส (Perinuclear area)

และจะพบสะสมมากขนในผสงอาย ผปวยทขาดอาหาร เปนมะเรง

โ หรอโรคเรอรง

• Melanin ซงเปนเมดสนาตาล-ดา ไดจากการปฏกรยา Catalyzes

ไ ของเอนไซม Tyrosinase กบ Tyrosine จะสรางโดย เซลล

Melanocyte ทผวหนงและจะสะสมอยทเซลลผวหนงทาใหผวหนงมส

นาตาล ถาสะสมปรมาณมากสผวจะเขมมาก และถาเปนเนองอก

ของ melanocytes จะพบมการสะสมของ melanin ไดของ melanocytes จะพบมการสะสมของ melanin ได

Metastatic melanoma (มะเรงของเซลล Melanocytes)ทตอมนาเหลอง

Malignant Melanoma

• Hemosiderin ซงเปนเมดสนาตาลทอง ทไดจากเมตาบอลซมของเหลก

ใ ถาพบสะสมใน Cytoplasm ของ Macrophages เรยกวา Hemosiderin-

laden macrophages การสะสมเมดสชนดนในเนอเยอ โดยไมมการ

บาดเจบของเนอเยอดงกลาว เรยกวา Hemosiderosis แตถาการสะสม

เมดสนจานวนมากๆในเนอเยอและทาใหมการบาดเจบเนอเยอๆ

บรเวณดงกลาวดวย เรยกวา Hemochromatosis เปนตน

การยอมพเศษ Prussian Blue

Hemosiderosis of Liver

การบาดเจบของเซลลถาวร Irreversible Cell Injury

ชนดของการตายของเซลลแบบ Necrosisชนดของการตายของเซลลแบบ Necrosis

•Coagulative Necrosis

•Liquefactive Necrosis

F t N i•Fat Necrosis

Caseous Necrosis•Caseous Necrosis

•Fibrinoid Necrosis•Fibrinoid Necrosis

• ชนดการตายของเซลลแบบ Necrosis ทพบไดบอยทสด คอ

Coagulative Necrosis Coagulative Necrosis

• ในระยะแรกๆอาจจะยงสงเกตไมพบการเปลยนแปลงทชดเจน

เชน

– กรณกลามเนอหวใจตายจากการขาดเลอด จะไมพบการกรณกลามเนอหวใจตายจากการขาดเลอด จะไมพบการ

เปลยนแปลงทางโครงสรางทชดเจน จนกวา 4 ถง 12 ชวโมง

ไซ โป ตอมา แตอาจจะตรวจพบ เอนไซมและโปรตนทหลดออกจาก

เซลลกลามเนอหวใจทตายแลวในกระแสเลอดได ตงแต 2

ชวโมงแรกหลงจากเซลลตาย

Coagulative NecrosisCoagulative Necrosis

• Coagulative Necrosis เกดจากการเสยสภาพของโปรตน

ภายในเซลล ดงนนเซลลทตายแลวจะยงเหนขอบเขตไดชด แต

จะไมเหนนวเคลยสแลว และ Cytoplasm จะมสชมพ-แดง

สมาเสมอ และมกจะเกดกบอวยวะทเปน Solid Organs ไดแก ตบ สมาเสมอ และมกจะเกดกบอวยวะทเปน Solid Organs ไดแก ตบ

ไต หวใจ ตอมหมวกไต มาม เปนตน โดยมากจะเกดภายหลงจาก

ซ การขาดเลอด หรอ ออกซเจน แตกอาจจะเกดจากสาเหตอนๆ

เชน กรณเนอตบตาย แบบ Coagulative Necrosis เนองจากการ

ตดเชอไวรส การไดรบสารพษ เปนตน

Splenic Infarct http://medlib.med.utah.edu/WebPath/webpath.html

Renal infarct

Liquefactive NecrosisLiquefactive Necrosis

• Liquefactive Necrosis เกดเนองจากมการยอยสลาย

โดยเอนไซมจากเซลลอกเสบในปฏกรยาการอกเสบ ฏ

เชน การอกเสบเปนหนอง Pus หรอ Suppurative

Inflammation

Liver AbscessLiver Abscess

Liquefactive necrosis นเกดจากการยอยสลายเซลลทตายโดยเอนไซมภายใน Lysosome ของเซลลเอง เนองจากเซลลสมองมเอนไซมใน lysosome มาก

Fat necrosisFat necrosis

Enzymatic fat  Traumatic fat

necrosis necrosis

Enzymatic Fat NecrosisEnzymatic Fat Necrosis

ไ ไ ไเปนการตายของเนอเยอไขมนอนเนองจากเอนไซม ไดแก โรคตบออน

อกเสบเฉยบพลน (Acute Pancreatitis)แลวมการตายของเนอเยอไขมน

ไ รอบๆตบออนอนเนองจากเอนไซม Lipase ทรวมาจากตบออนยอย

Triglyceride ในเซลลไขมนใหกลายเปน Glycerol และ Fatty acids ซงจะไป

จบกบแคลเซยมในเลอด กลายเปน Calcium soap

Nonenzymatic Fat NecrosisNonenzymatic Fat Necrosis

การตายของเนอเยอไขมนแบบนจะเกยวของกบปฏกรยา

การอกเสบ มกจะพบภายหลงการบาดเจบกระทบกระแทกท

อวยวะทมเนอเยอไขมนเปนสวนประกอบจานวนมาก เชน

เตานม หรอ เนอเยอใตผวหนง หรออาจจะ เรยกอกอยางเตานม หรอ เนอเยอใตผวหนง หรออาจจะ เรยกอกอยาง

หนงวา Traumatic Fat Necrosis และ เมอระยะเวลาผานไปก

ไฟ ใ จะมการสะสมของเนอเยอไฟบรสในบรเวณดงกลาวมากขน

ทาใหมลกษณะเปนกอน ในทางคลนก อาการดงกลาวอาจ

สบสนกบเนอรายได

Caseous NecrosisCaseous Necrosis

• เกดเนองจากปฏกรยาตอบสนองของรางกายตอการตดเชอ

Mycobacterium โดยเฉพาะ Mycobacterium tuberculosis หรอ y y

เชอวณโรค อยางเฉพาะเจาะจง โดยจะพบมการรวมกลมของ

Macrophages ทมลกษณะเฉพาะ เรยกวา Epithelioid histiocytesMacrophages ทมลกษณะเฉพาะ เรยกวา Epithelioid histiocytes

จากการสงเกตดวยตาเปลา จะ

พบวา เนอตายดงกลาวมส

เหลองคลายเนย (Cheese-liked เหลองคลายเนย (Cheese liked

appearance)

Fibrinoid NecrosisFibrinoid Necrosis

ป ใ • Fibrinoid Necrosis เกดจากปฏกรยาภมคมกนของรางกายเอง ทาใหม

การตายของเนอเยอ Connective Tissue เชน โรค SLE, โรค Rheumatic

โ ป fever, โรค Polyarteritis nodosa เปนตน พยาธสภาพดงกลาวจะเกดท

ผนงของหลอดเลอด โดยจะพบวา ผนงของหลอดเลอดจะถกแทนทดวย

ป ใปนของสารสชมพ และอาจจะพบ Fibrinoid Necrosis ของ Arterioles ใน

ผปวยความดนโลหตสงทรนแรงได

GangreneGangrene

ใ Gangrene คอศพททางคลนกทใชเรยก กรณทมการตาย

ของเนอเยอจานวนมาก (Extensive Tissue Necrosis) ( )

แบงออกเปน

– Dry gangrene – Wet gangrene– Wet gangrene

• Dry gangrene; เกดจากการขาดเลอด เชน กรณหลอดเลอด

แดงอดกน โดยมกจะกบแขนขา ทาใหเกด Coagulative

Necrosis ของเนอเยออยางมาก บรเวณเนอตายมสดา แหง Necrosis ของเนอเยออยางมาก บรเวณเนอตายมสดา แหง

และแยกจากเนอเยอปกตไดชดเจน และมกจะไมมการตดเชอ

การรกษาจาเปนทจะตองตดเนอเยอทตายทง เรยกวธการการรกษาจาเปนทจะตองตดเนอเยอทตายทง เรยกวธการ

ดงกลาววา Debridement

• Wet gangrene; เกดจากการขาดเลอดเชนกน รวมกบมการ

ตดเชอในภายหลง ทาใหบรเวณเนอตายบวมแดง แยกจาก

เนอเยอปกตไดไมชดเจน และอาจจะม Liquefactive Necrosis

ของเนอตายรวมดวยเนองจากมปฏกรยาการอกเสบ ทาใหมของเนอตายรวมดวยเนองจากมปฏกรยาการอกเสบ ทาใหม

การยอยสลายเนอเยอทตายแลวโดย เอนไซมทไดจากเซลล

โอกเสบ โดยเฉพาะ Neutrophils

Intestinal GangreneIntestinal Gangrene

Gangrene Foot

ผลกระทบทางคลนกเมอเกด N i ผลกระทบทางคลนกเมอเกด Necrosis (Clinical Effects of Necrosis)(Clinical Effects of Necrosis)

Abnormal Function

Bacterial Infection

Release of Contents of Necrotic Cells

Systemic effects

Local effects

• Abnormal Functionเมอเซลลตาย ผลตามมากคอ การทาหนาทของเซลลนนเสยไป

และอาการทางคลนกอนเนองจากการทเซลลหรอเนอเยอหรออวยวะดงกลาวไมสามารถทางานไดตามปกต เชน ดงกลาวไมสามารถทางานไดตามปกต เชน

• กรณผปวยกลามเนอหวใจตายอยางรนแรง ทาใหการบบตวของกลามเนอหวใจ (ทปกต) นาเลอดไปเลยงรางกายไมเพยงพอ เกดกลามเนอหวใจ (ทปกต) นาเลอดไปเลยงรางกายไมเพยงพอ เกดภาวะหวใจลมเหลวในทสด เปนตน

ไ อยางไรกตามอาการทางคลนกยงขนกบ ชนดของเซลลหรอเนอเยอทตาย ปรมาณของเนอเยอทตาย และ ปรมาณเนอเยอปกตท

ไ ยงคงเหลออยนนสามารถทางานทดแทนไดหรอเปลา

• กรณการขาดเลอดไปเลยงสมอง ทาใหเนอสมองสวน Motor Cortex

ป ไ ใ ป เพยงบางสวนตาย แมจะเปนพนททไมมาก แตกทาใหผปวยเกด

อาการกลามเนอไมมแรง หรอ Muscle paralysis ได หรอ

• กรณกลามเนอหวใจตายในปรมาณไมมาก กอาจจะไมมผลทาง

คลนกได หรอ คลนกได หรอ

• ผปวยทไตขางใดขางหนงขาดเลอดเลยงจนทาใหเนอไตตายเกอบ

ไ ไ ไ ทงหมด แตผปวยกยงไมมอาการ ไตวาย เนองจากไตขางทเหลอ

สามารถทางานทดแทน

นอกจากการทางานทเสยไปแลว บางครงอาการทางคลนกทเกดขน

คอนขางหลากหลาย เชน คอนขางหลากหลาย เชน

• การตายของเนอสมองหยอมเลกๆ อาจจะเปนแหลงกาเนด

กระแสไฟฟา ทาใหผปวยชกได หรอ

• การทมบางสวนของลาไสตาย ทาใหการบบตวของลาไสบรเวณการทมบางสวนของลาไสตาย ทาใหการบบตวของลาไสบรเวณ

ดงกลาวเสยไป เกดการอดกนของลาไส หรอ

ป ป • ผปวยทมการตายของเนอปอด และ มเลอดออกทบรเวณเนอตายทา

ใหไอเปนเลอด

• Bacterial Infection

เมอมเนอตาย สงทตามมากคอ การตดเชอแบคทเรยรวม

ดวย ทาใหอาการแยลง นอกจากนนเชอโรคอาจจะแพรกระจายดวย ทาใหอาการแยลง นอกจากนนเชอโรคอาจจะแพรกระจาย

ไปตามกระแสเลอดและนาเหลอง ทาใหตดเชอรนแรงได

• Release of Contents of Necrotic Cells• Release of Contents of Necrotic Cellsเมอมการตายของเซลลกลามเนอหวใจ ผลกคอโปรตนหรอ

ไ เอนไซมภายในเซลลกลามเนอหวใจจะหลดเขาสกระแสเลอด

เชน MB isoenzyme ของ Creatinine kinase ซงจะพบเฉพาะ

เซลลกลามเนอหวใจเทานน ดงนนการทมเอนไซมดงกลาวใน

เลอดเพมสงขน แสดงวามกลามเนอหวใจตาย เปนตนเลอดเพมสงขน แสดงวามกลามเนอหวใจตาย เปนตน

• Systemic effectsเมอเซลลตายจะมการหลงสาร Pyrogens ออกจากเซลลท

ตายแลว และมการกระตนปฏกรยาการอกเสบผลทาใหเกดไข ตายแลว และมการกระตนปฏกรยาการอกเสบผลทาใหเกดไข (Fever)

• Local effectsเมอมการตายของเซลลเยอบทาใหเกดแผลและมเลอดออก

จากบรเวณเนอตายได ดงนน Local effects จะขนกบความรนแรงจากบรเวณเนอตายได ดงนน Local effects จะขนกบความรนแรงและตาแหนงของเนอตาย

การตายของเซลลแบบ Apoptosisการตายของเซลลแบบ Apoptosis

ป ไ • เปนการตายของเซลลเดยว ๆ เมอหมดอายขยตามทกาหนดไว ซง

เรยกวา Programmed cell death 

• เปนกระบวนการทเกดภายในเซลลเอง โดยไมเกยวของกบ

Pathologic stimuli มากระทา และ ในชวงเจรญเตบโตของทารกในPathologic stimuli มากระทา และ ในชวงเจรญเตบโตของทารกใน

ครรภตามปกต พบวาเซลลทเกดขนแลวตายไปเองกเปนเซลลตาย

A t i ช แบบ Apoptosis เชนเดยวกน

• อยางไรกตามปจจบนพบวา Apoptosis ทอาจเกดจาก Pathologic

stimuli ได โดยท Stimuli ดงกลาวอาจจะไมรนแรงพอทจะทาใหเกด

การตายแบบ Necrosis การตายแบบ Necrosis

Four phases of Apoptosisp p p

1. Induction / Signalling phase / g g p

เซลลจะไดรบ signal จากทง death induced signals และ cell

i l i l d th i d d i l survival signals ถา death induced signals นนแรงกวาหรอเดน

กวาจะทาใหมการกระตนใหเกด apoptosis ทงนม BCL-2 เปน

anti apoptotic protein

2. Effector phase2. Effector phase

หลงจากม signals กระตน apoptosis แลวภายในเซลลจะมการ

เปลยนแปลงโดยเรมจากการเพม Mit h d i bilit แลเปลยนแปลงโดยเรมจากการเพม Mitochondria permeability และ

สารทเกยวของจะออกจาก mitochondria เขาส cytoplasm และ

กระตนโปรตนทเกยวของทอยใน cytoplasm ตามลาดบ

3. Degradation phase3. Degradation phase

เอนไซมทอยภายใน cytoplasm จะถกกระตน โดยเฉพาะ

C ซ ไซ DNA t i Caspases ซงเอนไซนกลมนจะยอย DNA และ proteins ตางๆ

รวมถงการมการปรากฎของ phosphatidylserine ท outer

membrane ซงการเปลยนแปลงทเกดขนใน nucleus จะเรม

ปรากฎใหเหนไดทางกลองจลทรรศนฎ

4. Phagocytic phase

เมอเซลลแตกออกเปนชนเลกๆ แล การทม h h tid l i เมอเซลลแตกออกเปนชนเลกๆ และการทม phosphatidylserine

ท outer membrane นาไปสการกระตนเซลล macrophages และ

เซลลขางเคยงมาเกบกน ชนสวนของเซลลนน Apoptotic bodies

โดยปราศจากการอกเสบ

Apoptosis

นามาจาก www.eirx.com/

PATHOLOGY OF CALCIFICATIONPATHOLOGY OF CALCIFICATION

เปนความผดปกตอนเนองจากการสะสมแรธาตจาพวกC l i lt ในเซลลหรอเนอเยอ โดยมากเปนผลCalcium salt ในเซลลหรอเนอเยอ โดยมากเปนผลเนองจากเซลลหรอเนอเยอนนมพยาธสภาพ หรอ มความ

ผดปกตของรางกาย ซงม 2 แบบคอ

•Dystrophic calcification•Dystrophic calcification •Metastatic calcification

D hi l ifi iDystrophic calcification• เปนการสะสมแรธาตจาพวก Calcium salt ทเกดขน

ภายในเซลลหรอเนอเยอทตายแลว โดยไมสมพนธกบ

ปรมาณของ Calcium ในเลอด ทงนDystrophic ปรมาณของ Calcium ในเลอด ทงนDystrophic

calcification มกจะเกดในบรเวณทมการตายของเซลลหรอ

เนอเยอทงแบบ Coagulative, Caseous และ Liquefactive

typey

• ดงนนมกจะพบการสะสมของ Calcium salt ทผนงเสน

เลอดแดงทมพยาธสภาพ เรยกวา Atheroma โดยเฉพาะ

ใ ป ใ ในผปวย Advanced atherosclerosis ทาใหเสนเลอดแดง

นนแขงและขาดความยดหยน

• และมกจะพบการสะสมของ Calcium salt ทลนหวใจของ

ป ใ ผปวยทมพยาธสภาพทลนหวใจ เชน Rheumatic heart

disease สงผลตอการปด - เปดของลนหวใจ

CalcinosisCalcinosis

ป ไ ไป - เปนภาวะทพบไมบอยนก หมายถง แคลเซยมไป deposit ท skin และ subcutaneous tissue หรอบางครงพบใน deeper tissue เชน

ใ ไ กลามเนอและ tendons ซงจะทาใหเกดการเคลอนไหวลาบาก(interference of motor function) ตวอยางของ localized form ของ

calcinosis อกอนหนงทนาจดจากคอ Myositis ossificans

METASTATIC CALCIFICATIONMETASTATIC CALCIFICATION

• เปนการสะสมแรธาตจาพวก Calcium salt ทเกดขนภายในเซลล

หรอเนอเยอทยงมชวตอยหรอปกต โดยการสะสมดงกลาวจะ

เกดขนในภาวะทมปรมาณของ Calcium ในเลอดสง เรยกวาHypercalcemiaHypercalcemia 

ป ภาวะ Hypercalcemia เกดจากสาเหตหลกๆ 4 ประการ คอ

1. การเพมการหลง Parathyroid hormone (PTH) รวมกบมการสลายของ

กระดก เชน เนองอกของตอมพาราธยรอยด หรอเนองอกอนๆทมการ

สรางสารออกฤทธเหมอนกบ Parathyroid hormone

2. กระดกมพยาธสภาพทาใหมการทาลายของเนอกระดก เชน ในมะเรงของ

เมดเลอดขาว Multiple myeloma และ การทมมะเรงจากอวยวะอนๆแลวเมดเลอดขาว Multiple myeloma และ การทมมะเรงจากอวยวะอนๆแลว

กระจายมาทกระดก เชน มะเรงเตานม มะเรงตอมลกหมาก เปนตน

3 Vitamin D related disorders ภาวะทม Calcium ในเลอดสงเนองจากม3. Vitamin D- related disorders ภาวะทม Calcium ในเลอดสงเนองจากม

ความไวตอ Vitamin D จะพบในเดกทารก

ไ ใ ใ4. ภาวะไตวาย (Renal failure) ทาใหมการสะสมและคงของ Phosphate ใน

เลอด ทาใหเพมการหลง PTH เกด Secondary hyperparathyroidism

จบการบรรยาย จบการบรรยาย