Chân Pháp Đă...Chân Pháp Đăng 6 đi lành mạnh, trong sáng và bao dung. Do đó các bạn hãy thử tâm sự đi dù chỉ vài lời ngắn ngủi thôi cũng đủ

1 Hãy Là Mây Trắng Bay

Chân Pháp Đăng

Chân Pháp Đăng 2

Mục Lục Lời tâm sự Hãy là mây trắng bay Nhìn lại đi em! Con người toàn vẹn Tha thứ và thương yêu Mở tâm hồn thêm một chút nữa Bình trà thơm hoa mộc Có một chuyến đi như thế Xây dựng gia đình Gửi cho em mùa nắng mới Mùa tuyết trắng Hạnh của cây cam Ước mơ thành sự thật Cầu nguyện Điệu Tâm Con ma ngủ Trí tuệ và tri thức Con đường tâm linh và khoa học Bản chất thương yêu Niềm tin bằng kinh nghiệm




Lời tâm sự ‘Hãy là mây trắng bay’ là những lá

thư và chuyện ngắn về sự thực tập của Thạch Lang. Thạch Lang là biệt hiệu của chú Pháp Đăng, đệ tử của Sư Ông Làng Mai, cũng là tên của hòn đá thiêng trong mẫu chuyện “Tố” do Người sáng tác mà chú yêu thích.

‘Hãy là mây trắng bay’ là lời tâm sự thân thiết về đời sống tình cảm, ước mơ, tư duy của mình để có thể hiểu, thương được bản thân và những người chung quanh trong những lúc lên xuống, vui buồn, khó khăn. Từ đó chú viết thành từng lá thư gởi đến người thân yêu của mình. Nhờ tâm sự được với người thân, Thạch Lang mới có năng lượng vượt qua những thử thách gian truân, làm vơi b§t nỗi lo âu niềm sợ hãi, tìm ra được hướng


đi lành mạnh, trong sáng và bao dung. Do đó các bạn hãy thử tâm sự đi dù chỉ vài lời ngắn ngủi thôi cũng đủ tạo ra sự bình an và thanh thản cho tâm hồn. Tâm sự chính là cánh cửa để mở cõi lòng cho thông cảm, thương yêu và hiểu biết dâng lên thành sức sống.

Các bạn thương mến! Thạch Lang xin trân trọng gởi gắm những lời tâm sự này đến các bạn. Mong sao tập sách bé nhỏ quê mùa này đem lại một chút nhẹ nhàng, an vui và hạnh phúc đến với mọi người. Xin cám ơn các bạn để chút thì giờ quí báu cho Thạch Lang. Thạch Lang xin thành tâm cám ơn Sư Ông, sư anh, sư chị, sư em, Mạ và tất cả gia đình đã nâng đỡ, dìu dắt, thương yêu Thạch Lang trong suốt thời gian qua.

Tu viện Rừng Phong July 24, 2006



Hãy là mây trắng bay Triêu Nghiêm thương, Mấy hôm nay thời tiết thật đẹp và

ấm. ñÜ®c đọc lời chia sẻ hồn nhiên vô tư trong lá thư cuối của con càng làm cho thầy thêm ấm áp. Con ơi! Con hãy vui lên bởi đôi mắt con còn sáng để thấy trời xanh, trái tim con còn đập nhịp nhàng êm thắm, đôi chân con còn khỏe mạnh để vui chơi nô đùa, và đôi tai con còn thính để nghe tiếng gió thì thầm mời gọi. Con nhìn xem kìa! Lá vàng đang múa ca, bình minh đang tươi sáng. Và tối nay con hãy nhớ ngắm ánh trăng vàng lung linh đầu ngõ. Biết bao nhiêu yếu tố hạnh phúc đang có mặt trong con và chung quanh con. Chỉ cần thắp lên ngọn đèn tỉnh thức, con sẽ tiếp xúc được với sự sống mầu nhiệm. Lúc đó hạnh phúc sẽ tuôn dậy tràn


ngập trái tim, và con sẽ thấy cuộc đời này thương yêu biết mấy!

Con ơi! Con hãy đừng suy nghĩ nhiều quá bởi suy tư thường không giải quyết được mọi vấn đề. Con nên dùng thì giờ và năng lượng để thực tập hơi thở ý thức, bước chân thiền hành dưới nắng mai, lắng nghe tiếng mưa rơi, ngắm nhìn mây trắng bay. Nghệ thuật sâu sắc là sống bằng tất cả con tim tha thiết nghĩa là trở thành một với sự sống đang xảy ra trong từng giây từng phút. Khi nhìn mây trắng thong dong trên nền trời xanh, con trở về với hơi thở ý thức, làm lắng đọng tâm tư để thật sự có mặt mà tiếp xúc với đám mây. Làm được như thế, con sẽ trở thành một với mây trắng. Khi uống một ly trà nóng, con đưa tâm ý rong ruổi trở về chú ý tới hơi ấm của nó trong lòng hai bàn tay, t§i động tác nâng nó lên rồi đưa vào miệng. Nh© thế khi hớp một ngụm trà, con mới thật sự nếm được hương vị thơm ngon của trà. Do đó khả năng an trú trong hiện tại tùy thuộc vào hơi thở ý thức,


bước chân thiền hành và s¿ dừng lại cûa tâm ý. Vừa thở vừa mỉm cười thường xuyên, con tiếp tục thắp sáng ngọn đèn chánh niệm để đem thân tâm trở về một mối trong trạng thái sáng suốt và thảnh thơi.

Ở tại chùa Tổ mới gần hai tháng rưỡi mà thầy có cảm tưởng như đã sống ª nơi đây từ lâu lắm rồi. Chùa Tổ có nét trang nghiêm, linh thiêng và cổ kính. Chùa có nhiều cây cổ thụ như cây bùi, cây me, cây bàng, cây khế, cây nhãn, cây mít, cây ngọc lan, cây tùng, cây thông và nhiều loại cây khác tạo thành cánh rừng nhiệt đới xanh tươi, mát mẻ. Chùa có hồ Bán Nguyệt nằm trước chánh điện gần cổng tam quan, bên phải có hồ Sao Hôm với nhà thủy tạ xinh xắn, bên trái có hồ Sao Mai với nhiều hoa súng màu tím, hoa sen màu hồng. Chùa còn có con suối uốn lượn quanh co như một con rồng thiêng ca hát reo vui suốt ngày đêm, và có hai cái giếng làm tăng thêm cảnh đẹp ở chốn


già lam. Cái giếng nằm bên cạnh con suối gần hồ Sao Mai là giếng hạ, là nơi tắm giặt của đại chúng vào thời của Sư Ông Làng Mai. Mỗi lần đi thiền hành qua cái giếng ấy, thầy có cảm giác như đang được gặp Ôn Từ Hiếu. Hình ảnh thân thương hiền hậu với hai con mắt sáng long lanh tỏa rạng năng lượng thánh thiện của Người cứ hiện về trước mắt thầy. Thầy thấy Ôn đang giặt chiếc áo. Thầy không có tưởng tượng đâu con nhé bởi vì thế giới tâm linh thật vi diệu, chỉ cần lắng tâm sâu sắc thì ta có thể tiếp xúc với nó. Ôn tu theo phương pháp mật hạnh (secret practice) nên đời sống của Người thật là đơn giản, khiêm cung và hiền hậu. Hãy nhìn cho thật kỹ Sư Ông Làng Mai thì con sẽ nhận được hình bóng thân yêu của Người. Mỗi lần đi qua giếng ấy, thầy thường đưa bàn tay vuốt ve thành giếng với nhiều cảm xúc ưu ái, kính yêu và lưu luyến. Cảm giác này thật dễ chịu, thật gần gÛi, thật sung sướng lắm con ạ! Thầy tin chắc rằng Ôn Từ Hiếu luôn luôn thương


yêu và che chở cho con cho cháu mặc dù Người đã thị tịch bốn mươi năm về trước.

Thầy đang thực tập hết lòng mỗi ngày do đó thầy nếm được một ít niềm vui. Ở đây thầy có đầy đủ những điều kiện nuôi dưỡng cho sự tu tập như ở Làng Mai, Lộc Uyển và Rừng Phong. Thầy có Sư Thúc thay thế cho Sư Ông, có các sư anh và các sư em. Chùa có thiền đường rộng rãi, thiền lộ mát mẻ, chánh điện trang nghiêm và rừng cây rợp bóng. Vào những đêm rằm, ánh trăng tỏa sáng lung linh cả sân chùa, cùng với tiếng gió thì thầm vi vu làm cho rừng thông trở nên sinh động vô cùng. Những lúc như thế, thầy ngồi yên hòa mình trong không khí tĩnh lặng mà linh thiêng mà huyền diệu, thắp sáng sự biết ơn đối với chư vị Tổ Sư, Sư Ông và đại chúng. Niềm vui này tuy bé nhỏ nhưng bền sâu thấm thía, xin dâng tặng h‰t cho mọi người, cho quê hương.

Quê hương của mình không còn nghèo nàn, thiếu thốn như ngày xưa nữa nhưng vẫn còn nghèo tâm linh. Món ăn


tinh thần rất là quí, vì vậy sự thực tập hàng ngày là món quà đẹp nhất cho quê hương. Người ta không thiếu cơm ăn áo mặc đâu con ạ; họ chÌ thiếu sự trầm tĩnh, an lạc và thương yêu. Không có sự an tĩnh, niềm hạnh phúc thì cũng không có tình thương. Nếu con người cứ lo âu, buồn giận và tranh chấp với nhau thì làm sao tình thương có thể tuôn chảy trong trái tim để chia sẻ cho nhau. Do đó ở đây người ta tu tập thật hết lòng. Họ cứ mong đợi tới ngày chánh niệm mỗi thứ Bảy để lên chùa nghe pháp, thiền hành, tụng kinh cùng với các thầy và các sư chú. Người ta thích nghe pháp tØ các thầy giáo thọ, mỗi lần như thế đôi mắt của họ sáng lên với niềm hy vọng và lòng tin yêu.

Con hãy sống cho vui tươi, kiên nhẫn với chính mình trong đời sống hàng ngày, bởi vì cái gì cũng cần thời gian mới chín. Tu tập cũng giống như cây ăn trái, khi mới kết thành trái non thì nó còn xanh với hương vị chua chát nhưng vài tháng sau, trái cây ấy sẽ chín thì hương vị sẽ trở


nên thơm tho, ngọt ngào. Con người có đầy đủ các tâm hành nên con đừng xua đuổi cái gì hết. Tâm ý thường biểu hiện ra nhiều mặt, do đó con đừng bị kẹt vào bất cứ một hình thức nào cả mà hãy nhận diện chúng để chấp nhận. Vui cũng được, con thở với nó; buồn cũng không sao. Các tâm hành dễ thương, dễ ghét, vương vấn, lo âu đều là con cho nên hãy thở với chúng, hãy ôm ấp chúng cho thời gian nung nấu biến thành những bông hoa của thương yêu, hiểu biết, từ đó con có thể đem dâng cho mọi người. Nhớ đi bách bộ, xem hoa nở, ngắm mây bay, nhìn trăng sáng bằng sự cởi mở và buông bỏ suy tư không cần thiết thì chắc chắn tâm ý của con sẽ được giải phóng, tự do. Con hãy thử đi nhé!

Thầy đã có kinh nghiệm về những tâm hành tiêu cực nên mong con chỉ nhận diện chúng mà không cần phải làm gì hết. Nếu nỗi buồn quá mạnh thì con có thể đi thiền hành, đi chơi, làm vườn, ngồi vẽ hoặc thể dục. Bên cạnh ấy, con tập nhìn


tính hay, nét đẹp, sự dễ thương của mọi người như đang nhìn những bông hoa xinh đẹp ngoài vườn. Con hãy học chấp nhận, thông cảm, thương yêu, trân quý sự sống của mọi người mà đừng đòi hỏi, phán xét và trách móc. Cứ để cho sư em là sư em, sư chị là sư chị, sư mẹ là sư mẹ và mình là mình. Vui à, cũng được; buồn à, chán à, cũng không sao! ‘Cũng được’ là giải quyết hết mọi vấn đề phiền muộn, tranh chấp, hơn thua; ‘không được’ mới sinh ra vấn đề khó chịu hay buồn giận. Con hãy thử đi! Thầy đang thực tập như vậy đó, có lúc làm được thầy cảm thấy khỏe nhẹ, vui tươi nhưng có lúc vẫn làm chưa được do đó thầy cố gắng tu tập tha thiết hơn, con ạ!

Tất cả hạnh phúc tự do hay khổ đau ràng buộc đều tùy thuộc vào cách sống, cái nhìn của ta về tự thân và đời sống. Thôi thì, con hãy là mây trắng bay, là suối reo, là trăng sáng. Trăng sáng không phàn nàn gì cả. Suối reo không kỳ thị ai cả. Mây trắng cứ mãi thong dong. Ô kìa!


Trăng sáng ngập cả hiên chùa, cả lòng con và khắp mọi nơi. Con có thấy hay không? Một thi sĩ nào đó thốt lên bài thơ sau đây: “Trăng sáng sau khi trời mới tạnh Hiên ngoài thoang thoảng gió hương đưa Tiếng chuông ngân ngợi trong đêm vắng Thử hỏi hồn ai đã tỉnh chưa?”

Thương nhiều, Thạch Lang Từ Hiếu Jan. 24, 2006


Nhìn lại đi em Linh Anh thương, Biết con đang buồn khổ trong đời

sống người tu, thầy cảm thấy xót thương! Linh Anh hãy cố gắng thực tập hơi thở ý thức và bước chân thiền hành để chăm sóc cho nỗi buồn ấy. Con biết không! Nỗi buồn đó có thể đến từ các điều kiện bên ngoài hoặc biểu hiện từ bên trong nội tâm cho nên con hãy bình thản nhìn lại nó thật kỹ nhé.

Linh Anh thương mến! Nỗi buồn nào cũng sẽ qua đi! Đó không phải để tự an ủi mà chính là kinh nghiệm sống đã từng xảy ra cho mỗi người trong quá khứ, vậy mà ta cứ thường hay quên, phải không con? Hãy vui lên đi bởi con vẫn là một sư cô có đầy đủ nét đẹp của uy nghi, giới luật. Suốt thời gian ở Thanh Sơn, con tu tập siêng năng, thành khẩn, hết lòng.


Thỉnh thoảng người khác còn vắng mặt trong các giờ pháp thoại, pháp đàm, thiền hành, nhưng con thường tham dự đầy đủ. Con thực tập bằng cả trái tim tha thiết. Vì thế thầy mới bảo rằng: ‘Con có cái đẹp của người tu.’ Tuy nhiên, không ai có thể tránh khỏi sự thử thách và khó khăn trong đời sống vì nó là thước đo về sức mạnh và ý chí của mình. Can đảm lên đi con bởi nỗi buồn này là chất liệu nuôi dưỡng Bồ Đề Tâm của con thêm cứng cÕi và vững bền hơn. “Đừng tuyệt vọng, tôi ơi đừng tuyệt vọng, Nắng vàng phai như một nỗi đời riêng. Đừng tuyệt vọng, em ơi đừng tuyệt vọng. Em hồn nhiên rồi em sẽ bình minh…”1

Trong sự tu học, điều quan trọng nhất là hiểu được mình, nhận diện được sự bộc phát của tập khí, tình cảm và tâm hành. Nếu tự do thì biết rõ con đang có tự do, nếu buồn khổ thì biết rõ con đang buồn khổ… Cái biết này quan trọng lắm

1 Trịnh Công Sơn


con ạ vì nó là tinh ba của thiền tập. Lâu ngày chày tháng, con sẽ có khả năng chuyển hóa được các tâm hành tiêu cực và làm lớn lên những đức tính tốt lành. Có khi người khác nói lên lời nhận xét về con, nếu lời nói ấy đúng phần nào với sự thật thì con hãy cám ơn người ta; nếu lời nói kia không đúng gì cả thì con chỉ nên mỉm cười bởi vì không phải bị chỉ trích mà con xấu đi cũng không phải vì được khen ngợi mà con tốt hơn đâu!

Con người sống bằng hợp thể năm uẩn trong đó có ‘tưởng’ tức là tri giác mà tri giác thông thường rất xa với thực tại cho nên con hãy khoan hòa đồng, chấp chặt vào tri giác là sự thật. Trong kinh Bách Dụ, Bụt có kể câu chuyện ngụ ngôn thật ngộ nghĩnh mà dễ thương: “Nhà buôn nọ mất vợ chỉ có đứa con trai duy nhất mà anh thương yêu hết mực. Anh thường hay đi buôn bán xa trong thời gian dài ngày lắm tháng. Một hôm, có một toán người đến làng của anh ăn cướp, chém giết và đốt sạch hết nhà cửa.


Trở về lại quê hương, anh đau khổ da diết bởi mái nhà ấm áp đã bị thiêu rụi với xác chết cháy nằm cạnh một bên vì anh tin tưởng rằng xác chết ấy chính là đứa con trai thân yêu của anh. Ôm xác chết, anh khóc nức nở rồi làm lễ thiêu tán một cách long trọng. Anh lấy một ít tro bỏ vào chiếc túi nhỏ, đi đâu anh cũng mang nó một bên và thường hay than khóc thống thiết vào những đêm khuya vắng. Vài tháng sau, đứa con trai trốn thoát kẻ cướp tìm về nhà vào lúc đầu hôm, gõ cửa gọi anh là bố. Cậu bé kêu xin năn nỉ hoài mà anh vẫn một mực từ chối không mở cửa, trái lại còn xua đuổi cậu bé. Cuối cùng cậu bé phải thất thểu ra đi làm kẻ lang thang. Bụt kết luận rằng nhà buôn nọ quá tin vào tri giác sai lầm nên đánh mất đứa con trai thật sự.” Đó là bài học đích đáng và quí giá cho những ai quá cố chấp vào tri giác sai lầm. Ta hãy nhìn, rồi lại nhìn nữa vào tri giác để cái thấy càng ngày càng tỏ sáng hơn.


Hiện bây giờ một số người nghĩ rằng con đang bị vương vào tình cảm vướng mắc, nếu đó là sự thật thì nó chẳng có gì phải đáng buồn bởi vướng mắc là chuyện bình thường. Chuyện này có thể là yếu tố lành mạnh vì nó chứng thật rằng con vẫn còn có tình cảm. Con biết không! Tình cảm là nguồn suối thương yêu, là nhựa sống nhiệm mầu, là gia tài quí báu của tổ tiên dòng họ. Không có tình cảm cũng không có tình người, tình huynh đệ, tình ruột thịt, tình chúng sanh... Tuy nhiên, tình cảm nào cũng có đầy đủ các yếu tố như vướng mắc, đam mê, hy sinh, từ bi, hỷ xả. Trong quá khứ, cha mẹ ông bà đã từng vướng mắc với nhau nên họ trao truyền chất liệu ấy cho ta cho nên dù đã đi tu rồi ta vẫn còn có nhu yếu lưu luyến, nhớ nhung và vấn vương như thường. Đó là cơ hội tốt để thực tập cho sâu sắc bởi thế con đừng mang mặc cảm xấu hổ, buồn tủi nghe con. Lúc trước, thầy đã từng bị vướng mắc nhiều lần. Tình thương của thầy có phần lưu luyến,


nhớ nhung và đam mê đã tạo ra nhiều buồn khổ trong lòng của thầy, nhưng nhờ thế thầy mới học được bài học thương yêu. Ai cũng có thể nói về tình thương nhưng thương không phải là chuyện dễ làm lắm đâu, bởi nó sâu thẳm vô cùng. Ta lấy gì để tu tập nếu không có chất liệu bi lụy, đam mê và vướng mắc. Nếu tình cảm toàn là từ bi, hỷ xả, giải thoát, vị tha thì ta đâu cần tu tập làm gì nữa. Có phải không con?

Chỉ cần con giữ gìn cho nguyên vẹn uy nghi và giới luật thì đấy chính là món quà lớn lao nhất cho tăng thân và gia đình. Tình cảm vướng mắc ấy sẽ từ từ chuyển hóa bằng sự tu tập hàng ngày, nên con đừng lo buồn quá mà hại đến sức khỏe. Con vẫn là đệ tử trung thành của Thầy, của Bụt dù cả chục người nói như thế này hay nghĩ như thế kia. Thầy tin rằng con sẽ là sư cô mãi mãi bởi con đã thấm nhuần giáo pháp của đức Thế Tôn từ thời bé thơ hoặc đã từ lâu lắm rồi. Chướng ngại nhỏ bé này không đủ ngăn


cản con đi đến với quê hương lối cũ có trời xanh mây trắng, gió mát trăng thanh và non cao cẩm tú. Mong những lời trên là tia nắng sớm làm lớn thêm Bồ Đề tâm của con và nuôi dưỡng cho cành lá xanh thêm.

Phong Lâm Tự, July 2005 Thương nhiều, Thạch Lang



Con người toàn vẹn (tiểu luận) Con người được nhìn bằng nhiều

khía cạnh nhưng ta có thể tóm gọn trong hai phần, thân và tâm. Phân chia như thế cho dễ hiểu chứ thân là tâm, và tâm là thân. Thân, tâm là hai mặt của cùng một thực tại cho nên cái gì xảy ra trong tâm cũng đều ảnh hưởng tới thân, cái gì xảy ra trong thân cũng rung động đến tâm, do thế các nhà duy biểu học đã dùng danh từ ‘namarupa’ để giải thích vấn đề bất khả phân ly giữa thân và tâm.

‘Rupa’ nghĩa là thân thể tức là phần sinh lý vật chất gồm có các bộ phận như: tóc, lông, móng tay, da, thịt, gân, xương, tủy, thận, tim, gan, hoành cách mạc, lá lách, phổi, ruột, màng ruột, phân, mật, đàm, mủ, máu, mồ hôi, mỡ, nước mật, mỡ da, nước bọt, nước mủ, nước ở các khớp xương, nước tiểu. Chúng làm bằng


bốn đại tức là đất, nước, gió, lửa. Đất là chất cứng như xương, răng, thịt, móng tay, móng chân. Nước là chất loãng như máu, nước tiểu, nước mủ, đờm, mồ hôi, nước miếng… Gió là không gian gồm có các loại khí, kẽ hở và chỗ trống trong cơ thể. Lửa là nhiệt độ, hơi nóng.

Còn nữa, thân thể gồm có năm giác quan là mắt, tai, mũi, lưỡi, thân làm căn cứ tiếp xúc với năm cảnh tạo thành năm thức cảm giác tức là nhãn thức, nhĩ thức, tỷ thức, thiệt thức và thân thức tức là cái biết về mắt, cái biết về tai, cái biết về mũi, cái biết về lưỡi, cái biết về thân.

Qua con mắt, ta mới thấy được sắc trần như đám mây, trời xanh, cỏ cây, hoa lá. Con mắt gồm có con ngươi và thần kinh thị giác nối liền với trung khu thần kinh. Theo khoa học, hình ảnh cây tùng đưa vào bị chỏng ngược đầu do độ cong (optical shape) của con ngươi. Các bộ phận thần kinh ở con mắt gồm có neural receptor, neurons, neurontransmitters chụp lấy hình ảnh chỏng ngược ấy như


một tín hiệu bằng điện (electrical signal) gửi vào trung khu thần kinh nên ta có khả năng thấy được cây tùng, chứ bộ não không có khả năng nhận biết về cây tùng, con mắt cũng không có khả năng thấy được cây tùng. Tuy con mắt còn sáng, cây tùng có mặt, thần kinh, bộ não còn tốt nhưng không có ánh sáng thì ta vẫn không có khả năng thấy được cây tùng như thường. Tóm lại cái thấy có mặt là nhờ nhiều yếu tố đến với nhau một cách đầy đủ như con mắt, thần kinh, những bộ phận thần kinh, bộ não, cái cây, ánh sáng, không gian, tâm thức…

Thân căn cũng thế, dưới lớp da cách .001mm chứa đựng các tế bào thần kinh ngoại biên làm công việc cảm nhận sức ép, nhiệt độ, không khí, gió mát, nước ấm, nước lạnh, ánh nắng và sự đau nhức. Nhờ vậy, người mù mới có thể dùng các ngón tay để cảm nhận được các tín hiệu mẫu tự. Các tín hiệu này được gửi vào trung khu thần kinh nên người mù biết được chữ nào là chữ a, b, c. Nói chung tất


cả cảm giác trên cơ thể đều nhờ vào sự nhạy cảm của thần kinh ‘da’ cho nên ta biết được cảm giác đau nhức hay êm ái, ấm áp hay lạnh lẽo, cứng đơ hay mềm mại... Tuy nhiên khi bị đứt tay, ta không cảm thấy đau liền mà phải đợi vài giây sau thì mới cảm thấy đau nhức. Tại sao? Bởi vì thần kinh cảm giác có tới hai ống dẫn (pathways) chạy dọc theo cột xương sống. Ống nhanh báo tín hiệu bị đứt tay bằng cách gởi tín hiệu qua nhiều tế bào thần kinh về trung khu thần kinh tức là vùng ở cột xương sống (invertebrates). Ống dẫn chậm liền ra tín hiệu bằng mệnh lệnh hãy bỏ con dao xuống để chăm sóc, băng bó cho vết thương và đồng thời mang theo cảm giác đau nhức.

Cũng như thế, qua lỗ tai ta mới nghe được âm thanh; con mắt không có khả năng tiếp nhận âm thanh. Tóm lại, mỗi căn làm công việc riêng tiếp xúc với thế giới bên ngoài, từ đó nó mới gởi tín hiệu vào trung khu thần kinh tạo ra cảm giác, cái thấy, cái nghe, cái ngửi…


Thân thể có nhiều bộ phận làm việc để duy trì sự sống. Theo khoa học, thân thể có hàng ngàn tỷ tế bào làm những việc khác nhau nhưng chúng đều liên quan chặt chẽ với nhau trong ấy có bộ phận thần kinh (nervous system) điều khiển cử động, cảm xúc, cảm giác, suy tư, tình cảm, bộ phận hô hấp giúp ta thở đưa dưỡng khí vào cung cấp oxy cho máu và các tế bào, bộ phận tuần hoàn giúp máu huyết lưu chuyển trong ấy có trái tim và các động mạch, tĩnh mạch, và bộ phận tiêu hóa gồm có ruột non, bao tử, bộ phận bài tiết như ruột già, gan, thận, lá lách, bàng quang.

Tóm lại, tế bào tuy khác nhau, làm việc khác nhau nhưng chúng đều được nuôi dưỡng bởi các chất hóa học như amino acids, chất đạm (protein), chất béo, đường, muối, calci, sắt, clo (chlorine) nằm bao quanh màng da tế bào (membrane). Bản chất của tế bào là di thể làm bằng acids RNA và DNA, là hai chất sinh hóa học với tên chuyên môn là


ribonucleic acids và deoxyribonuceic acid. Như vậy, ta có thể tạm hiểu rằng DNA là nền tảng cho sự sống trong đó có cả thân và tâm.

Nama là tâm. Ta có thể nhìn ‘nama’ bằng ba mặt của cùng một thực tại: tình cảm (emotional dimension), tri năng (intellectual dimension) và tâm linh (spiritual dimension). Tuy nhiên, tình cảm và tri thức cũng là một phần của tâm linh bởi vì chúng đều biểu hiện từ chiều sâu tâm thức.

Tình cảm là những cảm giác như vui buồn, thương ghét, hạnh phúc, khổ đau. Ví dụ, nỗi buồn có sẵn trong tâm như là một kỷ niệm dưới dạng của hạt giống. Mẹ ta đã đi qua nỗi buồn cơn đau. Lúc ta còn tấm bé, mẹ thường ôm ấp, tâm sự và ru cho ta ngủ bằng nỗi niềm ấy cho nên nó cứ thấm sâu vào đất tâm mầu mỡ của ta. Thế thì, nỗi buồn ấy có nguồn gốc sâu trong mẹ. Sống cho sâu, nhìn thật kỹ ta cảm nhận được những ước mơ, lo lắng, yêu thương, vui buồn của cha mẹ, ông bà,


tổ tiên. Nhờ thế sự sống của ta mới thật sự gần gũi, gắn liền một cách thấm thía với gia đình và dòng họ. Tổ tiên đã trao truyền hết tinh ba tình cảm cho ta; bây giờ cha mẹ, gia đình, bạn bè, học đường tiếp tục nuôi dưỡng cho nó càng ngày càng thêm sâu sắc và ý nghĩa.

Trong quá khứ, mẹ đã từng yêu quí chiếc áo dài nên đi tới đâu hay lễ lượt nào, mẹ cũng mặc áo dài tha thướt đủ màu sắc và kiểu mẫu. Lớn lên tới độ dậy thì, các bạn gái đều ưa mặc áo dài, bởi vậy ta cũng thương yêu nó một cách thiết tha. Mỗi khi thấy cô gái nào mặc áo dài đi trên hè phố thì ta chú ý ngay với nhiều tình cảm nồng nàn. Cũng như, cậu bé Mozart vừa lên tám tuổi đã trở thành thần đồng âm nhạc. Cậu có thể chơi sành sỏi các loại nhạc cụ như dương cầm, violin, guitar và sáng tác nhiều bản nhạc xuất thần, tuyệt diệu, sâu sắc bởi tài năng âm nhạc đã có sẵn trong tâm hồn của cậu. Giọng hò tiếng hát của mẹ vào buổi trưa hè thấm vào tâm hồn của ta, làm ra tình


thương quê hương đất nước gắn liền với con sông, chiếc đò, đồng ruộng, nương dâu, bãi cỏ, cây ổi, cây chanh, cây khế. Tóm lại, tình cảm là kỷ niệm, tình yêu, sở thích, tập quán có sẵn trong ta từ thời ấu thơ hoặc từ ngàn kiếp xa xưa.

Tri năng cũng thế. Ta yêu thích văn chương, say mê âm nhạc cũng do mẹ thường hò những bài ca dao trữ tình, ca dao lục bát, thơ tình yêu cûa ngÜ©i lính. Âm điệu dịu dàng ấy, bài thơ tình yêu kia cứ thấm vào trong tâm hồn của ta, cho đến khi lớn lên, ta không hiểu vì sao ta lại yêu thích văn thơ và âm nhạc đến thế? Tri năng cũng là suy tư, kiến thức, ý tưởng, nhận thức do sự học hỏi từ cha mẹ, bạn bè và thầy cô. Kiến thức về thủ công, nấu nướng, làm vườn, trồng cây, chăn nuôi, văn chương, khoa học, kỹ thuật, âm nhạc đều thuộc về tri năng. Nhờ chúng, ta mới có khả năng làm việc, suy tư, tính toán, buôn bán, xây dựng nhà cửa, xử dụng máy móc, tổ chức sáng tạo cho nên bản chất đời sống đã được sắp đặt trong chiều


sâu tâm thức. Xưa nay ai sinh ra cũng có đầy đủ các nhu yếu về tình cảm, suy tư, thương yêu, hiểu biết. Chính vì thế, thỉnh thoảng ta cảm thấy vui rồi lại buồn, có lúc ta dễ thương nhưng có khi ta thật là dễ ghét.

Tuy nhiên, ta không phải chỉ có hai mặt ấy mà còn có một chiều hướng tâm linh giúp cho ta sống một cách sâu sắc trong từng giây từng phút, tiếp xúc với những gì mầu nhiệm, lành mạnh, tươi mát làm nền tảng khám phá ra bản chất chân thật của cuộc đời.

Tâm thức có thể ví như ngôi nhà đen tối hoặc cánh rừng âm u. Nếu đi trong nhà đen tối, ta có thể vấp phải chiếc ghế, cái bàn hay cột nhà. Nếu bật đèn lên thì căn nhà sáng h£n, giúp cho ta thấy được các vật dụng ở trong đó, do đó ta có thể đi tới đi lui một cách an toàn. Tâm linh chính là ngọn đèn mà đạo Bụt gọi nó là Phật tính, chánh niệm, trí tuệ... Đã bao nhiêu kiếp xa xưa quen sống với bản năng, tập khí, vô minh, ái nhiễm. Ta trôi


lăng trong biển vọng. Ta buồn chán, lo âu, thương ghét, hận thù. Ta suy nghĩ mông lung và thường bị đánh mất trong những suy tư luẩn quẩn ấy, bởi thế cho nên ta ăn không ngon, ngủ không được, ở không yên. Thời đại bây giờ, các thứ bệnh như căng thẳng (stress), trầm cảm (depression), rối loạn thần kinh, tâm thần lan tràn khắp mọi nơi nhất là ở các nước phương Tây. Vì vậy, hạt giống tâm linh trong con người bị mòn mỏi quá trầm trọng. Chỉ khi nào ta có duyên may trở về tiếp xúc với chánh pháp thì ta mới có những phương pháp chuyển hóa các thứ bệnh ở trên và đồng thời thắp sáng được ngọn đuốc tâm linh. Từ đó nội tâm mới có khả năng phát ra ánh sáng tâm linh.

Vậy thì, làm sao ta có thể tiếp xúc được với vùng tâm linh này? Trước hết, tâm linh là năng lượng chú tâm, là ánh sáng nội tâm, có thể ví như ánh sáng mặt trời giúp cho ta hiểu rõ ràng hơn về các hiện tượng vật chất, tâm lý và sinh lý. Tu tập là nuôi dưỡng ánh sáng tâm linh này,


bởi vậy mỗi hơi thở ý thức, mỗi bước chân thiền hành, mỗi nụ cười chánh niệm phải có nội dung làm ra ánh sáng và nhờ thế, tâm linh mới sáng lên theo năm tháng.

Hơi thở ý thức là giọt ánh sáng chánh niệm như hạt quang tử rơi xuống tận đáy lòng của ta. Nếu thực tập hơi thở ý thức thường xuyên thì nhiều giọt ánh sáng cứ tiếp tục rơi vào tâm linh tạo thành một vùng ánh sáng chiếu vào niềm vui, nỗi buồn, thương ghét, giận hờn mỗi khi chúng biểu hiện trên mặt ý thức. Hơi thở ý thức giúp cho ta biết ta đang thở, đang còn sống, an định tâm thần và làm êm dịu tình cảm. Ta vẫn buồn nhưng cơn buồn không chế ngự hết con tim. Trái lại, hơi thở ý thức vẫn có mặt như tia sáng tâm linh chiếu vào cơn buồn ấy nên ta biết ta đang buồn. Tâm linh có mặt để ôm lấy nỗi buồn như mẹ hiền ôm lấy con thơ. "À buồn ơi, chào em!" Nỗi buồn là một phần tình cảm trong ta đang được tâm linh


sáng soi và chuyển hóa trở thành niềm vui.

Cũng như thế, bước chân thiền hành là lối về với tâm linh. Tâm tư đang trôi lăn, rong ruổi trên vạn nẻo đường, chú ý tới bước chân thì tự nhiên ta có thể dừng lại được sự suy tư, tính toán, lo âu và trở về tiếp xúc được với sự sống đang xảy ra trong giờ phút hiện tại. Ta biết rằng ta đang còn sống, bước những bước chân thanh thản, thở được không khí trong lành của núi rừng, thấy được đồi núi xanh tươi và trời xanh mây trắng.

Hơi thở ý thức, bước chân thiền hành đưa ta về với ta và thắp lên ánh sáng tâm linh để chiếu vào dòng sông tình cảm, nhận ra đường đi nẻo về của tri năng. Ta trở thành con người “sống thật sự” và tiếp xúc được với những mầu nhiệm trong sự sống. Cứ như thế, đời sống tâm linh càng ngày càng sáng tỏ thì phẩm chất đời sống càng trở nên an vui, hạnh phúc. Nhờ vậy, từ từ ta sẽ hiểu được


một cách rõ ràng về thế nào là con người toàn vẹn.



Mở tâm hồn thêm một

chút nữa đi em Thiên Quang ơi! Chỉ còn một tuần nữa là Thiên

Quang sẽ đi rồi. Em trở về với Liên Sơn, với bổn sư, với rừng cây thông già trăm tuổi bao bọc bởi sương mờ và trăng khuya vàng nhạt. Liên Sơn là quê hương tâm linh thứ nhất của em nhưng mong em hãy nhớ tới quê hương tâm linh thÙ hai tức là Thanh Sơn.

Thạch Lang đang tập thương tất cả các em bằng trái tim của mình; tình cảm này càng ngày càng trở nên trong sáng và nhẹ nhàng. Thương là nghệ thuật, là công phu thực tập quan trọng đối với Thạch Lang vì nó giúp cho ta vượt thắng mọi sợ hãi, nghi ngờ, đam mê, vướng mắc để


đừng đóng chặt cánh cửa tâm hồn mà trở thành một tảng băng lạnh giá. Thạch Lang không muốn trở thành như thế cho nên tu tập chính là học thương một cách thanh thoát hơn, nhẹ nhàng hơn, có nội dung tâm linh hơn.

Thạch Lang chúc em an vui trên mỗi bước chân. Tới đâu em cũng có trời xanh mây trắng, lá lục hoa vàng và ánh trăng lung linh bên cửa sổ. Em là một người tu gương mẫu, hiền lành đang mang trong tâm hồn chất liệu của hai nền văn hóa Đông Tây cho nên em rất thích hợp với sự tu tập ở Thanh Sơn. Bên cạnh đó, sư chị Thiên Hương là vị y chỉ sư đáng kính, quan trọng cho em. Tuy ít nói nhưng em đóng góp thật nhiều năng lượng xây dựng cho tăng thân, do đó sư chị Thiên Hương quý mến, thương yêu em nhiều lắm, em có biết hay không? Sự tu tập của em đều đặn, tha thiết, vững vàng lắm! Tính tình của em sao mà dễ chịu, hiền lành quá! Thạch Lang chưa từng nghe em cằn nhằn hay nói xấu về


bất cứ người nào trong tăng thân. Điều này ai cũng thấy, chắc chắn đã có nhiều người nói về đức tính tốt của Thiên Quang nhưng hôm nay Thạch Lang muốn bày tỏ sự trân quí về năng lượng tu tập, Bồ Đề Tâm và trái tim hiền lành của em.

Với tâm hồn này, tới đâu Thiên Quang cũng sẽ đem lại năng lượng lành cho mọi người và mọi loài. Thạch Lang có niềm tin nơi em, mong sao chúng ta sống mãi đi hoài trên con đường tâm linh đẹp đẽ này. Đại chúng cần sự có mặt của em ở Thanh Sơn nên xin em hãy nhớ trở về càng sớm càng tốt. Em thử đọc bài thơ này đi em nhé:

“Cho tương lai Một khung trời loáng bạc Cánh phụng hoàng vươn Vút cao trời lồng lộng! Sóng bạc níu chân cầu Ánh sáng gọi dậy đàn chim non Chỗ ẩn trú năm xưa Nay là nơi tiễn em Trở về với


Chốn sông dài biển rộng”2 Thiên Quang đang thực tập mở cánh

cửa tâm hồn ra từ từ; điều này làm cho mọi người vui sướng lắm, bởi vì trong trái tim ấy có nhiều bông hoa hiền lành, tha thứ và bao dung. Tuy nhiên em vẫn còn lắm sợ hãi nhiều lo âu, chuyện này cũng bình thường thôi, nhưng mong em hãy mở lòng ra thêm một chút nữa. Mở lòng mà không bị đánh mất trong hoàn cảnh thì ta sẽ thấy được cuộc đời này dễ thương biết mấy! Người tu nên tránh hai trạng thái cực đoan, một là đóng cánh cửa tâm hồn chặt quá đến độ trở thành tảng băng lạnh giá xa cách với con người và xã hội, hai là bị chìm đắm nơi hoàn cảnh bên ngoài hoặc ràng buộc bởi phiền não bên trong, từ đó ta trở thành nạn nhân của những con sóng vui buồn, sợ hãi, hờn tủi, hơn thua.

Trong quá khứ do sự vụng về và dại dột, con người đã từng làm cho ta đau

2 Thơ Nhất Hạnh


khổ nhưng con người thật đáng thương cần được tha thứ. Ta hãy thực tập cởi mở tâm ý cho nó vẫn mãi còn thương yêu, bao dung mà vẫn được hộ trì, chăm sóc. Thạch Lang thấy con đường trung đạo này quan trọng bởi vì cởi mở, tha thứ, bao dung mới thật sự đưa tới nhẹ nhàng, thảnh thơi, thương yêu và hiểu biết. Ta không còn sợ đối diện với khổ đau, thử thách, hiểu lầm mà có thể sống chung hài hòa, hạnh phúc được với con người bởi không sống với họ thì ta sống với ai đây? Ta thấy được tính người trong ta nghĩa là ta chấp nhận được mọi người. Thôi nhé! Chúc em vui lên để sống thảnh thơi, lắng nghe tiếng hát của thiên nhiên và an trú trong hiện pháp tuyệt vời.

Thương, Sư anh Thạch Lang


Bình trà thơm hoa mộc Buổi thiền hành sáng nay sao mà

lắng yên thật. Khi tăng thân đi ngang trước chánh điện, Thạch Lang ngửi được mùi hương thoang thoảng của hoa mộc làm sảng khoái cả tâm hồn của sư chú. Trời đầu xuân xứ Huế mưa lất phất bay trong không khí dịu dàng thật nên thơ. Sư chú muốn tiếp tục đi chơi thêm một vòng quanh chùa để tận hưởng trọn vẹn cảm giác an vui và tươi sáng. Sư chú đi xuống hồ Bán Nguyệt, vòng qua hồ Sao Mai rồi mới đi lên trở lại để thăm mấy cây hoa mộc trước sân chùa. Vừa đến nơi, sư chú trông thấy chú tiểu đang hái hoa nên liền hỏi:

- Em hái hoa để làm gì vậy? Chú tiểu trả lời: - Con hái hoa này pha chung với trà

xanh cúng dường lên Ôn. Vừa nghe câu


trả lời như thế, bỗng nhiên Thạch Lang sực nhớ lại câu chuyện tình thầy trò dễ thương của Ôn Từ Hiếu và chú Tâm Quán mấy mươi năm về trước do bổn sư kể lại.

“… Sau khi nghe chuông báo hiệu hết giờ chỉ tịnh của đại chúng, chú Tâm Quán thong thả bước ra sân chùa trước chánh điện nơi có mấy cây hoa mộc nở hoa thơm ngát. Chú Tâm Quán xuất gia lúc mười sáu tuổi, tính tình hiền lành mà cương trực, tu tập bằng cả trái tim thiết tha, thể chất thông minh, học hành giỏi giang, mang trong tâm nguyện ước sâu xa và hoài bão lớn lao, hiện là thị giả của Ôn Từ Hiếu. Mỗi buổi trưa, chú thường ra sân chùa hái hoa pha một bình trà ‘độc ẩm’ kính dâng lên Ôn. Ôn là Sư Ông, cách xưng hô vừa cung kính vừa gần gũi của người Huế đối với những vị cao tăng. Chú trịnh trọng hái hai chùm hoa tươi tắn, tinh khiết nhất đặt vào lòng bàn tay. Hoa mộc nở từng chùm nhỏ, bông hoa bé bỏng, màu kim ngân với


hương thơm ngào ngạt. Chú cẩn trọng bỏ hai chùm hoa bé nhỏ ấy trên một tờ giấy trắng, rẩy nhẹ vài cái để lỡ có con bọ nhỏ nào còn kẹt trong cánh hoa có thể thoát ra. Chú mới bỏ hai chùm hoa ấy vào chén nước sạch, cầm lấy nhành hoa rẫy qua quét lại trong nước cho bụi bặm trên hoa trôi đi, rồi bỏ hoa vào bình đã có sẵn một ít trà xanh. Hoa mộc có hương thơm ngào ngạt nên mỗi khi pha chung với trà, chú Tâm Quán chỉ cần hai chùm nhỏ là đủ, nhiều hoa quá sẽ át hết hương vị của trà. Chú đặt bình trà lên đĩa lớn bên cạnh đĩa nhỏ đựng sẵn ly trà. Chú mang cả khay trà với bình thủy nước sôi, ngắm hướng phương trượng mà cất bước. Chú Tâm Quán làm tất cả công việc như hái hoa, nấu nước, pha trà, bước đi một cách chú tâm, thành khẩn.

Cứ mỗi ngày vào buổi trưa, Hòa Thượng thường ngồi xem kinh trên bộ phản, thế ngồi kiết già của Người vững vàng như trái núi, thanh thoát như làn khói chiều. Chú nhẹ nhàng đặt khay trà


xuống ở một góc, chế nước sôi vào trong bình trà, đậy nắp bình trà trở lại, chú ngồi chơi vài ba phút đủ thì giờ cho ra vị trà và hương hoa. Nước sôi thấm vào trà có hoa mộc nên bốc lên mùi thơm dễ chịu làm sao! Hương thơm làm cho chú cảm thấy sảng khoái lắm. Cuối cùng chú rót trà vào ly, nâng lên bằng hai bàn tay kính cẩn mời Ôn. Dừng xem kinh, Người quay sang nhìn vào đôi mắt trong sáng của chú để đón nhận ly trà. Thường ngày, Ôn giữ gìn ba nghiệp thanh tịnh cho nên mọi người đều cảm thấy hạnh phúc được gần gũi bên Người.

Đưa ly trà lên miệng bằng hai bàn tay, Ôn uống từng ngụm trà thật thong thả cho đến khi hết ly trà đầu mới quay sang nhìn chú một lần nữa. Bỗng nhiên Người nở nụ cười hàm tiếu biểu lộ niềm vui hạnh phúc. Nụ cười của Ôn dễ thương và rạng rỡ làm sao! Không phải lúc nào Ôn cũng mỉm cười đâu nhưng khi mỉm cười, chú cảm thấy nụ cười ấy an lạc và giải thoát kỳ lạ! Do đó mục đích tu tập


không phải mỉm cười mà khi nào vui thì ta mỉm cười tự nhiên, khi nào không cần thiết thì ta đâu cần làm bộ mỉm cười.

Ôn tiếp tục uống trà trong im lặng, không khí trong phương trượng trở nên ấm cúng lạ thường! Uống xong ly trà thứ ba, Ôn tặng cho chú một ly trà, chú đưa cả hai bàn tay tiếp nhận ly trà ấm áp như món quà quí giá nhất trên đời. Học theo cách uống trà của Ôn, chú trịnh trọng nâng ly trà lên miệng bằng hai bàn tay rồi thong thả uống từng ngụm trà. Ly trà thứ tư mà vị trà vẫn còn ngon và hương hoa vẫn còn thơm. Chú cảm thấy sung sướng vô cùng! Ly trà dù có ngon cách mấy đi nữa cũng không bằng tình thương đậm đà của Ôn dành cho chú. Ngày nào chú Tâm Quán cũng được Ôn tặng cho một ly trà như thế, đó là niềm vui lớn lao, nó sống mãi đẹp hoài trong lòng của chú.

Ôn Từ Hiếu xuất gia từ lúc còn thơ ấu; Người là đệ tử út của Sư Cố tức là ngài đệ nhị sư tổ của môn phái Từ Hiếu. Ở xứ Huế này, Ôn Từ Hiếu là một vị hòa


thượng nổi tiếng về sự hiền lành, đức khiêm cung. Ít ai có thể lạy Người một lạy bởi Ôn lạy trở lại nên người ta sợ tổn phước. Tuy nhiên họ rất cung kính Ôn, vì thế các vị quan to chức lớn, những nhà trí thức thượng thặng của cố đô đều qui y với Người. Một hôm đi qua thăm chùa Tây Thiên, trên đường đi có một điệu nhỏ xíu đi ngược chiều, Ôn liền bước vào bên lề đường nhường lối cho điệu đi trước rồi Người mới tiếp tục đi. Chú thị giả ngạc nhiên với hành động lạ kỳ của vị đại lão hòa thượng nên cung kính chấp tay bộc bạch:

- Kính bạch Ôn! Ở xứ Huế này, người nhỏ phải có bổn phận cung kính đứng qua bên đường nhường lối cho các ngài lớn đi trước nhưng vì răng Ôn nhường lối cho điệu nhỏ xíu như rứa? Nhìn chú bằng ánh mắt từ bi với nụ cười dễ thương, Ôn trả lời:

- Ngày sau điệu này sẽ trở thành một vị đại hòa thượng nên tui cung kính nhường lối cho điệu đi.


Nghe thế chú thị giả giựt mình kinh hãi hồn vía về hành động khiêm cung lạ kỳ của Ngài.

Đời sống của Ôn là tấm gương sáng về hạnh thiểu dục tri túc. Thời đó bữa cơm của đại chúng thật đạm bạc chỉ có cơm, rau luộc và nước tương, có chùa không có cơm để ăn chứ đừng nói gì tới thức ăn. Hiếm hoi lắm đại chúng ở chùa Từ Hiếu mới có món đậu hũ rán trong mâm cơm, bởi thế Ôn cũng ăn đạm bạc như bao nhiêu người. Chú Tâm Quán thấy rằng mỗi bữa, Ôn ăn hai chén cơm nhỏ với rau luộc chấm nước tương và một chén nhỏ canh khoai, canh rau hay canh mít. Ôn thích ăn nhất là món canh khoai lang nấu với me chua đất. Ăn đơn giản vậy mà Ôn vẫn sống an vui lạ thường! Thời ấy một số các hòa thượng thọ gần trăm tuổi hoặc trên trăm tuổi.

Còn nữa, mỗi khi thay áo quần cũ, Ôn xếp lại một cách kỹ lưỡng nên chú thị giả cứ tưởng đó là bộ áo quần sạch, đợi khi nào mọi người nghỉ ngơi hết, Ôn nhẹ


nhàng lấy áo quần đi xuống giếng gần bên suối để tự giặt. Hành động kín đáo này dễ thương và khiêm cung đến mức nào kể xiết!”

Nghĩ tới đây, Thạch Lang thấy thật kính trọng những vị tiền bối. Trong khi đó thời đại bây giờ đời sống vật chất quá là sung túc nên thức ăn nước uống trong chùa trở nên đầy đủ có lúc đến cầu kỳ cao sang. Thạch Lang là đệ tử của Sư Ông Làng Mai, sống thường trú bên Mỹ nên phải lòng dặn lòng đừng chạy theo thời thế. Bây giờ một số người nghĩ rằng thức ăn chay phải có đầy đủ dinh dưỡng chứ ăn rau cải thôi sẽ bị yếu sức khỏe cho nên người ta đòi ăn cơm trộn thêm hạt sen, đậu ván, đậu xanh, đậu đỏ, thức ăn lại trở nên quá cầu kỳ với nhiều món ăn ngon lạ hơn cả mâm cỗ ngày xưa. Có người đi quá xa trong việc ăn uống làm mất niềm tin và sự cung kính của người chung quanh. Họ đánh mất nếp sống thanh bần lạc đạo, quên đi phép ‘tam thường bất túc’ tức là miếng ăn, ngủ nghỉ và nơi ở


không nên đầy đủ quá. Người xưa sống đơn giản, thiểu dục tri túc, nên có nhiều thì giờ tu tập, đi sâu vào nội quán và làm bừng sáng cõi tâm linh. Người tu thời đại bây giờ tiêu thụ nhiều vật chất, âm thanh, hình ảnh nên bị ngoại cảnh chi phối, bởi thế đời sống tâm linh càng ngày càng trở nên nghèo nàn yếu kém.

Mỗi khi nghĩ về Sư Ông Từ Hiếu, Thạch Lang cảm thấy ấm áp cả tâm hồn. Ngày xưa chú Tâm Quán được Ôn thương yêu bằng tình thương đơn sơ mà thánh thiện, nhờ thế sư chú mới có được ngày hôm nay. Sư chú nhìn chú tiểu một cách âu yếm đầy sự biết ơn và cất tiếng:

- Cám ơn nhiều lắm, em giúp cho Thạch Lang tiếp xúc với một tình thương vô bờ bến làm sống dậy Bồ Đề tâm của sư anh.

Từ Hiếu, mùa hoa mộc Ngày 5 tháng 1 năm 2006



Có một chuyến đi như thế Anh Tuấn thương mến, Thầy đang viết thư cho con ở trung

tâm Tịnh Ðộ của người Pháp tu theo truyền thống Tây Tạng nằm trên dãy núi Pyrenées. Núi này thuộc miền Nam nước Pháp nằm kề sát bên nước Tây Ban Nha. Suốt năm, núi phủ đầy tuyết trắng, là nơi du lịch trượt tuyết nổi tiếng của Âu Châu, cũng là nơi cung cấp thật nhiều nước suối ngon ngọt. Chung quanh dãy núi là rừng thông thơm tho với nhiều loài cổ thụ cành lá sum suê trùng trùng điệp điệp biến dãy núi thành một màu xanh biêng biếc. Núi có những con suối lớn nhỏ uốn lượn quanh co, ca hát róc rách suốt đêm ngày.

Thầy thích ngồi yên vừa thở vừa nghe tiếng suối. Không khí ở đây thật trong lành, mát mẻ làm sao! Thỉnh thoảng


thầy leo lên đỉnh núi để nhìn ngắm thiên nhiên. Con biết không! Cảnh tượng ở đây thật là diễm tuyệt! Vừa đi từng bước thanh thản vừa thở dưỡng khí, thầy cảm thấy khỏe khoắn cả tâm hồn. Tịnh độ đích thực là đây rồi. Trung tâm này muốn mời Sư Ông dạy thiền học Việt Nam nhưng Người không có đủ thì giờ đến đây nên đại chúng cử thầy đi thay. Sư chú Chân Pháp Bảo và chị tiếp hiện Chân Đạo Hành là người Pháp đi theo phụ tá cho thầy.

Anh Tuấn thương! Thầy đang sống lại tháng ngày thanh thản, trầm lặng một mình như lúc còn ở tu viện Kim Sơn để lắng nghe tiếng gọi của thiên nhiên và tiếng nói của tâm hồn. Bây giờ thầy không còn xôn xao, bất an như những năm đầu nữa mà thật sự đã nếm được bình an rồi. Thầy thường cảm nhận được năng lượng nuôi dưỡng, thương yêu của sự sống, thỉnh thoảng mới có cảm giác sờ sợ trổi lên trước cảnh hoang vu của núi rừng. Anh Tuấn có biết không, nơi đây


vắng bóng con người, chỉ có thiên nhiên thôi. Thầy biết rõ đây là một ảo giác sợ hãi phát xuất từ thời thơ ấu, do đó thầy nhiếp tâm ý cho bình tĩnh trở lại để tiếp tục leo núi vào trong rừng sâu. Rừng thông mát mẻ, yên tĩnh lạ thường! Hương thông thơm ngát như hương trầm trong chánh điện.

Thầy đến trung tâm này trước một ngày để xem xét phong cảnh, tâm lý con người, bởi các bài giảng phải có tính cách khế hợp căn cơ và trị liệu tâm lý cho thiền sinh. Đi đâu thầy cũng thấy cuộc đời chứa đầy khổ đau, ở vùng núi non thanh vắng này, người ta khổ nhiều do ly dị, xì ke, ma túy. Cô Jenny bảo rằng: “Ở đây, đàn ông không có công ăn việc làm cho nên họ thường ăn nhậu, say sưa, tà dâm, nghiện ngập; do đó họ kiệt hết sức lực và bởi thế, họ lại càng không muốn làm việc nữa. Cũng như vậy, các em thiếu niên bắt chước người lớn hút xì ke, ma túy, nhậu nhẹt, chơi bời do đó đã tạo ra nhiều bất an, đổ vỡ trong đời sống gia


đình giữa cha mẹ và con cái, thật là một biển khổ trầm luân!”

Đã có kinh nghiệm trong các khóa tu trước, thầy giảng tự nhiên, nhấn mạnh đến đời sống an tâm bình lặng, có thì giờ sống với thiên nhiên, tiếp xúc với vẻ đẹp mầu nhiệm của sự sống như trời xanh, mây trắng, lá lục, hoa vàng, nhờ vậy ta mới có đủ khả năng ôm ấp, chuyển hóa niềm đau nỗi khổ, cô đơn tuyệt vọng trong tâm hồn. Cuộc đời không phải chỉ có buồn tẻ và bất an đâu mà chứa đựng thật nhiều yếu tố lành mạnh và tươi mát. Họ gọi thầy là Lạt Ma và muốn được ngồi gần bên thầy trong lúc ăn cơm, uống trà, pháp đàm. Người ta thích những bài giảng lắm nhưng thầy tin tưởng nơi năng lực tâm linh từ sự thực tập hơn lời nói hay, do đó thầy để nhiều thì giờ thực tập thiền hành thường xuyên trong trung tâm, ngồi yên lắng nghe tâm sự của họ. Vậy mà người ta vẫn cảm thấy sung sướng, hạnh phúc như thường. Các cháu thiếu


nhi ưa cầm tay thầy đi dạo chơi ở các vườn cây ăn trái.

Hiện giờ Anh Tuấn đang làm gì? Anh Tuấn có chi vui buồn hãy kể cho thầy nghe với nhé! Huế bây giờ đến mùa thu hay chưa? Mùa thu ở Huế hình như có nét buồn gì đấy phải không em? Thật ra thầy không còn nhớ rõ cảnh tượng mùa thu của xứ Huế nữa. Thầy xa quê hơn hai mươi mấy năm mà vẫn chưa về lại một lần nào vào dịp mùa thu. Thầy chỉ còn nhớ mường tượng mùa thu là mùa mưa bay, trời lành lạnh, gió man mát; còn ở quê mình, mùa thu là mùa sóng vỗ, mùa biển động. Biển như đang giận dữ, la hét, hăm dọa những người ngư dân tội nghiệp. Có lẽ tiếng gầm của biển cả và các lớp sóng thần kia là những oan hồn của bao nhiêu loài thủy tộc đã chết oan ức, điêu đứng dưới bàn tay của con người. Thầy cầu nguyện Tam Bảo phóng quang từ bi cứu vớt cho mọi loài được siêu sanh về cõi an lạc cho linh hồn họ lắng dịu lại.


Anh Tuấn thương! Thỉnh thoảng trong ý nghĩ của thầy vẫn còn ước muốn yêu một người con gái, có một gia đình riêng tư. Chỉ mới hôm qua thôi đang đi thiền hành bỗng nhiên ý nghĩ ấy xuất hiện, bởi vì trong quá khứ hồi còn là sư chú đã có vài người thương thầy. Nhìn vào tâm niệm này, thầy chỉ biết mỉm cười chấp nhận nó, rồi tiếp tục bước chân thiền hành để nhìn sâu hơn. Trước tiên, thầy thấy đây là một ước muốn rất con người vì cha mẹ, ông bà, tổ tiên đã từng có ước muốn ấy, do đó họ trao lại cho ta thì tại sao ta muốn từ chối nó, xua đuổi nó, có mặt cảm tội lỗi về nó. Lúc ấy thầy thấy cô gái kia hiện ra trong tâm sao mà dễ thương, xinh đẹp lạ lùng! Cô lại biết chiều chuộng thầy nữa chứ. Đây không phải là sự tưởng tượng đâu con nhé mà là sự thật đang xảy ra cho thầy. Nhưng đó chỉ là trò yêu đương giả dối, tạm bợ của ái nhiễm mà thôi, bởi tình yêu nào cũng có chất liệu đam mê, ham muốn, chiếm hữu. Bây giờ thầy còn trẻ trung, khỏe


mạnh lại có dáng dấp hiền lành của người tu với đôi mắt trong sáng. Nhưng ngày mai chắc chắn thầy sẽ già nua, xấu xí; do thế lúc ấy tình yêu của cô cũng sẽ phai nhạt hoặc cô có thể sẽ thay lòng đổi dạ. Đó là một chuyện đang xảy ra thường xuyên cho nhiều cặp tình nhân, vợ chồng. Thầy lại thấy hạnh phúc yêu đương khờ dại này mang theo biết bao nhiêu phiền muộn, khổ đau, do vậy ý nghĩ có người yêu tan theo mây khói liền! Nó chỉ là ước muốn của người đời; là người tu, thầy có ước mơ lớn lao hơn. Thầy muốn thương yêu tất cả, thương Thầy, tăng thân, cha mẹ, anh em, quê hương và mọi loài khác nữa, chứ không thể thương theo kiểu ích kỷ, chiếm hữu này. Khi nghe câu chuyện này chắc chắn con sẽ cảm thấy tội nghiệp, xót thương cho thầy, có phải không? Anh Tuấn còn nhớ câu chuyện của thái tử Tất Ðạt Ða trước khi thành đạo dưới cội bồ đề hay không? Ba cô ma nữ hiện ra dụ d‡ Người chính là ước muốn có người yêu còn sót lại trong lòng thái tử. Dục vọng là


tính tự nhiên của muôn loài; nó đáng tội nghiệp hơn là cảm thấy tội lỗi. Ta cứ bị nó đày đọa mãi từ kiếp này qua kiếp nọ, ham muốn cho đến khi tàn tạ thân tâm mà vẫn còn ham muốn. Thầy vui mừng bởi vì thầy biết được mình, thấy được tâm tư của mình, chấp nhận được chính mình để tiếp tục đi trên con đường đẹp của người xuất gia. Nhìn lại cảnh gia đình của các anh chị, bà con và bạn bè, gia đình nào cũng có những lo âu, phiền muộn. Trong khi đó thầy vẫn còn tự do, không phải lo cho con, cho vợ và cho ai đặc biệt cả mà lại có nhiều thì giờ sống sâu sắc với mình, với thiên nhiên và viết thư nâng đỡ cho những người thân yêu.

Khoá tu người Pháp đã xong, hôm nay thầy đang trên đường trở về Làng Mai. Trước khi ra ga xe lửa, ba anh em ghé lại một ngọn núi để ngồi chơi hóng gió. Núi này có nhiều bụi cây nho nhỏ, hai em người Pháp bảo đó là cây dâu tím (blue berry); nó có nét giống cây sim ở quê hương mình nhưng trái này nhỏ hơn.


Ba anh em tiếp tục leo cao hơn rồi ngồi xuống nghỉ mệt, cả ba người đều đi hái sim ăn tím cả bờ môi. Ngồi chơi ở trên núi thật là dễ chịu, có không khí trong lành, có nắng ấm trời xanh, có gió chiều thoang thoảng. Bầu trời ở trên đây gần đến độ thầy có cảm tưởng có thể sờ mó bằng hai bàn tay và có thể mở được cánh cửa cõi trời. Xa xa mây trắng phủ đầy trên đỉnh núi có vẻ quyến luyến núi rừng như sự lưu luyến của đôi bạn thân yêu hay là mây kia bắt chước thầy ngồi chơi trên núi. Thôi nhé! Thầy xin gửi hết núi rừng Pyrenées cho Anh Tuấn, con hãy vươn lên cho tới chân trời lý tưởng thì mới xứng đáng là người con nước Việt!

Tặng con bài thơ cho vui: Hoàng Hôn

Sương mai như biển động Nắng sớm như môi hồng Gió rừng như hơi thở Núi tím tỏa hoàng hôn


Hồn thơ lên đỉnh núi Bắt gặp ánh trăng thu Thầm thì trong tĩnh mặc Dứt sạch kiếp phù du Yên Tử Sơn Thu, 2004

Thầy Thạch Lang Ngày xuân trên núi, 1998


Xây dựng gia đình Anh mến thương, Em gửi tặng anh bộ băng Phật Pháp

căn bản của khóa tu mùa Đông để anh tiếp tục lắng nghe lời Sư Ông dạy, khi nào khóa mùa Xuân này hoàn tất, em sẽ tìm cách gửi tiếp trọn khóa giảng cho anh. Sư Ông giảng đề tài này sao mà sâu sắc, thâm thúy quá, có phải không anh?

Một tuần làm việc hai ngày thật tốt lắm anh ạ, bởi vì anh sẽ có thì giờ cho anh, chị và các cháu. Em thật là vui khi nghe anh nói rằng hai ngày làm việc cũng vừa đủ sống. Ở xứ này làm hai ngày sống cho một tuần là sang lắm. Đó là nhờ anh học được cách sống đơn giản của Làng Mai. Năm ngày còn lại là thời gian quí lắm; anh sống cho sâu sắc nhé, thực tập hơi thở ý thức, bước chân thiền hành,


ngồi thiền tĩnh tâm để nhìn cho thấu đáo tình trạng gia đình.

Anh thương! Sự sống của ta và người thương thật là quí báu nên đừng có để hết thì giờ vào công việc hoặc kiếm thêm nhiều tiền bởi hạnh phúc không phải có nhiều tiền lắm bạc. Người tỷ phú có hạnh phúc gì đâu. Ông Bush cứ bận rộn với địa vị tổng thống nên chẳng có thì giờ thưởng thức ánh trăng lên. Phẩm chất của đời sống là nâng cao khả năng thương yêu hiểu biết, tạo cơ hội hàn gắn lại tình thâm trong gia đình vợ chồng và chăm sóc cho các con.

Anh chị về với nhau là niềm vui lớn cho cả gia đình. Em biết trong lòng anh chị vẫn còn những vết thương, nhưng vì tương lai của các cháu và hạnh phúc gia đình nên anh chị chấp nhận trở lại với nhau. Em thật kính trọng hành động can đảm này của anh chị.

Anh thương mến! Hôm qua em đã dùng đôi mắt của anh để thiền quán. Anh ơi! Niềm đau nào cũng do nhiều điều kiện


tạo thành trong đó có bản thân ta. Nhìn như thế, ta sẽ không trở thành nạn nhân của đổ lỗi, trách móc và giận hờn. Em biết anh đang muốn làm người tốt. Anh có tâm, có thiện chí với lòng thao thức tu tập xây dựng lại gia đình, và chị cũng muốn tiếp tục thương anh. Đó là cơ hội thử thách xây dựng lại những gì đã đổ vỡ, nó là bài học quí giá về khổ đau.“Khổ đau từng nuôi ta lớn lên” là câu hát sâu sắc, thấm thía bởi khổ đau làm cho ta cứng cõi, bao dung và độ lượng hơn. Mong anh chị hãy cố gắng lên.

Có khi chị nói nặng tạo thành nỗi đau cho anh nhưng có bao giờ anh nhớ cho: “Chị đâu có muốn nói như thế, đó là vì chị khổ quá; nỗi khổ tràn ngập cõi lòng nên nó tuôn ra, thế thôi!” Chị càng chua chát, cau có thì anh tìm cách giúp đỡ chớ đừng bỏ nhà đi biệt tăm, bởi làm như vậy thì tình trạng gia đình thêm căng thẳng, nặng nề. Bây giờ anh thử đến ngồi gần bên chị, nhìn vào đôi mắt của chị với tất cả sự bình an và thanh thản. Chị khổ


nhiều rồi, tóc bạc màu, trán có lắm vết nhăn; chÎ già đi nhiều lắm. Chính anh đã thấy như thế. Một người khổ như vậy mà không thương thì thử hỏi anh còn có thể thương ai được nữa?

Anh nhớ thực tập hơi thở ý thức trong đời sống thì nỗi buồn cơn giận sẽ êm dịu trở lại, từ đó anh mới có thể hiểu thấu được mọi nguyên nhân của khổ đau. Hiểu biết sẽ đưa tới tha thứ, thương yêu, lúc ấy anh sẽ biết cách làm cho chị nở được nụ cười. Thỉnh thoảng anh nên ôm chị vào lòng cho thật lâu, không cần phải nói năng gì, nếu muốn nói anh sẽ nói: “Xin lỗi em, anh nóng quá, anh hứa sẽ không bỏ nhà đi hoang nữa…” Anh đã tu tập ở Làng Mai trong hai tháng mùa Đông, do đó Sư ông và tăng thân đặt niềm tin nơi anh. Anh hãy hàn gắn lại tình nghĩa vợ chồng, xây dựng gia đình đang ở bên bờ vực thẳm của chia lìa.

Anh phải thực tập hết lòng nhé anh, phải thở thì mới có năng lượng bình an thật sự. Chị là vợ của anh, chị đang khổ


đau, chị đã sinh ra những đứa con thân yêu cho anh, cho dòng họ và tổ tiên mà anh không thương thì anh có thể thương được ai? Chị là một con người có trái tim biết thương biết cảm nên em bảo đảm rằng chị sẽ cảm động trước lòng thành khẩn và niềm ăn năn của anh. Anh ơi! Vết thương nào cũng có thể ch»a trị, khổ đau nào cũng có thể chuyển hóa, đổ vỡ nào cũng có thể hàn gắn. Hãy thử đi anh!

Ở nhà anh nhớ cố gắng nói chuyện thường xuyên với chị, lắng nghe chị tâm sự, dẫn chÎ đi dạo quanh vườn hoa. Thỉnh thoảng anh cũng nên viết thư ngắn nhắc lại kỷ niệm đẹp giữa anh chị hồi còn mới yêu nhau rồi đặt trên bàn giấy cho chị. Đó là những gì em thấy trong lúc thiền quán. Chỉ cần làm như vậy thôi, lòng anh sẽ tràn ngập xót thương. Tình yêu không phải là bổn phận, không phải từ trên trời rơi xuống, mà do ta nuôi dưỡng, bồi đắp. Chỉ có tình thương biểu lộ bằng đời sống qua ánh mắt, lời nói, cử chỉ thì mới có thể nuôi dưỡng tình nghĩa vợ chồng.


Cuộc đời mong manh lắm, anh có biết không anh? Anh hãy mở trái tim để chăm sóc, thương yêu và nâng đỡ khi những người thương còn đang sống, bởi vì ngày mai chắc chắn họ sẽ đi xa hoặc có thể chết một cách bất ngờ thì lúc ấy anh sẽ không bị mặc cảm hối hận dằn vặt tâm hồn.

Thương nhiều, Thạch Lang



Gửi cho em mùa nắng mới H… thương,

Nắng Mới Nắng mới long lanh ngàn chiếc lá Hiên nhà thoang thoảng tiếng chim ca ‘Em’ ơi thức dậy mau đi nhé? Mộng đẹp duyên lành vui thiết tha Quê hương tình mẹ mùa lúa chín Nhả nhạc hương bay chuyển đất trời Tuổi nhỏ bàn tay đầy hoa bướm Rộn rã reo vui ngập tiếng cười Em sẽ được gì ngày mai ấy? Dòng đời như nước chảy trời mây Buồn vui thương ghét đều mộng ảo Ngày đẹp nhất là ngày hôm nay.


Bài thơ ‘nắng mới’ anh làm vào một buổi sáng đầu xuân ở tu viện Kim Sơn. Hôm ấy ánh sáng tràn vào ngập cả căn phòng của anh, thật ấm áp, thật tươi sáng! Nắng lấp lánh ngàn vạn chiếc lá làm sáng loáng cả cánh rừng. Lá rừng lung linh cho nên đôi mắt của anh cũng trở nên long lanh. Em có biết không? Anh thích ngắm màu nắng xuyên qua rừng lá. Cảnh tượng này có một vẻ đẹp kỳ lạ, vừa thầm kín vừa huy hoàng. Chim hót thật vui tươi như muốn thức dậy cả cánh rừng sau một đêm dài tịch mịch. Mùa xuân đã về thật rồi, và không khí tu viện ấm hẳn lên.

“Em ơi thức dậy mau đi nhé!” ‘Em’ ở đây chính là anh, em, mùa

xuân, nắng mới, sự sống cho nên ‘em’ đã có mặt từ ngàn xưa. Mùa xuân không phải mới về khi nắng ấm rơi xuống lòng đất, khi ngàn hoa đua nhau hé nở. Không! Mùa xuân về ngay trong lòng đêm thâu giữa mùa đông băng tuyết. Cây rừng đã cất giữ nhựa sống, chồi non, lộc mới, và cây đang chờ nắng ấm, chờ nhân duyên tụ


hội đầy đủ để biểu hiện ra muôn ngàn cành lá xanh tươi; giờ phút ấy người ta gọi là mùa tuôn dậy (spring). Thế thì, mùa xuân thật sự vượt thoát ngoài thời gian. Mùa xuân cũng vượt thoát ngoài không gian, bởi vì tuy rằng ở tu viện Kim Sơn là mùa đông nhưng ở bên Úc đang là mùa xuân. Thời gian quyện chặt vào không gian như giây trầu ôm lấy cây cau. Sự sống mầu nhiệm như thế đó em ạ!

“Nắng mới” đã ngủ yên trên dải ngân hà, bởi vì mặt trời gửi nắng đến các vì sao, rồi từ đó mới rơi xuống mặt đất cho nên nắng đã đi du hành qua một không gian rộng mênh mông và thời gian dài vô tận. Chính các tia nắng này làm cho màu lá long lanh và rơi đôi mắt của anh. Em thương mến! Tất cả những gì được gọi tên hoặc thấy nghe chỉ là bóng dáng của thực tại vì sự sống tuôn chảy mãi không ngừng. S¿ sÓng không đứng yên, bất động, cứng ngắt và biệt lập đâu em nhé. Mặt trời lặn mà em đang ngắm là mặt trời của tám phút về trước vì mặt trời


hiện tại đã lặn sau chân núi rồi. Bởi do vận tốc ánh sáng đi từ mặt trời đến đôi mắt em dài khoảng tám phút, thế nên khi nhìn thấy nó thì nó lặn mất rồi. Cũng như thế, anh em mình là sự tiếp nối của ông bà tổ tiên trải qua bao nhiêu đời sinh sống ở Thanh Hóa, Hà Tïnh, Quảng Bình, Thừa Thiên và có thể trong các vị ấy là anh hoặc là em; bàn tay của chúng ta là dấu tích đích thực của nhiều thế hệ tổ tiên xa xưa.

Hôm nay ‘nắng mới’ thức anh dậy, biết mình đang còn sống và có khả năng tiếp xúc được với nắng mới, lá rừng, trời đất, thiên nhiên. Cuộc đời có những chặng đường trắc trở, có lúc khổ đau, có khi sợ hãi, nhưng cuộc đời vẫn có lúc đầy tin yêu, vui sống. Mỗi ngày anh thích đi bộ thật xa vào trong rừng sâu yên tïnh để sống với thiên nhiên. Rừng núi Kim Sơn linh động lắm, có những âm thanh thầm thì của loài côn trùng, đất đá, chim muông hòa cùng với tiếng reo vi vu của


cành lá. Rừng này lại có hoa thổ lan, mộc lan và các loài hoa dại khác.

À! Em có thấy nai bao giờ chưa? Thỉnh thoảng anh nhìn thấy nai ở nơi đồng cỏ gần tu viện; đôi mắt của nai hiền lành, trong sáng lắm! Trong các loài thú anh yêu thích nhất là nai bởi nó có liên hệ đến bộ phim về con nai tên là ‘Bambi’ và chuyện tiền thân của Bụt lúc ngài hiện ra như một con nai chúa với đôi mắt xinh đẹp, lông vàng óng ánh, có nhiều chấm đỏ, trắng, vàng quanh cổ như đang mang xâu chuỗi ngọc pha lê. Chính con nai này dùng đức từ bi, hy sinh tính mạng để cảm hóa ông vua ham ăn thịt nai, cứu giúp cho muôn loài cầm thú thoát khỏi bàn tay tàn bạo của con người thời ấy.

Kim Sơn tọa lạc trên núi cao nên mây thường đến thăm. Mây lan tỏa ra thành nhiều làn sương mong manh quyện lấy rừng cây đan mộc âm u, xanh rì. Có lúc sương bay la đà vây quanh tu viện làm cho cảnh tượng đẹp thật nên thơ, đi


dạo chơi trong đó sao mà mát mẻ, tỉnh táo cả tâm hồn!

‘Kim sơn cõi tịnh trải nguồn thơ Núi ngủ chung mây biển đợi chờ Cổ thụ lên ngôi cung tuế nguyệt Đá kình đạp gió quét trời mơ.’3 Đó là bốn câu thơ do thầy viện

trưởng sáng tác nói lên cảnh trí của Kim Sơn.

‘Quê hương tình mẹ mùa lúa chín’ đang thật sự có mặt trong trái tim của anh. Lần về quê hương năm nay, anh có dịp ngồi chơi với các sư chú bên đồng lúa trước chùa Thiên Khánh ở Long An. Họ là tăng sinh của trường Phật học cơ bản. Hôm ấy lúa vừa chín, bông lúa vàng óng ả, gió chiều lướt qua cánh đồng làm cho muôn ngàn bông lúa đong đưa theo gió như đang nhảy múa, đang hát ca. Ðó cũng là lần đầu tiên anh ngồi chơi bên đồng lúa vàng để nghe lúa reo, nghe tiếng nhạc của trời đất thiên nhiên. Chiều trên quê

3 Sơn Cư


hương, mây hồng giăng thành bức lụa tô điểm cho bầu trời miền quê thêm thắm thiết. Anh ngồi yên thưởng thức ruộng đồng thật lâu cho đến khi màn đêm về thì tiếng ểnh ương, tiếng dế thầm thì gợi lại trong anh nhiều kỷ niệm xa xưa. Ểnh ương và dế là hai loài côn trùng có mặt khắp mọi nơi, ở đâu có nước thì ở đó có ểnh ương, nơi đâu có đồng hoang cỏ dại thì ở đó có dế. Tiếng kêu của chúng thường nhắc nhở anh nhớ về quê hương.

Quê hương có tình mẹ, một thứ tình thắm thiết, ngọt ngào, thiêng liêng cho nên mẹ chính là quê hương. Mẹ là đất, đã đưa ta ra đời muôn vạn kiếp và sẽ ôm ấp ta vào lòng mỗi khi nằm xuống. Vào thời xa xưa, có một sinh viên đi du học ở bên Tàu đã mang theo một ít đất như mang theo tình yêu của mẹ, linh hồn của quê hương. Mẹ có nét đẹp gắn liền với quê hương vừa màu m«, vừa bao la, mà độ lượng, mà bao dung. Thương yêu mẹ là thương yêu quê hương. Người bỏ nhà đi lang thang thường có mặc cảm rằng ta đã


đánh mất quê hương tạo ra nhiều cảm giác cô đơn, lạc loài và thiếu thốn. ‘Mẹ già như chuối ba hương như xôi nếp một như đường mía lau.’4 Mẹ ngọt ngào biết bao, có mẹ là có cả quê hương, mất mẹ là mất cả thiên đường tình thương, em ạ!

Trong mấy năm đầu tu học ở Pháp, thỉnh thoảng anh nằm mơ thấy mình đang chạy chơi nô đùa với em gái nhỏ hơn anh vài tuổi, lúc ấy anh khoảng chừng 8, 9 tuổi gì thôi; đứa bé gái ấy chắc chắn là em rồi chứ còn ai nữa. Hai anh em chạy chơi trên đồi cỏ có nhiều hoa dại đủ màu sắc. Nơi ấy giống như đồi cỏ gần các nấm “mộ” có lăng bia ở phía sau nhà ông “Bụi”. Hai anh em cầm tay nhau chạy chơi nô đùa bắt bướm trong nắng mai. Người anh cầm cái vợt còn đứa em cầm chiếc lồng. Trong giấc mơ ấy, anh thấy bướm ở đâu mà nhiều vô sÓ kể và hoa tên gì mà tươi thắm lạ lùng. Giấc mơ cứ trở lại với anh nhiều lần, mỗi lần thức dậy,

4 Bông hồng cài áo -- Thích Nhất Hạnh


anh đều cảm thấy vui sướng, ấm áp cả tâm hồn. Giấc mơ này dễ thương làm sao! Cũng vậy, anh thường mơ về mảnh vườn cải trước hiên nhà mà ‘mạ’ trồng mỗi năm vào mùa xuân. Em còn nhớ hay không? Đến cuối thu hoa cải nở vàng rực cả hiên ngoài, quyến rũ bướm trắng, vàng từ đâu tới chơi nhiều vô kể; cảnh tượng này làm sao có thể phai mờ được em ạ! Tuổi thơ ở quê hương sao mà tươi đẹp, dễ thương quá! Thời ấy ta không cần lo âu, suy tư hoặc buồn phiền gì cả! ‘Bàn tay tuổi nhỏ đầy hoa bướm, rộn rã reo vui ngập tiếng cười.’ Thật là đúng! Tuổi thơ là tuổi ngọc với nhiều trò chơi thú vị với tiếng cười, tiếng hát vô tư.

Bốn câu thơ chính là: “Em sẽ được gì ngày mai ấy Dòng đời như nước chảy trời mây Buồn vui thương ghét đều mộng ảo Ngày đẹp nhất là ngày hôm nay.” Sự sống là món quà vô giá,

luôn tuôn chảy không ngừng như dòng nước như mây trời. Mỗi phút mỗi giây là


mỗi giọt nước liên tục xô đẩy nhau chảy mãi về với đại dương bao la. Nếu ta bị cuốn trôi trong sự lo lắng, buồn khổ thì ta không thể nào tiếp xúc được với những gì mầu nhiệm, lành mạnh và tươi mát. Theo lời Bụt dạy: “Quá khứ đã qua rồi, tương lai thì chưa tới, sự sống chỉ có mặt trong giờ phút hiện tại.” Ăn biết ăn, uống biết uống, đi biết đi, buồn biết buồn… là sự sống. Ngày đẹp nhất không hứa hẹn ở tương lai, bởi vì nó đang có mặt ngay bây giờ như lá đang xanh, hoa đang thắm, mây đang bay, trăng sáng ngập hiên chùa cho nên ta hãy nhớ trở về để sống sâu sắc ngay trong giây phút ấy. Sống như thế, ngày nào cũng là ngày đẹp.

Nắng mới, bình minh, chim ca, gió mát đang gọi ta thức dậy. Em có nghe được tiếng gọi thiết tha ấy không? Anh không muốn ngủ mê hoài bởi cuộc đời thật mong manh, ngắn ngủi biết mấy! “…Tôi không ngủ mơ đâu Ngày hôm nay đẹp lắm, thật mà Em không về chơi trò bắt tìm nơi quá khứ


Chúng mình còn đây, hôm này, và ngày mai nữa, Đến đây Khi khát ta cùng uống ở một giếng nước thơm trong…”5

Mới đây mà anh em ta đã xa quê hương hơn mười mấy năm trời. Anh đang tập sống hết lòng với nắng sớm mưa chiều, mở trái tim thưởng thức cảnh bình minh rực rỡ và yêu thương mỗi độ hoàng hôn về tô thắm trời mây.

Thương nhiều, Sư anh Thạch Lang Năm 1996 H.. là em gái của tác giả



Mùa tuyết trắng Trân Châu thương, Lá thư thầy gửi, con đã đọc hay

chưa? Mấy bữa nay sức khỏe của thầy bất an nên phải ở luôn trong phòng đến hôm qua mới ra ngoài trời để thở không khí trong lành, ngắm cánh rừng mùa đông trụi lá, lắng nghe tiếng chim hót líu lo, nhìn nền trời xanh với mây trắng lơ lửng bay. Niềm vui đang nhè nhẹ trở về với thầy.

Thứ Bảy tuần rồi, tuyết rơi suốt buổi chiều. Con có bao giờ thấy tuyết rơi hay chưa? Tuyết đầu mùa thật là tuyệt vời, tú lệ. Có lúc nó rơi nhẹ nhàng, êm thắm nhưng có lúc nó bay mù mịt, reo vi vút. Nhìn tuyết trắng sao mà vui nhỉ! Thầy đi chơi với tuyết thật lâu, màu trắng làm êm dịu lại nỗi lo âu, buồn tủi, nhớ


thương trong lòng thầy. Tuyết phủ trắng cả núi rừng, đồng ruộng, nương dâu, bờ cỏ. Tuy‰t phản chiếu long lanh màu nắng sớm nên nó làm cho trái đất đẹp lên thêm ngàn lần; bởi thế nét mặt mọi người trở nên vui tươi, hớn hở. Họ đều chạy ùa ra sân xem tuyết, có người đi thơ thẩn trong tuyết, có kẻ ngồi trên tuyết mơ màng, có anh làm người tuyết, có chị làm thơ viết văn, có cô chụp hình với tuyết, có các em vo tròn tØng viên tuy‰t ném vào nhau. Cảnh tượng này dễ thương, sống động đến ấm áp cả lòng thầy!

“Mỗi hạt tuyết rơi Một bông hoa trời Hoa rơi trong nắng Ánh mắt sáng ngời…

Tuyết rơi tuyệt quá Trắng cả đất trời Ca hát vui chơi Phút giây tuyệt vời..”6

6 Thơ Pháp Đăng


Sáng hôm sau đại chúng trở về Xóm Thượng để nghe Sư Ông thuyết pháp, lại một lần nữa mọi người cùng nhau tha hồ nô đùa với tuyết. Tự nhiên gió từ đâu kéo về reo vi vút thổi tuyết bay tung tóe như có muôn ngàn đóa hoa đang lấp lánh khắp cả bầu trời làm cho cảnh tượng càng thêm rực rỡ. Thầy nắm tay sư em T. Nghiêm đi chơi trong mưa tuyết, những hạt tuyết cứ nhảy múa lung linh trước mặt, dính vào trắng hết chiếc áo tràng nâu của thầy. Hai anh em đi bên nhau chẳng nói năng gì, cứ tiếp tục đi sâu vào rừng Thệ Nhật để hưởng trọn vẹn hạnh phúc tuyết đầu mùa.

Ở bên Tây, thiền sinh về tu mùa nào cũng đông đúc nên Làng Mai phải mở cửa quanh năm dù đó là mùa an cư. Năm nay sức khỏe của thầy tốt hơn, do vậy thầy có thể đảm đan thêm công việc cho đại chúng như quay phim, nấu cơm, rửa dọn, chăm sóc người bệnh, lái xe đưa khách, hướng dẫn tổng quát cho thiền sinh mới. Nấu cháo, xoa dầu, cạo gió cho


người bệnh là công việc nhỏ nhặt và dễ thương mà thầy thích làm nhất; chỉ cần người kia bớt bệnh cũng đủ làm cho thầy hạnh phúc rồi, con ạ!

Trân Châu ơi! Cây trà mi trước cửa sổ phòng của thầy vừa mới nở được mấy bông thì đã bị cứng đơ bởi trời trở lạnh bất ngờ, thật là tội nghiệp! Trà mi là loài hoa mạnh khỏe nhất nên có thể sống trong mùa đông, thế mà bây giờ nó không chịu nở hoa nữa. Nhưng con đừng lo, khi trời ấm trở lại thì thế nào trà mi cũng tiếp tục nở thêm nhiều hoa màu hồng tươi thắm. Thầy sẽ nhớ chăm sóc cho nó thường xuyên hơn.

Sau mùa giáng sinh, th©i khóa tu tập trở lại bình thường, Sư Ông vẫn giảng mỗi tuần hai lần; đại chúng vẫn tọa thiền, thiền hành, tụng kinh, ăn cơm im lặng. Ở đây sự tu tập tuy có vẻ nhẹ nhàng, thoải mái nhưng nếu thực tập hết lòng thì nó miên mật lắm. Giữ chánh niệm thường xuyên không phải dễ lắm đâu con ạ! Ăn cơm im lặng là cơ hội quán chiếu vào bản


chất của sự sống đang biểu hiện trong dĩa cơm, bát canh và thức ăn. Ta tiếp xúc với cánh đồng lúa vàng ở quê hương, các em bé nghèo, công lao khó nhọc của bao nhiêu người. Do đó ta không thể nào sống một cách hời hợt, lãng quên, mà phải thường tự nhắc nhở về công ơn nuôi dưỡng của mọi loài để lập nguyện sống thiết tha hết lòng, nuôi dưỡng niềm vui, hạnh phúc thì mới xứng đáng với công lao ấy.

Niềm vui hạnh phúc là yếu tố vô cùng quan trọng của đời sống hàng ngày, có an lạc vui tươi thì ta mới thích tu chứ không có an lạc vui tươi thì ta dễ chán nản lắm con ạ, dầu có cố gắng cách mấy đi nữa cũng thế mà thôi. Niềm vui hạnh phúc có mặt đầy dÅy trong ta và chung quanh ta. Không đau răng là hạnh phúc bởi đau răng khổ lắm; có đôi chân còn månh để đi tới đi lui dễ dàng là hạnh phúc; có Çôi m¡t sáng Ç‹ nhìn thấy mặt mẹ và thế giới muôn màu muôn sắc cũng


là niềm vui khác bởi người mù không có được diễm phúc này; viết thư cho người thương cũng là một niềm vui; biết mẹ đang được bình an, mạnh khỏe cũng là niềm vui… Thế là, ta có vô vàn yếu tố hạnh phúc. Hát cũng là một niềm vui khác, mỗi khi ca lên là cơ hội nhắc nhở về tình yêu quê hương và sự sống mầu nhiệm. Âm điệu dịu dàng, ý nghĩa thanh tao cûa bài ca đưa tâm hồn của ta bay lên cao như đôi cánh thiên thần, như một áng mây bay, nhờ thế ta cảm thấy yêu thương cuộc đời chi lạ.

Con hãy kể về một ngày tu ở chùa xứ Huế từ sáng đến chiều tối cho thầy nhé, thầy muốn biết về đời sống người tu ở quê hương mình. Con sống với các sư chị có hòa thuận dễ chịu không? Con đi học có vui không? Con có học chữ Hán không? Ở đây thầy tự học chữ Hán để đọc kinh, học thêm tiếng Anh để hướng dẫn cho thiền sinh Tây phương, học cách viết văn làm thơ... Thầy học cho vui chứ không có học gạo để trả bài đâu con nhé,


học như vậy khỏe lắm! À, thầy đang đọc lại cuốn Ðường Xưa Mây Trắng; nó tưới tẩm nhiều hạt giống dễ thương, an vui và hy vọng trong tâm hồn của thầy cho nên càng đọc càng cảm thấy thích thú. Tuy nhiên, thầy chỉ đọc mỗi ngày một chương mà thôi bởi thì giờ còn lại thầy muốn đi chơi với trời xanh, mây trắng, cây cỏ, hoa lá. Cuốn sách này hay như tiểu thuyết. Sư Ông tài ba thiệt phải không con!?

Trân Châu thương! Thầy vừa chạy bộ về đây, khỏe thật, hạnh phúc ghê! Buổi chiều nào cũng thế, thầy đều chạy bộ với một vài sư em, chạy bộ ở trên đồi Thenac để thở không khí trong lành, tiếp xúc với khung cảnh bình yên giúp cho thân thể khỏe khoắn và tâm hồn nhẹ nhõm. Trên đồi này có cây tùng già xinh đẹp đã sống trên hai trăm tuổi, cứ mỗi lần chạy bộ qua đây, thầy thường ưa dừng lại ôm choàng lấy nó. Cây lớn khủng khiếp lắm; thân cây cần tới bốn người lớn dang thẳng hai cánh tay mới có thể ôm trọn vẹn; cành xòe rộng uốn lượn quanh co lên


xuống tầng tầng lớp lớp như căn nhà thiên nhiên với nét duyên dáng, mỹ thuật. Cây đem lại cho thầy năng lượng vững chãi, bình an. Trong cuộc đời này, có một cây tùng để ta yêu thích là may mắn lắm. Sư Ông là cây đại thụ đang che chở cho ta và bao nhiêu người khác. Ba, mạ, anh chị em đều là cây, cháu chắt là lá cành chi chit, và gia đình là cánh rừng mầu m« cho ta cắm rễ sâu vào lòng đất để hút thêm chất liệu thương yêu hiểu biết, ngọt ngào trong sáng và hòa thuận vui tươi.

Thạch Lang Làng Mai mùa Đông, 1997



Hạnh của cây cam Sư em Tuệ Châu thương mến! Một ngày mùa Đông, 2003 Mùa đông năm nay, sư anh thật

hạnh phúc nhận được lá thư và quà Noel của sư em, vì ham chơi nên đợi mãi đến bây giờ mới có dịp hồi âm, mong sư em thông cảm cho. “Răng mà Làng Mai có nhiều lễ lượt như rứa?” Đó là câu hỏi mà sư em nhờ giải thích.

Sư em thương mến! Xuất phát từ lòng thương rộng lớn, ước muốn hóa độ cho người phương Tây có một đời sống tâm linh gần gũi với nền văn hóa của họ và giới thiệu những cái hay đẹp của đời sống Đông phương nên Sư Ông bày ra nhiều phương tiện quyền xảo. Do vậy, Làng Mai mới có các buổi lễ như Giáng Sinh, Tết Tây, Tết Ta, Tạ Ơn, Hòa Bình,


Giổ Tổ, Trung Thu, Hội Hoa Mai, Hội Thủy Tiên. Sư ông thổi vào các buổi lễ ấy sức mạnh thiền tập, chất liệu tâm linh để hồi phục lại giá trị văn hóa và ý nghĩa thiêng liêng của nó; bởi vì con người đã biến chúng thành cơ hội tiêu xài, làm ăn, buôn bán, vui chơi. Cũng trong ước muốn ấy, mỗi năm Tu viện Rừng Phong và ñạo tràng Thanh Sơn tổ chức một khóa tu ba ngày vào mùa Giáng Sinh tại trường đại học Massachusett để cho mọi người có cơ hội nuôi dưỡng hạt giống tâm hồn. Do vậy sư anh muÓn dâng hết trái tim, tấm lòng cho khóa tu Ãy.

Đại chúng yêu cầu sư anh nói hai bài pháp thoại, sư anh sẽ giảng bằng tiếng Anh bởi đa số thiền sinh là người Mỹ. Bài pháp thoại đầu, sư anh chia sẻ với thiếu nhi về phương pháp thiền cam (orange meditation). Sau khi hướng dẫn vài nét thiết yếu về thiền, sư anh mời các em thực tập thiền cam ngay lập tức. Mỗi em nhận một múi cam, và thầy trò cùng


nhau ăn cam. Các em ăn múi cam ấy thật chậm rãi, thật từ tốn. Sư em có thể hình dung được cảnh gần hai chục em thiếu nhi ngồi yên lặng để ăn một múi cam hay không? Dễ thương và cảm động vô cùng ! Nó thật là hiếm hoi ở xã hội xô bồ, hối hả, đầy tiêu thụ này! Cố nhiên người hạnh phúc nhất là bố mẹ của các em đang có mặt trong pháp đường. Cuối cùng sư anh mời các em chia sẻ kinh nghiệm thiền cam. Các thiếu nhi thông minh lắm, chỉ mới ăn có một múi cam mà các em có thể hiểu được cốt tủy của thiền. Đứa nào cũng công nhận rằng:“Ăn cam trong chánh niệm thì vị cam ngon và ngọt hơn nhiều.” Các em thực tập thành công lắm! Cha mẹ các em cảm động đến rơi nước mắt vì sung sướng. Ai cũng yêu thích pháp môn thiền cam này.

Bài pháp thoại dành cho người lớn, sư anh nói về phép nhận diện đơn thuần (mere recognition) tức là nhìn thấy rõ ràng về các hiện tượng đang xảy ra trong thân tâm. Ta nhận diện niềm vui đang có


mặt để sống hạnh phúc và ôm lấy niềm đau nỗi khổ để đừng bị chết chìm trong ấy. Khóa tu xảy ra vào mùa tuyết trắng nên nó được tổ chức ở ngay trong khách sạn chính của trường đại học. Thức ăn ở Çó rất ngon, phòng ở khang trang và pháp đường rộng rãi. Vào dịp này, sinh viên được nghÌ học nên không khí sân trường ‘campus’ rÃt yên tỉnh, rất thuận lợi cho khóa tu chánh niệm.

Đọc thư của sư em thêm một lần nữa, sư anh cảm thấy vui sướng, an tâm bởi sư em vẫn còn trẻ, chỉ mới xuất gia trong mười năm mà đã biết được con người của mình. Con người ấy không phải là tự tánh thanh tịnh, bản lai diện mục hay chân như niết bàn đâu nhé mà chính là con người toàn vẹn có đầy đủ các dòng sông cảm thọ, suy tư, nhận thức và tâm hành. Khi vui biết vui, sống thật sự với niềm vui bé nhỏ ấy; lúc buồn biết buồn và không bị nỗi buồn ấy lôi cuốn. Hờn giận biết hờn giận mà không để lửa


giận hờn thiêu đốt hoặc hành xử một cách hung dữ đối với những người xung quanh… Đây là bước đầu đi vào con người toàn vẹn, thế nên ‘biết’ chính là bản chất của thiền tập. Sư anh không thích lý thuyết Phật pháp bằng con đường suy luận, tư duy về các ý niệm siêu hình trừu tượng như tự tánh, niết bàn, chân như, diệu hữu, chân không. Những ý niệm ấy phải có nền tảng kinh nghiệm từ sự sống hiện thực của ta, nói lý thuyết suông thì có giá trị gì đâu về vấn đề khổ đau, hạnh phúc, thương yêu, giận hờn đang có mặt! Sư em hãy tập nhận diện bất cứ hiện tượng nào đang có mặt trong tâm ý, nhờ thế từ từ theo năm tháng sư em sẽ bắt đầu có khả năng chấp nhận được mình.

Tóm lại, trọng tâm của chánh niệm là thấy biết con người toàn vẹn với đầy đủ tính tình, nết na, thói quen, cảm thọ, tư duy và tâm ý. Thấy được bản chất của ham muốn thì ta sẽ không bị nó điều khiển, lừa gạt nữa. Sư em hãy can đảm


đối diện với khổ đau, khó khăn, tập khí để chuyển hóa chúng mà đừng che đậy hay mặc cảm xấu hổ. Nhận diện đơn thuần là con đường chuyển hóa, là nghệ thuật thăng hoa, cũng là bước đầu tiên đi vào cõi thánh.

Cố nhiên, con người toàn vẹn không phải chỉ có cảm thọ, suy tư, tình cảm mà là một thực tại sâu sắc. Tu tập lâu ngày, sư em sẽ nhận ra được nó mà không ai có thể chỉ giùm cho sư em. Cũng giống như bầu trời mùa đông u ám phủ đầy mây đen nhưng ta biết rõ sau lớp mây đen dầy đặc kia, bầu trời vẫn mãi mãi mênh mông xanh ngát. Những người thường đi du lịch bằng phương tiện hàng không có thể kiểm chứng dễ dàng về sự thật này. Họ không có cảm giác tù túng, buồn tẻ mỗi khi phải sống ở dưới lớp mây đen kia. Những cảm thọ, suy tư, tình cảm cũng có thể ví như là lớp mây đen dầy đặc kia. Con người sâu sắc có thể ví như là bầu trời mênh mông, xanh thẳm nọ.


Sư em hãy tu tập cho thật bền bỉ và tươi vui. Cuộc đời của người tu cũng giống như là cây cam, cây khế, cây soài, cây ổi. Ta thực tập mỗi ngày cho thật thành khẩn, tha thiết để hút cho được chất bổ dưỡng từ sự sống và mở lòng ra tiếp nhận tình thương của muôn loài, trời đất, thiên nhiên. Cây cam cắm rễ sâu vào lòng đất hút nước ngọt, chất đạm, dinh dưỡng rồi trải lòng ra cho nắng sớm mưa chiều, cho không khí đi vào. M¶t khi cây có khả năng làm ra lục diệp tố để t¿ nuôi thân và cành lá thì thế nào cây cam cũng sẽ lớn lên mạnh khỏe và có khả năng nở hoa, kết trái cho cuộc đời. Tu tập cũng như thế, ta làm nhÜ cây cam nghĩa là thực tập hết lòng các pháp môn căn bản để làm ra năng lượng của niệm, định, tuệ. Ta cắm rễ sâu vào mảnh đất tăng thân, giáo pháp như cây nương tựa vào ruộng vườn, đất mẹ. RÒi ta bám chặt vào uy nghi, giới luật như là hàng rào, cây cọc bảo hộ cho cây khỏi bị ngã. Sống thật sự trong lúc ăn


cơm uống nước, nếm cho được hương vị ngon ngọt, bổ dưỡng, tình thương bao la của muôn loài, thấy rõ công lao của biết bao nhiêu người, lòng ta tự động trào dâng lên suối nguồn biết ơn. Ta biết ơn đất trời, thiên nhiên, cha mẹ, gia đình, thầy tổ, đàn na tín thí và mọi loài chúng sanh. Trái tim của ta ứa ra tình thương, do đó nó có thể mở tung cánh cửa tâm linh, giúp ta có đủ năng lượng chuyển hóa phiền não, u mê, tự ái và nếm được an lạc, nhẹ nhàng, thảnh thơi.

Hoa trái của sự thực tập là niềm vui sống, an lạc. Trái ngọt đó là lòng thương yêu và tâm hiểu biết. Có tình thương và sự hiểu biết rồi, ta sẽ không còn giận hờn, trách móc, than phiền con người và cuộc đời nữa. Cây cam không bao giờ than phiền gì cả; người tu cũng nên học theo hạnh của nó. Sư em có thấy được tầm quan trọng này hay không?

Thương nhiều Sư anh Thạch Lang


Ước mơ thành sự thật

Các em thương mến! Các em là những người xuất gia trẻ

với tâm hồn đầy nhiệt huyết đang ấp ủ nhiều ước mơ. Những ước mơ ấy là gì? Các em hãy để trái tim tự trả lời câu hỏi này. Ai cũng có ít nhất vài ước mơ, bởi vì nó làm nên lý tưởng, sức mạnh và tình yêu. Do hoàn cảnh lớn lên với điều kiện tâm sinh lý khác nhau nên ước mơ cũng khác. Tuy nhiên, ta có cùng một ước mơ sâu sắc, đó là Bồ Đề Tâm tức là tâm hiểu biết lớn, lòng thương yêu sâu. Chính tâm này giúp cho ta đi về hướng hiểu biết, thương yêu, vững chãi và thảnh thơi.

Các em thương mến, để ước mơ này trở thành sự thật, chúng ta hãy cùng nhau thực tập tha thiết với cái nhìn trong sáng mà đừng nên nhìn nhau bằng đôi mắt nghi ngờ, phán đoán, trách móc.


Càng tu ta càng cảm thấy vui tươi, nhẹ nhàng, cởi mở. Ta thường xuyên thực tập hơi thở ý thức, bước chân thiền hành để tiếp xúc cho được với những mầu nhiệm trong sự sống.

Các em là những cây bưởi, cây ổi, cây khế. Tại sao Thạch Lang ví các em như cây trái quê hương như thế? Bởi mỗi loài cây cỏ có một giá trị sâu sắc, mục đích thiêng liêng của nó. Các em thương mến! Cây bưởi nẩy mầm từ hạt bưởi bé nhỏ, đưa ra nhiều chiếc lá xanh non để vui chơi với nắng sớm mưa chiều. Cứ như thế, cây bưởi tiếp tục được nuôi dưỡng bởi nắng mưa, trời đất và thiên nhiên. Nhìn kỹ hơn, ta thấy mưa nắng, khí trời không ngừng đi vào trong từng chiếc lá, cùng với chất khoáng, dinh dưỡng và phân nước, cây tự biết bào chế nh»ng nguyên liŒu Ãy thành chất diệp lục tố để nuôi cành lá. Khoảng ba năm sau, cây bưởi lớn lên khỏe mạnh, trổ ra nhiều bông hoa trắng xóa với chiếc nụ vàng tươi. Hoa bưởi là một trong các loài hoa


thơm tho, ngọt ngào nhất. Các em thử đưa mũi tới gần bông hoa thì sẽ ngửi được hương thơm ấy. Hoa khoe sắc tỏa hương cho mọi người và mời ong bướm đến chơi. Cho nên sự sống của nó không ngoài mục đích hiến dâng hương thơm và trái ngọt cho đời. Bưởi là thứ trái cây ăn ngon ngọt, mát mẻ, bổ dưỡng, có chất sinh tố C cao.

Là người tu, ta học làm như cây bưởi. Ta mở lòng ra cho trời đất, thiên nhiên, muôn loài nuôi dưỡng. Ta tiếp xúc với những mầu nhiệm cûa sự sống bằng năng lượng chánh niệm. Ta thấy bông hoa vừa chớm nở, rừng lá xanh tươi, bình minh rực sáng. Ta lắng nghe tiếng hát của cơn mưa, tiếng hú của gió rừng, tiếng reo róc rách của con suối. Các em thương! Khi cơn mưa quê hương kéo về, ta ngồi thật yên, biết rằng ta đang còn sống, đang lắng nghe mưa. Tiếng mưa rÖi nhË håt như giọng nói thân yêu ngọt ngào của chị, như giọng hò êm đềm của mẹ. Cơn mưa là tiếng hát đưa ta về với ta. Nó đi thẳng


vào tâm hồn làm lắng xuÓng bao lo âu, tủi hờn, tạo ra cảm giác an vui, ấm áp đối với cuộc đời. Từ đó ta mới có khả năng mỉm cười vui tươi, l¡ng nghe sâu sắc, nói lời từ tốn. Lúc ấy các em së trở thành nh»ng bông hoa xinh đẹp.

Thế thì, các em có cần mơ ước gì nữa hay không? Chắc chắn là không bởi ước mơ đã trở thành sự thật. Đó chính là nếp sống, con đường, mục đích của người xuất gia. Chúng ta thật may mắn đang sống trong môi trường tươi đẹp, lành mạnh. Chùa Tổ là đất thiêng liêng, thanh tịnh, có không gian rộng rãi và rừng cây xanh tươi. Mỗi khi màn đêm về sau một ngày đẹp trời, hoa ngọc lan tỏa hương thơm ngát. Các cây hoa mộc, hoa sứ, hoa bưởi, hoa súng thường tỏa hương thơm làm cho không khí chùa thật thơm tho, tinh khiết. Các em có ngửi được mùi thơm của hoa, nghe được tiếng hát êm đềm của con suối hay không? Tiếp xúc được với những mầu nhiệm ấy, các em sẽ


được nuôi dưỡng bằng tình thương bao la và thấy rằng sự sống này dễ thương thật biết bao!

Biết ta đang còn sống là một món quà vô giá; sống mà biết sự sống của muôn loài đang thương yêu, che chở, nuôi dưỡng thì ta mới có khả năng thương yêu trở lại đối với cuộc đời. Biết thương yêu cuộc đời, trân quí sự sống, ta sẽ có thật nhiều hạnh phúc. Chúc các em vui chơi để tâm tư hồn nhiên mà tỏa hương thơm cho đời.

“…Hãy cứ vui chơi cuộc đời Hãy cứ vui chơi mọi ngày Bên trời còn nắng Lá trời còn xanh Phố còn người đông Rồi quên, rồi quên. Hãy cứ vui như mọi ngày…”7

Thương nhiều, Từ Hiếu, November 2005

7 Trịnh Công Sơn



Cầu nguyện Mỹ Nghiêm ơi! Hãy yên giấc, hãy thong dong như

áng mây hồng tô điểm giữa nền trời xanh ngắt và đêm về nhớ đếm ánh sao trăng. Lắng nghe đi sư em tiếng gọi tinh hà, lắng nghe đi sư em tiếng gọi tình thương, thầy và đại chúng thương yêu sư em biết mấy!

Trong buổi lễ cầu nguyện sáng nay, Thạch Lang không cầm nổi nước mắt, sư anh khóc cho sư em, Thầy, đại chúng và chính mình. Khuôn mặt xinh tươi với đôi mắt long lanh, sư em cứ mỉm cười; nụ cười ấy rạng rỡ, trong sáng làm sao! Sư em sinh ra nơi đất mẹ quê hương với đồng xanh lá mạ, có bờ đê thẳng tắp, có con sông sóng vỗ êm đềm với lũy tre đong đưa theo gió, có vườn cải hoa vàng


trước ngõ để mỗi ngày tha hồ tung tăng bắt bướm hái hoa. Sư em đến đây với cuộc đời tươi đẹp, rồi lời nguyện kiếp xưa đã chín, Bồ Đề Tâm nở hoa kết trái, sư em trở thành sư cô như một bông hoa mỹ lệ trang nghiêm cho cuộc đời bằng chiếc áo nâu sồng, nụ cười tươi sáng và ánh mắt thương yêu. Ngày xuống tóc của sư em làm cho bao nhiêu người sung sướng, hạnh phúc.

Buồn ơi! Sư em mang căn bệnh hiểm nghèo. Leukemia! Leukemia! Mi thật là tàn nhẫn, mi mang đi một ni cô trong sáng, mi lấy đi một sư em mến thương. Sư em đi vội vàng đến thế nhưng đi đâu Thạch Lang cũng có thể nhìn thấy sư em. Sư em hiện về trên từng chiếc lá, ngồi chơi dưới bóng cây xanh và mỉm cười trong tiếng gió reo vang. Tâm hồn của sư em không bao giờ chết, vậy mà sao sáng nay trong khóe mắt của sư anh rưng rưng từng giọt lệ. Nam Mô Bồ Tát Thương Yêu. Khóc được lòng của Thạch Lang cảm thấy bớt khổ phần nào.


Nhớ lại buổi chiều thứ Bảy ở chùa Tổ, sư em bảo: “Thầy đi rồi, chúng con sẽ nhớ lắm!” Anh em ta sống bên nhau ngắn ngủi biết bao, nhìn mặt nhau còn mường tượng như ở trong giấc mơ nhưng giọng ca, tiếng hát của chúng ta vẫn còn vang vọng đâu đây, bởi vì tình anh em không bao giờ phai nhạt. Bồ Đề Tâm của sư em vẫn sống mãi ngàn sau. Thế thì, ai đã ra đi và ai còn ở lại???

Mỹ Nghiêm thương mến! Có lẽ sư em đang mỉm cười sung sướng, bởi sư em vừa sực nhớ tới bài thơ ‘một mũi tên rơi hai cờ huyễn tượng’ của Sư Ông, có phải không sư em? ““Cũng như dòng suối về gặp đại dương Ngày mai ra đi anh nhớ hát lên khúc ca mùa mới Tiếng hát kia vẳng lại sẽ đủ sức tiễn tôi trên một đoạn đường” Tôi sẽ không ra đi Hoặc sẽ ra đi nhưng không bao giờ tôi đến


Nơi khởi hành có trăng mây gió nước, và nơi tôi đến đón chờ cũng sẽ có hoa vàng trúc tím Là lá là hoa, em đã có tôi từ vô thỉ Và màu xanh trời cao trong mắt em sẽ còn mãi mãi Nhưng vì không thấy, thương tôi, em đã bao lần nhắc chuyện ra đi…”8

Sư anh Thạch Lang Phong Lâm Tự Ngày 14 tháng 7 năm 2005



Điệu Tâm

Nơi quán sách vắng vẻ trưng bày nào là sách, kinh, tranh, thư pháp, đĩa nhạc, đĩa kinh, điệu Tâm chăm chú học ‘thi kệ nhật dụng’ bằng chữ Hán. Điệu thích học thi kệ này song song với thi kệ tiếng Việt do Sư Ông Làng Mai sáng tác. Những bài thi kệ này học vừa dễ thuộc vừa cảm thấy hay, thích thú. Thi kệ là những bài thơ ngắn có công năng đưa hành giả trở về với chánh niệm, do đó nó giúp cho điệu biết mình đang làm gì, nghĩ gì và luôn nhớ tới những việc lành điều thiện. Đây là bài thi kệ trong cuốn Từng Bước Nở Hoa Sen.

“Thức dậy mỉm miệng cười Hăm bốn giờ tinh khôi Xin nguyện sống trọn vẹn Mắt thương nhìn cuộc đời.”

Nụ cười là niềm vui cho người, sống trọn vẹn là niềm vui cho ta và cuối cùng xin nguyện dâng tình thương lên đôi


mắt để nhìn cuộc đời. Bài thi kệ này thật sâu sắc!

Điệu ngồi đây không phải bán sách đâu nhé mà để giữ chùa vì điệu còn bé lắm; sư anh Tâm Nguyệt mới là người trực quán sách ngày hôm nay. Trời mùa Đông xứ Huế lành lạnh, mưa dầm dề, sương mù mịt nên đã mấy giờ đồng hồ rồi mà chẳng có ai vào thăm hỏi gì ở quán sách. Hai anh em điệu Tâm ngồi bên nhau trên chiếc ghế dài phủ chung cái mền, thật là ấm áp! Ngừng học lại, tự nhiên điệu có nhu yếu thả hồn theo những ý nghĩ ngây ngô của một chú tiểu.

Từ ngày chùa Từ Hiếu thành tu viện, năng lượng ngôi cổ tự trở nên yên tĩnh, ấm áp lạ thường. Khách du lịch đến thăm chùa không còn nói chuyện ồn ào hoặc đi đứng lăng xăng mà họ bắt đầu đi đứng khoan thai, ít nói chuyện, thường đứng lặng yên chiêm ngưỡng đại chúng đang đi thiền hành ngoài sân hoặc tụng kinh trong chánh điện. Họ tỏ vẻ thành tâm, cung kính đối với cõi thanh tịnh,


trang nghiêm này. Nơi đây họ tiếp nhận được năng lượng bình an. Thỉnh thoảng một vài người Tây phương xin tham dự vào thời khóa tu tập của đại chúng. Chỉ mới tuần trước, chị Christine là người Thụy Sĩ xin nhập chúng. Hai thầy giáo thọ là đệ tử của Sư Ông Làng Mai nên họ nói tiếng ngoại ngữ thật dễ dàng, thoải mái. Quý thầy nói tiếng Anh nhanh quá nên điệu chẳng hiểu được gì cả. Tiếng chi mà lạ lùng thật!? Nghe nói thầy Pháp Ứng hướng dẫn các pháp môn căn bản cho chị như hơi thở ý thức, bước chân thiền hành, thiền tọa, thiền uống trà, tiếng chuông chánh niệm, ăn cơm im lặng. Chị Christine tu tập dễ thương lắm, sáng sớm nào điệu cũng thấy chị xuất hiện trong sân chùa. Chị thích đi thiền hành quanh hồ Sao Hôm, ngồi thiền ở nhà thủy tạ và nghe pháp thoại của Sư Ông bằng tiếng Anh qua băng đĩa ở Báo Đức Đường. Sau một tuần lễ tu học, chị chia sẻ về hạnh phúc, niềm vui với đại chúng làm cho mọi người cảm thấy được nuôi dưỡng,


phấn khởi và lên tinh thần. Chùa Tổ xinh đẹp, dễ thương thế này lại có sự tu học nên người Tây ưa thăm viếng là phải.

Hiện giờ, điệu có thêm ba mươi mấy sư anh thuộc gia đình cây Hướng Dương. Sư Ông Làng Mai trực tiếp xuống tóc, truyền mười giới Sa di cho các sư anh trong đó có một số xuất phát từ chúng điệu. Đa số các sư anh này là sinh viên, học sinh nên trình độ văn hóa, học thức của họ khá cao. Tuy mới xuất gia nhưng các sư anh tỏ ra chững chạc, sâu sắc hơn điệu nhiều. Từ đó, tăng thân Từ Hiếu trở nên đông đúc, do vậy công việc được chia đều cho mỗi người cho nên các điệu khỏi phải làm nhiều việc như những năm trước. Thật là vinh dự, diễm phúc được làm điệu ở Từ Hiếu, bởi vì chùa rộng rãi, xinh đẹp, mát mẻ mà có thời khóa tu tập đàng hoàng. Khi nào muốn tu, điệu cũng có cơ hội hết nào là ngồi thiền, tụng kinh, kinh hành, thiền hành, ăn cơm im lặng, cúng ngọ, cúng cháo. Tu viện trở thành nơi tu tập phối hợp một cách hài


hòa giữa truyền thống và pháp môn thiền tập thiết thực do Sư Ông trao truyền. Điệu không có vắng một buổi tụng kinh Lăng Nghiêm, cúng ngọ, cúng cháo nào mà lại được ngồi thiền vào buổi tối và ăn cơm im lặng. Ăn cơm im lặng sao mà ngon quá! Tâm của điệu thường hay ưa rong ruổi nơi này chốn nọ, bởi thế ăn cơm chung với đại chúng giúp cho tâm hồn của điệu không còn rong ruổi nữa, ngược lại điệu có thể ăn chậm rãi, cảm thấy mình thật may mắn được ăn cơm ba bữa mỗi ngày trong khi đó biết bao nhiêu đứa trẻ khác không có cơm ăn. Làm điệu được ngồi thiền thật sướng bởi thông thường điệu chỉ làm thị giả, chấp tác hoặc tụng kinh mà thôi. Thế mà, điệu thường hay ngủ gà ngủ gật trong các buổi tọa thiền bởi tuổi điệu còn nhỏ nên thèm ngủ lắm. Điệu có thể ngủ lúc nào cũng được, có khi điệu vừa đi kinh hành vừa ngủ, có lúc vừa tụng kinh vừa ngủ. Ngủ như thế, điệu cảm thấy ngon giấc lạ kỳ. Tuy nhiên, điệu cảm thấy có gì đó không được ổn


lắm; ngủ kiểu này đã không nghe được lời kinh câu kệ mà còn bị con ma ngủ chế diễu nữa chớ.

Biết Ôn trụ trì thương tất cả đệ tử nên điệu luôn cảm thấy ấm áp trong lòng. Tuy bề ngoài, Ôn hay la rầy người này người kia nhưng điệu biết Ôn hiền lắm; Ôn ‘thị hiện’ la rầy để chúng tăng lo tu tập, chấp tác mà thôi chứ thật ra tâm Ôn hiền từ, dễ thương như người mẹ, chỉ cần điệu đi công phu cho đều đặn thì Ôn thương. Các thầy lớn ở đây dễ thương làm sao! Nghe nói rằng điệu ở trong các ngôi chùa khác thường bị các thầy lớn cho ăn đòn nhưng ở đây các thầy thương chúng điệu nhiều lắm. Tình cảm này biểu lộ rõ ràng nơi ánh mắt, nụ cười, nét mặt của quý thầy. Mỗi khi đi học về vào lúc thọ trai, các điệu đều phải trình diện bằng cách xá chào đại chúng. Mỗi lần như thế, Ôn vui cười hoan hỷ, thầy giáo thọ xá chào đáp lại các điệu làm cho các điệu sung sướng thật. Điệu thương nhất là thầy tri điệu vì thầy luôn luôn có mặt, gần gũi


để săn sóc, dạy dỗ và luyện võ cho các anh em.

Mưa chi mà mưa hung dữ rứa, mưa tầm tả, dai dẳng quá làm cho hơi sương mù mịt phủ kín cả quan cảnh của ngôi chùa cổ kính. Ngồi học một hồi, điệu cảm thấy lành lạnh đến tê tái cả người nên điệu lên tiếng:

- Sư anh Tâm Nguyệt ơi, sư em buồn ngủ lắm rồi!

- Vậy hả! Thôi, sư em hãy nằm xuống đây ngủ một giấc cho ngon. Giờ này là giờ chỉ tịnh của đại chúng nên sư em có thể ngủ. Sư anh tiếp tục xem quán do đó có thể giữ chùa luôn cho sư em.

Điệu Tâm sung sướng trả lời: - Cám ơn sư anh, sao mà sư anh dễ

thương quá vậy! - Sư anh cũng không biết nữa, sư

em cứ hỏi Sư Ông Làng Mai thì biết. - Tại sao sư anh không ngủ trưa? Sư chú Tâm Nguyệt trả lời:

- Không ngủ trưa thì buổi tối sư anh


sẽ ngủ ngon giấc hơn. Điệu thong thả nằm trên chiếc ghế

dài, thu gọn hai chân vào bên hông của sư anh, phủ chiếc mền lên quá đầu, điệu cảm thấy vừa ấm cúng vừa dễ chịu nên trong chốc lát, điệu thiếp đi trong giấc ngủ thơ ngây lúc nào không hay.

Từ Hiếu Ngày cuối thu, 2006


Chinh phục con ma ngủ Bong, bong, bong… Điệu Tâm giựt mình thức dậy, thân

hình vẫn cuộn tròn trong chiếc mền ngủ, điệu lớn tiếng gọi:

- Các điệu ơi! Thức dậy đi thôi, đã tới giờ công phu rồi.

Điệu Trinh là sư anh của mấy điệu, đang ngủ ngon giấc nghe tiếng gọi của điệu Tâm đánh thức bất ngờ nên bực mình trả lời:

- Em im cái miệng ‘tam thiên đại thiên thế giới’ của em đi để cho mọi người ngủ thêm một tí nữa có được không? Trời lạnh kiểu này thì làm sao dậy nổi mà đi ngồi thiền!

Điệu Tâm vẫn muốn nằm trong chiếc mền êm ấm này, có một cảm giác dễ chịu, sung sướng làm sao! Các điệu khác còn nằm ngủ yên trong chiếc mền hạnh phúc của họ, điệu Tâm vẫn còn


buồn ngủ nên nghĩ rằng thôi thì ta cũng nên nằm nướng một chút nữa với các anh em. Nghĩ như thế, điệu trùm chiếc mền kín đầu lại ngủ tiếp nhưng điệu bỗng sực nhớ lại câu chuyện mà Ôn trụ trì mới kể chiều hôm trước:

- Ở chùa mà không thức dậy đi công phu buổi sớm thì kiếp sau sẽ trở thành con rắn. Các điệu có thấy trên mỗi cái chuông đại hồng đều có một con rắn cuộn tròn hay không?

- Dạ thưa Ôn! Chúng con có thấy. Ôn vui vẻ kể tiếp rằng: - Nghe nói kiếp trước con rắn ấy là

một chú tiểu lười nhác, không chịu thức dậy để tụng kinh, bái sám mà chỉ biết khoanh tròn trong cái mền của mình.

Điệu sợ rắn ghê lắm mà trở thành con rắn thì chắc chết quá. Nghĩ tới đây, tự nhiên điệu vùng dậy, mặc áo tràng lam vào rồi choàng thêm chiếc áo ấm mà Sư Ông vừa mới tặng cho mỗi thiền sinh vào dịp mùa Đông lạnh giá. Điệu đi ngay vào


thiền đường, vừa đi tới hành lang lớp học, điệu trông thấy Ôn đang đi xuống.

- Kính bạch Ôn. - Ừ! Con giỏi lắm, mấy điệu khác

đâu rồi. - Dạ thưa Ôn! Con, con… Điệu đang chần chừ, ngần

ngại chưa kịp trả lời thì Ôn đã đi xuống liêu của các điệu.

Điệu Tâm vừa đi vừa cảm thấy lo lắng vừa cảm thấy sung sướng. Điệu sung sướng bởi điệu khỏi bị Ôn la rầy mà lại được khen là giỏi nhưng điệu lại lo lắng cho các anh em khác. May quá! Nhờ con rắn mầu nhiệm kia mà mình vùng dậy được chứ không thì bị con ma làm biếng trấn ngự mất rồi.

Trong một vài phút, điệu đã tới trước cửa thiền đường. Quý thầy, quý sư chú đang có mặt đầy đủ, đang ngồi vững chãi trên tọa cụ. Năng lượng trong thiền đường thật là yên tĩnh một cách lạ kỳ. Điệu tìm cho mình một chỗ ngồi, bắt đầu theo dõi hơi thở và cảm thấy tâm mình


trở nên tỉnh táo hơn một chút. Chỉ trong vài phút sau, các điệu khác đã có mặt đông đủ tại thiền đường, người nào người nấy đều còn chưa tỉnh ngủ. Bỗng nhiên tiếng hô canh của thầy tri chung vang lên thật ấm áp, thật hùng dũng, truyền cho điệu một nguồn năng lượng tĩnh táo diệu kỳ. Điệu cảm thấy thật vui, bởi vì đây là lần đầu tiên trong cuộc đời làm điệu ở chùa, điệu đã chiến thắng được con ma ngủ.

Tặng các Điệu, Từ Hiếu, trời mùa Đông, 2006



Trí tuệ và tri thức Bảo Châu thương mến, Cám ơn những lời tâm sư thật thà

trong lá thư vừa qua của Bảo Châu, em nói ra được cơn buồn giận ấy thật là tốt, nó sẽ vơi nhẹ đi một phần nào. Lời chia sẻ của em làm cho Thạch Lang cảm động lắm. Em bảo rằng em hiểu tại sao em giận, vậy mà mỗi khi thấy người kia thì cơn giận cứ trở lại một cách âm ỉ trong lòng làm cho em bất an lắm. Em vẫn thật sự chưa rõ thế nào là cái hiểu biết của trí tuệ và cái hiểu biết của ý thức khái niệm? Tại sao nhiều người nói rằng hiểu được là tha thứ được nhưng em vẫn còn giận người kia lắm.

Bảo Châu thương! Theo nguyên tắc, Bảo Châu nên sống với câu hỏi của mình bởi trong chiều sâu tâm thức đã có sẵn câu trả lời mà câu trả lời sâu sắc nhất


chính là đời sống tỉnh thức để quán chiếu, nhìn sâu vào nó. Có những câu hỏi bí hiểm như là công án của đời ta, trả lời được thì ta mới thỏa lòng rong chơi. Tuy nhiên, Thạch Lang vẫn xin chia sẻ cái thấy bé nhỏ như là phương tiện giúp Bảo Châu chiêm nghiệm thêm.

Trí tuệ là ánh sáng của chánh niệm và chánh định, là hiểu biết bằng kinh nghiệm sống, là năng lượng có khả năng cởi trói nhận thức, hóa giải phiền não và hiểu rõ bản chất của thực tại. Trí tuệ là cái thấy sáng phù hợp với chánh pháp, hành trì đúng với giới luật, uy nghi. Trái lại tri thức là hiểu biết bằng trí năng, suy luận, kiến thức khái niệm do tom góp được bởi sự học hỏi từ sách vở hoặc nghe ngóng từ người khác. Tri thức còn là sự hiểu biết về thế học như sử, địa, toán, lý, hóa, tin học, khoa học, y học, v.v. Những kiến thức này rất cần thiết cho đời sống vật chất, làm ăn, sáng chế, buôn bán, văn học, âm nhạc, giảng dạy nhưng nó không có công năng chuyển hóa phiền não đưa


đến tự do, giải thoát. Đạo Bụt lấy trí tuệ làm nền tảng cho đời sống tâm linh. Trí tuệ có thể ví như ngọn đuốc soi sáng vào đời sống tình cảm, tri thức. Như thế thì, tất cả mọi hiện tượng trong lĩnh vực cảm thọ, tri giác, tâm hành, nhận thức đều thuộc về tri thức, chỉ có tâm linh mới có thể khơi mở được tiềm năng của trí tuệ.

Mỗi khi khổ đau, ta thường nghĩ rằng nỗi khổ này do lời nói hoặc hành động của người kia tạo nên. Nghĩ như thế là người không có trí tuệ, bởi vì khổ đau không thể nào do một nguyên nhân duy nhất đưa tới. Bất cứ một hiện tượng nào biểu hiện ra thành sự sống cũng đều do nhiều nguyên nhân tụ hội lại một cách đầy đủ. Ví dụ, bông hoa có mặt là phải có hạt hoa từ đó người trồng hoa mới gieo vào lòng đất có phân nước đầy đủ. Hạt hoa tiếp tục được ấp ủ trong đất ẩm ướt, phơi dưới nắng ấm một thời gian cần thiết thì nó mới nẩy mầm trở thành cây hoa. Còn nữa, cây hoa phải tiếp tục được dưỡng nuôi, chăm sóc bởi người trồng


hoa như bắt sâu bọ, tưới nước, bón phân, xới đất trong vài ba tháng thì cây hoa mới có thể kết nụ trổ bông. Chứ bông hoa không thể do một nguyên nhân mà biểu hiện được dù đó là hạt hoa, là Thượng Đế, là đất, là trời... Có hạt hoa rồi mà cứ giữ nguyên trong hủ thì nó sẽ không bao giờ có thể trở thành bông hoa. Cũng thế, nỗi khổ không thể do một người tạo ra, thấy rõ những nguyên nhân xa gần một cách đầy đủ thì ta không còn đổ lỗi, kiêu la hoặc than khóc, mà thấy rằng khổ đau này có liên hệ tới hạt giống giận hờn, u mê, tham đắm, tự ái trong lòng. Điều này không phải là ‘tự kỷ ám thị’ đâu mà là sự thật. Trong quá khứ, ta đã từng đau khổ do giận hờn, buồn tủi, tự ái đối với nhiều người cho nên người này không thể là nguyên nhân duy nhất đem khổ đau tới cho ta. Nếu người này thật sự có năng lực làm cho ta đau khổ thì những người trước kia hoàn toàn vô tội. Nhưng tại sao ta vẫn giận hờn đối với họ trong đó có cả những người thương của ta.


Theo triết lý của Duy Biểu, tất cả các pháp được biểu hiện ra từ tâm thức (nhất thiết duy tâm tạo). Tâm có nhiều từng lớp trong ấy có tàng thức tức là nơi chứa tất cả các hạt giống như vui buồn, thương ghét, giận hờn, tha thứ mà ta đã tiếp nhận từ cha mẹ, ông bà, tổ tiên theo con đường di truyền và huân tập. Bố đã từng giận mẹ nên cơn giận được truyền qua cho ta. Lúc còn thơ ấu, ta chưa có ý thức về cơn giận này. Vả lại, ta đang sống trong môi trường êm ấm nên hạt giống giận hờn chưa có cơ hội để biểu lộ. Cho đến lúc lớn lên ra làm ăn, tiếp cận với đời hoặc gần gũi bạn bè, hạt giống giận hờn có cơ hội tác động bởi lời nói, cử chỉ hay ý tưởng của người khác nên ta đùng đùng nổi sân si lên. Phản ứng ban đầu, ta thường đổ lỗi cho người khác mà không chấp nhận sự thật rằng ta là người nóng giận, nhưng từ từ chiêm nghiệm lại đời sống, ta bắt đầu thấy rõ về ta. Cơn giận có nguồn gốc trong tâm như một hạt giống thúc đẩy bởi tự ái, hiểu lầm, cố chấp.


Thấy rõ rồi, ta không còn đổ lỗi cho người kia nữa cho nên ta hết giận. Ta chuyển hóa giận hờn không phải cho riêng ta mà cho cả bố mẹ, ông bà và tổ tiên. Đó là trí tuệ phát xuất từ sự quán chiếu trong đời sống hàng ngày. Do thấy tận nguồn gốc của khổ đau nên nó có năng lực chuyển hóa phiền não, xóa tan hiểu lầm.

Trái lại, nếu chỉ biết nhiều về vô ngã, vô thường, tương tức, tha thứ, bao dung mà người kia chỉ mới góp ý nhỏ nhẹ thì ta liền nổi sùng, bực tức hoặc biện luận, tranh chấp trở lại thì ta vẫn chưa có trí tuệ. Cái biết về vô ngã, tha thứ, từ bi ấy chỉ mới là kiến thức khái niệm mà chưa thật sự là sức mạnh trí tuệ. Là bác sĩ, ta có kiến thức dồi dào về y khoa, thuốc men, cơ thể, bệnh tật nhưng khi về tới nhà, vợ chưa kịp dọn cơm thì ta nổi nóng lên rồi nói nặng lời, do vậy ta vẫn được xem là người không có trí tuệ. Hiểu biết kia chỉ là kiến thức về y khoa thuộc về lĩnh vực tri thức mà thôi.


Bây giờ Bảo Châu có hiểu chưa? Nếu chưa hiểu cũng không sao, đó có thể là một điều kiện tốt để em chiêm nghiệm và sống sâu sắc hơn.

Từ Hiếu, Ngày mùa Đông 2006 Thach Lang,


Con đường tâm linh và

khoa học (Tiểu luận) Trân Châu thương, Câu hỏi của Trân Châu là: “Vì sao

nhà vật lý học Albert Einstein nhận định rằng đạo Bụt sẽ là tôn giáo của tương lai?” Thầy xin đi thẳng vào vấn đề, bởi vì đạo Bụt có tính chất thực tế và khoa học mà nền văn minh bây giờ chính là khoa học: môn học đang được phát triển một cách mạnh mẽ, ảnh hưởng sâu đậm tới đời sống con người trong quá khứ, hiện tại và tương lai. Ta thử chứng minh những tuệ giác, kinh nghiệm về thực tại mà đức Thế Tôn đã khai mở từ hơn hai ngàn sáu trăm năm về trước và những khám phá mới của nền khoa học để thấy rằng lời tiên đoán của nhà vật lý học này là sự thật.


Trước khi đi vào giáo lý căn bản của đạo Bụt và những khám phá mới của khoa học, ta cũng nên biết rằng: đạo Bụt và khoa học đều cùng có một thao thức như nhau, đó là khai mở, thâm nhập cho được chân tướng của thực tại (penetrate into reality of life), nghĩa là khám phá ra sự thật của sự sống con người, thiên nhiên và vũ trụ. Khoa học đi theo con đường thực nghiệm với nhiều dụng cụ tinh xảo như máy siêu âm, MRI, catscan… trong lĩnh vực y khoa; lò nguyên tử, chong chóng gió, máy nước cho năng lượng học; máy vi tính và nhiều dụng cụ tinh vi cho nền điện học; máy phi cơ, máy tàu thủy, tàu ngầm cho nền cơ khí học… Trong khi đó đạo Bụt đi vào con đường tâm linh thực nghiệm bằng những phương pháp thiền định, quán chiếu để thâm nhập tuệ giác về vô thường, vô ngã, tương tức, tương nhập, tánh không.

Tại sao gọi là khoa học ‘mới’ (modern science)? Bởi nền khoa học đã


phát triển không ngừng kể từ thời thượng cổ cho đến bây giờ, và nền ‘khoa học mới’ chỉ bắt đầu từ thế kỷ này mà thôi. Người cha đẻ ra nền khoa học mới này không ai khác hơn chính là Albert Einstein. Einstin là người Do Thái, gia đình nhiều đời sinh sống ở Áo, ông được sinh ra, lớn lên ở Đức. Vốn là dòng dõi thông minh lại lớn lên trong một trường có nền khoa học cao nhất thế giới nên ông có cơ hội phát triển hết tài năng của mình. Nghe nói hồi còn trẻ, cậu bé Einstin là một học sinh lười biếng, cậu chỉ thích chơi với các con số, chiêm nghiệm về những hiện tượng trong vũ trụ không gian mà thôi. Einstein khám phá ra ba định luật nổi tiếng làm nền tảng cho sự phát triển hùng hậu của nền văn minh khoa học bây giờ, đó là thuyết tất cả vật thể luôn chuyển biến (all physical things are in motion), thuyết tương đối (the theory of relativity) tức là không gian, thời gian là một và thuyết lượng tử tức là vật thể là năng lượng hay năng lượng làm


bằng vật thể với giải phương trình đơn sơ mà tuyệt diệu: E=m.c.c.

Bây giờ, ta thử khai thác ba thuyết này song song với tuệ giác trong đạo Bụt để thấy được tính khoa học và thuyết phục của nó. Về thuyết “tất cả vật thể đang chuyển biến” nghĩa là tất cả mọi hiện tượng trong sự sống từ hạt bụi cho đến cái nhà, tảng đá, trái đất, vũ trụ bao la đều đang chuyển động không ngừng. Tại sao thế? Bởi vì tất cả các hiện tượng vật thể dựa trên trái đất mà trái đất đang xoay đều theo trục đạo với tốc độ xấp xỉ gần hai mươi bốn giờ một ngày, khoảng 365 ngày trong một năm. Không những trái đất xoay đều mà cả thái dương hệ cũng đang xoay quanh nhau một cách hài hòa và nhờ thế, trái đất mới có sự sống, ngày đêm, mùa màng, hoa quả và muôn loài. Thuyết chuyển biến này có gì xa lạ với giáo lý vô thường đâu! Vô thường chính là chuyển biến. “Chư hạnh vô thường” nghĩa là tất cả mọi hiện tượng đều đang thay đổi. Hạt bắp đang ở trong trạng thái


vô thường nghĩa là nó không ngừng thay đổi. Lúc còn non thì nó mềm nhũn ửng đầy sữa, khi già thì nó cứng lại chứa đầy tinh bột. Nếu biết ấp ủ nó trong đất ẩm ướt với sức nóng mặt trời trong một thời gian cần thiết thì hạt bắp ấy có thể nẩy mầm trở thành cây bắp con và có thể tạo ra được hàng trăm hạt bắp khác. Như thế, vô thường là nền tảng của sự sống. All physical elements are in motion nghĩa là tức cả sự vật đang chuyển biến. Lời tuyên bố này rất phù hợp với thực tại.

Bây giờ ta đi qua thuyết ‘tương đối’. Tương đối nghĩa là gì? Nghĩa là không gian đi đôi với thời gian. Nằm trên bình diện vũ trụ, nhiều nhà khoa học đi trước, kể cả Newton cho rằng: “Không gian là cái trục ba chiều”. Nhưng theo cái thấy của Einstein: “Vũ trụ luôn ở trên cái trục bốn chiều nghĩa là phải tính luôn yếu tố thời gian thì mới tạm phù hợp với thực tại.” Tại sao như thế? Bởi vì tất cả vũ trụ đang vận chuyển không ngừng mà sự vận chuyển chính là yếu tố về ‘thời


gian’ rồi chứ còn chối cãi gì được nữa. Ngày hôm nay trái đất ở đây nhưng ngày mai trái đất chắc chắn sẽ đi qua một không gian khác, do đó ta mới có bốn mùa, ngày đêm, năm tháng. Ta thử lấy một ví dụ khác để làm sáng tỏ vấn đề này. Muốn đi lên mặt trăng, ta không thể ngắm hướng mặt trăng để phóng phi thuyền lên, bởi vì trái đất chuyển động, mặt trăng cũng chuyển động. Do đó ta phải tính tới điểm thời gian. Bây giờ các nhà khoa học không gian có thể biết rõ ràng địa điểm và thời gian ngắn nhất để đi lên mặt trăng. Họ có thể tính một cách chính xác địa điểm, thời gian, đường bay và số ngày cho một chuyến du hành lên mặt trăng. Đường đi của phi thuyền là đường cong và phải theo sát giờ giấc nhất định từ mặt đất thì chắc chắn sẽ bắt gặp mặt trăng. Nếu cứ ngắm hướng mặt trăng mà phóng phi thuyền thì nó cứ đi mãi đi hoài không bao giờ bắt gặp được mặt trăng, bởi vì đến nơi thì mặt trăng đã đi qua một không gian khác mất rồi.


Theo lời dạy của Bụt, vô thường là nói về thời gian, và vô ngã là nói tới không gian. Giây phút này nước sông là như thế này nhưng giây phút sau thì các con nước từ trên nguồn chảy về đổi mới dòng sông, do đó dòng sông là vô ngã bởi nó không còn là dòng sông lúc ban đầu nữa. Dòng sông là vô thường bởi nó chuyển biến không ngừng từng giây từng phút. Giọt nước này thúc đẩy giọt nước kia, con nước trước thay thế cho con nước sau, cứ mãi hoài như thế. Cho nên ta có thể nói rằng bản chất của dòng sông là vô thường và vô ngã. Các hiện tượng khác trong sự sống cũng đều như thế. Vô thường (thời gian) chính là vô ngã (không gian), cho nên không gian chính là thời gian. Thuyết tương đối đi đôi tuyệt vời với giáo lý tương tức (interbeing) mà Bụt đã diễn tả về thực tại hơn hai ngàn năm trước. ‘Một là tất cả, tất cả là một’ trong kinh Hoa Nghiêm cũng nói lên sự thật về thuyết ‘tương đối’ này. Trong ‘một thoáng’ chứa đựng thiên thu và mười


phương thế giới. Ví dụ, nhìn vào em bé, ta thấy được cha mẹ, ông bà, tổ tiên, dòng họ nhiều đời nhiều kiếp trong quá khứ bởi không có cha mẹ, ông bà, tổ tiên, dòng họ thì em bé không thể nào có mặt trên thế gian này. Do đó em bé chứa đựng không gian vô cùng qua dòng sinh mệnh của cha mẹ, ông bà, tổ tiên, và đồng thời em bé tiếp nối thời gian vô thỉ vô chung qua chiều dài lịch sử của loài người. Chính nhờ thuyết ‘một là tất cả’ mà khoa học mới có thể khám phá ra được nguồn gốc của loài người bằng các chất liệu hóa học của di thể (gene), RNA và DNA theo môn di truyền học. DNA là sinh hóa học thuộc về loại acids, là bản chất của di thể có công năng làm công việc trao truyền về chủng loại, kinh nghiệm, tình cảm, tuệ giác, tài năng từ đời này qua đời khác.

Tóm lại, trong một hạt bụi chứa đựng tất cả mười phương thế giới và thời gian vô cùng chính là bản chất của thực tại mà ông Einstin vừa mới hé thấy. Nhờ thuyết ‘tương đối’, con người mới khám


phá ra đường đi lên mặt trăng, hướng đi của sao Hôm, sao Mai, dải Ngân Hà và bắt đầu hé mở một chút chiếc màn bí mật ngàn đời của vũ trụ.

Cuối cùng ta hãy nói tới thuyết năng lượng nguyên tử tức là vật chất là năng lượng. ‘E= m.c.c.’ E là năng lượng, m là trọng lượng vật chất, c là vận tốc của ánh sáng tức là 300,000 cây số một giây. Nhà khoa học Einstein thấy rằng khi đi vào thế giới cực nhỏ (subatomic) như nguyên tử (particle element), điện tử (electron), trung hòa tử (neutron) hay quang tử (photon) thì tất cả đều trở thành năng lượng. Cái nhà không còn là cái nhà nữa, ổ bánh mì không còn là ổ bánh mì nữa, con người không còn là con người nữa, trái đất không còn là trái đất nữa. Bởi vì tất cả đang vận chuyển với một tốc độ nhanh khủng khiếp. Con người làm bằng hàng tỷ tế bào, và mỗi tế bào gồm có 46 nhiễm sắc thể (chromosome), trừ tế bào trứng và tinh trùng. Mỗi nhiễm sắc thể lại có một ngàn di thể, như thế mỗi tế bào


gồm có khoảng 46,000 di thể. Lại nữa, mỗi di thể đều có (nuclei) hạch tâm làm bằng chất liệu DNA, có công năng tiếp nối trao truyền tinh ba của chủng loại mà DNA hoạt động bằng điện tử (electron) và trung hòa tử (neutron). Thế là, bản chất của di thể là năng lượng rồi chứ còn gì nữa cho nên Einstein đã bảo rằng vật chất là năng lượng thì chẳng sai chút nào. Điểm này rất gần với giáo lý vạn pháp do tâm tạo. Theo giáo lý Duy Biểu, tất cả các hiện tượng trong sự sống đều biểu hiện từ tàng thức. Tàng thức tức là kho chứa của tất cả các hạt giống từ vô lượng kiếp. Tàng thức có thể ví như viện bảo tàng, tất cả các hạt giống là vật liệu được chứa đựng trong ấy, bởi thế tàng thức còn được gọi là thức của tất cả các hạt giống. Mẹ có trong tàng thức, cha có trong tàng thức, ông bà tổ tiên đều có trong tàng thức. Cây khế, cây cam, trời đất, sông núi, quê hương đều có trong tàng thức. Cái thấy này phù hợp với sự khám phá mới nhất về DNA, “the secret of life”.


Cho nên ta có thể nói rằng: DNA là một phần nhỏ của tàng thức bởi nó chứa đựng tất cả tinh ba của sự trao truyền và tiếp nối. Tuy nhiên, tàng thức không những chứa đựng tinh ba của sự trao truyền mà còn là kho chứa của tất cả vạn hữu trong sự sống. Tàng thức tuy là vô hình, vô tướng nhưng là nền tảng của sự sống. Có thể nói rằng tàng thức là năng lượng nơi ấy các hiện tượng trong sự sống biểu hiện ra giống như thuyết năng lượng nguyên tử của Einstein: ‘Vật chất là năng lượng’. Chính vì vật chất là năng lượng nên Tâm kinh có câu: ‘Sắc tức thị không’ nghĩa là mọi hình sắc vật thể là không cứng ngắt, là trống rỗng, là không thể tồn tại riêng biệt. Cái nhà không phải là cái nhà, con người không phải là con người mà là năng lượng, là sinh hóa học, là biểu hiện từ tàng thức, là duyên sinh, là tâm tạo. Tâm Kinh còn nói “không tức thị sắc” nghĩa là năng lượng là hình sắc vật thể. Tuệ giác này giúp ta vượt thoát cái nhìn nhị nguyên (duality) rằng năng lượng là


khác và vật chất là khác, thế giới hiện tượng là khác và thế giới bản thể là khác. Trong đạo Bụt, khi chiêm nghiệm sâu sắc vào bông hoa thì ta thấy được tất cả vũ trụ, thấy đợt sóng là thấy nước, thấy con là thấy cha mẹ, ông bà, tổ tiên. Hai thế giới này là nhau (tương tức), đi vào nhau (tương nhập). Ví dụ khác, khi ta buồn thì đôi mắt ta không còn trong sáng nữa, khi ta yêu thì trái tim ta thổn thức, khi ta giận thì lòng ta có lửa…

Đạo Bụt là ngọn đuốc soi sáng cho mọi người biết về bản chất của thực tại là không thực, là do tâm, là năng lượng. Tóm lại, đạo Bụt đi vào cõi tâm linh bằng con đường thiền quán mở ra cánh cửa thực tại mà khoa học đang thấp thoáng hé mở. Chính vì thế nhiều nhà khoa học như Einstein, David Bohm đang hướng về đạo Bụt; họ đã từng tổ chức những cuộc mạn đàm về tâm và vật, con người, vũ trụ, nghiệp với các nhà Phật học nổi tiếng như đức Đạt Lai Lạt Ma, thiền sư Nhất Hạnh, cư sĩ Suzuki. Tóm lại đạo Bụt sẽ là tôn


giáo đi đôi với khoa học để khai mở tấm màn bí mật ngàn đời của thực tại. Với đặc tính vô phân biệt, vô hại, vô nhị, tương tức, thực tiễn, đại từ, đại bi, bình đẳng làm nền tảng nên đạo Bụt có thể ôm ấp, chung sống và thương yêu tất cả mọi loài chúng sanh trên trái đất thân yêu này, vì thế nó chính là nguồn tuệ giác của tất cả loài người.

Từ Hiếu, 2006



Bản chất thương yêu Tuệ Châu thương, Sau chuyến đi Pyrenées, anh nhận

được một lần hai lá thơ của em. Đọc thư em sao vui quá! Ai cũng có nhu yếu thương và được thương nghĩa là ta muốn thương và được người khác thương trở lại. ‘Cát ái từ sở thân' là một trong năm đức của sa di để chú đừng bịn rịn, lo lắng nhiều quá cho gia đình mà nên dồn hết tâm tư vào việc tu tập, học hành chứ đâu phải là không còn được thương người thân trong gia đình nữa. Đi tu mà không được thương yêu thì đi tu để làm gì? Con người biểu hiện từ năm uẩn trong đó có cảm thọ và tâm hành, bởi thế thương yêu là nhu yếu tự nhiên của đời sống. Hiểu như vậy, anh cảm nhận được tấm lòng từ bi rộng lớn của người xưa.


Ta không thể sống cô lập, đóng kín trái tim ra ngoài sự sống của muôn loài mặc dù ta là người xuất gia. Bởi vì trong cội nguồn của tâm linh, ta có nguồn gốc sâu sắc nơi mọi loài chúng sanh. “…Hãy ngắm tôi thoát hình trong từng phút từng giây Làm đọt lá trên cành xuân Làm con chim non cánh mền chiêm chiếp vui mừng trong tổ mới Làm con sâu xanh trên cuống hoa hồng Làm gân viên ngọc trắng tượng hình trong lòng đá… Tôi là con phù du thoát hình trên mặt nước Và là con chim sơn ca mùa xuân về trên sông đón bắt phù du Tôi là con ếch bơi trong hồ thu Và cũng là con rắn nước trườn đi Tìm cách nuôi thân bằng thân ếch nhái…”9



Ta có chất liệu của đại từ và đại bi nghĩa là có khả năng thương yêu và sống chung hòa hợp với tất cả mọi người. Do vậy mặc cảm cô đơn, buồn tủi, tuyệt vọng không có cơ hội xuất hiện. Ta không phải là sự sống riêng biệt nên ta không thể nào sống một cách ích kỷ. Đó chỉ là ảo giác về bản ngã do sự vọng động của tâm thức tạo nên. Ước muốn hòa nhập với mọi loài là nhu yếu thiêng liêng để đừng co ro trong ngục tù của cô đơn, tuyệt vọng. Có nhiều cách thực hiện nhu yếu này nhưng thương yêu là cánh cửa thông dụng và thực tế nhất.

Thương yêu có nhiều mặt, bởi thế cho nên nó mới giàu có và sâu sắc. Có loại thương yêu chỉ đem lại sự ràng buộc, lo lắng, đam mê, và cũng có loại thương yêu đem lại hạnh phúc, an vui và thông cảm. Bởi không hiểu bản chất của tự thân nên tình thương của ta dựa trên sự vướng mắc về ngã chấp. Vì thế, càng thương ta càng muốn chiếm hữu và độc tài. Ta muốn người kia phải nghe theo lời nói


của ta và làm theo ý nghĩ của ta. Người kia phải thuộc về ta, thỏa mãn sự khao khát trong ta. Càng thương ta càng cảm thấy lo lắng, hồi hộp, bất an, đưa tới biết bao nhiêu khó khăn và khổ đau cho người thương. Thương là một nghệ thuật cao chứ không phải muốn thương là thương được đâu! Cũng giống như thổi sáo là nghệ thuật âm nhạc tuyệt vời. Muốn cho tiếng sáo cao vút, hùng hồn, người nghệ sĩ phải tập luyện thường xuyên trong nhiều năm. Người ấy không những chỉ biết về âm nhạc mà phải có một tâm hồn thanh thoát, trầm lặng thì tiếng sáo mới thanh tao, nhẹ nhàng. Cũng như thế, chỉ có tu tập để có thể hiểu được hoàn cảnh, tình cảm, tâm tư của người thương thì ta mới có khả năng thương một cách sâu sắc, lành mạnh và thanh thoát. Sau đây là một câu chuyện thật cảm động về hai anh em.

“Tôi được tặng một chiếc xe đạp nhân dịp sinh nhật. Trong một lần đạp xe ra công viên chơi, một cậu bé cứ quẩn


quanh ngắm nhìn chiếc xe với vẻ thích thú và ngưỡng mộ thật sự.

- Chiếc xe này của bạn đấy à? Cậu bé hỏi. - Anh mình đã tặng nhân dịp sinh

nhật của mình đấy. Tôi trả lời, không giấu vẻ tự

hào và mãn nguyện. - Ồ, ước gì tôi… Cậu bé ngập

ngừng. Dĩ nhiên là tôi biết cậu bé đang

nghĩ gì rồi. Chắc chắn cậu bé ước ao có được người anh như thế. Nhưng câu nói tiếp theo của cậu bé hoàn toàn nằm ngoài dự đoán của tôi.

- Ước gì tôi có thể trở thành một người anh như thế.

Cậu ấy nói chậm rãi và gương mặt lộ rõ vẻ quyết tâm. Sau đó, cậu đi về chiếc ghế đá sau lưng tôi, nơi một đứa em trai nhỏ tật nguyền đang ngồi và nói:


- Đến sinh nhật nào đó của em, anh sẽ mua tặng em chiếc xe lăn lắc tay nhé.”10

Đó là mối tình sâu sắc. Cũng giống như em hiểu thơ và văn của anh cho nên hiểu được tâm hồn của anh. Hiểu được thì thương yêu và chấp nhận được một cách sâu sắc hơn. Ta thương nhau bởi vì ta hiểu được ước mơ, thao thức, tình cảm, tính tình của nhau. Ta muốn chia sẻ tất cả những gì quí báu nhất cho người thương cũng vì ta muốn người ấy luôn luôn có được hạnh phúc. Tình thương này có khả năng che chở và bảo vệ cho nhau. Do đó ta rất cẩn thận trong lời nói, suy tư và hành xử. Ta là bức thành bao quanh lâu đài để bảo vệ cho người thương, là nàng công chúa, đang ngủ yên trong ấy. Người thương có lúc vui buồn, lên xuống, phấn khởi, chán nản, lo âu do đó ta phải thường có mặt để khích lệ, yểm trợ tinh thần. Bên cạnh ấy ta công nhận những nét

10 Hạt giống tâm hồn ‘Từ những điều bình dị’


đẹp, ý hay và tài năng để người thương có thêm niềm tự tin mà sống vui trong cuộc đời. Có khi ta hy sinh đến tính mạng mong cứu người đó trong lúc lâm nguy.

“Một bé gái mắc phải bệnh ung thư máu (leukemia) rất nguy hiểm. Để có cơ hội được cứu sống, cô bé cần được truyền máu của cậu em trai năm tuổi cũng mắc phải căn bệnh ấy nhưng đã chữa lành nhờ cơ thể cậu bé có thể tự chế tác được một loại kháng thể đặc biệt.

Bác sĩ giải thích điều đó với cậu và hỏi cậu có sẵn sàng cho máu để cứu chị gái mình hay không? Cậu bé do dự một lát, hít thở sâu và nói: “Cháu đồng ý nếu bác sĩ có thể giúp chị cháu khỏe trở lại.”

Khi đang truyền máu, hai chị em nằm trên hai chiếc giường gần nhau. Cậu bé mỉm cười khi nhìn thấy đôi má chị mình bắt đầu lấy lại được sắc hồng. Rồi gương mặt cậu tái đi và nụ cười tắt dần. Cậu nhìn bác sĩ, run run hỏi: “Cháu sắp chết rồi phải không bác!? Bác cố gắng cứu sống chị cháu nhé.”


Cậu bé ngây thơ ấy cứ ngỡ rằng bác sĩ sẽ lấy hết tất cả máu của cậu để cứu chị nên chắc cậu sẽ phải chết. Cậu bé đã sẵn sàng để làm điều đó.”11

Câu chuyện này cảm động quá. Tình thương đúng là sự hy sinh cao cả nhất trên đời.

Thương em gần mười mấy năm qua nhưng anh còn phải thực tập nhiều hơn để có thể thương một cách sâu sắc. Thương yêu trong liên hệ ruột thịt có nhiều thử thách bởi từ bao nhiêu đời, ta có liên hệ thân thiết với nhau. Ta tạo ra sự hiểu lầm, vương vấn với nhau thúc đẩy bởi nghiệp lực và hạt giống trao truyền cho nên tình thương ấy luôn mang theo chất liệu bịn rịn, lo âu và buồn giận. Vì vậy hễ người dưng nước lã nói câu ấy thì ta có thể cười xòa bỏ qua nhưng người thương nói câu ấy thì ta bị tổn thương và từ thương yêu có thể trở thành hờn giận. Đây chính là nguồn gốc của luân hồi khổ đau.

11Chicken Soup for the Soul – Jack Canfield, Mark Victor Hansen


Bây giờ, anh bắt đầu biết thương em một cách thanh thoát, nhẹ nhàng. Càng thương càng cảm thấy yêu đời với nhiều ý nghĩa sâu sắc. Nhớ lại lúc trước, anh thường hay lo lắng cho em. Lòng anh cứ hồi hộp, sợ hãi như đang có lửa đốt. Anh sợ em buồn khổ, khó khăn hay bệnh tật. Anh lại còn lo cho Mạ, các chị và gia đình. Lo lắng này tạo ra lắm bất an, nhiều tưởng tượng nhưng thực tế chẳng có chuyện gì đáng cho anh phải lo hết bởi em vẫn thường bình an, Mạ chỉ cảm xoàng và các chị vẫn còn an vui.

Cho nên muốn thương, ta phải nuôi dưỡng cho được một trái tim và một tâm hồn nhẹ nhàng và thanh thản trong đời sống hàng ngày. Từ đó ta mới có khả năng thực tập lắng nghe để hiểu sâu người ta thương, tập nói lời ái ngữ để có truyền thông tốt đẹp với người ấy. Chăm sóc đời sống vật chất, tình cảm, tâm linh nghĩa là tạo cơ hội cho người ấy tiếp xúc được với pháp môn tu tập, cho họ không


gian học hỏi và lớn lên từ những lầm lỗi, khổ đau và buồn giận.

Anh xin cám ơn sự yểm trợ và tình thương của em trong mười năm qua. Em luôn có mặt cho anh mỗi khi anh cần đến. Nhờ tình thương của Sư Ông, tăng thân, gia đình và đặc biệt là của em, anh mới có được một đời sống an lành, vững chãi và hạnh phúc như ngày hôm nay.

Thương nhiều, Thạch Lang Tuệ Châu là em ruột của tác giả Ngày đầu thu, 1998



Niềm tin bằng kinh nghiệm Thanh Tú thương mến, Thạch Lang thật sung sướng biết

rằng em tìm lại được niềm tin nơi con đường thực tập. Niềm tin là mẹ của mọi công đức, là sức mạnh có công năng nuôi dưỡng Bồ Ðề Tâm cho nên thầy hy vọng em giữ mãi niềm tin ấy. Trong kinh Kalama, Bụt có nói về niềm tin. Kalama là tên một bộ lạc gần thành Xá Vệ. Dân chúng trong xứ ấy cứ thắc mắc hoài không biết nên tin theo ai đây, bởi vì bậc đạo sư nào cũng nói rằng:“Giáo pháp của họ mới là chính thống, cao siêu và chân thật; còn giáo pháp của người khác là giả dối, không thật và sai lầm.”12 Bụt bảo rằng:“Quí vị đừng vội tin người khác dù

12 Kinh Kalama


đó là một bậc đạo sư nổi tiếng, đừng vội tin vào lý thuyết nào cả mặc dù nó đang được nhiều người tin tưởng, cũng đừng vội tin vào một giáo điều nào cả dù nó được nghi chép trong thánh điển mà nhiều người đang tụng đọc và tôn thờ. Quí vị chỉ nên tin vào giáo pháp khi được đem ra thực hành mà nó có thể chuyển hóa được khổ đau và đem lại an lạc cho quí vị. Nếu ngược lại thì quí vị hãy loại bỏ nó đi.”

Vậy thì, niềm tin trong đạo Bụt được làm bằng kinh nghiệm thực tập chứ không thể nào dựa vào một người hay một chủ thuyết. Ta tin nơi Bụt bởi mỗi lần nhớ tới Ngài, lòng ta trở nên yên ổn.

“Tôi gửi tôi cho đất Đất gửi đất cho tôi Tôi gửi tôi nơi Bụt

Bụt gửi Bụt nơi tôi”13 Ta thường cầu nguyện tới Bụt,

không phải để được những gì ta mong

13 Từng bước nở hoa sen


muốn mà chỉ cần Bụt che chở và thương yêu, bởi thế Bụt là năng lượng có thật trong ta và quanh ta. Mẹ là thương yêu nên mẹ cũng có chất liệu của Bụt, trái tim của Thầy chứa đầy lòng từ bi, tâm lân mẫn nên Người chính là Bụt. Bởi thế qui y Bụt là niềm tin bất hoại. “Con về nương tựa Bụt, người đưa đường chỉ lối cho con trong cuộc đời.”14

Ta tin nơi hơi thở ý thức cũng vì mỗi lần theo dõi nó thì tâm ý vọng động, bất an lắng yên trở lại. Ta tin nơi pháp môn thiền hành bởi mỗi khi cất bước, tâm ta không còn rong ruổi nơi muôn vạn nẻo đường của suy tư, phiền muộn và lo âu. Trái lại, ta an trú ngay trên mỗi bước chân, thưởng thức được không khí trong lành và tiếp xúc được với trời xanh, mây trắng. Hơi thở ý thức, bước chân thiền hành chính là Phật pháp. Những pháp môn nào tạo ra được sức mạnh của niệm, định, tuệ giúp chuyển đổi phiền não, hóa

14 Nghi thức tụng niệm đại toàn, Làng Mai


giải khổ đau, đem lại an vui thì ta có thể tin tưởng nơi chúng. “Con về nương tựa Pháp, con đường của tình thương và sự hiểu biết.”

Tăng thân là điều kiện tối ư quan trọng cho đời sống của người tu. Tăng thân soi sáng, nâng đỡ và bảo hộ cho ta không đi về những nẻo đường lầm lạc, xấu ác. Chỉ cần có một người thực tập cũng đủ khích lệ và nâng đỡ cho ta, huống hồ là cả tăng thân đang thực tập. Tăng thân là nguồn năng lượng có thật, cứ thấm vào thân tâm cho nên tự nhiên ta cảm thấy siêng năng, an ổn và vững vàng thêm. Chứ con ma giải đãi, biếng nhác không phải là tay vừa. Ở một mình ta dễ bị chúng xỏ mũi lôi đi và công phu thực tập của ta có thể dễ dàng bị gián đoạn. Bởi thế cho nên ngạn ngữ Việt Nam có câu: “Tăng ly chúng tăng tàn, hổ ly sơn hổ bại" nghĩa là người bỏ tăng thân mà đi thì trước sau gì cũng bỏ tu hoặc ra đời giống như con hổ bỏ rừng xuống phố dễ bị con người giết hại. “Con về nương tựa


tăng, đoàn thể của những ai nguyện sống cuộc đời tỉnh thức.” Đó là sự thực tập về niềm tin bất hoại.

Tới đâu, ta cũng đối diện với hoàn cảnh tượng đối, với con người bất toàn mà thôi, bởi vì đời là như thế (c'est la vie). Hơn nữa, tâm ta đã có sẵn thành kiến, phiền não vì thế cái nhìn của ta không còn thanh thoát, hồn nhiên và vô tư nữa. Ta thường phủ lên thực tại một tấm màn chấp thủ, phê phán. Do đó ta thường hay bất như ý với mọi người và hoàn cảnh chung quanh. Nếu người biết tu, mỗi lần thất vọng là một cơ hội tu tập quán chiếu để tạo ra sự thông cảm và tin yêu. Ta thấy rõ ràng tính ảo tưởng, tạo tác của tâm thức về thực tại nên ta không muốn tiếp tục làm nô lệ cho nó nữa mà muốn mở toang cánh cửa tâm hồn. Từ đó, cái nhìn của ta sẽ trở nên phóng khoáng và thanh thoát hơn. Cảnh tượng bên ngoài sẽ có cơ hội trở về trạng thái nguyên sơ lúc ban đầu, và ta có thể thoát ra ngoài mọi khổ đau, phiền não và thất vọng.


Sư anh đã từng thất vọng nơi con người và hoàn cảnh, nhưng nhìn kỹ lại, sư anh thấy nó được tạo ra bởi sự đòi hỏi, trách móc và bất mãn của mình. Chỉ có con đường trở về với nội tâm, chuyển hoá phiền não thì ta mới có thể sống thoải mái, hài hòa, hạnh phúc với con người và hoàn cảnh. Chứ cứ muốn chạy ra ngoài để sửa đổi hoàn cảnh và con người là một việc làm sai lầm, vô ích. “Trong Kinh Bảo Tích, Bụt có kể câu chuyện về một con chó bị người nông dân ném cục đất trúng vào thân hình của nó. Đau quá nên nó chạy theo cục đất gầm gừ và sủa một cách dữ dội, bởi vì con chó không biết rằng thủ phạm không phải là cục đất mà chính là người nông dân.” Ðó là tình trạng của sư anh trong thời gian mười năm về trước, cứ nghĩ rằng khổ đau là do hoàn cảnh và người khác đưa tới. Ai ngờ, nó biểu hiện ra từ bên trong nội tâm của sư anh.

Bây giờ sư anh có đức tin nơi con đường thực tập. Nó đã giúp cho sư anh


vượt qua nhiều chướng ngại khổ đau và nếm trở lại pháp lạc. Hồi mới về Làng Mai, sự tu tập của sư anh có nhiều tiến bộ, sư anh thiền tập thật hăng say nhưng tới năm thứ bảy thì sư anh cảm thấy chán. Nhìn lại thời gian ấy, sư anh thấy rằng đó là lúc tâm ý mở ra nhiều cánh cửa cho nên bao nhiêu phiền não xuất đầu lộ diện. Thời gian ấy thật là gian nan nhưng chính nó đã nuôi lớn cho sư anh thật nhiều.

Nhờ Thầy, tăng thân và ý chí mạnh mẽ nên sư anh vẫn giữ được Bồ Đề Tâm, vượt qua khó khăn và thử thách. Sư anh tiếp tục bước tới dù có lúc thật lắm gian nan. Sư em thương mến! Thực tập phải kiên nhẫn thường xuyên và quyết tâm đi cho trọn con đường, bởi vì có những loại phiền não vi tế, khó thấy, khó trị nên ta cần nhiều thời gian để chuyển hóa. Tóm lại, tin tưởng vào sự tu tập và pháp môn là tin vào khả năng tỉnh thức của tự tâm. Càng tin ta càng cảm thấy an ổn trong lòng.


Những ngày tháng kiên nhẫn dụng công rồi cũng đem lại hoa trái của an lạc. Mong rằng những dòng chữ này sẽ đem lại sự cảm thông và niềm tin yêu nơi sư em.

Thương nhiều, Sư anh Thạch Lang

Documents

Chân Pháp Đă...Chân Pháp Đăng 6 đi lành mạnh, trong sáng và bao dung. Do đó các bạn hãy thử tâm sự đi dù chỉ vài lời ngắn ngủi thôi cũng đủ