34
1 Chương 5 Biểu diễn tri thức

Chương 5 Biểu diễn tri thức - AGU Staff Zone · Tri thức là gì? ... vận dụng, xử lý tri thức Biểu diễn tri thức là việc đưa tri thức vào máy tính

Embed Size (px)

Citation preview

1

Chương 5

Biểu diễn tri thức

2

Nội dung

Giới thiệu về tri thức

Biểu diễn vagrave aacutenh xạ

Caacutec caacutech tiếp cận

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Vấn đề khung

hellip

Tri thức lagrave gigrave

Dữ liệu lagrave caacutec con số kyacute hiệu magrave maacutey tiacutenh coacute thể lưu trữ biểu diễn xử lyacute Bản thacircn dữ liệu khocircng coacute yacute nghĩa

Chỉ khi con người cảm nhận tư duy thigrave dữ liệu mới coacute một yacute nghĩa nhất định đoacute chiacutenh lagrave thocircng tin

Tri thức lagrave kết tinh cocirc đọng chắt lọc của thocircng tin Tri thức higravenh thagravenh từ quaacute trigravenh xử lyacute thocircng tin mang lại

3

Phacircn loại tri thức

Caacutec định lyacute toaacuten học định luật vật lyacute lagrave caacutec tri thức mang tiacutenh khẳng định sự kiện

Caacutec phương phaacutep điều chế hoacutea học thuật toaacuten lagrave tri thức mang tiacutenh thủ tục

Caacutec nhận định kết luận về sự kiện hiện tượng lagrave tri thức mocirc tả

Caacutec ước lượng suy đoaacuten higravenh thagravenh qua kinh nghiệm lagrave tri thức heuristic

4

5

Nhu cầu xử lyacute tri thức

Triacute tuệ sự thocircng minh phải dựa trecircn nền tảng của

tri thức Tuy nhiecircn noacute cograven phụ thuộc vagraveo việc

vận dụng xử lyacute tri thức

Biểu diễn tri thức lagrave việc đưa tri thức vagraveo maacutey

tiacutenh Vagrave chỉ coacute yacute nghĩa nếu cocircng việc tiếp theo

ldquoxử lyacute tri thức được thực hiệnrdquo

6

Viacute dụ về một hệ tri thức

Cho 2 bigravenh rỗng X Y coacute thể tiacutech lần lượt lagrave Vx

Vy Dugraveng 2 bigravenh nagravey để đong ra z liacutet nước

Cụ thể với Vx=5 Vy=7 vagrave z=4 ta lagravem như sau

Muacutec đầy bigravenh 7

Đổ qua cho đầy bigravenh 5

Đổ hết nước trong bigravenh 5

Đổ phần cograven lại trong bigravenh 7 qua bigravenh 5

Muacutec đầy bigravenh 7

Đổ từ bigravenh 7 qua cho đầy bigravenh 5

Phần cograven lại trong bigravenh 7 lagrave 4 liacutet

7

Biểu diễn tri thức

Lagrave phương phaacutep matilde hoaacute tri thức nhằm thagravenh lập

cơ sỡ tri thức cho caacutec hệ thống dựa trecircn tri thức

Gồm Bảng aacutenh xạ giữa

Đối tượng thực đối tượng

tiacutenh toaacuten

Quan hệ thực quan hệ

tiacutenh toaacuten

Tri thức thực

Của lĩnh vực

Tri thức

tiacutenh toaacuten Bằng caacutech nagraveo

Gồm đối tượng vagrave caacutec quan

hệ giữa chuacuteng trong lĩnh vực

Bằng caacutech dugraveng caacutec lược

đồ biểu diễn (scheme)

Chọn dugraveng lược đồ cho

loại tri thức lagrave vấn đề quan

trọng

8

Lược đồ biểu diễn tri thức

Lược đồ logic

Dugraveng caacutec biểu thức trong logic higravenh thức như pheacutep

toaacuten vị từ để biểu diễn tri thức

Caacutec luật suy diễn aacutep dụng cho loại lược đồ nagravey

Ngocircn ngữ lập trigravenh hiện thực tốt nhất cho loại lược đồ

nagravey lagrave PROLOG

Lược đồ thủ tục

Biểu diễn tri thức như tập caacutec chỉ thị lệnh để giải quyết

vấn đề

Caacutec chỉ thị lệnh trong lược đồ thủ tục chỉ ra bằng caacutech

nagraveo giải quyết vấn đề

9

Lược đồ biểu diễn tri thứchellip

Lược đồ mạng

Biểu diễn tri thức như lagrave đồ thị caacutec đỉnh như lagrave caacutec đối tượng hoặc khaacutei niệm caacutec cung như lagrave quan hệ giữa chuacuteng

Caacutec viacute dụ về loại lược đồ nagravey gồm mạng ngữ nghĩa

Lược đồ cấu truacutec

Lagrave một mở rộng của lược đồ mạng bằng caacutech cho pheacutep caacutec nuacutet coacute thể lagrave một CTDL phức tạp gồm caacutec khe (slot) coacute tecircn vagrave trị hay một thủ tục

Kịch bản (script) khung (frame) đối tượng (object) lagrave viacute dụ của lược đồ nagravey

10

Biểu diễn vagrave aacutenh xạ

Tri thức của lĩnh vực

Lagrave toagraven bộ những hiểu biết về lĩnh vực đoacute

Gồm khaacutei niệm đối tượng quan hệ giữa chuacuteng luật

tồn tại giữa chuacuteng hellip

Hiện tồn tại một số lược đồ ghi nhận tri thức

Để giải bagravei toaacuten AI cần

Tri thức về bagravei toaacuten (coacute thể nhiều)

Phương tiện để xử lyacute tri thức như retrieve update

infer

11

Biểu diễn vagrave aacutenh xạhellip

Higravenh thức hoacutea tri thức

12

Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip

Hai mức cấu truacutec cho factsrepresentations

Mức tri thức

Mức magrave caacutec sự kiện gồm caacutech hagravenh xử của agent (taacutec

tử) vagrave mục tiecircu hiện tại được mocirc tả

Mức kyacute hiệu

Mức magrave sự biểu diễn của caacutec đối tượng đatilde được chọn

trong mức tri thức được viết ra ở dạng kyacute hiệu để coacute thể

xử lyacute được bằng chương trigravenh

13

Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip

Viacute dụ

Cacircu tiếng Anh

ldquoSpot is a dogrdquo

ldquoEvery dog has a tailrdquo

Coacute thể được biểu diễn ở nhiều lược đồ

Dạng logic (chương sau)

1 dog(Spot)

2 X(dog(X) rarr hastail(X))

Từ đoacute cacircu ldquoSpot has a tailrdquo coacute thể thu được qua caacutec bước

3 Từ 2 X=ldquoSpotrdquo dog(Spot) rarr hastail(Spot)

4 Từ 1 3 hastail(Spot)

Aacutenh xạ ngược rarr ldquoSpot has a tailrdquo

14

Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip

Dạng mạng ngữ nghĩa

15

Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip

Mocirc higravenh giải quyết vấn đề của con người vagrave maacutey

16

Caacutec caacutech tiếp cận Bốn thuộc tiacutenh của hệ thống biểu diễn tri thức

Khả năng biểu diễn tất cả caacutec tri thức cần thiết cho lĩnh vực đoacute

Khả năng xử lyacute caacutec cấu truacutec sẵn coacute để sinh ra caacutec cấu truacutec mới tương ứng với tri thức mới được sinh ra từ tri thức cũ

Khả năng thecircm vagraveo cấu truacutec những tri thức thocircng tin bổ sung magrave noacute coacute thể được dugraveng để hướng dẫn cơ chế suy luận theo hướng coacute nhiều triển vọng nhất

Khả năng thu được thocircng tin mới dễ dagraveng

Trường hợp đơn giản nhất lagrave chegraven trực tiếp tri thức mới (do con người) vagraveo cơ sở tri thức Lyacute tưởng nhất lagrave chương trigravenh coacute thể kiểm soaacutet việc thu được tri thức

17

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Năng lực hiện nay

Khocircng một hệ thống nagraveo coacute thể tối ưu tất cả caacutec khả

năng trecircn cho mọi kiểu tri thức

Nhiều kỹ thuật dugraveng cho biểu diễn tri thức cugraveng tồn tại

Chương trigravenh thường dugraveng nhiều hơn 1 kỹ thuật biểu

diễn

18

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức quan hệ đơn giản

Biểu diễn caacutec sự kiện (facts) dạng khai baacuteo như tập quan

hệ đatilde dugraveng trong CSDL quan hệ - xem viacute dụ sau

19

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức coacute khả năng thừa kế

Một dạng bổ sung cơ chế suy diễn vagraveo cơ sở tri thức

quan hệ noacutei trecircn đoacute lagrave thừa kế thuộc tiacutenh

Thừa kế thuộc tiacutenh

Tổ chức caacutec đối tượng thagravenh caacutec lớp (class)

Caacutec lớp được sắp xếp vagraveo hệ thống phacircn cấp (hierachy) ndash

coacute lớp cha (tổng quaacutet) vagrave lớp con (cụ thể)

rarr Caacutec lớp con thừa kế caacutec thuộc tiacutenh từ lớp cha

20

Caacutec caacutech tiếp cận hellip Tri thức coacute khả năng thừa kế (tt)

Line Thuộc tiacutenh

Box Đối tượng Trị (Value) của thuộc tiacutenh của đối tượng

Arrow Từ đối tượng sang trị của thuộc tiacutenh

21

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức suy diễn

Thừa kế thuộc tiacutenh ở trecircn lagrave 1 dạng suy diễn

Logic truyền thống cung cấp dạng suy diễn mạnh hơn

Tri thức suy diễn cần thủ tục suy diễn

Thủ tục suy diễn nhiều dạng

Forward (tiến) Đi từ sự kiện đến kết luận

Backward (lugravei) Đi từ kết luận đến sự kiện đatilde cho

Thủ tục thường dugraveng resolution ndash xem chương 5

22

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức thủ tục

Tri thức trong caacutec viacute dụ trước Tĩnh dạng khai baacuteo

Một dạng tri thức khaacutec chỉ ra hagravenh động được thi hagravenh

khi điều kiện nagraveo đoacute thoả rarr tri thức thủ tục

Caacutech biểu diễn trong chương trigravenh

Viết bằng caacutec NNLT (LISP chẳng hạn)

Maacutey sẽ thực thi matilde để thực hiện cocircng việc

Trở ngại

Khoacute viết CT suy diễn về hagravenh vi của CT khaacutec

Cập nhậtdebug số lượng lớn matilde rarr khoacute khăn

23

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức thủ tục (tt) (defun fun1 (lis)

(cond

((null lis) 0)

((not (listp (car lis)))

(cond

((eq (car lis) nil) (fun1 (car lis)))

(T (+ 1 (fun1 (cdr lis))))

)

)

(T (+ (fun1 (car lis)) (fun1 (cdr lis))))

)

)

24

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức thủ tục (tt) dugraveng luật sinh (production

rule)

Luật sinh vagrave caacutech sử dụng chuacuteng lagrave định hướng hoạt

động hơn caacutec dạng biểu diễn noacutei trước đacircy

Tuy phacircn biệt đacircu lagrave tri thức khai baacuteo hay thủ tục lagrave

một cocircng việc khoacute khăn

25

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Coacute những thuộc tiacutenh cơ bản nagraveo của đối tượng magrave

chuacuteng xuất hiện trong mọi lĩnh vực khocircng

Nếu coacute đoacute lagrave những thuộc tiacutenh nagraveo

Coacute chắc chắn lagrave chuacuteng sẽ được xử lyacute thiacutech hợp

trong từng cơ chế được đề nghị khocircng

Coacute quan hệ quan trọng nagraveo tồn tại cugraveng với thuộc

tiacutenh khocircng

26

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Tri thức được biểu diễn đến mức chi tiết nagraveo

Coacute tồn tại những primitive cơ bản magrave qua đoacute tất

cả tri thức được biểu diễn

Sử dụng primitives coacute iacutech khocircng

Tập caacutec đối tượng được biểu diễn như thế nagraveo

Với số lượng lớn tri thức được chứa trong CSDL

Bằng caacutech nagraveo truy xuất những thagravenh phần cần

thiết

27

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec thuộc tiacutenh quan trọng

1 Instance

Cho biết quan hệ thagravenh viecircn giữa đối tượng vagrave lớp

noacute thuộc vagraveo

2 Isa

Cho biết một lớp lagrave con của lớp khaacutec

Cặp thuộc tiacutenh trecircn cho pheacutep khả năng thừa kế thuộc

tiacutenh

Chuacuteng coacute thể được gọi vagrave biểu diễn khaacutec nhau trong

nhiều hệ thống tri thức

28

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh

Thuộc tiacutenh entity | relationship

Coacute tiacutenh chất quan trọng

Đảo

Tồn tại trong một hệ thống Isa

Caacutec kỹ thuật để suy diễn giữa caacutec giaacute trị

Caacutec thuộc tiacutenh đơn trị

29

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh

30

Vấn đề khung Khung

Mỗi frame mocirc tả một đối tượng (object)

Một frame bao gồm 2 thagravenh phần cơ bản lagrave slot vagrave facet

Một slot lagrave một thuộc tiacutenh đặc tả đối tượng được biểu diễn bởi frame Viacute dụ trong frame mocirc tả xe hơi coacute hai slot lagrave trọng lượng vagrave loại maacutey

Mỗi slot coacute thể chứa một hoặc nhiều facet

Caacutec facet (đocirci luacutec được gọi lagrave slot con) đặc tả một số thocircng tin hoặc thủ tục liecircn quan đến thuộc tiacutenh được mocirc tả bởi slot Facet coacute nhiều loại khaacutec nhau sau đacircy lagrave một số facet thường gặp value default value rangehellip

31

Vấn đề khunghellip

Bằng caacutech nagraveo biểu diễn hiệu quả chuỗi trạng thaacutei cho bagravei toaacuten tigravem kiếm

Bagravei toaacuten robot on(Plant12 Table34)

under(Table34 Window13)

in(Table34 Room15)

rarr 1 trạng thaacutei = danh saacutech caacutec facts trecircn

rarr bất tiện danh saacutech dagravei

từ trạng thaacutei A rarr B nhiều facts khocircng thay đổi

Vấn đề khung bagravei toaacuten về biểu diễn facts thay đổi cugraveng với những facts khocircng được biết

32

Vấn đề khung hellip

Sử dụng caacutec tiền đề khung

Mocirc tả tất cả những caacutei sẽ khocircng thay đổi khi aacutep dụng 1

toaacuten tử cụ thể nagraveo đoacute để chuyển từ trạng thaacutei n rarr n+1

Viacute dụ

ldquoVật X coacute magraveu Y tại trạng thaacutei S1 thigrave cũng coacute magraveu Y tại trạng

thaacutei S2 khi di chuyển X từ S1 rarr S2rsquo

color(XY S1) ^ move(XS1S2) rarr color(XYS2)

Bất tiện

rarr Số tiền đề nhiều

33

Vấn đề khung hellip

Sử dụng giả định

Những caacutei thay đổi ghi tường minh hoặc được dẫn ra 1 caacutech logic từ những caacutei thay đổi

Hai caacutech tiếp cận dugraveng cho backtrack trecircn chuổi trạng thaacutei

Khocircng thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận sự thay đổi cụ thể tại node cần thay đổi

Thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận những gigrave cần lagravem khi undo tại trạng thaacutei đoacute

Link demo amp documents

Mạng ngữ nghĩa vagrave Web ngữ nghĩa

Wolframalpha httpwwwwolframalphacom

WordNet Search httpaskblueycomwordnet

WordVis httpwordviscom

Scripts amp Frames

Bayesian Inference

Expert Systems

34

2

Nội dung

Giới thiệu về tri thức

Biểu diễn vagrave aacutenh xạ

Caacutec caacutech tiếp cận

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Vấn đề khung

hellip

Tri thức lagrave gigrave

Dữ liệu lagrave caacutec con số kyacute hiệu magrave maacutey tiacutenh coacute thể lưu trữ biểu diễn xử lyacute Bản thacircn dữ liệu khocircng coacute yacute nghĩa

Chỉ khi con người cảm nhận tư duy thigrave dữ liệu mới coacute một yacute nghĩa nhất định đoacute chiacutenh lagrave thocircng tin

Tri thức lagrave kết tinh cocirc đọng chắt lọc của thocircng tin Tri thức higravenh thagravenh từ quaacute trigravenh xử lyacute thocircng tin mang lại

3

Phacircn loại tri thức

Caacutec định lyacute toaacuten học định luật vật lyacute lagrave caacutec tri thức mang tiacutenh khẳng định sự kiện

Caacutec phương phaacutep điều chế hoacutea học thuật toaacuten lagrave tri thức mang tiacutenh thủ tục

Caacutec nhận định kết luận về sự kiện hiện tượng lagrave tri thức mocirc tả

Caacutec ước lượng suy đoaacuten higravenh thagravenh qua kinh nghiệm lagrave tri thức heuristic

4

5

Nhu cầu xử lyacute tri thức

Triacute tuệ sự thocircng minh phải dựa trecircn nền tảng của

tri thức Tuy nhiecircn noacute cograven phụ thuộc vagraveo việc

vận dụng xử lyacute tri thức

Biểu diễn tri thức lagrave việc đưa tri thức vagraveo maacutey

tiacutenh Vagrave chỉ coacute yacute nghĩa nếu cocircng việc tiếp theo

ldquoxử lyacute tri thức được thực hiệnrdquo

6

Viacute dụ về một hệ tri thức

Cho 2 bigravenh rỗng X Y coacute thể tiacutech lần lượt lagrave Vx

Vy Dugraveng 2 bigravenh nagravey để đong ra z liacutet nước

Cụ thể với Vx=5 Vy=7 vagrave z=4 ta lagravem như sau

Muacutec đầy bigravenh 7

Đổ qua cho đầy bigravenh 5

Đổ hết nước trong bigravenh 5

Đổ phần cograven lại trong bigravenh 7 qua bigravenh 5

Muacutec đầy bigravenh 7

Đổ từ bigravenh 7 qua cho đầy bigravenh 5

Phần cograven lại trong bigravenh 7 lagrave 4 liacutet

7

Biểu diễn tri thức

Lagrave phương phaacutep matilde hoaacute tri thức nhằm thagravenh lập

cơ sỡ tri thức cho caacutec hệ thống dựa trecircn tri thức

Gồm Bảng aacutenh xạ giữa

Đối tượng thực đối tượng

tiacutenh toaacuten

Quan hệ thực quan hệ

tiacutenh toaacuten

Tri thức thực

Của lĩnh vực

Tri thức

tiacutenh toaacuten Bằng caacutech nagraveo

Gồm đối tượng vagrave caacutec quan

hệ giữa chuacuteng trong lĩnh vực

Bằng caacutech dugraveng caacutec lược

đồ biểu diễn (scheme)

Chọn dugraveng lược đồ cho

loại tri thức lagrave vấn đề quan

trọng

8

Lược đồ biểu diễn tri thức

Lược đồ logic

Dugraveng caacutec biểu thức trong logic higravenh thức như pheacutep

toaacuten vị từ để biểu diễn tri thức

Caacutec luật suy diễn aacutep dụng cho loại lược đồ nagravey

Ngocircn ngữ lập trigravenh hiện thực tốt nhất cho loại lược đồ

nagravey lagrave PROLOG

Lược đồ thủ tục

Biểu diễn tri thức như tập caacutec chỉ thị lệnh để giải quyết

vấn đề

Caacutec chỉ thị lệnh trong lược đồ thủ tục chỉ ra bằng caacutech

nagraveo giải quyết vấn đề

9

Lược đồ biểu diễn tri thứchellip

Lược đồ mạng

Biểu diễn tri thức như lagrave đồ thị caacutec đỉnh như lagrave caacutec đối tượng hoặc khaacutei niệm caacutec cung như lagrave quan hệ giữa chuacuteng

Caacutec viacute dụ về loại lược đồ nagravey gồm mạng ngữ nghĩa

Lược đồ cấu truacutec

Lagrave một mở rộng của lược đồ mạng bằng caacutech cho pheacutep caacutec nuacutet coacute thể lagrave một CTDL phức tạp gồm caacutec khe (slot) coacute tecircn vagrave trị hay một thủ tục

Kịch bản (script) khung (frame) đối tượng (object) lagrave viacute dụ của lược đồ nagravey

10

Biểu diễn vagrave aacutenh xạ

Tri thức của lĩnh vực

Lagrave toagraven bộ những hiểu biết về lĩnh vực đoacute

Gồm khaacutei niệm đối tượng quan hệ giữa chuacuteng luật

tồn tại giữa chuacuteng hellip

Hiện tồn tại một số lược đồ ghi nhận tri thức

Để giải bagravei toaacuten AI cần

Tri thức về bagravei toaacuten (coacute thể nhiều)

Phương tiện để xử lyacute tri thức như retrieve update

infer

11

Biểu diễn vagrave aacutenh xạhellip

Higravenh thức hoacutea tri thức

12

Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip

Hai mức cấu truacutec cho factsrepresentations

Mức tri thức

Mức magrave caacutec sự kiện gồm caacutech hagravenh xử của agent (taacutec

tử) vagrave mục tiecircu hiện tại được mocirc tả

Mức kyacute hiệu

Mức magrave sự biểu diễn của caacutec đối tượng đatilde được chọn

trong mức tri thức được viết ra ở dạng kyacute hiệu để coacute thể

xử lyacute được bằng chương trigravenh

13

Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip

Viacute dụ

Cacircu tiếng Anh

ldquoSpot is a dogrdquo

ldquoEvery dog has a tailrdquo

Coacute thể được biểu diễn ở nhiều lược đồ

Dạng logic (chương sau)

1 dog(Spot)

2 X(dog(X) rarr hastail(X))

Từ đoacute cacircu ldquoSpot has a tailrdquo coacute thể thu được qua caacutec bước

3 Từ 2 X=ldquoSpotrdquo dog(Spot) rarr hastail(Spot)

4 Từ 1 3 hastail(Spot)

Aacutenh xạ ngược rarr ldquoSpot has a tailrdquo

14

Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip

Dạng mạng ngữ nghĩa

15

Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip

Mocirc higravenh giải quyết vấn đề của con người vagrave maacutey

16

Caacutec caacutech tiếp cận Bốn thuộc tiacutenh của hệ thống biểu diễn tri thức

Khả năng biểu diễn tất cả caacutec tri thức cần thiết cho lĩnh vực đoacute

Khả năng xử lyacute caacutec cấu truacutec sẵn coacute để sinh ra caacutec cấu truacutec mới tương ứng với tri thức mới được sinh ra từ tri thức cũ

Khả năng thecircm vagraveo cấu truacutec những tri thức thocircng tin bổ sung magrave noacute coacute thể được dugraveng để hướng dẫn cơ chế suy luận theo hướng coacute nhiều triển vọng nhất

Khả năng thu được thocircng tin mới dễ dagraveng

Trường hợp đơn giản nhất lagrave chegraven trực tiếp tri thức mới (do con người) vagraveo cơ sở tri thức Lyacute tưởng nhất lagrave chương trigravenh coacute thể kiểm soaacutet việc thu được tri thức

17

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Năng lực hiện nay

Khocircng một hệ thống nagraveo coacute thể tối ưu tất cả caacutec khả

năng trecircn cho mọi kiểu tri thức

Nhiều kỹ thuật dugraveng cho biểu diễn tri thức cugraveng tồn tại

Chương trigravenh thường dugraveng nhiều hơn 1 kỹ thuật biểu

diễn

18

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức quan hệ đơn giản

Biểu diễn caacutec sự kiện (facts) dạng khai baacuteo như tập quan

hệ đatilde dugraveng trong CSDL quan hệ - xem viacute dụ sau

19

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức coacute khả năng thừa kế

Một dạng bổ sung cơ chế suy diễn vagraveo cơ sở tri thức

quan hệ noacutei trecircn đoacute lagrave thừa kế thuộc tiacutenh

Thừa kế thuộc tiacutenh

Tổ chức caacutec đối tượng thagravenh caacutec lớp (class)

Caacutec lớp được sắp xếp vagraveo hệ thống phacircn cấp (hierachy) ndash

coacute lớp cha (tổng quaacutet) vagrave lớp con (cụ thể)

rarr Caacutec lớp con thừa kế caacutec thuộc tiacutenh từ lớp cha

20

Caacutec caacutech tiếp cận hellip Tri thức coacute khả năng thừa kế (tt)

Line Thuộc tiacutenh

Box Đối tượng Trị (Value) của thuộc tiacutenh của đối tượng

Arrow Từ đối tượng sang trị của thuộc tiacutenh

21

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức suy diễn

Thừa kế thuộc tiacutenh ở trecircn lagrave 1 dạng suy diễn

Logic truyền thống cung cấp dạng suy diễn mạnh hơn

Tri thức suy diễn cần thủ tục suy diễn

Thủ tục suy diễn nhiều dạng

Forward (tiến) Đi từ sự kiện đến kết luận

Backward (lugravei) Đi từ kết luận đến sự kiện đatilde cho

Thủ tục thường dugraveng resolution ndash xem chương 5

22

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức thủ tục

Tri thức trong caacutec viacute dụ trước Tĩnh dạng khai baacuteo

Một dạng tri thức khaacutec chỉ ra hagravenh động được thi hagravenh

khi điều kiện nagraveo đoacute thoả rarr tri thức thủ tục

Caacutech biểu diễn trong chương trigravenh

Viết bằng caacutec NNLT (LISP chẳng hạn)

Maacutey sẽ thực thi matilde để thực hiện cocircng việc

Trở ngại

Khoacute viết CT suy diễn về hagravenh vi của CT khaacutec

Cập nhậtdebug số lượng lớn matilde rarr khoacute khăn

23

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức thủ tục (tt) (defun fun1 (lis)

(cond

((null lis) 0)

((not (listp (car lis)))

(cond

((eq (car lis) nil) (fun1 (car lis)))

(T (+ 1 (fun1 (cdr lis))))

)

)

(T (+ (fun1 (car lis)) (fun1 (cdr lis))))

)

)

24

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức thủ tục (tt) dugraveng luật sinh (production

rule)

Luật sinh vagrave caacutech sử dụng chuacuteng lagrave định hướng hoạt

động hơn caacutec dạng biểu diễn noacutei trước đacircy

Tuy phacircn biệt đacircu lagrave tri thức khai baacuteo hay thủ tục lagrave

một cocircng việc khoacute khăn

25

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Coacute những thuộc tiacutenh cơ bản nagraveo của đối tượng magrave

chuacuteng xuất hiện trong mọi lĩnh vực khocircng

Nếu coacute đoacute lagrave những thuộc tiacutenh nagraveo

Coacute chắc chắn lagrave chuacuteng sẽ được xử lyacute thiacutech hợp

trong từng cơ chế được đề nghị khocircng

Coacute quan hệ quan trọng nagraveo tồn tại cugraveng với thuộc

tiacutenh khocircng

26

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Tri thức được biểu diễn đến mức chi tiết nagraveo

Coacute tồn tại những primitive cơ bản magrave qua đoacute tất

cả tri thức được biểu diễn

Sử dụng primitives coacute iacutech khocircng

Tập caacutec đối tượng được biểu diễn như thế nagraveo

Với số lượng lớn tri thức được chứa trong CSDL

Bằng caacutech nagraveo truy xuất những thagravenh phần cần

thiết

27

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec thuộc tiacutenh quan trọng

1 Instance

Cho biết quan hệ thagravenh viecircn giữa đối tượng vagrave lớp

noacute thuộc vagraveo

2 Isa

Cho biết một lớp lagrave con của lớp khaacutec

Cặp thuộc tiacutenh trecircn cho pheacutep khả năng thừa kế thuộc

tiacutenh

Chuacuteng coacute thể được gọi vagrave biểu diễn khaacutec nhau trong

nhiều hệ thống tri thức

28

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh

Thuộc tiacutenh entity | relationship

Coacute tiacutenh chất quan trọng

Đảo

Tồn tại trong một hệ thống Isa

Caacutec kỹ thuật để suy diễn giữa caacutec giaacute trị

Caacutec thuộc tiacutenh đơn trị

29

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh

30

Vấn đề khung Khung

Mỗi frame mocirc tả một đối tượng (object)

Một frame bao gồm 2 thagravenh phần cơ bản lagrave slot vagrave facet

Một slot lagrave một thuộc tiacutenh đặc tả đối tượng được biểu diễn bởi frame Viacute dụ trong frame mocirc tả xe hơi coacute hai slot lagrave trọng lượng vagrave loại maacutey

Mỗi slot coacute thể chứa một hoặc nhiều facet

Caacutec facet (đocirci luacutec được gọi lagrave slot con) đặc tả một số thocircng tin hoặc thủ tục liecircn quan đến thuộc tiacutenh được mocirc tả bởi slot Facet coacute nhiều loại khaacutec nhau sau đacircy lagrave một số facet thường gặp value default value rangehellip

31

Vấn đề khunghellip

Bằng caacutech nagraveo biểu diễn hiệu quả chuỗi trạng thaacutei cho bagravei toaacuten tigravem kiếm

Bagravei toaacuten robot on(Plant12 Table34)

under(Table34 Window13)

in(Table34 Room15)

rarr 1 trạng thaacutei = danh saacutech caacutec facts trecircn

rarr bất tiện danh saacutech dagravei

từ trạng thaacutei A rarr B nhiều facts khocircng thay đổi

Vấn đề khung bagravei toaacuten về biểu diễn facts thay đổi cugraveng với những facts khocircng được biết

32

Vấn đề khung hellip

Sử dụng caacutec tiền đề khung

Mocirc tả tất cả những caacutei sẽ khocircng thay đổi khi aacutep dụng 1

toaacuten tử cụ thể nagraveo đoacute để chuyển từ trạng thaacutei n rarr n+1

Viacute dụ

ldquoVật X coacute magraveu Y tại trạng thaacutei S1 thigrave cũng coacute magraveu Y tại trạng

thaacutei S2 khi di chuyển X từ S1 rarr S2rsquo

color(XY S1) ^ move(XS1S2) rarr color(XYS2)

Bất tiện

rarr Số tiền đề nhiều

33

Vấn đề khung hellip

Sử dụng giả định

Những caacutei thay đổi ghi tường minh hoặc được dẫn ra 1 caacutech logic từ những caacutei thay đổi

Hai caacutech tiếp cận dugraveng cho backtrack trecircn chuổi trạng thaacutei

Khocircng thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận sự thay đổi cụ thể tại node cần thay đổi

Thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận những gigrave cần lagravem khi undo tại trạng thaacutei đoacute

Link demo amp documents

Mạng ngữ nghĩa vagrave Web ngữ nghĩa

Wolframalpha httpwwwwolframalphacom

WordNet Search httpaskblueycomwordnet

WordVis httpwordviscom

Scripts amp Frames

Bayesian Inference

Expert Systems

34

Tri thức lagrave gigrave

Dữ liệu lagrave caacutec con số kyacute hiệu magrave maacutey tiacutenh coacute thể lưu trữ biểu diễn xử lyacute Bản thacircn dữ liệu khocircng coacute yacute nghĩa

Chỉ khi con người cảm nhận tư duy thigrave dữ liệu mới coacute một yacute nghĩa nhất định đoacute chiacutenh lagrave thocircng tin

Tri thức lagrave kết tinh cocirc đọng chắt lọc của thocircng tin Tri thức higravenh thagravenh từ quaacute trigravenh xử lyacute thocircng tin mang lại

3

Phacircn loại tri thức

Caacutec định lyacute toaacuten học định luật vật lyacute lagrave caacutec tri thức mang tiacutenh khẳng định sự kiện

Caacutec phương phaacutep điều chế hoacutea học thuật toaacuten lagrave tri thức mang tiacutenh thủ tục

Caacutec nhận định kết luận về sự kiện hiện tượng lagrave tri thức mocirc tả

Caacutec ước lượng suy đoaacuten higravenh thagravenh qua kinh nghiệm lagrave tri thức heuristic

4

5

Nhu cầu xử lyacute tri thức

Triacute tuệ sự thocircng minh phải dựa trecircn nền tảng của

tri thức Tuy nhiecircn noacute cograven phụ thuộc vagraveo việc

vận dụng xử lyacute tri thức

Biểu diễn tri thức lagrave việc đưa tri thức vagraveo maacutey

tiacutenh Vagrave chỉ coacute yacute nghĩa nếu cocircng việc tiếp theo

ldquoxử lyacute tri thức được thực hiệnrdquo

6

Viacute dụ về một hệ tri thức

Cho 2 bigravenh rỗng X Y coacute thể tiacutech lần lượt lagrave Vx

Vy Dugraveng 2 bigravenh nagravey để đong ra z liacutet nước

Cụ thể với Vx=5 Vy=7 vagrave z=4 ta lagravem như sau

Muacutec đầy bigravenh 7

Đổ qua cho đầy bigravenh 5

Đổ hết nước trong bigravenh 5

Đổ phần cograven lại trong bigravenh 7 qua bigravenh 5

Muacutec đầy bigravenh 7

Đổ từ bigravenh 7 qua cho đầy bigravenh 5

Phần cograven lại trong bigravenh 7 lagrave 4 liacutet

7

Biểu diễn tri thức

Lagrave phương phaacutep matilde hoaacute tri thức nhằm thagravenh lập

cơ sỡ tri thức cho caacutec hệ thống dựa trecircn tri thức

Gồm Bảng aacutenh xạ giữa

Đối tượng thực đối tượng

tiacutenh toaacuten

Quan hệ thực quan hệ

tiacutenh toaacuten

Tri thức thực

Của lĩnh vực

Tri thức

tiacutenh toaacuten Bằng caacutech nagraveo

Gồm đối tượng vagrave caacutec quan

hệ giữa chuacuteng trong lĩnh vực

Bằng caacutech dugraveng caacutec lược

đồ biểu diễn (scheme)

Chọn dugraveng lược đồ cho

loại tri thức lagrave vấn đề quan

trọng

8

Lược đồ biểu diễn tri thức

Lược đồ logic

Dugraveng caacutec biểu thức trong logic higravenh thức như pheacutep

toaacuten vị từ để biểu diễn tri thức

Caacutec luật suy diễn aacutep dụng cho loại lược đồ nagravey

Ngocircn ngữ lập trigravenh hiện thực tốt nhất cho loại lược đồ

nagravey lagrave PROLOG

Lược đồ thủ tục

Biểu diễn tri thức như tập caacutec chỉ thị lệnh để giải quyết

vấn đề

Caacutec chỉ thị lệnh trong lược đồ thủ tục chỉ ra bằng caacutech

nagraveo giải quyết vấn đề

9

Lược đồ biểu diễn tri thứchellip

Lược đồ mạng

Biểu diễn tri thức như lagrave đồ thị caacutec đỉnh như lagrave caacutec đối tượng hoặc khaacutei niệm caacutec cung như lagrave quan hệ giữa chuacuteng

Caacutec viacute dụ về loại lược đồ nagravey gồm mạng ngữ nghĩa

Lược đồ cấu truacutec

Lagrave một mở rộng của lược đồ mạng bằng caacutech cho pheacutep caacutec nuacutet coacute thể lagrave một CTDL phức tạp gồm caacutec khe (slot) coacute tecircn vagrave trị hay một thủ tục

Kịch bản (script) khung (frame) đối tượng (object) lagrave viacute dụ của lược đồ nagravey

10

Biểu diễn vagrave aacutenh xạ

Tri thức của lĩnh vực

Lagrave toagraven bộ những hiểu biết về lĩnh vực đoacute

Gồm khaacutei niệm đối tượng quan hệ giữa chuacuteng luật

tồn tại giữa chuacuteng hellip

Hiện tồn tại một số lược đồ ghi nhận tri thức

Để giải bagravei toaacuten AI cần

Tri thức về bagravei toaacuten (coacute thể nhiều)

Phương tiện để xử lyacute tri thức như retrieve update

infer

11

Biểu diễn vagrave aacutenh xạhellip

Higravenh thức hoacutea tri thức

12

Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip

Hai mức cấu truacutec cho factsrepresentations

Mức tri thức

Mức magrave caacutec sự kiện gồm caacutech hagravenh xử của agent (taacutec

tử) vagrave mục tiecircu hiện tại được mocirc tả

Mức kyacute hiệu

Mức magrave sự biểu diễn của caacutec đối tượng đatilde được chọn

trong mức tri thức được viết ra ở dạng kyacute hiệu để coacute thể

xử lyacute được bằng chương trigravenh

13

Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip

Viacute dụ

Cacircu tiếng Anh

ldquoSpot is a dogrdquo

ldquoEvery dog has a tailrdquo

Coacute thể được biểu diễn ở nhiều lược đồ

Dạng logic (chương sau)

1 dog(Spot)

2 X(dog(X) rarr hastail(X))

Từ đoacute cacircu ldquoSpot has a tailrdquo coacute thể thu được qua caacutec bước

3 Từ 2 X=ldquoSpotrdquo dog(Spot) rarr hastail(Spot)

4 Từ 1 3 hastail(Spot)

Aacutenh xạ ngược rarr ldquoSpot has a tailrdquo

14

Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip

Dạng mạng ngữ nghĩa

15

Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip

Mocirc higravenh giải quyết vấn đề của con người vagrave maacutey

16

Caacutec caacutech tiếp cận Bốn thuộc tiacutenh của hệ thống biểu diễn tri thức

Khả năng biểu diễn tất cả caacutec tri thức cần thiết cho lĩnh vực đoacute

Khả năng xử lyacute caacutec cấu truacutec sẵn coacute để sinh ra caacutec cấu truacutec mới tương ứng với tri thức mới được sinh ra từ tri thức cũ

Khả năng thecircm vagraveo cấu truacutec những tri thức thocircng tin bổ sung magrave noacute coacute thể được dugraveng để hướng dẫn cơ chế suy luận theo hướng coacute nhiều triển vọng nhất

Khả năng thu được thocircng tin mới dễ dagraveng

Trường hợp đơn giản nhất lagrave chegraven trực tiếp tri thức mới (do con người) vagraveo cơ sở tri thức Lyacute tưởng nhất lagrave chương trigravenh coacute thể kiểm soaacutet việc thu được tri thức

17

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Năng lực hiện nay

Khocircng một hệ thống nagraveo coacute thể tối ưu tất cả caacutec khả

năng trecircn cho mọi kiểu tri thức

Nhiều kỹ thuật dugraveng cho biểu diễn tri thức cugraveng tồn tại

Chương trigravenh thường dugraveng nhiều hơn 1 kỹ thuật biểu

diễn

18

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức quan hệ đơn giản

Biểu diễn caacutec sự kiện (facts) dạng khai baacuteo như tập quan

hệ đatilde dugraveng trong CSDL quan hệ - xem viacute dụ sau

19

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức coacute khả năng thừa kế

Một dạng bổ sung cơ chế suy diễn vagraveo cơ sở tri thức

quan hệ noacutei trecircn đoacute lagrave thừa kế thuộc tiacutenh

Thừa kế thuộc tiacutenh

Tổ chức caacutec đối tượng thagravenh caacutec lớp (class)

Caacutec lớp được sắp xếp vagraveo hệ thống phacircn cấp (hierachy) ndash

coacute lớp cha (tổng quaacutet) vagrave lớp con (cụ thể)

rarr Caacutec lớp con thừa kế caacutec thuộc tiacutenh từ lớp cha

20

Caacutec caacutech tiếp cận hellip Tri thức coacute khả năng thừa kế (tt)

Line Thuộc tiacutenh

Box Đối tượng Trị (Value) của thuộc tiacutenh của đối tượng

Arrow Từ đối tượng sang trị của thuộc tiacutenh

21

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức suy diễn

Thừa kế thuộc tiacutenh ở trecircn lagrave 1 dạng suy diễn

Logic truyền thống cung cấp dạng suy diễn mạnh hơn

Tri thức suy diễn cần thủ tục suy diễn

Thủ tục suy diễn nhiều dạng

Forward (tiến) Đi từ sự kiện đến kết luận

Backward (lugravei) Đi từ kết luận đến sự kiện đatilde cho

Thủ tục thường dugraveng resolution ndash xem chương 5

22

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức thủ tục

Tri thức trong caacutec viacute dụ trước Tĩnh dạng khai baacuteo

Một dạng tri thức khaacutec chỉ ra hagravenh động được thi hagravenh

khi điều kiện nagraveo đoacute thoả rarr tri thức thủ tục

Caacutech biểu diễn trong chương trigravenh

Viết bằng caacutec NNLT (LISP chẳng hạn)

Maacutey sẽ thực thi matilde để thực hiện cocircng việc

Trở ngại

Khoacute viết CT suy diễn về hagravenh vi của CT khaacutec

Cập nhậtdebug số lượng lớn matilde rarr khoacute khăn

23

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức thủ tục (tt) (defun fun1 (lis)

(cond

((null lis) 0)

((not (listp (car lis)))

(cond

((eq (car lis) nil) (fun1 (car lis)))

(T (+ 1 (fun1 (cdr lis))))

)

)

(T (+ (fun1 (car lis)) (fun1 (cdr lis))))

)

)

24

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức thủ tục (tt) dugraveng luật sinh (production

rule)

Luật sinh vagrave caacutech sử dụng chuacuteng lagrave định hướng hoạt

động hơn caacutec dạng biểu diễn noacutei trước đacircy

Tuy phacircn biệt đacircu lagrave tri thức khai baacuteo hay thủ tục lagrave

một cocircng việc khoacute khăn

25

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Coacute những thuộc tiacutenh cơ bản nagraveo của đối tượng magrave

chuacuteng xuất hiện trong mọi lĩnh vực khocircng

Nếu coacute đoacute lagrave những thuộc tiacutenh nagraveo

Coacute chắc chắn lagrave chuacuteng sẽ được xử lyacute thiacutech hợp

trong từng cơ chế được đề nghị khocircng

Coacute quan hệ quan trọng nagraveo tồn tại cugraveng với thuộc

tiacutenh khocircng

26

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Tri thức được biểu diễn đến mức chi tiết nagraveo

Coacute tồn tại những primitive cơ bản magrave qua đoacute tất

cả tri thức được biểu diễn

Sử dụng primitives coacute iacutech khocircng

Tập caacutec đối tượng được biểu diễn như thế nagraveo

Với số lượng lớn tri thức được chứa trong CSDL

Bằng caacutech nagraveo truy xuất những thagravenh phần cần

thiết

27

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec thuộc tiacutenh quan trọng

1 Instance

Cho biết quan hệ thagravenh viecircn giữa đối tượng vagrave lớp

noacute thuộc vagraveo

2 Isa

Cho biết một lớp lagrave con của lớp khaacutec

Cặp thuộc tiacutenh trecircn cho pheacutep khả năng thừa kế thuộc

tiacutenh

Chuacuteng coacute thể được gọi vagrave biểu diễn khaacutec nhau trong

nhiều hệ thống tri thức

28

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh

Thuộc tiacutenh entity | relationship

Coacute tiacutenh chất quan trọng

Đảo

Tồn tại trong một hệ thống Isa

Caacutec kỹ thuật để suy diễn giữa caacutec giaacute trị

Caacutec thuộc tiacutenh đơn trị

29

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh

30

Vấn đề khung Khung

Mỗi frame mocirc tả một đối tượng (object)

Một frame bao gồm 2 thagravenh phần cơ bản lagrave slot vagrave facet

Một slot lagrave một thuộc tiacutenh đặc tả đối tượng được biểu diễn bởi frame Viacute dụ trong frame mocirc tả xe hơi coacute hai slot lagrave trọng lượng vagrave loại maacutey

Mỗi slot coacute thể chứa một hoặc nhiều facet

Caacutec facet (đocirci luacutec được gọi lagrave slot con) đặc tả một số thocircng tin hoặc thủ tục liecircn quan đến thuộc tiacutenh được mocirc tả bởi slot Facet coacute nhiều loại khaacutec nhau sau đacircy lagrave một số facet thường gặp value default value rangehellip

31

Vấn đề khunghellip

Bằng caacutech nagraveo biểu diễn hiệu quả chuỗi trạng thaacutei cho bagravei toaacuten tigravem kiếm

Bagravei toaacuten robot on(Plant12 Table34)

under(Table34 Window13)

in(Table34 Room15)

rarr 1 trạng thaacutei = danh saacutech caacutec facts trecircn

rarr bất tiện danh saacutech dagravei

từ trạng thaacutei A rarr B nhiều facts khocircng thay đổi

Vấn đề khung bagravei toaacuten về biểu diễn facts thay đổi cugraveng với những facts khocircng được biết

32

Vấn đề khung hellip

Sử dụng caacutec tiền đề khung

Mocirc tả tất cả những caacutei sẽ khocircng thay đổi khi aacutep dụng 1

toaacuten tử cụ thể nagraveo đoacute để chuyển từ trạng thaacutei n rarr n+1

Viacute dụ

ldquoVật X coacute magraveu Y tại trạng thaacutei S1 thigrave cũng coacute magraveu Y tại trạng

thaacutei S2 khi di chuyển X từ S1 rarr S2rsquo

color(XY S1) ^ move(XS1S2) rarr color(XYS2)

Bất tiện

rarr Số tiền đề nhiều

33

Vấn đề khung hellip

Sử dụng giả định

Những caacutei thay đổi ghi tường minh hoặc được dẫn ra 1 caacutech logic từ những caacutei thay đổi

Hai caacutech tiếp cận dugraveng cho backtrack trecircn chuổi trạng thaacutei

Khocircng thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận sự thay đổi cụ thể tại node cần thay đổi

Thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận những gigrave cần lagravem khi undo tại trạng thaacutei đoacute

Link demo amp documents

Mạng ngữ nghĩa vagrave Web ngữ nghĩa

Wolframalpha httpwwwwolframalphacom

WordNet Search httpaskblueycomwordnet

WordVis httpwordviscom

Scripts amp Frames

Bayesian Inference

Expert Systems

34

Phacircn loại tri thức

Caacutec định lyacute toaacuten học định luật vật lyacute lagrave caacutec tri thức mang tiacutenh khẳng định sự kiện

Caacutec phương phaacutep điều chế hoacutea học thuật toaacuten lagrave tri thức mang tiacutenh thủ tục

Caacutec nhận định kết luận về sự kiện hiện tượng lagrave tri thức mocirc tả

Caacutec ước lượng suy đoaacuten higravenh thagravenh qua kinh nghiệm lagrave tri thức heuristic

4

5

Nhu cầu xử lyacute tri thức

Triacute tuệ sự thocircng minh phải dựa trecircn nền tảng của

tri thức Tuy nhiecircn noacute cograven phụ thuộc vagraveo việc

vận dụng xử lyacute tri thức

Biểu diễn tri thức lagrave việc đưa tri thức vagraveo maacutey

tiacutenh Vagrave chỉ coacute yacute nghĩa nếu cocircng việc tiếp theo

ldquoxử lyacute tri thức được thực hiệnrdquo

6

Viacute dụ về một hệ tri thức

Cho 2 bigravenh rỗng X Y coacute thể tiacutech lần lượt lagrave Vx

Vy Dugraveng 2 bigravenh nagravey để đong ra z liacutet nước

Cụ thể với Vx=5 Vy=7 vagrave z=4 ta lagravem như sau

Muacutec đầy bigravenh 7

Đổ qua cho đầy bigravenh 5

Đổ hết nước trong bigravenh 5

Đổ phần cograven lại trong bigravenh 7 qua bigravenh 5

Muacutec đầy bigravenh 7

Đổ từ bigravenh 7 qua cho đầy bigravenh 5

Phần cograven lại trong bigravenh 7 lagrave 4 liacutet

7

Biểu diễn tri thức

Lagrave phương phaacutep matilde hoaacute tri thức nhằm thagravenh lập

cơ sỡ tri thức cho caacutec hệ thống dựa trecircn tri thức

Gồm Bảng aacutenh xạ giữa

Đối tượng thực đối tượng

tiacutenh toaacuten

Quan hệ thực quan hệ

tiacutenh toaacuten

Tri thức thực

Của lĩnh vực

Tri thức

tiacutenh toaacuten Bằng caacutech nagraveo

Gồm đối tượng vagrave caacutec quan

hệ giữa chuacuteng trong lĩnh vực

Bằng caacutech dugraveng caacutec lược

đồ biểu diễn (scheme)

Chọn dugraveng lược đồ cho

loại tri thức lagrave vấn đề quan

trọng

8

Lược đồ biểu diễn tri thức

Lược đồ logic

Dugraveng caacutec biểu thức trong logic higravenh thức như pheacutep

toaacuten vị từ để biểu diễn tri thức

Caacutec luật suy diễn aacutep dụng cho loại lược đồ nagravey

Ngocircn ngữ lập trigravenh hiện thực tốt nhất cho loại lược đồ

nagravey lagrave PROLOG

Lược đồ thủ tục

Biểu diễn tri thức như tập caacutec chỉ thị lệnh để giải quyết

vấn đề

Caacutec chỉ thị lệnh trong lược đồ thủ tục chỉ ra bằng caacutech

nagraveo giải quyết vấn đề

9

Lược đồ biểu diễn tri thứchellip

Lược đồ mạng

Biểu diễn tri thức như lagrave đồ thị caacutec đỉnh như lagrave caacutec đối tượng hoặc khaacutei niệm caacutec cung như lagrave quan hệ giữa chuacuteng

Caacutec viacute dụ về loại lược đồ nagravey gồm mạng ngữ nghĩa

Lược đồ cấu truacutec

Lagrave một mở rộng của lược đồ mạng bằng caacutech cho pheacutep caacutec nuacutet coacute thể lagrave một CTDL phức tạp gồm caacutec khe (slot) coacute tecircn vagrave trị hay một thủ tục

Kịch bản (script) khung (frame) đối tượng (object) lagrave viacute dụ của lược đồ nagravey

10

Biểu diễn vagrave aacutenh xạ

Tri thức của lĩnh vực

Lagrave toagraven bộ những hiểu biết về lĩnh vực đoacute

Gồm khaacutei niệm đối tượng quan hệ giữa chuacuteng luật

tồn tại giữa chuacuteng hellip

Hiện tồn tại một số lược đồ ghi nhận tri thức

Để giải bagravei toaacuten AI cần

Tri thức về bagravei toaacuten (coacute thể nhiều)

Phương tiện để xử lyacute tri thức như retrieve update

infer

11

Biểu diễn vagrave aacutenh xạhellip

Higravenh thức hoacutea tri thức

12

Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip

Hai mức cấu truacutec cho factsrepresentations

Mức tri thức

Mức magrave caacutec sự kiện gồm caacutech hagravenh xử của agent (taacutec

tử) vagrave mục tiecircu hiện tại được mocirc tả

Mức kyacute hiệu

Mức magrave sự biểu diễn của caacutec đối tượng đatilde được chọn

trong mức tri thức được viết ra ở dạng kyacute hiệu để coacute thể

xử lyacute được bằng chương trigravenh

13

Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip

Viacute dụ

Cacircu tiếng Anh

ldquoSpot is a dogrdquo

ldquoEvery dog has a tailrdquo

Coacute thể được biểu diễn ở nhiều lược đồ

Dạng logic (chương sau)

1 dog(Spot)

2 X(dog(X) rarr hastail(X))

Từ đoacute cacircu ldquoSpot has a tailrdquo coacute thể thu được qua caacutec bước

3 Từ 2 X=ldquoSpotrdquo dog(Spot) rarr hastail(Spot)

4 Từ 1 3 hastail(Spot)

Aacutenh xạ ngược rarr ldquoSpot has a tailrdquo

14

Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip

Dạng mạng ngữ nghĩa

15

Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip

Mocirc higravenh giải quyết vấn đề của con người vagrave maacutey

16

Caacutec caacutech tiếp cận Bốn thuộc tiacutenh của hệ thống biểu diễn tri thức

Khả năng biểu diễn tất cả caacutec tri thức cần thiết cho lĩnh vực đoacute

Khả năng xử lyacute caacutec cấu truacutec sẵn coacute để sinh ra caacutec cấu truacutec mới tương ứng với tri thức mới được sinh ra từ tri thức cũ

Khả năng thecircm vagraveo cấu truacutec những tri thức thocircng tin bổ sung magrave noacute coacute thể được dugraveng để hướng dẫn cơ chế suy luận theo hướng coacute nhiều triển vọng nhất

Khả năng thu được thocircng tin mới dễ dagraveng

Trường hợp đơn giản nhất lagrave chegraven trực tiếp tri thức mới (do con người) vagraveo cơ sở tri thức Lyacute tưởng nhất lagrave chương trigravenh coacute thể kiểm soaacutet việc thu được tri thức

17

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Năng lực hiện nay

Khocircng một hệ thống nagraveo coacute thể tối ưu tất cả caacutec khả

năng trecircn cho mọi kiểu tri thức

Nhiều kỹ thuật dugraveng cho biểu diễn tri thức cugraveng tồn tại

Chương trigravenh thường dugraveng nhiều hơn 1 kỹ thuật biểu

diễn

18

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức quan hệ đơn giản

Biểu diễn caacutec sự kiện (facts) dạng khai baacuteo như tập quan

hệ đatilde dugraveng trong CSDL quan hệ - xem viacute dụ sau

19

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức coacute khả năng thừa kế

Một dạng bổ sung cơ chế suy diễn vagraveo cơ sở tri thức

quan hệ noacutei trecircn đoacute lagrave thừa kế thuộc tiacutenh

Thừa kế thuộc tiacutenh

Tổ chức caacutec đối tượng thagravenh caacutec lớp (class)

Caacutec lớp được sắp xếp vagraveo hệ thống phacircn cấp (hierachy) ndash

coacute lớp cha (tổng quaacutet) vagrave lớp con (cụ thể)

rarr Caacutec lớp con thừa kế caacutec thuộc tiacutenh từ lớp cha

20

Caacutec caacutech tiếp cận hellip Tri thức coacute khả năng thừa kế (tt)

Line Thuộc tiacutenh

Box Đối tượng Trị (Value) của thuộc tiacutenh của đối tượng

Arrow Từ đối tượng sang trị của thuộc tiacutenh

21

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức suy diễn

Thừa kế thuộc tiacutenh ở trecircn lagrave 1 dạng suy diễn

Logic truyền thống cung cấp dạng suy diễn mạnh hơn

Tri thức suy diễn cần thủ tục suy diễn

Thủ tục suy diễn nhiều dạng

Forward (tiến) Đi từ sự kiện đến kết luận

Backward (lugravei) Đi từ kết luận đến sự kiện đatilde cho

Thủ tục thường dugraveng resolution ndash xem chương 5

22

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức thủ tục

Tri thức trong caacutec viacute dụ trước Tĩnh dạng khai baacuteo

Một dạng tri thức khaacutec chỉ ra hagravenh động được thi hagravenh

khi điều kiện nagraveo đoacute thoả rarr tri thức thủ tục

Caacutech biểu diễn trong chương trigravenh

Viết bằng caacutec NNLT (LISP chẳng hạn)

Maacutey sẽ thực thi matilde để thực hiện cocircng việc

Trở ngại

Khoacute viết CT suy diễn về hagravenh vi của CT khaacutec

Cập nhậtdebug số lượng lớn matilde rarr khoacute khăn

23

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức thủ tục (tt) (defun fun1 (lis)

(cond

((null lis) 0)

((not (listp (car lis)))

(cond

((eq (car lis) nil) (fun1 (car lis)))

(T (+ 1 (fun1 (cdr lis))))

)

)

(T (+ (fun1 (car lis)) (fun1 (cdr lis))))

)

)

24

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức thủ tục (tt) dugraveng luật sinh (production

rule)

Luật sinh vagrave caacutech sử dụng chuacuteng lagrave định hướng hoạt

động hơn caacutec dạng biểu diễn noacutei trước đacircy

Tuy phacircn biệt đacircu lagrave tri thức khai baacuteo hay thủ tục lagrave

một cocircng việc khoacute khăn

25

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Coacute những thuộc tiacutenh cơ bản nagraveo của đối tượng magrave

chuacuteng xuất hiện trong mọi lĩnh vực khocircng

Nếu coacute đoacute lagrave những thuộc tiacutenh nagraveo

Coacute chắc chắn lagrave chuacuteng sẽ được xử lyacute thiacutech hợp

trong từng cơ chế được đề nghị khocircng

Coacute quan hệ quan trọng nagraveo tồn tại cugraveng với thuộc

tiacutenh khocircng

26

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Tri thức được biểu diễn đến mức chi tiết nagraveo

Coacute tồn tại những primitive cơ bản magrave qua đoacute tất

cả tri thức được biểu diễn

Sử dụng primitives coacute iacutech khocircng

Tập caacutec đối tượng được biểu diễn như thế nagraveo

Với số lượng lớn tri thức được chứa trong CSDL

Bằng caacutech nagraveo truy xuất những thagravenh phần cần

thiết

27

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec thuộc tiacutenh quan trọng

1 Instance

Cho biết quan hệ thagravenh viecircn giữa đối tượng vagrave lớp

noacute thuộc vagraveo

2 Isa

Cho biết một lớp lagrave con của lớp khaacutec

Cặp thuộc tiacutenh trecircn cho pheacutep khả năng thừa kế thuộc

tiacutenh

Chuacuteng coacute thể được gọi vagrave biểu diễn khaacutec nhau trong

nhiều hệ thống tri thức

28

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh

Thuộc tiacutenh entity | relationship

Coacute tiacutenh chất quan trọng

Đảo

Tồn tại trong một hệ thống Isa

Caacutec kỹ thuật để suy diễn giữa caacutec giaacute trị

Caacutec thuộc tiacutenh đơn trị

29

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh

30

Vấn đề khung Khung

Mỗi frame mocirc tả một đối tượng (object)

Một frame bao gồm 2 thagravenh phần cơ bản lagrave slot vagrave facet

Một slot lagrave một thuộc tiacutenh đặc tả đối tượng được biểu diễn bởi frame Viacute dụ trong frame mocirc tả xe hơi coacute hai slot lagrave trọng lượng vagrave loại maacutey

Mỗi slot coacute thể chứa một hoặc nhiều facet

Caacutec facet (đocirci luacutec được gọi lagrave slot con) đặc tả một số thocircng tin hoặc thủ tục liecircn quan đến thuộc tiacutenh được mocirc tả bởi slot Facet coacute nhiều loại khaacutec nhau sau đacircy lagrave một số facet thường gặp value default value rangehellip

31

Vấn đề khunghellip

Bằng caacutech nagraveo biểu diễn hiệu quả chuỗi trạng thaacutei cho bagravei toaacuten tigravem kiếm

Bagravei toaacuten robot on(Plant12 Table34)

under(Table34 Window13)

in(Table34 Room15)

rarr 1 trạng thaacutei = danh saacutech caacutec facts trecircn

rarr bất tiện danh saacutech dagravei

từ trạng thaacutei A rarr B nhiều facts khocircng thay đổi

Vấn đề khung bagravei toaacuten về biểu diễn facts thay đổi cugraveng với những facts khocircng được biết

32

Vấn đề khung hellip

Sử dụng caacutec tiền đề khung

Mocirc tả tất cả những caacutei sẽ khocircng thay đổi khi aacutep dụng 1

toaacuten tử cụ thể nagraveo đoacute để chuyển từ trạng thaacutei n rarr n+1

Viacute dụ

ldquoVật X coacute magraveu Y tại trạng thaacutei S1 thigrave cũng coacute magraveu Y tại trạng

thaacutei S2 khi di chuyển X từ S1 rarr S2rsquo

color(XY S1) ^ move(XS1S2) rarr color(XYS2)

Bất tiện

rarr Số tiền đề nhiều

33

Vấn đề khung hellip

Sử dụng giả định

Những caacutei thay đổi ghi tường minh hoặc được dẫn ra 1 caacutech logic từ những caacutei thay đổi

Hai caacutech tiếp cận dugraveng cho backtrack trecircn chuổi trạng thaacutei

Khocircng thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận sự thay đổi cụ thể tại node cần thay đổi

Thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận những gigrave cần lagravem khi undo tại trạng thaacutei đoacute

Link demo amp documents

Mạng ngữ nghĩa vagrave Web ngữ nghĩa

Wolframalpha httpwwwwolframalphacom

WordNet Search httpaskblueycomwordnet

WordVis httpwordviscom

Scripts amp Frames

Bayesian Inference

Expert Systems

34

5

Nhu cầu xử lyacute tri thức

Triacute tuệ sự thocircng minh phải dựa trecircn nền tảng của

tri thức Tuy nhiecircn noacute cograven phụ thuộc vagraveo việc

vận dụng xử lyacute tri thức

Biểu diễn tri thức lagrave việc đưa tri thức vagraveo maacutey

tiacutenh Vagrave chỉ coacute yacute nghĩa nếu cocircng việc tiếp theo

ldquoxử lyacute tri thức được thực hiệnrdquo

6

Viacute dụ về một hệ tri thức

Cho 2 bigravenh rỗng X Y coacute thể tiacutech lần lượt lagrave Vx

Vy Dugraveng 2 bigravenh nagravey để đong ra z liacutet nước

Cụ thể với Vx=5 Vy=7 vagrave z=4 ta lagravem như sau

Muacutec đầy bigravenh 7

Đổ qua cho đầy bigravenh 5

Đổ hết nước trong bigravenh 5

Đổ phần cograven lại trong bigravenh 7 qua bigravenh 5

Muacutec đầy bigravenh 7

Đổ từ bigravenh 7 qua cho đầy bigravenh 5

Phần cograven lại trong bigravenh 7 lagrave 4 liacutet

7

Biểu diễn tri thức

Lagrave phương phaacutep matilde hoaacute tri thức nhằm thagravenh lập

cơ sỡ tri thức cho caacutec hệ thống dựa trecircn tri thức

Gồm Bảng aacutenh xạ giữa

Đối tượng thực đối tượng

tiacutenh toaacuten

Quan hệ thực quan hệ

tiacutenh toaacuten

Tri thức thực

Của lĩnh vực

Tri thức

tiacutenh toaacuten Bằng caacutech nagraveo

Gồm đối tượng vagrave caacutec quan

hệ giữa chuacuteng trong lĩnh vực

Bằng caacutech dugraveng caacutec lược

đồ biểu diễn (scheme)

Chọn dugraveng lược đồ cho

loại tri thức lagrave vấn đề quan

trọng

8

Lược đồ biểu diễn tri thức

Lược đồ logic

Dugraveng caacutec biểu thức trong logic higravenh thức như pheacutep

toaacuten vị từ để biểu diễn tri thức

Caacutec luật suy diễn aacutep dụng cho loại lược đồ nagravey

Ngocircn ngữ lập trigravenh hiện thực tốt nhất cho loại lược đồ

nagravey lagrave PROLOG

Lược đồ thủ tục

Biểu diễn tri thức như tập caacutec chỉ thị lệnh để giải quyết

vấn đề

Caacutec chỉ thị lệnh trong lược đồ thủ tục chỉ ra bằng caacutech

nagraveo giải quyết vấn đề

9

Lược đồ biểu diễn tri thứchellip

Lược đồ mạng

Biểu diễn tri thức như lagrave đồ thị caacutec đỉnh như lagrave caacutec đối tượng hoặc khaacutei niệm caacutec cung như lagrave quan hệ giữa chuacuteng

Caacutec viacute dụ về loại lược đồ nagravey gồm mạng ngữ nghĩa

Lược đồ cấu truacutec

Lagrave một mở rộng của lược đồ mạng bằng caacutech cho pheacutep caacutec nuacutet coacute thể lagrave một CTDL phức tạp gồm caacutec khe (slot) coacute tecircn vagrave trị hay một thủ tục

Kịch bản (script) khung (frame) đối tượng (object) lagrave viacute dụ của lược đồ nagravey

10

Biểu diễn vagrave aacutenh xạ

Tri thức của lĩnh vực

Lagrave toagraven bộ những hiểu biết về lĩnh vực đoacute

Gồm khaacutei niệm đối tượng quan hệ giữa chuacuteng luật

tồn tại giữa chuacuteng hellip

Hiện tồn tại một số lược đồ ghi nhận tri thức

Để giải bagravei toaacuten AI cần

Tri thức về bagravei toaacuten (coacute thể nhiều)

Phương tiện để xử lyacute tri thức như retrieve update

infer

11

Biểu diễn vagrave aacutenh xạhellip

Higravenh thức hoacutea tri thức

12

Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip

Hai mức cấu truacutec cho factsrepresentations

Mức tri thức

Mức magrave caacutec sự kiện gồm caacutech hagravenh xử của agent (taacutec

tử) vagrave mục tiecircu hiện tại được mocirc tả

Mức kyacute hiệu

Mức magrave sự biểu diễn của caacutec đối tượng đatilde được chọn

trong mức tri thức được viết ra ở dạng kyacute hiệu để coacute thể

xử lyacute được bằng chương trigravenh

13

Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip

Viacute dụ

Cacircu tiếng Anh

ldquoSpot is a dogrdquo

ldquoEvery dog has a tailrdquo

Coacute thể được biểu diễn ở nhiều lược đồ

Dạng logic (chương sau)

1 dog(Spot)

2 X(dog(X) rarr hastail(X))

Từ đoacute cacircu ldquoSpot has a tailrdquo coacute thể thu được qua caacutec bước

3 Từ 2 X=ldquoSpotrdquo dog(Spot) rarr hastail(Spot)

4 Từ 1 3 hastail(Spot)

Aacutenh xạ ngược rarr ldquoSpot has a tailrdquo

14

Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip

Dạng mạng ngữ nghĩa

15

Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip

Mocirc higravenh giải quyết vấn đề của con người vagrave maacutey

16

Caacutec caacutech tiếp cận Bốn thuộc tiacutenh của hệ thống biểu diễn tri thức

Khả năng biểu diễn tất cả caacutec tri thức cần thiết cho lĩnh vực đoacute

Khả năng xử lyacute caacutec cấu truacutec sẵn coacute để sinh ra caacutec cấu truacutec mới tương ứng với tri thức mới được sinh ra từ tri thức cũ

Khả năng thecircm vagraveo cấu truacutec những tri thức thocircng tin bổ sung magrave noacute coacute thể được dugraveng để hướng dẫn cơ chế suy luận theo hướng coacute nhiều triển vọng nhất

Khả năng thu được thocircng tin mới dễ dagraveng

Trường hợp đơn giản nhất lagrave chegraven trực tiếp tri thức mới (do con người) vagraveo cơ sở tri thức Lyacute tưởng nhất lagrave chương trigravenh coacute thể kiểm soaacutet việc thu được tri thức

17

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Năng lực hiện nay

Khocircng một hệ thống nagraveo coacute thể tối ưu tất cả caacutec khả

năng trecircn cho mọi kiểu tri thức

Nhiều kỹ thuật dugraveng cho biểu diễn tri thức cugraveng tồn tại

Chương trigravenh thường dugraveng nhiều hơn 1 kỹ thuật biểu

diễn

18

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức quan hệ đơn giản

Biểu diễn caacutec sự kiện (facts) dạng khai baacuteo như tập quan

hệ đatilde dugraveng trong CSDL quan hệ - xem viacute dụ sau

19

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức coacute khả năng thừa kế

Một dạng bổ sung cơ chế suy diễn vagraveo cơ sở tri thức

quan hệ noacutei trecircn đoacute lagrave thừa kế thuộc tiacutenh

Thừa kế thuộc tiacutenh

Tổ chức caacutec đối tượng thagravenh caacutec lớp (class)

Caacutec lớp được sắp xếp vagraveo hệ thống phacircn cấp (hierachy) ndash

coacute lớp cha (tổng quaacutet) vagrave lớp con (cụ thể)

rarr Caacutec lớp con thừa kế caacutec thuộc tiacutenh từ lớp cha

20

Caacutec caacutech tiếp cận hellip Tri thức coacute khả năng thừa kế (tt)

Line Thuộc tiacutenh

Box Đối tượng Trị (Value) của thuộc tiacutenh của đối tượng

Arrow Từ đối tượng sang trị của thuộc tiacutenh

21

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức suy diễn

Thừa kế thuộc tiacutenh ở trecircn lagrave 1 dạng suy diễn

Logic truyền thống cung cấp dạng suy diễn mạnh hơn

Tri thức suy diễn cần thủ tục suy diễn

Thủ tục suy diễn nhiều dạng

Forward (tiến) Đi từ sự kiện đến kết luận

Backward (lugravei) Đi từ kết luận đến sự kiện đatilde cho

Thủ tục thường dugraveng resolution ndash xem chương 5

22

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức thủ tục

Tri thức trong caacutec viacute dụ trước Tĩnh dạng khai baacuteo

Một dạng tri thức khaacutec chỉ ra hagravenh động được thi hagravenh

khi điều kiện nagraveo đoacute thoả rarr tri thức thủ tục

Caacutech biểu diễn trong chương trigravenh

Viết bằng caacutec NNLT (LISP chẳng hạn)

Maacutey sẽ thực thi matilde để thực hiện cocircng việc

Trở ngại

Khoacute viết CT suy diễn về hagravenh vi của CT khaacutec

Cập nhậtdebug số lượng lớn matilde rarr khoacute khăn

23

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức thủ tục (tt) (defun fun1 (lis)

(cond

((null lis) 0)

((not (listp (car lis)))

(cond

((eq (car lis) nil) (fun1 (car lis)))

(T (+ 1 (fun1 (cdr lis))))

)

)

(T (+ (fun1 (car lis)) (fun1 (cdr lis))))

)

)

24

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức thủ tục (tt) dugraveng luật sinh (production

rule)

Luật sinh vagrave caacutech sử dụng chuacuteng lagrave định hướng hoạt

động hơn caacutec dạng biểu diễn noacutei trước đacircy

Tuy phacircn biệt đacircu lagrave tri thức khai baacuteo hay thủ tục lagrave

một cocircng việc khoacute khăn

25

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Coacute những thuộc tiacutenh cơ bản nagraveo của đối tượng magrave

chuacuteng xuất hiện trong mọi lĩnh vực khocircng

Nếu coacute đoacute lagrave những thuộc tiacutenh nagraveo

Coacute chắc chắn lagrave chuacuteng sẽ được xử lyacute thiacutech hợp

trong từng cơ chế được đề nghị khocircng

Coacute quan hệ quan trọng nagraveo tồn tại cugraveng với thuộc

tiacutenh khocircng

26

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Tri thức được biểu diễn đến mức chi tiết nagraveo

Coacute tồn tại những primitive cơ bản magrave qua đoacute tất

cả tri thức được biểu diễn

Sử dụng primitives coacute iacutech khocircng

Tập caacutec đối tượng được biểu diễn như thế nagraveo

Với số lượng lớn tri thức được chứa trong CSDL

Bằng caacutech nagraveo truy xuất những thagravenh phần cần

thiết

27

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec thuộc tiacutenh quan trọng

1 Instance

Cho biết quan hệ thagravenh viecircn giữa đối tượng vagrave lớp

noacute thuộc vagraveo

2 Isa

Cho biết một lớp lagrave con của lớp khaacutec

Cặp thuộc tiacutenh trecircn cho pheacutep khả năng thừa kế thuộc

tiacutenh

Chuacuteng coacute thể được gọi vagrave biểu diễn khaacutec nhau trong

nhiều hệ thống tri thức

28

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh

Thuộc tiacutenh entity | relationship

Coacute tiacutenh chất quan trọng

Đảo

Tồn tại trong một hệ thống Isa

Caacutec kỹ thuật để suy diễn giữa caacutec giaacute trị

Caacutec thuộc tiacutenh đơn trị

29

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh

30

Vấn đề khung Khung

Mỗi frame mocirc tả một đối tượng (object)

Một frame bao gồm 2 thagravenh phần cơ bản lagrave slot vagrave facet

Một slot lagrave một thuộc tiacutenh đặc tả đối tượng được biểu diễn bởi frame Viacute dụ trong frame mocirc tả xe hơi coacute hai slot lagrave trọng lượng vagrave loại maacutey

Mỗi slot coacute thể chứa một hoặc nhiều facet

Caacutec facet (đocirci luacutec được gọi lagrave slot con) đặc tả một số thocircng tin hoặc thủ tục liecircn quan đến thuộc tiacutenh được mocirc tả bởi slot Facet coacute nhiều loại khaacutec nhau sau đacircy lagrave một số facet thường gặp value default value rangehellip

31

Vấn đề khunghellip

Bằng caacutech nagraveo biểu diễn hiệu quả chuỗi trạng thaacutei cho bagravei toaacuten tigravem kiếm

Bagravei toaacuten robot on(Plant12 Table34)

under(Table34 Window13)

in(Table34 Room15)

rarr 1 trạng thaacutei = danh saacutech caacutec facts trecircn

rarr bất tiện danh saacutech dagravei

từ trạng thaacutei A rarr B nhiều facts khocircng thay đổi

Vấn đề khung bagravei toaacuten về biểu diễn facts thay đổi cugraveng với những facts khocircng được biết

32

Vấn đề khung hellip

Sử dụng caacutec tiền đề khung

Mocirc tả tất cả những caacutei sẽ khocircng thay đổi khi aacutep dụng 1

toaacuten tử cụ thể nagraveo đoacute để chuyển từ trạng thaacutei n rarr n+1

Viacute dụ

ldquoVật X coacute magraveu Y tại trạng thaacutei S1 thigrave cũng coacute magraveu Y tại trạng

thaacutei S2 khi di chuyển X từ S1 rarr S2rsquo

color(XY S1) ^ move(XS1S2) rarr color(XYS2)

Bất tiện

rarr Số tiền đề nhiều

33

Vấn đề khung hellip

Sử dụng giả định

Những caacutei thay đổi ghi tường minh hoặc được dẫn ra 1 caacutech logic từ những caacutei thay đổi

Hai caacutech tiếp cận dugraveng cho backtrack trecircn chuổi trạng thaacutei

Khocircng thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận sự thay đổi cụ thể tại node cần thay đổi

Thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận những gigrave cần lagravem khi undo tại trạng thaacutei đoacute

Link demo amp documents

Mạng ngữ nghĩa vagrave Web ngữ nghĩa

Wolframalpha httpwwwwolframalphacom

WordNet Search httpaskblueycomwordnet

WordVis httpwordviscom

Scripts amp Frames

Bayesian Inference

Expert Systems

34

6

Viacute dụ về một hệ tri thức

Cho 2 bigravenh rỗng X Y coacute thể tiacutech lần lượt lagrave Vx

Vy Dugraveng 2 bigravenh nagravey để đong ra z liacutet nước

Cụ thể với Vx=5 Vy=7 vagrave z=4 ta lagravem như sau

Muacutec đầy bigravenh 7

Đổ qua cho đầy bigravenh 5

Đổ hết nước trong bigravenh 5

Đổ phần cograven lại trong bigravenh 7 qua bigravenh 5

Muacutec đầy bigravenh 7

Đổ từ bigravenh 7 qua cho đầy bigravenh 5

Phần cograven lại trong bigravenh 7 lagrave 4 liacutet

7

Biểu diễn tri thức

Lagrave phương phaacutep matilde hoaacute tri thức nhằm thagravenh lập

cơ sỡ tri thức cho caacutec hệ thống dựa trecircn tri thức

Gồm Bảng aacutenh xạ giữa

Đối tượng thực đối tượng

tiacutenh toaacuten

Quan hệ thực quan hệ

tiacutenh toaacuten

Tri thức thực

Của lĩnh vực

Tri thức

tiacutenh toaacuten Bằng caacutech nagraveo

Gồm đối tượng vagrave caacutec quan

hệ giữa chuacuteng trong lĩnh vực

Bằng caacutech dugraveng caacutec lược

đồ biểu diễn (scheme)

Chọn dugraveng lược đồ cho

loại tri thức lagrave vấn đề quan

trọng

8

Lược đồ biểu diễn tri thức

Lược đồ logic

Dugraveng caacutec biểu thức trong logic higravenh thức như pheacutep

toaacuten vị từ để biểu diễn tri thức

Caacutec luật suy diễn aacutep dụng cho loại lược đồ nagravey

Ngocircn ngữ lập trigravenh hiện thực tốt nhất cho loại lược đồ

nagravey lagrave PROLOG

Lược đồ thủ tục

Biểu diễn tri thức như tập caacutec chỉ thị lệnh để giải quyết

vấn đề

Caacutec chỉ thị lệnh trong lược đồ thủ tục chỉ ra bằng caacutech

nagraveo giải quyết vấn đề

9

Lược đồ biểu diễn tri thứchellip

Lược đồ mạng

Biểu diễn tri thức như lagrave đồ thị caacutec đỉnh như lagrave caacutec đối tượng hoặc khaacutei niệm caacutec cung như lagrave quan hệ giữa chuacuteng

Caacutec viacute dụ về loại lược đồ nagravey gồm mạng ngữ nghĩa

Lược đồ cấu truacutec

Lagrave một mở rộng của lược đồ mạng bằng caacutech cho pheacutep caacutec nuacutet coacute thể lagrave một CTDL phức tạp gồm caacutec khe (slot) coacute tecircn vagrave trị hay một thủ tục

Kịch bản (script) khung (frame) đối tượng (object) lagrave viacute dụ của lược đồ nagravey

10

Biểu diễn vagrave aacutenh xạ

Tri thức của lĩnh vực

Lagrave toagraven bộ những hiểu biết về lĩnh vực đoacute

Gồm khaacutei niệm đối tượng quan hệ giữa chuacuteng luật

tồn tại giữa chuacuteng hellip

Hiện tồn tại một số lược đồ ghi nhận tri thức

Để giải bagravei toaacuten AI cần

Tri thức về bagravei toaacuten (coacute thể nhiều)

Phương tiện để xử lyacute tri thức như retrieve update

infer

11

Biểu diễn vagrave aacutenh xạhellip

Higravenh thức hoacutea tri thức

12

Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip

Hai mức cấu truacutec cho factsrepresentations

Mức tri thức

Mức magrave caacutec sự kiện gồm caacutech hagravenh xử của agent (taacutec

tử) vagrave mục tiecircu hiện tại được mocirc tả

Mức kyacute hiệu

Mức magrave sự biểu diễn của caacutec đối tượng đatilde được chọn

trong mức tri thức được viết ra ở dạng kyacute hiệu để coacute thể

xử lyacute được bằng chương trigravenh

13

Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip

Viacute dụ

Cacircu tiếng Anh

ldquoSpot is a dogrdquo

ldquoEvery dog has a tailrdquo

Coacute thể được biểu diễn ở nhiều lược đồ

Dạng logic (chương sau)

1 dog(Spot)

2 X(dog(X) rarr hastail(X))

Từ đoacute cacircu ldquoSpot has a tailrdquo coacute thể thu được qua caacutec bước

3 Từ 2 X=ldquoSpotrdquo dog(Spot) rarr hastail(Spot)

4 Từ 1 3 hastail(Spot)

Aacutenh xạ ngược rarr ldquoSpot has a tailrdquo

14

Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip

Dạng mạng ngữ nghĩa

15

Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip

Mocirc higravenh giải quyết vấn đề của con người vagrave maacutey

16

Caacutec caacutech tiếp cận Bốn thuộc tiacutenh của hệ thống biểu diễn tri thức

Khả năng biểu diễn tất cả caacutec tri thức cần thiết cho lĩnh vực đoacute

Khả năng xử lyacute caacutec cấu truacutec sẵn coacute để sinh ra caacutec cấu truacutec mới tương ứng với tri thức mới được sinh ra từ tri thức cũ

Khả năng thecircm vagraveo cấu truacutec những tri thức thocircng tin bổ sung magrave noacute coacute thể được dugraveng để hướng dẫn cơ chế suy luận theo hướng coacute nhiều triển vọng nhất

Khả năng thu được thocircng tin mới dễ dagraveng

Trường hợp đơn giản nhất lagrave chegraven trực tiếp tri thức mới (do con người) vagraveo cơ sở tri thức Lyacute tưởng nhất lagrave chương trigravenh coacute thể kiểm soaacutet việc thu được tri thức

17

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Năng lực hiện nay

Khocircng một hệ thống nagraveo coacute thể tối ưu tất cả caacutec khả

năng trecircn cho mọi kiểu tri thức

Nhiều kỹ thuật dugraveng cho biểu diễn tri thức cugraveng tồn tại

Chương trigravenh thường dugraveng nhiều hơn 1 kỹ thuật biểu

diễn

18

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức quan hệ đơn giản

Biểu diễn caacutec sự kiện (facts) dạng khai baacuteo như tập quan

hệ đatilde dugraveng trong CSDL quan hệ - xem viacute dụ sau

19

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức coacute khả năng thừa kế

Một dạng bổ sung cơ chế suy diễn vagraveo cơ sở tri thức

quan hệ noacutei trecircn đoacute lagrave thừa kế thuộc tiacutenh

Thừa kế thuộc tiacutenh

Tổ chức caacutec đối tượng thagravenh caacutec lớp (class)

Caacutec lớp được sắp xếp vagraveo hệ thống phacircn cấp (hierachy) ndash

coacute lớp cha (tổng quaacutet) vagrave lớp con (cụ thể)

rarr Caacutec lớp con thừa kế caacutec thuộc tiacutenh từ lớp cha

20

Caacutec caacutech tiếp cận hellip Tri thức coacute khả năng thừa kế (tt)

Line Thuộc tiacutenh

Box Đối tượng Trị (Value) của thuộc tiacutenh của đối tượng

Arrow Từ đối tượng sang trị của thuộc tiacutenh

21

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức suy diễn

Thừa kế thuộc tiacutenh ở trecircn lagrave 1 dạng suy diễn

Logic truyền thống cung cấp dạng suy diễn mạnh hơn

Tri thức suy diễn cần thủ tục suy diễn

Thủ tục suy diễn nhiều dạng

Forward (tiến) Đi từ sự kiện đến kết luận

Backward (lugravei) Đi từ kết luận đến sự kiện đatilde cho

Thủ tục thường dugraveng resolution ndash xem chương 5

22

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức thủ tục

Tri thức trong caacutec viacute dụ trước Tĩnh dạng khai baacuteo

Một dạng tri thức khaacutec chỉ ra hagravenh động được thi hagravenh

khi điều kiện nagraveo đoacute thoả rarr tri thức thủ tục

Caacutech biểu diễn trong chương trigravenh

Viết bằng caacutec NNLT (LISP chẳng hạn)

Maacutey sẽ thực thi matilde để thực hiện cocircng việc

Trở ngại

Khoacute viết CT suy diễn về hagravenh vi của CT khaacutec

Cập nhậtdebug số lượng lớn matilde rarr khoacute khăn

23

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức thủ tục (tt) (defun fun1 (lis)

(cond

((null lis) 0)

((not (listp (car lis)))

(cond

((eq (car lis) nil) (fun1 (car lis)))

(T (+ 1 (fun1 (cdr lis))))

)

)

(T (+ (fun1 (car lis)) (fun1 (cdr lis))))

)

)

24

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức thủ tục (tt) dugraveng luật sinh (production

rule)

Luật sinh vagrave caacutech sử dụng chuacuteng lagrave định hướng hoạt

động hơn caacutec dạng biểu diễn noacutei trước đacircy

Tuy phacircn biệt đacircu lagrave tri thức khai baacuteo hay thủ tục lagrave

một cocircng việc khoacute khăn

25

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Coacute những thuộc tiacutenh cơ bản nagraveo của đối tượng magrave

chuacuteng xuất hiện trong mọi lĩnh vực khocircng

Nếu coacute đoacute lagrave những thuộc tiacutenh nagraveo

Coacute chắc chắn lagrave chuacuteng sẽ được xử lyacute thiacutech hợp

trong từng cơ chế được đề nghị khocircng

Coacute quan hệ quan trọng nagraveo tồn tại cugraveng với thuộc

tiacutenh khocircng

26

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Tri thức được biểu diễn đến mức chi tiết nagraveo

Coacute tồn tại những primitive cơ bản magrave qua đoacute tất

cả tri thức được biểu diễn

Sử dụng primitives coacute iacutech khocircng

Tập caacutec đối tượng được biểu diễn như thế nagraveo

Với số lượng lớn tri thức được chứa trong CSDL

Bằng caacutech nagraveo truy xuất những thagravenh phần cần

thiết

27

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec thuộc tiacutenh quan trọng

1 Instance

Cho biết quan hệ thagravenh viecircn giữa đối tượng vagrave lớp

noacute thuộc vagraveo

2 Isa

Cho biết một lớp lagrave con của lớp khaacutec

Cặp thuộc tiacutenh trecircn cho pheacutep khả năng thừa kế thuộc

tiacutenh

Chuacuteng coacute thể được gọi vagrave biểu diễn khaacutec nhau trong

nhiều hệ thống tri thức

28

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh

Thuộc tiacutenh entity | relationship

Coacute tiacutenh chất quan trọng

Đảo

Tồn tại trong một hệ thống Isa

Caacutec kỹ thuật để suy diễn giữa caacutec giaacute trị

Caacutec thuộc tiacutenh đơn trị

29

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh

30

Vấn đề khung Khung

Mỗi frame mocirc tả một đối tượng (object)

Một frame bao gồm 2 thagravenh phần cơ bản lagrave slot vagrave facet

Một slot lagrave một thuộc tiacutenh đặc tả đối tượng được biểu diễn bởi frame Viacute dụ trong frame mocirc tả xe hơi coacute hai slot lagrave trọng lượng vagrave loại maacutey

Mỗi slot coacute thể chứa một hoặc nhiều facet

Caacutec facet (đocirci luacutec được gọi lagrave slot con) đặc tả một số thocircng tin hoặc thủ tục liecircn quan đến thuộc tiacutenh được mocirc tả bởi slot Facet coacute nhiều loại khaacutec nhau sau đacircy lagrave một số facet thường gặp value default value rangehellip

31

Vấn đề khunghellip

Bằng caacutech nagraveo biểu diễn hiệu quả chuỗi trạng thaacutei cho bagravei toaacuten tigravem kiếm

Bagravei toaacuten robot on(Plant12 Table34)

under(Table34 Window13)

in(Table34 Room15)

rarr 1 trạng thaacutei = danh saacutech caacutec facts trecircn

rarr bất tiện danh saacutech dagravei

từ trạng thaacutei A rarr B nhiều facts khocircng thay đổi

Vấn đề khung bagravei toaacuten về biểu diễn facts thay đổi cugraveng với những facts khocircng được biết

32

Vấn đề khung hellip

Sử dụng caacutec tiền đề khung

Mocirc tả tất cả những caacutei sẽ khocircng thay đổi khi aacutep dụng 1

toaacuten tử cụ thể nagraveo đoacute để chuyển từ trạng thaacutei n rarr n+1

Viacute dụ

ldquoVật X coacute magraveu Y tại trạng thaacutei S1 thigrave cũng coacute magraveu Y tại trạng

thaacutei S2 khi di chuyển X từ S1 rarr S2rsquo

color(XY S1) ^ move(XS1S2) rarr color(XYS2)

Bất tiện

rarr Số tiền đề nhiều

33

Vấn đề khung hellip

Sử dụng giả định

Những caacutei thay đổi ghi tường minh hoặc được dẫn ra 1 caacutech logic từ những caacutei thay đổi

Hai caacutech tiếp cận dugraveng cho backtrack trecircn chuổi trạng thaacutei

Khocircng thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận sự thay đổi cụ thể tại node cần thay đổi

Thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận những gigrave cần lagravem khi undo tại trạng thaacutei đoacute

Link demo amp documents

Mạng ngữ nghĩa vagrave Web ngữ nghĩa

Wolframalpha httpwwwwolframalphacom

WordNet Search httpaskblueycomwordnet

WordVis httpwordviscom

Scripts amp Frames

Bayesian Inference

Expert Systems

34

7

Biểu diễn tri thức

Lagrave phương phaacutep matilde hoaacute tri thức nhằm thagravenh lập

cơ sỡ tri thức cho caacutec hệ thống dựa trecircn tri thức

Gồm Bảng aacutenh xạ giữa

Đối tượng thực đối tượng

tiacutenh toaacuten

Quan hệ thực quan hệ

tiacutenh toaacuten

Tri thức thực

Của lĩnh vực

Tri thức

tiacutenh toaacuten Bằng caacutech nagraveo

Gồm đối tượng vagrave caacutec quan

hệ giữa chuacuteng trong lĩnh vực

Bằng caacutech dugraveng caacutec lược

đồ biểu diễn (scheme)

Chọn dugraveng lược đồ cho

loại tri thức lagrave vấn đề quan

trọng

8

Lược đồ biểu diễn tri thức

Lược đồ logic

Dugraveng caacutec biểu thức trong logic higravenh thức như pheacutep

toaacuten vị từ để biểu diễn tri thức

Caacutec luật suy diễn aacutep dụng cho loại lược đồ nagravey

Ngocircn ngữ lập trigravenh hiện thực tốt nhất cho loại lược đồ

nagravey lagrave PROLOG

Lược đồ thủ tục

Biểu diễn tri thức như tập caacutec chỉ thị lệnh để giải quyết

vấn đề

Caacutec chỉ thị lệnh trong lược đồ thủ tục chỉ ra bằng caacutech

nagraveo giải quyết vấn đề

9

Lược đồ biểu diễn tri thứchellip

Lược đồ mạng

Biểu diễn tri thức như lagrave đồ thị caacutec đỉnh như lagrave caacutec đối tượng hoặc khaacutei niệm caacutec cung như lagrave quan hệ giữa chuacuteng

Caacutec viacute dụ về loại lược đồ nagravey gồm mạng ngữ nghĩa

Lược đồ cấu truacutec

Lagrave một mở rộng của lược đồ mạng bằng caacutech cho pheacutep caacutec nuacutet coacute thể lagrave một CTDL phức tạp gồm caacutec khe (slot) coacute tecircn vagrave trị hay một thủ tục

Kịch bản (script) khung (frame) đối tượng (object) lagrave viacute dụ của lược đồ nagravey

10

Biểu diễn vagrave aacutenh xạ

Tri thức của lĩnh vực

Lagrave toagraven bộ những hiểu biết về lĩnh vực đoacute

Gồm khaacutei niệm đối tượng quan hệ giữa chuacuteng luật

tồn tại giữa chuacuteng hellip

Hiện tồn tại một số lược đồ ghi nhận tri thức

Để giải bagravei toaacuten AI cần

Tri thức về bagravei toaacuten (coacute thể nhiều)

Phương tiện để xử lyacute tri thức như retrieve update

infer

11

Biểu diễn vagrave aacutenh xạhellip

Higravenh thức hoacutea tri thức

12

Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip

Hai mức cấu truacutec cho factsrepresentations

Mức tri thức

Mức magrave caacutec sự kiện gồm caacutech hagravenh xử của agent (taacutec

tử) vagrave mục tiecircu hiện tại được mocirc tả

Mức kyacute hiệu

Mức magrave sự biểu diễn của caacutec đối tượng đatilde được chọn

trong mức tri thức được viết ra ở dạng kyacute hiệu để coacute thể

xử lyacute được bằng chương trigravenh

13

Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip

Viacute dụ

Cacircu tiếng Anh

ldquoSpot is a dogrdquo

ldquoEvery dog has a tailrdquo

Coacute thể được biểu diễn ở nhiều lược đồ

Dạng logic (chương sau)

1 dog(Spot)

2 X(dog(X) rarr hastail(X))

Từ đoacute cacircu ldquoSpot has a tailrdquo coacute thể thu được qua caacutec bước

3 Từ 2 X=ldquoSpotrdquo dog(Spot) rarr hastail(Spot)

4 Từ 1 3 hastail(Spot)

Aacutenh xạ ngược rarr ldquoSpot has a tailrdquo

14

Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip

Dạng mạng ngữ nghĩa

15

Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip

Mocirc higravenh giải quyết vấn đề của con người vagrave maacutey

16

Caacutec caacutech tiếp cận Bốn thuộc tiacutenh của hệ thống biểu diễn tri thức

Khả năng biểu diễn tất cả caacutec tri thức cần thiết cho lĩnh vực đoacute

Khả năng xử lyacute caacutec cấu truacutec sẵn coacute để sinh ra caacutec cấu truacutec mới tương ứng với tri thức mới được sinh ra từ tri thức cũ

Khả năng thecircm vagraveo cấu truacutec những tri thức thocircng tin bổ sung magrave noacute coacute thể được dugraveng để hướng dẫn cơ chế suy luận theo hướng coacute nhiều triển vọng nhất

Khả năng thu được thocircng tin mới dễ dagraveng

Trường hợp đơn giản nhất lagrave chegraven trực tiếp tri thức mới (do con người) vagraveo cơ sở tri thức Lyacute tưởng nhất lagrave chương trigravenh coacute thể kiểm soaacutet việc thu được tri thức

17

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Năng lực hiện nay

Khocircng một hệ thống nagraveo coacute thể tối ưu tất cả caacutec khả

năng trecircn cho mọi kiểu tri thức

Nhiều kỹ thuật dugraveng cho biểu diễn tri thức cugraveng tồn tại

Chương trigravenh thường dugraveng nhiều hơn 1 kỹ thuật biểu

diễn

18

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức quan hệ đơn giản

Biểu diễn caacutec sự kiện (facts) dạng khai baacuteo như tập quan

hệ đatilde dugraveng trong CSDL quan hệ - xem viacute dụ sau

19

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức coacute khả năng thừa kế

Một dạng bổ sung cơ chế suy diễn vagraveo cơ sở tri thức

quan hệ noacutei trecircn đoacute lagrave thừa kế thuộc tiacutenh

Thừa kế thuộc tiacutenh

Tổ chức caacutec đối tượng thagravenh caacutec lớp (class)

Caacutec lớp được sắp xếp vagraveo hệ thống phacircn cấp (hierachy) ndash

coacute lớp cha (tổng quaacutet) vagrave lớp con (cụ thể)

rarr Caacutec lớp con thừa kế caacutec thuộc tiacutenh từ lớp cha

20

Caacutec caacutech tiếp cận hellip Tri thức coacute khả năng thừa kế (tt)

Line Thuộc tiacutenh

Box Đối tượng Trị (Value) của thuộc tiacutenh của đối tượng

Arrow Từ đối tượng sang trị của thuộc tiacutenh

21

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức suy diễn

Thừa kế thuộc tiacutenh ở trecircn lagrave 1 dạng suy diễn

Logic truyền thống cung cấp dạng suy diễn mạnh hơn

Tri thức suy diễn cần thủ tục suy diễn

Thủ tục suy diễn nhiều dạng

Forward (tiến) Đi từ sự kiện đến kết luận

Backward (lugravei) Đi từ kết luận đến sự kiện đatilde cho

Thủ tục thường dugraveng resolution ndash xem chương 5

22

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức thủ tục

Tri thức trong caacutec viacute dụ trước Tĩnh dạng khai baacuteo

Một dạng tri thức khaacutec chỉ ra hagravenh động được thi hagravenh

khi điều kiện nagraveo đoacute thoả rarr tri thức thủ tục

Caacutech biểu diễn trong chương trigravenh

Viết bằng caacutec NNLT (LISP chẳng hạn)

Maacutey sẽ thực thi matilde để thực hiện cocircng việc

Trở ngại

Khoacute viết CT suy diễn về hagravenh vi của CT khaacutec

Cập nhậtdebug số lượng lớn matilde rarr khoacute khăn

23

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức thủ tục (tt) (defun fun1 (lis)

(cond

((null lis) 0)

((not (listp (car lis)))

(cond

((eq (car lis) nil) (fun1 (car lis)))

(T (+ 1 (fun1 (cdr lis))))

)

)

(T (+ (fun1 (car lis)) (fun1 (cdr lis))))

)

)

24

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức thủ tục (tt) dugraveng luật sinh (production

rule)

Luật sinh vagrave caacutech sử dụng chuacuteng lagrave định hướng hoạt

động hơn caacutec dạng biểu diễn noacutei trước đacircy

Tuy phacircn biệt đacircu lagrave tri thức khai baacuteo hay thủ tục lagrave

một cocircng việc khoacute khăn

25

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Coacute những thuộc tiacutenh cơ bản nagraveo của đối tượng magrave

chuacuteng xuất hiện trong mọi lĩnh vực khocircng

Nếu coacute đoacute lagrave những thuộc tiacutenh nagraveo

Coacute chắc chắn lagrave chuacuteng sẽ được xử lyacute thiacutech hợp

trong từng cơ chế được đề nghị khocircng

Coacute quan hệ quan trọng nagraveo tồn tại cugraveng với thuộc

tiacutenh khocircng

26

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Tri thức được biểu diễn đến mức chi tiết nagraveo

Coacute tồn tại những primitive cơ bản magrave qua đoacute tất

cả tri thức được biểu diễn

Sử dụng primitives coacute iacutech khocircng

Tập caacutec đối tượng được biểu diễn như thế nagraveo

Với số lượng lớn tri thức được chứa trong CSDL

Bằng caacutech nagraveo truy xuất những thagravenh phần cần

thiết

27

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec thuộc tiacutenh quan trọng

1 Instance

Cho biết quan hệ thagravenh viecircn giữa đối tượng vagrave lớp

noacute thuộc vagraveo

2 Isa

Cho biết một lớp lagrave con của lớp khaacutec

Cặp thuộc tiacutenh trecircn cho pheacutep khả năng thừa kế thuộc

tiacutenh

Chuacuteng coacute thể được gọi vagrave biểu diễn khaacutec nhau trong

nhiều hệ thống tri thức

28

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh

Thuộc tiacutenh entity | relationship

Coacute tiacutenh chất quan trọng

Đảo

Tồn tại trong một hệ thống Isa

Caacutec kỹ thuật để suy diễn giữa caacutec giaacute trị

Caacutec thuộc tiacutenh đơn trị

29

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh

30

Vấn đề khung Khung

Mỗi frame mocirc tả một đối tượng (object)

Một frame bao gồm 2 thagravenh phần cơ bản lagrave slot vagrave facet

Một slot lagrave một thuộc tiacutenh đặc tả đối tượng được biểu diễn bởi frame Viacute dụ trong frame mocirc tả xe hơi coacute hai slot lagrave trọng lượng vagrave loại maacutey

Mỗi slot coacute thể chứa một hoặc nhiều facet

Caacutec facet (đocirci luacutec được gọi lagrave slot con) đặc tả một số thocircng tin hoặc thủ tục liecircn quan đến thuộc tiacutenh được mocirc tả bởi slot Facet coacute nhiều loại khaacutec nhau sau đacircy lagrave một số facet thường gặp value default value rangehellip

31

Vấn đề khunghellip

Bằng caacutech nagraveo biểu diễn hiệu quả chuỗi trạng thaacutei cho bagravei toaacuten tigravem kiếm

Bagravei toaacuten robot on(Plant12 Table34)

under(Table34 Window13)

in(Table34 Room15)

rarr 1 trạng thaacutei = danh saacutech caacutec facts trecircn

rarr bất tiện danh saacutech dagravei

từ trạng thaacutei A rarr B nhiều facts khocircng thay đổi

Vấn đề khung bagravei toaacuten về biểu diễn facts thay đổi cugraveng với những facts khocircng được biết

32

Vấn đề khung hellip

Sử dụng caacutec tiền đề khung

Mocirc tả tất cả những caacutei sẽ khocircng thay đổi khi aacutep dụng 1

toaacuten tử cụ thể nagraveo đoacute để chuyển từ trạng thaacutei n rarr n+1

Viacute dụ

ldquoVật X coacute magraveu Y tại trạng thaacutei S1 thigrave cũng coacute magraveu Y tại trạng

thaacutei S2 khi di chuyển X từ S1 rarr S2rsquo

color(XY S1) ^ move(XS1S2) rarr color(XYS2)

Bất tiện

rarr Số tiền đề nhiều

33

Vấn đề khung hellip

Sử dụng giả định

Những caacutei thay đổi ghi tường minh hoặc được dẫn ra 1 caacutech logic từ những caacutei thay đổi

Hai caacutech tiếp cận dugraveng cho backtrack trecircn chuổi trạng thaacutei

Khocircng thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận sự thay đổi cụ thể tại node cần thay đổi

Thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận những gigrave cần lagravem khi undo tại trạng thaacutei đoacute

Link demo amp documents

Mạng ngữ nghĩa vagrave Web ngữ nghĩa

Wolframalpha httpwwwwolframalphacom

WordNet Search httpaskblueycomwordnet

WordVis httpwordviscom

Scripts amp Frames

Bayesian Inference

Expert Systems

34

8

Lược đồ biểu diễn tri thức

Lược đồ logic

Dugraveng caacutec biểu thức trong logic higravenh thức như pheacutep

toaacuten vị từ để biểu diễn tri thức

Caacutec luật suy diễn aacutep dụng cho loại lược đồ nagravey

Ngocircn ngữ lập trigravenh hiện thực tốt nhất cho loại lược đồ

nagravey lagrave PROLOG

Lược đồ thủ tục

Biểu diễn tri thức như tập caacutec chỉ thị lệnh để giải quyết

vấn đề

Caacutec chỉ thị lệnh trong lược đồ thủ tục chỉ ra bằng caacutech

nagraveo giải quyết vấn đề

9

Lược đồ biểu diễn tri thứchellip

Lược đồ mạng

Biểu diễn tri thức như lagrave đồ thị caacutec đỉnh như lagrave caacutec đối tượng hoặc khaacutei niệm caacutec cung như lagrave quan hệ giữa chuacuteng

Caacutec viacute dụ về loại lược đồ nagravey gồm mạng ngữ nghĩa

Lược đồ cấu truacutec

Lagrave một mở rộng của lược đồ mạng bằng caacutech cho pheacutep caacutec nuacutet coacute thể lagrave một CTDL phức tạp gồm caacutec khe (slot) coacute tecircn vagrave trị hay một thủ tục

Kịch bản (script) khung (frame) đối tượng (object) lagrave viacute dụ của lược đồ nagravey

10

Biểu diễn vagrave aacutenh xạ

Tri thức của lĩnh vực

Lagrave toagraven bộ những hiểu biết về lĩnh vực đoacute

Gồm khaacutei niệm đối tượng quan hệ giữa chuacuteng luật

tồn tại giữa chuacuteng hellip

Hiện tồn tại một số lược đồ ghi nhận tri thức

Để giải bagravei toaacuten AI cần

Tri thức về bagravei toaacuten (coacute thể nhiều)

Phương tiện để xử lyacute tri thức như retrieve update

infer

11

Biểu diễn vagrave aacutenh xạhellip

Higravenh thức hoacutea tri thức

12

Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip

Hai mức cấu truacutec cho factsrepresentations

Mức tri thức

Mức magrave caacutec sự kiện gồm caacutech hagravenh xử của agent (taacutec

tử) vagrave mục tiecircu hiện tại được mocirc tả

Mức kyacute hiệu

Mức magrave sự biểu diễn của caacutec đối tượng đatilde được chọn

trong mức tri thức được viết ra ở dạng kyacute hiệu để coacute thể

xử lyacute được bằng chương trigravenh

13

Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip

Viacute dụ

Cacircu tiếng Anh

ldquoSpot is a dogrdquo

ldquoEvery dog has a tailrdquo

Coacute thể được biểu diễn ở nhiều lược đồ

Dạng logic (chương sau)

1 dog(Spot)

2 X(dog(X) rarr hastail(X))

Từ đoacute cacircu ldquoSpot has a tailrdquo coacute thể thu được qua caacutec bước

3 Từ 2 X=ldquoSpotrdquo dog(Spot) rarr hastail(Spot)

4 Từ 1 3 hastail(Spot)

Aacutenh xạ ngược rarr ldquoSpot has a tailrdquo

14

Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip

Dạng mạng ngữ nghĩa

15

Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip

Mocirc higravenh giải quyết vấn đề của con người vagrave maacutey

16

Caacutec caacutech tiếp cận Bốn thuộc tiacutenh của hệ thống biểu diễn tri thức

Khả năng biểu diễn tất cả caacutec tri thức cần thiết cho lĩnh vực đoacute

Khả năng xử lyacute caacutec cấu truacutec sẵn coacute để sinh ra caacutec cấu truacutec mới tương ứng với tri thức mới được sinh ra từ tri thức cũ

Khả năng thecircm vagraveo cấu truacutec những tri thức thocircng tin bổ sung magrave noacute coacute thể được dugraveng để hướng dẫn cơ chế suy luận theo hướng coacute nhiều triển vọng nhất

Khả năng thu được thocircng tin mới dễ dagraveng

Trường hợp đơn giản nhất lagrave chegraven trực tiếp tri thức mới (do con người) vagraveo cơ sở tri thức Lyacute tưởng nhất lagrave chương trigravenh coacute thể kiểm soaacutet việc thu được tri thức

17

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Năng lực hiện nay

Khocircng một hệ thống nagraveo coacute thể tối ưu tất cả caacutec khả

năng trecircn cho mọi kiểu tri thức

Nhiều kỹ thuật dugraveng cho biểu diễn tri thức cugraveng tồn tại

Chương trigravenh thường dugraveng nhiều hơn 1 kỹ thuật biểu

diễn

18

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức quan hệ đơn giản

Biểu diễn caacutec sự kiện (facts) dạng khai baacuteo như tập quan

hệ đatilde dugraveng trong CSDL quan hệ - xem viacute dụ sau

19

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức coacute khả năng thừa kế

Một dạng bổ sung cơ chế suy diễn vagraveo cơ sở tri thức

quan hệ noacutei trecircn đoacute lagrave thừa kế thuộc tiacutenh

Thừa kế thuộc tiacutenh

Tổ chức caacutec đối tượng thagravenh caacutec lớp (class)

Caacutec lớp được sắp xếp vagraveo hệ thống phacircn cấp (hierachy) ndash

coacute lớp cha (tổng quaacutet) vagrave lớp con (cụ thể)

rarr Caacutec lớp con thừa kế caacutec thuộc tiacutenh từ lớp cha

20

Caacutec caacutech tiếp cận hellip Tri thức coacute khả năng thừa kế (tt)

Line Thuộc tiacutenh

Box Đối tượng Trị (Value) của thuộc tiacutenh của đối tượng

Arrow Từ đối tượng sang trị của thuộc tiacutenh

21

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức suy diễn

Thừa kế thuộc tiacutenh ở trecircn lagrave 1 dạng suy diễn

Logic truyền thống cung cấp dạng suy diễn mạnh hơn

Tri thức suy diễn cần thủ tục suy diễn

Thủ tục suy diễn nhiều dạng

Forward (tiến) Đi từ sự kiện đến kết luận

Backward (lugravei) Đi từ kết luận đến sự kiện đatilde cho

Thủ tục thường dugraveng resolution ndash xem chương 5

22

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức thủ tục

Tri thức trong caacutec viacute dụ trước Tĩnh dạng khai baacuteo

Một dạng tri thức khaacutec chỉ ra hagravenh động được thi hagravenh

khi điều kiện nagraveo đoacute thoả rarr tri thức thủ tục

Caacutech biểu diễn trong chương trigravenh

Viết bằng caacutec NNLT (LISP chẳng hạn)

Maacutey sẽ thực thi matilde để thực hiện cocircng việc

Trở ngại

Khoacute viết CT suy diễn về hagravenh vi của CT khaacutec

Cập nhậtdebug số lượng lớn matilde rarr khoacute khăn

23

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức thủ tục (tt) (defun fun1 (lis)

(cond

((null lis) 0)

((not (listp (car lis)))

(cond

((eq (car lis) nil) (fun1 (car lis)))

(T (+ 1 (fun1 (cdr lis))))

)

)

(T (+ (fun1 (car lis)) (fun1 (cdr lis))))

)

)

24

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức thủ tục (tt) dugraveng luật sinh (production

rule)

Luật sinh vagrave caacutech sử dụng chuacuteng lagrave định hướng hoạt

động hơn caacutec dạng biểu diễn noacutei trước đacircy

Tuy phacircn biệt đacircu lagrave tri thức khai baacuteo hay thủ tục lagrave

một cocircng việc khoacute khăn

25

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Coacute những thuộc tiacutenh cơ bản nagraveo của đối tượng magrave

chuacuteng xuất hiện trong mọi lĩnh vực khocircng

Nếu coacute đoacute lagrave những thuộc tiacutenh nagraveo

Coacute chắc chắn lagrave chuacuteng sẽ được xử lyacute thiacutech hợp

trong từng cơ chế được đề nghị khocircng

Coacute quan hệ quan trọng nagraveo tồn tại cugraveng với thuộc

tiacutenh khocircng

26

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Tri thức được biểu diễn đến mức chi tiết nagraveo

Coacute tồn tại những primitive cơ bản magrave qua đoacute tất

cả tri thức được biểu diễn

Sử dụng primitives coacute iacutech khocircng

Tập caacutec đối tượng được biểu diễn như thế nagraveo

Với số lượng lớn tri thức được chứa trong CSDL

Bằng caacutech nagraveo truy xuất những thagravenh phần cần

thiết

27

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec thuộc tiacutenh quan trọng

1 Instance

Cho biết quan hệ thagravenh viecircn giữa đối tượng vagrave lớp

noacute thuộc vagraveo

2 Isa

Cho biết một lớp lagrave con của lớp khaacutec

Cặp thuộc tiacutenh trecircn cho pheacutep khả năng thừa kế thuộc

tiacutenh

Chuacuteng coacute thể được gọi vagrave biểu diễn khaacutec nhau trong

nhiều hệ thống tri thức

28

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh

Thuộc tiacutenh entity | relationship

Coacute tiacutenh chất quan trọng

Đảo

Tồn tại trong một hệ thống Isa

Caacutec kỹ thuật để suy diễn giữa caacutec giaacute trị

Caacutec thuộc tiacutenh đơn trị

29

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh

30

Vấn đề khung Khung

Mỗi frame mocirc tả một đối tượng (object)

Một frame bao gồm 2 thagravenh phần cơ bản lagrave slot vagrave facet

Một slot lagrave một thuộc tiacutenh đặc tả đối tượng được biểu diễn bởi frame Viacute dụ trong frame mocirc tả xe hơi coacute hai slot lagrave trọng lượng vagrave loại maacutey

Mỗi slot coacute thể chứa một hoặc nhiều facet

Caacutec facet (đocirci luacutec được gọi lagrave slot con) đặc tả một số thocircng tin hoặc thủ tục liecircn quan đến thuộc tiacutenh được mocirc tả bởi slot Facet coacute nhiều loại khaacutec nhau sau đacircy lagrave một số facet thường gặp value default value rangehellip

31

Vấn đề khunghellip

Bằng caacutech nagraveo biểu diễn hiệu quả chuỗi trạng thaacutei cho bagravei toaacuten tigravem kiếm

Bagravei toaacuten robot on(Plant12 Table34)

under(Table34 Window13)

in(Table34 Room15)

rarr 1 trạng thaacutei = danh saacutech caacutec facts trecircn

rarr bất tiện danh saacutech dagravei

từ trạng thaacutei A rarr B nhiều facts khocircng thay đổi

Vấn đề khung bagravei toaacuten về biểu diễn facts thay đổi cugraveng với những facts khocircng được biết

32

Vấn đề khung hellip

Sử dụng caacutec tiền đề khung

Mocirc tả tất cả những caacutei sẽ khocircng thay đổi khi aacutep dụng 1

toaacuten tử cụ thể nagraveo đoacute để chuyển từ trạng thaacutei n rarr n+1

Viacute dụ

ldquoVật X coacute magraveu Y tại trạng thaacutei S1 thigrave cũng coacute magraveu Y tại trạng

thaacutei S2 khi di chuyển X từ S1 rarr S2rsquo

color(XY S1) ^ move(XS1S2) rarr color(XYS2)

Bất tiện

rarr Số tiền đề nhiều

33

Vấn đề khung hellip

Sử dụng giả định

Những caacutei thay đổi ghi tường minh hoặc được dẫn ra 1 caacutech logic từ những caacutei thay đổi

Hai caacutech tiếp cận dugraveng cho backtrack trecircn chuổi trạng thaacutei

Khocircng thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận sự thay đổi cụ thể tại node cần thay đổi

Thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận những gigrave cần lagravem khi undo tại trạng thaacutei đoacute

Link demo amp documents

Mạng ngữ nghĩa vagrave Web ngữ nghĩa

Wolframalpha httpwwwwolframalphacom

WordNet Search httpaskblueycomwordnet

WordVis httpwordviscom

Scripts amp Frames

Bayesian Inference

Expert Systems

34

9

Lược đồ biểu diễn tri thứchellip

Lược đồ mạng

Biểu diễn tri thức như lagrave đồ thị caacutec đỉnh như lagrave caacutec đối tượng hoặc khaacutei niệm caacutec cung như lagrave quan hệ giữa chuacuteng

Caacutec viacute dụ về loại lược đồ nagravey gồm mạng ngữ nghĩa

Lược đồ cấu truacutec

Lagrave một mở rộng của lược đồ mạng bằng caacutech cho pheacutep caacutec nuacutet coacute thể lagrave một CTDL phức tạp gồm caacutec khe (slot) coacute tecircn vagrave trị hay một thủ tục

Kịch bản (script) khung (frame) đối tượng (object) lagrave viacute dụ của lược đồ nagravey

10

Biểu diễn vagrave aacutenh xạ

Tri thức của lĩnh vực

Lagrave toagraven bộ những hiểu biết về lĩnh vực đoacute

Gồm khaacutei niệm đối tượng quan hệ giữa chuacuteng luật

tồn tại giữa chuacuteng hellip

Hiện tồn tại một số lược đồ ghi nhận tri thức

Để giải bagravei toaacuten AI cần

Tri thức về bagravei toaacuten (coacute thể nhiều)

Phương tiện để xử lyacute tri thức như retrieve update

infer

11

Biểu diễn vagrave aacutenh xạhellip

Higravenh thức hoacutea tri thức

12

Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip

Hai mức cấu truacutec cho factsrepresentations

Mức tri thức

Mức magrave caacutec sự kiện gồm caacutech hagravenh xử của agent (taacutec

tử) vagrave mục tiecircu hiện tại được mocirc tả

Mức kyacute hiệu

Mức magrave sự biểu diễn của caacutec đối tượng đatilde được chọn

trong mức tri thức được viết ra ở dạng kyacute hiệu để coacute thể

xử lyacute được bằng chương trigravenh

13

Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip

Viacute dụ

Cacircu tiếng Anh

ldquoSpot is a dogrdquo

ldquoEvery dog has a tailrdquo

Coacute thể được biểu diễn ở nhiều lược đồ

Dạng logic (chương sau)

1 dog(Spot)

2 X(dog(X) rarr hastail(X))

Từ đoacute cacircu ldquoSpot has a tailrdquo coacute thể thu được qua caacutec bước

3 Từ 2 X=ldquoSpotrdquo dog(Spot) rarr hastail(Spot)

4 Từ 1 3 hastail(Spot)

Aacutenh xạ ngược rarr ldquoSpot has a tailrdquo

14

Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip

Dạng mạng ngữ nghĩa

15

Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip

Mocirc higravenh giải quyết vấn đề của con người vagrave maacutey

16

Caacutec caacutech tiếp cận Bốn thuộc tiacutenh của hệ thống biểu diễn tri thức

Khả năng biểu diễn tất cả caacutec tri thức cần thiết cho lĩnh vực đoacute

Khả năng xử lyacute caacutec cấu truacutec sẵn coacute để sinh ra caacutec cấu truacutec mới tương ứng với tri thức mới được sinh ra từ tri thức cũ

Khả năng thecircm vagraveo cấu truacutec những tri thức thocircng tin bổ sung magrave noacute coacute thể được dugraveng để hướng dẫn cơ chế suy luận theo hướng coacute nhiều triển vọng nhất

Khả năng thu được thocircng tin mới dễ dagraveng

Trường hợp đơn giản nhất lagrave chegraven trực tiếp tri thức mới (do con người) vagraveo cơ sở tri thức Lyacute tưởng nhất lagrave chương trigravenh coacute thể kiểm soaacutet việc thu được tri thức

17

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Năng lực hiện nay

Khocircng một hệ thống nagraveo coacute thể tối ưu tất cả caacutec khả

năng trecircn cho mọi kiểu tri thức

Nhiều kỹ thuật dugraveng cho biểu diễn tri thức cugraveng tồn tại

Chương trigravenh thường dugraveng nhiều hơn 1 kỹ thuật biểu

diễn

18

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức quan hệ đơn giản

Biểu diễn caacutec sự kiện (facts) dạng khai baacuteo như tập quan

hệ đatilde dugraveng trong CSDL quan hệ - xem viacute dụ sau

19

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức coacute khả năng thừa kế

Một dạng bổ sung cơ chế suy diễn vagraveo cơ sở tri thức

quan hệ noacutei trecircn đoacute lagrave thừa kế thuộc tiacutenh

Thừa kế thuộc tiacutenh

Tổ chức caacutec đối tượng thagravenh caacutec lớp (class)

Caacutec lớp được sắp xếp vagraveo hệ thống phacircn cấp (hierachy) ndash

coacute lớp cha (tổng quaacutet) vagrave lớp con (cụ thể)

rarr Caacutec lớp con thừa kế caacutec thuộc tiacutenh từ lớp cha

20

Caacutec caacutech tiếp cận hellip Tri thức coacute khả năng thừa kế (tt)

Line Thuộc tiacutenh

Box Đối tượng Trị (Value) của thuộc tiacutenh của đối tượng

Arrow Từ đối tượng sang trị của thuộc tiacutenh

21

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức suy diễn

Thừa kế thuộc tiacutenh ở trecircn lagrave 1 dạng suy diễn

Logic truyền thống cung cấp dạng suy diễn mạnh hơn

Tri thức suy diễn cần thủ tục suy diễn

Thủ tục suy diễn nhiều dạng

Forward (tiến) Đi từ sự kiện đến kết luận

Backward (lugravei) Đi từ kết luận đến sự kiện đatilde cho

Thủ tục thường dugraveng resolution ndash xem chương 5

22

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức thủ tục

Tri thức trong caacutec viacute dụ trước Tĩnh dạng khai baacuteo

Một dạng tri thức khaacutec chỉ ra hagravenh động được thi hagravenh

khi điều kiện nagraveo đoacute thoả rarr tri thức thủ tục

Caacutech biểu diễn trong chương trigravenh

Viết bằng caacutec NNLT (LISP chẳng hạn)

Maacutey sẽ thực thi matilde để thực hiện cocircng việc

Trở ngại

Khoacute viết CT suy diễn về hagravenh vi của CT khaacutec

Cập nhậtdebug số lượng lớn matilde rarr khoacute khăn

23

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức thủ tục (tt) (defun fun1 (lis)

(cond

((null lis) 0)

((not (listp (car lis)))

(cond

((eq (car lis) nil) (fun1 (car lis)))

(T (+ 1 (fun1 (cdr lis))))

)

)

(T (+ (fun1 (car lis)) (fun1 (cdr lis))))

)

)

24

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức thủ tục (tt) dugraveng luật sinh (production

rule)

Luật sinh vagrave caacutech sử dụng chuacuteng lagrave định hướng hoạt

động hơn caacutec dạng biểu diễn noacutei trước đacircy

Tuy phacircn biệt đacircu lagrave tri thức khai baacuteo hay thủ tục lagrave

một cocircng việc khoacute khăn

25

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Coacute những thuộc tiacutenh cơ bản nagraveo của đối tượng magrave

chuacuteng xuất hiện trong mọi lĩnh vực khocircng

Nếu coacute đoacute lagrave những thuộc tiacutenh nagraveo

Coacute chắc chắn lagrave chuacuteng sẽ được xử lyacute thiacutech hợp

trong từng cơ chế được đề nghị khocircng

Coacute quan hệ quan trọng nagraveo tồn tại cugraveng với thuộc

tiacutenh khocircng

26

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Tri thức được biểu diễn đến mức chi tiết nagraveo

Coacute tồn tại những primitive cơ bản magrave qua đoacute tất

cả tri thức được biểu diễn

Sử dụng primitives coacute iacutech khocircng

Tập caacutec đối tượng được biểu diễn như thế nagraveo

Với số lượng lớn tri thức được chứa trong CSDL

Bằng caacutech nagraveo truy xuất những thagravenh phần cần

thiết

27

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec thuộc tiacutenh quan trọng

1 Instance

Cho biết quan hệ thagravenh viecircn giữa đối tượng vagrave lớp

noacute thuộc vagraveo

2 Isa

Cho biết một lớp lagrave con của lớp khaacutec

Cặp thuộc tiacutenh trecircn cho pheacutep khả năng thừa kế thuộc

tiacutenh

Chuacuteng coacute thể được gọi vagrave biểu diễn khaacutec nhau trong

nhiều hệ thống tri thức

28

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh

Thuộc tiacutenh entity | relationship

Coacute tiacutenh chất quan trọng

Đảo

Tồn tại trong một hệ thống Isa

Caacutec kỹ thuật để suy diễn giữa caacutec giaacute trị

Caacutec thuộc tiacutenh đơn trị

29

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh

30

Vấn đề khung Khung

Mỗi frame mocirc tả một đối tượng (object)

Một frame bao gồm 2 thagravenh phần cơ bản lagrave slot vagrave facet

Một slot lagrave một thuộc tiacutenh đặc tả đối tượng được biểu diễn bởi frame Viacute dụ trong frame mocirc tả xe hơi coacute hai slot lagrave trọng lượng vagrave loại maacutey

Mỗi slot coacute thể chứa một hoặc nhiều facet

Caacutec facet (đocirci luacutec được gọi lagrave slot con) đặc tả một số thocircng tin hoặc thủ tục liecircn quan đến thuộc tiacutenh được mocirc tả bởi slot Facet coacute nhiều loại khaacutec nhau sau đacircy lagrave một số facet thường gặp value default value rangehellip

31

Vấn đề khunghellip

Bằng caacutech nagraveo biểu diễn hiệu quả chuỗi trạng thaacutei cho bagravei toaacuten tigravem kiếm

Bagravei toaacuten robot on(Plant12 Table34)

under(Table34 Window13)

in(Table34 Room15)

rarr 1 trạng thaacutei = danh saacutech caacutec facts trecircn

rarr bất tiện danh saacutech dagravei

từ trạng thaacutei A rarr B nhiều facts khocircng thay đổi

Vấn đề khung bagravei toaacuten về biểu diễn facts thay đổi cugraveng với những facts khocircng được biết

32

Vấn đề khung hellip

Sử dụng caacutec tiền đề khung

Mocirc tả tất cả những caacutei sẽ khocircng thay đổi khi aacutep dụng 1

toaacuten tử cụ thể nagraveo đoacute để chuyển từ trạng thaacutei n rarr n+1

Viacute dụ

ldquoVật X coacute magraveu Y tại trạng thaacutei S1 thigrave cũng coacute magraveu Y tại trạng

thaacutei S2 khi di chuyển X từ S1 rarr S2rsquo

color(XY S1) ^ move(XS1S2) rarr color(XYS2)

Bất tiện

rarr Số tiền đề nhiều

33

Vấn đề khung hellip

Sử dụng giả định

Những caacutei thay đổi ghi tường minh hoặc được dẫn ra 1 caacutech logic từ những caacutei thay đổi

Hai caacutech tiếp cận dugraveng cho backtrack trecircn chuổi trạng thaacutei

Khocircng thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận sự thay đổi cụ thể tại node cần thay đổi

Thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận những gigrave cần lagravem khi undo tại trạng thaacutei đoacute

Link demo amp documents

Mạng ngữ nghĩa vagrave Web ngữ nghĩa

Wolframalpha httpwwwwolframalphacom

WordNet Search httpaskblueycomwordnet

WordVis httpwordviscom

Scripts amp Frames

Bayesian Inference

Expert Systems

34

10

Biểu diễn vagrave aacutenh xạ

Tri thức của lĩnh vực

Lagrave toagraven bộ những hiểu biết về lĩnh vực đoacute

Gồm khaacutei niệm đối tượng quan hệ giữa chuacuteng luật

tồn tại giữa chuacuteng hellip

Hiện tồn tại một số lược đồ ghi nhận tri thức

Để giải bagravei toaacuten AI cần

Tri thức về bagravei toaacuten (coacute thể nhiều)

Phương tiện để xử lyacute tri thức như retrieve update

infer

11

Biểu diễn vagrave aacutenh xạhellip

Higravenh thức hoacutea tri thức

12

Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip

Hai mức cấu truacutec cho factsrepresentations

Mức tri thức

Mức magrave caacutec sự kiện gồm caacutech hagravenh xử của agent (taacutec

tử) vagrave mục tiecircu hiện tại được mocirc tả

Mức kyacute hiệu

Mức magrave sự biểu diễn của caacutec đối tượng đatilde được chọn

trong mức tri thức được viết ra ở dạng kyacute hiệu để coacute thể

xử lyacute được bằng chương trigravenh

13

Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip

Viacute dụ

Cacircu tiếng Anh

ldquoSpot is a dogrdquo

ldquoEvery dog has a tailrdquo

Coacute thể được biểu diễn ở nhiều lược đồ

Dạng logic (chương sau)

1 dog(Spot)

2 X(dog(X) rarr hastail(X))

Từ đoacute cacircu ldquoSpot has a tailrdquo coacute thể thu được qua caacutec bước

3 Từ 2 X=ldquoSpotrdquo dog(Spot) rarr hastail(Spot)

4 Từ 1 3 hastail(Spot)

Aacutenh xạ ngược rarr ldquoSpot has a tailrdquo

14

Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip

Dạng mạng ngữ nghĩa

15

Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip

Mocirc higravenh giải quyết vấn đề của con người vagrave maacutey

16

Caacutec caacutech tiếp cận Bốn thuộc tiacutenh của hệ thống biểu diễn tri thức

Khả năng biểu diễn tất cả caacutec tri thức cần thiết cho lĩnh vực đoacute

Khả năng xử lyacute caacutec cấu truacutec sẵn coacute để sinh ra caacutec cấu truacutec mới tương ứng với tri thức mới được sinh ra từ tri thức cũ

Khả năng thecircm vagraveo cấu truacutec những tri thức thocircng tin bổ sung magrave noacute coacute thể được dugraveng để hướng dẫn cơ chế suy luận theo hướng coacute nhiều triển vọng nhất

Khả năng thu được thocircng tin mới dễ dagraveng

Trường hợp đơn giản nhất lagrave chegraven trực tiếp tri thức mới (do con người) vagraveo cơ sở tri thức Lyacute tưởng nhất lagrave chương trigravenh coacute thể kiểm soaacutet việc thu được tri thức

17

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Năng lực hiện nay

Khocircng một hệ thống nagraveo coacute thể tối ưu tất cả caacutec khả

năng trecircn cho mọi kiểu tri thức

Nhiều kỹ thuật dugraveng cho biểu diễn tri thức cugraveng tồn tại

Chương trigravenh thường dugraveng nhiều hơn 1 kỹ thuật biểu

diễn

18

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức quan hệ đơn giản

Biểu diễn caacutec sự kiện (facts) dạng khai baacuteo như tập quan

hệ đatilde dugraveng trong CSDL quan hệ - xem viacute dụ sau

19

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức coacute khả năng thừa kế

Một dạng bổ sung cơ chế suy diễn vagraveo cơ sở tri thức

quan hệ noacutei trecircn đoacute lagrave thừa kế thuộc tiacutenh

Thừa kế thuộc tiacutenh

Tổ chức caacutec đối tượng thagravenh caacutec lớp (class)

Caacutec lớp được sắp xếp vagraveo hệ thống phacircn cấp (hierachy) ndash

coacute lớp cha (tổng quaacutet) vagrave lớp con (cụ thể)

rarr Caacutec lớp con thừa kế caacutec thuộc tiacutenh từ lớp cha

20

Caacutec caacutech tiếp cận hellip Tri thức coacute khả năng thừa kế (tt)

Line Thuộc tiacutenh

Box Đối tượng Trị (Value) của thuộc tiacutenh của đối tượng

Arrow Từ đối tượng sang trị của thuộc tiacutenh

21

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức suy diễn

Thừa kế thuộc tiacutenh ở trecircn lagrave 1 dạng suy diễn

Logic truyền thống cung cấp dạng suy diễn mạnh hơn

Tri thức suy diễn cần thủ tục suy diễn

Thủ tục suy diễn nhiều dạng

Forward (tiến) Đi từ sự kiện đến kết luận

Backward (lugravei) Đi từ kết luận đến sự kiện đatilde cho

Thủ tục thường dugraveng resolution ndash xem chương 5

22

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức thủ tục

Tri thức trong caacutec viacute dụ trước Tĩnh dạng khai baacuteo

Một dạng tri thức khaacutec chỉ ra hagravenh động được thi hagravenh

khi điều kiện nagraveo đoacute thoả rarr tri thức thủ tục

Caacutech biểu diễn trong chương trigravenh

Viết bằng caacutec NNLT (LISP chẳng hạn)

Maacutey sẽ thực thi matilde để thực hiện cocircng việc

Trở ngại

Khoacute viết CT suy diễn về hagravenh vi của CT khaacutec

Cập nhậtdebug số lượng lớn matilde rarr khoacute khăn

23

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức thủ tục (tt) (defun fun1 (lis)

(cond

((null lis) 0)

((not (listp (car lis)))

(cond

((eq (car lis) nil) (fun1 (car lis)))

(T (+ 1 (fun1 (cdr lis))))

)

)

(T (+ (fun1 (car lis)) (fun1 (cdr lis))))

)

)

24

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức thủ tục (tt) dugraveng luật sinh (production

rule)

Luật sinh vagrave caacutech sử dụng chuacuteng lagrave định hướng hoạt

động hơn caacutec dạng biểu diễn noacutei trước đacircy

Tuy phacircn biệt đacircu lagrave tri thức khai baacuteo hay thủ tục lagrave

một cocircng việc khoacute khăn

25

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Coacute những thuộc tiacutenh cơ bản nagraveo của đối tượng magrave

chuacuteng xuất hiện trong mọi lĩnh vực khocircng

Nếu coacute đoacute lagrave những thuộc tiacutenh nagraveo

Coacute chắc chắn lagrave chuacuteng sẽ được xử lyacute thiacutech hợp

trong từng cơ chế được đề nghị khocircng

Coacute quan hệ quan trọng nagraveo tồn tại cugraveng với thuộc

tiacutenh khocircng

26

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Tri thức được biểu diễn đến mức chi tiết nagraveo

Coacute tồn tại những primitive cơ bản magrave qua đoacute tất

cả tri thức được biểu diễn

Sử dụng primitives coacute iacutech khocircng

Tập caacutec đối tượng được biểu diễn như thế nagraveo

Với số lượng lớn tri thức được chứa trong CSDL

Bằng caacutech nagraveo truy xuất những thagravenh phần cần

thiết

27

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec thuộc tiacutenh quan trọng

1 Instance

Cho biết quan hệ thagravenh viecircn giữa đối tượng vagrave lớp

noacute thuộc vagraveo

2 Isa

Cho biết một lớp lagrave con của lớp khaacutec

Cặp thuộc tiacutenh trecircn cho pheacutep khả năng thừa kế thuộc

tiacutenh

Chuacuteng coacute thể được gọi vagrave biểu diễn khaacutec nhau trong

nhiều hệ thống tri thức

28

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh

Thuộc tiacutenh entity | relationship

Coacute tiacutenh chất quan trọng

Đảo

Tồn tại trong một hệ thống Isa

Caacutec kỹ thuật để suy diễn giữa caacutec giaacute trị

Caacutec thuộc tiacutenh đơn trị

29

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh

30

Vấn đề khung Khung

Mỗi frame mocirc tả một đối tượng (object)

Một frame bao gồm 2 thagravenh phần cơ bản lagrave slot vagrave facet

Một slot lagrave một thuộc tiacutenh đặc tả đối tượng được biểu diễn bởi frame Viacute dụ trong frame mocirc tả xe hơi coacute hai slot lagrave trọng lượng vagrave loại maacutey

Mỗi slot coacute thể chứa một hoặc nhiều facet

Caacutec facet (đocirci luacutec được gọi lagrave slot con) đặc tả một số thocircng tin hoặc thủ tục liecircn quan đến thuộc tiacutenh được mocirc tả bởi slot Facet coacute nhiều loại khaacutec nhau sau đacircy lagrave một số facet thường gặp value default value rangehellip

31

Vấn đề khunghellip

Bằng caacutech nagraveo biểu diễn hiệu quả chuỗi trạng thaacutei cho bagravei toaacuten tigravem kiếm

Bagravei toaacuten robot on(Plant12 Table34)

under(Table34 Window13)

in(Table34 Room15)

rarr 1 trạng thaacutei = danh saacutech caacutec facts trecircn

rarr bất tiện danh saacutech dagravei

từ trạng thaacutei A rarr B nhiều facts khocircng thay đổi

Vấn đề khung bagravei toaacuten về biểu diễn facts thay đổi cugraveng với những facts khocircng được biết

32

Vấn đề khung hellip

Sử dụng caacutec tiền đề khung

Mocirc tả tất cả những caacutei sẽ khocircng thay đổi khi aacutep dụng 1

toaacuten tử cụ thể nagraveo đoacute để chuyển từ trạng thaacutei n rarr n+1

Viacute dụ

ldquoVật X coacute magraveu Y tại trạng thaacutei S1 thigrave cũng coacute magraveu Y tại trạng

thaacutei S2 khi di chuyển X từ S1 rarr S2rsquo

color(XY S1) ^ move(XS1S2) rarr color(XYS2)

Bất tiện

rarr Số tiền đề nhiều

33

Vấn đề khung hellip

Sử dụng giả định

Những caacutei thay đổi ghi tường minh hoặc được dẫn ra 1 caacutech logic từ những caacutei thay đổi

Hai caacutech tiếp cận dugraveng cho backtrack trecircn chuổi trạng thaacutei

Khocircng thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận sự thay đổi cụ thể tại node cần thay đổi

Thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận những gigrave cần lagravem khi undo tại trạng thaacutei đoacute

Link demo amp documents

Mạng ngữ nghĩa vagrave Web ngữ nghĩa

Wolframalpha httpwwwwolframalphacom

WordNet Search httpaskblueycomwordnet

WordVis httpwordviscom

Scripts amp Frames

Bayesian Inference

Expert Systems

34

11

Biểu diễn vagrave aacutenh xạhellip

Higravenh thức hoacutea tri thức

12

Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip

Hai mức cấu truacutec cho factsrepresentations

Mức tri thức

Mức magrave caacutec sự kiện gồm caacutech hagravenh xử của agent (taacutec

tử) vagrave mục tiecircu hiện tại được mocirc tả

Mức kyacute hiệu

Mức magrave sự biểu diễn của caacutec đối tượng đatilde được chọn

trong mức tri thức được viết ra ở dạng kyacute hiệu để coacute thể

xử lyacute được bằng chương trigravenh

13

Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip

Viacute dụ

Cacircu tiếng Anh

ldquoSpot is a dogrdquo

ldquoEvery dog has a tailrdquo

Coacute thể được biểu diễn ở nhiều lược đồ

Dạng logic (chương sau)

1 dog(Spot)

2 X(dog(X) rarr hastail(X))

Từ đoacute cacircu ldquoSpot has a tailrdquo coacute thể thu được qua caacutec bước

3 Từ 2 X=ldquoSpotrdquo dog(Spot) rarr hastail(Spot)

4 Từ 1 3 hastail(Spot)

Aacutenh xạ ngược rarr ldquoSpot has a tailrdquo

14

Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip

Dạng mạng ngữ nghĩa

15

Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip

Mocirc higravenh giải quyết vấn đề của con người vagrave maacutey

16

Caacutec caacutech tiếp cận Bốn thuộc tiacutenh của hệ thống biểu diễn tri thức

Khả năng biểu diễn tất cả caacutec tri thức cần thiết cho lĩnh vực đoacute

Khả năng xử lyacute caacutec cấu truacutec sẵn coacute để sinh ra caacutec cấu truacutec mới tương ứng với tri thức mới được sinh ra từ tri thức cũ

Khả năng thecircm vagraveo cấu truacutec những tri thức thocircng tin bổ sung magrave noacute coacute thể được dugraveng để hướng dẫn cơ chế suy luận theo hướng coacute nhiều triển vọng nhất

Khả năng thu được thocircng tin mới dễ dagraveng

Trường hợp đơn giản nhất lagrave chegraven trực tiếp tri thức mới (do con người) vagraveo cơ sở tri thức Lyacute tưởng nhất lagrave chương trigravenh coacute thể kiểm soaacutet việc thu được tri thức

17

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Năng lực hiện nay

Khocircng một hệ thống nagraveo coacute thể tối ưu tất cả caacutec khả

năng trecircn cho mọi kiểu tri thức

Nhiều kỹ thuật dugraveng cho biểu diễn tri thức cugraveng tồn tại

Chương trigravenh thường dugraveng nhiều hơn 1 kỹ thuật biểu

diễn

18

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức quan hệ đơn giản

Biểu diễn caacutec sự kiện (facts) dạng khai baacuteo như tập quan

hệ đatilde dugraveng trong CSDL quan hệ - xem viacute dụ sau

19

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức coacute khả năng thừa kế

Một dạng bổ sung cơ chế suy diễn vagraveo cơ sở tri thức

quan hệ noacutei trecircn đoacute lagrave thừa kế thuộc tiacutenh

Thừa kế thuộc tiacutenh

Tổ chức caacutec đối tượng thagravenh caacutec lớp (class)

Caacutec lớp được sắp xếp vagraveo hệ thống phacircn cấp (hierachy) ndash

coacute lớp cha (tổng quaacutet) vagrave lớp con (cụ thể)

rarr Caacutec lớp con thừa kế caacutec thuộc tiacutenh từ lớp cha

20

Caacutec caacutech tiếp cận hellip Tri thức coacute khả năng thừa kế (tt)

Line Thuộc tiacutenh

Box Đối tượng Trị (Value) của thuộc tiacutenh của đối tượng

Arrow Từ đối tượng sang trị của thuộc tiacutenh

21

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức suy diễn

Thừa kế thuộc tiacutenh ở trecircn lagrave 1 dạng suy diễn

Logic truyền thống cung cấp dạng suy diễn mạnh hơn

Tri thức suy diễn cần thủ tục suy diễn

Thủ tục suy diễn nhiều dạng

Forward (tiến) Đi từ sự kiện đến kết luận

Backward (lugravei) Đi từ kết luận đến sự kiện đatilde cho

Thủ tục thường dugraveng resolution ndash xem chương 5

22

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức thủ tục

Tri thức trong caacutec viacute dụ trước Tĩnh dạng khai baacuteo

Một dạng tri thức khaacutec chỉ ra hagravenh động được thi hagravenh

khi điều kiện nagraveo đoacute thoả rarr tri thức thủ tục

Caacutech biểu diễn trong chương trigravenh

Viết bằng caacutec NNLT (LISP chẳng hạn)

Maacutey sẽ thực thi matilde để thực hiện cocircng việc

Trở ngại

Khoacute viết CT suy diễn về hagravenh vi của CT khaacutec

Cập nhậtdebug số lượng lớn matilde rarr khoacute khăn

23

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức thủ tục (tt) (defun fun1 (lis)

(cond

((null lis) 0)

((not (listp (car lis)))

(cond

((eq (car lis) nil) (fun1 (car lis)))

(T (+ 1 (fun1 (cdr lis))))

)

)

(T (+ (fun1 (car lis)) (fun1 (cdr lis))))

)

)

24

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức thủ tục (tt) dugraveng luật sinh (production

rule)

Luật sinh vagrave caacutech sử dụng chuacuteng lagrave định hướng hoạt

động hơn caacutec dạng biểu diễn noacutei trước đacircy

Tuy phacircn biệt đacircu lagrave tri thức khai baacuteo hay thủ tục lagrave

một cocircng việc khoacute khăn

25

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Coacute những thuộc tiacutenh cơ bản nagraveo của đối tượng magrave

chuacuteng xuất hiện trong mọi lĩnh vực khocircng

Nếu coacute đoacute lagrave những thuộc tiacutenh nagraveo

Coacute chắc chắn lagrave chuacuteng sẽ được xử lyacute thiacutech hợp

trong từng cơ chế được đề nghị khocircng

Coacute quan hệ quan trọng nagraveo tồn tại cugraveng với thuộc

tiacutenh khocircng

26

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Tri thức được biểu diễn đến mức chi tiết nagraveo

Coacute tồn tại những primitive cơ bản magrave qua đoacute tất

cả tri thức được biểu diễn

Sử dụng primitives coacute iacutech khocircng

Tập caacutec đối tượng được biểu diễn như thế nagraveo

Với số lượng lớn tri thức được chứa trong CSDL

Bằng caacutech nagraveo truy xuất những thagravenh phần cần

thiết

27

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec thuộc tiacutenh quan trọng

1 Instance

Cho biết quan hệ thagravenh viecircn giữa đối tượng vagrave lớp

noacute thuộc vagraveo

2 Isa

Cho biết một lớp lagrave con của lớp khaacutec

Cặp thuộc tiacutenh trecircn cho pheacutep khả năng thừa kế thuộc

tiacutenh

Chuacuteng coacute thể được gọi vagrave biểu diễn khaacutec nhau trong

nhiều hệ thống tri thức

28

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh

Thuộc tiacutenh entity | relationship

Coacute tiacutenh chất quan trọng

Đảo

Tồn tại trong một hệ thống Isa

Caacutec kỹ thuật để suy diễn giữa caacutec giaacute trị

Caacutec thuộc tiacutenh đơn trị

29

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh

30

Vấn đề khung Khung

Mỗi frame mocirc tả một đối tượng (object)

Một frame bao gồm 2 thagravenh phần cơ bản lagrave slot vagrave facet

Một slot lagrave một thuộc tiacutenh đặc tả đối tượng được biểu diễn bởi frame Viacute dụ trong frame mocirc tả xe hơi coacute hai slot lagrave trọng lượng vagrave loại maacutey

Mỗi slot coacute thể chứa một hoặc nhiều facet

Caacutec facet (đocirci luacutec được gọi lagrave slot con) đặc tả một số thocircng tin hoặc thủ tục liecircn quan đến thuộc tiacutenh được mocirc tả bởi slot Facet coacute nhiều loại khaacutec nhau sau đacircy lagrave một số facet thường gặp value default value rangehellip

31

Vấn đề khunghellip

Bằng caacutech nagraveo biểu diễn hiệu quả chuỗi trạng thaacutei cho bagravei toaacuten tigravem kiếm

Bagravei toaacuten robot on(Plant12 Table34)

under(Table34 Window13)

in(Table34 Room15)

rarr 1 trạng thaacutei = danh saacutech caacutec facts trecircn

rarr bất tiện danh saacutech dagravei

từ trạng thaacutei A rarr B nhiều facts khocircng thay đổi

Vấn đề khung bagravei toaacuten về biểu diễn facts thay đổi cugraveng với những facts khocircng được biết

32

Vấn đề khung hellip

Sử dụng caacutec tiền đề khung

Mocirc tả tất cả những caacutei sẽ khocircng thay đổi khi aacutep dụng 1

toaacuten tử cụ thể nagraveo đoacute để chuyển từ trạng thaacutei n rarr n+1

Viacute dụ

ldquoVật X coacute magraveu Y tại trạng thaacutei S1 thigrave cũng coacute magraveu Y tại trạng

thaacutei S2 khi di chuyển X từ S1 rarr S2rsquo

color(XY S1) ^ move(XS1S2) rarr color(XYS2)

Bất tiện

rarr Số tiền đề nhiều

33

Vấn đề khung hellip

Sử dụng giả định

Những caacutei thay đổi ghi tường minh hoặc được dẫn ra 1 caacutech logic từ những caacutei thay đổi

Hai caacutech tiếp cận dugraveng cho backtrack trecircn chuổi trạng thaacutei

Khocircng thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận sự thay đổi cụ thể tại node cần thay đổi

Thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận những gigrave cần lagravem khi undo tại trạng thaacutei đoacute

Link demo amp documents

Mạng ngữ nghĩa vagrave Web ngữ nghĩa

Wolframalpha httpwwwwolframalphacom

WordNet Search httpaskblueycomwordnet

WordVis httpwordviscom

Scripts amp Frames

Bayesian Inference

Expert Systems

34

12

Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip

Hai mức cấu truacutec cho factsrepresentations

Mức tri thức

Mức magrave caacutec sự kiện gồm caacutech hagravenh xử của agent (taacutec

tử) vagrave mục tiecircu hiện tại được mocirc tả

Mức kyacute hiệu

Mức magrave sự biểu diễn của caacutec đối tượng đatilde được chọn

trong mức tri thức được viết ra ở dạng kyacute hiệu để coacute thể

xử lyacute được bằng chương trigravenh

13

Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip

Viacute dụ

Cacircu tiếng Anh

ldquoSpot is a dogrdquo

ldquoEvery dog has a tailrdquo

Coacute thể được biểu diễn ở nhiều lược đồ

Dạng logic (chương sau)

1 dog(Spot)

2 X(dog(X) rarr hastail(X))

Từ đoacute cacircu ldquoSpot has a tailrdquo coacute thể thu được qua caacutec bước

3 Từ 2 X=ldquoSpotrdquo dog(Spot) rarr hastail(Spot)

4 Từ 1 3 hastail(Spot)

Aacutenh xạ ngược rarr ldquoSpot has a tailrdquo

14

Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip

Dạng mạng ngữ nghĩa

15

Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip

Mocirc higravenh giải quyết vấn đề của con người vagrave maacutey

16

Caacutec caacutech tiếp cận Bốn thuộc tiacutenh của hệ thống biểu diễn tri thức

Khả năng biểu diễn tất cả caacutec tri thức cần thiết cho lĩnh vực đoacute

Khả năng xử lyacute caacutec cấu truacutec sẵn coacute để sinh ra caacutec cấu truacutec mới tương ứng với tri thức mới được sinh ra từ tri thức cũ

Khả năng thecircm vagraveo cấu truacutec những tri thức thocircng tin bổ sung magrave noacute coacute thể được dugraveng để hướng dẫn cơ chế suy luận theo hướng coacute nhiều triển vọng nhất

Khả năng thu được thocircng tin mới dễ dagraveng

Trường hợp đơn giản nhất lagrave chegraven trực tiếp tri thức mới (do con người) vagraveo cơ sở tri thức Lyacute tưởng nhất lagrave chương trigravenh coacute thể kiểm soaacutet việc thu được tri thức

17

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Năng lực hiện nay

Khocircng một hệ thống nagraveo coacute thể tối ưu tất cả caacutec khả

năng trecircn cho mọi kiểu tri thức

Nhiều kỹ thuật dugraveng cho biểu diễn tri thức cugraveng tồn tại

Chương trigravenh thường dugraveng nhiều hơn 1 kỹ thuật biểu

diễn

18

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức quan hệ đơn giản

Biểu diễn caacutec sự kiện (facts) dạng khai baacuteo như tập quan

hệ đatilde dugraveng trong CSDL quan hệ - xem viacute dụ sau

19

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức coacute khả năng thừa kế

Một dạng bổ sung cơ chế suy diễn vagraveo cơ sở tri thức

quan hệ noacutei trecircn đoacute lagrave thừa kế thuộc tiacutenh

Thừa kế thuộc tiacutenh

Tổ chức caacutec đối tượng thagravenh caacutec lớp (class)

Caacutec lớp được sắp xếp vagraveo hệ thống phacircn cấp (hierachy) ndash

coacute lớp cha (tổng quaacutet) vagrave lớp con (cụ thể)

rarr Caacutec lớp con thừa kế caacutec thuộc tiacutenh từ lớp cha

20

Caacutec caacutech tiếp cận hellip Tri thức coacute khả năng thừa kế (tt)

Line Thuộc tiacutenh

Box Đối tượng Trị (Value) của thuộc tiacutenh của đối tượng

Arrow Từ đối tượng sang trị của thuộc tiacutenh

21

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức suy diễn

Thừa kế thuộc tiacutenh ở trecircn lagrave 1 dạng suy diễn

Logic truyền thống cung cấp dạng suy diễn mạnh hơn

Tri thức suy diễn cần thủ tục suy diễn

Thủ tục suy diễn nhiều dạng

Forward (tiến) Đi từ sự kiện đến kết luận

Backward (lugravei) Đi từ kết luận đến sự kiện đatilde cho

Thủ tục thường dugraveng resolution ndash xem chương 5

22

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức thủ tục

Tri thức trong caacutec viacute dụ trước Tĩnh dạng khai baacuteo

Một dạng tri thức khaacutec chỉ ra hagravenh động được thi hagravenh

khi điều kiện nagraveo đoacute thoả rarr tri thức thủ tục

Caacutech biểu diễn trong chương trigravenh

Viết bằng caacutec NNLT (LISP chẳng hạn)

Maacutey sẽ thực thi matilde để thực hiện cocircng việc

Trở ngại

Khoacute viết CT suy diễn về hagravenh vi của CT khaacutec

Cập nhậtdebug số lượng lớn matilde rarr khoacute khăn

23

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức thủ tục (tt) (defun fun1 (lis)

(cond

((null lis) 0)

((not (listp (car lis)))

(cond

((eq (car lis) nil) (fun1 (car lis)))

(T (+ 1 (fun1 (cdr lis))))

)

)

(T (+ (fun1 (car lis)) (fun1 (cdr lis))))

)

)

24

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức thủ tục (tt) dugraveng luật sinh (production

rule)

Luật sinh vagrave caacutech sử dụng chuacuteng lagrave định hướng hoạt

động hơn caacutec dạng biểu diễn noacutei trước đacircy

Tuy phacircn biệt đacircu lagrave tri thức khai baacuteo hay thủ tục lagrave

một cocircng việc khoacute khăn

25

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Coacute những thuộc tiacutenh cơ bản nagraveo của đối tượng magrave

chuacuteng xuất hiện trong mọi lĩnh vực khocircng

Nếu coacute đoacute lagrave những thuộc tiacutenh nagraveo

Coacute chắc chắn lagrave chuacuteng sẽ được xử lyacute thiacutech hợp

trong từng cơ chế được đề nghị khocircng

Coacute quan hệ quan trọng nagraveo tồn tại cugraveng với thuộc

tiacutenh khocircng

26

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Tri thức được biểu diễn đến mức chi tiết nagraveo

Coacute tồn tại những primitive cơ bản magrave qua đoacute tất

cả tri thức được biểu diễn

Sử dụng primitives coacute iacutech khocircng

Tập caacutec đối tượng được biểu diễn như thế nagraveo

Với số lượng lớn tri thức được chứa trong CSDL

Bằng caacutech nagraveo truy xuất những thagravenh phần cần

thiết

27

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec thuộc tiacutenh quan trọng

1 Instance

Cho biết quan hệ thagravenh viecircn giữa đối tượng vagrave lớp

noacute thuộc vagraveo

2 Isa

Cho biết một lớp lagrave con của lớp khaacutec

Cặp thuộc tiacutenh trecircn cho pheacutep khả năng thừa kế thuộc

tiacutenh

Chuacuteng coacute thể được gọi vagrave biểu diễn khaacutec nhau trong

nhiều hệ thống tri thức

28

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh

Thuộc tiacutenh entity | relationship

Coacute tiacutenh chất quan trọng

Đảo

Tồn tại trong một hệ thống Isa

Caacutec kỹ thuật để suy diễn giữa caacutec giaacute trị

Caacutec thuộc tiacutenh đơn trị

29

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh

30

Vấn đề khung Khung

Mỗi frame mocirc tả một đối tượng (object)

Một frame bao gồm 2 thagravenh phần cơ bản lagrave slot vagrave facet

Một slot lagrave một thuộc tiacutenh đặc tả đối tượng được biểu diễn bởi frame Viacute dụ trong frame mocirc tả xe hơi coacute hai slot lagrave trọng lượng vagrave loại maacutey

Mỗi slot coacute thể chứa một hoặc nhiều facet

Caacutec facet (đocirci luacutec được gọi lagrave slot con) đặc tả một số thocircng tin hoặc thủ tục liecircn quan đến thuộc tiacutenh được mocirc tả bởi slot Facet coacute nhiều loại khaacutec nhau sau đacircy lagrave một số facet thường gặp value default value rangehellip

31

Vấn đề khunghellip

Bằng caacutech nagraveo biểu diễn hiệu quả chuỗi trạng thaacutei cho bagravei toaacuten tigravem kiếm

Bagravei toaacuten robot on(Plant12 Table34)

under(Table34 Window13)

in(Table34 Room15)

rarr 1 trạng thaacutei = danh saacutech caacutec facts trecircn

rarr bất tiện danh saacutech dagravei

từ trạng thaacutei A rarr B nhiều facts khocircng thay đổi

Vấn đề khung bagravei toaacuten về biểu diễn facts thay đổi cugraveng với những facts khocircng được biết

32

Vấn đề khung hellip

Sử dụng caacutec tiền đề khung

Mocirc tả tất cả những caacutei sẽ khocircng thay đổi khi aacutep dụng 1

toaacuten tử cụ thể nagraveo đoacute để chuyển từ trạng thaacutei n rarr n+1

Viacute dụ

ldquoVật X coacute magraveu Y tại trạng thaacutei S1 thigrave cũng coacute magraveu Y tại trạng

thaacutei S2 khi di chuyển X từ S1 rarr S2rsquo

color(XY S1) ^ move(XS1S2) rarr color(XYS2)

Bất tiện

rarr Số tiền đề nhiều

33

Vấn đề khung hellip

Sử dụng giả định

Những caacutei thay đổi ghi tường minh hoặc được dẫn ra 1 caacutech logic từ những caacutei thay đổi

Hai caacutech tiếp cận dugraveng cho backtrack trecircn chuổi trạng thaacutei

Khocircng thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận sự thay đổi cụ thể tại node cần thay đổi

Thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận những gigrave cần lagravem khi undo tại trạng thaacutei đoacute

Link demo amp documents

Mạng ngữ nghĩa vagrave Web ngữ nghĩa

Wolframalpha httpwwwwolframalphacom

WordNet Search httpaskblueycomwordnet

WordVis httpwordviscom

Scripts amp Frames

Bayesian Inference

Expert Systems

34

13

Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip

Viacute dụ

Cacircu tiếng Anh

ldquoSpot is a dogrdquo

ldquoEvery dog has a tailrdquo

Coacute thể được biểu diễn ở nhiều lược đồ

Dạng logic (chương sau)

1 dog(Spot)

2 X(dog(X) rarr hastail(X))

Từ đoacute cacircu ldquoSpot has a tailrdquo coacute thể thu được qua caacutec bước

3 Từ 2 X=ldquoSpotrdquo dog(Spot) rarr hastail(Spot)

4 Từ 1 3 hastail(Spot)

Aacutenh xạ ngược rarr ldquoSpot has a tailrdquo

14

Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip

Dạng mạng ngữ nghĩa

15

Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip

Mocirc higravenh giải quyết vấn đề của con người vagrave maacutey

16

Caacutec caacutech tiếp cận Bốn thuộc tiacutenh của hệ thống biểu diễn tri thức

Khả năng biểu diễn tất cả caacutec tri thức cần thiết cho lĩnh vực đoacute

Khả năng xử lyacute caacutec cấu truacutec sẵn coacute để sinh ra caacutec cấu truacutec mới tương ứng với tri thức mới được sinh ra từ tri thức cũ

Khả năng thecircm vagraveo cấu truacutec những tri thức thocircng tin bổ sung magrave noacute coacute thể được dugraveng để hướng dẫn cơ chế suy luận theo hướng coacute nhiều triển vọng nhất

Khả năng thu được thocircng tin mới dễ dagraveng

Trường hợp đơn giản nhất lagrave chegraven trực tiếp tri thức mới (do con người) vagraveo cơ sở tri thức Lyacute tưởng nhất lagrave chương trigravenh coacute thể kiểm soaacutet việc thu được tri thức

17

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Năng lực hiện nay

Khocircng một hệ thống nagraveo coacute thể tối ưu tất cả caacutec khả

năng trecircn cho mọi kiểu tri thức

Nhiều kỹ thuật dugraveng cho biểu diễn tri thức cugraveng tồn tại

Chương trigravenh thường dugraveng nhiều hơn 1 kỹ thuật biểu

diễn

18

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức quan hệ đơn giản

Biểu diễn caacutec sự kiện (facts) dạng khai baacuteo như tập quan

hệ đatilde dugraveng trong CSDL quan hệ - xem viacute dụ sau

19

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức coacute khả năng thừa kế

Một dạng bổ sung cơ chế suy diễn vagraveo cơ sở tri thức

quan hệ noacutei trecircn đoacute lagrave thừa kế thuộc tiacutenh

Thừa kế thuộc tiacutenh

Tổ chức caacutec đối tượng thagravenh caacutec lớp (class)

Caacutec lớp được sắp xếp vagraveo hệ thống phacircn cấp (hierachy) ndash

coacute lớp cha (tổng quaacutet) vagrave lớp con (cụ thể)

rarr Caacutec lớp con thừa kế caacutec thuộc tiacutenh từ lớp cha

20

Caacutec caacutech tiếp cận hellip Tri thức coacute khả năng thừa kế (tt)

Line Thuộc tiacutenh

Box Đối tượng Trị (Value) của thuộc tiacutenh của đối tượng

Arrow Từ đối tượng sang trị của thuộc tiacutenh

21

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức suy diễn

Thừa kế thuộc tiacutenh ở trecircn lagrave 1 dạng suy diễn

Logic truyền thống cung cấp dạng suy diễn mạnh hơn

Tri thức suy diễn cần thủ tục suy diễn

Thủ tục suy diễn nhiều dạng

Forward (tiến) Đi từ sự kiện đến kết luận

Backward (lugravei) Đi từ kết luận đến sự kiện đatilde cho

Thủ tục thường dugraveng resolution ndash xem chương 5

22

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức thủ tục

Tri thức trong caacutec viacute dụ trước Tĩnh dạng khai baacuteo

Một dạng tri thức khaacutec chỉ ra hagravenh động được thi hagravenh

khi điều kiện nagraveo đoacute thoả rarr tri thức thủ tục

Caacutech biểu diễn trong chương trigravenh

Viết bằng caacutec NNLT (LISP chẳng hạn)

Maacutey sẽ thực thi matilde để thực hiện cocircng việc

Trở ngại

Khoacute viết CT suy diễn về hagravenh vi của CT khaacutec

Cập nhậtdebug số lượng lớn matilde rarr khoacute khăn

23

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức thủ tục (tt) (defun fun1 (lis)

(cond

((null lis) 0)

((not (listp (car lis)))

(cond

((eq (car lis) nil) (fun1 (car lis)))

(T (+ 1 (fun1 (cdr lis))))

)

)

(T (+ (fun1 (car lis)) (fun1 (cdr lis))))

)

)

24

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức thủ tục (tt) dugraveng luật sinh (production

rule)

Luật sinh vagrave caacutech sử dụng chuacuteng lagrave định hướng hoạt

động hơn caacutec dạng biểu diễn noacutei trước đacircy

Tuy phacircn biệt đacircu lagrave tri thức khai baacuteo hay thủ tục lagrave

một cocircng việc khoacute khăn

25

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Coacute những thuộc tiacutenh cơ bản nagraveo của đối tượng magrave

chuacuteng xuất hiện trong mọi lĩnh vực khocircng

Nếu coacute đoacute lagrave những thuộc tiacutenh nagraveo

Coacute chắc chắn lagrave chuacuteng sẽ được xử lyacute thiacutech hợp

trong từng cơ chế được đề nghị khocircng

Coacute quan hệ quan trọng nagraveo tồn tại cugraveng với thuộc

tiacutenh khocircng

26

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Tri thức được biểu diễn đến mức chi tiết nagraveo

Coacute tồn tại những primitive cơ bản magrave qua đoacute tất

cả tri thức được biểu diễn

Sử dụng primitives coacute iacutech khocircng

Tập caacutec đối tượng được biểu diễn như thế nagraveo

Với số lượng lớn tri thức được chứa trong CSDL

Bằng caacutech nagraveo truy xuất những thagravenh phần cần

thiết

27

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec thuộc tiacutenh quan trọng

1 Instance

Cho biết quan hệ thagravenh viecircn giữa đối tượng vagrave lớp

noacute thuộc vagraveo

2 Isa

Cho biết một lớp lagrave con của lớp khaacutec

Cặp thuộc tiacutenh trecircn cho pheacutep khả năng thừa kế thuộc

tiacutenh

Chuacuteng coacute thể được gọi vagrave biểu diễn khaacutec nhau trong

nhiều hệ thống tri thức

28

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh

Thuộc tiacutenh entity | relationship

Coacute tiacutenh chất quan trọng

Đảo

Tồn tại trong một hệ thống Isa

Caacutec kỹ thuật để suy diễn giữa caacutec giaacute trị

Caacutec thuộc tiacutenh đơn trị

29

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh

30

Vấn đề khung Khung

Mỗi frame mocirc tả một đối tượng (object)

Một frame bao gồm 2 thagravenh phần cơ bản lagrave slot vagrave facet

Một slot lagrave một thuộc tiacutenh đặc tả đối tượng được biểu diễn bởi frame Viacute dụ trong frame mocirc tả xe hơi coacute hai slot lagrave trọng lượng vagrave loại maacutey

Mỗi slot coacute thể chứa một hoặc nhiều facet

Caacutec facet (đocirci luacutec được gọi lagrave slot con) đặc tả một số thocircng tin hoặc thủ tục liecircn quan đến thuộc tiacutenh được mocirc tả bởi slot Facet coacute nhiều loại khaacutec nhau sau đacircy lagrave một số facet thường gặp value default value rangehellip

31

Vấn đề khunghellip

Bằng caacutech nagraveo biểu diễn hiệu quả chuỗi trạng thaacutei cho bagravei toaacuten tigravem kiếm

Bagravei toaacuten robot on(Plant12 Table34)

under(Table34 Window13)

in(Table34 Room15)

rarr 1 trạng thaacutei = danh saacutech caacutec facts trecircn

rarr bất tiện danh saacutech dagravei

từ trạng thaacutei A rarr B nhiều facts khocircng thay đổi

Vấn đề khung bagravei toaacuten về biểu diễn facts thay đổi cugraveng với những facts khocircng được biết

32

Vấn đề khung hellip

Sử dụng caacutec tiền đề khung

Mocirc tả tất cả những caacutei sẽ khocircng thay đổi khi aacutep dụng 1

toaacuten tử cụ thể nagraveo đoacute để chuyển từ trạng thaacutei n rarr n+1

Viacute dụ

ldquoVật X coacute magraveu Y tại trạng thaacutei S1 thigrave cũng coacute magraveu Y tại trạng

thaacutei S2 khi di chuyển X từ S1 rarr S2rsquo

color(XY S1) ^ move(XS1S2) rarr color(XYS2)

Bất tiện

rarr Số tiền đề nhiều

33

Vấn đề khung hellip

Sử dụng giả định

Những caacutei thay đổi ghi tường minh hoặc được dẫn ra 1 caacutech logic từ những caacutei thay đổi

Hai caacutech tiếp cận dugraveng cho backtrack trecircn chuổi trạng thaacutei

Khocircng thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận sự thay đổi cụ thể tại node cần thay đổi

Thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận những gigrave cần lagravem khi undo tại trạng thaacutei đoacute

Link demo amp documents

Mạng ngữ nghĩa vagrave Web ngữ nghĩa

Wolframalpha httpwwwwolframalphacom

WordNet Search httpaskblueycomwordnet

WordVis httpwordviscom

Scripts amp Frames

Bayesian Inference

Expert Systems

34

14

Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip

Dạng mạng ngữ nghĩa

15

Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip

Mocirc higravenh giải quyết vấn đề của con người vagrave maacutey

16

Caacutec caacutech tiếp cận Bốn thuộc tiacutenh của hệ thống biểu diễn tri thức

Khả năng biểu diễn tất cả caacutec tri thức cần thiết cho lĩnh vực đoacute

Khả năng xử lyacute caacutec cấu truacutec sẵn coacute để sinh ra caacutec cấu truacutec mới tương ứng với tri thức mới được sinh ra từ tri thức cũ

Khả năng thecircm vagraveo cấu truacutec những tri thức thocircng tin bổ sung magrave noacute coacute thể được dugraveng để hướng dẫn cơ chế suy luận theo hướng coacute nhiều triển vọng nhất

Khả năng thu được thocircng tin mới dễ dagraveng

Trường hợp đơn giản nhất lagrave chegraven trực tiếp tri thức mới (do con người) vagraveo cơ sở tri thức Lyacute tưởng nhất lagrave chương trigravenh coacute thể kiểm soaacutet việc thu được tri thức

17

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Năng lực hiện nay

Khocircng một hệ thống nagraveo coacute thể tối ưu tất cả caacutec khả

năng trecircn cho mọi kiểu tri thức

Nhiều kỹ thuật dugraveng cho biểu diễn tri thức cugraveng tồn tại

Chương trigravenh thường dugraveng nhiều hơn 1 kỹ thuật biểu

diễn

18

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức quan hệ đơn giản

Biểu diễn caacutec sự kiện (facts) dạng khai baacuteo như tập quan

hệ đatilde dugraveng trong CSDL quan hệ - xem viacute dụ sau

19

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức coacute khả năng thừa kế

Một dạng bổ sung cơ chế suy diễn vagraveo cơ sở tri thức

quan hệ noacutei trecircn đoacute lagrave thừa kế thuộc tiacutenh

Thừa kế thuộc tiacutenh

Tổ chức caacutec đối tượng thagravenh caacutec lớp (class)

Caacutec lớp được sắp xếp vagraveo hệ thống phacircn cấp (hierachy) ndash

coacute lớp cha (tổng quaacutet) vagrave lớp con (cụ thể)

rarr Caacutec lớp con thừa kế caacutec thuộc tiacutenh từ lớp cha

20

Caacutec caacutech tiếp cận hellip Tri thức coacute khả năng thừa kế (tt)

Line Thuộc tiacutenh

Box Đối tượng Trị (Value) của thuộc tiacutenh của đối tượng

Arrow Từ đối tượng sang trị của thuộc tiacutenh

21

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức suy diễn

Thừa kế thuộc tiacutenh ở trecircn lagrave 1 dạng suy diễn

Logic truyền thống cung cấp dạng suy diễn mạnh hơn

Tri thức suy diễn cần thủ tục suy diễn

Thủ tục suy diễn nhiều dạng

Forward (tiến) Đi từ sự kiện đến kết luận

Backward (lugravei) Đi từ kết luận đến sự kiện đatilde cho

Thủ tục thường dugraveng resolution ndash xem chương 5

22

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức thủ tục

Tri thức trong caacutec viacute dụ trước Tĩnh dạng khai baacuteo

Một dạng tri thức khaacutec chỉ ra hagravenh động được thi hagravenh

khi điều kiện nagraveo đoacute thoả rarr tri thức thủ tục

Caacutech biểu diễn trong chương trigravenh

Viết bằng caacutec NNLT (LISP chẳng hạn)

Maacutey sẽ thực thi matilde để thực hiện cocircng việc

Trở ngại

Khoacute viết CT suy diễn về hagravenh vi của CT khaacutec

Cập nhậtdebug số lượng lớn matilde rarr khoacute khăn

23

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức thủ tục (tt) (defun fun1 (lis)

(cond

((null lis) 0)

((not (listp (car lis)))

(cond

((eq (car lis) nil) (fun1 (car lis)))

(T (+ 1 (fun1 (cdr lis))))

)

)

(T (+ (fun1 (car lis)) (fun1 (cdr lis))))

)

)

24

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức thủ tục (tt) dugraveng luật sinh (production

rule)

Luật sinh vagrave caacutech sử dụng chuacuteng lagrave định hướng hoạt

động hơn caacutec dạng biểu diễn noacutei trước đacircy

Tuy phacircn biệt đacircu lagrave tri thức khai baacuteo hay thủ tục lagrave

một cocircng việc khoacute khăn

25

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Coacute những thuộc tiacutenh cơ bản nagraveo của đối tượng magrave

chuacuteng xuất hiện trong mọi lĩnh vực khocircng

Nếu coacute đoacute lagrave những thuộc tiacutenh nagraveo

Coacute chắc chắn lagrave chuacuteng sẽ được xử lyacute thiacutech hợp

trong từng cơ chế được đề nghị khocircng

Coacute quan hệ quan trọng nagraveo tồn tại cugraveng với thuộc

tiacutenh khocircng

26

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Tri thức được biểu diễn đến mức chi tiết nagraveo

Coacute tồn tại những primitive cơ bản magrave qua đoacute tất

cả tri thức được biểu diễn

Sử dụng primitives coacute iacutech khocircng

Tập caacutec đối tượng được biểu diễn như thế nagraveo

Với số lượng lớn tri thức được chứa trong CSDL

Bằng caacutech nagraveo truy xuất những thagravenh phần cần

thiết

27

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec thuộc tiacutenh quan trọng

1 Instance

Cho biết quan hệ thagravenh viecircn giữa đối tượng vagrave lớp

noacute thuộc vagraveo

2 Isa

Cho biết một lớp lagrave con của lớp khaacutec

Cặp thuộc tiacutenh trecircn cho pheacutep khả năng thừa kế thuộc

tiacutenh

Chuacuteng coacute thể được gọi vagrave biểu diễn khaacutec nhau trong

nhiều hệ thống tri thức

28

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh

Thuộc tiacutenh entity | relationship

Coacute tiacutenh chất quan trọng

Đảo

Tồn tại trong một hệ thống Isa

Caacutec kỹ thuật để suy diễn giữa caacutec giaacute trị

Caacutec thuộc tiacutenh đơn trị

29

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh

30

Vấn đề khung Khung

Mỗi frame mocirc tả một đối tượng (object)

Một frame bao gồm 2 thagravenh phần cơ bản lagrave slot vagrave facet

Một slot lagrave một thuộc tiacutenh đặc tả đối tượng được biểu diễn bởi frame Viacute dụ trong frame mocirc tả xe hơi coacute hai slot lagrave trọng lượng vagrave loại maacutey

Mỗi slot coacute thể chứa một hoặc nhiều facet

Caacutec facet (đocirci luacutec được gọi lagrave slot con) đặc tả một số thocircng tin hoặc thủ tục liecircn quan đến thuộc tiacutenh được mocirc tả bởi slot Facet coacute nhiều loại khaacutec nhau sau đacircy lagrave một số facet thường gặp value default value rangehellip

31

Vấn đề khunghellip

Bằng caacutech nagraveo biểu diễn hiệu quả chuỗi trạng thaacutei cho bagravei toaacuten tigravem kiếm

Bagravei toaacuten robot on(Plant12 Table34)

under(Table34 Window13)

in(Table34 Room15)

rarr 1 trạng thaacutei = danh saacutech caacutec facts trecircn

rarr bất tiện danh saacutech dagravei

từ trạng thaacutei A rarr B nhiều facts khocircng thay đổi

Vấn đề khung bagravei toaacuten về biểu diễn facts thay đổi cugraveng với những facts khocircng được biết

32

Vấn đề khung hellip

Sử dụng caacutec tiền đề khung

Mocirc tả tất cả những caacutei sẽ khocircng thay đổi khi aacutep dụng 1

toaacuten tử cụ thể nagraveo đoacute để chuyển từ trạng thaacutei n rarr n+1

Viacute dụ

ldquoVật X coacute magraveu Y tại trạng thaacutei S1 thigrave cũng coacute magraveu Y tại trạng

thaacutei S2 khi di chuyển X từ S1 rarr S2rsquo

color(XY S1) ^ move(XS1S2) rarr color(XYS2)

Bất tiện

rarr Số tiền đề nhiều

33

Vấn đề khung hellip

Sử dụng giả định

Những caacutei thay đổi ghi tường minh hoặc được dẫn ra 1 caacutech logic từ những caacutei thay đổi

Hai caacutech tiếp cận dugraveng cho backtrack trecircn chuổi trạng thaacutei

Khocircng thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận sự thay đổi cụ thể tại node cần thay đổi

Thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận những gigrave cần lagravem khi undo tại trạng thaacutei đoacute

Link demo amp documents

Mạng ngữ nghĩa vagrave Web ngữ nghĩa

Wolframalpha httpwwwwolframalphacom

WordNet Search httpaskblueycomwordnet

WordVis httpwordviscom

Scripts amp Frames

Bayesian Inference

Expert Systems

34

15

Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip

Mocirc higravenh giải quyết vấn đề của con người vagrave maacutey

16

Caacutec caacutech tiếp cận Bốn thuộc tiacutenh của hệ thống biểu diễn tri thức

Khả năng biểu diễn tất cả caacutec tri thức cần thiết cho lĩnh vực đoacute

Khả năng xử lyacute caacutec cấu truacutec sẵn coacute để sinh ra caacutec cấu truacutec mới tương ứng với tri thức mới được sinh ra từ tri thức cũ

Khả năng thecircm vagraveo cấu truacutec những tri thức thocircng tin bổ sung magrave noacute coacute thể được dugraveng để hướng dẫn cơ chế suy luận theo hướng coacute nhiều triển vọng nhất

Khả năng thu được thocircng tin mới dễ dagraveng

Trường hợp đơn giản nhất lagrave chegraven trực tiếp tri thức mới (do con người) vagraveo cơ sở tri thức Lyacute tưởng nhất lagrave chương trigravenh coacute thể kiểm soaacutet việc thu được tri thức

17

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Năng lực hiện nay

Khocircng một hệ thống nagraveo coacute thể tối ưu tất cả caacutec khả

năng trecircn cho mọi kiểu tri thức

Nhiều kỹ thuật dugraveng cho biểu diễn tri thức cugraveng tồn tại

Chương trigravenh thường dugraveng nhiều hơn 1 kỹ thuật biểu

diễn

18

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức quan hệ đơn giản

Biểu diễn caacutec sự kiện (facts) dạng khai baacuteo như tập quan

hệ đatilde dugraveng trong CSDL quan hệ - xem viacute dụ sau

19

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức coacute khả năng thừa kế

Một dạng bổ sung cơ chế suy diễn vagraveo cơ sở tri thức

quan hệ noacutei trecircn đoacute lagrave thừa kế thuộc tiacutenh

Thừa kế thuộc tiacutenh

Tổ chức caacutec đối tượng thagravenh caacutec lớp (class)

Caacutec lớp được sắp xếp vagraveo hệ thống phacircn cấp (hierachy) ndash

coacute lớp cha (tổng quaacutet) vagrave lớp con (cụ thể)

rarr Caacutec lớp con thừa kế caacutec thuộc tiacutenh từ lớp cha

20

Caacutec caacutech tiếp cận hellip Tri thức coacute khả năng thừa kế (tt)

Line Thuộc tiacutenh

Box Đối tượng Trị (Value) của thuộc tiacutenh của đối tượng

Arrow Từ đối tượng sang trị của thuộc tiacutenh

21

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức suy diễn

Thừa kế thuộc tiacutenh ở trecircn lagrave 1 dạng suy diễn

Logic truyền thống cung cấp dạng suy diễn mạnh hơn

Tri thức suy diễn cần thủ tục suy diễn

Thủ tục suy diễn nhiều dạng

Forward (tiến) Đi từ sự kiện đến kết luận

Backward (lugravei) Đi từ kết luận đến sự kiện đatilde cho

Thủ tục thường dugraveng resolution ndash xem chương 5

22

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức thủ tục

Tri thức trong caacutec viacute dụ trước Tĩnh dạng khai baacuteo

Một dạng tri thức khaacutec chỉ ra hagravenh động được thi hagravenh

khi điều kiện nagraveo đoacute thoả rarr tri thức thủ tục

Caacutech biểu diễn trong chương trigravenh

Viết bằng caacutec NNLT (LISP chẳng hạn)

Maacutey sẽ thực thi matilde để thực hiện cocircng việc

Trở ngại

Khoacute viết CT suy diễn về hagravenh vi của CT khaacutec

Cập nhậtdebug số lượng lớn matilde rarr khoacute khăn

23

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức thủ tục (tt) (defun fun1 (lis)

(cond

((null lis) 0)

((not (listp (car lis)))

(cond

((eq (car lis) nil) (fun1 (car lis)))

(T (+ 1 (fun1 (cdr lis))))

)

)

(T (+ (fun1 (car lis)) (fun1 (cdr lis))))

)

)

24

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức thủ tục (tt) dugraveng luật sinh (production

rule)

Luật sinh vagrave caacutech sử dụng chuacuteng lagrave định hướng hoạt

động hơn caacutec dạng biểu diễn noacutei trước đacircy

Tuy phacircn biệt đacircu lagrave tri thức khai baacuteo hay thủ tục lagrave

một cocircng việc khoacute khăn

25

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Coacute những thuộc tiacutenh cơ bản nagraveo của đối tượng magrave

chuacuteng xuất hiện trong mọi lĩnh vực khocircng

Nếu coacute đoacute lagrave những thuộc tiacutenh nagraveo

Coacute chắc chắn lagrave chuacuteng sẽ được xử lyacute thiacutech hợp

trong từng cơ chế được đề nghị khocircng

Coacute quan hệ quan trọng nagraveo tồn tại cugraveng với thuộc

tiacutenh khocircng

26

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Tri thức được biểu diễn đến mức chi tiết nagraveo

Coacute tồn tại những primitive cơ bản magrave qua đoacute tất

cả tri thức được biểu diễn

Sử dụng primitives coacute iacutech khocircng

Tập caacutec đối tượng được biểu diễn như thế nagraveo

Với số lượng lớn tri thức được chứa trong CSDL

Bằng caacutech nagraveo truy xuất những thagravenh phần cần

thiết

27

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec thuộc tiacutenh quan trọng

1 Instance

Cho biết quan hệ thagravenh viecircn giữa đối tượng vagrave lớp

noacute thuộc vagraveo

2 Isa

Cho biết một lớp lagrave con của lớp khaacutec

Cặp thuộc tiacutenh trecircn cho pheacutep khả năng thừa kế thuộc

tiacutenh

Chuacuteng coacute thể được gọi vagrave biểu diễn khaacutec nhau trong

nhiều hệ thống tri thức

28

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh

Thuộc tiacutenh entity | relationship

Coacute tiacutenh chất quan trọng

Đảo

Tồn tại trong một hệ thống Isa

Caacutec kỹ thuật để suy diễn giữa caacutec giaacute trị

Caacutec thuộc tiacutenh đơn trị

29

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh

30

Vấn đề khung Khung

Mỗi frame mocirc tả một đối tượng (object)

Một frame bao gồm 2 thagravenh phần cơ bản lagrave slot vagrave facet

Một slot lagrave một thuộc tiacutenh đặc tả đối tượng được biểu diễn bởi frame Viacute dụ trong frame mocirc tả xe hơi coacute hai slot lagrave trọng lượng vagrave loại maacutey

Mỗi slot coacute thể chứa một hoặc nhiều facet

Caacutec facet (đocirci luacutec được gọi lagrave slot con) đặc tả một số thocircng tin hoặc thủ tục liecircn quan đến thuộc tiacutenh được mocirc tả bởi slot Facet coacute nhiều loại khaacutec nhau sau đacircy lagrave một số facet thường gặp value default value rangehellip

31

Vấn đề khunghellip

Bằng caacutech nagraveo biểu diễn hiệu quả chuỗi trạng thaacutei cho bagravei toaacuten tigravem kiếm

Bagravei toaacuten robot on(Plant12 Table34)

under(Table34 Window13)

in(Table34 Room15)

rarr 1 trạng thaacutei = danh saacutech caacutec facts trecircn

rarr bất tiện danh saacutech dagravei

từ trạng thaacutei A rarr B nhiều facts khocircng thay đổi

Vấn đề khung bagravei toaacuten về biểu diễn facts thay đổi cugraveng với những facts khocircng được biết

32

Vấn đề khung hellip

Sử dụng caacutec tiền đề khung

Mocirc tả tất cả những caacutei sẽ khocircng thay đổi khi aacutep dụng 1

toaacuten tử cụ thể nagraveo đoacute để chuyển từ trạng thaacutei n rarr n+1

Viacute dụ

ldquoVật X coacute magraveu Y tại trạng thaacutei S1 thigrave cũng coacute magraveu Y tại trạng

thaacutei S2 khi di chuyển X từ S1 rarr S2rsquo

color(XY S1) ^ move(XS1S2) rarr color(XYS2)

Bất tiện

rarr Số tiền đề nhiều

33

Vấn đề khung hellip

Sử dụng giả định

Những caacutei thay đổi ghi tường minh hoặc được dẫn ra 1 caacutech logic từ những caacutei thay đổi

Hai caacutech tiếp cận dugraveng cho backtrack trecircn chuổi trạng thaacutei

Khocircng thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận sự thay đổi cụ thể tại node cần thay đổi

Thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận những gigrave cần lagravem khi undo tại trạng thaacutei đoacute

Link demo amp documents

Mạng ngữ nghĩa vagrave Web ngữ nghĩa

Wolframalpha httpwwwwolframalphacom

WordNet Search httpaskblueycomwordnet

WordVis httpwordviscom

Scripts amp Frames

Bayesian Inference

Expert Systems

34

16

Caacutec caacutech tiếp cận Bốn thuộc tiacutenh của hệ thống biểu diễn tri thức

Khả năng biểu diễn tất cả caacutec tri thức cần thiết cho lĩnh vực đoacute

Khả năng xử lyacute caacutec cấu truacutec sẵn coacute để sinh ra caacutec cấu truacutec mới tương ứng với tri thức mới được sinh ra từ tri thức cũ

Khả năng thecircm vagraveo cấu truacutec những tri thức thocircng tin bổ sung magrave noacute coacute thể được dugraveng để hướng dẫn cơ chế suy luận theo hướng coacute nhiều triển vọng nhất

Khả năng thu được thocircng tin mới dễ dagraveng

Trường hợp đơn giản nhất lagrave chegraven trực tiếp tri thức mới (do con người) vagraveo cơ sở tri thức Lyacute tưởng nhất lagrave chương trigravenh coacute thể kiểm soaacutet việc thu được tri thức

17

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Năng lực hiện nay

Khocircng một hệ thống nagraveo coacute thể tối ưu tất cả caacutec khả

năng trecircn cho mọi kiểu tri thức

Nhiều kỹ thuật dugraveng cho biểu diễn tri thức cugraveng tồn tại

Chương trigravenh thường dugraveng nhiều hơn 1 kỹ thuật biểu

diễn

18

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức quan hệ đơn giản

Biểu diễn caacutec sự kiện (facts) dạng khai baacuteo như tập quan

hệ đatilde dugraveng trong CSDL quan hệ - xem viacute dụ sau

19

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức coacute khả năng thừa kế

Một dạng bổ sung cơ chế suy diễn vagraveo cơ sở tri thức

quan hệ noacutei trecircn đoacute lagrave thừa kế thuộc tiacutenh

Thừa kế thuộc tiacutenh

Tổ chức caacutec đối tượng thagravenh caacutec lớp (class)

Caacutec lớp được sắp xếp vagraveo hệ thống phacircn cấp (hierachy) ndash

coacute lớp cha (tổng quaacutet) vagrave lớp con (cụ thể)

rarr Caacutec lớp con thừa kế caacutec thuộc tiacutenh từ lớp cha

20

Caacutec caacutech tiếp cận hellip Tri thức coacute khả năng thừa kế (tt)

Line Thuộc tiacutenh

Box Đối tượng Trị (Value) của thuộc tiacutenh của đối tượng

Arrow Từ đối tượng sang trị của thuộc tiacutenh

21

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức suy diễn

Thừa kế thuộc tiacutenh ở trecircn lagrave 1 dạng suy diễn

Logic truyền thống cung cấp dạng suy diễn mạnh hơn

Tri thức suy diễn cần thủ tục suy diễn

Thủ tục suy diễn nhiều dạng

Forward (tiến) Đi từ sự kiện đến kết luận

Backward (lugravei) Đi từ kết luận đến sự kiện đatilde cho

Thủ tục thường dugraveng resolution ndash xem chương 5

22

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức thủ tục

Tri thức trong caacutec viacute dụ trước Tĩnh dạng khai baacuteo

Một dạng tri thức khaacutec chỉ ra hagravenh động được thi hagravenh

khi điều kiện nagraveo đoacute thoả rarr tri thức thủ tục

Caacutech biểu diễn trong chương trigravenh

Viết bằng caacutec NNLT (LISP chẳng hạn)

Maacutey sẽ thực thi matilde để thực hiện cocircng việc

Trở ngại

Khoacute viết CT suy diễn về hagravenh vi của CT khaacutec

Cập nhậtdebug số lượng lớn matilde rarr khoacute khăn

23

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức thủ tục (tt) (defun fun1 (lis)

(cond

((null lis) 0)

((not (listp (car lis)))

(cond

((eq (car lis) nil) (fun1 (car lis)))

(T (+ 1 (fun1 (cdr lis))))

)

)

(T (+ (fun1 (car lis)) (fun1 (cdr lis))))

)

)

24

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức thủ tục (tt) dugraveng luật sinh (production

rule)

Luật sinh vagrave caacutech sử dụng chuacuteng lagrave định hướng hoạt

động hơn caacutec dạng biểu diễn noacutei trước đacircy

Tuy phacircn biệt đacircu lagrave tri thức khai baacuteo hay thủ tục lagrave

một cocircng việc khoacute khăn

25

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Coacute những thuộc tiacutenh cơ bản nagraveo của đối tượng magrave

chuacuteng xuất hiện trong mọi lĩnh vực khocircng

Nếu coacute đoacute lagrave những thuộc tiacutenh nagraveo

Coacute chắc chắn lagrave chuacuteng sẽ được xử lyacute thiacutech hợp

trong từng cơ chế được đề nghị khocircng

Coacute quan hệ quan trọng nagraveo tồn tại cugraveng với thuộc

tiacutenh khocircng

26

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Tri thức được biểu diễn đến mức chi tiết nagraveo

Coacute tồn tại những primitive cơ bản magrave qua đoacute tất

cả tri thức được biểu diễn

Sử dụng primitives coacute iacutech khocircng

Tập caacutec đối tượng được biểu diễn như thế nagraveo

Với số lượng lớn tri thức được chứa trong CSDL

Bằng caacutech nagraveo truy xuất những thagravenh phần cần

thiết

27

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec thuộc tiacutenh quan trọng

1 Instance

Cho biết quan hệ thagravenh viecircn giữa đối tượng vagrave lớp

noacute thuộc vagraveo

2 Isa

Cho biết một lớp lagrave con của lớp khaacutec

Cặp thuộc tiacutenh trecircn cho pheacutep khả năng thừa kế thuộc

tiacutenh

Chuacuteng coacute thể được gọi vagrave biểu diễn khaacutec nhau trong

nhiều hệ thống tri thức

28

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh

Thuộc tiacutenh entity | relationship

Coacute tiacutenh chất quan trọng

Đảo

Tồn tại trong một hệ thống Isa

Caacutec kỹ thuật để suy diễn giữa caacutec giaacute trị

Caacutec thuộc tiacutenh đơn trị

29

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh

30

Vấn đề khung Khung

Mỗi frame mocirc tả một đối tượng (object)

Một frame bao gồm 2 thagravenh phần cơ bản lagrave slot vagrave facet

Một slot lagrave một thuộc tiacutenh đặc tả đối tượng được biểu diễn bởi frame Viacute dụ trong frame mocirc tả xe hơi coacute hai slot lagrave trọng lượng vagrave loại maacutey

Mỗi slot coacute thể chứa một hoặc nhiều facet

Caacutec facet (đocirci luacutec được gọi lagrave slot con) đặc tả một số thocircng tin hoặc thủ tục liecircn quan đến thuộc tiacutenh được mocirc tả bởi slot Facet coacute nhiều loại khaacutec nhau sau đacircy lagrave một số facet thường gặp value default value rangehellip

31

Vấn đề khunghellip

Bằng caacutech nagraveo biểu diễn hiệu quả chuỗi trạng thaacutei cho bagravei toaacuten tigravem kiếm

Bagravei toaacuten robot on(Plant12 Table34)

under(Table34 Window13)

in(Table34 Room15)

rarr 1 trạng thaacutei = danh saacutech caacutec facts trecircn

rarr bất tiện danh saacutech dagravei

từ trạng thaacutei A rarr B nhiều facts khocircng thay đổi

Vấn đề khung bagravei toaacuten về biểu diễn facts thay đổi cugraveng với những facts khocircng được biết

32

Vấn đề khung hellip

Sử dụng caacutec tiền đề khung

Mocirc tả tất cả những caacutei sẽ khocircng thay đổi khi aacutep dụng 1

toaacuten tử cụ thể nagraveo đoacute để chuyển từ trạng thaacutei n rarr n+1

Viacute dụ

ldquoVật X coacute magraveu Y tại trạng thaacutei S1 thigrave cũng coacute magraveu Y tại trạng

thaacutei S2 khi di chuyển X từ S1 rarr S2rsquo

color(XY S1) ^ move(XS1S2) rarr color(XYS2)

Bất tiện

rarr Số tiền đề nhiều

33

Vấn đề khung hellip

Sử dụng giả định

Những caacutei thay đổi ghi tường minh hoặc được dẫn ra 1 caacutech logic từ những caacutei thay đổi

Hai caacutech tiếp cận dugraveng cho backtrack trecircn chuổi trạng thaacutei

Khocircng thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận sự thay đổi cụ thể tại node cần thay đổi

Thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận những gigrave cần lagravem khi undo tại trạng thaacutei đoacute

Link demo amp documents

Mạng ngữ nghĩa vagrave Web ngữ nghĩa

Wolframalpha httpwwwwolframalphacom

WordNet Search httpaskblueycomwordnet

WordVis httpwordviscom

Scripts amp Frames

Bayesian Inference

Expert Systems

34

17

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Năng lực hiện nay

Khocircng một hệ thống nagraveo coacute thể tối ưu tất cả caacutec khả

năng trecircn cho mọi kiểu tri thức

Nhiều kỹ thuật dugraveng cho biểu diễn tri thức cugraveng tồn tại

Chương trigravenh thường dugraveng nhiều hơn 1 kỹ thuật biểu

diễn

18

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức quan hệ đơn giản

Biểu diễn caacutec sự kiện (facts) dạng khai baacuteo như tập quan

hệ đatilde dugraveng trong CSDL quan hệ - xem viacute dụ sau

19

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức coacute khả năng thừa kế

Một dạng bổ sung cơ chế suy diễn vagraveo cơ sở tri thức

quan hệ noacutei trecircn đoacute lagrave thừa kế thuộc tiacutenh

Thừa kế thuộc tiacutenh

Tổ chức caacutec đối tượng thagravenh caacutec lớp (class)

Caacutec lớp được sắp xếp vagraveo hệ thống phacircn cấp (hierachy) ndash

coacute lớp cha (tổng quaacutet) vagrave lớp con (cụ thể)

rarr Caacutec lớp con thừa kế caacutec thuộc tiacutenh từ lớp cha

20

Caacutec caacutech tiếp cận hellip Tri thức coacute khả năng thừa kế (tt)

Line Thuộc tiacutenh

Box Đối tượng Trị (Value) của thuộc tiacutenh của đối tượng

Arrow Từ đối tượng sang trị của thuộc tiacutenh

21

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức suy diễn

Thừa kế thuộc tiacutenh ở trecircn lagrave 1 dạng suy diễn

Logic truyền thống cung cấp dạng suy diễn mạnh hơn

Tri thức suy diễn cần thủ tục suy diễn

Thủ tục suy diễn nhiều dạng

Forward (tiến) Đi từ sự kiện đến kết luận

Backward (lugravei) Đi từ kết luận đến sự kiện đatilde cho

Thủ tục thường dugraveng resolution ndash xem chương 5

22

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức thủ tục

Tri thức trong caacutec viacute dụ trước Tĩnh dạng khai baacuteo

Một dạng tri thức khaacutec chỉ ra hagravenh động được thi hagravenh

khi điều kiện nagraveo đoacute thoả rarr tri thức thủ tục

Caacutech biểu diễn trong chương trigravenh

Viết bằng caacutec NNLT (LISP chẳng hạn)

Maacutey sẽ thực thi matilde để thực hiện cocircng việc

Trở ngại

Khoacute viết CT suy diễn về hagravenh vi của CT khaacutec

Cập nhậtdebug số lượng lớn matilde rarr khoacute khăn

23

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức thủ tục (tt) (defun fun1 (lis)

(cond

((null lis) 0)

((not (listp (car lis)))

(cond

((eq (car lis) nil) (fun1 (car lis)))

(T (+ 1 (fun1 (cdr lis))))

)

)

(T (+ (fun1 (car lis)) (fun1 (cdr lis))))

)

)

24

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức thủ tục (tt) dugraveng luật sinh (production

rule)

Luật sinh vagrave caacutech sử dụng chuacuteng lagrave định hướng hoạt

động hơn caacutec dạng biểu diễn noacutei trước đacircy

Tuy phacircn biệt đacircu lagrave tri thức khai baacuteo hay thủ tục lagrave

một cocircng việc khoacute khăn

25

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Coacute những thuộc tiacutenh cơ bản nagraveo của đối tượng magrave

chuacuteng xuất hiện trong mọi lĩnh vực khocircng

Nếu coacute đoacute lagrave những thuộc tiacutenh nagraveo

Coacute chắc chắn lagrave chuacuteng sẽ được xử lyacute thiacutech hợp

trong từng cơ chế được đề nghị khocircng

Coacute quan hệ quan trọng nagraveo tồn tại cugraveng với thuộc

tiacutenh khocircng

26

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Tri thức được biểu diễn đến mức chi tiết nagraveo

Coacute tồn tại những primitive cơ bản magrave qua đoacute tất

cả tri thức được biểu diễn

Sử dụng primitives coacute iacutech khocircng

Tập caacutec đối tượng được biểu diễn như thế nagraveo

Với số lượng lớn tri thức được chứa trong CSDL

Bằng caacutech nagraveo truy xuất những thagravenh phần cần

thiết

27

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec thuộc tiacutenh quan trọng

1 Instance

Cho biết quan hệ thagravenh viecircn giữa đối tượng vagrave lớp

noacute thuộc vagraveo

2 Isa

Cho biết một lớp lagrave con của lớp khaacutec

Cặp thuộc tiacutenh trecircn cho pheacutep khả năng thừa kế thuộc

tiacutenh

Chuacuteng coacute thể được gọi vagrave biểu diễn khaacutec nhau trong

nhiều hệ thống tri thức

28

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh

Thuộc tiacutenh entity | relationship

Coacute tiacutenh chất quan trọng

Đảo

Tồn tại trong một hệ thống Isa

Caacutec kỹ thuật để suy diễn giữa caacutec giaacute trị

Caacutec thuộc tiacutenh đơn trị

29

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh

30

Vấn đề khung Khung

Mỗi frame mocirc tả một đối tượng (object)

Một frame bao gồm 2 thagravenh phần cơ bản lagrave slot vagrave facet

Một slot lagrave một thuộc tiacutenh đặc tả đối tượng được biểu diễn bởi frame Viacute dụ trong frame mocirc tả xe hơi coacute hai slot lagrave trọng lượng vagrave loại maacutey

Mỗi slot coacute thể chứa một hoặc nhiều facet

Caacutec facet (đocirci luacutec được gọi lagrave slot con) đặc tả một số thocircng tin hoặc thủ tục liecircn quan đến thuộc tiacutenh được mocirc tả bởi slot Facet coacute nhiều loại khaacutec nhau sau đacircy lagrave một số facet thường gặp value default value rangehellip

31

Vấn đề khunghellip

Bằng caacutech nagraveo biểu diễn hiệu quả chuỗi trạng thaacutei cho bagravei toaacuten tigravem kiếm

Bagravei toaacuten robot on(Plant12 Table34)

under(Table34 Window13)

in(Table34 Room15)

rarr 1 trạng thaacutei = danh saacutech caacutec facts trecircn

rarr bất tiện danh saacutech dagravei

từ trạng thaacutei A rarr B nhiều facts khocircng thay đổi

Vấn đề khung bagravei toaacuten về biểu diễn facts thay đổi cugraveng với những facts khocircng được biết

32

Vấn đề khung hellip

Sử dụng caacutec tiền đề khung

Mocirc tả tất cả những caacutei sẽ khocircng thay đổi khi aacutep dụng 1

toaacuten tử cụ thể nagraveo đoacute để chuyển từ trạng thaacutei n rarr n+1

Viacute dụ

ldquoVật X coacute magraveu Y tại trạng thaacutei S1 thigrave cũng coacute magraveu Y tại trạng

thaacutei S2 khi di chuyển X từ S1 rarr S2rsquo

color(XY S1) ^ move(XS1S2) rarr color(XYS2)

Bất tiện

rarr Số tiền đề nhiều

33

Vấn đề khung hellip

Sử dụng giả định

Những caacutei thay đổi ghi tường minh hoặc được dẫn ra 1 caacutech logic từ những caacutei thay đổi

Hai caacutech tiếp cận dugraveng cho backtrack trecircn chuổi trạng thaacutei

Khocircng thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận sự thay đổi cụ thể tại node cần thay đổi

Thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận những gigrave cần lagravem khi undo tại trạng thaacutei đoacute

Link demo amp documents

Mạng ngữ nghĩa vagrave Web ngữ nghĩa

Wolframalpha httpwwwwolframalphacom

WordNet Search httpaskblueycomwordnet

WordVis httpwordviscom

Scripts amp Frames

Bayesian Inference

Expert Systems

34

18

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức quan hệ đơn giản

Biểu diễn caacutec sự kiện (facts) dạng khai baacuteo như tập quan

hệ đatilde dugraveng trong CSDL quan hệ - xem viacute dụ sau

19

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức coacute khả năng thừa kế

Một dạng bổ sung cơ chế suy diễn vagraveo cơ sở tri thức

quan hệ noacutei trecircn đoacute lagrave thừa kế thuộc tiacutenh

Thừa kế thuộc tiacutenh

Tổ chức caacutec đối tượng thagravenh caacutec lớp (class)

Caacutec lớp được sắp xếp vagraveo hệ thống phacircn cấp (hierachy) ndash

coacute lớp cha (tổng quaacutet) vagrave lớp con (cụ thể)

rarr Caacutec lớp con thừa kế caacutec thuộc tiacutenh từ lớp cha

20

Caacutec caacutech tiếp cận hellip Tri thức coacute khả năng thừa kế (tt)

Line Thuộc tiacutenh

Box Đối tượng Trị (Value) của thuộc tiacutenh của đối tượng

Arrow Từ đối tượng sang trị của thuộc tiacutenh

21

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức suy diễn

Thừa kế thuộc tiacutenh ở trecircn lagrave 1 dạng suy diễn

Logic truyền thống cung cấp dạng suy diễn mạnh hơn

Tri thức suy diễn cần thủ tục suy diễn

Thủ tục suy diễn nhiều dạng

Forward (tiến) Đi từ sự kiện đến kết luận

Backward (lugravei) Đi từ kết luận đến sự kiện đatilde cho

Thủ tục thường dugraveng resolution ndash xem chương 5

22

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức thủ tục

Tri thức trong caacutec viacute dụ trước Tĩnh dạng khai baacuteo

Một dạng tri thức khaacutec chỉ ra hagravenh động được thi hagravenh

khi điều kiện nagraveo đoacute thoả rarr tri thức thủ tục

Caacutech biểu diễn trong chương trigravenh

Viết bằng caacutec NNLT (LISP chẳng hạn)

Maacutey sẽ thực thi matilde để thực hiện cocircng việc

Trở ngại

Khoacute viết CT suy diễn về hagravenh vi của CT khaacutec

Cập nhậtdebug số lượng lớn matilde rarr khoacute khăn

23

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức thủ tục (tt) (defun fun1 (lis)

(cond

((null lis) 0)

((not (listp (car lis)))

(cond

((eq (car lis) nil) (fun1 (car lis)))

(T (+ 1 (fun1 (cdr lis))))

)

)

(T (+ (fun1 (car lis)) (fun1 (cdr lis))))

)

)

24

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức thủ tục (tt) dugraveng luật sinh (production

rule)

Luật sinh vagrave caacutech sử dụng chuacuteng lagrave định hướng hoạt

động hơn caacutec dạng biểu diễn noacutei trước đacircy

Tuy phacircn biệt đacircu lagrave tri thức khai baacuteo hay thủ tục lagrave

một cocircng việc khoacute khăn

25

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Coacute những thuộc tiacutenh cơ bản nagraveo của đối tượng magrave

chuacuteng xuất hiện trong mọi lĩnh vực khocircng

Nếu coacute đoacute lagrave những thuộc tiacutenh nagraveo

Coacute chắc chắn lagrave chuacuteng sẽ được xử lyacute thiacutech hợp

trong từng cơ chế được đề nghị khocircng

Coacute quan hệ quan trọng nagraveo tồn tại cugraveng với thuộc

tiacutenh khocircng

26

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Tri thức được biểu diễn đến mức chi tiết nagraveo

Coacute tồn tại những primitive cơ bản magrave qua đoacute tất

cả tri thức được biểu diễn

Sử dụng primitives coacute iacutech khocircng

Tập caacutec đối tượng được biểu diễn như thế nagraveo

Với số lượng lớn tri thức được chứa trong CSDL

Bằng caacutech nagraveo truy xuất những thagravenh phần cần

thiết

27

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec thuộc tiacutenh quan trọng

1 Instance

Cho biết quan hệ thagravenh viecircn giữa đối tượng vagrave lớp

noacute thuộc vagraveo

2 Isa

Cho biết một lớp lagrave con của lớp khaacutec

Cặp thuộc tiacutenh trecircn cho pheacutep khả năng thừa kế thuộc

tiacutenh

Chuacuteng coacute thể được gọi vagrave biểu diễn khaacutec nhau trong

nhiều hệ thống tri thức

28

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh

Thuộc tiacutenh entity | relationship

Coacute tiacutenh chất quan trọng

Đảo

Tồn tại trong một hệ thống Isa

Caacutec kỹ thuật để suy diễn giữa caacutec giaacute trị

Caacutec thuộc tiacutenh đơn trị

29

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh

30

Vấn đề khung Khung

Mỗi frame mocirc tả một đối tượng (object)

Một frame bao gồm 2 thagravenh phần cơ bản lagrave slot vagrave facet

Một slot lagrave một thuộc tiacutenh đặc tả đối tượng được biểu diễn bởi frame Viacute dụ trong frame mocirc tả xe hơi coacute hai slot lagrave trọng lượng vagrave loại maacutey

Mỗi slot coacute thể chứa một hoặc nhiều facet

Caacutec facet (đocirci luacutec được gọi lagrave slot con) đặc tả một số thocircng tin hoặc thủ tục liecircn quan đến thuộc tiacutenh được mocirc tả bởi slot Facet coacute nhiều loại khaacutec nhau sau đacircy lagrave một số facet thường gặp value default value rangehellip

31

Vấn đề khunghellip

Bằng caacutech nagraveo biểu diễn hiệu quả chuỗi trạng thaacutei cho bagravei toaacuten tigravem kiếm

Bagravei toaacuten robot on(Plant12 Table34)

under(Table34 Window13)

in(Table34 Room15)

rarr 1 trạng thaacutei = danh saacutech caacutec facts trecircn

rarr bất tiện danh saacutech dagravei

từ trạng thaacutei A rarr B nhiều facts khocircng thay đổi

Vấn đề khung bagravei toaacuten về biểu diễn facts thay đổi cugraveng với những facts khocircng được biết

32

Vấn đề khung hellip

Sử dụng caacutec tiền đề khung

Mocirc tả tất cả những caacutei sẽ khocircng thay đổi khi aacutep dụng 1

toaacuten tử cụ thể nagraveo đoacute để chuyển từ trạng thaacutei n rarr n+1

Viacute dụ

ldquoVật X coacute magraveu Y tại trạng thaacutei S1 thigrave cũng coacute magraveu Y tại trạng

thaacutei S2 khi di chuyển X từ S1 rarr S2rsquo

color(XY S1) ^ move(XS1S2) rarr color(XYS2)

Bất tiện

rarr Số tiền đề nhiều

33

Vấn đề khung hellip

Sử dụng giả định

Những caacutei thay đổi ghi tường minh hoặc được dẫn ra 1 caacutech logic từ những caacutei thay đổi

Hai caacutech tiếp cận dugraveng cho backtrack trecircn chuổi trạng thaacutei

Khocircng thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận sự thay đổi cụ thể tại node cần thay đổi

Thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận những gigrave cần lagravem khi undo tại trạng thaacutei đoacute

Link demo amp documents

Mạng ngữ nghĩa vagrave Web ngữ nghĩa

Wolframalpha httpwwwwolframalphacom

WordNet Search httpaskblueycomwordnet

WordVis httpwordviscom

Scripts amp Frames

Bayesian Inference

Expert Systems

34

19

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức coacute khả năng thừa kế

Một dạng bổ sung cơ chế suy diễn vagraveo cơ sở tri thức

quan hệ noacutei trecircn đoacute lagrave thừa kế thuộc tiacutenh

Thừa kế thuộc tiacutenh

Tổ chức caacutec đối tượng thagravenh caacutec lớp (class)

Caacutec lớp được sắp xếp vagraveo hệ thống phacircn cấp (hierachy) ndash

coacute lớp cha (tổng quaacutet) vagrave lớp con (cụ thể)

rarr Caacutec lớp con thừa kế caacutec thuộc tiacutenh từ lớp cha

20

Caacutec caacutech tiếp cận hellip Tri thức coacute khả năng thừa kế (tt)

Line Thuộc tiacutenh

Box Đối tượng Trị (Value) của thuộc tiacutenh của đối tượng

Arrow Từ đối tượng sang trị của thuộc tiacutenh

21

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức suy diễn

Thừa kế thuộc tiacutenh ở trecircn lagrave 1 dạng suy diễn

Logic truyền thống cung cấp dạng suy diễn mạnh hơn

Tri thức suy diễn cần thủ tục suy diễn

Thủ tục suy diễn nhiều dạng

Forward (tiến) Đi từ sự kiện đến kết luận

Backward (lugravei) Đi từ kết luận đến sự kiện đatilde cho

Thủ tục thường dugraveng resolution ndash xem chương 5

22

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức thủ tục

Tri thức trong caacutec viacute dụ trước Tĩnh dạng khai baacuteo

Một dạng tri thức khaacutec chỉ ra hagravenh động được thi hagravenh

khi điều kiện nagraveo đoacute thoả rarr tri thức thủ tục

Caacutech biểu diễn trong chương trigravenh

Viết bằng caacutec NNLT (LISP chẳng hạn)

Maacutey sẽ thực thi matilde để thực hiện cocircng việc

Trở ngại

Khoacute viết CT suy diễn về hagravenh vi của CT khaacutec

Cập nhậtdebug số lượng lớn matilde rarr khoacute khăn

23

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức thủ tục (tt) (defun fun1 (lis)

(cond

((null lis) 0)

((not (listp (car lis)))

(cond

((eq (car lis) nil) (fun1 (car lis)))

(T (+ 1 (fun1 (cdr lis))))

)

)

(T (+ (fun1 (car lis)) (fun1 (cdr lis))))

)

)

24

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức thủ tục (tt) dugraveng luật sinh (production

rule)

Luật sinh vagrave caacutech sử dụng chuacuteng lagrave định hướng hoạt

động hơn caacutec dạng biểu diễn noacutei trước đacircy

Tuy phacircn biệt đacircu lagrave tri thức khai baacuteo hay thủ tục lagrave

một cocircng việc khoacute khăn

25

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Coacute những thuộc tiacutenh cơ bản nagraveo của đối tượng magrave

chuacuteng xuất hiện trong mọi lĩnh vực khocircng

Nếu coacute đoacute lagrave những thuộc tiacutenh nagraveo

Coacute chắc chắn lagrave chuacuteng sẽ được xử lyacute thiacutech hợp

trong từng cơ chế được đề nghị khocircng

Coacute quan hệ quan trọng nagraveo tồn tại cugraveng với thuộc

tiacutenh khocircng

26

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Tri thức được biểu diễn đến mức chi tiết nagraveo

Coacute tồn tại những primitive cơ bản magrave qua đoacute tất

cả tri thức được biểu diễn

Sử dụng primitives coacute iacutech khocircng

Tập caacutec đối tượng được biểu diễn như thế nagraveo

Với số lượng lớn tri thức được chứa trong CSDL

Bằng caacutech nagraveo truy xuất những thagravenh phần cần

thiết

27

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec thuộc tiacutenh quan trọng

1 Instance

Cho biết quan hệ thagravenh viecircn giữa đối tượng vagrave lớp

noacute thuộc vagraveo

2 Isa

Cho biết một lớp lagrave con của lớp khaacutec

Cặp thuộc tiacutenh trecircn cho pheacutep khả năng thừa kế thuộc

tiacutenh

Chuacuteng coacute thể được gọi vagrave biểu diễn khaacutec nhau trong

nhiều hệ thống tri thức

28

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh

Thuộc tiacutenh entity | relationship

Coacute tiacutenh chất quan trọng

Đảo

Tồn tại trong một hệ thống Isa

Caacutec kỹ thuật để suy diễn giữa caacutec giaacute trị

Caacutec thuộc tiacutenh đơn trị

29

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh

30

Vấn đề khung Khung

Mỗi frame mocirc tả một đối tượng (object)

Một frame bao gồm 2 thagravenh phần cơ bản lagrave slot vagrave facet

Một slot lagrave một thuộc tiacutenh đặc tả đối tượng được biểu diễn bởi frame Viacute dụ trong frame mocirc tả xe hơi coacute hai slot lagrave trọng lượng vagrave loại maacutey

Mỗi slot coacute thể chứa một hoặc nhiều facet

Caacutec facet (đocirci luacutec được gọi lagrave slot con) đặc tả một số thocircng tin hoặc thủ tục liecircn quan đến thuộc tiacutenh được mocirc tả bởi slot Facet coacute nhiều loại khaacutec nhau sau đacircy lagrave một số facet thường gặp value default value rangehellip

31

Vấn đề khunghellip

Bằng caacutech nagraveo biểu diễn hiệu quả chuỗi trạng thaacutei cho bagravei toaacuten tigravem kiếm

Bagravei toaacuten robot on(Plant12 Table34)

under(Table34 Window13)

in(Table34 Room15)

rarr 1 trạng thaacutei = danh saacutech caacutec facts trecircn

rarr bất tiện danh saacutech dagravei

từ trạng thaacutei A rarr B nhiều facts khocircng thay đổi

Vấn đề khung bagravei toaacuten về biểu diễn facts thay đổi cugraveng với những facts khocircng được biết

32

Vấn đề khung hellip

Sử dụng caacutec tiền đề khung

Mocirc tả tất cả những caacutei sẽ khocircng thay đổi khi aacutep dụng 1

toaacuten tử cụ thể nagraveo đoacute để chuyển từ trạng thaacutei n rarr n+1

Viacute dụ

ldquoVật X coacute magraveu Y tại trạng thaacutei S1 thigrave cũng coacute magraveu Y tại trạng

thaacutei S2 khi di chuyển X từ S1 rarr S2rsquo

color(XY S1) ^ move(XS1S2) rarr color(XYS2)

Bất tiện

rarr Số tiền đề nhiều

33

Vấn đề khung hellip

Sử dụng giả định

Những caacutei thay đổi ghi tường minh hoặc được dẫn ra 1 caacutech logic từ những caacutei thay đổi

Hai caacutech tiếp cận dugraveng cho backtrack trecircn chuổi trạng thaacutei

Khocircng thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận sự thay đổi cụ thể tại node cần thay đổi

Thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận những gigrave cần lagravem khi undo tại trạng thaacutei đoacute

Link demo amp documents

Mạng ngữ nghĩa vagrave Web ngữ nghĩa

Wolframalpha httpwwwwolframalphacom

WordNet Search httpaskblueycomwordnet

WordVis httpwordviscom

Scripts amp Frames

Bayesian Inference

Expert Systems

34

20

Caacutec caacutech tiếp cận hellip Tri thức coacute khả năng thừa kế (tt)

Line Thuộc tiacutenh

Box Đối tượng Trị (Value) của thuộc tiacutenh của đối tượng

Arrow Từ đối tượng sang trị của thuộc tiacutenh

21

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức suy diễn

Thừa kế thuộc tiacutenh ở trecircn lagrave 1 dạng suy diễn

Logic truyền thống cung cấp dạng suy diễn mạnh hơn

Tri thức suy diễn cần thủ tục suy diễn

Thủ tục suy diễn nhiều dạng

Forward (tiến) Đi từ sự kiện đến kết luận

Backward (lugravei) Đi từ kết luận đến sự kiện đatilde cho

Thủ tục thường dugraveng resolution ndash xem chương 5

22

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức thủ tục

Tri thức trong caacutec viacute dụ trước Tĩnh dạng khai baacuteo

Một dạng tri thức khaacutec chỉ ra hagravenh động được thi hagravenh

khi điều kiện nagraveo đoacute thoả rarr tri thức thủ tục

Caacutech biểu diễn trong chương trigravenh

Viết bằng caacutec NNLT (LISP chẳng hạn)

Maacutey sẽ thực thi matilde để thực hiện cocircng việc

Trở ngại

Khoacute viết CT suy diễn về hagravenh vi của CT khaacutec

Cập nhậtdebug số lượng lớn matilde rarr khoacute khăn

23

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức thủ tục (tt) (defun fun1 (lis)

(cond

((null lis) 0)

((not (listp (car lis)))

(cond

((eq (car lis) nil) (fun1 (car lis)))

(T (+ 1 (fun1 (cdr lis))))

)

)

(T (+ (fun1 (car lis)) (fun1 (cdr lis))))

)

)

24

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức thủ tục (tt) dugraveng luật sinh (production

rule)

Luật sinh vagrave caacutech sử dụng chuacuteng lagrave định hướng hoạt

động hơn caacutec dạng biểu diễn noacutei trước đacircy

Tuy phacircn biệt đacircu lagrave tri thức khai baacuteo hay thủ tục lagrave

một cocircng việc khoacute khăn

25

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Coacute những thuộc tiacutenh cơ bản nagraveo của đối tượng magrave

chuacuteng xuất hiện trong mọi lĩnh vực khocircng

Nếu coacute đoacute lagrave những thuộc tiacutenh nagraveo

Coacute chắc chắn lagrave chuacuteng sẽ được xử lyacute thiacutech hợp

trong từng cơ chế được đề nghị khocircng

Coacute quan hệ quan trọng nagraveo tồn tại cugraveng với thuộc

tiacutenh khocircng

26

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Tri thức được biểu diễn đến mức chi tiết nagraveo

Coacute tồn tại những primitive cơ bản magrave qua đoacute tất

cả tri thức được biểu diễn

Sử dụng primitives coacute iacutech khocircng

Tập caacutec đối tượng được biểu diễn như thế nagraveo

Với số lượng lớn tri thức được chứa trong CSDL

Bằng caacutech nagraveo truy xuất những thagravenh phần cần

thiết

27

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec thuộc tiacutenh quan trọng

1 Instance

Cho biết quan hệ thagravenh viecircn giữa đối tượng vagrave lớp

noacute thuộc vagraveo

2 Isa

Cho biết một lớp lagrave con của lớp khaacutec

Cặp thuộc tiacutenh trecircn cho pheacutep khả năng thừa kế thuộc

tiacutenh

Chuacuteng coacute thể được gọi vagrave biểu diễn khaacutec nhau trong

nhiều hệ thống tri thức

28

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh

Thuộc tiacutenh entity | relationship

Coacute tiacutenh chất quan trọng

Đảo

Tồn tại trong một hệ thống Isa

Caacutec kỹ thuật để suy diễn giữa caacutec giaacute trị

Caacutec thuộc tiacutenh đơn trị

29

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh

30

Vấn đề khung Khung

Mỗi frame mocirc tả một đối tượng (object)

Một frame bao gồm 2 thagravenh phần cơ bản lagrave slot vagrave facet

Một slot lagrave một thuộc tiacutenh đặc tả đối tượng được biểu diễn bởi frame Viacute dụ trong frame mocirc tả xe hơi coacute hai slot lagrave trọng lượng vagrave loại maacutey

Mỗi slot coacute thể chứa một hoặc nhiều facet

Caacutec facet (đocirci luacutec được gọi lagrave slot con) đặc tả một số thocircng tin hoặc thủ tục liecircn quan đến thuộc tiacutenh được mocirc tả bởi slot Facet coacute nhiều loại khaacutec nhau sau đacircy lagrave một số facet thường gặp value default value rangehellip

31

Vấn đề khunghellip

Bằng caacutech nagraveo biểu diễn hiệu quả chuỗi trạng thaacutei cho bagravei toaacuten tigravem kiếm

Bagravei toaacuten robot on(Plant12 Table34)

under(Table34 Window13)

in(Table34 Room15)

rarr 1 trạng thaacutei = danh saacutech caacutec facts trecircn

rarr bất tiện danh saacutech dagravei

từ trạng thaacutei A rarr B nhiều facts khocircng thay đổi

Vấn đề khung bagravei toaacuten về biểu diễn facts thay đổi cugraveng với những facts khocircng được biết

32

Vấn đề khung hellip

Sử dụng caacutec tiền đề khung

Mocirc tả tất cả những caacutei sẽ khocircng thay đổi khi aacutep dụng 1

toaacuten tử cụ thể nagraveo đoacute để chuyển từ trạng thaacutei n rarr n+1

Viacute dụ

ldquoVật X coacute magraveu Y tại trạng thaacutei S1 thigrave cũng coacute magraveu Y tại trạng

thaacutei S2 khi di chuyển X từ S1 rarr S2rsquo

color(XY S1) ^ move(XS1S2) rarr color(XYS2)

Bất tiện

rarr Số tiền đề nhiều

33

Vấn đề khung hellip

Sử dụng giả định

Những caacutei thay đổi ghi tường minh hoặc được dẫn ra 1 caacutech logic từ những caacutei thay đổi

Hai caacutech tiếp cận dugraveng cho backtrack trecircn chuổi trạng thaacutei

Khocircng thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận sự thay đổi cụ thể tại node cần thay đổi

Thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận những gigrave cần lagravem khi undo tại trạng thaacutei đoacute

Link demo amp documents

Mạng ngữ nghĩa vagrave Web ngữ nghĩa

Wolframalpha httpwwwwolframalphacom

WordNet Search httpaskblueycomwordnet

WordVis httpwordviscom

Scripts amp Frames

Bayesian Inference

Expert Systems

34

21

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức suy diễn

Thừa kế thuộc tiacutenh ở trecircn lagrave 1 dạng suy diễn

Logic truyền thống cung cấp dạng suy diễn mạnh hơn

Tri thức suy diễn cần thủ tục suy diễn

Thủ tục suy diễn nhiều dạng

Forward (tiến) Đi từ sự kiện đến kết luận

Backward (lugravei) Đi từ kết luận đến sự kiện đatilde cho

Thủ tục thường dugraveng resolution ndash xem chương 5

22

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức thủ tục

Tri thức trong caacutec viacute dụ trước Tĩnh dạng khai baacuteo

Một dạng tri thức khaacutec chỉ ra hagravenh động được thi hagravenh

khi điều kiện nagraveo đoacute thoả rarr tri thức thủ tục

Caacutech biểu diễn trong chương trigravenh

Viết bằng caacutec NNLT (LISP chẳng hạn)

Maacutey sẽ thực thi matilde để thực hiện cocircng việc

Trở ngại

Khoacute viết CT suy diễn về hagravenh vi của CT khaacutec

Cập nhậtdebug số lượng lớn matilde rarr khoacute khăn

23

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức thủ tục (tt) (defun fun1 (lis)

(cond

((null lis) 0)

((not (listp (car lis)))

(cond

((eq (car lis) nil) (fun1 (car lis)))

(T (+ 1 (fun1 (cdr lis))))

)

)

(T (+ (fun1 (car lis)) (fun1 (cdr lis))))

)

)

24

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức thủ tục (tt) dugraveng luật sinh (production

rule)

Luật sinh vagrave caacutech sử dụng chuacuteng lagrave định hướng hoạt

động hơn caacutec dạng biểu diễn noacutei trước đacircy

Tuy phacircn biệt đacircu lagrave tri thức khai baacuteo hay thủ tục lagrave

một cocircng việc khoacute khăn

25

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Coacute những thuộc tiacutenh cơ bản nagraveo của đối tượng magrave

chuacuteng xuất hiện trong mọi lĩnh vực khocircng

Nếu coacute đoacute lagrave những thuộc tiacutenh nagraveo

Coacute chắc chắn lagrave chuacuteng sẽ được xử lyacute thiacutech hợp

trong từng cơ chế được đề nghị khocircng

Coacute quan hệ quan trọng nagraveo tồn tại cugraveng với thuộc

tiacutenh khocircng

26

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Tri thức được biểu diễn đến mức chi tiết nagraveo

Coacute tồn tại những primitive cơ bản magrave qua đoacute tất

cả tri thức được biểu diễn

Sử dụng primitives coacute iacutech khocircng

Tập caacutec đối tượng được biểu diễn như thế nagraveo

Với số lượng lớn tri thức được chứa trong CSDL

Bằng caacutech nagraveo truy xuất những thagravenh phần cần

thiết

27

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec thuộc tiacutenh quan trọng

1 Instance

Cho biết quan hệ thagravenh viecircn giữa đối tượng vagrave lớp

noacute thuộc vagraveo

2 Isa

Cho biết một lớp lagrave con của lớp khaacutec

Cặp thuộc tiacutenh trecircn cho pheacutep khả năng thừa kế thuộc

tiacutenh

Chuacuteng coacute thể được gọi vagrave biểu diễn khaacutec nhau trong

nhiều hệ thống tri thức

28

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh

Thuộc tiacutenh entity | relationship

Coacute tiacutenh chất quan trọng

Đảo

Tồn tại trong một hệ thống Isa

Caacutec kỹ thuật để suy diễn giữa caacutec giaacute trị

Caacutec thuộc tiacutenh đơn trị

29

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh

30

Vấn đề khung Khung

Mỗi frame mocirc tả một đối tượng (object)

Một frame bao gồm 2 thagravenh phần cơ bản lagrave slot vagrave facet

Một slot lagrave một thuộc tiacutenh đặc tả đối tượng được biểu diễn bởi frame Viacute dụ trong frame mocirc tả xe hơi coacute hai slot lagrave trọng lượng vagrave loại maacutey

Mỗi slot coacute thể chứa một hoặc nhiều facet

Caacutec facet (đocirci luacutec được gọi lagrave slot con) đặc tả một số thocircng tin hoặc thủ tục liecircn quan đến thuộc tiacutenh được mocirc tả bởi slot Facet coacute nhiều loại khaacutec nhau sau đacircy lagrave một số facet thường gặp value default value rangehellip

31

Vấn đề khunghellip

Bằng caacutech nagraveo biểu diễn hiệu quả chuỗi trạng thaacutei cho bagravei toaacuten tigravem kiếm

Bagravei toaacuten robot on(Plant12 Table34)

under(Table34 Window13)

in(Table34 Room15)

rarr 1 trạng thaacutei = danh saacutech caacutec facts trecircn

rarr bất tiện danh saacutech dagravei

từ trạng thaacutei A rarr B nhiều facts khocircng thay đổi

Vấn đề khung bagravei toaacuten về biểu diễn facts thay đổi cugraveng với những facts khocircng được biết

32

Vấn đề khung hellip

Sử dụng caacutec tiền đề khung

Mocirc tả tất cả những caacutei sẽ khocircng thay đổi khi aacutep dụng 1

toaacuten tử cụ thể nagraveo đoacute để chuyển từ trạng thaacutei n rarr n+1

Viacute dụ

ldquoVật X coacute magraveu Y tại trạng thaacutei S1 thigrave cũng coacute magraveu Y tại trạng

thaacutei S2 khi di chuyển X từ S1 rarr S2rsquo

color(XY S1) ^ move(XS1S2) rarr color(XYS2)

Bất tiện

rarr Số tiền đề nhiều

33

Vấn đề khung hellip

Sử dụng giả định

Những caacutei thay đổi ghi tường minh hoặc được dẫn ra 1 caacutech logic từ những caacutei thay đổi

Hai caacutech tiếp cận dugraveng cho backtrack trecircn chuổi trạng thaacutei

Khocircng thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận sự thay đổi cụ thể tại node cần thay đổi

Thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận những gigrave cần lagravem khi undo tại trạng thaacutei đoacute

Link demo amp documents

Mạng ngữ nghĩa vagrave Web ngữ nghĩa

Wolframalpha httpwwwwolframalphacom

WordNet Search httpaskblueycomwordnet

WordVis httpwordviscom

Scripts amp Frames

Bayesian Inference

Expert Systems

34

22

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức thủ tục

Tri thức trong caacutec viacute dụ trước Tĩnh dạng khai baacuteo

Một dạng tri thức khaacutec chỉ ra hagravenh động được thi hagravenh

khi điều kiện nagraveo đoacute thoả rarr tri thức thủ tục

Caacutech biểu diễn trong chương trigravenh

Viết bằng caacutec NNLT (LISP chẳng hạn)

Maacutey sẽ thực thi matilde để thực hiện cocircng việc

Trở ngại

Khoacute viết CT suy diễn về hagravenh vi của CT khaacutec

Cập nhậtdebug số lượng lớn matilde rarr khoacute khăn

23

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức thủ tục (tt) (defun fun1 (lis)

(cond

((null lis) 0)

((not (listp (car lis)))

(cond

((eq (car lis) nil) (fun1 (car lis)))

(T (+ 1 (fun1 (cdr lis))))

)

)

(T (+ (fun1 (car lis)) (fun1 (cdr lis))))

)

)

24

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức thủ tục (tt) dugraveng luật sinh (production

rule)

Luật sinh vagrave caacutech sử dụng chuacuteng lagrave định hướng hoạt

động hơn caacutec dạng biểu diễn noacutei trước đacircy

Tuy phacircn biệt đacircu lagrave tri thức khai baacuteo hay thủ tục lagrave

một cocircng việc khoacute khăn

25

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Coacute những thuộc tiacutenh cơ bản nagraveo của đối tượng magrave

chuacuteng xuất hiện trong mọi lĩnh vực khocircng

Nếu coacute đoacute lagrave những thuộc tiacutenh nagraveo

Coacute chắc chắn lagrave chuacuteng sẽ được xử lyacute thiacutech hợp

trong từng cơ chế được đề nghị khocircng

Coacute quan hệ quan trọng nagraveo tồn tại cugraveng với thuộc

tiacutenh khocircng

26

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Tri thức được biểu diễn đến mức chi tiết nagraveo

Coacute tồn tại những primitive cơ bản magrave qua đoacute tất

cả tri thức được biểu diễn

Sử dụng primitives coacute iacutech khocircng

Tập caacutec đối tượng được biểu diễn như thế nagraveo

Với số lượng lớn tri thức được chứa trong CSDL

Bằng caacutech nagraveo truy xuất những thagravenh phần cần

thiết

27

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec thuộc tiacutenh quan trọng

1 Instance

Cho biết quan hệ thagravenh viecircn giữa đối tượng vagrave lớp

noacute thuộc vagraveo

2 Isa

Cho biết một lớp lagrave con của lớp khaacutec

Cặp thuộc tiacutenh trecircn cho pheacutep khả năng thừa kế thuộc

tiacutenh

Chuacuteng coacute thể được gọi vagrave biểu diễn khaacutec nhau trong

nhiều hệ thống tri thức

28

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh

Thuộc tiacutenh entity | relationship

Coacute tiacutenh chất quan trọng

Đảo

Tồn tại trong một hệ thống Isa

Caacutec kỹ thuật để suy diễn giữa caacutec giaacute trị

Caacutec thuộc tiacutenh đơn trị

29

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh

30

Vấn đề khung Khung

Mỗi frame mocirc tả một đối tượng (object)

Một frame bao gồm 2 thagravenh phần cơ bản lagrave slot vagrave facet

Một slot lagrave một thuộc tiacutenh đặc tả đối tượng được biểu diễn bởi frame Viacute dụ trong frame mocirc tả xe hơi coacute hai slot lagrave trọng lượng vagrave loại maacutey

Mỗi slot coacute thể chứa một hoặc nhiều facet

Caacutec facet (đocirci luacutec được gọi lagrave slot con) đặc tả một số thocircng tin hoặc thủ tục liecircn quan đến thuộc tiacutenh được mocirc tả bởi slot Facet coacute nhiều loại khaacutec nhau sau đacircy lagrave một số facet thường gặp value default value rangehellip

31

Vấn đề khunghellip

Bằng caacutech nagraveo biểu diễn hiệu quả chuỗi trạng thaacutei cho bagravei toaacuten tigravem kiếm

Bagravei toaacuten robot on(Plant12 Table34)

under(Table34 Window13)

in(Table34 Room15)

rarr 1 trạng thaacutei = danh saacutech caacutec facts trecircn

rarr bất tiện danh saacutech dagravei

từ trạng thaacutei A rarr B nhiều facts khocircng thay đổi

Vấn đề khung bagravei toaacuten về biểu diễn facts thay đổi cugraveng với những facts khocircng được biết

32

Vấn đề khung hellip

Sử dụng caacutec tiền đề khung

Mocirc tả tất cả những caacutei sẽ khocircng thay đổi khi aacutep dụng 1

toaacuten tử cụ thể nagraveo đoacute để chuyển từ trạng thaacutei n rarr n+1

Viacute dụ

ldquoVật X coacute magraveu Y tại trạng thaacutei S1 thigrave cũng coacute magraveu Y tại trạng

thaacutei S2 khi di chuyển X từ S1 rarr S2rsquo

color(XY S1) ^ move(XS1S2) rarr color(XYS2)

Bất tiện

rarr Số tiền đề nhiều

33

Vấn đề khung hellip

Sử dụng giả định

Những caacutei thay đổi ghi tường minh hoặc được dẫn ra 1 caacutech logic từ những caacutei thay đổi

Hai caacutech tiếp cận dugraveng cho backtrack trecircn chuổi trạng thaacutei

Khocircng thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận sự thay đổi cụ thể tại node cần thay đổi

Thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận những gigrave cần lagravem khi undo tại trạng thaacutei đoacute

Link demo amp documents

Mạng ngữ nghĩa vagrave Web ngữ nghĩa

Wolframalpha httpwwwwolframalphacom

WordNet Search httpaskblueycomwordnet

WordVis httpwordviscom

Scripts amp Frames

Bayesian Inference

Expert Systems

34

23

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức thủ tục (tt) (defun fun1 (lis)

(cond

((null lis) 0)

((not (listp (car lis)))

(cond

((eq (car lis) nil) (fun1 (car lis)))

(T (+ 1 (fun1 (cdr lis))))

)

)

(T (+ (fun1 (car lis)) (fun1 (cdr lis))))

)

)

24

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức thủ tục (tt) dugraveng luật sinh (production

rule)

Luật sinh vagrave caacutech sử dụng chuacuteng lagrave định hướng hoạt

động hơn caacutec dạng biểu diễn noacutei trước đacircy

Tuy phacircn biệt đacircu lagrave tri thức khai baacuteo hay thủ tục lagrave

một cocircng việc khoacute khăn

25

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Coacute những thuộc tiacutenh cơ bản nagraveo của đối tượng magrave

chuacuteng xuất hiện trong mọi lĩnh vực khocircng

Nếu coacute đoacute lagrave những thuộc tiacutenh nagraveo

Coacute chắc chắn lagrave chuacuteng sẽ được xử lyacute thiacutech hợp

trong từng cơ chế được đề nghị khocircng

Coacute quan hệ quan trọng nagraveo tồn tại cugraveng với thuộc

tiacutenh khocircng

26

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Tri thức được biểu diễn đến mức chi tiết nagraveo

Coacute tồn tại những primitive cơ bản magrave qua đoacute tất

cả tri thức được biểu diễn

Sử dụng primitives coacute iacutech khocircng

Tập caacutec đối tượng được biểu diễn như thế nagraveo

Với số lượng lớn tri thức được chứa trong CSDL

Bằng caacutech nagraveo truy xuất những thagravenh phần cần

thiết

27

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec thuộc tiacutenh quan trọng

1 Instance

Cho biết quan hệ thagravenh viecircn giữa đối tượng vagrave lớp

noacute thuộc vagraveo

2 Isa

Cho biết một lớp lagrave con của lớp khaacutec

Cặp thuộc tiacutenh trecircn cho pheacutep khả năng thừa kế thuộc

tiacutenh

Chuacuteng coacute thể được gọi vagrave biểu diễn khaacutec nhau trong

nhiều hệ thống tri thức

28

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh

Thuộc tiacutenh entity | relationship

Coacute tiacutenh chất quan trọng

Đảo

Tồn tại trong một hệ thống Isa

Caacutec kỹ thuật để suy diễn giữa caacutec giaacute trị

Caacutec thuộc tiacutenh đơn trị

29

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh

30

Vấn đề khung Khung

Mỗi frame mocirc tả một đối tượng (object)

Một frame bao gồm 2 thagravenh phần cơ bản lagrave slot vagrave facet

Một slot lagrave một thuộc tiacutenh đặc tả đối tượng được biểu diễn bởi frame Viacute dụ trong frame mocirc tả xe hơi coacute hai slot lagrave trọng lượng vagrave loại maacutey

Mỗi slot coacute thể chứa một hoặc nhiều facet

Caacutec facet (đocirci luacutec được gọi lagrave slot con) đặc tả một số thocircng tin hoặc thủ tục liecircn quan đến thuộc tiacutenh được mocirc tả bởi slot Facet coacute nhiều loại khaacutec nhau sau đacircy lagrave một số facet thường gặp value default value rangehellip

31

Vấn đề khunghellip

Bằng caacutech nagraveo biểu diễn hiệu quả chuỗi trạng thaacutei cho bagravei toaacuten tigravem kiếm

Bagravei toaacuten robot on(Plant12 Table34)

under(Table34 Window13)

in(Table34 Room15)

rarr 1 trạng thaacutei = danh saacutech caacutec facts trecircn

rarr bất tiện danh saacutech dagravei

từ trạng thaacutei A rarr B nhiều facts khocircng thay đổi

Vấn đề khung bagravei toaacuten về biểu diễn facts thay đổi cugraveng với những facts khocircng được biết

32

Vấn đề khung hellip

Sử dụng caacutec tiền đề khung

Mocirc tả tất cả những caacutei sẽ khocircng thay đổi khi aacutep dụng 1

toaacuten tử cụ thể nagraveo đoacute để chuyển từ trạng thaacutei n rarr n+1

Viacute dụ

ldquoVật X coacute magraveu Y tại trạng thaacutei S1 thigrave cũng coacute magraveu Y tại trạng

thaacutei S2 khi di chuyển X từ S1 rarr S2rsquo

color(XY S1) ^ move(XS1S2) rarr color(XYS2)

Bất tiện

rarr Số tiền đề nhiều

33

Vấn đề khung hellip

Sử dụng giả định

Những caacutei thay đổi ghi tường minh hoặc được dẫn ra 1 caacutech logic từ những caacutei thay đổi

Hai caacutech tiếp cận dugraveng cho backtrack trecircn chuổi trạng thaacutei

Khocircng thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận sự thay đổi cụ thể tại node cần thay đổi

Thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận những gigrave cần lagravem khi undo tại trạng thaacutei đoacute

Link demo amp documents

Mạng ngữ nghĩa vagrave Web ngữ nghĩa

Wolframalpha httpwwwwolframalphacom

WordNet Search httpaskblueycomwordnet

WordVis httpwordviscom

Scripts amp Frames

Bayesian Inference

Expert Systems

34

24

Caacutec caacutech tiếp cận hellip

Tri thức thủ tục (tt) dugraveng luật sinh (production

rule)

Luật sinh vagrave caacutech sử dụng chuacuteng lagrave định hướng hoạt

động hơn caacutec dạng biểu diễn noacutei trước đacircy

Tuy phacircn biệt đacircu lagrave tri thức khai baacuteo hay thủ tục lagrave

một cocircng việc khoacute khăn

25

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Coacute những thuộc tiacutenh cơ bản nagraveo của đối tượng magrave

chuacuteng xuất hiện trong mọi lĩnh vực khocircng

Nếu coacute đoacute lagrave những thuộc tiacutenh nagraveo

Coacute chắc chắn lagrave chuacuteng sẽ được xử lyacute thiacutech hợp

trong từng cơ chế được đề nghị khocircng

Coacute quan hệ quan trọng nagraveo tồn tại cugraveng với thuộc

tiacutenh khocircng

26

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Tri thức được biểu diễn đến mức chi tiết nagraveo

Coacute tồn tại những primitive cơ bản magrave qua đoacute tất

cả tri thức được biểu diễn

Sử dụng primitives coacute iacutech khocircng

Tập caacutec đối tượng được biểu diễn như thế nagraveo

Với số lượng lớn tri thức được chứa trong CSDL

Bằng caacutech nagraveo truy xuất những thagravenh phần cần

thiết

27

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec thuộc tiacutenh quan trọng

1 Instance

Cho biết quan hệ thagravenh viecircn giữa đối tượng vagrave lớp

noacute thuộc vagraveo

2 Isa

Cho biết một lớp lagrave con của lớp khaacutec

Cặp thuộc tiacutenh trecircn cho pheacutep khả năng thừa kế thuộc

tiacutenh

Chuacuteng coacute thể được gọi vagrave biểu diễn khaacutec nhau trong

nhiều hệ thống tri thức

28

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh

Thuộc tiacutenh entity | relationship

Coacute tiacutenh chất quan trọng

Đảo

Tồn tại trong một hệ thống Isa

Caacutec kỹ thuật để suy diễn giữa caacutec giaacute trị

Caacutec thuộc tiacutenh đơn trị

29

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh

30

Vấn đề khung Khung

Mỗi frame mocirc tả một đối tượng (object)

Một frame bao gồm 2 thagravenh phần cơ bản lagrave slot vagrave facet

Một slot lagrave một thuộc tiacutenh đặc tả đối tượng được biểu diễn bởi frame Viacute dụ trong frame mocirc tả xe hơi coacute hai slot lagrave trọng lượng vagrave loại maacutey

Mỗi slot coacute thể chứa một hoặc nhiều facet

Caacutec facet (đocirci luacutec được gọi lagrave slot con) đặc tả một số thocircng tin hoặc thủ tục liecircn quan đến thuộc tiacutenh được mocirc tả bởi slot Facet coacute nhiều loại khaacutec nhau sau đacircy lagrave một số facet thường gặp value default value rangehellip

31

Vấn đề khunghellip

Bằng caacutech nagraveo biểu diễn hiệu quả chuỗi trạng thaacutei cho bagravei toaacuten tigravem kiếm

Bagravei toaacuten robot on(Plant12 Table34)

under(Table34 Window13)

in(Table34 Room15)

rarr 1 trạng thaacutei = danh saacutech caacutec facts trecircn

rarr bất tiện danh saacutech dagravei

từ trạng thaacutei A rarr B nhiều facts khocircng thay đổi

Vấn đề khung bagravei toaacuten về biểu diễn facts thay đổi cugraveng với những facts khocircng được biết

32

Vấn đề khung hellip

Sử dụng caacutec tiền đề khung

Mocirc tả tất cả những caacutei sẽ khocircng thay đổi khi aacutep dụng 1

toaacuten tử cụ thể nagraveo đoacute để chuyển từ trạng thaacutei n rarr n+1

Viacute dụ

ldquoVật X coacute magraveu Y tại trạng thaacutei S1 thigrave cũng coacute magraveu Y tại trạng

thaacutei S2 khi di chuyển X từ S1 rarr S2rsquo

color(XY S1) ^ move(XS1S2) rarr color(XYS2)

Bất tiện

rarr Số tiền đề nhiều

33

Vấn đề khung hellip

Sử dụng giả định

Những caacutei thay đổi ghi tường minh hoặc được dẫn ra 1 caacutech logic từ những caacutei thay đổi

Hai caacutech tiếp cận dugraveng cho backtrack trecircn chuổi trạng thaacutei

Khocircng thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận sự thay đổi cụ thể tại node cần thay đổi

Thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận những gigrave cần lagravem khi undo tại trạng thaacutei đoacute

Link demo amp documents

Mạng ngữ nghĩa vagrave Web ngữ nghĩa

Wolframalpha httpwwwwolframalphacom

WordNet Search httpaskblueycomwordnet

WordVis httpwordviscom

Scripts amp Frames

Bayesian Inference

Expert Systems

34

25

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Coacute những thuộc tiacutenh cơ bản nagraveo của đối tượng magrave

chuacuteng xuất hiện trong mọi lĩnh vực khocircng

Nếu coacute đoacute lagrave những thuộc tiacutenh nagraveo

Coacute chắc chắn lagrave chuacuteng sẽ được xử lyacute thiacutech hợp

trong từng cơ chế được đề nghị khocircng

Coacute quan hệ quan trọng nagraveo tồn tại cugraveng với thuộc

tiacutenh khocircng

26

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Tri thức được biểu diễn đến mức chi tiết nagraveo

Coacute tồn tại những primitive cơ bản magrave qua đoacute tất

cả tri thức được biểu diễn

Sử dụng primitives coacute iacutech khocircng

Tập caacutec đối tượng được biểu diễn như thế nagraveo

Với số lượng lớn tri thức được chứa trong CSDL

Bằng caacutech nagraveo truy xuất những thagravenh phần cần

thiết

27

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec thuộc tiacutenh quan trọng

1 Instance

Cho biết quan hệ thagravenh viecircn giữa đối tượng vagrave lớp

noacute thuộc vagraveo

2 Isa

Cho biết một lớp lagrave con của lớp khaacutec

Cặp thuộc tiacutenh trecircn cho pheacutep khả năng thừa kế thuộc

tiacutenh

Chuacuteng coacute thể được gọi vagrave biểu diễn khaacutec nhau trong

nhiều hệ thống tri thức

28

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh

Thuộc tiacutenh entity | relationship

Coacute tiacutenh chất quan trọng

Đảo

Tồn tại trong một hệ thống Isa

Caacutec kỹ thuật để suy diễn giữa caacutec giaacute trị

Caacutec thuộc tiacutenh đơn trị

29

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh

30

Vấn đề khung Khung

Mỗi frame mocirc tả một đối tượng (object)

Một frame bao gồm 2 thagravenh phần cơ bản lagrave slot vagrave facet

Một slot lagrave một thuộc tiacutenh đặc tả đối tượng được biểu diễn bởi frame Viacute dụ trong frame mocirc tả xe hơi coacute hai slot lagrave trọng lượng vagrave loại maacutey

Mỗi slot coacute thể chứa một hoặc nhiều facet

Caacutec facet (đocirci luacutec được gọi lagrave slot con) đặc tả một số thocircng tin hoặc thủ tục liecircn quan đến thuộc tiacutenh được mocirc tả bởi slot Facet coacute nhiều loại khaacutec nhau sau đacircy lagrave một số facet thường gặp value default value rangehellip

31

Vấn đề khunghellip

Bằng caacutech nagraveo biểu diễn hiệu quả chuỗi trạng thaacutei cho bagravei toaacuten tigravem kiếm

Bagravei toaacuten robot on(Plant12 Table34)

under(Table34 Window13)

in(Table34 Room15)

rarr 1 trạng thaacutei = danh saacutech caacutec facts trecircn

rarr bất tiện danh saacutech dagravei

từ trạng thaacutei A rarr B nhiều facts khocircng thay đổi

Vấn đề khung bagravei toaacuten về biểu diễn facts thay đổi cugraveng với những facts khocircng được biết

32

Vấn đề khung hellip

Sử dụng caacutec tiền đề khung

Mocirc tả tất cả những caacutei sẽ khocircng thay đổi khi aacutep dụng 1

toaacuten tử cụ thể nagraveo đoacute để chuyển từ trạng thaacutei n rarr n+1

Viacute dụ

ldquoVật X coacute magraveu Y tại trạng thaacutei S1 thigrave cũng coacute magraveu Y tại trạng

thaacutei S2 khi di chuyển X từ S1 rarr S2rsquo

color(XY S1) ^ move(XS1S2) rarr color(XYS2)

Bất tiện

rarr Số tiền đề nhiều

33

Vấn đề khung hellip

Sử dụng giả định

Những caacutei thay đổi ghi tường minh hoặc được dẫn ra 1 caacutech logic từ những caacutei thay đổi

Hai caacutech tiếp cận dugraveng cho backtrack trecircn chuổi trạng thaacutei

Khocircng thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận sự thay đổi cụ thể tại node cần thay đổi

Thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận những gigrave cần lagravem khi undo tại trạng thaacutei đoacute

Link demo amp documents

Mạng ngữ nghĩa vagrave Web ngữ nghĩa

Wolframalpha httpwwwwolframalphacom

WordNet Search httpaskblueycomwordnet

WordVis httpwordviscom

Scripts amp Frames

Bayesian Inference

Expert Systems

34

26

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Tri thức được biểu diễn đến mức chi tiết nagraveo

Coacute tồn tại những primitive cơ bản magrave qua đoacute tất

cả tri thức được biểu diễn

Sử dụng primitives coacute iacutech khocircng

Tập caacutec đối tượng được biểu diễn như thế nagraveo

Với số lượng lớn tri thức được chứa trong CSDL

Bằng caacutech nagraveo truy xuất những thagravenh phần cần

thiết

27

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec thuộc tiacutenh quan trọng

1 Instance

Cho biết quan hệ thagravenh viecircn giữa đối tượng vagrave lớp

noacute thuộc vagraveo

2 Isa

Cho biết một lớp lagrave con của lớp khaacutec

Cặp thuộc tiacutenh trecircn cho pheacutep khả năng thừa kế thuộc

tiacutenh

Chuacuteng coacute thể được gọi vagrave biểu diễn khaacutec nhau trong

nhiều hệ thống tri thức

28

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh

Thuộc tiacutenh entity | relationship

Coacute tiacutenh chất quan trọng

Đảo

Tồn tại trong một hệ thống Isa

Caacutec kỹ thuật để suy diễn giữa caacutec giaacute trị

Caacutec thuộc tiacutenh đơn trị

29

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh

30

Vấn đề khung Khung

Mỗi frame mocirc tả một đối tượng (object)

Một frame bao gồm 2 thagravenh phần cơ bản lagrave slot vagrave facet

Một slot lagrave một thuộc tiacutenh đặc tả đối tượng được biểu diễn bởi frame Viacute dụ trong frame mocirc tả xe hơi coacute hai slot lagrave trọng lượng vagrave loại maacutey

Mỗi slot coacute thể chứa một hoặc nhiều facet

Caacutec facet (đocirci luacutec được gọi lagrave slot con) đặc tả một số thocircng tin hoặc thủ tục liecircn quan đến thuộc tiacutenh được mocirc tả bởi slot Facet coacute nhiều loại khaacutec nhau sau đacircy lagrave một số facet thường gặp value default value rangehellip

31

Vấn đề khunghellip

Bằng caacutech nagraveo biểu diễn hiệu quả chuỗi trạng thaacutei cho bagravei toaacuten tigravem kiếm

Bagravei toaacuten robot on(Plant12 Table34)

under(Table34 Window13)

in(Table34 Room15)

rarr 1 trạng thaacutei = danh saacutech caacutec facts trecircn

rarr bất tiện danh saacutech dagravei

từ trạng thaacutei A rarr B nhiều facts khocircng thay đổi

Vấn đề khung bagravei toaacuten về biểu diễn facts thay đổi cugraveng với những facts khocircng được biết

32

Vấn đề khung hellip

Sử dụng caacutec tiền đề khung

Mocirc tả tất cả những caacutei sẽ khocircng thay đổi khi aacutep dụng 1

toaacuten tử cụ thể nagraveo đoacute để chuyển từ trạng thaacutei n rarr n+1

Viacute dụ

ldquoVật X coacute magraveu Y tại trạng thaacutei S1 thigrave cũng coacute magraveu Y tại trạng

thaacutei S2 khi di chuyển X từ S1 rarr S2rsquo

color(XY S1) ^ move(XS1S2) rarr color(XYS2)

Bất tiện

rarr Số tiền đề nhiều

33

Vấn đề khung hellip

Sử dụng giả định

Những caacutei thay đổi ghi tường minh hoặc được dẫn ra 1 caacutech logic từ những caacutei thay đổi

Hai caacutech tiếp cận dugraveng cho backtrack trecircn chuổi trạng thaacutei

Khocircng thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận sự thay đổi cụ thể tại node cần thay đổi

Thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận những gigrave cần lagravem khi undo tại trạng thaacutei đoacute

Link demo amp documents

Mạng ngữ nghĩa vagrave Web ngữ nghĩa

Wolframalpha httpwwwwolframalphacom

WordNet Search httpaskblueycomwordnet

WordVis httpwordviscom

Scripts amp Frames

Bayesian Inference

Expert Systems

34

27

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec thuộc tiacutenh quan trọng

1 Instance

Cho biết quan hệ thagravenh viecircn giữa đối tượng vagrave lớp

noacute thuộc vagraveo

2 Isa

Cho biết một lớp lagrave con của lớp khaacutec

Cặp thuộc tiacutenh trecircn cho pheacutep khả năng thừa kế thuộc

tiacutenh

Chuacuteng coacute thể được gọi vagrave biểu diễn khaacutec nhau trong

nhiều hệ thống tri thức

28

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh

Thuộc tiacutenh entity | relationship

Coacute tiacutenh chất quan trọng

Đảo

Tồn tại trong một hệ thống Isa

Caacutec kỹ thuật để suy diễn giữa caacutec giaacute trị

Caacutec thuộc tiacutenh đơn trị

29

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh

30

Vấn đề khung Khung

Mỗi frame mocirc tả một đối tượng (object)

Một frame bao gồm 2 thagravenh phần cơ bản lagrave slot vagrave facet

Một slot lagrave một thuộc tiacutenh đặc tả đối tượng được biểu diễn bởi frame Viacute dụ trong frame mocirc tả xe hơi coacute hai slot lagrave trọng lượng vagrave loại maacutey

Mỗi slot coacute thể chứa một hoặc nhiều facet

Caacutec facet (đocirci luacutec được gọi lagrave slot con) đặc tả một số thocircng tin hoặc thủ tục liecircn quan đến thuộc tiacutenh được mocirc tả bởi slot Facet coacute nhiều loại khaacutec nhau sau đacircy lagrave một số facet thường gặp value default value rangehellip

31

Vấn đề khunghellip

Bằng caacutech nagraveo biểu diễn hiệu quả chuỗi trạng thaacutei cho bagravei toaacuten tigravem kiếm

Bagravei toaacuten robot on(Plant12 Table34)

under(Table34 Window13)

in(Table34 Room15)

rarr 1 trạng thaacutei = danh saacutech caacutec facts trecircn

rarr bất tiện danh saacutech dagravei

từ trạng thaacutei A rarr B nhiều facts khocircng thay đổi

Vấn đề khung bagravei toaacuten về biểu diễn facts thay đổi cugraveng với những facts khocircng được biết

32

Vấn đề khung hellip

Sử dụng caacutec tiền đề khung

Mocirc tả tất cả những caacutei sẽ khocircng thay đổi khi aacutep dụng 1

toaacuten tử cụ thể nagraveo đoacute để chuyển từ trạng thaacutei n rarr n+1

Viacute dụ

ldquoVật X coacute magraveu Y tại trạng thaacutei S1 thigrave cũng coacute magraveu Y tại trạng

thaacutei S2 khi di chuyển X từ S1 rarr S2rsquo

color(XY S1) ^ move(XS1S2) rarr color(XYS2)

Bất tiện

rarr Số tiền đề nhiều

33

Vấn đề khung hellip

Sử dụng giả định

Những caacutei thay đổi ghi tường minh hoặc được dẫn ra 1 caacutech logic từ những caacutei thay đổi

Hai caacutech tiếp cận dugraveng cho backtrack trecircn chuổi trạng thaacutei

Khocircng thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận sự thay đổi cụ thể tại node cần thay đổi

Thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận những gigrave cần lagravem khi undo tại trạng thaacutei đoacute

Link demo amp documents

Mạng ngữ nghĩa vagrave Web ngữ nghĩa

Wolframalpha httpwwwwolframalphacom

WordNet Search httpaskblueycomwordnet

WordVis httpwordviscom

Scripts amp Frames

Bayesian Inference

Expert Systems

34

28

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh

Thuộc tiacutenh entity | relationship

Coacute tiacutenh chất quan trọng

Đảo

Tồn tại trong một hệ thống Isa

Caacutec kỹ thuật để suy diễn giữa caacutec giaacute trị

Caacutec thuộc tiacutenh đơn trị

29

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh

30

Vấn đề khung Khung

Mỗi frame mocirc tả một đối tượng (object)

Một frame bao gồm 2 thagravenh phần cơ bản lagrave slot vagrave facet

Một slot lagrave một thuộc tiacutenh đặc tả đối tượng được biểu diễn bởi frame Viacute dụ trong frame mocirc tả xe hơi coacute hai slot lagrave trọng lượng vagrave loại maacutey

Mỗi slot coacute thể chứa một hoặc nhiều facet

Caacutec facet (đocirci luacutec được gọi lagrave slot con) đặc tả một số thocircng tin hoặc thủ tục liecircn quan đến thuộc tiacutenh được mocirc tả bởi slot Facet coacute nhiều loại khaacutec nhau sau đacircy lagrave một số facet thường gặp value default value rangehellip

31

Vấn đề khunghellip

Bằng caacutech nagraveo biểu diễn hiệu quả chuỗi trạng thaacutei cho bagravei toaacuten tigravem kiếm

Bagravei toaacuten robot on(Plant12 Table34)

under(Table34 Window13)

in(Table34 Room15)

rarr 1 trạng thaacutei = danh saacutech caacutec facts trecircn

rarr bất tiện danh saacutech dagravei

từ trạng thaacutei A rarr B nhiều facts khocircng thay đổi

Vấn đề khung bagravei toaacuten về biểu diễn facts thay đổi cugraveng với những facts khocircng được biết

32

Vấn đề khung hellip

Sử dụng caacutec tiền đề khung

Mocirc tả tất cả những caacutei sẽ khocircng thay đổi khi aacutep dụng 1

toaacuten tử cụ thể nagraveo đoacute để chuyển từ trạng thaacutei n rarr n+1

Viacute dụ

ldquoVật X coacute magraveu Y tại trạng thaacutei S1 thigrave cũng coacute magraveu Y tại trạng

thaacutei S2 khi di chuyển X từ S1 rarr S2rsquo

color(XY S1) ^ move(XS1S2) rarr color(XYS2)

Bất tiện

rarr Số tiền đề nhiều

33

Vấn đề khung hellip

Sử dụng giả định

Những caacutei thay đổi ghi tường minh hoặc được dẫn ra 1 caacutech logic từ những caacutei thay đổi

Hai caacutech tiếp cận dugraveng cho backtrack trecircn chuổi trạng thaacutei

Khocircng thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận sự thay đổi cụ thể tại node cần thay đổi

Thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận những gigrave cần lagravem khi undo tại trạng thaacutei đoacute

Link demo amp documents

Mạng ngữ nghĩa vagrave Web ngữ nghĩa

Wolframalpha httpwwwwolframalphacom

WordNet Search httpaskblueycomwordnet

WordVis httpwordviscom

Scripts amp Frames

Bayesian Inference

Expert Systems

34

29

Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức

Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh

30

Vấn đề khung Khung

Mỗi frame mocirc tả một đối tượng (object)

Một frame bao gồm 2 thagravenh phần cơ bản lagrave slot vagrave facet

Một slot lagrave một thuộc tiacutenh đặc tả đối tượng được biểu diễn bởi frame Viacute dụ trong frame mocirc tả xe hơi coacute hai slot lagrave trọng lượng vagrave loại maacutey

Mỗi slot coacute thể chứa một hoặc nhiều facet

Caacutec facet (đocirci luacutec được gọi lagrave slot con) đặc tả một số thocircng tin hoặc thủ tục liecircn quan đến thuộc tiacutenh được mocirc tả bởi slot Facet coacute nhiều loại khaacutec nhau sau đacircy lagrave một số facet thường gặp value default value rangehellip

31

Vấn đề khunghellip

Bằng caacutech nagraveo biểu diễn hiệu quả chuỗi trạng thaacutei cho bagravei toaacuten tigravem kiếm

Bagravei toaacuten robot on(Plant12 Table34)

under(Table34 Window13)

in(Table34 Room15)

rarr 1 trạng thaacutei = danh saacutech caacutec facts trecircn

rarr bất tiện danh saacutech dagravei

từ trạng thaacutei A rarr B nhiều facts khocircng thay đổi

Vấn đề khung bagravei toaacuten về biểu diễn facts thay đổi cugraveng với những facts khocircng được biết

32

Vấn đề khung hellip

Sử dụng caacutec tiền đề khung

Mocirc tả tất cả những caacutei sẽ khocircng thay đổi khi aacutep dụng 1

toaacuten tử cụ thể nagraveo đoacute để chuyển từ trạng thaacutei n rarr n+1

Viacute dụ

ldquoVật X coacute magraveu Y tại trạng thaacutei S1 thigrave cũng coacute magraveu Y tại trạng

thaacutei S2 khi di chuyển X từ S1 rarr S2rsquo

color(XY S1) ^ move(XS1S2) rarr color(XYS2)

Bất tiện

rarr Số tiền đề nhiều

33

Vấn đề khung hellip

Sử dụng giả định

Những caacutei thay đổi ghi tường minh hoặc được dẫn ra 1 caacutech logic từ những caacutei thay đổi

Hai caacutech tiếp cận dugraveng cho backtrack trecircn chuổi trạng thaacutei

Khocircng thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận sự thay đổi cụ thể tại node cần thay đổi

Thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận những gigrave cần lagravem khi undo tại trạng thaacutei đoacute

Link demo amp documents

Mạng ngữ nghĩa vagrave Web ngữ nghĩa

Wolframalpha httpwwwwolframalphacom

WordNet Search httpaskblueycomwordnet

WordVis httpwordviscom

Scripts amp Frames

Bayesian Inference

Expert Systems

34

30

Vấn đề khung Khung

Mỗi frame mocirc tả một đối tượng (object)

Một frame bao gồm 2 thagravenh phần cơ bản lagrave slot vagrave facet

Một slot lagrave một thuộc tiacutenh đặc tả đối tượng được biểu diễn bởi frame Viacute dụ trong frame mocirc tả xe hơi coacute hai slot lagrave trọng lượng vagrave loại maacutey

Mỗi slot coacute thể chứa một hoặc nhiều facet

Caacutec facet (đocirci luacutec được gọi lagrave slot con) đặc tả một số thocircng tin hoặc thủ tục liecircn quan đến thuộc tiacutenh được mocirc tả bởi slot Facet coacute nhiều loại khaacutec nhau sau đacircy lagrave một số facet thường gặp value default value rangehellip

31

Vấn đề khunghellip

Bằng caacutech nagraveo biểu diễn hiệu quả chuỗi trạng thaacutei cho bagravei toaacuten tigravem kiếm

Bagravei toaacuten robot on(Plant12 Table34)

under(Table34 Window13)

in(Table34 Room15)

rarr 1 trạng thaacutei = danh saacutech caacutec facts trecircn

rarr bất tiện danh saacutech dagravei

từ trạng thaacutei A rarr B nhiều facts khocircng thay đổi

Vấn đề khung bagravei toaacuten về biểu diễn facts thay đổi cugraveng với những facts khocircng được biết

32

Vấn đề khung hellip

Sử dụng caacutec tiền đề khung

Mocirc tả tất cả những caacutei sẽ khocircng thay đổi khi aacutep dụng 1

toaacuten tử cụ thể nagraveo đoacute để chuyển từ trạng thaacutei n rarr n+1

Viacute dụ

ldquoVật X coacute magraveu Y tại trạng thaacutei S1 thigrave cũng coacute magraveu Y tại trạng

thaacutei S2 khi di chuyển X từ S1 rarr S2rsquo

color(XY S1) ^ move(XS1S2) rarr color(XYS2)

Bất tiện

rarr Số tiền đề nhiều

33

Vấn đề khung hellip

Sử dụng giả định

Những caacutei thay đổi ghi tường minh hoặc được dẫn ra 1 caacutech logic từ những caacutei thay đổi

Hai caacutech tiếp cận dugraveng cho backtrack trecircn chuổi trạng thaacutei

Khocircng thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận sự thay đổi cụ thể tại node cần thay đổi

Thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận những gigrave cần lagravem khi undo tại trạng thaacutei đoacute

Link demo amp documents

Mạng ngữ nghĩa vagrave Web ngữ nghĩa

Wolframalpha httpwwwwolframalphacom

WordNet Search httpaskblueycomwordnet

WordVis httpwordviscom

Scripts amp Frames

Bayesian Inference

Expert Systems

34

31

Vấn đề khunghellip

Bằng caacutech nagraveo biểu diễn hiệu quả chuỗi trạng thaacutei cho bagravei toaacuten tigravem kiếm

Bagravei toaacuten robot on(Plant12 Table34)

under(Table34 Window13)

in(Table34 Room15)

rarr 1 trạng thaacutei = danh saacutech caacutec facts trecircn

rarr bất tiện danh saacutech dagravei

từ trạng thaacutei A rarr B nhiều facts khocircng thay đổi

Vấn đề khung bagravei toaacuten về biểu diễn facts thay đổi cugraveng với những facts khocircng được biết

32

Vấn đề khung hellip

Sử dụng caacutec tiền đề khung

Mocirc tả tất cả những caacutei sẽ khocircng thay đổi khi aacutep dụng 1

toaacuten tử cụ thể nagraveo đoacute để chuyển từ trạng thaacutei n rarr n+1

Viacute dụ

ldquoVật X coacute magraveu Y tại trạng thaacutei S1 thigrave cũng coacute magraveu Y tại trạng

thaacutei S2 khi di chuyển X từ S1 rarr S2rsquo

color(XY S1) ^ move(XS1S2) rarr color(XYS2)

Bất tiện

rarr Số tiền đề nhiều

33

Vấn đề khung hellip

Sử dụng giả định

Những caacutei thay đổi ghi tường minh hoặc được dẫn ra 1 caacutech logic từ những caacutei thay đổi

Hai caacutech tiếp cận dugraveng cho backtrack trecircn chuổi trạng thaacutei

Khocircng thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận sự thay đổi cụ thể tại node cần thay đổi

Thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận những gigrave cần lagravem khi undo tại trạng thaacutei đoacute

Link demo amp documents

Mạng ngữ nghĩa vagrave Web ngữ nghĩa

Wolframalpha httpwwwwolframalphacom

WordNet Search httpaskblueycomwordnet

WordVis httpwordviscom

Scripts amp Frames

Bayesian Inference

Expert Systems

34

32

Vấn đề khung hellip

Sử dụng caacutec tiền đề khung

Mocirc tả tất cả những caacutei sẽ khocircng thay đổi khi aacutep dụng 1

toaacuten tử cụ thể nagraveo đoacute để chuyển từ trạng thaacutei n rarr n+1

Viacute dụ

ldquoVật X coacute magraveu Y tại trạng thaacutei S1 thigrave cũng coacute magraveu Y tại trạng

thaacutei S2 khi di chuyển X từ S1 rarr S2rsquo

color(XY S1) ^ move(XS1S2) rarr color(XYS2)

Bất tiện

rarr Số tiền đề nhiều

33

Vấn đề khung hellip

Sử dụng giả định

Những caacutei thay đổi ghi tường minh hoặc được dẫn ra 1 caacutech logic từ những caacutei thay đổi

Hai caacutech tiếp cận dugraveng cho backtrack trecircn chuổi trạng thaacutei

Khocircng thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận sự thay đổi cụ thể tại node cần thay đổi

Thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận những gigrave cần lagravem khi undo tại trạng thaacutei đoacute

Link demo amp documents

Mạng ngữ nghĩa vagrave Web ngữ nghĩa

Wolframalpha httpwwwwolframalphacom

WordNet Search httpaskblueycomwordnet

WordVis httpwordviscom

Scripts amp Frames

Bayesian Inference

Expert Systems

34

33

Vấn đề khung hellip

Sử dụng giả định

Những caacutei thay đổi ghi tường minh hoặc được dẫn ra 1 caacutech logic từ những caacutei thay đổi

Hai caacutech tiếp cận dugraveng cho backtrack trecircn chuổi trạng thaacutei

Khocircng thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận sự thay đổi cụ thể tại node cần thay đổi

Thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận những gigrave cần lagravem khi undo tại trạng thaacutei đoacute

Link demo amp documents

Mạng ngữ nghĩa vagrave Web ngữ nghĩa

Wolframalpha httpwwwwolframalphacom

WordNet Search httpaskblueycomwordnet

WordVis httpwordviscom

Scripts amp Frames

Bayesian Inference

Expert Systems

34

Link demo amp documents

Mạng ngữ nghĩa vagrave Web ngữ nghĩa

Wolframalpha httpwwwwolframalphacom

WordNet Search httpaskblueycomwordnet

WordVis httpwordviscom

Scripts amp Frames

Bayesian Inference

Expert Systems

34