97
Chương 4 : Điu khin mTrang 249 Chương 4 ĐIU KHIN MKhái nim vlogic mđược giáo sư L.A Zadeh đưa ra ln đầu tiên năm 1965, ti trường Đại hc Berkeley, bang California - M. Tđó lý thuyết mđã được phát trin và ng dng rng rãi. Năm 1970 ti trường Mary Queen, London – Anh, Ebrahim Mamdani đã dùng logic mđể điu khin mt máy hơi nước mà ông không thđiu khin được bng kthut cđin. Ti Đức Hann Zimmermann đã dùng logic mcho các hra quyết định. Ti Nht logic mđược ng dng vào nhà máy xlý nước ca Fuji Electronic vào 1983, hthng xe đin ngm ca Hitachi vào 1987. Lý thuyết mra đời M, ng dng đầu tiên Anh nhưng phát trin mnh mnht là Nht. Trong lĩnh vc Tđộng hoá logic mngày càng được ng dng rng rãi. Nó thc shu dng vi các đối tượng phc tp mà ta chưa biết rõ hàm truyn, logic mcó thgii quyết các vn đề điu khin kinh đin không làm được. 4.1. Khái nim cơ bn Để hiu rõ khái nim “Mlà gì ta hãy thc hin phép so sánh sau : Trong toán hc phthông ta đã hc khá nhiu vtp hp, ví dnhư tp các sthc R, tp các snguyên tP={2,3,5,...}… Nhng tp hp như vy được gi là tp hp kinh đin hay tp rõ, tính “RÕ” đây được hiu là vi mt tp xác định S cha n phn tthì ng vi phn tx ta xác định được mt giá try=S(x). Gita xét phát biu thông thường vtc độ mt chiếc xe môtô : chm, trung bình, hơi nhanh, rt nhanh. Phát biu “CHM” đây không được chrõ là bao nhiêu km/h, như vy t“CHM” có min giá trlà mt khong nào đó, ví d5km/h – 20km/h chng hn. Tp hp L={chm, trung bình, hơi nhanh, rt nhanh} như vy được gi là mt tp các biến ngôn ng. Vi mi thành phn ngôn ngx k ca phát biu trên nếu nó nhn được mt khnăng μ(x k ) thì tp hp F gm các cp (x, μ(x k )) được gi là tp m. 4.1.1. Định nghĩa tp mTp mF xác định trên tp kinh đin B là mt tp mà mi phn tca nó là mt cp giá tr(x,μ μ μ F (x)), vi xX μ F (x) là mt ánh x:

Chuong 4_Mờ Và Mạng Noron

  • Upload
    blue

  • View
    220

  • Download
    2

Embed Size (px)

DESCRIPTION

Discovery!

Citation preview

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 249

    Chng 4

    IU KHIN M

    Khi nim v logic m c gio s L.A Zadeh a ra ln u tin nm 1965, ti trng i hc Berkeley, bang California - M. T l thuyt m c pht trin v ng dng rng ri. Nm 1970 ti trng Mary Queen, London Anh, Ebrahim Mamdani dng logic m iu khin mt my hi nc m ng khng th iu khin c bng k thut c in. Ti c Hann Zimmermann dng logic m cho cc h ra quyt nh. Ti Nht logic m c ng dng vo nh my x l nc ca Fuji Electronic vo 1983, h thng xe in ngm ca Hitachi vo 1987. L thuyt m ra i M, ng dng u tin Anh nhng pht trin mnh m nht l Nht. Trong lnh vc T ng ho logic m ngy cng c ng dng rng ri. N thc s hu dng vi cc i tng phc tp m ta cha bit r hm truyn, logic m c th gii quyt cc vn m iu khin kinh in khng lm c.

    4.1. Khi nim c bn hiu r khi nim M l g ta hy thc hin php so snh sau : Trong ton hc ph thng ta hc kh nhiu v tp hp, v d nh tp cc s thc R, tp cc s nguyn t P={2,3,5,...} Nhng tp hp nh vy c gi l tp hp kinh in hay tp r, tnh R y c hiu l vi mt tp xc nh S cha n phn t th ng vi phn t x ta xc nh c mt gi tr y=S(x). Gi ta xt pht biu thng thng v tc mt chic xe mt : chm, trung bnh, hi nhanh, rt nhanh. Pht biu CHM y khng c ch r l bao nhiu km/h, nh vy t CHM c min gi tr l mt khong no , v d 5km/h 20km/h chng hn. Tp hp L={chm, trung bnh, hi nhanh, rt nhanh} nh vy c gi l mt tp cc bin ngn ng. Vi mi thnh phn ngn ng xk ca pht biu trn nu n nhn c mt kh nng (xk) th tp hp F gm cc cp (x, (xk)) c gi l tp m.

    4.1.1. nh ngha tp m Tp m F xc nh trn tp kinh in B l mt tp m mi phn t ca n l mt cp gi tr (x,F(x)), vi x X v F(x) l mt nh x :

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 250

    F(x) : B [0 1] trong : F gi l hm thuc , B gi l tp nn.

    4.1.2. Cc thut ng trong logic m

    cao tp m F l gi tr h = SupF(x), trong supF(x) ch gi tr nh nht trong tt c cc chn trn ca hm F(x). Min xc nh ca tp m F, k hiu l S l tp con tho mn : S = SuppF(x) = { xB | F(x) > 0 } Min tin cy ca tp m F, k hiu l T l tp con tho mn : T = { xB | F(x) = 1 } Cc dng hm thuc (membership function) trong logic m C rt nhiu dng hm thuc nh : Gaussian, PI-shape, S-shape, Sigmoidal, Z-shape

    0

    0.2

    0.4

    0.6

    0.8

    1trapmf gbellmf trimf gaussmf gauss2mf smf

    0

    0.2

    0.4

    0.6

    0.8

    1zmf psigmf dsigmf pimf sigmf

    Hnh 4.1:

    1

    min tin cy

    MX

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 251

    4.1.3. Bin ngn ng

    Bin ngn ng l phn t ch o trong cc h thng dng logic m. y cc thnh phn ngn ng ca cng mt ng cnh c kt hp li vi nhau. minh ho v hm thuc v bin ngn ng ta xt v d sau : Xt tc ca mt chic xe mt, ta c th pht biu xe ang chy: - Rt chm (VS) - Chm (S) - Trung bnh (M) - Nhanh (F) - Rt nhanh (VF) Nhng pht biu nh vy gi l bin ngn ng ca tp m. Gi x l gi tr ca bin tc , v d x =10km/h, x = 60km/h Hm thuc tng ng ca cc bin ngn ng trn c k hiu l : VS(x), S(x), M(x), F(x), VF(x)

    Nh vy bin tc c hai min gi tr : - Min cc gi tr ngn ng : N = { rt chm, chm, trung bnh, nhanh, rt nhanh } - Min cc gi tr vt l : V = { xB | x 0 } Bin tc c xc nh trn min ngn ng N c gi l bin ngn ng. Vi mi xB ta c hm thuc: x X = { VS(x), S(x), M(x), F(x), VF(x) } V d hm thuc ti gi tr r x=65km/h l: X (65) = { 0;0;0.75;0.25;0 }

    VS S M F VF

    0 20 40 60 65 80 100 tc

    1

    0.75 0.25

    Hnh 4.2:

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 252

    4.1.4. Cc php ton trn tp m Cho X, Y l hai tp m trn khng gian nn B, c cc hm thuc tng ng l X, Y, khi : - Php hp hai tp m: XY + Theo lut Max XY(b) = Max{ X(b) , Y(b) } + Theo lut Sum XY(b) = Min{ 1, X(b) + Y(b) } + Tng trc tip XY(b) = X(b) + Y(b) - X(b).Y (b) - Php giao hai tp m: XY + Theo lut Min XY(b) = Min{ X(b) , Y(b) } + Theo lut Lukasiewicz XY(b) = Max{0, X(b)+Y(b)-1} + Theo lut Prod XY(b) = X(b).Y(b) - Php b tp m: cX (b) = 1- X(b)

    4.1.5. Lut hp thnh

    1. Mnh hp thnh V d iu khin mc nc trong bn cha, ta quan tm n 2 yu t: + Mc nc trong bn L = {rt thp, thp, va} + Gc m van ng dn G = {ng, nh, ln} Ta c th suy din cch thc iu khin nh th ny: Nu mc nc = rt thp Th gc m van = ln Nu mc nc = thp Th gc m van = nh Nu mc nc = va Th gc m van = ng Trong v d trn ta thy c cu trc chung l Nu A th B. Cu trc ny gi l mnh hp thnh, A l mnh iu kin, C = AB l mnh kt lun. nh l Mamdani: ph thuc ca kt lun khng c ln hn ph thuc iu kin Nu h thng c nhiu u vo v nhiu u ra th mnh suy din c dng tng qut nh sau: If N = ni and M = mi and Then R = ri and K = ki and .

    2. Lut hp thnh m Lut hp thnh l tn gi chung ca m hnh biu din mt hay nhiu hm thuc cho mt hay nhiu mnh hp thnh.

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 253

    Cc lut hp thnh c bn + Lut Max Min + Lut Max Prod + Lut Sum Min + Lut Sum Prod

    a. Thut ton xy dng mnh hp thnh cho h SISO Lut m cho h SISO c dng If A Then B Chia hm thuc A(x) thnh n im xi , i = 1,2,,n Chia hm thuc B(y) thnh m im yj , j = 1,2,,m Xy dng ma trn quan h m R

    R=

    ),(......)1,(............

    ),2(......)1,2(),1(......)1,1(

    ymxnyxn

    ymxyxymxyx

    RR

    RR

    RR

    =

    rnmrn

    mrr

    mrr

    ......1............

    2......211......11

    Hm thuc B(y) u ra ng vi gi tr r u vo xk c gi tr B(y) = aT.R , vi aT = { 0,0,0,,0,1,0.,0,0 }. S 1 ng vi v tr th k. Trong trng hp u vo l gi tr m A th B(y) l: B(y) = { l1,l2,l3,,lm } vi lk=maxmin{ai,rik }.

    b. Thut ton xy dng mnh hp thnh cho h MISO Lut m cho h MISO c dng: If cd1 = A1 and cd2 = A2 and Then rs = B Cc bc xy dng lut hp thnh R: Ri rc cc hm thuc A1(x1), A2(x2),, An(xn), B(y) Xc nh tho mn H cho tng vct gi tr r u vo x={c1,c2,,cn} trong ci l mt trong cc im mu ca Ai(xi). T suy ra H = Min {A1 (c1), A2(c2), , An(cn) } Lp ma trn R gm cc hm thuc gi tr m u ra cho tng vct gi tr m u vo: B(y) = Min {H, B(y)} hoc B(y) = H. B(y)

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 254

    4.1.6. Gii m Gii m l qu trnh xc nh gi tr r u ra t hm thuc B(y) ca tp m B. C 2 phng php gii m : 1. Phng php cc i Cc bc thc hin : - Xc nh min cha gi tr y, y l gi tr m ti B(y) t Max G = { yY | B(y) = H } - Xc nh y theo mt trong 3 cch sau : + Nguyn l trung bnh + Nguyn l cn tri + Nguyn l cn phi

    Nguyn l trung bnh: y = 2

    21 yy +

    Nguyn l cn tri : chn y = y1 Nguyn l cn phi : chn y = y2 2. Phng php trng tm im y c xc nh l honh ca im trng tm min c bao bi trc honh v ng B(y). Cng thc xc nh :

    y =

    S

    S

    (y)dy

    )(

    dyyy trong S l min xc nh ca tp m B

    y1 y2

    y

    H

    G

    Hnh 4.3:

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 255

    Phng php trng tm cho lut Sum-Min Gi s c m lut iu khin c trin khai, k hiu cc gi tr m u ra ca lut iu khin th k l Bk(y) th vi quy tc Sum-Min hm thuc s l B(y) =

    =

    m

    kkB y

    1'

    )( , v y c xc nh :

    y = ( )

    =

    =

    =

    =

    =

    =

    =

    =

    m

    kk

    m

    kk

    m

    kyB

    m

    kkB

    S

    m

    kkB

    S

    m

    kkB

    A

    M

    dyy

    dyyy

    dyy

    dyyy

    1

    1

    1 S'

    1'

    1'

    1'

    )(

    )(

    )(

    )(

    (4.1)

    trong Mi = S

    ')( dyyy kB v Ai =

    S'

    )( dyykB i=1,2,,m

    Xt ring cho trng hp cc hm thuc dng hnh thang nh hnh trn :

    Mk = )3333(6 12222

    122 ambmabmm

    H+++

    Ak = 2H (2m2 2m1 + a + b)

    Ch hai cng thc trn c th p dng c cho lut Max-Min Phng php cao T cng thc (4.1), nu cc hm thuc c dng Singleton th ta c:

    y =

    =

    =

    m

    kk

    m

    kkk

    H

    Hy

    1

    1 vi Hk = Bk(yk)

    y l cng thc gii m theo phng php cao.

    y m1 m2

    a b

    H

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 256

    4.1.7. M hnh m Tagaki-Sugeno

    M hnh m m ta ni n trong cc phn trc l m hnh Mamdani. u im ca m hnh Mamdani l n gin, d thc hin nhng kh nng m t h thng khng tt. Trong k thut iu khin ngi ta thng s dng m hnh m Tagaki-Sugeno (TS). Tagaki-Sugeno a ra m hnh m s dng c khng gian trng thi m ln m t linh hot h thng. Theo Tagaki/Sugeno th mt vng m LXk c m t bi lut : Rsk : If x = LXk Then uxBxxAx kk )()( += (4.2) Lut ny c ngha l: nu vct trng thi x nm trong vng LXk th h thng c m t bi phng trnh vi phn cc b uxBxxAx kk )()( += . Nu ton b cc lut ca h thng c xy dng th c th m t ton b trng thi ca h trong ton cc. Trong (4.2) ma trn A(xk) v B(xk) l nhng ma trn hng ca h thng trng tm ca min LXk c xc nh t cc chng trnh nhn dng. T rt ra c : += ))()(( uxBxxAwx kkk (4.3) vi wk(x) [0 , 1] l tho mn chun ho ca x* i vi vng m LXk Lut iu khin tng ng vi (4.2) s l : Rck : If x = LXk Then u = K(xk)x V lut iu khin cho ton b khng gian trng thi c dng:

    =

    =

    N

    k

    kk xxKwu

    1)( (4.4)

    T (4.2) v (4.3) ta c phng trnh ng hc cho h kn: xxKxBxAxwxwx lkklk ))()()()(()( += V d : Mt h TS gm hai lut iu khin vi hai u vo x1,x2 v u ra y. R1 : If x1 = BIG and x2 = MEDIUM Then y1 = x1-3x2 R2 : If x1 = SMALL and x2 = BIG Then y2 = 4+2x1 u vo r o c l x1* = 4 v x2* = 60. T hnh bn di ta xc nh c :

    LXBIG(x1*) = 0.3 v LXBIG(x2*) = 0.35 LXSMALL(x1*) = 0.7 v LXMEDIUM(x2*) = 0.75

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 257

    T xc nh c : Min(0.3 ; 0.75)=0.3 v Min(0.35 ; 0.7)=0.35 y1 = 4-360 = -176 v y2 = 4+24 = 12 Nh vy hai thnh phn R1 v R2 l (0.3 ; -176) v (0.35 ; 12). Theo phng php tng trng s trung bnh ta c:

    77.7435.03.0

    1235.0)176(3.0=

    +

    +=y

    4.2. B iu khin m

    4.2.1. Cu trc mt b iu khin m Mt b iu khin m gm 3 khu c bn: + Khu m ho + Thc hin lut hp thnh + Khu gii m

    Xt b iu khin m MISO sau, vi vct u vo X = [ ]Tnuuu ...21

    0.7 1

    0.3

    1 0.75

    0 60 100 0 4 10

    0.35

    X y

    R1 If Then

    Rn If Then

    H1

    Hn

    Hnh 4.4:

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 258

    4.2.2. Nguyn l iu khin m

    Cc bc thit k h thng iu khin m. + Giao din u vo gm cc khu: m ha v cc khu hiu chnh nh

    t l, tch phn, vi phn + Thip b hp thnh : s trin khai lut hp thnh R

    + Giao din u ra gm : khu gii m v cc khu giao din trc tip vi i tng.

    4.2.3. Thit k b iu khin m

    Cc bc thit k: B1: nh ngha tt c cc bin ngn ng vo/ra. B2: Xc nh cc tp m cho tng bin vo/ra (m ho). + Min gi tr vt l ca cc bin ngn ng. + S lng tp m. + Xc nh hm thuc. + Ri rc ho tp m. B3: Xy dng lut hp thnh. B4: Chn thit b hp thnh.

    Hnh 4.5:

    e B y

    lut iu khin

    Giao din u vo

    Giao din u ra

    Thit b hp thnh

    X e u y BK M I TNG

    THIT B O

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 259

    B5: Gii m v ti u ho. Nhng lu khi thit k BK m

    - Khng bao gi dng iu khin m gii quyt bi ton m c th d dng thc hin bng b iu khin kinh in.

    - Khng nn dng BK m cho cc h thng cn an ton cao. - Thit k BK m phi c thc hin qua thc nghim.

    Phn loi cc BK m i. iu khin Mamdani (MCFC) ii. iu khin m trt (SMFC) iii. iu khin tra bng (CMFC) iv. iu khin Tagaki/Sugeno (TSFC)

    4.2.4. V d ng dng

    Dng iu khin m iu khin h thng bm x nc t ng. H thng s duy tr cao bn nc mt gi tr t trc nh m hnh bn di.

    M hnh :

    Ba b iu khin m (control) s iu khin : bm, van1, van2 sao cho mc nc 2 bn t gi tr t trc (set).

    S simulink:

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 260

    S khi iu khin:

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 261

    Thit lp h thng iu khin m : Xc nh cc ng vo/ra : + C 4 ng vo gm : sai lch e1, e2; o hm sai lch de1, de2 + C 3 ng ra gm : control1, control2, control3 Xc nh bin ngn ng : Sai lch E = {m ln, m nh, bng khng, dng nh, dng ln} E = {NB, NM, ZR, PM, PB} o hm D = {gim nhanh, gim va, khng i, tng va, tng nhanh} D = {DF, DM, ZR, IM, IP} iu khin C = {ng nhanh,ng chm,khng i,m chm,m nhanh} C = {CF, CS, NC, OS, OF} Lut iu khin : + Khi controller1 v controller2 : (Hai khi ny ch khc nhau lut hp thnh)

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 262

    Lut hp thnh m Max Min

    DE Khi controller1 ERROR DB DM ZR IM IB NB OF OF NC NM OS ZR OF OS NC CS CF PM CS PB NC CF CF DE Khi controller2 ERROR DB DM ZR IM IB NB CF CF NC NM CS ZR CF CS NC OS OF PM OS PB NC OF OF

    + Khi control3 y l khi iu tit lu lng cho bn 2, ta a ra mc u tin nh sau : Khi sai lch bn 1 ln th van2 s iu tit sai lch ny nh ri mi n bn 2. If error1=NB and de1=DB Then control=CF If error1=NB and de1=DM Then control=CS If error1=NB and de1=ZR Then control=CS If error1=NM and de1=DB Then control=CS

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 263

    If error1=PB and de1=IB Then control=OF If error1=PB and de1=IM Then control=OF If error1=PB and de1=ZR Then control=OF If error1=PM and de1=IB Then control= OF If error1NB and error2=NB and de1DB and de2=DB Then control=OF If error1NB and error2=NB and de1DB and de2=DM Then control=OF If error1NB and error2=NB and de1DB and de2=ZR Then control=OF If error1NB and error2=NM and de1DB and de2=DB Then control=OS If error1NB and error2=NM and de1DB and de2=DM Then control=OS If error1PB and error2=PB and de1IB and de2=IB Then control=CF If error1PB and error2=PB and de1IM and de2=IB Then control=CS

    Kt qu p ng vi cc thng s h thng : - Chiu cap bn height=1m - Din tch y area = 0.125m2 - Lu lng max pump maxflow = 1lit/s - Din tch ng dn pipe area = 0.001m2

    mc nc t Zdat=[0.5 0.3] mc nc ban u Zinit=[0 0]

    z (m)

    thi gian (s)

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 264

    mc nc t Zdat=[0.5 0.4] mc nc ban u Zinit=[0.8 0]

    4.3. Thit k PID m

    C th ni trong lnh vc iu khin, b PID c xem nh mt gii php a nng cho cc ng dng iu khin Analog cng nh Digital. Vic thit k b PID kinh in thng da trn phng php Zeigler-Nichols, Offerein, Reinish Ngy nay ngi ta thng dng k thut hiu chnh PID mm (da trn phm mm), y chnh l c s ca thit k PID m hay PID thch nghi.

    4.3.1. S iu khin s dng PID m :

    Hnh 4.6:

    thi gian (s)

    z (m)

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 265

    M hnh ton ca b PID:

    u(t) = Kpe(t) + dt

    tdeKdxxeK Dt

    I)()(

    0

    +

    GPID(s) = sKs

    KK DIP ++

    Cc tham s KP, KI, KD c chnh nh theo tng b iu khin m ring bit da trn sai lch e(t) v o hm de(t). C nhiu phng php khc nhau chnh nh b PID ( xem cc phn sau) nh l da trn phim hm mc tiu, chnh nh trc tip, chnh nh theo Zhao, Tomizuka v Isaka Nguyn tc chung l bt u vi cc tr KP, KI, KD theo Zeigler-Nichols, sau da vo p ng v thay i dn tm ra hng chnh nh thch hp. 4.3.2. Lut chnh nh PID:

    + Ln cn a1 ta cn lut K mnh rt ngn thi gian ln, do vy chn: KP ln, KD nh v KI nh.

    thi gian

    Tn hiu ra

    b1

    c1

    d1

    a2 b2

    a1

    t

    Hnh 4.7

    u e x y BK PID

    B CHNH NH M

    THIT B CHNH NH

    I TNG

    dtde

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 266

    + Ln cn b1 ta trnh vt l ln nn chn: KP nh, KD ln, KI nh. + Ln cn c1 v d1 ging nh ln cn a1 v b1.

    4.3.3. V d ng dng Matlab Xy dng b PID m iu khin l nhit. Hm truyn l nhit theo

    Zeigler-Nichols : G(s) = 1+

    LsKe Ts

    , tuyn tnh ho G(s)= )1)(1( ++ LsTsK

    .

    Cc bc thit k : 1. Xc nh bin ngn ng: u vo : 2 bin + Sai lch ET = o - t

    + Tc tng DET = T

    iEiET )()1( +, vi T l chu k ly mu.

    u ra : 3 bin + KP h s t l + KI h s tch phn + KD h s vi phn S lng bin ngn ng ET = {m nhiu, m va, m t, zero, dng t, dng va, dng nhiu} ET = { N3, N2, N1, ZE, P1, P2, P3 } DET = { m nhiu, m va, m t, zero, dng t, dng va, dng nhiu} DET = { N31, N21, N11, ZE1, P11, P21, P31 } KP/KD = { zero, nh, trung bnh, ln, rt ln } = {Z, S, M, L,U} KI = {mc 1,mc 2,mc 3,mc 4, mc 5} = {L1,L2,L3,L4,L5}

    N3 N2 N1 ZE P1 P2 P3

    -12 -8 -4 0 4 8 12 0C

    ET

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 267

    2. Lut hp thnh:

    C tng cng l 7x7x3=147 lut IF THEN Lut chnh nh KP

    N31 N21 N11 ZE1 P11 P21 P31

    -0.6 -0.4 -0.2 0 0.2 0.4 0.6 0C/s

    DET

    Z S M L U

    0 0.25 0.5 0.75 1 KP KD

    L1 L2 L3 L4 L5

    1 1.2 1.4 1.6 1.8 KI

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 268

    KP DET N31 N21 N11 ZE1 P11 P21 P31

    ET

    N3 U U U U U U U N2 L L L L L L L N1 M M M M M M M ZE Z Z Z Z Z Z Z P1 M M M M M M M P2 L L L L L L L P3 U U U U U U U

    Lut chnh nh KD: KD DET

    N31 N21 N11 ZE1 P11 P21 P31

    ET

    N3 U U U U U U U N2 L L M M M L L N1 M M M M M M M ZE Z Z Z Z Z Z Z P1 M M M M M M M P2 L L M M M L L P3 U U U U U U U

    Lut chnh nh KI: KI DET

    N31 N21 N11 ZE1 P11 P21 P31

    ET

    N3 L1 L1 L1 L1 L1 L1 L1 N2 L3 L2 L2 L1 L2 L2 L3 N1 L4 L3 L2 L1 L2 L3 L4 ZE L5 L4 L3 L2 L3 L4 L5 P1 L4 L3 L2 L1 L2 L3 L4 P2 L3 L2 L2 L1 L2 L2 L3 P3 L1 L1 L1 L1 L1 L1 L1

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 269

    Biu din lut chnh nh KP trong khng gian

    3. Chn lut v gii m + Chn lut hp thnh theo quy tc Max-Min + Gii m theo phng php trng tm. 4. Kt qu m phng Vi cc thng s : K=1; T=60; L=720 T y theo Zeigler-Nichols ta tm ra c b ba thng s {KP, KI, KD } th di y s cho ta thy s khc bit ca iu khin m so vi iu khin kinh in.

    Tham s theo Zeigler-Nichols

    Tham s PID m

    t (s)

    T (0C)

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 270

    4.4. H m lai H m lai (Fuzzy Hybrid) l mt h thng iu khin t ng trong thit b iu khin bao gm: phn iu khin kinh in v phn h m

    4.4.1. Cc dng h m lai ph bin: 1. H m lai khng thch nghi

    2. H m lai cascade

    3. Cng tc m iu khin h thng theo kiu chuyn i khu iu khin c tham s i hi thit b iu khin phi cha ng tt c cc cu trc v tham s khc nhau cho tng trng hp. H thng s t chn khu iu khin c tham s ph hp vi i tng.

    Hnh 4.8

    B K I TNG B tin X l m

    Hnh 4.9

    x

    u

    u + y

    BK M

    BK KINH IN I TNG

    Hnh 4.10

    x u

    y

    B iu khin n

    B iu khin 1

    BK M

    i tng

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 271

    4.4.2. V d minh ho Hy xt s khc bit khi s dng b tin x l m iu khin i tng gm khu cht ni tip vi khu )2.01()( ss

    KsG

    += . Chn BK PI vi

    tham s KP = 10, TI = 0.3sec.

    S dng Simulink kt hp vi toolbox FIS Editor ca Matlab m phng h thng trn. p ng h thng khi khng c b m:

    x + y x

    DE

    E sT

    KI

    R1

    +

    i tng

    u -u G(s) B m

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 272

    Th vi cc gi tr u v K khc nhau cho thy c tnh ng ca h s xu i khi vng cht rng hoc h s khuch i ln. hiu chnh c tnh ng ca h thng ta a vo b lc m nh hnh v trn. Xy dng lut iu khin vi 2 u vo v mt u ra nh sau:

    DE x NB NS ZE PS PB

    E

    NB NB NS NS NS NS NS ZE ZE NB NS ZE PS PB PS PS PS PS PS PB PB PS PB

    Tt c 18 lut c khun dng nh sau: Nu E = x1 v DE = x2 Th x = x3 Trong x1, x2, x3 {NB, NS, ZE, PS, PB}

    -1 0 1 E -20 0 20 DE

    NB NS ZE PS PB

    -1 0 1 x

    NB NS ZE PS PB

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 273

    T hai th trn ta thy c b m ci thin rt tt c tnh ng ca h thng. Th vi nhiu u khc nhau ta s thy p ng hu nh khng ph thuc vo u .

    4.5. H m mng nron v ng dng 4.5.1. Mng nron nhn to Mng nron l s ti to bng k thut nhng chc nng ca h thn kinh con ngi. Mng nron gm v s cc nron lin kt vi nhau nh hnh sau

    Hai c tnh c bn ca mng nron l: + Qu trnh tnh ton c tin hnh song song v phn tn trn nhiu

    nron gn nh ng thi. + Tnh ton thc cht l qu trnh hc, ch khng phi theo s nh

    sn t trc.

    M hnh ton ca mng nron nhn to : (Artifical Neural Networks)

    y l m hnh iu khin dng MISO, vi u vo l n tnh hiu X={x1,x2,xn }T, u ra l tn hiu y c xc nh:

    y(t) = =

    n

    kkk txwf

    1))(( ,

    trong l ngng kch hot nron, wk l cc trng s, f l hm kch hot.

    X y B tng

    Hm phi tuyn

    Nhn Axon

    Hnh 4.11 Khp ni

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 274

    4.5.2. Cu trc mng nron Nguyn l cu to ca mt mng nron l bao gm nhiu lp, mi lp bao gm nhiu nron c cng mt chc nng. Sau y l cc dng lin kt mng c bn: a) Mng truyn thng (Feedforward Neural Networks)

    b) Mng c hi tip:

    4.5.3. Mt s mng nron c bn 1. Mng MLP (Multilayer perceptron) C rt nhiu cng trnh nghin cu v mng MLP v cho thy nhiu u im ca mng ny. Mng MLP l c s cho thut ton lan truyn ngc v kh nng xp x lin tc. Thut ton lan truyn ngc: Tp d liu cho c n mu (xn,dn), vi mi n, xn l tn hiu u vo, dn l u ra mong mun. Qu trnh hc l vic thc hin cc tiu ho hm G sau:

    G = =

    N

    n

    nG1

    , vi Gn =

    N

    q nnxdqxyq

    N 12))()((1

    Q l s nt ti lp ra ca mng. Cn trng s lin kt mng c iu chnh theo php lp sau :

    x1

    x2

    y

    Lp vo Lp b che Lp ra

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 275

    =+Gkwkw )()1( , trong >0 l hng s t l hc.

    Mng MLP l mt gii php hu hiu cho vic m hnh ho, c bit vi qu trnh phc tp hoc c ch cha r rng. N khng i hi phi bit trc dng hoc tham s. 2. Mng RBF (Radial basis functions) Biu din ton hc ca RBF

    =

    +=1

    00 )()(

    N

    kkk RxCCxF

    trong C : vct cha trng s RBF R : vct cha cc tm RBF : hm c s hoc hm kch hot ca mng F(x) : hm nhn c t u ra ca mng C0 : h s chch || || : chun Euclide Nh kh nng xp x cc hm phi tuyn bt k vi chnh xc tu , mng nron, c bit l mng RBF l cng c quan trng cho m hnh ho h thng v cho iu khin thch nghi cc h thng phi tuyn.

    4.5.4. Nhn dng m hnh v iu khin s dng mng nron 1. Nhn dng thng s m hnh

    Nhn dng thng s chnh l qu trnh luyn mng. Tn hiu sai s yye ~= l c s cho luyn mng, l thi gian tr.

    2. iu khin s dng mng nron Ta c nhiu cu trc iu khin s dng mng nron nh:

    e(k) u(k)

    y(k)

    )(~ ky Mng nron

    i tng K

    Hnh 4.12

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 276

    + iu khin theo vng h + iu khin theo vng kn + iu khin vi m hnh tham chiu + iu khin theo thi gian vt qu (over time) + B iu khin vi quyt nh h tr ca mng nron

    3. ng dng mng RBF nhn dng h ng lc hc phi tuyn Xt h ng hc phi tuyn ca TK uxgxfx )()( += (4.5) Gi s TK l n nh vng h, vct trng thi x l quan st c. Cn tm m hnh xp x (4.5). Chn ARn x m l ma trn n nh, ta vit li (4.5) dng :

    uxgAxxfAxx )())(( ++= Theo tnh cht xp x ca mng RBF cho hm phi tuyn: Nu s lng cc nt trong lp n l ln th f(x) - Ax v g(x) c th xp x bng cc mng RBF sau: f(x)- Ax = W*S(x) v g(x) = V*S(x) trong W* Rn x N v V* Rn x N l cc ma trn trng s ca cc t hp tuyn tnh trn. N xc nh s lng nt trong mt lp RBF ca mng. S(x) = [ S1, S2, , SN ]T, vct cc hm c s sau:

    ( ) 2122 += kkk CxS , vi k = 1, 2, 3,N Tm Ck Rn v rng k Rn c bit trc. Ta vit li (4.5) nh sau: uxSVxSWAxx )(*)(* ++= Vy m hnh ca i tng c th c m t bng phng trnh:

    e r u

    yd

    y

    e

    M hnh tham chiu

    TK BK bng mng nron

    Hnh 4.13: iu khin vi m hnh tham chiu v sai s lan truyn qua TK

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 277

    uxVSxWSxAx )()(~~ ++= trong W Rn x N, V Rn x N l cc ma trn c lng ca W*, V*, x~ Rn l c lng trng thi ca x. Gi xe = xx

    ~

    , We = W*-W, Ve = V*-V Phng trnh sai s c lng s l : uxSVxSAxx eeee )()(W ++= (4.6) Thut ton nhn dng s dng hm Lyapunov:

    )(21)(

    21

    21),,( eTeeTeeTeeee VVTrWWTrPxxVWxL ++= (4.7)

    vi P l ma trn i xng xc nh dng. C th xc nh ma trn Q i xng xc nh dng tho phng trnh Lyapunov sau: PA+ATP = - Q. Thay (4.6) vo (4.7) v ly o hm ta c:

    )(21)(

    21)()()(

    21

    e

    Tee

    Tee

    Te

    Te

    Te

    Te

    TTe VVTrWWTruPxVxSPxWxSxPAPAxL +++++=

    Chn : eT

    e

    Te

    Te PxWxSWWTr )()( = (4.8)

    uPxVxSVVTr eT

    e

    Te

    Te )()( = (4.9)

    th : eTeeee QxxVWxL 2

    1),,( = (4.10)

    Do cc ma trn W* v V* l ma trn hng nn t (4.8), (4.9) ta suy ra thut nhn dng m hnh nh sau:

    =

    =

    n

    kekikjij xPSW

    1

    =

    =

    n

    kekikjij uxPSV

    1

    vi i = 1,2,,N v j = 1,2,,N, Pij l phn t ca ma trn Lyapunov P. T (4.7) ta thy rng L(xe,We,Ve) 0 T (4.10) nhn c 0),,( eee VWxL V vy xe(t) 0, We 0, Ve 0, hoc xx , W W*, V V* khi t . tnh ton n gin c th chn : A = aI, Q = qI, P = pI, vi a > 0, q > 0 v I l ma trn n v Khi thut ton nhn dng m hnh n gin nh sau:

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 278

    eijij xpS=W uxpSV eijij =

    T phng trnh Lyapunov rt ra : a

    qp2

    = >0.

    hi t n trng s thc, h ng lc phi c giu thng tin u vo. V th a s u vo c chn ngu nhin.

    4.5.5. Kt hp mng nron v h m Qua phn tch trn ta c th thy c nhng u nhc im ca mng nron v iu khin m nh sau: Tnh cht Mng Nron B iu khin m

    Th hin tri thc Thng qua trng s c th hin n trong mng

    c th hin ngay ti lut hp thnh

    Ngun ca tri thc T cc mu hc T kinh nghim chuyn gia

    X l thng tin khng chc chn

    nh lng nh lng v nh tnh

    Lu gi tri thc Trong nron v trng s ca tng ng ghp ni nron

    Trong lut hp thnh v hm thuc

    Kh nng cp nht v nng cao kin thc

    Thng qua qu trnh hc Khng c

    Tnh nhy cm vi nhng thay i ca m hnh

    Thp Cao

    T ngi ta i n vic kt hp mng nron v iu khin m hnh thnh b iu khin m - nron c u im vt tri.

    Vo Ra

    Mng nron X l tn hiu nron vo c lng trng thi D bo trng thi Nhn dng h thng

    B iu khin m

    iu khin Ra quyt nh

    Kin trc kiu mu ca mt h m-nron

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 279

    4.5.6. Thut ton di truyn (GA)

    Gii thiu Thut ton di truyn l thut ton ti u ngu nhin da trn c ch chn lc t nhin v tin ha di truyn. Nguyn l c bn ca thut ton di truyn c Holland gii thiu vo nm 1962. C s ton hc c pht trin t cui nhng nm 1960 v c gii thiu trong quyn sch u tin ca Holland, Adaptive in Natural and Artificial Systems. Thut ton di truyn c ng dng u tin trong hai lnh vc chnh: ti u ha v hc tp ca my. Trong lnh vc ti u ha thut ton di truyn c pht trin nhanh chng v ng dng trong nhiu lnh vc khc nhau nh ti u hm, x l nh, bi ton hnh trnh ngi bn hng, nhn dng h thng v iu khin.

    Thut ton di truyn cng nh cc thut ton tin ha ni chung, hnh thnh da trn quan nim cho rng, qu trnh tin ha t nhin l qu trnh hon ho nht, hp l nht v t n mang tnh ti u. Quan nim ny c th xem nh mt tin ng, khng chng minh c, nhng ph hp vi thc t khch quan. Qu trnh tin ha th hin tnh ti u ch, th h sau bao gi cng tt hn (pht trin hn, hon thin hn) th h trc bi tnh k tha v u tranh sinh tn.

    Cc php ton ca thut ton di truyn

    1. Ti sinh (Reproduction) Ti sinh l qu trnh chn qun th mi tha phn b xc sut da trn thch nghi. thch nghi l mt hm gn mt gi tr thc cho c th trong qun th. Cc c th c thch nghi ln s c nhiu bn sao trong th h mi. Hm thch nghi c th khng tuyn tnh,khng o hm, khng lin tc bi v thut ton di truyn ch cn lin kt hm thch nghi vi cc chui s.

    Qu trnh ny c thc hin da trn bnh xe quay roulette (bnh xe s x) vi cc rnh c nh kch thc theo thch nghi. K thut ny c gi l la chn cha m theo bnh xe roulette. Bnh xe roulette c xy dng nh sau (gi nh rng, cc thch nghi u dng, trong trng hp ngc li th ta c th dng mt vi php bin i tng ng nh li t l sao cho cc thch nghi u dng).

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 280

    - Tnh thch nghi fi, i=1 n ca mi nhim sc th trong qun th hin hnh,vi n l kch thc ca qun th (s nhim sc th trong qun th).

    - Tm tng gi tr thch nghi ton qun th: =

    =

    n

    iifF

    1

    - Tnh xc sut chn pi cho mi nhim sc th: Ff

    p ii =

    - Tnh v tr xc sut qi ca mi nhim sc th: =

    =

    i

    jji pq

    1

    Tin trnh chn lc c thc hin bng cch quay bnh xe roulette n ln, mi ln chn mt nhim sc th t qun th hin hnh vo qun th mi theo cch sau:

    - Pht sinh ngu nhin mt s r (quay bnh xe roulette) trong khong [01]

    - Nu r < q1 th chn nhim sc th u tin; ngc li th chn nhim sc th th i sao cho qi-1 < r qi

    V d 4.5.6: Xem xt dn s c 6 nhim sc th vi gi tr tng thch nghi ton qun th l 50 (bng 1), bnh xe roulette trong hnh 4.14. By gi ta quay bnh xe roulette 6 ln, mi ln chn mt nhim sc th cho qun th mi. Gi tr ngu nhin ca 6 s trong khong [01] v cc nhim sc th tng ng c chn c cho trong bng 2.

    Nhim sc th

    Chui m ha

    Tr thch nghi f(i)

    Xc sut chn pI

    V tr xc sut qi

    1 01110 8 0.16 0.16 2 11000 15 0.3 0.46 3 00100 2 0.04 0.5 4 10010 5 0.1 0.6 5 01100 12 0.24 0.84 6 00011 8 0.16 1

    Bng 1: Cc nhim sc th v cc gi tr thch nghi

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 281

    Hnh 4.14: Bnh xe roulette

    S ngu nhin 0.55 0.1 0.95 0.4 0.8 0.7 Nhim sc th 4 1 6 2 5 5

    Bng 2: Qun th mi Qua v d trn ta thy rng, c th s c mt s nhim sc th c chn nhiu ln, cc nhim sc th c thch nghi cao hn s c nhiu bn sao hn, cc nhim sc th c thch nghi km nht thi dn dn cht i.

    Sau khi la chn c qun th mi, bc tip theo trong thut ton di truyn l thc hin cc php ton lai ghp v t bin.

    2. Lai ghp (Crossover) Php lai l qu trnh hnh thnh nhim sc th mi trn c s cc nhim sc th cha - m, bng cch ghp mt hay nhiu on gen ca hai (hay nhiu) nhim sc th cha - m vi nhau. Php lai xy ra vi xc sut pc, c thc hin nh sau:

    - i vi mi nhim sc th trong qun th mi, pht sinh ngu nhin mt s r trong khong [01], nu r < pc th nhim sc th c chn lai ghp.

    1

    2

    6

    5

    4 3

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 282

    - Ghp i cc nhim sc th chn c mt cch ngu nhin, i vi mi cp nhim sc th c ghp i, ta pht sinh ngu nhin mt s nguyn pos trong khong [0m-1] (m l tng chiu di ca mt nhim sc th - tng s gen). S pos cho bit v tr ca im lai. iu ny c minh ha nh sau:

    b1b2bposbpos+1bm c1c2cposcpos+1cm

    - Chuyn i cc gen nm sau v tr lai.

    b1b2bposcpos+1cm c1c2cposbpos+1bm

    Nh vy php lai ny to ra hai chui mi, mi chui u c tha hng nhng c tnh ly t cha v m ca chng. Mc d php lai ghp s dng la chn ngu nhin, nhng n khng c xem nh l mt li i ngu nhin qua khng gian tm kim. S kt hp gia ti sinh v lai ghp lm cho thut ton di truyn hng vic tm kim n nhng vng tt hn.

    3. t bin (Mutation) t bin l hin tng c th con mang mt (s) tnh trng khng c trong m di truyn ca cha m. Php t bin xy ra vi xc sut pm, nh hn rt nhiu so vi xc sut lai pc. Mi gen trong tt c cc nhim sc th c c hi b t bin nh nhau, ngha l i vi mi nhim sc th trong qun th hin hnh (sau khi lai) v i vi mi gen trong nhim sc th, qu trnh t bin c thc hin nh sau:

    - Pht sinh ngu nhin mt s r trong khong [01] - Nu r < pm, th t bin gen .

    t bin lm tng kh nng tm c li gii gn ti u ca thut ton di truyn. t bin khng c s dng thng xuyn v n l php ton tm

    V tr lai

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 283

    kim ngu nhin, vi t l t bin cao, thut ton di truyn s cn xu hn phng php tm kim ngu nhin.

    Sau qu trnh ti sinh, lai v t bin, qun th mi tip tc c tnh ton cc gi tr thch nghi, s tnh ton ny c dng xy dng phn b xc sut (cho tin trnh ti sinh tip theo), ngha l, xy dng li bnh xe roulette vi cc rnh c nh kch thc theo cc gi tr thch nghi hin hnh. Phn cn li ca thut ton di truyn ch l s lp li chu trnh ca nhng bc trn.

    Cu trc ca thut ton di truyn tng qut

    Thut ton di truyn bao gm cc bc sau:

    - Bc 1: Khi to qun th cc nhim sc th.

    - Bc 2: Xc nh gi tr thch nghi ca tng nhim sc th.

    - Bc 3: Sao chp li cc nhim sc th da vo gi tr thch nghi ca chng v to ra nhng nhim sc th mi bng cc php ton di truyn.

    - Bc 4: Loi b nhng thnh vin khng thch nghi trong qun th.

    - Bc 5: Chn nhng nhim sc th mi vo qun th hnh thnh mt qun th mi.

    - Bc 6: Nu mc tiu tm kim t c th dng li, nu khng tr li bc 3.

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 284

    4.6. ng dng iu khin m trong thit k h thng

    4.6.1 iu khin m khng thch nghi (Nonadaptive Fuzzy Control) 1. B iu khin m tuyn tnh n nh SISO Phng trnh bin trng thi ca h SISO

    )]([)()()(

    )()()(

    tyftutcxty

    tbutAxtx

    =

    =

    +=

    Thay phng trnh cui vo hai phng trnh trn ta c h m vng kn nh sau:

    Thit k BK m n nh SISO Bc 1: Gi s y(t) c min gi tr l khong U=[ ], chia U ra 2N+1 khong Ak nh hnh v bn di:

    x1 x2 xN+1 x2N+1 y

    A1 A2 AN AN+1 AN+2 A2N A2N+1

    Hnh 4.16: Hm thuc ca BK

    i tng K

    x u y

    A

    b c

    BK m

    f(y)

    Hnh 4.15: Cu trc h SISO

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 285

    Bc 2: Thnh lp 2N+1 lut m IF THEN c khun dng IF y = Ak THEN u = Bk trong k = 1,2,.,2N+1 v trng tm y ca khong m Bk l:

    ++=+==

    =

    12,...,2010

    ,...,10

    NNkNk

    Nky (4.11)

    Bc 3: Chn lut hp thnh tch, gii m theo phng php trung bnh trng s, ta c lut iu khin nh sau:

    +

    =

    +

    =

    == 12

    1

    12

    1

    )()()( N

    k A

    N

    k A

    y

    yyyfu

    k

    k

    vi y tho (4.11) v )(ykA

    c nu trong Hnh 4.16. 2. B K m tuyn tnh n nh MIMO Phng trnh bin trng thi ca h MIMO:

    )()()()()(

    tCxtytButAxtx

    =

    += (4.12)

    Gi s h c m u vo v m u ra th u(t) = (u1(t),,um(t))T c dng : uk(t) = - fk[y(t)] (4.13) vi k=1,2,,m v fk[y(t)] l h m m u vo 1 u ra. M hnh h thng c cu trc nh Hnh 4.15, nhng thay cho cc s b,c bi cc ma trn B,C, hm v hng f bi vct f = (f1,f2,,fm)T. Thit k BK m n nh MIMO Bc 1: Gi s u ra yk(t) c min gi tr l Uk = [k k], vi k=1,,m. Chia Uk ta 2N+1 khong ilkA v thit lp hm thuc nh Hnh F.2

    Bc 2: Thnh Lp m nhm lut m IF THEN, nhm th k cha

    =

    +m

    i kN

    1)12( lut dng:

    IF y1= 11lA And . And ym= mlmA , THEN u= m

    llkB

    ...1

    Trong li=1,2,,2Nk+1; k=1,2,,m v trng s mllky...1 ca tp m mllkB

    ...1

    c chn nh sau:

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 286

    ++=+==

    =

    12,...,2010

    ,...,2,10...1

    kkk

    kk

    kkll

    k

    NNlNl

    Nly m (4.14)

    Bc 3: Chn lut hp thnh tch, gii m theo phng php trung bnh trng s, ta c lut iu khin:

    +

    = = =

    +

    = =

    +

    =

    == 12

    1 1 1

    12

    1 1...

    12

    1

    1

    1

    11

    1

    ))((...))((...

    )( Nl

    m

    l

    m

    i iA

    iN

    l

    m

    i All

    kN

    lkk

    mil

    i

    m

    mil

    i

    m

    y

    yyyfu

    (4.15)

    vi k=1,2,,m.

    3. B iu khin m ti u Phng trnh trng thi

    0)0()()()(

    xx

    tButAxtx=

    += (4.16)

    vi x Rn v u Rm, v ch tiu cht lng dng ton phng:

    [ ]dttRututQxtxTMxTxJ T TTT ++=0

    )()()()()()( (4.17)

    vi M Rn n, Q Rn n, R Rm m l cc ma trn xc nh dng. Ta xc nh u(t) dng nh (4.15), vi u(t) = (u1,u2,,um)T

    +

    =

    +

    = =

    +

    = =

    +

    =

    == 12

    1

    12

    1 1

    12

    1 1...

    12

    1

    1

    1

    11

    1

    ))((...))((...

    )( Nl

    N

    l

    n

    i iA

    iN

    l

    n

    i All

    kN

    lkk

    n

    nil

    i

    n

    nil

    i

    m

    x

    xyxfu

    (4.18)

    Chng ta cn xc nh thng s nllky...1 cc tiu J.

    Ta nh ngha hm m c s b(x) = (b1(x), , bN(x))T vi:

    +

    =

    +

    = =

    =

    = 12

    1

    12

    1 1

    1

    1

    1))((...

    )()( N

    l

    N

    l

    n

    i iA

    n

    i iAl

    n

    nil

    i

    ili

    x

    xxb

    (4.19)

    vi li = 1,2,,2Ni+1; l = 1,2,,N v =

    +=n

    i iNN

    1)12( . Ta nh ngha

    ma trn thng s Rm N nh sau :

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 287

    [ ]TTmTT = ,...,, 21 (4.20) vi NTk R

    1 cha N thng s nllky...1

    , c bc ging nh bl(x). Ta vit li tn hiu iu khin m dng u = (u1,u2,..,um)T = (-f1(x),,-fn(x))T nh sau: u = b(x) (4.21) Gi ta gi s = (t). Thay (4.21) vo (4.16) v (4.17) ta c : [ ])()()()( txbtBtAxtx += (4.22) v hm ch tiu cht lng l :

    [ ]dttxbtRttxbtQxtxTMxTxJ T TTTT ++=0

    ))(()()())(()()()()( (4.23)

    V vy vn cn gii quyt by gi l xc nh (t) ti u c tiu ho J. Xt hm Hamilton:

    )]([)()(),,( xbBAxpxbRxbQxxpxH TTTT +++= (4.24)

    Ta c: 0)()()(2 =+=

    xpbBxbxbRH TTT

    Suy ra : 11 )]()()[(21

    = xbxbxpbBR TTT (4.25)

    Thay (4.25) vo (4.24) ta c: pBBRpxxAxpQxxpxH TTTT 12 )]()([),( ++= (4.26)

    trong : )()]()()[(21)( 1 xbxbxbxbx TT = (4.27)

    p dng nguyn l cc tiu Pontryagin ta c:

    pBBRxxAxp

    Hx T12 )]()([2

    +=

    = (4.28)

    pBBRpx

    xxpAQx

    x

    Hp TTT 1)(]1)(2[2

    =

    =

    (4.29)

    Gii hai phng trnh vi phn (4.27) v (4.28) ta s c x*(t) v p*(t), t ta xc nh c:

    11 ))](())(())[(()(21)( = txbtxbtxbtpBRt TTT (4.30)

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 288

    V b m ti u s l: )()( xbtu = (4.31) Cc bc thit k BK m ti u: Bc 1: Xc nh hm thuc )( iA xili , vi li = 1,2,,2Ni+1 v I = 1,,n. Chn dng hm thuc l Gaussian. Bc 2: Tnh hm m c s bl(x) theo (4.19) v tnh (x) theo (4.27), xc nh tr o hm :

    x

    x

    )(

    .

    Bc 3: Gii (4.28) v (4.29) c x*(t) v p*(t), tnh *(t) theo (4.30) vi t[0 T]. Bc 4: Xc nh BK m ti u t (4.31) V d ng dng: Hy thit k v m phng h thng Qu bng v n by nh hnh v sau:

    Thit k BK m iu khin qu bng di chuyn t im gc O n mc tiu (v tr t) cch O khong r. Chn bin trng thi nh sau:

    TT xxxxrrx ),,,(),,,( 4321== v y = r = x1 Phng trnh bin trng thi c chn l:

    ux

    xxx

    x

    x

    x

    x

    x

    +

    =

    1000

    0

    )sin(4

    3241

    2

    4

    3

    2

    1

    Chn M=0, Q=I, R=I, Ni=2 vi i=1,2,3,4. Chn hm thuc dng: ])(2exp[)( 2iil

    ip

    liiiA

    xxx =

    O

    r u

    Hnh 4.17

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 289

    Trong i=1, 2, 3, 4; li=1, 2, 3, 4, 5 v )1( += iiili lbax i vi a1 = a2= - 2, a3=a4=-1, b1=b2=1, b3=b4=0.5. Chn = 0.7143, = 9.81. Kt qu m phng vi 3 mc tiu khc nhau:

    4. iu khin m c h thng gim st

    Thit k b gim st Xt h thng phi tuyn c cho bi phng trnh vi phn: uxxxgxxxfx nnn ),...,,(),...,,( )1()1()( += (4.32) trong Tnxxxx ),...,,( )1( = l vct trng thi ra, u R l tn hiu iu khin, f v g l cc hm cha bit, gi thit g > 0.Gi s ta c BK m: u = ufuzz(x)

    mc tiu

    iu khin

    i tng

    B K m

    B K gim st

    Hnh 4.18

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 290

    Gi s |x(t)| Mx, x vi Mx = const. Khi thm b gim st th tn hiu iu khin h thng s l: u = ufuzz(x) + I*us(x) (4.33) trong I* = 1 nu |x(t)| Mx, I* = 0 nu |x(t)| < Mx. Ta cn thit k b gim st us(t). Thay (4.33) vo (4.32) ta c: x

    (n) = f(x) + g(x)ufuzz(x) + g(x)I*us(x) (4.34)

    Gi s ta lun xc nh c hai hm fU(x) v gL(x) sao cho |f(x)| fU(x) v 0 < gL(x) g(x).

    t : [ ]xkxfxg

    u T= )()(1

    (4.35)

    Trong k = (kn,kn-1,..,k1)T R. Ta vit li (4.34) nh sau:

    [ ]sfuzzTn uIuugxkx ++=)( (4.36)

    t

    =

    121 .........

    10...00000.....................

    00...010000...0010

    kkkk

    A

    nn

    =

    g

    b0...

    0

    Vit (4.36) dng vct : ][ sfuzz uIuubAxx ++= (4.37)

    Xt hm Lyapunov : PxxV T21

    = (4.38)

    Trong P l ma trn i xng xc nh dng tho phng trnh Lyapunov : QPAPAT =+ (4.39) T (4.37), (4.39) v xt trng hp |x| Mx , ta c:

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 291

    s

    Tfuzz

    Tsfuzz

    TT PbuxuuPbxuuuPbxQxxV ++++= )(][21

    (4.40)

    Ta cn tm us 0V , kt hp phng trnh trn vi (4.6.25) ta c:

    ++= fuzz

    TU

    L

    Ts uxkfgPbxsignu )(

    1)( (4.41)

    Thay (4.41) vo (4.40) ta s c 0V . V d (4.6.1.4) Thit k h thng c b gim st gi cn bng cho con lc ngc. M hnh:

    Phng trnh trng thi: 21 xx = (4.42)

    u

    mm

    xml

    mm

    x

    mm

    xml

    mm

    xxmlxxg

    x

    c

    c

    c

    c

    )cos34(

    cos

    )cos34(

    sincossin

    12

    1

    12

    1122

    1

    2

    +

    ++

    +

    +

    = (4.43)

    Thit k b gim st u tin ta tm fU v gL, ta c

    22

    22

    12

    1122

    1

    21 0366.078.15

    1.105.0

    32

    1.125.08.9

    )cos34(

    sincossin

    ),( xx

    mm

    xml

    mm

    xxmlxxg

    xxf

    c

    c +=

    +

    +

    +

    =

    Hnh 4.19

    2x=

    mgsin

    =x1

    l

    mc u

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 292

    chn 2221 0366.078.15),( xxxf U += con lc n nh th gc x1 = 200. Suy ra Mx = 200.

    1.1)20cos

    1.105.0

    32(1.1

    20cos),(02

    0

    21 =

    +xxg

    chn gL(x1,x2) = 1.1 Chn cc thng s thit k nh sau:

    a = pi/18, k1 = 2, k2 = 1 , Q =

    100010

    Gii phng trnh Lyapunov (4.39) ta c : P =

    155515

    Thit k BK m c ufuzz(x). T (4.41) ta s c BK c gim st h con lc ngc. Dng simulink ca matlab chy m phng ta s thy c tnh u vit khi c v khng s dng b gim st.

    5. iu khin m trt

    1. Nguyn l iu khin trt Xt h thng phi tuyn uXgXfx n )()()( += (4.44) y(t) = x(t) trong u l tn hiu iu khin, x l tn hiu ra, TnxxxX ),...,,( )1( = l vct trng thi. Trong (G.1) f(X) l hm cha bit v b chn bi mt hm bit:

    )()()( XfXfXf += (4.45) v )()( XFXf (4.46) 0 < g0 < g(X)

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 293

    lm c iu ny ta a ra hm trt sau:

    xadtdx

    adt

    xda

    dtxdS

    n

    n

    nn

    n

    012

    2

    21

    1

    ... ++++=

    (4.48)

    trong n l bc ca i tng. Cc h s a0, a1, , an-2 phi c chn sao cho a thc c trng ca phng trnh vi phn S=0 l a thc Hurwitz. Phng trnh S=0 m t mt mt trong khng gian trng thi n chiu gi l mt trt ( Sliding surface). Ta cn xc nh lut iu khin u sao cho S 0 c x 0. i vi iu khin bm mc tiu, ta cn xc nh lut iu khin u = u(X) sao cho trng thi ca h thng vng kn s bm theo trng thi mong mun

    ( )Tndddd xxxX )1(,...,, = Gi e l sai lch gia tn hiu ra v tn hiu t:

    ( )Tnd eeeXXe )1(,...,, == Mc tiu iu khin l trit tiu e khi t . nh ngha hm trt :

    eadtde

    adt

    eda

    dted

    eSn

    n

    nn

    n

    012

    2

    21

    1

    ...)( ++++=

    (4.49)

    trong n l bc ca i tng iu khin, cc h s a0, a1, an-2 c chn sao cho a thc c trng ca S(e)=0 l a thc Hurwitz. S dng phng php Lyapunov, chn hm V xc nh dng nh sau:

    2

    21 SV = (4.50)

    SSV = (4.51) V xc nh m ta chn lut iu khin u sao cho: Khi S>0 th S

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 294

    Vi lut iu khin nh vy, h thng s n nh theo tiu chun Lyapunov, lc ny mi qu o trng thi ca h thng bn ngoi mt trt s c a v mt trt v duy tr mt cch bn vng.

    2. H thng iu khin trt m Xt h thng (4.44), ta cn xc nh lut iu khin u a ng ra ca h thng bm theo theo gi tr mong mun cho trc y(t) yd(t) hay ni cch khc l ( ) 0)()()( = idii yye , i = 0,1,,n-1 Da vo t tnh ca b iu khin trt ta cn thc hin hai bc sau: Bc 1: Chn mt trt S Bc 2: Thit k lut iu khin cho h thng ri vo mt trt S = 0 v duy tr ch ny mi mi.

    Gi ( ) ( )TnTn tetetetetetete )(),...,(),()(),...,(),()( )1(21 == Chn hm trt:

    ebdtdeb

    dtedb

    dted

    eSn

    n

    nn

    n

    012

    2

    21

    1

    ...)( ++++=

    (4.53)

    Trong b0, b1,,bn-2 c chn sao cho nghim ca a thc c trng 0... 01

    22

    1=++++

    bpbpbp nnn

    u nm bn tri mt phng phc.

    Mt trt S c cho b phng trnh S(e) = 0, lut iu khin u c chn sao cho 0)(

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 295

    3.Thit k b iu khin m trt bc hai Xt h thng phi tuyn bc hai sau: uXgXfx )()( += (4.54) y = x (4.55) trong ( )Txx,X = l vct trng thi, u l ng vo iu khin y(t) l ng ra ca h thng. Mc tiu ca iu khin l xc nh lut iu khin u ng ra ca h thng bm theo qu o mong mun yd(t) vi sai s nh nht. Lut iu khin u gm 2 thnh phn: u = ueq + us (4.56) Thnh phn ueq c thit k nh sau:

    [ ]etytXfg

    tu deq += )(),(

    1)( , (>0) (4.57)

    Thnh phn us c chn l:

    [ ])()1()),((

    1)( tutXFg

    tu eqs ++ (4.58)

    Trong ),( tXf l gi tr c lng ca f(X,t) F(X,t) l cn trn ca sai s c lng 0 < g0 < g(X) < g1 10 ggg =

    0

    1

    gg

    =

    Lut iu khin m c thit k nh sau:

    >

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 296

    H qui tc m c khun dng nh sau: R1 : Nu S0 Th )()(2 tutu += (4.61)

    Chn lut hp thnh tch, gii m theo phng php trng tm, lut iu khin u c xc nh nh sau:

    =

    =

    =r

    ii

    r

    i

    ii

    S

    tuStu

    1

    1

    )(

    )()()(

    (4.62)

    Vi r : s lut m

    =

    =

    n

    jAi SS ij

    1)()(

    )(SijA

    l hm thuc c dng Gaussian nh sau:

    4. Thit k BK m trt cho h thng nng vt trong t trng

    M hnh: Hnh 4.22 minh ho mt h thng nng vt bng t trng, t trng c to ra t cun dy qun quanh li thp, cun dy nhn p iu khin u.

    Hnh 4.21 : Dng hm thuc m ha S

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 297

    Phng trnh ton m t h thng

    =

    +=

    =

    2

    ))((

    hiCmg

    dtdv

    m

    dtihLdRiu

    vdtdh

    (4.63)

    Trong : h : v tr hn bi (m) v : vn tc hn bi (m/s) i : dng in qua cun dy (A) u : in p cung cp cho cun dy (V) R, L : in tr v in cm cun dy (, H) C : hng s lc t (Nm2/A2) m : khi lng hn bi (Kg) g : gia tc trng trng. (m/s2) in cm ca cun dy l mt hm phi tuyn ph thuc vo v tr ca hn bi

    hCLhL 2)( 1 += (4.64)

    L1 l in cm ca cun dy khi hn bi rt xa. Chn bin trng thi nh sau:

    Hnh 4.22 : H thng nng vt trong t trng

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 298

    x1 = h, x2 = v, x3 = i (4.65) Vct trng thi ca h thng X = (x1, x2, x3)T T (4.63), (4.64) v (4.65) ta c phng trnh trng thi:

    +

    +=

    =

    =

    uLx

    xx

    LC

    xLR

    x

    x

    x

    m

    Cgx

    xx

    1221

    3233

    2

    1

    32

    21

    (4.66)

    im cn bng ca h thng l nghim ca h ( )0,0,0 321 === xxx Gii ra c Xb = [x1b, 0, x3b ]T , vi C

    gmxx bb 13 =

    Gi Xd = [ x1d, x2d, x3d ]T l vct trng thi mong mun. Mc tiu ca h thng l a X tin v Xd vi sai s nh nht.

    Thit k BK trt Thc hin php i trc nh sau:

    =

    =

    =

    2

    1

    33

    22

    111

    x

    x

    m

    Cgz

    xz

    xxz d (4.67)

    Lc ny ta cn xc nh lut iu khin u sao cho Z = (z1, z2, z3)T tin v (0,0,0)T khi t , khi y X Xd. Kt hp (4.66), (4.67) v mt s php bin i ta c:

    ( )

    +

    +

    +

    +=

    =

    =

    uzgm

    CxzLL

    RxzL

    Cxz

    zzgz

    zz

    zz

    ddd

    )()(2

    )(212 3

    111111

    233

    32

    21

    (4.68)

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 299

    t

    +

    +

    +=

    +=

    LR

    xzLC

    xz

    zzgzf

    uzgm

    CxzL

    zg

    dd

    d

    )(21)(2)(

    )()(2)(

    1111

    23

    311

    (4.69)

    T (4.68) v (4.69) ta c m hnh ng hc ca h thng trong h to mi nh sau:

    +=

    =

    =

    uzgzfzzz

    zz

    )()(332

    21

    (4.70)

    Ng ra ca h thng trong h ta mi l: dxxze 111 == (4.71)

    Mi quan h ng vo v ng ra: uzgzfe )()()3( += (4.72) Hai hm f(z), g(z) tng ng trong h to ban u l f1(x), g1(x):

    =

    +

    =

    21

    31

    2

    1

    3

    131

    232

    1

    2)(

    212)(

    LmxCx

    xg

    x

    x

    LR

    LxC

    x

    xx

    m

    Cxf

    (4.73)

    Ta vit li (4.72) trong h to ban u: uxgxfe )()( 11)3( += (4.74) Chn mt trt nh sau: eaeaeS 01 ++= (4.75) Vi a1, a0 c chn sao cho a thc t trng ca phng trnh S = 0 l Hurwitz. T (4.75) v (4.70) ta c: 10213 zazazS ++= (4.76) Ly o hm ca S theo thi gian ta c: 203110213 )()( zazauzgzfzazazS +++=++= (4.77) Chn lut iu khin u nh sau:

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 300

    [ ])()()(1

    102132031 zazazWsignzazazfzg

    u ++= (4.78) Thay (4.78) vo (4.77) ta c: )()( 10213 SWsignzazazWsignS =++= (4.79) Nu chn W l hng s dng th ta s c 0

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 301

    Thit k BK trt m cho h thng nng vt trong t trng Trong phn thit k BK trt ta bit lut iu khin u nh sau:

    = )(1 20

    2

    1

    311

    1

    SWsignxax

    x

    m

    Cgafg

    u

    vi S c xc nh t (4.80), f1 v g1 c xc nh t (4.73). Do trong lut iu khin c hm sign nn gy ra hin tng dao ng, khc phc nhc im ny ta thm khu x l m trong b iu khin thay th cho hm sign. Chn lut iu khin u = ueq + us , vi:

    = 20

    2

    1

    311

    1

    1xa

    x

    x

    m

    Cgafg

    ueq (4.82)

    Hnh 4.24: V tr v p iu khin khi tn hiu t l hng

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 302

    Cc bc xy dng b m: Bc 1: M ho mt trt S

    Bc 2: Xy dng h qui tc m: R1: If S is zero Then u1 = ueq R2: If S is pos Then u2 = ueq + C0 R3: If S is lpos Then u3 = ueq + C1 R4: If S is neg Then u4 = ueq C0 R5: If S is lneg Then u5 = ueq C1 C0, C1 l cc hng s dng C0 > C1 Bc 3: Gii m Bng phng php gii m trng tm, lut iu khin u c xc nh:

    =

    =

    = 5

    1

    5

    1

    ii

    i

    iiu

    u

    (4.83)

    Trong i l ng ca qui tc th i :

    )()()()()(

    ln5

    4

    3

    2

    1

    SSSSS

    eg

    neg

    lpos

    pos

    zero

    =

    =

    =

    =

    =

    (4.84)

    Hnh 4.25:Hm thuc vi 5 tp m

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 303

    Kt qu m phng

    S dng 3 tp m, chn C0 = 350.

    Hnh 4.27 V tr v p K khi tn hiu t l hng s

    Hnh 4.26: V tr v p K khi tn hiu t l xung vung

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 304

    S dng 5 tp m, chn C0 =100 v C1 = 350.

    Hnh 4.28 V tr v p K khi tn hiu t l xung vung

    Hnh 4.29: V tr v p K khi tn hiu t l hng s

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 305

    S dng 7 tp m, chn C0 = 100, C1 = 200 v C2 = 350.

    Kt lun - Vic thm BK m trit tiu hin tng dao ng. - p ng h thng tt hn. - Chn 5 tp m l thch hp nht khi xy dng BK m.

    Hnh 4.30: V tr v p K khi tn hiu t l xung vung

    Hnh 4.31: V tr v p K khi tn hiu t l hng s

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 306

    4.6.2. iu khin m thch nghi (Adaptive Fuzzy Control) M hnh c bn ca BK m thch nghi:

    Phn loi cc BK m thch nghi: +BK m thch nghi gin tip +BK m thch nghi trc tip +BK m thch nghi hn hp 1. Thit k BK m thch nghi gin tip

    ym

    f, g

    i tng x

    (n) =f(x)+g(x)u, y=x

    BK m )|(/])|([ )( gTnmfI xgekyxfu ++=

    Lut thch nghi

    IT

    g

    Tf

    uPbe

    Pbe

    2

    1

    =

    =

    iu kin ban u f(0), g(0)

    Hnh 4.33: H thng K m thch nghi gin tip

    e

    r y

    ym

    u

    M hnh tham chiu

    i tng

    B iu khin m

    Lut thch nghi ),( eh = Hnh 4.32

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 307

    Phng trnh trng thi uxxxgxxxfx nnn ),...,,(,...,,( )1()1()( += (4.85)

    y = x (4.86) trong u R l u vo, y R l u ra, x = (x1,x2,,xn)T l vct trng thi; f(x) v g(x) l hai hm m t cha bit c din t qua lut m: Nu x1 = rF1 v v xn =

    r

    nF Th f(x) = Cr (4.87) Nu x1 = rG1 v v xn =

    r

    nG Th f(x) = Ds (4.88) Thit k BK m Nu f(x) v g(x) c bit trc th vic thit k kh n gin nh ni cc phn trc, ta s c lut iu khin nh sau:

    [ ]ekyxfxg

    u Tnm ++= )()()(

    1 (4.89)

    vi Tnmm eeexyyye ),...,,( )1( === v Tnn kkkk ),...,,( 11= Thay (4.89) vo (4.85) ta c : 0...)1(1

    )(=+++ ekeke n

    nn

    Chn k sao cho e(t) 0 khi t , khi y y ym. Khi f(x) v g(x) cha bit r th ta thay bi h m )( xf v )( xg . nng cao chnh xc th ta phi mt s thng s ca )( xf v )( xg t do. Gi s ta chn hai thng s fMf R v g

    Mg R l t do, ta k hiu nh

    sau : )|()( fxfxf = v )|()( gxgxg = , thay vo (4.89) ta c:

    [ ]ekyxfxg

    uu Tnmfg

    I ++==)()|()|(

    1

    (4.90)

    xy dng BK (4.90) ta phi xc nh )|( fxf v )|( gxg , iu ny c thc hin qua 2 bc sau: Bc 1: Vi mi bin xi (i=1,2,,n), nh ngha pi tp m iliA (li=1,,pi) v qi tp m iliB (li=1,,qi).

    Bc 2: Xc nh )|( fxf t =

    n

    i ip

    1 lut m dng:

    Nu x1 = 11lA v . v xn = nlnA , Th n

    llEf ...1 =

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 308

    Xc nh )|( gxg t =

    n

    i iq

    1lut dng:

    Nu x1 = 11lB v . v xn = nlnB , Th n

    llHg ...1 =

    Chn thit b hp thnh tch, hm m dng singleton, gii m theo phng php trung bnh trng s, ta c:

    = = =

    = ==

    =1

    1

    11

    1

    1 1 1

    1 1...

    1

    ))((...))((...

    )|( pl

    p

    l

    n

    i iA

    p

    l

    n

    i iAll

    fp

    lf

    n

    nil

    i

    n

    nil

    i

    n

    x

    xyxf

    (4.91)

    = = =

    = ==

    =1

    1

    11

    1

    1 1 1

    1 1...

    1

    ))((...))((...

    )|( ql

    q

    l

    n

    i iB

    q

    l

    n

    i iBll

    gq

    lg

    n

    nil

    i

    n

    nil

    i

    n

    x

    xyxg

    (4.92)

    Cho thng s nllfy...1

    v nllgy...1 t do, v th ta c th dn vo f v g , ta vit

    li (4.91) v (4.92) nh sau: )()|( xxf Tff = (4.93)

    )()|( xxg Tgg = (4.94) trong (x) lf vct

    =

    n

    i ip

    1chiu v (x) l vct

    =

    n

    i iq

    1chiu, vi

    thnh phn l1ln c cho bi:

    = = =

    =

    =1

    1

    1

    1 1 1

    1... ))((...

    )()( p

    l

    p

    l

    n

    i iA

    n

    i iAll

    n

    nil

    i

    ili

    n

    x

    xx

    (4.95)

    = = =

    =

    =1

    1

    1

    1 1 1

    1... ))((...

    )()( q

    l

    q

    l

    n

    i iB

    n

    i iBll

    n

    nil

    i

    ili

    n

    x

    xx

    (4.96)

    Ta thy f v g c chn da theo (4.87) v (4.88), do f v g thay i lin tc, ta cn tm f v g cc tiu ha sai s e. Thit k lut thch nghi Thay (4.90) vo (4.85) v sau mt vi bin i ta c:

    [ ] [ ] IgfTn uxgxgxfxfeke )()|()()|()( ++= (4.97) t :

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 309

    =

    =

    10...

    0

    ,,

    ............

    10...0000.....................

    00...010000...0010

    11

    b

    kkk

    A

    nn

    (4.98)

    Ta vit li (4.97) dng vct:

    [ ] [ ]{ }Igf uxgxgxfxfbAee )()|()()|( ++= (4.99) nh ngha cc thng s ti u nh sau:

    =

    =

    )()|(arg supmin1

    xfxf fRXpR

    fnn

    i if

    (4.100)

    =

    =

    )()|(arg supmin1

    xgxg gRXqR

    gnn

    i ig

    (4.101)

    t :

    [ ] [ ] Igf uxgxgxfxfw )()|()()|( += (4.102) Ta vit li (4.99) nh sau:

    [ ] [ ]{ }wuxgxgxfxfbAee Iggff +++= )|()|()|()|( (4.103) Thay (4.93) v (4.94) vo (4.102) ta c phng trnh ng hc vng kn din t mi lin h gia sai s e v thng s f v g.

    [ ]wuxxbAee ITggTff +++= )()()()( (4.104) Ta cn tm lut thch nghi chnh nh f v g sao cho cc tiu ho e,

    ff , gg . Xt phng trnh lyapunov:

    )()(21)()(

    21

    21

    21

    ++= gg

    Tggff

    Tff

    T PeeV

    (4.105)

    vi 1 v 2 l cc hng s dng, P tho phng trnh: ATP + PA = - Q vi Q l ma trn n n , xc nh dng. Ly o hm V dc theo qu o h thng ta c:

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 310

    [ ])()(121

    11

    xPbePbwePeeV TfT

    ffTT

    +++=

    [ ]ITgTgg uxPbe )()(1 22

    ++ (4.106)

    cc tiu ho e, ff , gg , tng ng cc tiu V, ta chn lut thch nghi sao cho 0

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 311

    f(x1,x2) g(x1,x2) x1 F11 F12 F13 F14 F15 x1 F11 F12 F13 F14 F15 x2 x2 F11 - 8 - 4 0 4 8 F11 1.26 1.36 1.46 1.36 1.26 F12 - 8 - 4 0 4 8 F12 1.26 1.36 1.46 1.36 1.26 F13 - 8 - 4 0 4 8 F13 1.26 1.36 1.46 1.36 1.26 F14 - 8 - 4 0 4 8 F14 1.26 1.36 1.46 1.36 1.26 F15 - 8 - 4 0 4 8 F15 1.26 1.36 1.46 1.36 1.26

    Vit chng trnh M-file hay dng simulink ca Matlab m phng kt qu v d trn.

    2. Tht k BK m thch nghi trc tip 1.M hnh

    u=uD

    ym

    I TNG x(n) = f(x) + bu, y = x

    BK M uD = T(x)

    LUT THCH NGHI )(xpe nT =

    iu kin u (0)

    Hnh 4.34

    -pi/6 -pi/12 0 pi/12 pi/6 x1

    x2

    F11 F12 F13 F14 F15

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 312

    Phng trnh trng thi m t i tng buxxxfx nn += ),...,,( )1()( (4.109) y = x (4.110) Trong f l hm bit b l hng s dng cha bit. Ta cn thit k BK u = uD(x|) da trn h m v lut thch nghi chnh nh thng s . Lut m c dng nh sau: NU x1 = rP1 v v xn =

    r

    nP , TH u = Qr (4.111) Trong riP v Qr l cc tp m, r = 1,2,,Lu. 2.Thit k BK m

    + Bc 1: Vi mi bin xi (i=1,2,,n) ta nh ngha mi tp m iliA (li=1,2,,mi) .

    + Bc 2: Xy dng h m uD(x|) t =

    n

    i im

    1 lut dng:

    IF x1= 11lA and and xn= nlA1 , THEN uD = n

    llS ...1 (4.112) Trong li = 1,2,,mi, i = 1,2,..,n. S dng lut hp thnh tch, m ho singleton, gii m theo phng php trung bnh trng s, ta c:

    = ==

    = ==

    =n

    nil

    i

    n

    nil

    i

    n

    m

    l

    n

    i iA

    m

    l

    m

    l

    n

    i iAll

    u

    m

    lD

    x

    xyxu

    1 11

    1 1...

    1

    ])([...])([...

    )|(1

    1

    11

    1

    (4.113)

    Chn nlluy...1

    nh thng s c th chnh nh v ta a nlluy...1

    vo thnh phn ca vct thng s , t lut iu khin c xc nh: )()|( xxu TD = (4.114) 3.Thit k lut thch nghi Xem u* nh l BK l tng (4.89) trong phn (4.6.2.1), vi g(x) = b, ta c:

    )]|([)( xuubeke DTn += (4.115) Ma trn A c nh ngha nh (4.98), b = (0,,0,b)T, ta vit li (4.115) dng vct nh sau: )]|([ xuubAee D+= (4.116) nh ngha thng s ti u * :

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 313

    =

    uxuDRxR n

    )|(supminarg

    (4.117)

    vi =

    =

    n

    i im

    1

    t : w = uD(x|*) u* (4.118) T (4.114) v (4.118) ta vit li (4.116) nh sau: bwxbAee T += )()( (4.119) Xt phng trnh Lyapunov

    )()(22

    1

    += TTbPeeV (4.120)

    trong P l ma trn xc nh dng tho: QPAPAT =+ (4.121) o hm (4.120) v s dng cc biu thc (4.119) v (4.121) ta c:

    TTTT bwxPbeQeeV )(])()[(21

    += (4.122)

    Xem pn l ct cui ca ma trn P, t b = (0,,0,b)T, ta c eTPb = eTpnb. Ta vit li (4.122) nh sau:

    bwpexpebQeeV nTnTTT += ])([)(21

    (4.123)

    T (4.123) tho mn 00

    nn h (*) l khng n nh. Chn = 1 v nh ngha cc tp m nh sau:

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 314

    Xy dng 2 lut m nh sau: NU x=N2, TH u(x) = PB NU x=P2, TH u(x) = NB Trong PB(u)= exp(-(u-2)2) v NB(u)= exp(-(u+2)2). Vit chng trnh Matlab hoc dng simulink thy c p ng trong hai trng hp c v khng c lut m.

    ng dng : Xy dng BK tc ng c DC

    M HNH BK TC NG C DC

    Tc mong mun ym

    Tc thc y

    COM

    PWM

    My tnh (B iu khin m thch nghi trc tip)

    Vi x l (AT89C52) ng c DC Encoder

    Hnh 4.35

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 315

    M hnh gm c : 1. ng c DC 14V, tc Max 2100vng/pht, lm vic khng ti. 2. Cm bin tc Incremental 200xung/vng.

    3. Vi x l AT89C52, tn s xung clock 11.059MHz, chu k my )(

    000.059.1112

    sTVXL = , c nhim v o tc ng c gi v my tnh

    iu khin p cp cho ng c bng phng php PWM. 4. Chu k PWM = 1024 TVXL (1.1ms), chu k ly mu 46.080TVXL (50ms), tc port ni tip 19200Kbps.

    5. H s thch nghi thay i tu thuc vo sai lch m

    m

    yyy

    = . Khi

    sai lch 1% th = 0, khi

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 316

    Bng lut hp thnh:

    BIN NGN NG GIA TC ( )212 x ( )222 x ( )232 x ( )2m2 x2

    BIN NGN NG TC

    ( )111 x 1,1 2,1 3,1 2m,1 ( )121 x 1,2 2,2 3,2 2m,2 ( )131 x 1,3 2,3 3,3 2m,3

    ( )1m1 x1 j,m1 2,m1 3,m1 j,m1

    2. Lut hp thnh: Xt lut hp thnh th (i,j), vi i = 1m1, j = 1m2 IF )( 111 xx i AND )( 222 xx i THEN jiu ,= 3. Gii m:

    Chn thit b hp thnh Max Product , phng php gii m cao. Gi tr r u ra PWM iu khin ng c:

    Hnh 4.36: Cc tp m )(2 xj ca bin ngn ng gia tc.

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 317

    ( ) ( )

    ( ) ( )

    = =

    = =

    =

    1m

    1i

    2m

    1j

    2j21

    i1

    1m

    1i

    2m

    1j

    2j21

    i1j,i

    x.x

    x.x.

    u (4.125)

    4. Lut cp nht thng s:

    ( ) ( )

    +=+=

    ij,ij,i

    21j,i2T

    j,i

    k1k

    )x,x(.p.E. (4.126)

    Trong : i,j : Thng s cn cp nht lut hp thnh th (i,j). ),( eeE = : Vct sai s, vi sai s e = ym y , vi ym l vn tc t. p2 : l ct th 2 ca ma trn P c c t phng trnh Ricatti (4.121).

    Vi

    =

    21

    10kk

    A , k1, k2 c chn sao cho phng trnh

    s2+k1s+k2=0 c nghim nm bn tri mt phng phc. Cc th nghim trong bi c chn vi 201.0 js = .

    >0 l h s cp nht

    ( ) ( ) ( )( ) ( )

    = =

    =

    1 2m

    1k

    m

    1l2

    l21

    k1

    2i21

    i1

    21j,i

    x.x

    x.xx,x : h s xc nh t v IF ca lut

    hp thnh th (i,j).

    Kt qu m phng v nhn xt:

    Ghi ch : Trong cc th bn di, ng lin nt l tc mong mun ym ng cn li l tc thc.

    Trng hp 1: Chn 0 = 0.5; )1202

    sin(5001400 tympi

    += , i,j = 20, vi

    i = 1m1, j = 1m2. Cc tp m cho bi Hnh 4.36 v Hnh 4.37

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 318

    b. Sai s ng ra

    a. Gi tr PWM

    Hnh 4.37: Cc tp m )(1 xi ca bin ngn ng tc .

    Hnh 4.38: Kt qu iu khin ca Trng hp 1.

    c. p ng ng ra ca m

    d. p ng c phng to

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 319

    Nhn xt: T cc th Hnh 4.38 ta thy rng: tc thp, gi tr PWM thay i t nhng tc thay i nhiu; tc cao gi tr PWM thay i nhiu nhng tc thay i t. B iu khin m ban u c thit k m khng da trn nhiu thng tin v i tng, nhng cht lng iu khin l kh tt d i tng l phi tuyn.

    a. p ng trng hp 2a

    b. p ng trng hp 2b

    Hnh 4.39: Kt qu iu khin ca Trng hp 2

    c. Sai s trng hp 2a

    d. Sai s trng hp 2b

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 320

    Trng hp 2: 0 = 0.5 ; )302

    sin(5001400 tympi

    += ( trng hp 2a) v

    )602

    sin(5001400 tympi

    += (trng hp 2b); i,j = 20, vi i = 1..5, j = 1..5. Cc tp m vn nh trng hp 1. (Xem kt qu Hnh 4.39)

    Nhn xt: Vi cng h s cp nht v cc gi tr ban u I,j, khi tc mong mun ym bin thin nhanh hn th tc thc y khng bm theo kp dn n sai s ln. Do lut cp nht ph thuc vo ym nn ta cn hiu chnh li thng s 0 cho ph hp.

    a. p ng khi 0 = 0.2

    b. p ng khi 0 = 0.5

    c. p ng khi 0 = 0.8

    d. p ng khi 0 = 1.2

    Hnh 4.40: Kt qu iu khin Trng hp 3

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 321

    Trng hp 3: i,j = 20; vi i =1..5, j = 1..5; )602

    sin(5001400 tympi

    += , cc

    tp m nh Trng hp 1, 0 ln lt l 0.2, 0.5, 0.8, 1.2. Nhn xt:

    Vic tng 0 s lm cho lut cp nht nhy hn vi sai s, do vy p ng h thng s tt hn. Tuy vy tc thp, khi 0 tng s lm cho tc ng c b dao ng ln hn. S dao ng t l thun vi vic tng 0 .

    Bng kinh nghim qua cc trng hp xt ta thy rng p ng tc ph thuc vo nhiu yu t nh: s lng tp m, h s 0, i,j, tc bin thin ca tc mong munT ta a ra vic la chn cc thng s cho ph hp ti u p ng ca h thng.

    Trng hp 4: 0 = 2.5; )602

    sin(5001400 tympi

    += ; i,j c chn nh bng

    bn di, s dng 7 tp m cho bin tc v 5 tp m cho bin gia tc.

    BIN NGN NG GIA TC ( )212 x ( )222 x ( )232 x ( )141 x ( )252 x

    BIN NGN NG TC

    ( )111 x 10 10 10 10 10 ( )121 x 10 10 10 10 10 ( )131 x 20 20 20 20 20

    ( )141 x 30 30 30 30 30 ( )151 x 45 45 45 45 45 ( )161 x 60 60 60 60 60 ( )171 x 80 80 80 80 80

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 322

    Kt lun chung i tng ng c DC c iu khin bng phng php PWM l i tng phi tuyn. Mt BK m thch nghi c thit k hp l s iu khin tc ca ng c bm theo nhiu dng tc mong mun khc nhau. Nhng kinh nghim, thng tin bit v i tng s rt hu ch trong vic tm ra BK thch nghi ti u. Cc thng s quyt nh cht lng h thng l : h s 0, gi tr ban u i,j, tn hiu mong mun ym Vi mi thng s c mt tc dng ring, vic tm ra b thng s ti u cn da vo kinh nghim v kin thc v h thng iu khin.

    c. p iu khin (%PWM)

    d. Sai s ng ra

    a. p ng ng ra (0..1200s)

    b. p ng c phng to

    Hnh 4.41: Kt qu iu khin trng hp 4

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 323

    4.7. H thng iu khin tch hp

    Ngnh iu khin hc ra i v pht trin t rt sm, c bit l trong 2 thp nin gn y vic ng dng L thuyt m v Mng nron to ra nhiu phng php iu khin mi vi c tnh linh hot v thng minh hn. Cng ngh m v cng ngh mng nron l hai tr ct chnh to nn cng ngh tch hp mi, cng ngh tnh ton mm (Soft computing). 4.7.1. Khi nim Mt s phng php c s dng trong ngnh iu khin hc:

    K Kinh in & Hin i K Thng minh PID GA Ti u Nron Thch nghi M Bn vng

    Mi phng php u c nhng im mnh v hn ch nht nh, v vy ngi ta thng c xu hng kt hp chng li vi nhau to ra mt m hnh iu khin c kh nng p ng cao vi cc i hi thc t. Vic kt hp ny cho ra mt phng php iu khin mi l iu khin tch hp. iu khin tch hp : iu khin kt hp phng php kinh in hoc hin i vi phng php iu khin thng minh.

    4.7.2. Mt s h thng tch hp iu khin s dng PID m iu khin m - thch nghi, m - ti u. S dng h m - nron nhn dng & ti u h thng. ng dng thut ton GA trong thit k h thng iu khin. ..

    phn 4.3 ta trnh by v cch thit k b PID m, phn 4.6 ni v vic tch hp cng ngh m trong iu khin. Sau y ta trnh by v ng dng gii thut GA trong iu khin thng qua mt v d.

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 324

    4.7.3. ng dng thut ton GA thit k b iu khin PID ti u H2/H 1. M t bi ton Da vo hai bi ton cc i ha d tr n nh v cc tiu ha hm nhy ca iu khin ti u H, bi ton thit k b iu khin PID ti u H2/H c m t nh sau.

    Cho h thng iu khin PID nh trong hnh 4.42. M hnh P(s) ca i tng trong bi ton ny c gi thit l c mt sai lch 0(s) c biu din theo m hnh sai s nhn u ra.

    Hnh 4.42: H thng iu khin PID vi sai s nhn u ra

    B iu khin PID c dng nh sau:

    skskksC 321 /)( ++= (4.127)

    Sai s m hnh 0(s) c xem nh n nh nhng khng bit r rng.Gi s 0(s) b chn nh sau: ,)()( 00 jj

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 325

    Trong ch tiu cht lng thng c s dng kt hp vi iu khin ti u H l ch tiu tch phn ca bnh phng sai lch (ISE) hay cn gi l phim hm H2:

    0

    2 )(min dtteC

    (4.130)

    vi e(t) l sai s iu chnh trong h thng hnh 4.42. Nh vy, mc tiu ca bi ton tng hp b iu khin PID kt hp vi iu khin ti u H2/H l tm b iu khin PID sao cho cc tiu (4.130), ng thi tha mn iu kin rng buc n nh bn vng (4.129). Tng t, i vi bi ton cc tiu ha hm nhy gim nh hng ca nhiu n cht lng ca h

    +

    )()(1

    1sCsP

    (4.131)

    vi l mt gi tr v hng nh hn 1. c trng cho mc nh hng ca nhiu tc ng n tn hiu ra ca h.

    gim nh hng ca nhiu trong dy tn s m nhiu tp trung th iu kin (4.131) tr thnh:

    +

    )()(1

    )(sCsP

    sW (4.132)

    vi W(s) l hm trng gim nh hng ca nhiu trong dy tn m nhiu tp trung.

    Nh vy, i vi bi ton cc tiu ha hm nhy, vic xc nh BK PID kt hp vi iu khin ti u H2/H l tm b iu khin PID sao cho cc tiu (4.130), ng thi tha mn rng buc n nh bn vng (4.132). 2. C s thit k

    Trong trng hp bnh thng i vi h danh nh (khng xt n sai s m hnh ca i tng cng nh nhiu d), tn hiu sai s iu chnh E(s), trong h thng hnh 4.42 c dng nh sau:

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 326

    )()(1)()(

    0 sCsPsR

    sE+

    = (4.133)

    Theo nh l Parseval, chun bc hai ca mt tn hiu x(t) v nh Fourier X(j) ca n c quan h nh sau:

    pi

    djXdttxtx2

    22

    2(

    21)()(

    == (4.134)

    V vy ta c:

    =

    0

    2 )(min dtteJC

    =

    pi

    djE 2)(21

    thay s = j ta c:

    =

    j

    jkkkdssEsEjJ )()(2

    1min

    321 ,, pi

    ++

    =

    j

    jkkkds

    sCsPsCsPsRsR

    j )]()(1)][(()(1[)()(

    21

    min321 ,, pi

    =

    j

    jkkkds

    sAsAsBsB

    j )()()()(

    21

    min321 ,, pi

    (4.135)

    A(s) v B(s) c th c biu din nh sau: =

    =

    m

    k

    kk sasA

    0)( ,

    =

    =

    1

    0)(

    m

    k

    kk sbsB ; phng trnh (4.20) c vit li nh sau:

    ==

    =

    =

    =

    j

    jm

    k

    kk

    m

    k

    kk

    m

    k

    kk

    m

    k

    kk

    m dssasa

    sbsb

    jkkkJ

    00

    1

    0

    1

    0321

    )(

    )(

    21),,(pi

    (4.136)

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 327

    Vic xc nh J trong (4.136) c th c tnh mt cch n gin bng l thuyt thng d nh sau:

    - Xc nh tt c cc im cc pk ca E(s). - =

    k psEsEsJ

    k

    )()(Re

    Gi tr ca Jm(k1, k2, k3) c th tm c trong Newton, 1957.

    10

    20

    3211 2),,(

    aa

    bkkkJ =

    210

    2200

    21

    3212 2),,(

    aaa

    ababkkkJ +=

    )(2)2(),,(

    213030

    32203020

    2110

    22

    3213aaaaaa

    aabaabbbaabkkkJ+

    ++=

    )(2)()2()2()(

    321421

    23040

    432241

    2043020

    2141031

    222103

    20

    23

    4aaaaaaaaa

    aaaaabaaabbbaaabbbaaaaabJ

    +

    +++++=

    Phim hm H2 c dng nh sau:

    ),,(min 321,, 321

    kkkJJ mkkkm = (4.137)

    vi Jm(k1, k2, k3) l hm s ca cc thng s PID (k1, k2, k3), v m l bc ca i tng.

    T nh ngha chun H:

    )(sup)(),0(

    jAsA

    (4.138)

    iu kin n nh bn vng (4.129) c vit li nh sau:

    ))()(1))(()(1()()()()()()(

    sup)()(1)()()(

    00

    0000

    ),0[0

    00

    jCjPjCjP

    jjjCjCjPjPsCsPssCsP

    ++

    =

    +

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 328

    ),0[)()(

    sup

    =

    )()(

    sup),0[

    = 1< (4.139)

    Vi () v () l nhng a thc thch hp ca . ngha ca (4.139) l nu gi tr ln nht ca ()/() nh hn 1, th h thng trong hnh 4.42 n nh vi mi )()( 00 jj

  • Chng 4 : iu khin m

    Trang 329

    c gi tr cc tiu ca phim hm H2, ng thi tha mn rng buc n nh bn vng H.

    3.1. Biu din nhim sc th

    Thut ton di truyn lm vic trn cc nhim sc th (nhng chui s), ch khng phi chnh bn thn thng s . Mi tp thng s (k1, k2, k3) ca b iu khin PID s c m ha v ghp li thnh mt nhim sc th. Vic m ha c th c thc hin bng nhng chui s nh phn hoc thp phn. Trong lun vn ny, s dng phng php m ha thp phn.

    3.2. Hm thch nghi v hm nh gi

    Hm nh gi c nh ngha nh sau:

    ),,,(),,( 321321 kkkJkkkE m= Dkkk 321 ,, (4.144)

    V phi ca (4.144) l phim hm H2 m chng ta mun cc tiu, hm nh gi ch c xc nh trong min n nh (D) ca h thng. Mc tiu ca chng ta l tm (k1, k2, k3) trong D cc tiu (4.144). Tng ng vi mi nhim sc th ta s c c mt gi tr ca hm nh gi E(k1,k2, k3). Sau gi tr nh gi c nh x thnh gi tr thch nghi F(k1,k2, k3) cho ph hp vi thut ton di truyn (tm kim gi tr cc i). Qu trnh tm kim gi tr nh nht ca Jm(k1, k2, k3) tng ng vi qu trnh tm kim gi tr ln nht ca F(k1, k2, k3). Nhim sc th c Jm(k1, k2,k3) nh hn s c gi tr thch nghi ln hn. Sau mi th h, thut ton di truyn s to ra nhng con chu tt hn, ci thin gi tr thch nghi, do nu thch nghi ca thut ton di truyn tt hn th s tm c mt b iu khin PID tt hn. V vy ta c:

    ),,(1),,(

    32132