BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠOTRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI

CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG

MÔN SINH HỌC

������������������

Hà Nội, 2019

MỤC TIÊU VÀ ĐỊNH HƯỚNG

Hình thành và phát triển ở học sinh các phẩm chất chủ yếu, năng lực chung

và năng lực sinh học

Phát triển ở học sinh năng lực nhận thức

sinh học, năng lực tìm hiểu thế giới sống và năng lực

vận dụng kiến thức, kỹ năng đã học

Phát triển kỹ năngvà giá trị cốt lõi của

sinh học đã được học ở giai đoạn

giáo dục cơ bản

Giúp học sinh tiếp tục tìm hiểu các khái niệm,

quy luật sinh học làm cơ sở khoa học cho việc

ứng dụng tiến bộ sinh học, nhất là tiến bộ của công

nghệ sinh học vào thực tiễn đời sống

MỤC TIÊU CHƯƠNG TRÌNH MÔN HỌC

Học sinh định hướng được ngành nghềđể tiếp tục học và phát triển sau trung học phổ thông.

Quán triệt đặc điểm sinh học hiện đại

Tiếp cận với xu hướng quốc tế

Nội dung định hướng ngành nghề

Gắn với cuộc sống

ĐỊNH HƯỚNG XÂY DỰNG

1

ĐẶC ĐIỂM MÔN HỌC

Mục tiêu định hướng nghề nghiệp được thể hiện trong chương trình môn Sinh học

Chương trình môn Sinh học mới có kế thừa chương trình Sinh học hiện hành

Các đơn vị nội dung

kiến thức được cấu trúc lại theo

định hướng tích hợp

phát triển năng lực và ngành nghề

Không làm đảo lộn trật tự kế hoạch

thực hiện tiến trình dạy học các nội

dung ở các lớp => thuận lợi cho giáo

viên vốn đang quen với sự sắp xếp kế hoạch hiện nay và

phù hợp với sự phát triển tâm sinh lý

của HS phổ thông

Chương trình mới cũng tiếp tục

quán triệt tiếp cận hệ thống để xác định các

cấp độ tổ chức của thế giới sống

Chú trọng phát triển

kĩ năngthực hànhthí nghiệm

và ứng dụng thực tiễn

Vẫnđịnh hướng

dạy học tích cực

Nội dung sinh học đi theo logic để tạo mô hình ứng dụng công nghệ sinh học

Nhập môn Sinh học giới thiệu các lĩnh vực ngành nghề liên quan đến tri thức sinh học

Trong các năng lực môn học được mô tả thành cấu trúc rõ ràng để trong dạy học GV hướng tới hình thành và phát triển năng lực cho học sinh

Phương pháp dạy học yêu cầu tạo ra các tình huống ứng dụng để vừa học nội dung lý thuyết vừa giải quyết vấn đề ứng dụng thực tiễn lý thuyết đã học

Trong định hướng kiểm tra đánh giá yêu cầu kiểm tra khả năng học sinh sử dụng kiến thức sinh học giải quyết vấn đề thực tiễn và ứng dụng công nghệ

2

ĐẶC ĐIỂM MÔN HỌC

Chương trình môn Sinh học mới tiếp cận với xu hướng thế giới

3

Khi xác định các năng lực chuyên môn và các kĩ năng tiến trình đã tiếp thu xu hướng thế giới

Việc lựa chọn nội dung phản ánh các thành tựu sinh học hiện đại của thế giới cả về lý thuyết và công nghệ

Việc thiết kế các chủ đề, các mạch nội dung cũng tham khảo chương trình của các nước trên thế giới. Hiện nay, trên thế giới có xu hướng dạy khái quát hóa nội dung nên chương trình đã được thiết kế theo xu hướng đó, thể hiện sự tiếp cận tích hợp các mạch nội dung

Các phương pháp dạy học đặc biệt là tổ chức học tập trải nghiệm và kiểm tra đánh giá học sinh đều tiếp cận xu hướng thế giới

YÊU CẦU CẦN ĐẠT VỀ PHẨM CHẤT, NĂNG LỰC

Yêu cầu cần đạt

về năng lực

Năng lực chung

Năng lực đặc thù

Tự chủ và tự học

Giao tiếpvà hợp tác

Giải quyết vấn đề và sáng tạo

Nhận thứcsinh học

Tìm hiểuthế giới

sống

Vận dụng kiến thứckỹ năngđã học

Giáo dục cho học sinhtình yêu thiên nhiên

Trách nhiệm công dân trong việc giữ gìn, phát huy và bảo tồn sự

đa dạng, phong phú của tài nguyên sinh vật trên Trái Đất

Chăm chỉ, trung thực trong học tập, trong tìm tòi, khám phá khoa học, thái độ và trách nhiệm đúng đắn

trong bảo vệ môi trường, phát triển bền vững quốc gia, toàn cầu

Tự hào với sự đa dạng và phong phú của tài nguyên sinh vật Việt Nam

Yêu cầu cần đạt

về phẩm chất

1 2

3 4

4

CHƯƠNG TRÌNH THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC

Chương trình Sinh học vừa phải thể hiện năng lực chung và năng lực đặc thù, mỗi năng lực được mô tả thành cấu trúc với năng lực thành tố và mỗi thành tố được thể hiện bằng các kĩ năng tiến trình/các động từ hành động

Khi tổ chức dạy học từng chủ đề nội dung cần tích hợp cả năng lực chung và năng lực đặc thù

Việc tích hợp này được thể hiện ở yêu cầu cần đạt/ chuẩn đầu ra, được mô tả bằng các động từ hành động thể hiện ở những mức độ khác nhau của năng lực. Các mức độ này đã được kí hiệu trong các bảng mô tả năng lực

Dựa vào các động từ hành động/ kĩ năng tiến trình để khi biên soạn sách giáo khoa và khi tổ chức dạy học thiết kế một chuỗi các tình huống yêu cầu HS giải quyết để bộc lộ năng lực vì HS phải sử dụng tích hợp các kiến thức và kĩ năng khác nhau theo các phạm vi khác nhau. Ngoài ra, trong dạy học cần sử dụng các phương pháp dạy học tích cực như dự án, trải nghiệm, thực hành nhằm phát triển năng lực người học

Thực chất của việc hình thành và phát triển năng lực là tổ chức học tích hợp, vì vậy, nội dung chương trình thiết kế các chủ đề mang tính khái quát, ở đó kết nối được nhiều nội dung khác nhau mà trước đây rời rạc. Chính kết nối ấy vừa có tác dụng nhận thức kiến thức khách quan hơn, đồng thời qua đó HS có khả năng nghiên cứu khoa học và vận dụng kiến thức vào thực tiễn, vì khi vận dụng kiến thức vào thực tiễn đòi hỏi HS không chỉ vận dụng kiến thức của một môn học mà của nhiều môn học khác

Khi đánh giá cần đánh giá thông qua học sinh giải quyết các tình huống. Thực chất các tình huống là các bài tập, câu hỏi, dự án đòi hỏi tích hợp các kiến thức, kĩ năng, thái độ ở những phạm vi khác nhau

5

1

2

3

4

Dạy học tích hợp là cách tiếp cận xuyên suốt các phương pháp, hình thức dạy học.

Rèn luyện được cho học sinh phương pháp nhận thức, kỹ năng học tập, thao tác tư duy

Thực hành thí nghiệm, hoạt động trải nghiệm trong môi trường tự nhiên, thực tiễn đời sống cá nhân và xã hội

Tăng cường phối hợp hoạt động học tập cá nhân với học tập hợp tác nhóm nhỏ

Dạy học dự án ứng dụng công nghệ sinh học; Dự án tìm hiểu các vấn đề sinh học

trong thực tiễn

MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP

ĐẶC TRƯNG DẠY HỌC SINH HỌC

Dạy học thông qua thực hành trong

phòng thí nghiệm, ngoài thực địa

Dạy học sử dụng các thí nghiệm ảo

Dạy học thông qua tham quan các cơ sở

sản xuất nông nghiệp, trồng trọt, chăn nuôi, các nhà máy sản xuất

công nghệ

Dạy học thông qua nghiên cứu

khoa học

ĐỊNH

HƯỚ

NG C

HUNG

PHƯƠNG PHÁP GIÁO DỤC

6

ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ GIÁO DỤC

ĐỊNH HƯỚNG CHUNG VỀ KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ

Kiểm tra, đánh giá có chức năng kép là đánh giá mức độ đạt được yêu cầu cần đạt và phương pháp dạy học

Kết hợp kiểm tra, đánh giá quá trình với đánh giá tổng kết; đánh giá định tính với đánh giá định lượng, trong đó đánh giá định lượng phải dựa trên đánh giá định tính được phản hồi kịp thời, chính xác

Kiểm tra, đánh giá được phối hợp nhiều hình thức khác nhau bảo đảm đánh giá toàn diện nội dung, năng lực chung, năng lực đặc thù môn học, phẩm chất

Đánh giá yêu cầu tích hợp nội dung, kỹ năng để giải quyết vấn đề nhận thức và thực tiễn. Đây là phương thức hiệu quả đặc trưng cho đánh giá năng lực học sinh

Chú trọng đánh giá kỹ năng thực hành sinh học, đánh giá các kĩ năng tiến trình như quan sát thiên nhiên, thực hiện các dự án điều tra, tìm hiểu thiên nhiên, ứng dụng kiến thức sinh học trong đời sống,….

7

MỘT SỐ HÌNH THỨC ĐẶC TRƯNG KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ GIÁO DỤC SINH HỌC

ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ GIÁO DỤC

Đánh giá bằng bài tập thực hành trong phòng thí nghiệm, ngoài thực địa

Đánh giá bằng bài tiểu luận, đề tài nghiên cứu, dự án vận dụng kiến thức vào thực tiễn.

Dự án công nghệ sinh học, dự án tìm hiểu sinh học trong thực tiễn

Bài tập tình huống trong thực tiễn đời sống

Sử dụng các thí nghiệm ảo

Quan sát mẫu vật thật trong phòng thí nghiệm/ngoài thiên nhiên

Tham quan các cơ sở sản xuất nông nghiệp, trồng trọt, chăn nuôi, các nhà máy sản xuất công nghệ

Nghiên cứu khoa họcON

OFF

8

ĐIỀU KIỆN THỰC HIỆN

Sinh học là môn khoa học thực nghiệm, vì vậy, thực hành thí nghiệm vừa là nội dung, vừa là phương pháp, phương tiện dạy học

Mặt khác, chương trình đổi mới theo hướng phát triển kĩ năng gắn lý thuyết với thực hành, học lý thuyết bằng thực hành

Cần trang bị các thiết bị, phương tiện dạy học

đa dạng về chủng loại

CÔNG TYTHIẾT BỊ

GIÁO VIÊNCHẾ TẠO

Tranh, ảnh, mô hình, mẫu vật thật, dụng cụ, vật liệu, hoá chất, thiết bị kỹ thuật nghe nhìn,

các loại máy móc...

Cần có phòng thực hành thí nghiệm.Phấn đấu để có phòng bộ môn hiện đại,

vườn thực nghiệm

Cần có nhân viên bảo quản,hướng dẫn sử dụng phòng thực hành

9

10

KHÓ KHĂN VÀ CÁCH KHẮC PHỤC

GV chưa tiếp cận

một cách đầy đủ với

các mô hình kĩ thuật và

công nghệ hiện đại

Khó khăn trong việc

sử dụng các phương pháp

dạy học tích cực nhằm phát

triển năng lực học sinh

KHÓ KHĂN

Khó khăn trong việc đánh

giá năng lực học sinh,

đánh giá tiến trình học tập

TẬP HUẤN,BỒI DƯỠNG

CHUYÊN MÔN, NGHIỆP VỤ

TẬP HUẤN,BỒI DƯỠNG

CHUYÊN MÔN, NGHIỆP VỤ

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘIĐịa chỉ: 136 Xuân Thủy - Cầu Giấy - Hà NộiĐiện thoại: 024-37547823 - Fax: 024-37547971Website: www.hnue.edu.vnEmail: p.hcth@hnue.edu.vn