CENTRUM EDUKACJI ARTYSTYCZNEJ

WARSZAWA

RAPORT

Z BADAŃ WYNIKÓW NAUCZANIA PRZEDMIOTÓW:

„ZASADY MUZYKI” I „LITERATURA MUZYCZNA”

W SZKOŁACH MUZYCZNYCH II STOPNIA

W POLSCE

Warszawa 2006

2

Spis treści:

1. Wstęp ………………………………………………………….. str 3

2. Organizacja badań ……………………………………………….. 3

3. Frekwencja uczniów …………………………………………….... 4

4. Prezentacja wyników testów …………………………………… 6

5. ZASADY MUZYKI:

a. Narzędzie badawcze – test ………………………………… 7

b. Wyniki testu :

1. średnie regionalne ……………………………. 9

2. tabela różnic regionalnych ………………… 10

3. średnie zadań testowych …………………… 11

4. wyniki kolejnych zadań ……………………. 12

5. rozpiętość wynikowa zadań ……………….. 20

6. wyniki w typach szkół ……………………… 21

6. LITERATURA MUZYCZNA:

a. Narzędzie badawcze – test ……………………………….. 22

b. Wyniki testu:

1. średnie regionalne …………………………... 24

2. tabela różnic regionalnych …………………. 25

3. średnie zadań testowych ……………………. 26

4. opisy poszczególnych zadań ………………… 27

5. rozpiętość wynikowa zadań ………………… 37

6. wyniki w typach szkół ………………………. 38

3

Wstęp

W roku szkolnym 2005/2006 Centrum Edukacji Artystycznej przeprowadziło

badania wyników nauczania przedmiotów „Literatura Muzyczna” oraz „Zasady

Muzyki” we wszystkich szkołach II stopnia /PSM II st., OSM II st./ w Polsce.

Celem badań była diagnoza poziomu nauczania dwóch przedmiotów

ogólnomuzycznych w poszczególnych szkołach, regionach i typach szkół. Oczekiwano

przede wszystkim odpowiedzi na pytanie – czy i w jakim zakresie realizowana jest

podstawa programowa dla tych przedmiotów.

Testy były pisemne. Test z Zasad Muzyki polegał głównie na pracy z tekstem

muzycznym, test z Literatury Muzycznej na odpowiedziach po wysłuchaniu utworów

/lub ich fragmentów/ prezentowanych na płycie CD.

Badania w takim zakresie zostały przeprowadzone po raz pierwszy.

Przestawiany Raport opracowali: Janusz Bogdan Lewandowski – wizytator CEA oraz

Teresa Taradejna – nauczyciel PSM I i II st. w Olsztynie.

Organizacja badań

Przebadano testami wszystkie szkoły II stopnia w Polsce, które w roku szkolnym

2005/2006 posiadały absolwentów dwóch przedmiotów: Zasady Muzyki i Literatura

Muzyczna. Z zasady byli to absolwenci klasy drugiej szkoły II stopnia.

Badaniami objęto 1938 uczniów co stanowi 86,94 procent (%) całej

populacji liczącej w tym roku szkolnym 2229 uczniów klasy drugiej.

Termin przeprowadzenia badań (kwiecień – czerwiec 2006 roku) dał możliwość

sprawdzenia rzeczywistych osiągnięć uczniów z tych przedmiotów oraz stwarzał wysokie

prawdopodobieństwo zrealizowania przed nauczycieli prowadzących wszystkich treści

nauczania zawartych w podstawie programowej.

Badania zostały przeprowadzone przez zespół powołany przez wizytatora

Centrum Edukacji Artystycznej – Janusza B.Lewandowskiego. W jego skład weszły

następujące osoby:

1. Małgorzata Bednarek – wizytator CEA

2. Krystyna Karcz – wizytator CEA

3. Andrzej Kocielski – nauczyciel PSM I i II st. w Zabrzu

4. Ewa Nestorowicz – nauczyciel PSM I i II st. W Żyrardowie

5. Waldemar Ogrodniczak – wizytator CEA

6. Małgorzata Ostrowska – nauczyciel ZSM w Przemyślu

7. Ewa Skibińska – nauczyciel PSM I i II st. w Zabrzu

8. Teresa Taradejna – nauczyciel PSM I i II st. W Olsztynie

Członkowie zespołu przeprowadzającego test przeprowadzały go w terminach

uzgodnionych z wizytatorami regionalnymi i szkołami.

4

Wszystkie testy z „Zasad Muzyki” zostały sprawdzone i ocenione przez jedną

osobę – Julitę Pałys (nauczyciel PSM I i II st. w Olsztynie); testy z „Literatury

Muzycznej” – Teresę Taradejna. Wykluczyło to różną ocenę realizacji zadań.

Frekwencja uczniów

Założono przeprowadzenie badań we wszystkich szkołach II stopnia w Polsce,

aktualnie posiadających absolwentów /z zasady 2 klasa/ przedmiotów „Literatura

Muzyczna” i „Zasady Muzyki”.

W badaniach wzięło udział 86,94 % (procent) uczniów.

Poniższy wykres obrazuje w jakim procencie (%) szkół w Polsce w badaniu testowym

wzięło udział 100 % uczniów, ile w przedziale od 90 do 99 %, i.t.d. ……………….

Frekwencja w szkołach

poniżej 50 procent

3%powyżej 50 procent

4%

powyżej 70 procent

12%

powyżej 60 procent

8%

powyżej 80 procent

23%powyżej 90 procent

23%

100 procent

27%

5

Kolejny wykres wskazuje, przy średniej frekwencji 86,94, poziom frekwencji w

poszczególnych regionach. Średnią najbliższą ogólnej uzyskano w regionie

warmińsko-mazurskim (86,3). Najwyższą w regionach: łódzkim i podlaskim /92,7/.

Najniższą w regionie kujawsko-pomorskim /61,7/.

Średnie frekwencji w regionach

89,2

61,7

84,1

79,0

92,7

81,9

87,9

82,2

92,7

85,984,1

88,7

73,9

91,9

87,5

86,3

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

90,0

100,0

DLS KPM LBL LBU ŁDZ MAZ MŁP OPL PDL PKR POM SLK SWK WKP WMZ ZPM

6

Prezentacja wyników testów

W głównych rozdziałach Raportu poświęconch Zasadom Muzyki oraz

Literaturze Muzycznej prezentujemy kolejno: narzędzie /test/, którym posłużono się w

czasie badań, średnie regionalne, tabele różnic regionalnych, średnie wszystkich zadań

testowych, rozpiętość zadań oraz średnie dla różnych typów szkół.

Jako załączniki do Raportu dołączone są tabele prezentujące kolejno:

1. Wyniki od najwyższego do najniższego w poszczególnych szkołach z Zasad

Muzyki. /tabela nr 1/

2. Wyniki szkół w podziale regionalnym. /tabela nr 2/

3. Wyniki od najwyższego do najniższego w poszczególnych szkołach z

Literatury Muzycznej. /tabela nr 3/

4. Wyniki szkół w podziale regionalnym. /tabela nr 4/

Przyjęto zasadę prezentacji wyników cyfrą wyrażającą procent (%) dobrze wykonanych

poszczególnych zadań testowych oraz całego testu. Cyfra ta jest wynikiem przeliczenia

systemu punktowego na procentowy w skali od 0% do 100%. Wynik ten jest ustalony

dla wszystkich danych prezentowanych na wykresach i tabelach.

Kolumny tabel zawierają kolejno następujące dane:

liczba porządkowa

cyfrowy kod szkoły

nazwa szkoły /miejscowość/

typ szkoły /2 - PSM II ST., 0 – OSM II ST./

region Polski /skrót/

wyniki procentowe poszczególnych zadań testowych

wynik uzyskany przez szkołę (cyfra, średnia

arytmetyczna prosta, wskazująca poziom poprawnie

zrealizowanych zadań testowych wyrażony w

procentach)

liczba uczniów w szkole a danej klasie

liczba uczniów biorąca udział w teście

wyrażona w procentach frekwencja uczniów podczas

testu

W dole tabel przedstawiono średnie arytmetyczne dla poszczególnych zadań oraz

frekwencji.

Dodatkowo w wybranych tabelach przeliczono system procentowy na:

a. system punktowy (0-25)

b. system ocen /z plusami/ (1-6)

7

Zasady Muzyki

a/ Narzędzie badawcze - Test.

Rozporządzenie Ministra Kultury z dnia 19 sierpnia 2002 roku /Dziennik Ustaw

nr 138, poz. 1164/ w sprawie podstaw programowych kształcenia w zawodach szkolnictwa

artystycznego, wskazuje cele nauczania oraz kwalifikacje absolwenta jakie powinny być

realizowane i zdobywane przez uczniów szkół muzycznych II stopnia. Cele te i

zdobywanie kwalifikacji realizowane jest w ramach wszystkich przedmiotów i przez

cały cykl kształcenia podczas drugiego etapu edukacyjnego. Osiągnięcie niektórych z

nich jest możliwe w dużej mierze poprzez realizację treści programowych zawartych w

ramach przedmiotów: Zasady Muzyki i Literatura Muzyczna.

Przedmiot Zasady Muzyki zgodnie z Ustawą porusza następujące treści:

1. Cechy materiału dźwiękowego i elementy notacji muzycznej.

2. Skale:

1) Systemu dur-moll

2) Modalne

3) Pozostałe

3. Metrorytmika.

4. Interwały i akordy.

5. Agogika, dynamika, artykulacja.

6. Podstawowe elementy muzyki.

Test z Zasad Muzyki, przeprowadzony w tym roku szkolnym, sprawdzał osiągnięcia

uczniów zgodnie ze wskazanym Rozporządzeniem. Poszczególne zadania testowe

odpowiadały zapisom Ustawy co obrazuje poniższa tabela:

Osiągnięcia uczniów zapisane w

Podstawie Programowej /Dziennik

Ustaw nr. 138/:

Zadania testowe:

1. Umiejętność zdefiniowania

podstawowych cech dźwięku, zasad

pisowni muzycznej (pięciolinia,

klucze, nazwy oktaw i inne),

sposobów zapisywania nut i pauz.

Zad. 3. Dopełnij pauzą /pauzami/ podany

poniżej przebieg rytmiczny.

Zad. 4. Zaproponuj przebieg wartości

rytmicznych w podanym schemacie.

Zad. 9. Nazwij występujące w utworze

klucze muzyczne. (praca z partyturą)

8

2. Umiejętność definiowania określeń:

„skala”, „gama”, „tonacja”,

budowy skal systemu dur-moll we

wszystkich odmianach,

pokrewieństwa tonacji i koła

kwintowego. Umiejętność

definiowania i budowania skali

pentatonicznej, skal starogreckich,

średniowiecznych, skali

całotonowej, chromatycznej,

cygańskiej i góralskiej. Umiejętność

budowania trójdźwięków (w tym

trójdźwięków triady),

czterodźwięków i pięciodźwięków

oraz rozwiązywania dominanty

septymowej.

Zad. 5. Napisz na pięciolinii gamy: Des-

dur, gis-moll – eolską /naturalną/.

Zad. 6. Napisz triadę w tonacji f-moll

/harmonicznej/.

Zad. 11. Partie fl i vl napisane są w dwóch

różnych skalach. Po analizie pierwszych

czterech taktów utworu zapisz te skale na

pięciolinii i podaj ich nazwy. (praca z

partyturą)

Zad. 14. Przeanalizuj trójdźwięki w

ostatnich dwóch taktach utworu. Określ

ich tryb i przewrót. Odpowiedzi nanieś w

partyturze. (praca z partyturą)

3. Umiejętność definiowania

podstawowych pojęć

metrorytmicznych. Umiejętność

określania podziału wartości

rytmicznych (dwójkowego,

trójkowego i innych). Umiejętność

grupowania wartości rytmicznych

w różnego rodzaje taktach.

Zad. 3. Dopełnij pauzą /pauzami/ podany

poniżej przebieg rytmiczny.

Zad. 4. Zaproponuj przebieg wartości

rytmicznych w podanym schemacie.

4. Umiejętność budowania interwałów

do dwóch oktaw. Umiejętność

określania interwałów w gamach.

Umiejętność budowania i

rozwiązywania interwałów

charakterystycznych i określania

ich miejsca we wszystkich

odmianach gam systemu dur-moll.

Umiejętność budowy trójdźwięków,

czterodźwięków i pięciodźwięków.

Umiejętność określania

przewrotów trójdźwięków i

czterodźwięków.

Zad. 7. Rozwiąż poprawnie co najmniej na

dwa sposoby podane współbrzmienia.

Zad. 13. Przeanalizuj interwały w taktach

11-13, pomiędzy głosem vc i fl. Zapisz ich

rozmiar w partyturze. (praca z partyturą)

Zad. 14. Przeanalizuj trójdźwięki w

ostatnich dwóch taktach utworu. Określ

ich tryb i przewrót. Odpowiedzi nanieś w

partyturze. (praca z partyturą)

5. Znajomość podstawowych pojęć z

zakresu agogiki, dynamiki i

artykulacji. Umiejętność określania

i definiowania podstawowych

Zad. 10. Podaj znaczenia w języku

polskim dla wszystkich włoskich oznaczeń.

(praca z partyturą)

Zad. 12. W partii vl występują różne

9

ozdobników.

rodzaje artykulacji. Nazwij w języku

włoskim te, które występują w taktach 1-4

oraz 9-12. (praca z partyturą)

Zad. 15. Odszukaj w partyturze /partia fl/

wszystkie ozdobniki. Przenieś je na

poniższe pięciolinie i zapisz sposoby ich

wykonywania. (praca z partyturą)

6. Umiejętność definiowania

podstawowych elementów muzyki

w oparciu o poznany materiał.

Zad. 1. Wymień elementy dzieła

muzycznego.

Zad. 2. Co to jest transpozycja? Podaj

definicję.

Zad. 8. Podaj nazwy polskie instrumentów

występujących w utworze. (praca z

partyturą)

b/ Wyniki testu.

1. średnie regionalne

Średni poziom wykonania zadań testowych z Zasad Muzyki w Polsce wynosi

71,49 %. Na poniższym wykresie pokazano średni poziom wykonania testu w poszczególnych

regionach Polski. Wynik najbliższy średniej uzyskano w regionach : lubelskim i łódzkim

/71,2/. Najniższy wynik uzyskano w województwie pomorskim - 66,7; najwyższy w

podlaskim – 77,7 %.

średnie regionalne

67,8

69,8

74,473,7

73,1

69,6

77,7

70,2

66,7

74,7

70,2

67,6

72,6

70,271,2 71,2

6062

6466

6870

7274

7678

80

DLS

KPM

LBL

LBU

ŁDZ

MAZ

MŁP

OPL

PDL

PKR

POM

SLK

SW

KW

KP

WM

ZZPM

10

2. tabela różnic regionalnych

Wyniki uzyskane przez szkoły w poszczególnych regionach są bardzo

zróżnicowane. Średnia różnica wynosi 15,6 punktów procentowych.

Zróżnicowanie w poszczególnych regionach wynosi:

Region: Szkoła z wynikiem

najniższym

Szkoła z wynikiem

najwyższym Różnica:

Dolnośląskie 49,58 79,61

30,03

Kujawsko-Pomorskie 63,55

78,54 14,99

Lubelskie 65,14

79,43 14,29

Lubuskie 68,59

79,25 10,66

Łódzkie 63,48

80,82 17,34

Mazowieckie 65,28 91,51

26,23

Małopolskie 69,80

78,22 8,42

Opolskie 68,59

70,58 1,99

Podlaskie 65,61

83,13 17,52

Podkarpackie 64,38

76,22 11,84

Pomorskie 64,59 69,94

5,35

Śląskie 63,81

85,06 21,25

Świętokrzyskie 70,15

70,15 0,00

Wielkopolskie 30,71

79,16 48,45

Warmińsko-Mazurskie 67,67

77,56 9,89

Zachodnio-Pomorskie 64,48 75,78

11,3

11

3. średnie zadań testowych

W tabeli nr 1, w podsumowaniu kolumn, oraz na poniższym wykresie,

przedstawiono średni poziom /średnie arytmetyczne proste/ realizacji poszczególnych

zadań testowych.

Najwyższy wskaźnik uzyskały zadania związane ze znajomością uwarunkowań

rytmicznych /96,48/ oraz znajomością gam /95,22/.

Najniższy wskaźnik wykonalności obserwujemy w znajomościach skal muzycznych

/56,84/ i elementów muzycznych /50,82/.

średnie zadań testowych

50,82

85,7180,47

95,22

79,78

65,50

78,79

89,77

56,84

39,26

68,37

58,9963,13

63,32

96,48

0,00

20,00

40,00

60,00

80,00

100,00

120,00

elem

enty

dzieła

trans

pozyc

ja

pauz

y

prze

bieg

rytm

iczn

y

gam

y

triad

a

rozw

iązy

wan

ie a

kord

ów

nazw

y inst

rum

entó

w

kluc

ze m

uzyc

zne

okre

ślen

ia w

łosk

ie

skal

e

rodza

je a

rtyku

lacji

inte

rwał

y

trójdźw

ięki

ozdo

bniki

12

4. wyniki kolejnych zadań

Szkoły i regiony realizują poszczególne elementy podstawy programowej na

różnym poziomie.

Zawarta w zadaniu testowym nr 1 znajomość elementów dzieła muzycznego (na

podstawie „Zasad Muzyki” Franciszka Wesołowskiego) przy średniej /50,82/ najniższą

wartość uzyskała w regionach: pomorskim /41,7/ i kujawsko-pomorskim /42,7/.

Najwyższą wartość uzyskano w regionach: świętokrzyskim /63,1/ i podlaskim 60,3/.

Wynik najbliższy średniej uzyskano w regionie lubuskim /51,1/.

Elementy dzieła muzycznego

55,3

42,7

54,0

51,549,6

51,4

48,6

60,3

48,9

41,7

50,0

63,1

51,3

48,2

53,5

51,1

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

DLS

KPM

LBL

LBU

ŁDZ

MAZ

MŁP

OPL

PDL

PKR

POM

SLK

SW

KW

KP

WM

ZZP

M

13

Zadanie 2 – podaj definicję transpozycji – przy średniej krajowej 85,71, najsłabiej

zostało zrealizowane w regionie śląskim /79,3/.

Wynik najbliższy średniej uzyskano w regionie łódzkim /85,4/.

Najwyższy wskaźnik osiągnięto w regionach: lubelskim /94,7/, małopolskim /92,5/ oraz

podlaskim /92,1/

Transpozycja - definicja

88,0

82,3

94,7

89,7

84,1

92,5

82,8

92,190,4

88,4

79,3

83,882,8

90,2

83,885,4

70,0

75,0

80,0

85,0

90,0

95,0

100,0

DLS

KPM

LBL

LBU

ŁDZ

MAZ

MŁP

OPL

PDL

PKR

POM

SLK

SWK

WKP

WM

ZZPM

Zadanie nr 3, związane ze znajomością pauz i umieszczeniu ich w przebiegu

rytmicznym, zostało zrealizowane na wysokim poziomie wykonalności – 80,47 %.

Wynik najbliższy średnie uzyskano w regionie kujawsko-pomorskim /80,5/; najniższy w

regionie dolnośląskim /.72,2; najwyższy w regionie łódzkim /87,0/.

Znajomość pauz

72,2

84,681,1

87,083,5 81,9

74,3

84,7

77,080,2

84,4 85,3

75,0 75,978,880,5

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

90,0

100,0

DLS

KPM

LBL

LBU

ŁDZ

MAZ

MŁP

OPL

PDL

PKR

PO

MSLK

SW

KW

KP

WM

ZZP

M

14

Zadanie nr 4 związane z ustaleniem przebiegu rytmicznego uzyskało najwyższy

wskaźnik wykonalności – 96,48 %.

Wynik najbliższy średniej uzyskano w regionie pomorskim /97,1/; najniższy w regionie

podkarpackim / 91,8/; najwyższy w regionie świętokrzyskim /100,00/.

Przebieg rytmiczny

94,1

95,7

98,4

95,1

99,198,4

97,6

94,3

98,4

91,8

97,5

100

95,6

97,3

95,1

97,1

86

88

90

92

94

96

98

100

102

DLS

KPM

LBL

LBU

ŁDZ

MAZ

MŁP

OPL

PDL

PKR

POM

SLK

SWK

WKP

WM

ZZPM

Zadanie nr 5 związane ze znajomością gam uzyskało bardzo wysoki procent

wykonalności – 95,22.

Wynik najbliższy średniej krajowej uzyskano w regionie dolnośląskim /95,8/; najniższy

w regionie wielkopolskim /90,5/; najwyższy w regionie pomorskim /99/.

Znajomość gam

94,1 93,8

96,1

94,5 94,5

96,7

94,1

98,1

96,2

99,0

96,2

94,1

90,5

98,7 98,6

95,8

86,0

88,0

90,0

92,0

94,0

96,0

98,0

100,0

DLS

KPM

LBL

LBU

ŁDZ

MAZ

MŁP

OPL

PDL

PKR

POM

SLK

SW

KW

KP

WM

ZZP

M

15

Zadanie nr 6, związane ze znajomością triady, uzyskało wskaźnik wykonalności – 79,78

%.

Wynik najbliższy średniej krajowej uzyskano w regionie lubuskim /80,3/; najniższy w

regionie łódzkim /68,6/; najwyższy w regionie warmińsko-mazurskim /88,3/.

Znajomość triady

72,4

81,8

72,768,6

84,3 84,0

75,681,2 83,4

85,882,3

88,2

74,4

88,3

81,380,3

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

90,0

100,0

DLS

KPM

LBL

LBU

ŁDZ

MAZ

MŁP

OPL

PDL

PKR

POM

SLK

SWK

WKP

WM

ZZPM

Zadanie nr 7 polegało na rozwiązywaniu współbrzmień. Uzyskało wynik 65,50 %

wykonalności.

Wynik najbliższy średniej uzyskano w regionie podkarpackim – 65,5; najniższy w

regionie świętokrzyskim /47,1/; najwyższy w podlaskim /73,4/.

Rozwiązywanie współbrzmień

56,3

66,7 65,268,0

63,1

72,869,9

64,4

73,4

58,0

68,1

47,1

62,1 63,7

57,4

65,5

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

DLS

KPM

LBL

LBU

ŁDZ

MAZ

MŁP

OPL

PDL

PKR

POM

SLK

SWK

WKP

WM

ZZPM

16

Kolejne zadania polegały na analizie występujących zjawisk muzycznych w

utworze kameralnym i były oparte w całości na analizie tekstu muzycznego.

W kolejności zadanie 8, polegało na podaniu pełnych nazw /na podstawie używanych w

partyturze skrótów/ występujących w utworze instrumentów.

Wynik najbliższy średniej – 78,79 % uzyskano w regionie podlaskim /78,7/; najniższy w

regionie opolskim /69,3/, najwyższy w regionie świętokrzyskim /92,2/.

Nazwy instrumentów

74,278,1

74,1

86,1 83,780,5 81,4

69,3

81,9

71,7

83,4

92,2

72,2

84,9

71,978,7

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

90,0

100,0

DLS

KPM

LBL

LBU

ŁDZ

MAZ

MŁP

OPL

PDL

PKR

POM

SLK

SW

KW

KP

WM

ZZP

M

Zadanie 9 polegało na określeniu nazw kluczy występujących w partyturze i uzyskało

bardzo wysoki wskaźnik wykonalności – 89,77 %. Wynik najbliższy średniej uzyskano

w regionie wielkopolskim /89,9/; najwyższy w regionie warmińsko-mazurskim /96,6/,

najniższy w regionie pomorskim /72,8/.

Klucze muzyczne

91,8 94,5 92,088,3

92,7 90,4 88,4 88,9 92,184,9

72,8

91,0 88,2

96,6

86,389,9

0,0

20,0

40,0

60,0

80,0

100,0

120,0

DLS

KPM

LBL

LBU

ŁDZ

MAZ

MŁP

OPL

PDL

PKR

POM

SLK

SW

KW

KP

WM

ZZP

M

17

W utworze muzycznym pojawiło się kilka włoskich określeń. Zadanie testowe nr

10 polegało na ich przetłumaczeniu na język polski. Zadanie to uzyskało jeden z

najniższych wskaźników procentowych – 56,84.

Wynik najbliższy średniej uzyskano w regionie śląskim /56,9/; najwyższy w regionie

podlaskim /72,5/; najniższy w regionie świętokrzyskim /33,1/.

Znajomość określeń

58,8

46,1

55,451,9

47,0

63,4 63,3

52,1

72,5

64,7

45,2

33,1

52,0

41,8

58,156,9

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

DLS

KPM

LBL

LBU

ŁDZ

MAZ

MŁP

OPL

PDL

PKR

POM

SLK

SWK

WKP

WM

ZZPM

W Zadaniu 11 należało określić skale występujące w utworze. Zadanie to uzyskało

najniższy wskaźnik wykonalności w całym teście – 39,26 %.

Wyniki najbliższe średniej uzyskano w regionach: śląskim /42,3/ oraz lubelskim /36,2/;

najwyższy w regionie podlaskim /61,2; najniższy w regionie pomorskim /24,6/.

Znajomość skal

30,3

43,648,4

42,545,4

34,0 35,1

61,2

31,6

24,629,4

35,1

51,9

36,842,3

36,2

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

DLS

KPM

LBL

LBU

ŁDZ

MAZ

MŁP

OPL

PDL

PKR

POM

SLKSW

KW

KP

WM

ZZPM

18

Zadanie 12 polegało na podaniu występujących w utworze rodzajów artykulacji i

uzyskało 68,37 % wykonalności.

Wynik najbliższy średniej uzyskano w regionie kujawsko-pomorskim /68,3/; najwyższy

w regionie podlaskim /73,8/; najniższy w regionie warmińsko-mazurskim /56,4/.

Rodzaje artykulacji

67,671,5 73,3

65,1 64,868,1

71,073,8

68,764,8

73,5

66,2 66,8

56,4

67,468,3

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

DLS

KPM

LBL

LBU

ŁDZ

MAZ

MŁP

OPL

PDL

PKR

POM

SLK

SW

KW

KP

WM

ZZP

M

Zadanie 13 polegało na podaniu rozmiarów interwałów pomiędzy dźwiękami partii

różnych instrumentów i uzyskało wynik wykonalności – 58,99 %.

Wynik najbliższy średniej uzyskano w regionie lubelskim /58,1/; najwyższy w regionie

lubuskim /76,0/; najniższy w regionie dolnośląskim /46,0/.

Interwały

46,0

60,2

76,0

58,0 59,8 58,0

69,5

62,8

46,4

63,7

71,1

62,8

50,9

75,7

57,558,1

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

DLS

KPM

LBL

LBU

ŁDZ

MAZ

MŁP

OPL

PDL

PKR

PO

MSLK

SW

KW

KP

WM

ZZP

M

19

Zadanie 14 polegało na określeniu wybranych trójdźwięków i uzyskało 63,13 procent

wykonalności.

Wynik najbliższy średniej uzyskano w regionie pomorskim /61,5/; najwyższy w regionie

łódzkim /71,3/; najniższy w regionach: dolnośląskim /52,3/ i lubelskim /52,9/.

Trójdźwięki

52,354,7 52,9

69,4 71,367,7 65,6

68,1 70,0

60,7

70,665,4

54,258,7

69,1

61,5

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

DLS

KPM

LBL

LBU

ŁDZ

MAZ

MŁP

OPL

PDL

PKR

POM

SLK

SW

KW

KP

WM

ZZP

M

Ostatnie – 15 Zadanie – polegało na nazwaniu i rozpisaniu wykonania występujących w

utworze ozdobników. Uzyskało 63,32 % wykonalności.

Wynik najbliższy średniej uzyskano w regionie małopolskim /64,2/; najwyższy w

regionie śląskim /73,9/; najniższy w regionie pomorskim /49,8/.

Ozdobniki

62,157,4

64,661,2

57,8

66,3

55,9

66,5

60,7

49,8

73,9

53,3

60,6 61,058,1

64,2

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

DLS

KPM

LBL

LBU

ŁDZ

MAZ

MŁP

OPL

PDL

PKR

POM

SLK

SW

KW

KP

WM

ZZP

M

20

5. rozpiętość wynikowa zadań.

W badaniach zaobserwowano bardzo dużą rozpiętość wyników poziomu

realizacji podstawy programowej w poszczególnych zadaniach testowych.

Największą rozpiętość wykazują zadania:

Nr 14 - określenie trójdźwięków - 98 %

Nr 11 – znajomość skal - 89 %

Najniższą rozpiętość obserwujemy w zadaniach:

Nr 4 - przebieg rytmiczny - 32 %

Nr 5 - znajomość gam - 40 %

Należy zwrócić uwagę na fakt, że wszystkie przedziały wykonania poszczególnych zadań

mieszczą się w średniej ogólnopolskiej – 71,49 %.

rozpiętość zadań

10

3633

68

60

2428 26

58

11

0

17

22

1

17

75

100 100 100 100

89

100

93

100 100

98

100 100 10098

0

20

40

60

80

100

120

elem

enty

dzieł

a

tran

spozy

cja

pauzy

przeb

ieg r

ytm

iczn

y

gamy

tria

da

rozw

iązy

wan

ie a

kord

ów

nazwy

inst

rum

entó

w

klucz

e m

uzycz

ne

okreś

lenia

wło

skie

skal

e

rodza

je a

rtyk

ulacj

i

inte

rwał

y

trójd

źwię

ki

ozdobnik

i

21

6. wyniki w typach szkół

Przeanalizowano wyniki testowe w poszczególnych typach szkół muzycznych II

stopnia.

Poniższy wykres pokazuje średnie procentowe dla PSM II st. i OSM II st.

Różnica wynosi 3,4 punktów procentowych.

72,4

69,0

67,0

68,0

69,0

70,0

71,0

72,0

73,0

PSM II st. OSM

Średnie w typach szkół

22

Literatura Muzyczna

a/ Narzędzie badawcze - test

Przedmiot Literatura Muzyczna zgodnie z Ustawą obliguje do nauczania w

ramach przedmiotu następujących treści:

1. Utwory reprezentatywne dla:

1) Kolejnych epok

2) Czołowych kompozytorów

3) Głównych form, gatunków i stylów muzycznych.

2. Elementy muzyczne, faktury muzyczne, elementy i sposoby kształtowania

formy muzycznej.

3. Instrumenty muzyczne, głosy ludzkie, rodzaje zespołów muzycznych i ich

zastosowanie w praktyce wykonawczej różnych epok.

4. Cechy polskiej muzyki ludowej. Muzyka ludowa w twórczości artystycznej.

5. Funkcje muzyki.

6. Chronologia dziejów muzyki.

Sprawdzenie osiągnięć uczniów w zakresie realizacji powyższych treści /poza pkt. 5 –

Funkcje muzyki/ ma odzwierciedlenie w teście. Ilustruje to poniższa tabela:

Podstawa Programowa (Dziennik

Ustaw nr 138)

Zadania testowe

1. Znajomość i rozpoznawanie

wybranych utworów muzycznych,

określanie ich przynależności do

stylu i epoki historycznej.

Zad. 3. Podaj nazwy utworów i ich

kompozytorów.

Zad. 6. W których wiekach

skomponowano utwory?

2. Umiejętność rozpoznawania i

określania:

1) Elementów muzyki, faktury,

środków wyrazu, sposobów

kształtowania dzieła muzycznego,

2) Charakterystycznych cech

podstawowych form i gatunków

Zad. 4. Nazwij formę i fakturę utworu.

Zad. 10. W którym wieku powstały

gatunki /formy muzyczne/?

23

muzyki wokalnej,

instrumentalnej i wokalno-

instrumentalnej,

3) Aparatu wykonawczego.

3. Znajomość i rozpoznawanie

instrumentów muzycznych.

Zad. 1. Wymień wszystkie instrumenty

wykonujące ten utwór.

Zad. 7. Z jakiego regionu Polski pochodzi

ten utwór? Podaj dodatkowo skład kapeli.

Zad. 8. Jak brzmi nazwa tego

instrumentu?

4. Przyswojenie podstawowych

wiadomości o pieśniach, tańcach,

instrumentach i zespołach,

zwyczajach i obrzędach w polskiej

kulturze ludowej oraz stylizacjach

muzyki ludowej w twórczości

artystycznej.

Zad. 2. Jaki to taniec?

Zad. 7. Z jakiego regionu Polski pochodzi

ten utwór? Podaj skład kapeli.

Zad. 8. Jak brzmi nazwa tego

instrumentu?

Zad. 9. Z jakiego regionu Polski pochodzi

ten utwór?

5. Znajomość chronologii dziejów

muzyki. Umiejętność określania

charakterystycznych cech stylu

historycznego.

Zad. 5. Z jakiej epoki historycznej

pochodzi ten utwór? Podaj epokę

poprzedzającą oraz następującą po niej.

Zad. 6. W których wiekach

skomponowano utwory?

Zad. 10. W którym wieku powstały

gatunki /formy/ muzyczne ?

24

b/ Wyniki Testu.

1. średnie regionalne

Średni poziom wykonania zadań testowych z Literatury Muzycznej wynosi w Polsce

57,34 %. Na poniższym wykresie pokazano średni poziom wykonania testu w poszczególnych

regionach Polski.

Wynik najbliższy średniej uzyskano w regionie małopolskim /57,0/; najwyższy w

regionie podlaskim /69,8/; najniższy w opolskim /52,3/.

L i t e r a t u r a m u z y c z n a - ś r e d n i e r e g i o n a l n e

5 5 , 3

5 5 , 6

5 6 , 9

5 5 , 2

5 5 , 2

5 9 , 0

5 2 , 3

6 9 , 8

6 2 , 0

5 9 , 5

5 4 , 5

5 9 , 2

5 4 , 5

6 1 , 1

5 9 , 6

5 7 , 0

0 , 0 1 0 , 0 2 0 , 0 3 0 , 0 4 0 , 0 5 0 , 0 6 0 , 0 7 0 , 0 8 0 , 0

D L S

K P M

L B L

L B U

Ł D Z

M A Z

M Ł P

O P L

P D L

P K R

P O M

S L K

S W K

W K P

W M Z

Z P M

25

2. tabela różnic regionalnych

Wyniki uzyskane przez szkoły w poszczególnych regionach są bardzo

zróżnicowane. Średnia różnica wynosi 25,5 punktów procentowych.

Zróżnicowanie w poszczególnych regionach wynosi:

Region: Szkoła z wynikiem

Najniższym

Szkoła z wynikiem

najwyższym Różnica:

Dolnośląskie 34,83 65,05

30,22

Kujawsko-Pomorskie 46,75 63,58

16,83

Lubelskie 51,13 61,56

10,43

Lubuskie 46,67 67,39

20,72

Łódzkie 42,83 71,31

28,48

Mazowieckie 47,25 76,13

28,88

Małopolskie 45,59 64,45

18,86

Opolskie 46,92 57,76

10,84

Podlaskie 56,73 94,56

37,83

Podkarpackie 48,44 73,92

25,48

Pomorskie 47,56 68,56

21,00

Śląskie 40,24 73,81

33,57

Świętokrzyskie 59,18 59,18

0,00

Wielkopolskie 24,32 82,19

57,87

Warmińsko-Mazurskie 46,14 76,15

30,01

Zachodnio-Pomorskie 51,94 78,07

26,13

26

3. średnie zadań testowych.

W tabeli nr 3, w podsumowaniu kolumn, oraz na poniższym wykresie,

przedstawiono średni poziom /średnie arytmetyczne proste/ realizacji poszczególnych

zadań testowych.

Najwyższy wskaźnik uzyskały zadania związane ze znajomością epok

historycznych /83,7/ oraz umiejętnością wysłyszenia środków wykonawczych w utworze

/82,8/.

Wskaźnik najniższy osiągnęły zadania związane z muzycznym folklorem:

nazwania, na podstawie prezentacji brzmieniowej, instrumentu ludowego /11,1/ oraz

regionu z którego przykład muzyczny pochodzi /21,5/.

średnie zadań testowych

82,8

72,4

28,4

77,0

83,7

77,6

42,7

11,1

21,5

76,1

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

90,0

wym

ień

inst

rum

enty

tani

ec

utwor

y i k

ompo

zyto

rzy

form

a i f

aktu

ra

epok

a hist

oryc

zna

wiek ut

wor

ów

regi

on, s

kład

kap

eli

nazw

a inst

rum

entu

regi

on

wiek po

wstan

ia fo

rmy

27

4. wyniki kolejnych zadań.

Zadanie nr 1 polegało na podaniu składu wykonawczego prezentowanego utworu

(fragment utworu współczesnego na flet, obój, fagot i klawesyn)

Wynik najbliższy średniej /82,8/ uzyskano w regionie lubuskim /83,2/; najwyższy w

regionie świętokrzyskim /88,2/; najniższą w regionie warmińsko-mazurskim /72,5/.

W y m i e ń i n s t r u m e n t y

8 5 , 8

8 6 , 4

8 2 , 2

7 7 , 2

8 5 , 7

8 5 , 5

8 1 , 2

8 7 , 0

8 2 , 1

7 4 , 0

8 5 , 8

8 8 , 2

7 7 , 6

7 2 , 5

7 8 , 6

8 3 , 2

0 , 0 2 0 , 0 4 0 , 0 6 0 , 0 8 0 , 0 1 0 0 , 0

D L S

K P M

L B L

L B U

Ł D Z

M A Z

M Ł P

O P L

P D L

P K R

P O M

S L K

S W K

W K P

W M Z

Z P M

28

Zadanie nr 2 polegało na rozpoznaniu tańca. (E.Piazzolla – Tango).

Wynik najbliższy średniej /72,44/ uzyskano w regionie zachodnio-pomorskim /73,1/;

najwyższy w regionie podlaskim 93,4/; najniższy w regionie śląskim /55,9/.

T a n i e c

8 0 , 2

7 8 , 5

7 5 , 4

5 9 , 9

7 8 , 2

6 3 , 5

7 9 , 1

7 5 , 6

9 3 , 4

8 8 , 8

7 3 , 3

5 5 , 9

8 8 , 2

6 9 , 7

7 4 , 0

7 3 , 1

0 , 0 2 0 , 0 4 0 , 0 6 0 , 0 8 0 , 0 1 0 0 , 0

D L S

K P M

L B L

L B U

Ł D Z

M A Z

M Ł P

O P L

P D L

P K R

P O M

S L K

S W K

W K P

W M Z

Z P M

29

Zadanie nr 3 polegało na podaniu prezentowanych nazw utworów oraz ich

kompozytorów. (Orlando di Lasso – Matona mia cara; Ludwig van Beethoven – V

Symfonia /cz.III/).

Zostało zrealizowane na bardzo niskim poziomie – 28,42 %, co odpowiada 7 punktom w

systemie punktowym 0-25, oraz ocenie 1 + /w skali ocen 1-6/.

Wynik najbliższy średniej uzyskano w regionie łódzkim /29,1/; najwyższy w regionie

warmińsko-mazurskim /44,5/; najniższy w regionie lubuskim /14,1/.

U t w o r y i k o m p o z y t o r z y

2 4 , 2

3 3 , 8

2 9 , 9

1 4 , 1

3 0 , 0

1 8 , 2

4 1 , 7

3 7 , 1

3 9 , 8

3 8 , 0

1 9 , 7

4 2 , 6

2 9 , 3

4 4 , 5

2 3 , 1

2 9 , 1

0 , 0 1 0 , 0 2 0 , 0 3 0 , 0 4 0 , 0 5 0 , 0

D L S

K P M

L B L

L B U

Ł D Z

M A Z

M Ł P

O P L

P D L

P K R

P O M

S L K

S W K

W K P

W M Z

Z P M

30

Zadanie nr 4 polegało na określeniu formy i faktury prezentowanego utworu

(J.S.Bach – Fuga D z I tomu DWK – fuga; polifonia).

Zostało zrealizowane na wysokim poziomie wykonalności /76,96 %/.

Wynik najbliższy średniej uzyskano w regionie lubuskim /76,6/; najwyższy w regionie

podlaskim /86,2/; najniższy w regionie opolskim /57,0/.

F o r m a i F a k t u r a

7 4 , 6

7 4 , 1

8 4 , 5

7 4 , 5

7 9 , 9

6 9 , 3

5 7 , 0

8 6 , 2

8 2 , 8

6 4 , 7

8 4 , 9

6 7 , 6

6 6 , 3

7 1 , 0

8 4 , 8

7 6 , 6

0 , 0 2 0 , 0 4 0 , 0 6 0 , 0 8 0 , 0 1 0 0 , 0

D L S

K P M

L B L

L B U

Ł D Z

M A Z

M Ł P

O P L

P D L

P K R

P O M

S L K

S W K

W K P

W M Z

Z P M

31

Zadanie nr 5 zostało zrealizowane na najwyższym poziomie ze wszystkich zadań

testowych /83,65 %/ i polegało na określeniu epoki historycznej z której pochodzi

prezentowany utwór. (J.Haydn – Symfonia – klasycyzm).

Dodatkowym zadaniem było podanie nazw głównych epok: poprzedzającej i

następującej po niej. (barok; romantyzm)

Wynik najbliższy średniej uzyskano w regionie łódzkim /83,9/; najwyższy w regionach:

podlaskim /90,4/ i podkarpackim /90,1/; najniższy w regionie opolskim /67,8/.

Epoka historyczna

82,9

76,0

87,8

88,6

89,4

84,2

67,8

90,4

90,1

87,4

82,5

75,0

75,3

87,5

79,9

83,9

0,0 20,0 40,0 60,0 80,0 100,0

DLS

KPM

LBL

LBU

ŁDZ

MAZ

MŁP

OPL

PDL

PKR

POM

SLK

SWK

WKP

WMZ

ZPM

32

Zadanie nr 6 zrealizowano na wysokim poziomie wykonalności – 77,64 %.

Polegało na podaniu wieku w którym skomponowano prezentowane utwory. (F.Chopin

– Mazurek /XIX w./; K.Szymanowski – Słopiewnie /XX w./)

Wynik najbliższy średniej uzyskano w regionie lubuskim /76,7/; najwyższy w regionie

świętokrzyskim /100,00 !!!!!!!!/, najniższy w regionie opolskim /64,3/.

W i e k p o w s t a n i a u t w o r ó w

7 2 , 7

6 9 , 0

7 3 , 0

7 3 , 7

8 3 , 5

8 4 , 9

6 4 , 3

8 9 , 9

8 2 , 9

8 4 , 3

7 5 , 7

1 0 0 , 0

6 9 , 2

8 2 , 0

8 2 , 1

7 6 , 7

0 , 0 2 0 , 0 4 0 , 0 6 0 , 0 8 0 , 0 1 0 0 , 0 1 2 0 , 0

D L S

K P M

L B L

L B U

Ł D Z

M A Z

M Ł P

O P L

P D L

P K R

P O M

S L K

S W K

W K P

W M Z

Z P M

33

Zadanie nr 7 jest pierwszym z zadań dla części podstawy programowej

poświęconej polskiemu folklorowi. Zadania te /nr: 7-9/ zostały zrealizowane na poziomie

zdecydowanie słabym. Dlatego też, dla lepszego poznania obrazu ich realizacji zostały w

załączonych tabelach przedstawione również oddzielnie.

W zadaniu polegającym na podaniu regionu Polski z którego utwór pochodzi;

dodatkowo należało wymienić występujące instrumenty (Polka – kapela krakowska /cl, tr,

vn, bębenek/), wynik najbliższy średniej ogólnopolskiej /42,72/ osiągnięto w regionie

śląskim; najwyższy w regionie warmińsko-mazurskim /60,3/; najniższy w regionie

pomorskim /32,5/.

R e g i o n i s k ł a d k a p e l i

3 5 , 9

4 0 , 8

4 2 , 0

3 8 , 6

3 5 , 7

3 9 , 7

5 2 , 4

3 8 , 1

5 5 , 6

4 6 , 9

3 2 , 5

3 8 , 2

4 5 , 0

6 0 , 3

4 5 , 1

4 2 , 5

0 , 0 1 0 , 0 2 0 , 0 3 0 , 0 4 0 , 0 5 0 , 0 6 0 , 0 7 0 , 0

D L S

K P M

L B L

L B U

Ł D Z

M A Z

M Ł P

O P L

P D L

P K R

P O M

S L K

S W K

W K P

W M Z

Z P M

34

Zadanie nr 8 polegające na rozpoznaniu prezentowanego instrumentu grającego

solo (diabelskie skrzypce) osiągnęło najsłabszy wynik w teście – 11,09 %.

Wynik najbliższy średniej osiągnięto w regionie kujawsko-pomorskim /9,0/; najwyższy

w regionie pomorskim /43,9/; najniższy w regionie świętokrzyskim /0,00 !!!!!/.

N a z w a i n s t r u m e n t u

2 , 9

7 , 9

1 6 , 7

1 5 , 3

5 , 4

2 , 6

1 5 , 9

2 7 , 1

5 , 0

4 3 , 9

7 , 9

0 , 0

1 5 , 2

2 5 , 0

2 4 , 7

9 , 0

0 , 0 1 0 , 0 2 0 , 0 3 0 , 0 4 0 , 0 5 0 , 0

D L S

K P M

L B L

L B U

Ł D Z

M A Z

M Ł P

O P L

P D L

P K R

P O M

S L K

S W K

W K P

W M Z

Z P M

35

Zadanie nr 9 polegało na podaniu regionu Polski z którego utwór pochodzi

(Kurpie) i zostało zrealizowane na poziomie 21,52 %.

Wynik najbliższy średniej uzyskano w regionie zachodniopomorskim /19,5/; najwyższy

w regionie podlaskim /47,9/; najniższy w regionie lubelskim /8,5/.

Region

17,1

21,4

8,5

23,5

12,9

31,5

20,1

9,2

47,9

26,1

20,4

14,3

11,8

22,8

33,0

19,5

0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0

DLS

KPM

LBL

LBU

ŁDZ

MAZ

MŁP

OPL

PDL

PKR

POM

SLK

SWK

WKP

WMZ

ZPM

36

Zadanie nr 10 polegało na wypełnieniu tabeli w której należało połączyć formę

/gatunek/ muzyczny z wiekiem jego powstania:

Forma /gatunek muzyczny/ Wiek:

chorał gregoriański VIII

Msza wielogłosowa XII

Koncert solowy XVII

Symfonia XVIII

Poemat symfoniczny XIX

Wynik najbliższy średniej /76,11/ uzyskano rozpiętość regionie śląskim /76,0/; najwyższy

w regionie zachodnio-pomorskim /85,2/; najniższy w regionie warmińsko-mazurskim

/61,6/.

Wiek powstania formy /gatunku/

76,9

80,2

77,4

73,8

71,9

81,0

73,7

72,7

83,7

75,4

76,9

80,0

74,6

61,6

85,2

76,0

0,0 20,0 40,0 60,0 80,0 100,0

DLS

KPM

LBL

LBU

ŁDZ

MAZ

MŁP

OPL

PDL

PKR

POM

SLK

SWK

WKP

WMZ

ZPM

37

5. rozpiętość wynikowa zadań.

W badaniach zaobserwowano bardzo dużą rozpiętość wyników poziomu

realizacji podstawy programowej w poszczególnych szkołach i zadaniach testowych.

Największą /100 %/ rozpiętość wykazują zadania:

Nr 2 – rozpoznaj taniec

Nr 3 – utwory i ich kompozytorzy

Nr 8 – rozpoznaj instrument /diabelskie skrzypce/

Nr 9 – rozpoznaj region

Najniższą rozpiętość wykazują zadania:

Nr 1 – podaj skład wykonawczy utworu – 47 %

Nr 10 – podaj wiek powstania formy /gatunku/ - 58 %.

Należy zwrócić uwagę na fakt, że wszystkie przedziały wykonania poszczególnych zadań

mieszczą się w średniej ogólnopolskiej – 57,34 %

rozpiętość zadań

53

0 0

25

10

35

25

0 0

42

100 100 100 100 100 10094

100 100 100

0

20

40

60

80

100

120

wym

ień in

stru

men

ty

tanie

c

utwory

i ko

mpozy

torz

y

form

a i f

aktu

ra

epoka

his

tory

czna

wie

k utw

orów

regio

n, skł

ad k

apel

i

nazwa

inst

rum

entu

regio

n

wie

k pow

stan

ia fo

rmy

38

6. wyniki w typach szkół.

Przeanalizowano wyniki testowe w poszczególnych typach szkół muzycznych II

stopnia.

Poniższy wykres pokazuje średnie procentowe dla PSM II st. i OSM II st.

Różnica wynosi 4,1 punkta procentowego.

5 8 , 4

5 4 , 5

5 2 , 0

5 3 , 0

5 4 , 0

5 5 , 0

5 6 , 0

5 7 , 0

5 8 , 0

5 9 , 0

P S M I I s t . O S M

Ś r e d n i e w t y p a c h s z k ó ł