ÇEVRE YÖNETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ÖLÇÜM VE DENETİM DAİRESİ BAŞKANLIĞI ÇEVRE REFERANS LABORATUVARI

Haymana Yolu 5. km Gölbaşı/AnkaraHaymana Yolu 5. km Gölbaşı/Ankara Tel : 0 312 498 21 50 – 60 / 1232 Faks : 0 312 498 21 66 Email: [email protected]

Okan ÜRÜNOkan ÜRÜNBiyologBiyolog

mailto:[email protected]

2

3

Debi (m3/gün)Debi (m3/gün) Endüstriyel atık sular için iç Endüstriyel atık sular için iç izlemeye esas numune alma izlemeye esas numune alma

sıklığı**sıklığı**

İl Çevre ve Orman Müdürlüğü İl Çevre ve Orman Müdürlüğü tarafından denetime esas tarafından denetime esas asgari numune alma sıklığıasgari numune alma sıklığı

≤ ≤ 5050 Dört ayda birDört ayda bir Yılda birYılda bir

51-20051-200 İki ayda birİki ayda bir Altı Ayda birAltı Ayda bir

201-1000201-1000 Ayda birAyda bir Dört Ayda birDört Ayda bir

1001-100001001-10000 Onbeş günde birOnbeş günde bir Üç Ayda birÜç Ayda bir

> 10000> 10000 Haftada ikiHaftada iki İki Ayda birİki Ayda bir

Tablo 1: Debiye göre numune alma sıklığıTablo 1: Debiye göre numune alma sıklığı1.a.ENDÜSTRİYEL NİTELİKLİ ATIKSULAR İÇİN NUMUNE ALMA SIKLIĞI*1.a.ENDÜSTRİYEL NİTELİKLİ ATIKSULAR İÇİN NUMUNE ALMA SIKLIĞI*

4

Kentsel-Evsel Kentsel-Evsel Debi E.N. Debi E.N.

(Eşdeğer Nüfus)(Eşdeğer Nüfus)

Kentsel – Evsel atıksular için iç Kentsel – Evsel atıksular için iç izlemeye esas numune alma izlemeye esas numune alma

sıklığı sıklığı

İl Çevre ve Orman Müdürlüğü İl Çevre ve Orman Müdürlüğü tarafından denetime esas tarafından denetime esas asgari numune alma sıklığıasgari numune alma sıklığı

2000-99992000-9999 Ayda bir***Ayda bir*** Yılda birYılda bir

10000-4999910000-49999 Ayda birAyda bir Üç Ayda birÜç Ayda bir

50000-9999950000-99999 15 günde bir15 günde bir İki Ayda Birİki Ayda Bir

≥≥100000100000 Haftada iki Haftada iki Ayda BirAyda Bir

Tablo 1: Debiye göre numune alma sıklığıTablo 1: Debiye göre numune alma sıklığı1.b.KENTSEL –EVSEL NİTELİKLİ ATIKSULAR İÇİN NUMUNE ALMA SIKLIĞI1.b.KENTSEL –EVSEL NİTELİKLİ ATIKSULAR İÇİN NUMUNE ALMA SIKLIĞI

5

Günlük atık su debisi 10000 mGünlük atık su debisi 10000 m33/gün üzerinde olan Arıtma /gün üzerinde olan Arıtma tesislerinin çıkışlarına; tesislerinin çıkışlarına; 1) GPRS modem veya buna benzer uzaktan izleme özelliği olan 1) GPRS modem veya buna benzer uzaktan izleme özelliği olan cihazlar konulması, cihazlar konulması, 2) Cihazın hafızası olmalı ve en az 1 aylık ölçümleri hafızasında 2) Cihazın hafızası olmalı ve en az 1 aylık ölçümleri hafızasında saklayabilmeli ve bu cihazlar Bakanlık VPN ağına bağlanabilecek saklayabilmeli ve bu cihazlar Bakanlık VPN ağına bağlanabilecek yapıda olması,yapıda olması,3) Bu cihazlara debi, pH, Sıcaklık, TOC, Oksijen, İletkenlik ve 3) Bu cihazlara debi, pH, Sıcaklık, TOC, Oksijen, İletkenlik ve Renk sensorları bağlanarak online olarak izlenme sağlanması,Renk sensorları bağlanarak online olarak izlenme sağlanması,4) İşletmeci, elde edilen verilerin Bakanlık veri toplama 4) İşletmeci, elde edilen verilerin Bakanlık veri toplama merkezinde toplanması için gereklilikleri yerine getirmesi,merkezinde toplanması için gereklilikleri yerine getirmesi,gerekir. gerekir.

Günlük atık su debisi 10000 mGünlük atık su debisi 10000 m33/gün üzerinde olan Arıtma /gün üzerinde olan Arıtma tesislerinin çıkışlarına; tesislerinin çıkışlarına; 1) GPRS modem veya buna benzer uzaktan izleme özelliği olan 1) GPRS modem veya buna benzer uzaktan izleme özelliği olan cihazlar konulması, cihazlar konulması, 2) Cihazın hafızası olmalı ve en az 1 aylık ölçümleri hafızasında 2) Cihazın hafızası olmalı ve en az 1 aylık ölçümleri hafızasında saklayabilmeli ve bu cihazlar Bakanlık VPN ağına bağlanabilecek saklayabilmeli ve bu cihazlar Bakanlık VPN ağına bağlanabilecek yapıda olması,yapıda olması,3) Bu cihazlara debi, pH, Sıcaklık, TOC, Oksijen, İletkenlik ve 3) Bu cihazlara debi, pH, Sıcaklık, TOC, Oksijen, İletkenlik ve Renk sensorları bağlanarak online olarak izlenme sağlanması,Renk sensorları bağlanarak online olarak izlenme sağlanması,4) İşletmeci, elde edilen verilerin Bakanlık veri toplama 4) İşletmeci, elde edilen verilerin Bakanlık veri toplama merkezinde toplanması için gereklilikleri yerine getirmesi,merkezinde toplanması için gereklilikleri yerine getirmesi,gerekir. gerekir.

Numune alma ve analiz metotları tebliğine göreNumune alma ve analiz metotları tebliğine göreNumune alma ve analiz metotları tebliğine göreNumune alma ve analiz metotları tebliğine göre

6

İç izleme yapmak amacıyla Bakanlığımızdan yetki alan fabrika, tesis ve İç izleme yapmak amacıyla Bakanlığımızdan yetki alan fabrika, tesis ve işletme laboratuvarları iç izlemeye konu parametreler için işletme laboratuvarları iç izlemeye konu parametreler için 4 ayda bir diğer 4 ayda bir diğer yetkili laboratuarlarda doğrulama analizleri yetkili laboratuarlarda doğrulama analizleri yaptırmak zorundadır. yaptırmak zorundadır. Doğrulama analizleri numunelerinin İl Çevre ve Orman Müdürlüğü personeli Doğrulama analizleri numunelerinin İl Çevre ve Orman Müdürlüğü personeli gözetiminde alınması zorunludur. Doğrulama analiz sonuçları, ilgili İl Çevre ve gözetiminde alınması zorunludur. Doğrulama analiz sonuçları, ilgili İl Çevre ve Orman Müdürlüklerine ibraz edilir. Orman Müdürlüklerine ibraz edilir. (8) İç izleme yapan yetkili diğer laboratuvarlar iç izleme amacıyla başka (8) İç izleme yapan yetkili diğer laboratuvarlar iç izleme amacıyla başka fabrika ve işletme bünyesinde kurulmuş olan laboratuvarlarda doğrulama fabrika ve işletme bünyesinde kurulmuş olan laboratuvarlarda doğrulama analizleri yapamazlar.analizleri yapamazlar.(9) İç izleme, denetim ve çevresel izinlere ait numune alacak laboratuvarlar (9) İç izleme, denetim ve çevresel izinlere ait numune alacak laboratuvarlar numune alma yetkisi de almak zorundadır. numune alma yetkisi de almak zorundadır. (10) Çevre Ölçüm ve Analizleri Ön Yeterlilik/Yeterlik Belgesine sahip (10) Çevre Ölçüm ve Analizleri Ön Yeterlilik/Yeterlik Belgesine sahip laboratuarlarda numune alma yetkisi laboratuarın, Bakanlık tarafından laboratuarlarda numune alma yetkisi laboratuarın, Bakanlık tarafından düzenlenen düzenlenen numune alma eğitimine katılan ve sertifika alan numune alma eğitimine katılan ve sertifika alan ilgili personeline ilgili personeline verilecektir. verilecektir.

İç izleme yapmak amacıyla Bakanlığımızdan yetki alan fabrika, tesis ve İç izleme yapmak amacıyla Bakanlığımızdan yetki alan fabrika, tesis ve işletme laboratuvarları iç izlemeye konu parametreler için işletme laboratuvarları iç izlemeye konu parametreler için 4 ayda bir diğer 4 ayda bir diğer yetkili laboratuarlarda doğrulama analizleri yetkili laboratuarlarda doğrulama analizleri yaptırmak zorundadır. yaptırmak zorundadır. Doğrulama analizleri numunelerinin İl Çevre ve Orman Müdürlüğü personeli Doğrulama analizleri numunelerinin İl Çevre ve Orman Müdürlüğü personeli gözetiminde alınması zorunludur. Doğrulama analiz sonuçları, ilgili İl Çevre ve gözetiminde alınması zorunludur. Doğrulama analiz sonuçları, ilgili İl Çevre ve Orman Müdürlüklerine ibraz edilir. Orman Müdürlüklerine ibraz edilir. (8) İç izleme yapan yetkili diğer laboratuvarlar iç izleme amacıyla başka (8) İç izleme yapan yetkili diğer laboratuvarlar iç izleme amacıyla başka fabrika ve işletme bünyesinde kurulmuş olan laboratuvarlarda doğrulama fabrika ve işletme bünyesinde kurulmuş olan laboratuvarlarda doğrulama analizleri yapamazlar.analizleri yapamazlar.(9) İç izleme, denetim ve çevresel izinlere ait numune alacak laboratuvarlar (9) İç izleme, denetim ve çevresel izinlere ait numune alacak laboratuvarlar numune alma yetkisi de almak zorundadır. numune alma yetkisi de almak zorundadır. (10) Çevre Ölçüm ve Analizleri Ön Yeterlilik/Yeterlik Belgesine sahip (10) Çevre Ölçüm ve Analizleri Ön Yeterlilik/Yeterlik Belgesine sahip laboratuarlarda numune alma yetkisi laboratuarın, Bakanlık tarafından laboratuarlarda numune alma yetkisi laboratuarın, Bakanlık tarafından düzenlenen düzenlenen numune alma eğitimine katılan ve sertifika alan numune alma eğitimine katılan ve sertifika alan ilgili personeline ilgili personeline verilecektir. verilecektir.


7

11) 11) İl Çevre ve Orman Müdürlüğü personeli yerinde ölçülmesi İl Çevre ve Orman Müdürlüğü personeli yerinde ölçülmesi gereken parametreleri ölçmeye yetkilidirgereken parametreleri ölçmeye yetkilidir..(12) (12) Denetim, doğrulama ve çevresel izinler için gerekli Denetim, doğrulama ve çevresel izinler için gerekli numunelerin İl Çevre ve Orman Müdürlüğü personeli numunelerin İl Çevre ve Orman Müdürlüğü personeli gözetiminde alınması zorunludurgözetiminde alınması zorunludur. . (13) İç izlemede alınan numunenin uygun çıkmaması (13) İç izlemede alınan numunenin uygun çıkmaması durumunda İl Çevre ve Orman Müdürlüğüne bilgi verilir ve durumunda İl Çevre ve Orman Müdürlüğüne bilgi verilir ve numune alma tarihini takip eden on iş günü içerisinde iki numune alma tarihini takip eden on iş günü içerisinde iki numune daha alınarak, üç analiz sonucunun ortalaması alınırnumune daha alınarak, üç analiz sonucunun ortalaması alınır. . Ortalamanın standartları sağlaması halinde cezai işlem Ortalamanın standartları sağlaması halinde cezai işlem uygulanmazuygulanmaz.

11) 11) İl Çevre ve Orman Müdürlüğü personeli yerinde ölçülmesi İl Çevre ve Orman Müdürlüğü personeli yerinde ölçülmesi gereken parametreleri ölçmeye yetkilidirgereken parametreleri ölçmeye yetkilidir..(12) (12) Denetim, doğrulama ve çevresel izinler için gerekli Denetim, doğrulama ve çevresel izinler için gerekli numunelerin İl Çevre ve Orman Müdürlüğü personeli numunelerin İl Çevre ve Orman Müdürlüğü personeli gözetiminde alınması zorunludurgözetiminde alınması zorunludur. . (13) İç izlemede alınan numunenin uygun çıkmaması (13) İç izlemede alınan numunenin uygun çıkmaması durumunda İl Çevre ve Orman Müdürlüğüne bilgi verilir ve durumunda İl Çevre ve Orman Müdürlüğüne bilgi verilir ve numune alma tarihini takip eden on iş günü içerisinde iki numune alma tarihini takip eden on iş günü içerisinde iki numune daha alınarak, üç analiz sonucunun ortalaması alınırnumune daha alınarak, üç analiz sonucunun ortalaması alınır. . Ortalamanın standartları sağlaması halinde cezai işlem Ortalamanın standartları sağlaması halinde cezai işlem uygulanmazuygulanmaz.


8

Su numuneleri genel olarak Su numuneleri genel olarak anlık yada kompozit anlık yada kompozit örnekleme ile alınır;örnekleme ile alınır;

Su numuneleri genel olarak Su numuneleri genel olarak anlık yada kompozit anlık yada kompozit örnekleme ile alınır;örnekleme ile alınır;

Belirli bir zamanda ve belirli bir Belirli bir zamanda ve belirli bir noktadan alınacak olan anlık su noktadan alınacak olan anlık su numunesi sadece o yeri ve o numunesi sadece o yeri ve o zamanı temsil eder. Bileşimi zamanı temsil eder. Bileşimi zaman ve konum açısından büyük zaman ve konum açısından büyük değişiklik göstermeyen homojen değişiklik göstermeyen homojen su kütleleri (su kütleleri (göl, deniz vb.göl, deniz vb.) anlık ) anlık numune ile temsil edilebilir. numune ile temsil edilebilir.

Belirli bir zamanda ve belirli bir Belirli bir zamanda ve belirli bir noktadan alınacak olan anlık su noktadan alınacak olan anlık su numunesi sadece o yeri ve o numunesi sadece o yeri ve o zamanı temsil eder. Bileşimi zamanı temsil eder. Bileşimi zaman ve konum açısından büyük zaman ve konum açısından büyük değişiklik göstermeyen homojen değişiklik göstermeyen homojen su kütleleri (su kütleleri (göl, deniz vb.göl, deniz vb.) anlık ) anlık numune ile temsil edilebilir. numune ile temsil edilebilir.

a) Anlık Örnekleme:a) Anlık Örnekleme: a) Anlık Örnekleme:a) Anlık Örnekleme:

9

Aynı noktadan belirli zaman Aynı noktadan belirli zaman aralıklarıyla yada farklı aralıklarıyla yada farklı noktalardan aynı anda alınan noktalardan aynı anda alınan numunelerin birleştirilmesi ile numunelerin birleştirilmesi ile yapılan örneklemedir. Aşağıdaki yapılan örneklemedir. Aşağıdaki tabloda zamana bağlı ve noktaya tabloda zamana bağlı ve noktaya bağlı kompozit numune alma bağlı kompozit numune alma yöntemlerinin karşılaştırılması yer yöntemlerinin karşılaştırılması yer almaktadır.almaktadır.

Aynı noktadan belirli zaman Aynı noktadan belirli zaman aralıklarıyla yada farklı aralıklarıyla yada farklı noktalardan aynı anda alınan noktalardan aynı anda alınan numunelerin birleştirilmesi ile numunelerin birleştirilmesi ile yapılan örneklemedir. Aşağıdaki yapılan örneklemedir. Aşağıdaki tabloda zamana bağlı ve noktaya tabloda zamana bağlı ve noktaya bağlı kompozit numune alma bağlı kompozit numune alma yöntemlerinin karşılaştırılması yer yöntemlerinin karşılaştırılması yer almaktadır.almaktadır.

b) Kompozit Örnekleme:b) Kompozit Örnekleme:b) Kompozit Örnekleme:b) Kompozit Örnekleme:

10

Zamana Bağlı Kompozit Zamana Bağlı Kompozit NumuneNumune Noktaya Bağlı Kompozit NumuneNoktaya Bağlı Kompozit Numune

TanımlamaTanımlama••Aynı örnekleme noktasından farklı Aynı örnekleme noktasından farklı zamanlarda toplanan numunelerin zamanlarda toplanan numunelerin karışımını ifade eder.karışımını ifade eder.

••Farklı örnekleme noktalarından aynı anda Farklı örnekleme noktalarından aynı anda toplanan numunelerin karışımını ifade toplanan numunelerin karışımını ifade eder. eder.

Uygulama Uygulama AlanıAlanı

••Genel olarak konsantrasyonun Genel olarak konsantrasyonun zamana bağlı olarak büyük ölçüde zamana bağlı olarak büyük ölçüde değişiklik gösterebildiği deşarjlarda ve değişiklik gösterebildiği deşarjlarda ve akarsularda kullanılır.akarsularda kullanılır.

••Genel olarak konsantrasyonun farklı Genel olarak konsantrasyonun farklı noktalarda değişiklik gösterebildiği göl, noktalarda değişiklik gösterebildiği göl, büyük akarsu vb. su kütlelerinde kullanılır.büyük akarsu vb. su kütlelerinde kullanılır.

Uygulama Uygulama YöntemiYöntemi

••Belirli zaman aralıkları ile 2 veya 24 Belirli zaman aralıkları ile 2 veya 24 saat boyunca aynı noktadan debi ile saat boyunca aynı noktadan debi ile orantılı olarak toplanan numuneler orantılı olarak toplanan numuneler eşit oranlarda birleştirilerek elde eşit oranlarda birleştirilerek elde edilir.edilir.••Söz konusu zaman aralıkları 5 Söz konusu zaman aralıkları 5 dakikadan az yada 1 saatten fazla dakikadan az yada 1 saatten fazla olamaz.olamaz.

••Birbirleri ile komşu olan farklı noktalardan Birbirleri ile komşu olan farklı noktalardan aynı zamanda eşit miktarda alınan aynı zamanda eşit miktarda alınan numunelerin eşit oranlarda karıştırılması ile numunelerin eşit oranlarda karıştırılması ile elde edilir.elde edilir.••Noktalar arasında seçilen mesafe su Noktalar arasında seçilen mesafe su kütlesinin büyüklüğüne ve su kalitesi kütlesinin büyüklüğüne ve su kalitesi değerlendirmesinin niteliğine bağlı olarak değerlendirmesinin niteliğine bağlı olarak seçilir.seçilir.

11

Kompozit numuneler çok sayıda Kompozit numuneler çok sayıda numunenin analizi yerine numunenin analizi yerine ortalama özellikte tek bir ortalama özellikte tek bir numune üzerinde çalışılmasına numune üzerinde çalışılmasına imkan verir.imkan verir.

Kompozit numuneler çok sayıda Kompozit numuneler çok sayıda numunenin analizi yerine numunenin analizi yerine ortalama özellikte tek bir ortalama özellikte tek bir numune üzerinde çalışılmasına numune üzerinde çalışılmasına imkan verir.imkan verir.

Kompozit Örnekleme:Kompozit Örnekleme:Kompozit Örnekleme:Kompozit Örnekleme:

12

Kompozit numunelerde ölçülen Kompozit numunelerde ölçülen parametrelerin değerleri “Su Kirliliği parametrelerin değerleri “Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği”nde 2 saatlik Kontrolü Yönetmeliği”nde 2 saatlik ve 24 saatlik kompozit numuneler ve 24 saatlik kompozit numuneler için verilen standart değerler ile için verilen standart değerler ile mukayese edilir.mukayese edilir.

Kompozit numunelerde ölçülen Kompozit numunelerde ölçülen parametrelerin değerleri “Su Kirliliği parametrelerin değerleri “Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği”nde 2 saatlik Kontrolü Yönetmeliği”nde 2 saatlik ve 24 saatlik kompozit numuneler ve 24 saatlik kompozit numuneler için verilen standart değerler ile için verilen standart değerler ile mukayese edilir.mukayese edilir.

Kompozit Örnekleme:Kompozit Örnekleme:Kompozit Örnekleme:Kompozit Örnekleme:

13

Anlık yada kompozit örnekleme Anlık yada kompozit örnekleme yöntemlerinden hangisinin seçileceği yöntemlerinden hangisinin seçileceği çalışmanın amacı göz önüne alınarak çalışmanın amacı göz önüne alınarak yada yasal mevzuat gerekleri yada yasal mevzuat gerekleri çerçevesinde belirlenir. Aşağıda bazı çerçevesinde belirlenir. Aşağıda bazı temel amaçlara yönelik seçilecek temel amaçlara yönelik seçilecek örnekleme yöntemi ile ilgili bilgi örnekleme yöntemi ile ilgili bilgi verilmiştir.verilmiştir.

Anlık yada kompozit örnekleme Anlık yada kompozit örnekleme yöntemlerinden hangisinin seçileceği yöntemlerinden hangisinin seçileceği çalışmanın amacı göz önüne alınarak çalışmanın amacı göz önüne alınarak yada yasal mevzuat gerekleri yada yasal mevzuat gerekleri çerçevesinde belirlenir. Aşağıda bazı çerçevesinde belirlenir. Aşağıda bazı temel amaçlara yönelik seçilecek temel amaçlara yönelik seçilecek örnekleme yöntemi ile ilgili bilgi örnekleme yöntemi ile ilgili bilgi verilmiştir.verilmiştir.

14

Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği kapsamında Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği kapsamında faaliyet gösteren tesisler atık sularını deşarj faaliyet gösteren tesisler atık sularını deşarj izni ile alıcı ortama verebilirler. Bu kapsamda izni ile alıcı ortama verebilirler. Bu kapsamda tesise ait atık suyun, Su Kirliliği Kontrolü tesise ait atık suyun, Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği tablolarındaki sınır değerleri Yönetmeliği tablolarındaki sınır değerleri sağlaması gerekir. Bu tablolarda uygun sağlaması gerekir. Bu tablolarda uygun örnekleme yöntemi (anlık, 2 saatlik örnekleme yöntemi (anlık, 2 saatlik kompozit, 24 saatlik kompozit) belirtilmiştir.kompozit, 24 saatlik kompozit) belirtilmiştir.

Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği kapsamında Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği kapsamında faaliyet gösteren tesisler atık sularını deşarj faaliyet gösteren tesisler atık sularını deşarj izni ile alıcı ortama verebilirler. Bu kapsamda izni ile alıcı ortama verebilirler. Bu kapsamda tesise ait atık suyun, Su Kirliliği Kontrolü tesise ait atık suyun, Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği tablolarındaki sınır değerleri Yönetmeliği tablolarındaki sınır değerleri sağlaması gerekir. Bu tablolarda uygun sağlaması gerekir. Bu tablolarda uygun örnekleme yöntemi (anlık, 2 saatlik örnekleme yöntemi (anlık, 2 saatlik kompozit, 24 saatlik kompozit) belirtilmiştir.kompozit, 24 saatlik kompozit) belirtilmiştir.

1) Deşarj İzni Gereği Numune Alma:1) Deşarj İzni Gereği Numune Alma:1) Deşarj İzni Gereği Numune Alma:1) Deşarj İzni Gereği Numune Alma:

15

1) Deşarj İzni Gereği Numune Alma:1) Deşarj İzni Gereği Numune Alma:1) Deşarj İzni Gereği Numune Alma:1) Deşarj İzni Gereği Numune Alma:

Örnekleme noktası Örnekleme noktası olarak neresi seçilecek?olarak neresi seçilecek?

Tesise ait atık suyun alıcı Tesise ait atık suyun alıcı ortama desarj hattından ortama desarj hattından örnekleme yapılmalıdır. örnekleme yapılmalıdır. Desarj hattı atık suyun, Desarj hattı atık suyun, tesisten çıktıktan sonra alıcı tesisten çıktıktan sonra alıcı ortama karısma noktasına ortama karısma noktasına kadar olan kesimidir. Bu hat kadar olan kesimidir. Bu hat üzerinde uygun örnekleme üzerinde uygun örnekleme noktası, örnekleme ekibi noktası, örnekleme ekibi tarafından seçilir.tarafından seçilir.

Örnekleme noktası Örnekleme noktası olarak neresi seçilecek?olarak neresi seçilecek?

Tesise ait atık suyun alıcı Tesise ait atık suyun alıcı ortama desarj hattından ortama desarj hattından örnekleme yapılmalıdır. örnekleme yapılmalıdır. Desarj hattı atık suyun, Desarj hattı atık suyun, tesisten çıktıktan sonra alıcı tesisten çıktıktan sonra alıcı ortama karısma noktasına ortama karısma noktasına kadar olan kesimidir. Bu hat kadar olan kesimidir. Bu hat üzerinde uygun örnekleme üzerinde uygun örnekleme noktası, örnekleme ekibi noktası, örnekleme ekibi tarafından seçilir.tarafından seçilir.

16

Kalite sınıfı değerlendirme çalışmaları genel olarak Kalite sınıfı değerlendirme çalışmaları genel olarak Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Tablo 1'de verilen Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Tablo 1'de verilen parametrelerin değerlendirilmesi ile yapılır. Bu parametrelerin değerlendirilmesi ile yapılır. Bu kapsamda yapılacak örnekleme, çalışmanın amacı, kapsamda yapılacak örnekleme, çalışmanın amacı, kapsamı ve ekonomikliği göz önüne alınarak anlık kapsamı ve ekonomikliği göz önüne alınarak anlık yada kompozit olarak yapılabilir. yada kompozit olarak yapılabilir.

Kalite sınıfı değerlendirme çalışmaları genel olarak Kalite sınıfı değerlendirme çalışmaları genel olarak Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Tablo 1'de verilen Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Tablo 1'de verilen parametrelerin değerlendirilmesi ile yapılır. Bu parametrelerin değerlendirilmesi ile yapılır. Bu kapsamda yapılacak örnekleme, çalışmanın amacı, kapsamda yapılacak örnekleme, çalışmanın amacı, kapsamı ve ekonomikliği göz önüne alınarak anlık kapsamı ve ekonomikliği göz önüne alınarak anlık yada kompozit olarak yapılabilir. yada kompozit olarak yapılabilir.

2)2) Kalite Sınıfı Değerlendirmesi İçin Numune Alma: Kalite Sınıfı Değerlendirmesi İçin Numune Alma: 2)2) Kalite Sınıfı Değerlendirmesi İçin Numune Alma: Kalite Sınıfı Değerlendirmesi İçin Numune Alma:

Bir su kaynağının kalite sınıfının Bir su kaynağının kalite sınıfının belirlenebilmesi için aylık dönemler halinde belirlenebilmesi için aylık dönemler halinde en az 1 yıllık veriye ihtiyaç vardır.en az 1 yıllık veriye ihtiyaç vardır.

Bir su kaynağının kalite sınıfının Bir su kaynağının kalite sınıfının belirlenebilmesi için aylık dönemler halinde belirlenebilmesi için aylık dönemler halinde en az 1 yıllık veriye ihtiyaç vardır.en az 1 yıllık veriye ihtiyaç vardır.

17

Olağan üstü çeşitli nedenlerle (kaza, doğal afet vb.) çevre Olağan üstü çeşitli nedenlerle (kaza, doğal afet vb.) çevre kirliği meydana gelebilmektedir. Bu durumlarda gerek kirliği meydana gelebilmektedir. Bu durumlarda gerek kirlilik kaynağının tespit edilmesi ve gerekse kirliliği kirlilik kaynağının tespit edilmesi ve gerekse kirliliği önleyici faaliyetleri planlayabilmek için örnekleme önleyici faaliyetleri planlayabilmek için örnekleme yapılması gerekmektedir. Bu tür durumlarda genel olarak yapılması gerekmektedir. Bu tür durumlarda genel olarak tercih edilen yöntem tercih edilen yöntem anlık anlık örneklemedir. örneklemedir.

Ancak gerek analiz çalışmalarına ve gerekse Ancak gerek analiz çalışmalarına ve gerekse değerlendirme çalışmalarına ışık tutması açısından olayla değerlendirme çalışmalarına ışık tutması açısından olayla ilgili tamamlayıcı bilgilerin de eksiksiz olarak temin ilgili tamamlayıcı bilgilerin de eksiksiz olarak temin edilmesi gerekmektedir. Söz konusu bazı tamamlayıcı edilmesi gerekmektedir. Söz konusu bazı tamamlayıcı bilgiler şunlardır;bilgiler şunlardır;

Olağan üstü çeşitli nedenlerle (kaza, doğal afet vb.) çevre Olağan üstü çeşitli nedenlerle (kaza, doğal afet vb.) çevre kirliği meydana gelebilmektedir. Bu durumlarda gerek kirliği meydana gelebilmektedir. Bu durumlarda gerek kirlilik kaynağının tespit edilmesi ve gerekse kirliliği kirlilik kaynağının tespit edilmesi ve gerekse kirliliği önleyici faaliyetleri planlayabilmek için örnekleme önleyici faaliyetleri planlayabilmek için örnekleme yapılması gerekmektedir. Bu tür durumlarda genel olarak yapılması gerekmektedir. Bu tür durumlarda genel olarak tercih edilen yöntem tercih edilen yöntem anlık anlık örneklemedir. örneklemedir.

Ancak gerek analiz çalışmalarına ve gerekse Ancak gerek analiz çalışmalarına ve gerekse değerlendirme çalışmalarına ışık tutması açısından olayla değerlendirme çalışmalarına ışık tutması açısından olayla ilgili tamamlayıcı bilgilerin de eksiksiz olarak temin ilgili tamamlayıcı bilgilerin de eksiksiz olarak temin edilmesi gerekmektedir. Söz konusu bazı tamamlayıcı edilmesi gerekmektedir. Söz konusu bazı tamamlayıcı bilgiler şunlardır;bilgiler şunlardır;

3) Olağanüstü (kaza, ani canlı ölümü vb.) Durumlarda Numune Alma:3) Olağanüstü (kaza, ani canlı ölümü vb.) Durumlarda Numune Alma:3) Olağanüstü (kaza, ani canlı ölümü vb.) Durumlarda Numune Alma:3) Olağanüstü (kaza, ani canlı ölümü vb.) Durumlarda Numune Alma:

18

- Olayın meydana geldiği tarih ve saat,- Olayın meydana geldiği tarih ve saat,- Numune alma tarihi ve saati,- Numune alma tarihi ve saati,- Olayın olduğu bölgeye ait varsa daha önceki analiz - Olayın olduğu bölgeye ait varsa daha önceki analiz sonuçları ve teknik çalışmalar,sonuçları ve teknik çalışmalar,- Özellikle pH, sıcaklık, çözünmüş oksijen ve iletkenlik gibi - Özellikle pH, sıcaklık, çözünmüş oksijen ve iletkenlik gibi yerinde ölçülen parametre sonuçları,yerinde ölçülen parametre sonuçları,- Olayla ilgili sayısal veriler,- Olayla ilgili sayısal veriler,- Olaya neden olan, bilinen ve şüphelenilen kaynaklar ve - Olaya neden olan, bilinen ve şüphelenilen kaynaklar ve bu kaynaklarla ilgili teknik bilgiler.bu kaynaklarla ilgili teknik bilgiler.

- Olayın meydana geldiği tarih ve saat,- Olayın meydana geldiği tarih ve saat,- Numune alma tarihi ve saati,- Numune alma tarihi ve saati,- Olayın olduğu bölgeye ait varsa daha önceki analiz - Olayın olduğu bölgeye ait varsa daha önceki analiz sonuçları ve teknik çalışmalar,sonuçları ve teknik çalışmalar,- Özellikle pH, sıcaklık, çözünmüş oksijen ve iletkenlik gibi - Özellikle pH, sıcaklık, çözünmüş oksijen ve iletkenlik gibi yerinde ölçülen parametre sonuçları,yerinde ölçülen parametre sonuçları,- Olayla ilgili sayısal veriler,- Olayla ilgili sayısal veriler,- Olaya neden olan, bilinen ve şüphelenilen kaynaklar ve - Olaya neden olan, bilinen ve şüphelenilen kaynaklar ve bu kaynaklarla ilgili teknik bilgiler.bu kaynaklarla ilgili teknik bilgiler.

3) Olağanüstü (kaza, ani canlı ölümü vb.) Durumlarda Numune Alma:3) Olağanüstü (kaza, ani canlı ölümü vb.) Durumlarda Numune Alma:3) Olağanüstü (kaza, ani canlı ölümü vb.) Durumlarda Numune Alma:3) Olağanüstü (kaza, ani canlı ölümü vb.) Durumlarda Numune Alma:

19

Bu işlem için Bu işlem için geliştirilmiş değişik geliştirilmiş değişik amaçlarda amaçlarda kullanılan kullanılan sedimentteki sedimentteki çamurdan numune çamurdan numune alma kepçeleri alma kepçeleri mevcuttur.mevcuttur.

Bu işlem için Bu işlem için geliştirilmiş değişik geliştirilmiş değişik amaçlarda amaçlarda kullanılan kullanılan sedimentteki sedimentteki çamurdan numune çamurdan numune alma kepçeleri alma kepçeleri mevcuttur.mevcuttur.

4) Sedimentten Numune Alma4) Sedimentten Numune Alma4) Sedimentten Numune Alma4) Sedimentten Numune Alma

20

Örneklemenin en iyi yapılacağı Örneklemenin en iyi yapılacağı yer seçilmeli, çamur içeriği yer seçilmeli, çamur içeriği alınana kadar işlemlerin devam alınana kadar işlemlerin devam etmesi sağlanmalıdır. Kepçe etmesi sağlanmalıdır. Kepçe içeriğindeki su öncelikle sızma içeriğindeki su öncelikle sızma şeklide boşaltılmalı, çamur bir şeklide boşaltılmalı, çamur bir kovaya boşaltılarak uygun kovaya boşaltılarak uygun numune kaplarına konmalıdır. numune kaplarına konmalıdır. Çamur numuneleri için vidalı Çamur numuneleri için vidalı kapaklı cam kavanozlar kapaklı cam kavanozlar kullanılabilir. kullanılabilir.

Örneklemenin en iyi yapılacağı Örneklemenin en iyi yapılacağı yer seçilmeli, çamur içeriği yer seçilmeli, çamur içeriği alınana kadar işlemlerin devam alınana kadar işlemlerin devam etmesi sağlanmalıdır. Kepçe etmesi sağlanmalıdır. Kepçe içeriğindeki su öncelikle sızma içeriğindeki su öncelikle sızma şeklide boşaltılmalı, çamur bir şeklide boşaltılmalı, çamur bir kovaya boşaltılarak uygun kovaya boşaltılarak uygun numune kaplarına konmalıdır. numune kaplarına konmalıdır. Çamur numuneleri için vidalı Çamur numuneleri için vidalı kapaklı cam kavanozlar kapaklı cam kavanozlar kullanılabilir. kullanılabilir.

4) Sedimentten Numune Alma4) Sedimentten Numune Alma4) Sedimentten Numune Alma4) Sedimentten Numune Alma

21

• Özellikle göl veya deniz gibi Özellikle göl veya deniz gibi ortamlarda kullanılan ortamlarda kullanılan cihazlardır.cihazlardır.

• İstenilen derinliğe indirildikten İstenilen derinliğe indirildikten sonra kumanda ile kapaklar sonra kumanda ile kapaklar kapatıldıktan sonra numune kapatıldıktan sonra numune alınımı gerçekleşir.alınımı gerçekleşir.

• Alınan numune yüzeye Alınan numune yüzeye çekilerek cihazın alt kapağında çekilerek cihazın alt kapağında bulunan musluk açılarak su bulunan musluk açılarak su gerekli kaplara boşaltılır.gerekli kaplara boşaltılır.

• Özellikle göl veya deniz gibi Özellikle göl veya deniz gibi ortamlarda kullanılan ortamlarda kullanılan cihazlardır.cihazlardır.

• İstenilen derinliğe indirildikten İstenilen derinliğe indirildikten sonra kumanda ile kapaklar sonra kumanda ile kapaklar kapatıldıktan sonra numune kapatıldıktan sonra numune alınımı gerçekleşir.alınımı gerçekleşir.

• Alınan numune yüzeye Alınan numune yüzeye çekilerek cihazın alt kapağında çekilerek cihazın alt kapağında bulunan musluk açılarak su bulunan musluk açılarak su gerekli kaplara boşaltılır.gerekli kaplara boşaltılır.

5) Değişik Derinliklerden Numune Alma5) Değişik Derinliklerden Numune Alma5) Değişik Derinliklerden Numune Alma5) Değişik Derinliklerden Numune Alma

22

5) Değişik Derinliklerden Numune Alma5) Değişik Derinliklerden Numune Alma5) Değişik Derinliklerden Numune Alma5) Değişik Derinliklerden Numune Alma

23

Numune Alma BotuNumune Alma BotuNumune Alma BotuNumune Alma Botu

24

Numune Alma BotuNumune Alma BotuNumune Alma BotuNumune Alma Botu

25

Amaç, dökülen yağ veya petrol ürününü en iyi Amaç, dökülen yağ veya petrol ürününü en iyi temsil edecek örneği temin etmektir. temsil edecek örneği temin etmektir. Örneklemede en önemli faktörler; örnekleme Örneklemede en önemli faktörler; örnekleme yapılacak yerin iyi seçilmesi, yağ örneğinin yapılacak yerin iyi seçilmesi, yağ örneğinin minimum su içerecek şekilde alınması ve minimum su içerecek şekilde alınması ve numunenin özelliğini kaybetmemesini numunenin özelliğini kaybetmemesini sağlamaktırsağlamaktır. .

Amaç, dökülen yağ veya petrol ürününü en iyi Amaç, dökülen yağ veya petrol ürününü en iyi temsil edecek örneği temin etmektir. temsil edecek örneği temin etmektir. Örneklemede en önemli faktörler; örnekleme Örneklemede en önemli faktörler; örnekleme yapılacak yerin iyi seçilmesi, yağ örneğinin yapılacak yerin iyi seçilmesi, yağ örneğinin minimum su içerecek şekilde alınması ve minimum su içerecek şekilde alınması ve numunenin özelliğini kaybetmemesini numunenin özelliğini kaybetmemesini sağlamaktırsağlamaktır. .

6) Petrol ve Petrol Ürünleri Kirliliği Araştırmalarında Numune Alma 6) Petrol ve Petrol Ürünleri Kirliliği Araştırmalarında Numune Alma (Sintine Analizi): (Sintine Analizi): 6) Petrol ve Petrol Ürünleri Kirliliği Araştırmalarında Numune Alma 6) Petrol ve Petrol Ürünleri Kirliliği Araştırmalarında Numune Alma (Sintine Analizi): (Sintine Analizi):

26

Numune, yağ yoğunluğunun en fazla Numune, yağ yoğunluğunun en fazla olduğu bölgede üç farklı noktadan alınır, bu olduğu bölgede üç farklı noktadan alınır, bu şekilde analiz için gereken yağ miktarının şekilde analiz için gereken yağ miktarının çok olması sağlanır. Eğer örnek alınacak üç çok olması sağlanır. Eğer örnek alınacak üç nokta yok ise numune yağ yoğunluğunun nokta yok ise numune yağ yoğunluğunun en fazla olduğu yerden alınır. en fazla olduğu yerden alınır.

Numune, yağ yoğunluğunun en fazla Numune, yağ yoğunluğunun en fazla olduğu bölgede üç farklı noktadan alınır, bu olduğu bölgede üç farklı noktadan alınır, bu şekilde analiz için gereken yağ miktarının şekilde analiz için gereken yağ miktarının çok olması sağlanır. Eğer örnek alınacak üç çok olması sağlanır. Eğer örnek alınacak üç nokta yok ise numune yağ yoğunluğunun nokta yok ise numune yağ yoğunluğunun en fazla olduğu yerden alınır. en fazla olduğu yerden alınır.


27

Suyun üzerinde yüzen yağlar için numune kabı yağın yoğun Suyun üzerinde yüzen yağlar için numune kabı yağın yoğun bulunduğu bölgede suyun yüzeyin deki yağ tabakasının bulunduğu bölgede suyun yüzeyin deki yağ tabakasının hafifçe altına kadar daldırılır ve yağın kabın içine akması hafifçe altına kadar daldırılır ve yağın kabın içine akması sağlanır.sağlanır. Kabın üçte biri dolduğu zaman kap sudan çıkarılır Kabın üçte biri dolduğu zaman kap sudan çıkarılır ağzı sıkıca kapatılır ve numune kabı ters çevrilerek 2-3 dakika ağzı sıkıca kapatılır ve numune kabı ters çevrilerek 2-3 dakika beklenir. Bekleme sırasında yağ üstte su altta kalacaktır. Kap beklenir. Bekleme sırasında yağ üstte su altta kalacaktır. Kap ters pozisyonda iken kabın kapağı gevşetilerek altta kalan ters pozisyonda iken kabın kapağı gevşetilerek altta kalan suyun dışarı akması sağlanır. Bu prosedür kabın içinde en az suyun dışarı akması sağlanır. Bu prosedür kabın içinde en az 60 mL yağ numunesi birikene kadar tekrarlanır. 60 mL yağ numunesi birikene kadar tekrarlanır.

Suyun üzerinde yüzen yağlar için numune kabı yağın yoğun Suyun üzerinde yüzen yağlar için numune kabı yağın yoğun bulunduğu bölgede suyun yüzeyin deki yağ tabakasının bulunduğu bölgede suyun yüzeyin deki yağ tabakasının hafifçe altına kadar daldırılır ve yağın kabın içine akması hafifçe altına kadar daldırılır ve yağın kabın içine akması sağlanır.sağlanır. Kabın üçte biri dolduğu zaman kap sudan çıkarılır Kabın üçte biri dolduğu zaman kap sudan çıkarılır ağzı sıkıca kapatılır ve numune kabı ters çevrilerek 2-3 dakika ağzı sıkıca kapatılır ve numune kabı ters çevrilerek 2-3 dakika beklenir. Bekleme sırasında yağ üstte su altta kalacaktır. Kap beklenir. Bekleme sırasında yağ üstte su altta kalacaktır. Kap ters pozisyonda iken kabın kapağı gevşetilerek altta kalan ters pozisyonda iken kabın kapağı gevşetilerek altta kalan suyun dışarı akması sağlanır. Bu prosedür kabın içinde en az suyun dışarı akması sağlanır. Bu prosedür kabın içinde en az 60 mL yağ numunesi birikene kadar tekrarlanır. 60 mL yağ numunesi birikene kadar tekrarlanır.


28

Bu tür örnekleme özellikle sintine analizleri Bu tür örnekleme özellikle sintine analizleri için elzemdir.için elzemdir.

Ancak analiz sonuçları Uygun, Muhtemelen Ancak analiz sonuçları Uygun, Muhtemelen Uygun, Tanımlanamaz ve Uyumsuz olarak Uygun, Tanımlanamaz ve Uyumsuz olarak verilebilmektedir.verilebilmektedir.

Bu tür örnekleme özellikle sintine analizleri Bu tür örnekleme özellikle sintine analizleri için elzemdir.için elzemdir.

Ancak analiz sonuçları Uygun, Muhtemelen Ancak analiz sonuçları Uygun, Muhtemelen Uygun, Tanımlanamaz ve Uyumsuz olarak Uygun, Tanımlanamaz ve Uyumsuz olarak verilebilmektedir.verilebilmektedir.


29

30

31

32

33

34

Analizi yapılacak parametreye göre uygun Analizi yapılacak parametreye göre uygun örnekleme kabı seçilmelidir. Örnek olarak örnekleme kabı seçilmelidir. Örnek olarak Kimyasal oksijen ihtiyacı, askıda katı madde, Kimyasal oksijen ihtiyacı, askıda katı madde, ve çoğu ağır metal için plastik kaplar tercih ve çoğu ağır metal için plastik kaplar tercih edilirken, bakteriyolojik parametreler, edilirken, bakteriyolojik parametreler, klorofil-a ve pestisit için kahverengi cam klorofil-a ve pestisit için kahverengi cam şişeler tercih edilmelidir. şişeler tercih edilmelidir.

Analizi yapılacak parametreye göre uygun Analizi yapılacak parametreye göre uygun örnekleme kabı seçilmelidir. Örnek olarak örnekleme kabı seçilmelidir. Örnek olarak Kimyasal oksijen ihtiyacı, askıda katı madde, Kimyasal oksijen ihtiyacı, askıda katı madde, ve çoğu ağır metal için plastik kaplar tercih ve çoğu ağır metal için plastik kaplar tercih edilirken, bakteriyolojik parametreler, edilirken, bakteriyolojik parametreler, klorofil-a ve pestisit için kahverengi cam klorofil-a ve pestisit için kahverengi cam şişeler tercih edilmelidir. şişeler tercih edilmelidir.

a) Numune Kaplarının Hazırlanması:a) Numune Kaplarının Hazırlanması:a) Numune Kaplarının Hazırlanması:a) Numune Kaplarının Hazırlanması:

i) Numune Kabının Seçilmesi:i) Numune Kabının Seçilmesi:i) Numune Kabının Seçilmesi:i) Numune Kabının Seçilmesi:

35

Kabın yapıldığı malzeme seçiminde de dikkate Kabın yapıldığı malzeme seçiminde de dikkate alınması gereken bu hususlar aynı zamanda kapak alınması gereken bu hususlar aynı zamanda kapak ve kaplama malzemelerinin seçiminde de dikkate ve kaplama malzemelerinin seçiminde de dikkate alınmalıdır. Bu esaslar Su Kirliliği Kontrolü alınmalıdır. Bu esaslar Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Numune Alma ve Analiz Metotları Yönetmeliği Numune Alma ve Analiz Metotları Tebliği Madde 4’de belirtilen Tebliği Madde 4’de belirtilen TSE EN ISO 5667-3 TSE EN ISO 5667-3 Mart 2007Mart 2007’de açıklanmıştır.’de açıklanmıştır.

Kabın yapıldığı malzeme seçiminde de dikkate Kabın yapıldığı malzeme seçiminde de dikkate alınması gereken bu hususlar aynı zamanda kapak alınması gereken bu hususlar aynı zamanda kapak ve kaplama malzemelerinin seçiminde de dikkate ve kaplama malzemelerinin seçiminde de dikkate alınmalıdır. Bu esaslar Su Kirliliği Kontrolü alınmalıdır. Bu esaslar Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Numune Alma ve Analiz Metotları Yönetmeliği Numune Alma ve Analiz Metotları Tebliği Madde 4’de belirtilen Tebliği Madde 4’de belirtilen TSE EN ISO 5667-3 TSE EN ISO 5667-3 Mart 2007Mart 2007’de açıklanmıştır.’de açıklanmıştır.


i) Numune Kabının Seçilmesi:i) Numune Kabının Seçilmesi:i) Numune Kabının Seçilmesi:i) Numune Kabının Seçilmesi:

36

Kullan-at veya tek kullanımlık kaplar Kullan-at veya tek kullanımlık kaplar kullanılamıyorsa, karşılıklı bulaşmayı en aza kullanılamıyorsa, karşılıklı bulaşmayı en aza indirmek amacıyla belirli madde tayinleri için belirli indirmek amacıyla belirli madde tayinleri için belirli kap setleri tahsis edilmelidir. Daha önce bir kap setleri tahsis edilmelidir. Daha önce bir maddenin yüksek derişimlerine sahip bir maddenin yüksek derişimlerine sahip bir numunenin içine konulduğu bir kabın, daha sonra numunenin içine konulduğu bir kabın, daha sonra içine konulabilecek aynı maddenin daha düşük içine konulabilecek aynı maddenin daha düşük derişimdeki bir numunesini kirletmesini önlemek derişimdeki bir numunesini kirletmesini önlemek için özen gösterilmelidir.için özen gösterilmelidir.

Kullan-at veya tek kullanımlık kaplar Kullan-at veya tek kullanımlık kaplar kullanılamıyorsa, karşılıklı bulaşmayı en aza kullanılamıyorsa, karşılıklı bulaşmayı en aza indirmek amacıyla belirli madde tayinleri için belirli indirmek amacıyla belirli madde tayinleri için belirli kap setleri tahsis edilmelidir. Daha önce bir kap setleri tahsis edilmelidir. Daha önce bir maddenin yüksek derişimlerine sahip bir maddenin yüksek derişimlerine sahip bir numunenin içine konulduğu bir kabın, daha sonra numunenin içine konulduğu bir kabın, daha sonra içine konulabilecek aynı maddenin daha düşük içine konulabilecek aynı maddenin daha düşük derişimdeki bir numunesini kirletmesini önlemek derişimdeki bir numunesini kirletmesini önlemek için özen gösterilmelidir.için özen gösterilmelidir.


ii) Kapların Hazırlanması:ii) Kapların Hazırlanması:ii) Kapların Hazırlanması:ii) Kapların Hazırlanması:

37

İlk defa kullanılacak yeni kapların, tozlardan ve İlk defa kullanılacak yeni kapların, tozlardan ve ambalaj malzemesi kalıntılarından arındırılması için ambalaj malzemesi kalıntılarından arındırılması için deterjanlı su ile yıkanması ve arkasından uygun deterjanlı su ile yıkanması ve arkasından uygun kalitedeki suyla iyice durulanması gerekebilir. kalitedeki suyla iyice durulanması gerekebilir. Kullanılacak tüm temizlik maddeleri uygun kalitede Kullanılacak tüm temizlik maddeleri uygun kalitede olmalıdır. Silikon, boron ve yüzey aktif madde olmalıdır. Silikon, boron ve yüzey aktif madde tayinlerinde temizleme amacıyla deterjan tayinlerinde temizleme amacıyla deterjan kullanılmamalıdır. kullanılmamalıdır.

İlk defa kullanılacak yeni kapların, tozlardan ve İlk defa kullanılacak yeni kapların, tozlardan ve ambalaj malzemesi kalıntılarından arındırılması için ambalaj malzemesi kalıntılarından arındırılması için deterjanlı su ile yıkanması ve arkasından uygun deterjanlı su ile yıkanması ve arkasından uygun kalitedeki suyla iyice durulanması gerekebilir. kalitedeki suyla iyice durulanması gerekebilir. Kullanılacak tüm temizlik maddeleri uygun kalitede Kullanılacak tüm temizlik maddeleri uygun kalitede olmalıdır. Silikon, boron ve yüzey aktif madde olmalıdır. Silikon, boron ve yüzey aktif madde tayinlerinde temizleme amacıyla deterjan tayinlerinde temizleme amacıyla deterjan kullanılmamalıdır. kullanılmamalıdır.



38

Deterjanla yıkanmış cam ve plastik kaplar için: Deterjanla yıkanmış cam ve plastik kaplar için: a) Kap ve kapak, deterjan ve suyun seyreltik a) Kap ve kapak, deterjan ve suyun seyreltik

çözeltileri ile yıkanmalı, çözeltileri ile yıkanmalı, b) Musluk suyu ile iyice durulanmalı, b) Musluk suyu ile iyice durulanmalı, c) Arkasından uygun kalitedeki su ile iki kez c) Arkasından uygun kalitedeki su ile iki kez

durulanmalı. durulanmalı. d) iyice kurulanmalı ve kapak kapatılmalıdır.d) iyice kurulanmalı ve kapak kapatılmalıdır.

Bu işlemler için otomatik bulaşık makinesi kullanılabilirBu işlemler için otomatik bulaşık makinesi kullanılabilir

Deterjanla yıkanmış cam ve plastik kaplar için: Deterjanla yıkanmış cam ve plastik kaplar için: a) Kap ve kapak, deterjan ve suyun seyreltik a) Kap ve kapak, deterjan ve suyun seyreltik

çözeltileri ile yıkanmalı, çözeltileri ile yıkanmalı, b) Musluk suyu ile iyice durulanmalı, b) Musluk suyu ile iyice durulanmalı, c) Arkasından uygun kalitedeki su ile iki kez c) Arkasından uygun kalitedeki su ile iki kez

durulanmalı. durulanmalı. d) iyice kurulanmalı ve kapak kapatılmalıdır.d) iyice kurulanmalı ve kapak kapatılmalıdır.

Bu işlemler için otomatik bulaşık makinesi kullanılabilirBu işlemler için otomatik bulaşık makinesi kullanılabilir



39

Örneklerde fizikokimyasal parametrelerin tayininde Örneklerde fizikokimyasal parametrelerin tayininde (dondurma yöntemi ile korumaya alınan numuneler (dondurma yöntemi ile korumaya alınan numuneler hariç), hariç), kap, hava almayacak şekilde doldurulmalı ve kap, hava almayacak şekilde doldurulmalı ve bir tıpa ile ağzı tıkanmalıdırbir tıpa ile ağzı tıkanmalıdır. Bu tedbir, taşıma . Bu tedbir, taşıma sırasında sarsıntı süresince gaz fazı ile reaksiyonu sırasında sarsıntı süresince gaz fazı ile reaksiyonu önlediğinden karbondioksit miktarındaki ve pH’daki önlediğinden karbondioksit miktarındaki ve pH’daki değişimlerden kaynaklanan bikarbonatın, çökebilir değişimlerden kaynaklanan bikarbonatın, çökebilir karbonatlara çevrilmesini ve demirin daha az karbonatlara çevrilmesini ve demirin daha az oksitlenerek gerek konsantrasyon değişiminin ve oksitlenerek gerek konsantrasyon değişiminin ve gerekse renk değişiminin meydana gelmesini önler.gerekse renk değişiminin meydana gelmesini önler.

Örneklerde fizikokimyasal parametrelerin tayininde Örneklerde fizikokimyasal parametrelerin tayininde (dondurma yöntemi ile korumaya alınan numuneler (dondurma yöntemi ile korumaya alınan numuneler hariç), hariç), kap, hava almayacak şekilde doldurulmalı ve kap, hava almayacak şekilde doldurulmalı ve bir tıpa ile ağzı tıkanmalıdırbir tıpa ile ağzı tıkanmalıdır. Bu tedbir, taşıma . Bu tedbir, taşıma sırasında sarsıntı süresince gaz fazı ile reaksiyonu sırasında sarsıntı süresince gaz fazı ile reaksiyonu önlediğinden karbondioksit miktarındaki ve pH’daki önlediğinden karbondioksit miktarındaki ve pH’daki değişimlerden kaynaklanan bikarbonatın, çökebilir değişimlerden kaynaklanan bikarbonatın, çökebilir karbonatlara çevrilmesini ve demirin daha az karbonatlara çevrilmesini ve demirin daha az oksitlenerek gerek konsantrasyon değişiminin ve oksitlenerek gerek konsantrasyon değişiminin ve gerekse renk değişiminin meydana gelmesini önler.gerekse renk değişiminin meydana gelmesini önler.

b) Örnek kabının doldurulması: b) Örnek kabının doldurulması: b) Örnek kabının doldurulması: b) Örnek kabının doldurulması:

40

Genel olarak örnekleme işleminde yeni kapların kullanılması Genel olarak örnekleme işleminde yeni kapların kullanılması

gerekmektedir.gerekmektedir.

İstenmeyen durumların önüne geçmek amacıyla farklı parametreler İstenmeyen durumların önüne geçmek amacıyla farklı parametreler

için farklı numune kabı kullanılması gerekmektedir. Parametrelere için farklı numune kabı kullanılması gerekmektedir. Parametrelere

göre seçilecek bu kaplarda göre seçilecek bu kaplarda TSE EN ISO 5667-3 Mart 2007TSE EN ISO 5667-3 Mart 2007’de ’de

belirtilmiştir.belirtilmiştir.

Zorunlu sebeplerden dolayı örnek kaplarının tekrar kullanılması Zorunlu sebeplerden dolayı örnek kaplarının tekrar kullanılması

durumunda sterilizasyon veya dezenfeksiyon işlemlerinin durumunda sterilizasyon veya dezenfeksiyon işlemlerinin

uygulanması gerekmektedir.uygulanması gerekmektedir.

Genel olarak örnekleme işleminde yeni kapların kullanılması Genel olarak örnekleme işleminde yeni kapların kullanılması

gerekmektedir.gerekmektedir.

İstenmeyen durumların önüne geçmek amacıyla farklı parametreler İstenmeyen durumların önüne geçmek amacıyla farklı parametreler

için farklı numune kabı kullanılması gerekmektedir. Parametrelere için farklı numune kabı kullanılması gerekmektedir. Parametrelere

göre seçilecek bu kaplarda göre seçilecek bu kaplarda TSE EN ISO 5667-3 Mart 2007TSE EN ISO 5667-3 Mart 2007’de ’de

belirtilmiştir.belirtilmiştir.

Zorunlu sebeplerden dolayı örnek kaplarının tekrar kullanılması Zorunlu sebeplerden dolayı örnek kaplarının tekrar kullanılması

durumunda sterilizasyon veya dezenfeksiyon işlemlerinin durumunda sterilizasyon veya dezenfeksiyon işlemlerinin

uygulanması gerekmektedir.uygulanması gerekmektedir.

c) Uygun örnek kaplarının kullanılması:c) Uygun örnek kaplarının kullanılması:c) Uygun örnek kaplarının kullanılması:c) Uygun örnek kaplarının kullanılması:

41


42


43


44

Dondurucuda bekletilecek numune kapları Dondurucuda bekletilecek numune kapları ağzına kadar doldurulmamalıdır.ağzına kadar doldurulmamalıdır.

Örnekler, mutlak olarak örnek alma işlemi Örnekler, mutlak olarak örnek alma işlemi sırasındaki sıcaklıklarından daha düşük sırasındaki sıcaklıklarından daha düşük sıcaklıkta muhafaza edilmelidir. sıcaklıkta muhafaza edilmelidir.

Dondurucuda bekletilecek numune kapları Dondurucuda bekletilecek numune kapları ağzına kadar doldurulmamalıdır.ağzına kadar doldurulmamalıdır.

Örnekler, mutlak olarak örnek alma işlemi Örnekler, mutlak olarak örnek alma işlemi sırasındaki sıcaklıklarından daha düşük sırasındaki sıcaklıklarından daha düşük sıcaklıkta muhafaza edilmelidir. sıcaklıkta muhafaza edilmelidir.

d) Örneklerin Soğutulması ve Dondurulması:d) Örneklerin Soğutulması ve Dondurulması:d) Örneklerin Soğutulması ve Dondurulması:d) Örneklerin Soğutulması ve Dondurulması:

45

Örneklerin soğutulması ve dondurulması Örneklerin soğutulması ve dondurulması örnekler alındıktan hemen sonra uygulanırsa örnekler alındıktan hemen sonra uygulanırsa gerçek anlamda etkilidir. Mümkünse gerçek anlamda etkilidir. Mümkünse numunenin alındığı yerde, araçtaki numunenin alındığı yerde, araçtaki buzdolapları veya soğutma kutularının buzdolapları veya soğutma kutularının kullanımı sağlanmalıdır. kullanımı sağlanmalıdır.

Örneklerin 2-5°C’de soğutulması ve karanlıkta Örneklerin 2-5°C’de soğutulması ve karanlıkta muhafaza edilmesi, örneklerin laboratuvara muhafaza edilmesi, örneklerin laboratuvara kısa sürede taşınması için yeterlidir. kısa sürede taşınması için yeterlidir.

Örneklerin soğutulması ve dondurulması Örneklerin soğutulması ve dondurulması örnekler alındıktan hemen sonra uygulanırsa örnekler alındıktan hemen sonra uygulanırsa gerçek anlamda etkilidir. Mümkünse gerçek anlamda etkilidir. Mümkünse numunenin alındığı yerde, araçtaki numunenin alındığı yerde, araçtaki buzdolapları veya soğutma kutularının buzdolapları veya soğutma kutularının kullanımı sağlanmalıdır. kullanımı sağlanmalıdır.

Örneklerin 2-5°C’de soğutulması ve karanlıkta Örneklerin 2-5°C’de soğutulması ve karanlıkta muhafaza edilmesi, örneklerin laboratuvara muhafaza edilmesi, örneklerin laboratuvara kısa sürede taşınması için yeterlidir. kısa sürede taşınması için yeterlidir.


46

Cam kaplar dondurma işlemi için Cam kaplar dondurma işlemi için uygun değildir.uygun değildir.

Mikrobiyolojik analiz için alınan Mikrobiyolojik analiz için alınan örneklerin dondurulmaması gerekir.örneklerin dondurulmaması gerekir.

Cam kaplar dondurma işlemi için Cam kaplar dondurma işlemi için uygun değildir.uygun değildir.

Mikrobiyolojik analiz için alınan Mikrobiyolojik analiz için alınan örneklerin dondurulmaması gerekir.örneklerin dondurulmaması gerekir.


47

Numune içerisinde istenmeyen partikül maddelerin Numune içerisinde istenmeyen partikül maddelerin uzaklaştırılması gerektiğinde süzme işlemi uygulanır. uzaklaştırılması gerektiğinde süzme işlemi uygulanır. Ancak bazı parametreler için süzme işlemi uygulanmaz Ancak bazı parametreler için süzme işlemi uygulanmaz (örn. askıda katı madde, çökebilir katı madde vb)(örn. askıda katı madde, çökebilir katı madde vb)

Askı halinde katı maddeler, tortu, alg ve diğer Askı halinde katı maddeler, tortu, alg ve diğer organizmalar ya numunenin alınması sırasında yada organizmalar ya numunenin alınması sırasında yada alındıktan hemen sonra süzülerek uzaklaştırılmalıdır.alındıktan hemen sonra süzülerek uzaklaştırılmalıdır.

Numune içerisinde istenmeyen partikül maddelerin Numune içerisinde istenmeyen partikül maddelerin uzaklaştırılması gerektiğinde süzme işlemi uygulanır. uzaklaştırılması gerektiğinde süzme işlemi uygulanır. Ancak bazı parametreler için süzme işlemi uygulanmaz Ancak bazı parametreler için süzme işlemi uygulanmaz (örn. askıda katı madde, çökebilir katı madde vb)(örn. askıda katı madde, çökebilir katı madde vb)

Askı halinde katı maddeler, tortu, alg ve diğer Askı halinde katı maddeler, tortu, alg ve diğer organizmalar ya numunenin alınması sırasında yada organizmalar ya numunenin alınması sırasında yada alındıktan hemen sonra süzülerek uzaklaştırılmalıdır.alındıktan hemen sonra süzülerek uzaklaştırılmalıdır.

e) Numunelerin Süzülmesi:e) Numunelerin Süzülmesi: e) Numunelerin Süzülmesi:e) Numunelerin Süzülmesi:

48

Bazı fiziksel ve kimyasal özellikler bir takım kimyasal Bazı fiziksel ve kimyasal özellikler bir takım kimyasal bileşiklerin ilave edilmesi ile kararlı hale getirilebilir. Bu bileşiklerin ilave edilmesi ile kararlı hale getirilebilir. Bu işlemde aşağıdaki hususlara dikkat edilmesi gerekir.işlemde aşağıdaki hususlara dikkat edilmesi gerekir.

Koruyucu maddeler örnek alındıktan hemen sonra veya Koruyucu maddeler örnek alındıktan hemen sonra veya örnek alınmadan hemen önce numune kabına ilave edilir.örnek alınmadan hemen önce numune kabına ilave edilir.

Kullanımlarındaki tehlike göz önüne alınarak Kullanımlarındaki tehlike göz önüne alınarak koruyucuların kullanımına dikkat edilmelidir. Uygulayıcılar koruyucuların kullanımına dikkat edilmelidir. Uygulayıcılar bu tekniklere ve bunlardan korunma yollarına karşı bu tekniklere ve bunlardan korunma yollarına karşı uyarılmalıdır.uyarılmalıdır.

Bazı fiziksel ve kimyasal özellikler bir takım kimyasal Bazı fiziksel ve kimyasal özellikler bir takım kimyasal bileşiklerin ilave edilmesi ile kararlı hale getirilebilir. Bu bileşiklerin ilave edilmesi ile kararlı hale getirilebilir. Bu işlemde aşağıdaki hususlara dikkat edilmesi gerekir.işlemde aşağıdaki hususlara dikkat edilmesi gerekir.

Koruyucu maddeler örnek alındıktan hemen sonra veya Koruyucu maddeler örnek alındıktan hemen sonra veya örnek alınmadan hemen önce numune kabına ilave edilir.örnek alınmadan hemen önce numune kabına ilave edilir.

Kullanımlarındaki tehlike göz önüne alınarak Kullanımlarındaki tehlike göz önüne alınarak koruyucuların kullanımına dikkat edilmelidir. Uygulayıcılar koruyucuların kullanımına dikkat edilmelidir. Uygulayıcılar bu tekniklere ve bunlardan korunma yollarına karşı bu tekniklere ve bunlardan korunma yollarına karşı uyarılmalıdır.uyarılmalıdır.

f) Koruyucuların İlavesi f) Koruyucuların İlavesi f) Koruyucuların İlavesi f) Koruyucuların İlavesi

49

Örneklerin laboratuvara taşınmasında, analiz Örneklerin laboratuvara taşınmasında, analiz edilecek parametreler için belirlenmiş olan edilecek parametreler için belirlenmiş olan

bekleme süreleri aşılmamalıdır. Bu sürelerbekleme süreleri aşılmamalıdır. Bu süreler TSE TSE EN ISO 5667-3 Mart 2007EN ISO 5667-3 Mart 2007’de belirtilmiştir.’de belirtilmiştir.

Örnek kapları taşıma sırasında örneğin Örnek kapları taşıma sırasında örneğin yapısının bozulmaması ve kaybolmaması için yapısının bozulmaması ve kaybolmaması için açılmayacak şekilde mühürlenmeli ve açılmayacak şekilde mühürlenmeli ve korunmalıdır.korunmalıdır.

Örneklerin laboratuvara taşınmasında, analiz Örneklerin laboratuvara taşınmasında, analiz edilecek parametreler için belirlenmiş olan edilecek parametreler için belirlenmiş olan

bekleme süreleri aşılmamalıdır. Bu sürelerbekleme süreleri aşılmamalıdır. Bu süreler TSE TSE EN ISO 5667-3 Mart 2007EN ISO 5667-3 Mart 2007’de belirtilmiştir.’de belirtilmiştir.

Örnek kapları taşıma sırasında örneğin Örnek kapları taşıma sırasında örneğin yapısının bozulmaması ve kaybolmaması için yapısının bozulmaması ve kaybolmaması için açılmayacak şekilde mühürlenmeli ve açılmayacak şekilde mühürlenmeli ve korunmalıdır.korunmalıdır.

g) Örneklerin Taşınması g) Örneklerin Taşınması g) Örneklerin Taşınması g) Örneklerin Taşınması

50

Soğutuculu taşıma kaplarında, içersinin Soğutuculu taşıma kaplarında, içersinin +4+4C civarında tutulması için elektrik C civarında tutulması için elektrik enerjisi ile çalışanları tercih edilmeli, bu enerjisi ile çalışanları tercih edilmeli, bu sıcaklıklara inilmesi için buz kalıplarının sıcaklıklara inilmesi için buz kalıplarının kullanılması gereklidir.kullanılması gereklidir.

Ambalajlama, örnek kaplarını kırılma ve Ambalajlama, örnek kaplarını kırılma ve muhtemel bulaşmalardan korumalıdırmuhtemel bulaşmalardan korumalıdır.

Soğutuculu taşıma kaplarında, içersinin Soğutuculu taşıma kaplarında, içersinin +4+4C civarında tutulması için elektrik C civarında tutulması için elektrik enerjisi ile çalışanları tercih edilmeli, bu enerjisi ile çalışanları tercih edilmeli, bu sıcaklıklara inilmesi için buz kalıplarının sıcaklıklara inilmesi için buz kalıplarının kullanılması gereklidir.kullanılması gereklidir.

Ambalajlama, örnek kaplarını kırılma ve Ambalajlama, örnek kaplarını kırılma ve muhtemel bulaşmalardan korumalıdırmuhtemel bulaşmalardan korumalıdır.


51

Taşıma süresince örnekler Taşıma süresince örnekler uygun serinlikte tutulmalı, uygun serinlikte tutulmalı, ışıktan korunmalı ve ışıktan korunmalı ve mümkünse su geçirmez kaplar mümkünse su geçirmez kaplar içerisinde muhafaza içerisinde muhafaza edilmelidir.edilmelidir.

Taşıma süresince örnekler Taşıma süresince örnekler uygun serinlikte tutulmalı, uygun serinlikte tutulmalı, ışıktan korunmalı ve ışıktan korunmalı ve mümkünse su geçirmez kaplar mümkünse su geçirmez kaplar içerisinde muhafaza içerisinde muhafaza edilmelidir.edilmelidir.


52

Hemen hemen tüm koruma Hemen hemen tüm koruma maddeleri, diğer testlerle maddeleri, diğer testlerle girişim yaptığından koruma girişim yaptığından koruma yapılmaksızın numunelerin yapılmaksızın numunelerin derhal analizlenmesi en iyi derhal analizlenmesi en iyi yoldur. yoldur.

Numuneler eğer hemen ertesi Numuneler eğer hemen ertesi gün analizlenecekse düşük gün analizlenecekse düşük sıcaklıklarda (+4°C'de) saklama sıcaklıklarda (+4°C'de) saklama en iyi yöntemdir. Yapılacak en iyi yöntemdir. Yapılacak tayin ile girişim yapmıyorsa, tayin ile girişim yapmıyorsa, kimyasal koruma maddeleri kimyasal koruma maddeleri kullanılabilir. Bu kimyasallar kullanılabilir. Bu kimyasallar kullanılacaksa, önceden kullanılacaksa, önceden numune kabına konulmalı ve numune kabına konulmalı ve toplanan tüm numuneler ile toplanan tüm numuneler ile iyice karışması sağlanmalıdıriyice karışması sağlanmalıdır.

Hemen hemen tüm koruma Hemen hemen tüm koruma maddeleri, diğer testlerle maddeleri, diğer testlerle girişim yaptığından koruma girişim yaptığından koruma yapılmaksızın numunelerin yapılmaksızın numunelerin derhal analizlenmesi en iyi derhal analizlenmesi en iyi yoldur. yoldur.

Numuneler eğer hemen ertesi Numuneler eğer hemen ertesi gün analizlenecekse düşük gün analizlenecekse düşük sıcaklıklarda (+4°C'de) saklama sıcaklıklarda (+4°C'de) saklama en iyi yöntemdir. Yapılacak en iyi yöntemdir. Yapılacak tayin ile girişim yapmıyorsa, tayin ile girişim yapmıyorsa, kimyasal koruma maddeleri kimyasal koruma maddeleri kullanılabilir. Bu kimyasallar kullanılabilir. Bu kimyasallar kullanılacaksa, önceden kullanılacaksa, önceden numune kabına konulmalı ve numune kabına konulmalı ve toplanan tüm numuneler ile toplanan tüm numuneler ile iyice karışması sağlanmalıdıriyice karışması sağlanmalıdır.


53

Yapılacak tayinin cinsine göre numune koruma Yapılacak tayinin cinsine göre numune koruma ve saklama metodunun seçilmesi gerekir. Askıda ve saklama metodunun seçilmesi gerekir. Askıda katı madde için tüm saklama metotları yetersiz katı madde için tüm saklama metotları yetersiz olabilir.olabilir.

Formaldehit çeşitli tayinlere olumsuz etki Formaldehit çeşitli tayinlere olumsuz etki ettiğinden koruma maddesi olarak kullanılması ettiğinden koruma maddesi olarak kullanılması tavsiye edilmez. Numune saklama metotları tavsiye edilmez. Numune saklama metotları nispeten kısıtlı olup, temel amaç biyolojik nispeten kısıtlı olup, temel amaç biyolojik faaliyeti geciktirme, kimyasal bileşiklerin ve faaliyeti geciktirme, kimyasal bileşiklerin ve komplekslerin hidrolizini geciktirme ve komplekslerin hidrolizini geciktirme ve bileşenlerin uçuculuğunu engellemeye yöneliktirbileşenlerin uçuculuğunu engellemeye yöneliktir

Yapılacak tayinin cinsine göre numune koruma Yapılacak tayinin cinsine göre numune koruma ve saklama metodunun seçilmesi gerekir. Askıda ve saklama metodunun seçilmesi gerekir. Askıda katı madde için tüm saklama metotları yetersiz katı madde için tüm saklama metotları yetersiz olabilir.olabilir.

Formaldehit çeşitli tayinlere olumsuz etki Formaldehit çeşitli tayinlere olumsuz etki ettiğinden koruma maddesi olarak kullanılması ettiğinden koruma maddesi olarak kullanılması tavsiye edilmez. Numune saklama metotları tavsiye edilmez. Numune saklama metotları nispeten kısıtlı olup, temel amaç biyolojik nispeten kısıtlı olup, temel amaç biyolojik faaliyeti geciktirme, kimyasal bileşiklerin ve faaliyeti geciktirme, kimyasal bileşiklerin ve komplekslerin hidrolizini geciktirme ve komplekslerin hidrolizini geciktirme ve bileşenlerin uçuculuğunu engellemeye yöneliktirbileşenlerin uçuculuğunu engellemeye yöneliktir


54

Ağır metal içeren su numuneleri, Ağır metal içeren su numuneleri, en iyi şekilde ayrı, temiz bir kapta en iyi şekilde ayrı, temiz bir kapta toplanarak ve pH 2.0'ye kadar toplanarak ve pH 2.0'ye kadar derişik HCl veya HNOderişik HCl veya HNO33 ile Kimyasal ile Kimyasal Oksijen İhtiyacı, yağ-gres Oksijen İhtiyacı, yağ-gres parametreleri pH 2.0'ye kadar parametreleri pH 2.0'ye kadar derişik Hderişik H22SOSO44 ile asitlendirilerek ile asitlendirilerek saklanabilirlersaklanabilirler.

Ağır metal içeren su numuneleri, Ağır metal içeren su numuneleri, en iyi şekilde ayrı, temiz bir kapta en iyi şekilde ayrı, temiz bir kapta toplanarak ve pH 2.0'ye kadar toplanarak ve pH 2.0'ye kadar derişik HCl veya HNOderişik HCl veya HNO33 ile Kimyasal ile Kimyasal Oksijen İhtiyacı, yağ-gres Oksijen İhtiyacı, yağ-gres parametreleri pH 2.0'ye kadar parametreleri pH 2.0'ye kadar derişik Hderişik H22SOSO44 ile asitlendirilerek ile asitlendirilerek saklanabilirlersaklanabilirler.

Örneklerin SaklanmasıÖrneklerin SaklanmasıÖrneklerin SaklanmasıÖrneklerin Saklanması

55

Numunelerin sıcaklığı çok çabuk değişir. Numunelerin sıcaklığı çok çabuk değişir. Ayrıca pH'da dakikalar mertebesinde bir Ayrıca pH'da dakikalar mertebesinde bir zaman süresi içinde değişime uğrayabilir. zaman süresi içinde değişime uğrayabilir. Çözünmüş gazların (oksijen, karbondioksit Çözünmüş gazların (oksijen, karbondioksit vb.) konsantrasyonu hava ile alışveriş vb.) konsantrasyonu hava ile alışveriş sonucu azalır veya artar. Bu nedenle sonucu azalır veya artar. Bu nedenle sıcaklık, pH ve çözünmüş oksijen tayinlerini, sıcaklık, pH ve çözünmüş oksijen tayinlerini, arazide numunenin alındığı yerde yapmak arazide numunenin alındığı yerde yapmak uygun olur. pH-alkalinite-karbon dioksit uygun olur. pH-alkalinite-karbon dioksit dengesindeki değişimlerin sonucunda CaCOdengesindeki değişimlerin sonucunda CaCO33 çökebilir ve Ca ile toplam sertlik değerlerinin çökebilir ve Ca ile toplam sertlik değerlerinin azalmasına neden olurazalmasına neden olur.

Numunelerin sıcaklığı çok çabuk değişir. Numunelerin sıcaklığı çok çabuk değişir. Ayrıca pH'da dakikalar mertebesinde bir Ayrıca pH'da dakikalar mertebesinde bir zaman süresi içinde değişime uğrayabilir. zaman süresi içinde değişime uğrayabilir. Çözünmüş gazların (oksijen, karbondioksit Çözünmüş gazların (oksijen, karbondioksit vb.) konsantrasyonu hava ile alışveriş vb.) konsantrasyonu hava ile alışveriş sonucu azalır veya artar. Bu nedenle sonucu azalır veya artar. Bu nedenle sıcaklık, pH ve çözünmüş oksijen tayinlerini, sıcaklık, pH ve çözünmüş oksijen tayinlerini, arazide numunenin alındığı yerde yapmak arazide numunenin alındığı yerde yapmak uygun olur. pH-alkalinite-karbon dioksit uygun olur. pH-alkalinite-karbon dioksit dengesindeki değişimlerin sonucunda CaCOdengesindeki değişimlerin sonucunda CaCO33 çökebilir ve Ca ile toplam sertlik değerlerinin çökebilir ve Ca ile toplam sertlik değerlerinin azalmasına neden olurazalmasına neden olur.

56

57

58

59

60

61

Laboratuvara kadar korunmasının Laboratuvara kadar korunmasının çok zor olduğu, kısa zaman içinde çok zor olduğu, kısa zaman içinde değeri değişen, doğrudan değeri değişen, doğrudan örnekleme yerinde ölçümlerinin örnekleme yerinde ölçümlerinin yapılması gereken parametrelerdiryapılması gereken parametrelerdir.

Laboratuvara kadar korunmasının Laboratuvara kadar korunmasının çok zor olduğu, kısa zaman içinde çok zor olduğu, kısa zaman içinde değeri değişen, doğrudan değeri değişen, doğrudan örnekleme yerinde ölçümlerinin örnekleme yerinde ölçümlerinin yapılması gereken parametrelerdiryapılması gereken parametrelerdir.

62

1.1. SıcaklıkSıcaklık

2.2. pHpH

3.3. Çözünmüş OksijenÇözünmüş Oksijen

4.4. Elektriksel İletkenlikElektriksel İletkenlik

5.5. TuzlulukTuzluluk

6.6. BulanıklıkBulanıklık

7.7. Secchi Diski (deniz ve göllerde)Secchi Diski (deniz ve göllerde)

8.8. DebiDebi

1.1. SıcaklıkSıcaklık

2.2. pHpH

3.3. Çözünmüş OksijenÇözünmüş Oksijen

4.4. Elektriksel İletkenlikElektriksel İletkenlik

5.5. TuzlulukTuzluluk

6.6. BulanıklıkBulanıklık

7.7. Secchi Diski (deniz ve göllerde)Secchi Diski (deniz ve göllerde)

8.8. DebiDebi

63

Bir maddenin, standart bir değer referans alınarak Bir maddenin, standart bir değer referans alınarak sıcak yada soğuk oluşunun ölçüsüdür. Santigrad sıcak yada soğuk oluşunun ölçüsüdür. Santigrad derece (derece (OOC) biriminde ölçülür. C) biriminde ölçülür.

Hava ve su sıcaklıkları değerleri, doğal yollarla Hava ve su sıcaklıkları değerleri, doğal yollarla veya insan aktivitesiyle çevreye etki eden termal veya insan aktivitesiyle çevreye etki eden termal değişimlerin belirlenmesi için gerekli değişimlerin belirlenmesi için gerekli parametredir.parametredir.

Bir maddenin, standart bir değer referans alınarak Bir maddenin, standart bir değer referans alınarak sıcak yada soğuk oluşunun ölçüsüdür. Santigrad sıcak yada soğuk oluşunun ölçüsüdür. Santigrad derece (derece (OOC) biriminde ölçülür. C) biriminde ölçülür.

Hava ve su sıcaklıkları değerleri, doğal yollarla Hava ve su sıcaklıkları değerleri, doğal yollarla veya insan aktivitesiyle çevreye etki eden termal veya insan aktivitesiyle çevreye etki eden termal değişimlerin belirlenmesi için gerekli değişimlerin belirlenmesi için gerekli parametredir.parametredir.

1. Hava ve Numune Sıcaklığı 1. Hava ve Numune Sıcaklığı 1. Hava ve Numune Sıcaklığı 1. Hava ve Numune Sıcaklığı

64

Bütün termodinamik hesaplamalarda ve Bütün termodinamik hesaplamalarda ve

modellerde,modellerde,

pH, İletkenlik ve oksijen ölçümlerinin düzeltilmesi pH, İletkenlik ve oksijen ölçümlerinin düzeltilmesi

ve pH metrenin kalibrasyonunda,ve pH metrenin kalibrasyonunda,

Kimyasal reaksiyonların hızının belirlenmesinde,Kimyasal reaksiyonların hızının belirlenmesinde,

Biyolojik aktivitenin ve akışkan özelliklerinin Biyolojik aktivitenin ve akışkan özelliklerinin

belirlenmesinde kullanılır.belirlenmesinde kullanılır.

Bütün termodinamik hesaplamalarda ve Bütün termodinamik hesaplamalarda ve

modellerde,modellerde,

pH, İletkenlik ve oksijen ölçümlerinin düzeltilmesi pH, İletkenlik ve oksijen ölçümlerinin düzeltilmesi

ve pH metrenin kalibrasyonunda,ve pH metrenin kalibrasyonunda,

Kimyasal reaksiyonların hızının belirlenmesinde,Kimyasal reaksiyonların hızının belirlenmesinde,

Biyolojik aktivitenin ve akışkan özelliklerinin Biyolojik aktivitenin ve akışkan özelliklerinin

belirlenmesinde kullanılır.belirlenmesinde kullanılır.

1. Hava ve Numune Sıcaklığı 1. Hava ve Numune Sıcaklığı 1. Hava ve Numune Sıcaklığı 1. Hava ve Numune Sıcaklığı

65

pH, epH, etkili haldekitkili haldeki Hidrojen iyonlarının Hidrojen iyonlarının konsantrasyonunun konsantrasyonunun logaritmaslogaritmasıınnıın negatifidir.n negatifidir.

0 ile 14 arasında değişir. 0 ile 14 arasında değişir. - pH<7 Asidik Çözelti- pH<7 Asidik Çözelti- pH=7 Nötr- pH=7 Nötr- pH>7 Bazik Çözelti - pH>7 Bazik Çözelti

pH, epH, etkili haldekitkili haldeki Hidrojen iyonlarının Hidrojen iyonlarının konsantrasyonunun konsantrasyonunun logaritmaslogaritmasıınnıın negatifidir.n negatifidir.

0 ile 14 arasında değişir. 0 ile 14 arasında değişir. - pH<7 Asidik Çözelti- pH<7 Asidik Çözelti- pH=7 Nötr- pH=7 Nötr- pH>7 Bazik Çözelti - pH>7 Bazik Çözelti

2. pH: 2. pH: 2. pH: 2. pH:

Hph log

66

pH metre sistemleri (pH, pH metre sistemleri (pH, oksijen, iletkenlik ve sıcaklık oksijen, iletkenlik ve sıcaklık ölçerler) ve kalibrasyon ölçerler) ve kalibrasyon çözeltileri arazide ve çözeltileri arazide ve kullanılmadığı zamanlarda, toz, kullanılmadığı zamanlarda, toz, direkt güneş ışığı veya aşırı direkt güneş ışığı veya aşırı soğuktan korunmalıdır.soğuktan korunmalıdır.

pH metre sistemleri (pH, pH metre sistemleri (pH, oksijen, iletkenlik ve sıcaklık oksijen, iletkenlik ve sıcaklık ölçerler) ve kalibrasyon ölçerler) ve kalibrasyon çözeltileri arazide ve çözeltileri arazide ve kullanılmadığı zamanlarda, toz, kullanılmadığı zamanlarda, toz, direkt güneş ışığı veya aşırı direkt güneş ışığı veya aşırı soğuktan korunmalıdır.soğuktan korunmalıdır.

2. pH: pH Ölçerler 2. pH: pH Ölçerler 2. pH: pH Ölçerler 2. pH: pH Ölçerler

67

Su örneğinin pH’ı, Su örneğinin pH’ı,

o Gazlarını kaybetmesiyleGazlarını kaybetmesiyle Karbondioksit Karbondioksit Hidrojen sülfitHidrojen sülfit AmonyakAmonyak

Su örneğinin pH’ı, Su örneğinin pH’ı,

o Gazlarını kaybetmesiyleGazlarını kaybetmesiyle Karbondioksit Karbondioksit Hidrojen sülfitHidrojen sülfit AmonyakAmonyak

2. pH: pH Ölçümü 2. pH: pH Ölçümü 2. pH: pH Ölçümü 2. pH: pH Ölçümü

68

o Mineral çökeltmesiyleMineral çökeltmesiyle Kalsiyum karbonat çökelimiKalsiyum karbonat çökelimi

o Sıcaklık değişimiyleSıcaklık değişimiyleo Diğer kimyasal, fiziksel ve biyolojik Diğer kimyasal, fiziksel ve biyolojik

reaksiyonlar sonucu, örnek alımından reaksiyonlar sonucu, örnek alımından dakikalar içinde önemli değişiklikler gösterir.dakikalar içinde önemli değişiklikler gösterir.

Yukarıdaki sebeplerden dolayı, pH ölçümü Yukarıdaki sebeplerden dolayı, pH ölçümü arazide ve yerinde yapılması gereken bir arazide ve yerinde yapılması gereken bir parametredir.parametredir.

o Mineral çökeltmesiyleMineral çökeltmesiyle Kalsiyum karbonat çökelimiKalsiyum karbonat çökelimi

o Sıcaklık değişimiyleSıcaklık değişimiyleo Diğer kimyasal, fiziksel ve biyolojik Diğer kimyasal, fiziksel ve biyolojik

reaksiyonlar sonucu, örnek alımından reaksiyonlar sonucu, örnek alımından dakikalar içinde önemli değişiklikler gösterir.dakikalar içinde önemli değişiklikler gösterir.

Yukarıdaki sebeplerden dolayı, pH ölçümü Yukarıdaki sebeplerden dolayı, pH ölçümü arazide ve yerinde yapılması gereken bir arazide ve yerinde yapılması gereken bir parametredir.parametredir.

2. pH: pH Ölçümü (devam) 2. pH: pH Ölçümü (devam) 2. pH: pH Ölçümü (devam) 2. pH: pH Ölçümü (devam)

69

Aşağıdaki 4 aşamaya göre pH ölçümleri yapılır.Aşağıdaki 4 aşamaya göre pH ölçümleri yapılır.1.1. pH metre sistemi ölçüm yerinde kalibre pH metre sistemi ölçüm yerinde kalibre

edilmelidir (bunun yanında elektrodun edilmelidir (bunun yanında elektrodun performansını ve termometrenin kalibrasyon performansını ve termometrenin kalibrasyon tarihinin kontrol edilmesi gerekir)tarihinin kontrol edilmesi gerekir)

2.2. pH elektrodunu ve sıcaklık sensorunu suya pH elektrodunu ve sıcaklık sensorunu suya batırıp, en az 60 saniye beklemek gerekirbatırıp, en az 60 saniye beklemek gerekir.

Aşağıdaki 4 aşamaya göre pH ölçümleri yapılır.Aşağıdaki 4 aşamaya göre pH ölçümleri yapılır.1.1. pH metre sistemi ölçüm yerinde kalibre pH metre sistemi ölçüm yerinde kalibre

edilmelidir (bunun yanında elektrodun edilmelidir (bunun yanında elektrodun performansını ve termometrenin kalibrasyon performansını ve termometrenin kalibrasyon tarihinin kontrol edilmesi gerekir)tarihinin kontrol edilmesi gerekir)

2.2. pH elektrodunu ve sıcaklık sensorunu suya pH elektrodunu ve sıcaklık sensorunu suya batırıp, en az 60 saniye beklemek gerekirbatırıp, en az 60 saniye beklemek gerekir.


70

3.3. pH değerini ve sıcaklık değerini, probları pH değerini ve sıcaklık değerini, probları sudan çıkarmadan sabit bir değer elde sudan çıkarmadan sabit bir değer elde edilinceye kadar beklenir ve bu değerler edilinceye kadar beklenir ve bu değerler kayıt edilir.kayıt edilir.

Eğer ölçüm süresince okumalar Eğer ölçüm süresince okumalar

sabitlenmezse, en az 3 veya daha çok sabitlenmezse, en az 3 veya daha çok ölçümün ortalaması alınır.ölçümün ortalaması alınır.

3.3. pH değerini ve sıcaklık değerini, probları pH değerini ve sıcaklık değerini, probları sudan çıkarmadan sabit bir değer elde sudan çıkarmadan sabit bir değer elde edilinceye kadar beklenir ve bu değerler edilinceye kadar beklenir ve bu değerler kayıt edilir.kayıt edilir.

Eğer ölçüm süresince okumalar Eğer ölçüm süresince okumalar

sabitlenmezse, en az 3 veya daha çok sabitlenmezse, en az 3 veya daha çok ölçümün ortalaması alınır.ölçümün ortalaması alınır.


71

Hızlı akıma sahip veya fazla Hızlı akıma sahip veya fazla miktarda sediman veya miktarda sediman veya yosun (algae) içeren sularda, yosun (algae) içeren sularda, örneğin pH’sı (bununla örneğin pH’sı (bununla birlikte oksijen, iletkenlik ve birlikte oksijen, iletkenlik ve sıcaklık) uygun bir kaba sıcaklık) uygun bir kaba alındıktan sonra ölçülebilir.alındıktan sonra ölçülebilir.

Hızlı akıma sahip veya fazla Hızlı akıma sahip veya fazla miktarda sediman veya miktarda sediman veya yosun (algae) içeren sularda, yosun (algae) içeren sularda, örneğin pH’sı (bununla örneğin pH’sı (bununla birlikte oksijen, iletkenlik ve birlikte oksijen, iletkenlik ve sıcaklık) uygun bir kaba sıcaklık) uygun bir kaba alındıktan sonra ölçülebilir.alındıktan sonra ölçülebilir.


72

Bazı analizlerde laboratuvara ulaşıncaya Bazı analizlerde laboratuvara ulaşıncaya kadar kadar örneklerin korunmasını kadar kadar örneklerin korunmasını sağlayabilmek için pH değerini 2’nin altına sağlayabilmek için pH değerini 2’nin altına düşürmek gerekir. düşürmek gerekir.

Bunun için numune alınan kabın içine Bunun için numune alınan kabın içine elektrotlar daldırılır ve damla damla elektrotlar daldırılır ve damla damla korunmasına uygun asit ilave edilir. Aynı korunmasına uygun asit ilave edilir. Aynı zamanda örnek kabı yavaş yavaş sallanır. zamanda örnek kabı yavaş yavaş sallanır.

Bazı analizlerde laboratuvara ulaşıncaya Bazı analizlerde laboratuvara ulaşıncaya kadar kadar örneklerin korunmasını kadar kadar örneklerin korunmasını sağlayabilmek için pH değerini 2’nin altına sağlayabilmek için pH değerini 2’nin altına düşürmek gerekir. düşürmek gerekir.

Bunun için numune alınan kabın içine Bunun için numune alınan kabın içine elektrotlar daldırılır ve damla damla elektrotlar daldırılır ve damla damla korunmasına uygun asit ilave edilir. Aynı korunmasına uygun asit ilave edilir. Aynı zamanda örnek kabı yavaş yavaş sallanır. zamanda örnek kabı yavaş yavaş sallanır.

2. pH:2. pH: pH Düşürme pH Düşürme 2. pH:2. pH: pH Düşürme pH Düşürme

73

1,7 - 2,0 arasında pH değeri 1,7 - 2,0 arasında pH değeri sağlanana kadar işleme devam sağlanana kadar işleme devam edilir.edilir.

Asidin elektrodlara zararını Asidin elektrodlara zararını engellemek için asit elektrodlara engellemek için asit elektrodlara değmeyecek şekilde değmeyecek şekilde damlatılmalıdır. damlatılmalıdır.

1,7 - 2,0 arasında pH değeri 1,7 - 2,0 arasında pH değeri sağlanana kadar işleme devam sağlanana kadar işleme devam edilir.edilir.

Asidin elektrodlara zararını Asidin elektrodlara zararını engellemek için asit elektrodlara engellemek için asit elektrodlara değmeyecek şekilde değmeyecek şekilde damlatılmalıdır. damlatılmalıdır.

2. pH:2. pH: pH Düşürme pH Düşürme 2. pH:2. pH: pH Düşürme pH Düşürme

74

Çözünmüş Oksijen, suyun içinde çözünmüş Çözünmüş Oksijen, suyun içinde çözünmüş halde bulunan oksijen gazının miktarıdır.halde bulunan oksijen gazının miktarıdır.

Çözünmüş oksijen miktarları, doğal olaylar Çözünmüş oksijen miktarları, doğal olaylar veya insan aktivitesinin çevre üzerindeki veya insan aktivitesinin çevre üzerindeki etkisinin belirlenmesinde gerekli paramet-etkisinin belirlenmesinde gerekli paramet-relerden biridir. relerden biridir.

% veya mg/L birimiyle okumalar yapılabilir.% veya mg/L birimiyle okumalar yapılabilir.

Çözünmüş Oksijen, suyun içinde çözünmüş Çözünmüş Oksijen, suyun içinde çözünmüş halde bulunan oksijen gazının miktarıdır.halde bulunan oksijen gazının miktarıdır.

Çözünmüş oksijen miktarları, doğal olaylar Çözünmüş oksijen miktarları, doğal olaylar veya insan aktivitesinin çevre üzerindeki veya insan aktivitesinin çevre üzerindeki etkisinin belirlenmesinde gerekli paramet-etkisinin belirlenmesinde gerekli paramet-relerden biridir. relerden biridir.

% veya mg/L birimiyle okumalar yapılabilir.% veya mg/L birimiyle okumalar yapılabilir.

3. Çözünmüş Oksijen: 3. Çözünmüş Oksijen: 3. Çözünmüş Oksijen: 3. Çözünmüş Oksijen:

75

Bu tip cihazlar sıcaklık ve basınç Bu tip cihazlar sıcaklık ve basınç doğrulaması ile kalibre edilip, ölçümlerini doğrulaması ile kalibre edilip, ölçümlerini yaparlar.yaparlar.

Bu sebepten dolayı da oksijen metreler Bu sebepten dolayı da oksijen metreler ölçüm yapılacak yerde kalibre edilmeli ve ölçüm yapılacak yerde kalibre edilmeli ve ölçümü yapılmalıdır.ölçümü yapılmalıdır.

Membran filitre ve Optik (LDO) sistemi ile Membran filitre ve Optik (LDO) sistemi ile çalışan problar mevcuttur.çalışan problar mevcuttur.

Bu tip cihazlar sıcaklık ve basınç Bu tip cihazlar sıcaklık ve basınç doğrulaması ile kalibre edilip, ölçümlerini doğrulaması ile kalibre edilip, ölçümlerini yaparlar.yaparlar.

Bu sebepten dolayı da oksijen metreler Bu sebepten dolayı da oksijen metreler ölçüm yapılacak yerde kalibre edilmeli ve ölçüm yapılacak yerde kalibre edilmeli ve ölçümü yapılmalıdır.ölçümü yapılmalıdır.

Membran filitre ve Optik (LDO) sistemi ile Membran filitre ve Optik (LDO) sistemi ile çalışan problar mevcuttur.çalışan problar mevcuttur.

3. Çözünmüş Oksijen: 3. Çözünmüş Oksijen: 3. Çözünmüş Oksijen: 3. Çözünmüş Oksijen:

76

Elektriksel iletkenlik, suyun, elektriği birim Elektriksel iletkenlik, suyun, elektriği birim uzunluktan, birim kesit alanından ve sabit uzunluktan, birim kesit alanından ve sabit sıcaklıkta iletebilme yeteneğinin bir sıcaklıkta iletebilme yeteneğinin bir ölçüsüdür. ölçüsüdür.

Ölçülen elektriksel iletkenlik değerleri, Ölçülen elektriksel iletkenlik değerleri, suyun içinde çözünmüş halde bulunan suyun içinde çözünmüş halde bulunan toplam madde miktarıyla ilişkilidir. toplam madde miktarıyla ilişkilidir.

Birimi 25 Birimi 25 OOC de mikrosiemens/cm yada C de mikrosiemens/cm yada mikromho/cm dir.mikromho/cm dir.

Elektriksel iletkenlik, suyun, elektriği birim Elektriksel iletkenlik, suyun, elektriği birim uzunluktan, birim kesit alanından ve sabit uzunluktan, birim kesit alanından ve sabit sıcaklıkta iletebilme yeteneğinin bir sıcaklıkta iletebilme yeteneğinin bir ölçüsüdür. ölçüsüdür.

Ölçülen elektriksel iletkenlik değerleri, Ölçülen elektriksel iletkenlik değerleri, suyun içinde çözünmüş halde bulunan suyun içinde çözünmüş halde bulunan toplam madde miktarıyla ilişkilidir. toplam madde miktarıyla ilişkilidir.

Birimi 25 Birimi 25 OOC de mikrosiemens/cm yada C de mikrosiemens/cm yada mikromho/cm dir.mikromho/cm dir.

4. Elektriksel İletkenlik: 4. Elektriksel İletkenlik: 4. Elektriksel İletkenlik: 4. Elektriksel İletkenlik:

77

Genellikle bu cihazlar Genellikle bu cihazlar solüsyonun içine alternatif solüsyonun içine alternatif akım gönderir ve akımın akım gönderir ve akımın büyüklüğünü ölçerler. büyüklüğünü ölçerler.

Genellikle bu cihazlar Genellikle bu cihazlar solüsyonun içine alternatif solüsyonun içine alternatif akım gönderir ve akımın akım gönderir ve akımın büyüklüğünü ölçerler. büyüklüğünü ölçerler.

4. Elektriksel İletkenlik: 4. Elektriksel İletkenlik: 4. Elektriksel İletkenlik: 4. Elektriksel İletkenlik:

78

İletkenlik sistemleri, toz, fazla sıcak ve fazla İletkenlik sistemleri, toz, fazla sıcak ve fazla soğuktan korunmalıdır.soğuktan korunmalıdır.

Sensorler ölçümden önce ve sonra Sensorler ölçümden önce ve sonra deiyonize su ile temizlenmelidir.deiyonize su ile temizlenmelidir.

Sensor üzerindeki yağlı ve kimyasal Sensor üzerindeki yağlı ve kimyasal kalıntılar (tuzlar) deterjan solüsyonu ile kalıntılar (tuzlar) deterjan solüsyonu ile temizlenebilir. Deterjan solüsyonunda temizlenebilir. Deterjan solüsyonunda bekletilmesi sensöre zarar vermez.bekletilmesi sensöre zarar vermez.

İletkenlik sistemleri, toz, fazla sıcak ve fazla İletkenlik sistemleri, toz, fazla sıcak ve fazla soğuktan korunmalıdır.soğuktan korunmalıdır.

Sensorler ölçümden önce ve sonra Sensorler ölçümden önce ve sonra deiyonize su ile temizlenmelidir.deiyonize su ile temizlenmelidir.

Sensor üzerindeki yağlı ve kimyasal Sensor üzerindeki yağlı ve kimyasal kalıntılar (tuzlar) deterjan solüsyonu ile kalıntılar (tuzlar) deterjan solüsyonu ile temizlenebilir. Deterjan solüsyonunda temizlenebilir. Deterjan solüsyonunda bekletilmesi sensöre zarar vermez.bekletilmesi sensöre zarar vermez.

4. Elektriksel İletkenlik Cihazının Bakım, Temizleme ve Saklanması 4. Elektriksel İletkenlik Cihazının Bakım, Temizleme ve Saklanması 4. Elektriksel İletkenlik Cihazının Bakım, Temizleme ve Saklanması 4. Elektriksel İletkenlik Cihazının Bakım, Temizleme ve Saklanması

79

Eğer yağ veya başka kalıntılar mevcutsa Eğer yağ veya başka kalıntılar mevcutsa sensor seyreltilmiş hidroklorik (HCl) asit sensor seyreltilmiş hidroklorik (HCl) asit solüsyonuna batırılabilir, ancak asit solüsyonuna batırılabilir, ancak asit solüsyonu ile teması bir kaç saniyeyi solüsyonu ile teması bir kaç saniyeyi geçmemelidir.geçmemelidir.

Karbon ve paslanmaz çelik sensorlar Karbon ve paslanmaz çelik sensorlar yumuşak fırçayla temizlenebilir. Platinyum yumuşak fırçayla temizlenebilir. Platinyum kaplama sensörlerde fırça kullanılmazkaplama sensörlerde fırça kullanılmaz

Eğer yağ veya başka kalıntılar mevcutsa Eğer yağ veya başka kalıntılar mevcutsa sensor seyreltilmiş hidroklorik (HCl) asit sensor seyreltilmiş hidroklorik (HCl) asit solüsyonuna batırılabilir, ancak asit solüsyonuna batırılabilir, ancak asit solüsyonu ile teması bir kaç saniyeyi solüsyonu ile teması bir kaç saniyeyi geçmemelidir.geçmemelidir.

Karbon ve paslanmaz çelik sensorlar Karbon ve paslanmaz çelik sensorlar yumuşak fırçayla temizlenebilir. Platinyum yumuşak fırçayla temizlenebilir. Platinyum kaplama sensörlerde fırça kullanılmazkaplama sensörlerde fırça kullanılmaz

4. Elektriksel İletkenlik Cihazının Bakım, Temizleme ve Saklanması 4. Elektriksel İletkenlik Cihazının Bakım, Temizleme ve Saklanması 4. Elektriksel İletkenlik Cihazının Bakım, Temizleme ve Saklanması 4. Elektriksel İletkenlik Cihazının Bakım, Temizleme ve Saklanması

80

Suyun iletkenliği, çökme, tutunma, iyon değişimi, Suyun iletkenliği, çökme, tutunma, iyon değişimi, yükseltgenme ve indirgenme gibi fiziksel ve yükseltgenme ve indirgenme gibi fiziksel ve kimyasal proseslerle hızla değişim gösterir. kimyasal proseslerle hızla değişim gösterir. Bu Bu yüzden yerinde ölçümü gereklidir.yüzden yerinde ölçümü gereklidir.

Yağış, rüzgar, soğuk, toz, ve direkt gün ısığı gibi Yağış, rüzgar, soğuk, toz, ve direkt gün ısığı gibi arazi şartları ölçüm değerlerinde problemler arazi şartları ölçüm değerlerinde problemler yaratabilir. Cihazı ölçüm yaparken bu etkilerden yaratabilir. Cihazı ölçüm yaparken bu etkilerden korumak gerekirkorumak gerekir

Suyun iletkenliği, çökme, tutunma, iyon değişimi, Suyun iletkenliği, çökme, tutunma, iyon değişimi, yükseltgenme ve indirgenme gibi fiziksel ve yükseltgenme ve indirgenme gibi fiziksel ve kimyasal proseslerle hızla değişim gösterir. kimyasal proseslerle hızla değişim gösterir. Bu Bu yüzden yerinde ölçümü gereklidir.yüzden yerinde ölçümü gereklidir.

Yağış, rüzgar, soğuk, toz, ve direkt gün ısığı gibi Yağış, rüzgar, soğuk, toz, ve direkt gün ısığı gibi arazi şartları ölçüm değerlerinde problemler arazi şartları ölçüm değerlerinde problemler yaratabilir. Cihazı ölçüm yaparken bu etkilerden yaratabilir. Cihazı ölçüm yaparken bu etkilerden korumak gerekirkorumak gerekir

4. Elektriksel İletkenlik4. Elektriksel İletkenlik4. Elektriksel İletkenlik4. Elektriksel İletkenlik

81

Tuzluluk belli kütle çözeltide çözünmüş tuz Tuzluluk belli kütle çözeltide çözünmüş tuz miktarıdır. miktarıdır.

Endüstriyel ve doğal sularda bakılması gereken Endüstriyel ve doğal sularda bakılması gereken önemli parametrelerden biridir. önemli parametrelerden biridir.

Özellikle yüzeysel sulardaki canlıların yaşamında Özellikle yüzeysel sulardaki canlıların yaşamında ve çevredeki tarımsal alanlar bakımından ve çevredeki tarımsal alanlar bakımından önemlidir. önemlidir.

Tuzluluk belli kütle çözeltide çözünmüş tuz Tuzluluk belli kütle çözeltide çözünmüş tuz miktarıdır. miktarıdır.

Endüstriyel ve doğal sularda bakılması gereken Endüstriyel ve doğal sularda bakılması gereken önemli parametrelerden biridir. önemli parametrelerden biridir.

Özellikle yüzeysel sulardaki canlıların yaşamında Özellikle yüzeysel sulardaki canlıların yaşamında ve çevredeki tarımsal alanlar bakımından ve çevredeki tarımsal alanlar bakımından önemlidir. önemlidir.

5. Tuzluluk5. Tuzluluk5. Tuzluluk5. Tuzluluk

82

Tuzluluğun buharlaştırma yöntemiyle yapılması, Tuzluluğun buharlaştırma yöntemiyle yapılması, suyla birlikte başka maddelerinde buharlaşma suyla birlikte başka maddelerinde buharlaşma olasılığından kesin bir sonuç vermeyebilir.olasılığından kesin bir sonuç vermeyebilir.

Ayrıca klasik kimyasal analiz yöntemleriyle Ayrıca klasik kimyasal analiz yöntemleriyle yapılması da çok uzun zaman almaktadır.yapılması da çok uzun zaman almaktadır.

Bu nedenlerden dolayı, tuzluluk analizleri Bu nedenlerden dolayı, tuzluluk analizleri Elektriksel İletkenlik ölçer cihazlarından Elektriksel İletkenlik ölçer cihazlarından dönüşüm yapılarak bakılması tercih edilirdönüşüm yapılarak bakılması tercih edilir.

Tuzluluğun buharlaştırma yöntemiyle yapılması, Tuzluluğun buharlaştırma yöntemiyle yapılması, suyla birlikte başka maddelerinde buharlaşma suyla birlikte başka maddelerinde buharlaşma olasılığından kesin bir sonuç vermeyebilir.olasılığından kesin bir sonuç vermeyebilir.

Ayrıca klasik kimyasal analiz yöntemleriyle Ayrıca klasik kimyasal analiz yöntemleriyle yapılması da çok uzun zaman almaktadır.yapılması da çok uzun zaman almaktadır.

Bu nedenlerden dolayı, tuzluluk analizleri Bu nedenlerden dolayı, tuzluluk analizleri Elektriksel İletkenlik ölçer cihazlarından Elektriksel İletkenlik ölçer cihazlarından dönüşüm yapılarak bakılması tercih edilirdönüşüm yapılarak bakılması tercih edilir.

5. Tuzluluk5. Tuzluluk5. Tuzluluk5. Tuzluluk

83

Bulanıklık sularda asılı (süspanse) halde bulunan Bulanıklık sularda asılı (süspanse) halde bulunan maddelerin miktarını belirten bir ölçüdür. maddelerin miktarını belirten bir ölçüdür. Sulardaki bulanıklığı oluşturan asılı maddeler, Sulardaki bulanıklığı oluşturan asılı maddeler, silt, kil, organik ve inorganik maddeler, plankton, silt, kil, organik ve inorganik maddeler, plankton, mikroskopik organizmalardır. Bulanıklık su örneği mikroskopik organizmalardır. Bulanıklık su örneği içinden geçirilen bir ışık demetinin bu maddeler içinden geçirilen bir ışık demetinin bu maddeler tarafından saçılması ve absorblanmasına neden tarafından saçılması ve absorblanmasına neden olan optik özelliğin ifadesidir. olan optik özelliğin ifadesidir.

Bulanıklık sularda asılı (süspanse) halde bulunan Bulanıklık sularda asılı (süspanse) halde bulunan maddelerin miktarını belirten bir ölçüdür. maddelerin miktarını belirten bir ölçüdür. Sulardaki bulanıklığı oluşturan asılı maddeler, Sulardaki bulanıklığı oluşturan asılı maddeler, silt, kil, organik ve inorganik maddeler, plankton, silt, kil, organik ve inorganik maddeler, plankton, mikroskopik organizmalardır. Bulanıklık su örneği mikroskopik organizmalardır. Bulanıklık su örneği içinden geçirilen bir ışık demetinin bu maddeler içinden geçirilen bir ışık demetinin bu maddeler tarafından saçılması ve absorblanmasına neden tarafından saçılması ve absorblanmasına neden olan optik özelliğin ifadesidir. olan optik özelliğin ifadesidir.

6. Bulanıklık Tayini6. Bulanıklık Tayini6. Bulanıklık Tayini6. Bulanıklık Tayini

84

Özellikle ötrofikasyon değerlendirilme-Özellikle ötrofikasyon değerlendirilme-sinde kullanılan bir parametredir. sinde kullanılan bir parametredir.

Sudaki görünürlüğünün tespiti için Sudaki görünürlüğünün tespiti için kullanılır. kullanılır.

Disk gözden görünene kadar su ortamına Disk gözden görünene kadar su ortamına bırakılır ve gözden kaybolan en son bırakılır ve gözden kaybolan en son noktanın santimetre cinsinden ölçüsü noktanın santimetre cinsinden ölçüsü alınır.alınır.

Özellikle ötrofikasyon değerlendirilme-Özellikle ötrofikasyon değerlendirilme-sinde kullanılan bir parametredir. sinde kullanılan bir parametredir.

Sudaki görünürlüğünün tespiti için Sudaki görünürlüğünün tespiti için kullanılır. kullanılır.

Disk gözden görünene kadar su ortamına Disk gözden görünene kadar su ortamına bırakılır ve gözden kaybolan en son bırakılır ve gözden kaybolan en son noktanın santimetre cinsinden ölçüsü noktanın santimetre cinsinden ölçüsü alınır.alınır.

7. Sechii Diski7. Sechii Diski7. Sechii Diski7. Sechii Diski

85

Atıksularda debi ölçümü; doğrudan debi ölçümleri Atıksularda debi ölçümü; doğrudan debi ölçümleri veya hız-alan ölçümüne dayanan metotlar veya hız-alan ölçümüne dayanan metotlar kullanılarak yapılır. Doğrudan debi ölçüm kullanılarak yapılır. Doğrudan debi ölçüm metotlarında debi, kolayca ölçülebilen bir veya iki metotlarında debi, kolayca ölçülebilen bir veya iki değişken yardımıyla ölçülür. Çok sayıda debi ölçümü değişken yardımıyla ölçülür. Çok sayıda debi ölçümü gerekli ise işlemleri kolaylaştırmak için bu gerekli ise işlemleri kolaylaştırmak için bu değişkenler yardımı ile çalışma eğrileri teşkil edilerek değişkenler yardımı ile çalışma eğrileri teşkil edilerek debi belirlenir. Debi ölçümü için kesinlikle kesit alan debi belirlenir. Debi ölçümü için kesinlikle kesit alan belirlenmelidir. Ölçüm yapılacak alanın yükseklik, en belirlenmelidir. Ölçüm yapılacak alanın yükseklik, en kesitinin belirlenmesi ve kanal tipine göre ölçüm kesitinin belirlenmesi ve kanal tipine göre ölçüm sisteminin kesitinin çıkarılması gerekmektedir.sisteminin kesitinin çıkarılması gerekmektedir.

Atıksularda debi ölçümü; doğrudan debi ölçümleri Atıksularda debi ölçümü; doğrudan debi ölçümleri veya hız-alan ölçümüne dayanan metotlar veya hız-alan ölçümüne dayanan metotlar kullanılarak yapılır. Doğrudan debi ölçüm kullanılarak yapılır. Doğrudan debi ölçüm metotlarında debi, kolayca ölçülebilen bir veya iki metotlarında debi, kolayca ölçülebilen bir veya iki değişken yardımıyla ölçülür. Çok sayıda debi ölçümü değişken yardımıyla ölçülür. Çok sayıda debi ölçümü gerekli ise işlemleri kolaylaştırmak için bu gerekli ise işlemleri kolaylaştırmak için bu değişkenler yardımı ile çalışma eğrileri teşkil edilerek değişkenler yardımı ile çalışma eğrileri teşkil edilerek debi belirlenir. Debi ölçümü için kesinlikle kesit alan debi belirlenir. Debi ölçümü için kesinlikle kesit alan belirlenmelidir. Ölçüm yapılacak alanın yükseklik, en belirlenmelidir. Ölçüm yapılacak alanın yükseklik, en kesitinin belirlenmesi ve kanal tipine göre ölçüm kesitinin belirlenmesi ve kanal tipine göre ölçüm sisteminin kesitinin çıkarılması gerekmektedir.sisteminin kesitinin çıkarılması gerekmektedir.

8. Debi8. Debi8. Debi8. Debi

86

Büyük dere ve nehirlerde debi ölçümünün Büyük dere ve nehirlerde debi ölçümünün gerçekleştirilmesi için ölçüm istasyonlarının gerçekleştirilmesi için ölçüm istasyonlarının kurulması gerekmektedir. Bu yüzden akarsularda su kurulması gerekmektedir. Bu yüzden akarsularda su seviyesi ve debi ölçümleri Devlet Su İşleri (DSİ) ve seviyesi ve debi ölçümleri Devlet Su İşleri (DSİ) ve Elektrik İşleri Etüt İdaresi (EİE) tarafından işletilen Elektrik İşleri Etüt İdaresi (EİE) tarafından işletilen akım gözlem istasyonları vasıtasıyla yapılmaktadır. akım gözlem istasyonları vasıtasıyla yapılmaktadır. Eğer debi ölçümü başka kurum ve kuruluşlar Eğer debi ölçümü başka kurum ve kuruluşlar tarafından yapılacaksa Numune alma ve analizleri tarafından yapılacaksa Numune alma ve analizleri metotları tebliğinde belirtilen standartlara göre metotları tebliğinde belirtilen standartlara göre ölçüm yapılması gerekmektedir.ölçüm yapılması gerekmektedir.

Büyük dere ve nehirlerde debi ölçümünün Büyük dere ve nehirlerde debi ölçümünün gerçekleştirilmesi için ölçüm istasyonlarının gerçekleştirilmesi için ölçüm istasyonlarının kurulması gerekmektedir. Bu yüzden akarsularda su kurulması gerekmektedir. Bu yüzden akarsularda su seviyesi ve debi ölçümleri Devlet Su İşleri (DSİ) ve seviyesi ve debi ölçümleri Devlet Su İşleri (DSİ) ve Elektrik İşleri Etüt İdaresi (EİE) tarafından işletilen Elektrik İşleri Etüt İdaresi (EİE) tarafından işletilen akım gözlem istasyonları vasıtasıyla yapılmaktadır. akım gözlem istasyonları vasıtasıyla yapılmaktadır. Eğer debi ölçümü başka kurum ve kuruluşlar Eğer debi ölçümü başka kurum ve kuruluşlar tarafından yapılacaksa Numune alma ve analizleri tarafından yapılacaksa Numune alma ve analizleri metotları tebliğinde belirtilen standartlara göre metotları tebliğinde belirtilen standartlara göre ölçüm yapılması gerekmektedir.ölçüm yapılması gerekmektedir.

8. Debi8. Debi8. Debi8. Debi

87

88

89

Numune alma tutanağı ya da Örnekleme Numune alma tutanağı ya da Örnekleme tutanağı, 10 Ekim 2009 tarih ve 27372 sayılı tutanağı, 10 Ekim 2009 tarih ve 27372 sayılı Resmî Gazete yayımlanan Numune Alma ve Resmî Gazete yayımlanan Numune Alma ve Analiz Metotları Tebliğinin ekinde eklenmiş Analiz Metotları Tebliğinin ekinde eklenmiş olup özellikle resmi amaçlı olarak alınacak olup özellikle resmi amaçlı olarak alınacak her tür numunede kullanılması zaruri bir her tür numunede kullanılması zaruri bir evraktır. Her numune için ayrı bir tutanak evraktır. Her numune için ayrı bir tutanak tanzim edilmesi gereklidir. Örnekleme tanzim edilmesi gereklidir. Örnekleme tutanağı sayesinde laboratuvarda analizi tutanağı sayesinde laboratuvarda analizi yapılacak numuneye ait teknik bilgi ihtiyacı yapılacak numuneye ait teknik bilgi ihtiyacı giderilecektir. giderilecektir.

Numune alma tutanağı ya da Örnekleme Numune alma tutanağı ya da Örnekleme tutanağı, 10 Ekim 2009 tarih ve 27372 sayılı tutanağı, 10 Ekim 2009 tarih ve 27372 sayılı Resmî Gazete yayımlanan Numune Alma ve Resmî Gazete yayımlanan Numune Alma ve Analiz Metotları Tebliğinin ekinde eklenmiş Analiz Metotları Tebliğinin ekinde eklenmiş olup özellikle resmi amaçlı olarak alınacak olup özellikle resmi amaçlı olarak alınacak her tür numunede kullanılması zaruri bir her tür numunede kullanılması zaruri bir evraktır. Her numune için ayrı bir tutanak evraktır. Her numune için ayrı bir tutanak tanzim edilmesi gereklidir. Örnekleme tanzim edilmesi gereklidir. Örnekleme tutanağı sayesinde laboratuvarda analizi tutanağı sayesinde laboratuvarda analizi yapılacak numuneye ait teknik bilgi ihtiyacı yapılacak numuneye ait teknik bilgi ihtiyacı giderilecektir. giderilecektir.

90

Örnekleme Tutanağı üzerinde yapılabilecek Örnekleme Tutanağı üzerinde yapılabilecek hataların düzeltilmesinde yazıyı kapatıcı özellikte hataların düzeltilmesinde yazıyı kapatıcı özellikte düzeltici malzeme (daksil vb.) kullanılmamalıdır, düzeltici malzeme (daksil vb.) kullanılmamalıdır, gerekli düzeltmeler yanlış bölümün üstünün gerekli düzeltmeler yanlış bölümün üstünün çizilmesi ile gerçekleştirilir. Yapılan tadilatların çizilmesi ile gerçekleştirilir. Yapılan tadilatların sorumlular tarafından paraflanarak onaylanması sorumlular tarafından paraflanarak onaylanması gereklidir.gereklidir.

Bu tutanağın çalışmalara sağlayacağı pratik bir Bu tutanağın çalışmalara sağlayacağı pratik bir fayda su, toprak, katı atık ve yakıt numunelerinin fayda su, toprak, katı atık ve yakıt numunelerinin tümü için kullanılabilecek tek tip yapıya sahip tümü için kullanılabilecek tek tip yapıya sahip olmasıdır.olmasıdır.

Örnekleme Tutanağı üzerinde yapılabilecek Örnekleme Tutanağı üzerinde yapılabilecek hataların düzeltilmesinde yazıyı kapatıcı özellikte hataların düzeltilmesinde yazıyı kapatıcı özellikte düzeltici malzeme (daksil vb.) kullanılmamalıdır, düzeltici malzeme (daksil vb.) kullanılmamalıdır, gerekli düzeltmeler yanlış bölümün üstünün gerekli düzeltmeler yanlış bölümün üstünün çizilmesi ile gerçekleştirilir. Yapılan tadilatların çizilmesi ile gerçekleştirilir. Yapılan tadilatların sorumlular tarafından paraflanarak onaylanması sorumlular tarafından paraflanarak onaylanması gereklidir.gereklidir.

Bu tutanağın çalışmalara sağlayacağı pratik bir Bu tutanağın çalışmalara sağlayacağı pratik bir fayda su, toprak, katı atık ve yakıt numunelerinin fayda su, toprak, katı atık ve yakıt numunelerinin tümü için kullanılabilecek tek tip yapıya sahip tümü için kullanılabilecek tek tip yapıya sahip olmasıdır.olmasıdır.

91

92

Kullanılması önerilen Örnekleme Tutanağı’nda yer alan ilgili Kullanılması önerilen Örnekleme Tutanağı’nda yer alan ilgili bölümler aşağıdaki açıklamalar ışığında doldurulmalıdır. Bölümler bölümler aşağıdaki açıklamalar ışığında doldurulmalıdır. Bölümler mümkün olduğunca tam olarak doldurulmaya çalışılmalıdır.mümkün olduğunca tam olarak doldurulmaya çalışılmalıdır.

Tarih:Tarih: Tutanağın düzenlendiği tarih gün/ay/yıl olarak bu bölüme Tutanağın düzenlendiği tarih gün/ay/yıl olarak bu bölüme yazılır.yazılır.

Numuneyi Alan: Numuneyi Alan: Numuneyi alan İl Çevre ve Orman Müdürlüğü, Numuneyi alan İl Çevre ve Orman Müdürlüğü, Laboratuvar veya kurum/kuruluşun açık adı belirtilir.Laboratuvar veya kurum/kuruluşun açık adı belirtilir.

Numuneye Esas Resmi Talep Yazısı: Numuneye Esas Resmi Talep Yazısı: Her numune, talep kimden Her numune, talep kimden geldiyse gelen kurum/kuruluş ait talep yazısı ile birlikte geldiyse gelen kurum/kuruluş ait talep yazısı ile birlikte değerlendirilir. Tutanağa, bu numuneye esas resmi talep yazısının değerlendirilir. Tutanağa, bu numuneye esas resmi talep yazısının tarihi ve sayısı belirtilir.tarihi ve sayısı belirtilir.

Kullanılması önerilen Örnekleme Tutanağı’nda yer alan ilgili Kullanılması önerilen Örnekleme Tutanağı’nda yer alan ilgili bölümler aşağıdaki açıklamalar ışığında doldurulmalıdır. Bölümler bölümler aşağıdaki açıklamalar ışığında doldurulmalıdır. Bölümler mümkün olduğunca tam olarak doldurulmaya çalışılmalıdır.mümkün olduğunca tam olarak doldurulmaya çalışılmalıdır.

Tarih:Tarih: Tutanağın düzenlendiği tarih gün/ay/yıl olarak bu bölüme Tutanağın düzenlendiği tarih gün/ay/yıl olarak bu bölüme yazılır.yazılır.

Numuneyi Alan: Numuneyi Alan: Numuneyi alan İl Çevre ve Orman Müdürlüğü, Numuneyi alan İl Çevre ve Orman Müdürlüğü, Laboratuvar veya kurum/kuruluşun açık adı belirtilir.Laboratuvar veya kurum/kuruluşun açık adı belirtilir.

Numuneye Esas Resmi Talep Yazısı: Numuneye Esas Resmi Talep Yazısı: Her numune, talep kimden Her numune, talep kimden geldiyse gelen kurum/kuruluş ait talep yazısı ile birlikte geldiyse gelen kurum/kuruluş ait talep yazısı ile birlikte değerlendirilir. Tutanağa, bu numuneye esas resmi talep yazısının değerlendirilir. Tutanağa, bu numuneye esas resmi talep yazısının tarihi ve sayısı belirtilir.tarihi ve sayısı belirtilir.

93

Numune Alınan Tesisin: Numune Alınan Tesisin: Alınan numune bir tesise ait ise bu bölüm Alınan numune bir tesise ait ise bu bölüm aşağıdaki açıklamalar ışığında doldurulur. Aksi durumda bu bölüm aşağıdaki açıklamalar ışığında doldurulur. Aksi durumda bu bölüm boş bırakılır ve bölümün üzeri tamamen çizilerek iptal edilir.boş bırakılır ve bölümün üzeri tamamen çizilerek iptal edilir.

Tesisin AdıTesisin Adı:: Numunenin ait olduğu tesisin tescilli açık adı yazılır. Numunenin ait olduğu tesisin tescilli açık adı yazılır.

Tesisin AdresiTesisin Adresi:: Numunenin ait olduğu tesisin yazışma adresi Numunenin ait olduğu tesisin yazışma adresi

yazılır.yazılır.

Telefon NoTelefon No:: Numunenin ait olduğu tesisin telefon numarası alan Numunenin ait olduğu tesisin telefon numarası alan

kodu ile birlikte yazılır.kodu ile birlikte yazılır.

Faks NoFaks No:: Numunenin ait olduğu tesisin faks numarası alan kodu Numunenin ait olduğu tesisin faks numarası alan kodu

ile birlikte yazılır.ile birlikte yazılır.

Numune Alınan Tesisin: Numune Alınan Tesisin: Alınan numune bir tesise ait ise bu bölüm Alınan numune bir tesise ait ise bu bölüm aşağıdaki açıklamalar ışığında doldurulur. Aksi durumda bu bölüm aşağıdaki açıklamalar ışığında doldurulur. Aksi durumda bu bölüm boş bırakılır ve bölümün üzeri tamamen çizilerek iptal edilir.boş bırakılır ve bölümün üzeri tamamen çizilerek iptal edilir.

Tesisin AdıTesisin Adı:: Numunenin ait olduğu tesisin tescilli açık adı yazılır. Numunenin ait olduğu tesisin tescilli açık adı yazılır.

Tesisin AdresiTesisin Adresi:: Numunenin ait olduğu tesisin yazışma adresi Numunenin ait olduğu tesisin yazışma adresi

yazılır.yazılır.

Telefon NoTelefon No:: Numunenin ait olduğu tesisin telefon numarası alan Numunenin ait olduğu tesisin telefon numarası alan

kodu ile birlikte yazılır.kodu ile birlikte yazılır.

Faks NoFaks No:: Numunenin ait olduğu tesisin faks numarası alan kodu Numunenin ait olduğu tesisin faks numarası alan kodu

ile birlikte yazılır.ile birlikte yazılır.

94

Numune İle İlgili Özellikler: Numune İle İlgili Özellikler: Alınan numuneye ait ilgili bölümler Alınan numuneye ait ilgili bölümler aşağıdaki açıklamalar doğrultusunda doldurulur.aşağıdaki açıklamalar doğrultusunda doldurulur.

Numunenin Cinsi:Numunenin Cinsi: Tutanağın bu bölümüne numuneyi tanımlayacak Tutanağın bu bölümüne numuneyi tanımlayacak numune cinsi mümkün olduğunca açık bir tanımlama ile yazılır (Örn. numune cinsi mümkün olduğunca açık bir tanımlama ile yazılır (Örn. atıksu, yerli linyit, ithal kömür vb.). atıksu, yerli linyit, ithal kömür vb.).

Numunenin Alınış Tarihi ve Saati:Numunenin Alınış Tarihi ve Saati: Numunenin alındığı tarih ve saat Numunenin alındığı tarih ve saat gün/ay/yıl-saat:dakika şeklinde bu bölüme yazılır.gün/ay/yıl-saat:dakika şeklinde bu bölüme yazılır.

Numunenin Alınış Yeri:Numunenin Alınış Yeri: Numunenin alındığı yerin tam tanımı bu Numunenin alındığı yerin tam tanımı bu bölüme yazılır. bölüme yazılır.

Numunenin Alınış Amacı:Numunenin Alınış Amacı: Numunenin hangi amaç için alındığı bu Numunenin hangi amaç için alındığı bu bölüme yazılır. bölüme yazılır.

Numune İle İlgili Özellikler: Numune İle İlgili Özellikler: Alınan numuneye ait ilgili bölümler Alınan numuneye ait ilgili bölümler aşağıdaki açıklamalar doğrultusunda doldurulur.aşağıdaki açıklamalar doğrultusunda doldurulur.

Numunenin Cinsi:Numunenin Cinsi: Tutanağın bu bölümüne numuneyi tanımlayacak Tutanağın bu bölümüne numuneyi tanımlayacak numune cinsi mümkün olduğunca açık bir tanımlama ile yazılır (Örn. numune cinsi mümkün olduğunca açık bir tanımlama ile yazılır (Örn. atıksu, yerli linyit, ithal kömür vb.). atıksu, yerli linyit, ithal kömür vb.).

Numunenin Alınış Tarihi ve Saati:Numunenin Alınış Tarihi ve Saati: Numunenin alındığı tarih ve saat Numunenin alındığı tarih ve saat gün/ay/yıl-saat:dakika şeklinde bu bölüme yazılır.gün/ay/yıl-saat:dakika şeklinde bu bölüme yazılır.

Numunenin Alınış Yeri:Numunenin Alınış Yeri: Numunenin alındığı yerin tam tanımı bu Numunenin alındığı yerin tam tanımı bu bölüme yazılır. bölüme yazılır.

Numunenin Alınış Amacı:Numunenin Alınış Amacı: Numunenin hangi amaç için alındığı bu Numunenin hangi amaç için alındığı bu bölüme yazılır. bölüme yazılır.

95

Şahit Numune Teslimi:Şahit Numune Teslimi: Analiz sonuçlarına yapılabilecek itirazların Analiz sonuçlarına yapılabilecek itirazların çözümünde şahit numune kullanılabilir. Şahit numune için, alınan çözümünde şahit numune kullanılabilir. Şahit numune için, alınan numune ile aynı nitelikte numune hazırlanarak ilgili kişiye mühürlü numune ile aynı nitelikte numune hazırlanarak ilgili kişiye mühürlü olarak teslim edilmesi gereklidir. Tutanağın bu bölümüne örnekleme olarak teslim edilmesi gereklidir. Tutanağın bu bölümüne örnekleme noktasını temsilen kaç adet numune alındığı ve kaç adetinin şahit noktasını temsilen kaç adet numune alındığı ve kaç adetinin şahit numune olarak teslim edildiği yazılmalıdır. Ayrıca süreye bağlı numune olarak teslim edildiği yazılmalıdır. Ayrıca süreye bağlı değişebilecek parametreler açısından ne kadar süre içinde analiz değişebilecek parametreler açısından ne kadar süre içinde analiz edilmesi gerektiği de belirtilmelidir.edilmesi gerektiği de belirtilmelidir.

Numune Alma ve Analiz Metotları Tebliği “Numune Alma ve Analiz Metotları Tebliği “Madde 5, g) Madde 5, g) Şahit numune Şahit numune için, alınan numune ile aynı nitelikte numune hazırlanarak ilgili kişiye için, alınan numune ile aynı nitelikte numune hazırlanarak ilgili kişiye mühürlü olarak teslim edilir. Tutanağın bu bölümüne örnekleme mühürlü olarak teslim edilir. Tutanağın bu bölümüne örnekleme noktasını temsilen kaç adet numune alındığı ve kaç adedinin şahit noktasını temsilen kaç adet numune alındığı ve kaç adedinin şahit numune olarak teslim edildiği yazılır. Ayrıca süreye bağlı numune olarak teslim edildiği yazılır. Ayrıca süreye bağlı değişebilecek parametreler açısından ne kadar süre içinde analiz değişebilecek parametreler açısından ne kadar süre içinde analiz edilmesi gerektiği de belirtilir.” açıklaması bulunmaktadır. edilmesi gerektiği de belirtilir.” açıklaması bulunmaktadır.

Şahit Numune Teslimi:Şahit Numune Teslimi: Analiz sonuçlarına yapılabilecek itirazların Analiz sonuçlarına yapılabilecek itirazların çözümünde şahit numune kullanılabilir. Şahit numune için, alınan çözümünde şahit numune kullanılabilir. Şahit numune için, alınan numune ile aynı nitelikte numune hazırlanarak ilgili kişiye mühürlü numune ile aynı nitelikte numune hazırlanarak ilgili kişiye mühürlü olarak teslim edilmesi gereklidir. Tutanağın bu bölümüne örnekleme olarak teslim edilmesi gereklidir. Tutanağın bu bölümüne örnekleme noktasını temsilen kaç adet numune alındığı ve kaç adetinin şahit noktasını temsilen kaç adet numune alındığı ve kaç adetinin şahit numune olarak teslim edildiği yazılmalıdır. Ayrıca süreye bağlı numune olarak teslim edildiği yazılmalıdır. Ayrıca süreye bağlı değişebilecek parametreler açısından ne kadar süre içinde analiz değişebilecek parametreler açısından ne kadar süre içinde analiz edilmesi gerektiği de belirtilmelidir.edilmesi gerektiği de belirtilmelidir.

Numune Alma ve Analiz Metotları Tebliği “Numune Alma ve Analiz Metotları Tebliği “Madde 5, g) Madde 5, g) Şahit numune Şahit numune için, alınan numune ile aynı nitelikte numune hazırlanarak ilgili kişiye için, alınan numune ile aynı nitelikte numune hazırlanarak ilgili kişiye mühürlü olarak teslim edilir. Tutanağın bu bölümüne örnekleme mühürlü olarak teslim edilir. Tutanağın bu bölümüne örnekleme noktasını temsilen kaç adet numune alındığı ve kaç adedinin şahit noktasını temsilen kaç adet numune alındığı ve kaç adedinin şahit numune olarak teslim edildiği yazılır. Ayrıca süreye bağlı numune olarak teslim edildiği yazılır. Ayrıca süreye bağlı değişebilecek parametreler açısından ne kadar süre içinde analiz değişebilecek parametreler açısından ne kadar süre içinde analiz edilmesi gerektiği de belirtilir.” açıklaması bulunmaktadır. edilmesi gerektiği de belirtilir.” açıklaması bulunmaktadır.

96

Arazi Parametreleri:Arazi Parametreleri: Numuneye ait bir takım fiziksel ve kimyasal Numuneye ait bir takım fiziksel ve kimyasal parametrelerin zamanla veya ortam sıcaklığına bağlı olarak değişim parametrelerin zamanla veya ortam sıcaklığına bağlı olarak değişim göstermesi nedeniyle yerinde ölçülerek tutanağa işlenmesi gerekir. göstermesi nedeniyle yerinde ölçülerek tutanağa işlenmesi gerekir.

Hava Durumu:Hava Durumu: Numunenin alındığı andaki hava şartları bu bölümde Numunenin alındığı andaki hava şartları bu bölümde tanımlanır (güneşli, bulutlu, rüzgarlı, yağışlı, kar yağışlı vb.). tanımlanır (güneşli, bulutlu, rüzgarlı, yağışlı, kar yağışlı vb.).

Hava Sıcaklığı:Hava Sıcaklığı: Numunenin alındığı andaki hava sıcaklık değeri °C Numunenin alındığı andaki hava sıcaklık değeri °C olarak bu bölümde verilir. olarak bu bölümde verilir.

Koordinatlar:Koordinatlar: Numune alınan noktanın koordinatları bu bölümde Numune alınan noktanın koordinatları bu bölümde verilir. Özellikle göl ve denizden alınan numuneler için önemlidir.verilir. Özellikle göl ve denizden alınan numuneler için önemlidir.

Arazi Parametreleri:Arazi Parametreleri: Numuneye ait bir takım fiziksel ve kimyasal Numuneye ait bir takım fiziksel ve kimyasal parametrelerin zamanla veya ortam sıcaklığına bağlı olarak değişim parametrelerin zamanla veya ortam sıcaklığına bağlı olarak değişim göstermesi nedeniyle yerinde ölçülerek tutanağa işlenmesi gerekir. göstermesi nedeniyle yerinde ölçülerek tutanağa işlenmesi gerekir.

Hava Durumu:Hava Durumu: Numunenin alındığı andaki hava şartları bu bölümde Numunenin alındığı andaki hava şartları bu bölümde tanımlanır (güneşli, bulutlu, rüzgarlı, yağışlı, kar yağışlı vb.). tanımlanır (güneşli, bulutlu, rüzgarlı, yağışlı, kar yağışlı vb.).

Hava Sıcaklığı:Hava Sıcaklığı: Numunenin alındığı andaki hava sıcaklık değeri °C Numunenin alındığı andaki hava sıcaklık değeri °C olarak bu bölümde verilir. olarak bu bölümde verilir.

Koordinatlar:Koordinatlar: Numune alınan noktanın koordinatları bu bölümde Numune alınan noktanın koordinatları bu bölümde verilir. Özellikle göl ve denizden alınan numuneler için önemlidir.verilir. Özellikle göl ve denizden alınan numuneler için önemlidir.

Özel Not: Arazi ölçümlerinin mutlaka örnekleme sırasında yerinde ölçülmesi gerekir.

97

Su Numunesi: Su Numunesi: Alınan numune su numunesi ise su numunesinin Alınan numune su numunesi ise su numunesinin türü (göl, deniz, yeraltı suyu, atık su, içme suyu) belirtilerek ve türü (göl, deniz, yeraltı suyu, atık su, içme suyu) belirtilerek ve yapılan arazi ölçümleri aşağıdaki açıklamalar ışığında bu bölüme yapılan arazi ölçümleri aşağıdaki açıklamalar ışığında bu bölüme işlenir.işlenir.

SKKY Sektör Tablo No:SKKY Sektör Tablo No: Analizi istenen parametreler Su Kirliliği Analizi istenen parametreler Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği’nde geçen kriterlere yönelik ise Kontrolü Yönetmeliği’nde geçen kriterlere yönelik ise Yönetmelikte ilgili tablo numarası belirtilir. Yönetmelikte ilgili tablo numarası belirtilir.

Numunenin Alınış Şekli:Numunenin Alınış Şekli: Su analizleri için numunenin alınış şekli Su analizleri için numunenin alınış şekli Çevre Mevzuatı açısından sonuçların değerlendirilmesinde Çevre Mevzuatı açısından sonuçların değerlendirilmesinde önemlidir. Bu nedenle bu bölüme numunenin alınış şekli (anlık, önemlidir. Bu nedenle bu bölüme numunenin alınış şekli (anlık, kompozit iki saatlik veya 24 kompozit saatlik) için uygun olan kompozit iki saatlik veya 24 kompozit saatlik) için uygun olan kutucuk işaretlenir. kutucuk işaretlenir.

Su Numunesi: Su Numunesi: Alınan numune su numunesi ise su numunesinin Alınan numune su numunesi ise su numunesinin türü (göl, deniz, yeraltı suyu, atık su, içme suyu) belirtilerek ve türü (göl, deniz, yeraltı suyu, atık su, içme suyu) belirtilerek ve yapılan arazi ölçümleri aşağıdaki açıklamalar ışığında bu bölüme yapılan arazi ölçümleri aşağıdaki açıklamalar ışığında bu bölüme işlenir.işlenir.

SKKY Sektör Tablo No:SKKY Sektör Tablo No: Analizi istenen parametreler Su Kirliliği Analizi istenen parametreler Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği’nde geçen kriterlere yönelik ise Kontrolü Yönetmeliği’nde geçen kriterlere yönelik ise Yönetmelikte ilgili tablo numarası belirtilir. Yönetmelikte ilgili tablo numarası belirtilir.

Numunenin Alınış Şekli:Numunenin Alınış Şekli: Su analizleri için numunenin alınış şekli Su analizleri için numunenin alınış şekli Çevre Mevzuatı açısından sonuçların değerlendirilmesinde Çevre Mevzuatı açısından sonuçların değerlendirilmesinde önemlidir. Bu nedenle bu bölüme numunenin alınış şekli (anlık, önemlidir. Bu nedenle bu bölüme numunenin alınış şekli (anlık, kompozit iki saatlik veya 24 kompozit saatlik) için uygun olan kompozit iki saatlik veya 24 kompozit saatlik) için uygun olan kutucuk işaretlenir. kutucuk işaretlenir.

98

Numune Sıcaklığı:Numune Sıcaklığı: Su numunesinin alındığı andaki numune sıcaklığı bu Su numunesinin alındığı andaki numune sıcaklığı bu bölümde verilir. bölümde verilir.

pH:pH: Su numunesinin alındığı andaki pH değeri bu bölümde verilir. Su numunesinin alındığı andaki pH değeri bu bölümde verilir. Elektriksel İletkenlik: Elektriksel İletkenlik: Su numunesinin alındığı andaki Elektriksel İletkenlik Su numunesinin alındığı andaki Elektriksel İletkenlik

değeri µs/cm, mS/cm yada mmho/cm olarak bu bölümde verilir.değeri µs/cm, mS/cm yada mmho/cm olarak bu bölümde verilir. Tuzluluk:Tuzluluk: Su numunesinin alındığı andaki Tuzluluk değeri %o (binde) Su numunesinin alındığı andaki Tuzluluk değeri %o (binde)

olarak bu bölümde verilir. olarak bu bölümde verilir. Oksijen Doygunluğu: Oksijen Doygunluğu: Su numunesinin alındığı andaki Oksijen Doygunluğu Su numunesinin alındığı andaki Oksijen Doygunluğu

değeri mg/L veya % olarak bu bölümde verilir.değeri mg/L veya % olarak bu bölümde verilir. Debi: Debi: Su numunesinin alındığı noktada su akışı olması durumunda debi Su numunesinin alındığı noktada su akışı olması durumunda debi

ölçülerek L/sn, m3/sn vb. olarak bu bölümde belirtilir.ölçülerek L/sn, m3/sn vb. olarak bu bölümde belirtilir. Derinlik:Derinlik: Göl, deniz, yer altı suyu, toprak vb. bir kütle söz konusu Göl, deniz, yer altı suyu, toprak vb. bir kütle söz konusu

olduğunda numunenin alındığı derinlik cm, m, vb. olarak bu bölümde olduğunda numunenin alındığı derinlik cm, m, vb. olarak bu bölümde verilir.verilir.

Numune Sıcaklığı:Numune Sıcaklığı: Su numunesinin alındığı andaki numune sıcaklığı bu Su numunesinin alındığı andaki numune sıcaklığı bu bölümde verilir. bölümde verilir.

pH:pH: Su numunesinin alındığı andaki pH değeri bu bölümde verilir. Su numunesinin alındığı andaki pH değeri bu bölümde verilir. Elektriksel İletkenlik: Elektriksel İletkenlik: Su numunesinin alındığı andaki Elektriksel İletkenlik Su numunesinin alındığı andaki Elektriksel İletkenlik

değeri µs/cm, mS/cm yada mmho/cm olarak bu bölümde verilir.değeri µs/cm, mS/cm yada mmho/cm olarak bu bölümde verilir. Tuzluluk:Tuzluluk: Su numunesinin alındığı andaki Tuzluluk değeri %o (binde) Su numunesinin alındığı andaki Tuzluluk değeri %o (binde)

olarak bu bölümde verilir. olarak bu bölümde verilir. Oksijen Doygunluğu: Oksijen Doygunluğu: Su numunesinin alındığı andaki Oksijen Doygunluğu Su numunesinin alındığı andaki Oksijen Doygunluğu

değeri mg/L veya % olarak bu bölümde verilir.değeri mg/L veya % olarak bu bölümde verilir. Debi: Debi: Su numunesinin alındığı noktada su akışı olması durumunda debi Su numunesinin alındığı noktada su akışı olması durumunda debi

ölçülerek L/sn, m3/sn vb. olarak bu bölümde belirtilir.ölçülerek L/sn, m3/sn vb. olarak bu bölümde belirtilir. Derinlik:Derinlik: Göl, deniz, yer altı suyu, toprak vb. bir kütle söz konusu Göl, deniz, yer altı suyu, toprak vb. bir kütle söz konusu

olduğunda numunenin alındığı derinlik cm, m, vb. olarak bu bölümde olduğunda numunenin alındığı derinlik cm, m, vb. olarak bu bölümde verilir.verilir.

99

Toprak Numunesi: Toprak Numunesi: Alınan numune toprak numunesi ise yapılan arazi Alınan numune toprak numunesi ise yapılan arazi tetkikleri aşağıdaki açıklamalar ışığında bu bölüme işlenir.tetkikleri aşağıdaki açıklamalar ışığında bu bölüme işlenir.

Toprak kirliliğine sebep olan madde veya tesis vb. varlığı:Toprak kirliliğine sebep olan madde veya tesis vb. varlığı: Toprak Toprak numunesinin alındığı bölgede toprak kirliliği oluşturabilecek madde veya numunesinin alındığı bölgede toprak kirliliği oluşturabilecek madde veya tesis vb.’nin varlığı arazi gözlem ve bilgilerine dayanılarak belirtilir. tesis vb.’nin varlığı arazi gözlem ve bilgilerine dayanılarak belirtilir.

Ziraat Durumu:Ziraat Durumu: Toprak numunesinin alındığı bölge ziraat amaçlı olarak Toprak numunesinin alındığı bölge ziraat amaçlı olarak kullanılıp kullanılmadığı evet yada hayır olarak ilgili kutucuğun kullanılıp kullanılmadığı evet yada hayır olarak ilgili kutucuğun işaretlenmesi şeklinde belirtilir. Eğer bölgede ziraat yapılıyor ise sulu yada işaretlenmesi şeklinde belirtilir. Eğer bölgede ziraat yapılıyor ise sulu yada kuru tarım olarak hangisinin yapıldığı ilgili kutucuğun işaretlenmesi ile kuru tarım olarak hangisinin yapıldığı ilgili kutucuğun işaretlenmesi ile belirtilir.belirtilir.

Numunenin temsil ettiği tarla veya arazi büyüklüğü:Numunenin temsil ettiği tarla veya arazi büyüklüğü: Alınan toprak Alınan toprak numunesinin temsil ettiği tarla veya arazi büyüklüğü alan olarak bu numunesinin temsil ettiği tarla veya arazi büyüklüğü alan olarak bu bölüme yazılır.bölüme yazılır.

Toprak Numunesi: Toprak Numunesi: Alınan numune toprak numunesi ise yapılan arazi Alınan numune toprak numunesi ise yapılan arazi tetkikleri aşağıdaki açıklamalar ışığında bu bölüme işlenir.tetkikleri aşağıdaki açıklamalar ışığında bu bölüme işlenir.

Toprak kirliliğine sebep olan madde veya tesis vb. varlığı:Toprak kirliliğine sebep olan madde veya tesis vb. varlığı: Toprak Toprak numunesinin alındığı bölgede toprak kirliliği oluşturabilecek madde veya numunesinin alındığı bölgede toprak kirliliği oluşturabilecek madde veya tesis vb.’nin varlığı arazi gözlem ve bilgilerine dayanılarak belirtilir. tesis vb.’nin varlığı arazi gözlem ve bilgilerine dayanılarak belirtilir.

Ziraat Durumu:Ziraat Durumu: Toprak numunesinin alındığı bölge ziraat amaçlı olarak Toprak numunesinin alındığı bölge ziraat amaçlı olarak kullanılıp kullanılmadığı evet yada hayır olarak ilgili kutucuğun kullanılıp kullanılmadığı evet yada hayır olarak ilgili kutucuğun işaretlenmesi şeklinde belirtilir. Eğer bölgede ziraat yapılıyor ise sulu yada işaretlenmesi şeklinde belirtilir. Eğer bölgede ziraat yapılıyor ise sulu yada kuru tarım olarak hangisinin yapıldığı ilgili kutucuğun işaretlenmesi ile kuru tarım olarak hangisinin yapıldığı ilgili kutucuğun işaretlenmesi ile belirtilir.belirtilir.

Numunenin temsil ettiği tarla veya arazi büyüklüğü:Numunenin temsil ettiği tarla veya arazi büyüklüğü: Alınan toprak Alınan toprak numunesinin temsil ettiği tarla veya arazi büyüklüğü alan olarak bu numunesinin temsil ettiği tarla veya arazi büyüklüğü alan olarak bu bölüme yazılır.bölüme yazılır.

100

Katı Atık Numunesi: Katı Atık Numunesi: Alınan numune katı atık numunesi ise Alınan numune katı atık numunesi ise yapılan arazi tetkikleri aşağıdaki açıklamalar ışığında bu yapılan arazi tetkikleri aşağıdaki açıklamalar ışığında bu bölüme işlenir.bölüme işlenir.

Atık Türü:Atık Türü: Alınan katı atık numunesinin türü için evsel Alınan katı atık numunesinin türü için evsel nitelikli, endüstriyel nitelikli yada her iki türün karışımı nitelikli, endüstriyel nitelikli yada her iki türün karışımı niteliğindeki durumu için uygun olan kutucuk işaretlenir.niteliğindeki durumu için uygun olan kutucuk işaretlenir.

Yakıt Numunesi: Yakıt Numunesi: Alınan numune yakıt numunesi ise numune Alınan numune yakıt numunesi ise numune ile ilgili bilgiler aşağıdaki açıklamalar ışığında bu bölüme ile ilgili bilgiler aşağıdaki açıklamalar ışığında bu bölüme işlenir.işlenir.

Cinsi:Cinsi: Alınan yakıt numunesinin cinsi (yerli, ithal, linyit, Alınan yakıt numunesinin cinsi (yerli, ithal, linyit, taşkömürü, antrasit, briket kömürü, sıvı yakıt vb.) belirtilir.taşkömürü, antrasit, briket kömürü, sıvı yakıt vb.) belirtilir.

Katı Atık Numunesi: Katı Atık Numunesi: Alınan numune katı atık numunesi ise Alınan numune katı atık numunesi ise yapılan arazi tetkikleri aşağıdaki açıklamalar ışığında bu yapılan arazi tetkikleri aşağıdaki açıklamalar ışığında bu bölüme işlenir.bölüme işlenir.

Atık Türü:Atık Türü: Alınan katı atık numunesinin türü için evsel Alınan katı atık numunesinin türü için evsel nitelikli, endüstriyel nitelikli yada her iki türün karışımı nitelikli, endüstriyel nitelikli yada her iki türün karışımı niteliğindeki durumu için uygun olan kutucuk işaretlenir.niteliğindeki durumu için uygun olan kutucuk işaretlenir.

Yakıt Numunesi: Yakıt Numunesi: Alınan numune yakıt numunesi ise numune Alınan numune yakıt numunesi ise numune ile ilgili bilgiler aşağıdaki açıklamalar ışığında bu bölüme ile ilgili bilgiler aşağıdaki açıklamalar ışığında bu bölüme işlenir.işlenir.

Cinsi:Cinsi: Alınan yakıt numunesinin cinsi (yerli, ithal, linyit, Alınan yakıt numunesinin cinsi (yerli, ithal, linyit, taşkömürü, antrasit, briket kömürü, sıvı yakıt vb.) belirtilir.taşkömürü, antrasit, briket kömürü, sıvı yakıt vb.) belirtilir.

101

Numuneler: Numuneler: Bu bölümde esas olarak numunede yapılması talep edilen Bu bölümde esas olarak numunede yapılması talep edilen parametreler belirtilmelidir. Alınan numunede, analiz edilecek parametrelere bağlı parametreler belirtilmelidir. Alınan numunede, analiz edilecek parametrelere bağlı olarak farklı yöntemler ve farklı koruma önlemleri nedeniyle birden fazla numune olarak farklı yöntemler ve farklı koruma önlemleri nedeniyle birden fazla numune kabı kullanılabilir. Bu durumda örnekleme aşamasında kullanılan her bir numune kabı kullanılabilir. Bu durumda örnekleme aşamasında kullanılan her bir numune kabı ile ilgili bilgiler aşağıdaki açıklamalar ışığında örnekleme tutanağına işlenir. kabı ile ilgili bilgiler aşağıdaki açıklamalar ışığında örnekleme tutanağına işlenir.

Numune Kabı No:Numune Kabı No: Çevre Referans Laboratuvarında kodlama sistemi ile analiz Çevre Referans Laboratuvarında kodlama sistemi ile analiz yapılmaktadır, akredite olan laboratuvarlarda da bu sistemin uygulanması tavsiye yapılmaktadır, akredite olan laboratuvarlarda da bu sistemin uygulanması tavsiye edilmektedir. Analizi yapan personel numunenin menşei ile ilgili açıklamaları edilmektedir. Analizi yapan personel numunenin menşei ile ilgili açıklamaları bilmeden analiz yapmaktadır. Bu nedenle numune kapları üzerine numunenin ait bilmeden analiz yapmaktadır. Bu nedenle numune kapları üzerine numunenin ait olduğu firma yada şahıs ismi belirtilmemeli, numara verilerek açıklayıcı bilgiler olduğu firma yada şahıs ismi belirtilmemeli, numara verilerek açıklayıcı bilgiler tutanağa yazılmalıdır. Örnekleme aşamasında her bir numune kabı 1,2,3,.. tutanağa yazılmalıdır. Örnekleme aşamasında her bir numune kabı 1,2,3,.. şeklinde numaralandırılabilir. Her bir numune kabı için aşağıda verilen açıklamalar şeklinde numaralandırılabilir. Her bir numune kabı için aşağıda verilen açıklamalar Numune Kabı numarasına karşılık gelecek şekilde aynı satıra işlenir.Numune Kabı numarasına karşılık gelecek şekilde aynı satıra işlenir.

Bunun için numune etiketi kullanılır.Bunun için numune etiketi kullanılır.

Numuneler: Numuneler: Bu bölümde esas olarak numunede yapılması talep edilen Bu bölümde esas olarak numunede yapılması talep edilen parametreler belirtilmelidir. Alınan numunede, analiz edilecek parametrelere bağlı parametreler belirtilmelidir. Alınan numunede, analiz edilecek parametrelere bağlı olarak farklı yöntemler ve farklı koruma önlemleri nedeniyle birden fazla numune olarak farklı yöntemler ve farklı koruma önlemleri nedeniyle birden fazla numune kabı kullanılabilir. Bu durumda örnekleme aşamasında kullanılan her bir numune kabı kullanılabilir. Bu durumda örnekleme aşamasında kullanılan her bir numune kabı ile ilgili bilgiler aşağıdaki açıklamalar ışığında örnekleme tutanağına işlenir. kabı ile ilgili bilgiler aşağıdaki açıklamalar ışığında örnekleme tutanağına işlenir.

Numune Kabı No:Numune Kabı No: Çevre Referans Laboratuvarında kodlama sistemi ile analiz Çevre Referans Laboratuvarında kodlama sistemi ile analiz yapılmaktadır, akredite olan laboratuvarlarda da bu sistemin uygulanması tavsiye yapılmaktadır, akredite olan laboratuvarlarda da bu sistemin uygulanması tavsiye edilmektedir. Analizi yapan personel numunenin menşei ile ilgili açıklamaları edilmektedir. Analizi yapan personel numunenin menşei ile ilgili açıklamaları bilmeden analiz yapmaktadır. Bu nedenle numune kapları üzerine numunenin ait bilmeden analiz yapmaktadır. Bu nedenle numune kapları üzerine numunenin ait olduğu firma yada şahıs ismi belirtilmemeli, numara verilerek açıklayıcı bilgiler olduğu firma yada şahıs ismi belirtilmemeli, numara verilerek açıklayıcı bilgiler tutanağa yazılmalıdır. Örnekleme aşamasında her bir numune kabı 1,2,3,.. tutanağa yazılmalıdır. Örnekleme aşamasında her bir numune kabı 1,2,3,.. şeklinde numaralandırılabilir. Her bir numune kabı için aşağıda verilen açıklamalar şeklinde numaralandırılabilir. Her bir numune kabı için aşağıda verilen açıklamalar Numune Kabı numarasına karşılık gelecek şekilde aynı satıra işlenir.Numune Kabı numarasına karşılık gelecek şekilde aynı satıra işlenir.

Bunun için numune etiketi kullanılır.Bunun için numune etiketi kullanılır.

102

Numune Kabı Cinsi: Numune Kabı Cinsi: Her bir numune kabına karşılık gelen Her bir numune kabına karşılık gelen numune kabı cinsi bu bölümde belirtilir.numune kabı cinsi bu bölümde belirtilir.

Numune Miktarı: Numune Miktarı: Her bir numune kabına alınan numune Her bir numune kabına alınan numune miktarı bu bölüme yazılır.miktarı bu bölüme yazılır.

Bakılacak Parametreler: Bakılacak Parametreler: Her bir numune kabında analizi Her bir numune kabında analizi yapılacak parametreler bu bölümde belirtilir. yapılacak parametreler bu bölümde belirtilir.

Koruma Önlemi:Koruma Önlemi: Her bir numune kabı için örnekleme Her bir numune kabı için örnekleme aşamasından laboratuvara ulaştırılmasına kadar uygulanan aşamasından laboratuvara ulaştırılmasına kadar uygulanan yada uygulanması gereken koruma önlemleri buraya yazılır.yada uygulanması gereken koruma önlemleri buraya yazılır.

Numune Kabı Cinsi: Numune Kabı Cinsi: Her bir numune kabına karşılık gelen Her bir numune kabına karşılık gelen numune kabı cinsi bu bölümde belirtilir.numune kabı cinsi bu bölümde belirtilir.

Numune Miktarı: Numune Miktarı: Her bir numune kabına alınan numune Her bir numune kabına alınan numune miktarı bu bölüme yazılır.miktarı bu bölüme yazılır.

Bakılacak Parametreler: Bakılacak Parametreler: Her bir numune kabında analizi Her bir numune kabında analizi yapılacak parametreler bu bölümde belirtilir. yapılacak parametreler bu bölümde belirtilir.

Koruma Önlemi:Koruma Önlemi: Her bir numune kabı için örnekleme Her bir numune kabı için örnekleme aşamasından laboratuvara ulaştırılmasına kadar uygulanan aşamasından laboratuvara ulaştırılmasına kadar uygulanan yada uygulanması gereken koruma önlemleri buraya yazılır.yada uygulanması gereken koruma önlemleri buraya yazılır.

103

Özel Notlar: Özel Notlar: Numunenin alımı sırasında dikkate alınan önemli hususlar var Numunenin alımı sırasında dikkate alınan önemli hususlar var ise bu bölümde belirtilir. ise bu bölümde belirtilir.

Kontroller ve İmza : Kontroller ve İmza : Kurum tarafından alınan numunelerde, örnekleme Kurum tarafından alınan numunelerde, örnekleme ve mühürlenmesinin ardından (mühürleme, numunenin değiştirilme ve mühürlenmesinin ardından (mühürleme, numunenin değiştirilme riskini ortadan kaldıracak şekilde yapılması gereklidir) “İş bu tutanak riskini ortadan kaldıracak şekilde yapılması gereklidir) “İş bu tutanak tarafımızca imza altına alınmış olup, yukarıda nitelikleri belirtilen numune tarafımızca imza altına alınmış olup, yukarıda nitelikleri belirtilen numune tesis sahibi veya vekil gözetiminde yerinde alınmıştır.” hükmüne istinaden tesis sahibi veya vekil gözetiminde yerinde alınmıştır.” hükmüne istinaden Örnekleme Tutanağı (bir kişi tesis sahibini temsil etmek üzere) en az üç Örnekleme Tutanağı (bir kişi tesis sahibini temsil etmek üzere) en az üç kişi tarafından imzalanır. Tutanağa açıklayıcı bilgi olarak ek sayfa kişi tarafından imzalanır. Tutanağa açıklayıcı bilgi olarak ek sayfa eklenmesi durumunda, tutanağın ek sayfası vardır (sayfa sayısı) yada eklenmesi durumunda, tutanağın ek sayfası vardır (sayfa sayısı) yada yoktur kutucuklarından ilgili olanın işaretlenmesi şeklinde belirtilir. yoktur kutucuklarından ilgili olanın işaretlenmesi şeklinde belirtilir. Kullanılan ek sayfalarda Örnekleme Tutanağı’nda bulunan imzaların Kullanılan ek sayfalarda Örnekleme Tutanağı’nda bulunan imzaların olması gerekir.olması gerekir.

Özel Notlar: Özel Notlar: Numunenin alımı sırasında dikkate alınan önemli hususlar var Numunenin alımı sırasında dikkate alınan önemli hususlar var ise bu bölümde belirtilir. ise bu bölümde belirtilir.

Kontroller ve İmza : Kontroller ve İmza : Kurum tarafından alınan numunelerde, örnekleme Kurum tarafından alınan numunelerde, örnekleme ve mühürlenmesinin ardından (mühürleme, numunenin değiştirilme ve mühürlenmesinin ardından (mühürleme, numunenin değiştirilme riskini ortadan kaldıracak şekilde yapılması gereklidir) “İş bu tutanak riskini ortadan kaldıracak şekilde yapılması gereklidir) “İş bu tutanak tarafımızca imza altına alınmış olup, yukarıda nitelikleri belirtilen numune tarafımızca imza altına alınmış olup, yukarıda nitelikleri belirtilen numune tesis sahibi veya vekil gözetiminde yerinde alınmıştır.” hükmüne istinaden tesis sahibi veya vekil gözetiminde yerinde alınmıştır.” hükmüne istinaden Örnekleme Tutanağı (bir kişi tesis sahibini temsil etmek üzere) en az üç Örnekleme Tutanağı (bir kişi tesis sahibini temsil etmek üzere) en az üç kişi tarafından imzalanır. Tutanağa açıklayıcı bilgi olarak ek sayfa kişi tarafından imzalanır. Tutanağa açıklayıcı bilgi olarak ek sayfa eklenmesi durumunda, tutanağın ek sayfası vardır (sayfa sayısı) yada eklenmesi durumunda, tutanağın ek sayfası vardır (sayfa sayısı) yada yoktur kutucuklarından ilgili olanın işaretlenmesi şeklinde belirtilir. yoktur kutucuklarından ilgili olanın işaretlenmesi şeklinde belirtilir. Kullanılan ek sayfalarda Örnekleme Tutanağı’nda bulunan imzaların Kullanılan ek sayfalarda Örnekleme Tutanağı’nda bulunan imzaların olması gerekir.olması gerekir.

104

d) Tebliğin Ek-3’ünde belirtilen numune alma tutanağı numune d) Tebliğin Ek-3’ünde belirtilen numune alma tutanağı numune alınması sırasında doldurulmalı ve imza altına alınmalıdır. alınması sırasında doldurulmalı ve imza altına alınmalıdır. Tutanakta numunenin alındığı yer, tarih, saat, alınış şekli, arazide Tutanakta numunenin alındığı yer, tarih, saat, alınış şekli, arazide ölçülen parametreler, koordinatlar, hava sıcaklığı ve durumu, alınış ölçülen parametreler, koordinatlar, hava sıcaklığı ve durumu, alınış amacı, şahit numunenin istenip istenmediği hususlarını içerecek amacı, şahit numunenin istenip istenmediği hususlarını içerecek şekilde düzenlenir. Tüm numune alımlarında bu tutanak kullanılır. şekilde düzenlenir. Tüm numune alımlarında bu tutanak kullanılır. Tutanaklar, Tutanaklar, iç izlemeiç izleme yapmak üzere alınan numuneler için yapmak üzere alınan numuneler için numuneyi alan ve numuneyi alan ve tesis yetkilisi olmak üzere en az iki kişi tesis yetkilisi olmak üzere en az iki kişi tarafından; İl Çevre ve Orman Müdürlüğü tarafından; İl Çevre ve Orman Müdürlüğü gözetiminde denetim, gözetiminde denetim, çevresel izin ve doğrulama analizleri çevresel izin ve doğrulama analizleri için alınan numunelerde ise için alınan numunelerde ise tesis yetkilisi veya sorumlusu dahil olmak üzere en az üç kişi tesis yetkilisi veya sorumlusu dahil olmak üzere en az üç kişi tarafından imza altına alınır. tarafından imza altına alınır.

d) Tebliğin Ek-3’ünde belirtilen numune alma tutanağı numune d) Tebliğin Ek-3’ünde belirtilen numune alma tutanağı numune alınması sırasında doldurulmalı ve imza altına alınmalıdır. alınması sırasında doldurulmalı ve imza altına alınmalıdır. Tutanakta numunenin alındığı yer, tarih, saat, alınış şekli, arazide Tutanakta numunenin alındığı yer, tarih, saat, alınış şekli, arazide ölçülen parametreler, koordinatlar, hava sıcaklığı ve durumu, alınış ölçülen parametreler, koordinatlar, hava sıcaklığı ve durumu, alınış amacı, şahit numunenin istenip istenmediği hususlarını içerecek amacı, şahit numunenin istenip istenmediği hususlarını içerecek şekilde düzenlenir. Tüm numune alımlarında bu tutanak kullanılır. şekilde düzenlenir. Tüm numune alımlarında bu tutanak kullanılır. Tutanaklar, Tutanaklar, iç izlemeiç izleme yapmak üzere alınan numuneler için yapmak üzere alınan numuneler için numuneyi alan ve numuneyi alan ve tesis yetkilisi olmak üzere en az iki kişi tesis yetkilisi olmak üzere en az iki kişi tarafından; İl Çevre ve Orman Müdürlüğü tarafından; İl Çevre ve Orman Müdürlüğü gözetiminde denetim, gözetiminde denetim, çevresel izin ve doğrulama analizleri çevresel izin ve doğrulama analizleri için alınan numunelerde ise için alınan numunelerde ise tesis yetkilisi veya sorumlusu dahil olmak üzere en az üç kişi tesis yetkilisi veya sorumlusu dahil olmak üzere en az üç kişi tarafından imza altına alınır. tarafından imza altına alınır.

Numune Alma ve Analiz Metotları Tebliği Numune Saklama İlkeleri Madde 6 Numune Alma ve Analiz Metotları Tebliği Numune Saklama İlkeleri Madde 6

105

106

107

108

109

ç) Toplanan her bir numune için, numune şişesi ç) Toplanan her bir numune için, numune şişesi veya kabı üzerinde gerekli açıklamaların veya kabı üzerinde gerekli açıklamaların yazılacağı ve bu Tebliğin Ek-2’sinde örneği yazılacağı ve bu Tebliğin Ek-2’sinde örneği verilen bir etiket konulur. Numunenin daha verilen bir etiket konulur. Numunenin daha sonra laboratuvara getirildiğinde kolayca sonra laboratuvara getirildiğinde kolayca tanınabilmesi için, numuneyi alanın adı, alındığı tanınabilmesi için, numuneyi alanın adı, alındığı tarih ve saat, numunenin alındığı yer ve bunlar tarih ve saat, numunenin alındığı yer ve bunlar gibi gerekli hususlar etiket üzerine kaydedilir.gibi gerekli hususlar etiket üzerine kaydedilir.

ç) Toplanan her bir numune için, numune şişesi ç) Toplanan her bir numune için, numune şişesi veya kabı üzerinde gerekli açıklamaların veya kabı üzerinde gerekli açıklamaların yazılacağı ve bu Tebliğin Ek-2’sinde örneği yazılacağı ve bu Tebliğin Ek-2’sinde örneği verilen bir etiket konulur. Numunenin daha verilen bir etiket konulur. Numunenin daha sonra laboratuvara getirildiğinde kolayca sonra laboratuvara getirildiğinde kolayca tanınabilmesi için, numuneyi alanın adı, alındığı tanınabilmesi için, numuneyi alanın adı, alındığı tarih ve saat, numunenin alındığı yer ve bunlar tarih ve saat, numunenin alındığı yer ve bunlar gibi gerekli hususlar etiket üzerine kaydedilir.gibi gerekli hususlar etiket üzerine kaydedilir.

Numune Alma ve Analiz Metotları Tebliği, Numune Saklama İlkeleri Numune Alma ve Analiz Metotları Tebliği, Numune Saklama İlkeleri Madde 6Madde 6 Numune Alma ve Analiz Metotları Tebliği, Numune Saklama İlkeleri Numune Alma ve Analiz Metotları Tebliği, Numune Saklama İlkeleri Madde 6Madde 6

110

Numunelerin Laboratuvara Ulaştırılması Numunelerin Laboratuvara Ulaştırılması Numunelerin Laboratuvara Ulaştırılması Numunelerin Laboratuvara Ulaştırılması SU, ATIKSU, TOPRAK, ÇAMUR NUMUNE ALMA İŞ KURALI Ek-2

Numune Alma Yeri: Numunenin arıtma, göl, dere vb. nereden alındığı ifade eder.

Numune Alma Noktası: Numunenin hangi noktadan alındığı (arıtma çıkışı, yüzey, derinden vb.) ifade eder. Numunenin Cinsi: Deniz, atık su, göl vb. Numuneyi Alan: Alan İl Müdürlüğü, firma ve kurum/kuruluşu ifade eder. Numune Alma Tarihi/Saati: Numunenin alındığı tarih ve saati ifade eder. Tutanakta da belirtilen tarih ve saatle aynı olmalıdır.

NNUUMMUUNNEE AALLMMAA EETTİİKKEETTİİ

Numune Alma Yeri Numune Alma Noktası Numune Cinsi Numuneyi Alan Numune Alma Tarihi/Saati

111

İLGİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM. İLGİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM. İLGİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM. İLGİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM.

112

Documents

ÇEVRE YÖNETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ÖLÇÜM VE DENETİM DAİRESİ BAŞKANLIĞI ÇEVRE REFERANS LABORATUVARI