Chuong5 - Vật liệu học

Embed Size (px)

Citation preview

  • 8/14/2019 Chuong5 - Vt liu hc

    1/47

    Chng 5 thp v gang

    5.1.Khi nim chung v thp:

    - L vt liu c c tnh tng hp cao nht chu

    ti trng phc tp v nng - l vt liu ch yu

    ca ch to my

    - Dng cung cp: tm, thanh nhiu dng

    5.1.1. Khi nim v thp C:

    I. Thnh phn ho hc:Ngoi Fe v C (

  • 8/14/2019 Chuong5 - Vt liu hc

    2/47

    l nguyn t quan trng nht quyt nh tchc v c tnh (thp C v HK)

    lng C tng cng tng, do dai gim ( quilut bc nht )

    VD: C tng 1% HB tng 20-25ak gim 200KJ/m2

    tng 40-50 N/mm2( chn 0,8%C) bn bin i khng tuyn theo lng C

    c. Cng dng ca thp theo thnh phn C:Thp vi hm lng C thp ( 0,25%) : kt cutrong xy dng

    - do dai, bn, cng u thp ( thm)- hiu qu ti v ram khng cao

    Thp hm lng C trung bnh ( 0,3-0,5%): chitit my

    - do dai, bn, cng kh cao- hiu qu ti v ram tt

    Thp hm lng C tng i cao ( 0,5-0,65%)- cng cao, h max chi tit n hi, l so

    Thp hm lng C cao ( 0,7%)

    - cng, tnh chng mi mn cao dng ct,khun dp2. Man gan:

    - do : t qung v kh xy bng fero MnFeO + Mn MnO + Fe

    - Ho tan vo F nng cao bn v cng c tnh thp tng

  • 8/14/2019 Chuong5 - Vt liu hc

    3/47

  • 8/14/2019 Chuong5 - Vt liu hc

    4/47

    - Thp cht lng cao : 0,025% S 0,035

    %P

    - Thp cht lng c bit cao: 0,015% S

    0,025 %P+thp C c 3 cht lng u

    +thp HK c 3 cht lng sau

    2.Theo ph ng php kh xy:

    thp si ( kh xy khng trit Fero Mn)

    FeO + C Fe+ CO

    B mt si to thnh bt kh trong thi

    c ( khi cn s ht)khng c lm co

    t Si nn do dp su

    thp lng : kh xy trit ( Fero Mn +Fero

    Si + Al)

    khng cn FeO b mt thp phng

    lng lm co ln

    cng hn thp trn ( Si) v thch hp vi

    hn thp na lng: (kh xy bng Fero Mn + Al)

    - Thp C thp : c 3 loi trn

    - Thp C trung bnh : lng v n lng

    - Thp Ccao v HK : lng

  • 8/14/2019 Chuong5 - Vt liu hc

    5/47

    3.Theo cng dng:

    - thp cn nng thng dng

    - thp kt cu

    - thp dng c- thp c cng dng ring

    IV. K hiu v cng dng ca cc nhm thp C:

    Theo qui tc:

    thp thng dng, khng cn nhit luyn khi s

    dng k hiu theo c tnh ( trng thi cung cp)

    thp phi qua nhiu khu gia cng ch to k

    hiu theo thnh phn ho hc

    1. Thp cn nng thng dng ( thp C cht l-

    ng thng)

    Chim 80% lng thp s dng ( trng thi cn

    nng)

    Theo TCVN 1765-75 : K hiu CT - ko ti thiu

    ( KG/mm2)

    Chia ra lm 3 nhm:Nhm A:

    - qui nh v c tnh, khng qui nh v

    thnh phn ho hc

    CT38 ko= 38 KG/mm2

  • 8/14/2019 Chuong5 - Vt liu hc

    6/47

    - lm cc chi tit khng phi qua gia cng nhit :

    bo ton t chc ban u v c tnh theo tiu

    chun

    Nhm B:- qui nh v thnh phn ho hc, khng qui

    nh v c tnh

    BCT38: 0,14-0,22%C

    - lm cc chi tit phi qua gia cng nng

    NhmC:

    - qui nh c v c tnh v thnh phn ho hc

    CCT38: ko= 38 KG/mm2, 0,14-0,22%C

    - lm cc chi tit va phi qua gia cng nng,

    va phi bit c tnh ban u

    2. Nhm thp kt cu:( thp C cht lng tt)

    - qui nh c v c tnh v thnh phn ho hc

    - theo TCVN 1766-75, k hiu : C- con s ch

    hm lng C trung bnh phn vn

    C40 ; C40s; C40n

    3.Nhm thp dng c: ( cht lng tt)

    - Thnh phn C0,7%

    - lm dng c c nng sut thp v TB

  • 8/14/2019 Chuong5 - Vt liu hc

    7/47

    theo TCVN 1822-76: k hiu CD- con s ch hm

    lng C trung bnh phn vn

    CD70

    4.Nhm thp c cng dng ring:- thp l so

    - thp dp ngui...

    V. u nhc im ca thp C:

    u im:

    - r tin, d nu luyn- c tnh nht nh, tnh cng ngh tt

    nhc im:

    - bn trng thi cung cp thp, h=70KG/mm2

    ( thp), do dai km

    - thm ti thp ( 15 mm)

    - >3000C bn v cng thp

    - chng mi mn km ( so vi thp HK cng %C)

    5.1.2. Thp hp kim:

    I. Thnh phn v c im ca thp hp

    kim:

    1. Nguyn t hp kim:

    Ngoi Fe,C, tp cht + cc nguyn t vi lng

    nht nhthay i

  • 8/14/2019 Chuong5 - Vt liu hc

    8/47

    t chc, tnh cht theo yu cu

    Cc nguyn t c coi l hp kim khi: ( nh hn

    c coi l tp cht)

    Mn0,8-1,0 % Ni0,5-0,8 %Si0,5-0,8 % W0,1-0,5 %

    Cr 0,5-0,8 % Mo0,05-0,2 %

    Ti,V,Nb,Zr,Cu 0,1 B 0,002

    2.Cc c tnh ca thp HK:

    C tnh:

    - thm ti cao hn thp C cao hn

    (sau ti +ram)

    Khi s dng cn lu

    - bn tng do dai gim- % NTHK cng ln do dai v tnh cng ngh

    km

    Tnh chu nhit cao: mt s thp khi b

    OXHxyt xt cht ( Cr,Si)

    Cc tnh cht l ho c bit: khng g,

    gin n nhit, t tnh c it

    Nhc im: kh nu luyn, t, tnh cng

    ngh km

  • 8/14/2019 Chuong5 - Vt liu hc

    9/47

    II. Tc dng ca nguyn t hp kim:

    1.Tc dng i vi dung dch rn v gin pha:Thp C+ NTHK Thp HK nh hng ca

    NTHK n gin pha Fe-C

    Dung dch rn: Phn ln cc NTHK l KL c mng

    ging ,

    to dung dch rn:

    - Mn, Ni l cc nguyn t c kiu mng lptm in

    hnh to vi

    dung dch rn ho tan v hn m rng vng

    (ca gin Fe-C) h thp A1, A3, Amc th tnti T0 thng thp

    - Cr l nguyn t c kiu mng lptk to vi dung

    dch rn h tan v hn thu hep vng , m rng

    nng cao A1, A3, Am

    c tn ti T0 cao thp

    - y l cc thp khng c chuyn bin pha

    - ng SE dch sang tri thp cng tch < 0,8% C ;

    thp HK< 2,14 % C c L

  • 8/14/2019 Chuong5 - Vt liu hc

    10/47

    VD: thp 7%W: S 0,2% C

    E 0,5%C

    Tc dng n c tnh ca F ( trong thp HK

    chim 90%):

    - % NTHK tng x lch mng tng , cng tng,

    do dai

    gim

    - Nguyn t HKnh hng khc nhau ( Mn,Si, Cr,

    Ni):

    + Mn,Sitng mnh bn v cng ca F, gim

    mnh do daithp gin 1-2% Si; 2-3%Mn

    + Cr, Ni ho bn F nhng li khng lm gim do dai

    >3%Cr xu daiNi ci thin do dai

    - Thng hp kim ho ng thi Cr, Ni

    2.Tc dng to thnh Ccbt:

    a. Ni, Si, Al, Co,Cu khng to cc bt

    b. Mn, Cr, Mo, W, V, Zr, Ti, Nb to cc bt :

    - Mn, Cr nguyn t to cc bt yu

    - Mo, W nguyn t to cc bt trung bnh

    - V nguyn t to cc bt mnh

  • 8/14/2019 Chuong5 - Vt liu hc

    11/47

    - Zr, Ti, Nb nguyn t to cc bt rt mnh

    c. Cc dng cc bt :

    Xmentt hp kim:

    Cc bt vi kiu mng phc tp: Mn3C, Cr7C3,Cr23C6

    Cc bt kiu Me6C

    Cc bt vi kiu mng n gin ( VC, TiC,

    WC..)

    Tc dng:

    -Cc bt HK c cng cao hn Xe

    - n nh v ho tan vo kh hn ( Tch cao)

    - Tc dng:

    Lm tng bn, cng v chng mi mnmnh hn Xe

    Kh ho tan vo T0 ti tng, gi nh ht

    khi nung

    Khi ram tit ra khi M v kt t T0 cao

    hn Xe gi c cng cao T0 cao

    III. nh hng ca nguyn t hp kim n

    qu trnh nht luyn: nh hng ln

    1.Chuyn bin khi nung ti:

  • 8/14/2019 Chuong5 - Vt liu hc

    12/47

    ho tan cc bt vo kh T0 ti tng, gi

    di hn ( so vi Xe)

    VD : Thp 1%C T0 ti = 7800C ( Fe3C)

    Thp 1%C, 1,5 %Cr T0 ti = 830- 850 0C( (Fe,Cr)3C

    kh ho tan nm bin gii gi cho ht nh

    khi nung

    mnh nht Ti,Zr, Nb; yu hn: W,V

    ring Mn ht pht trin mnh

    2. S phn ho ng nhit ca v thm

    ti:

    S phn ho ng nhit ca qu ngui:

    - tt c cc NTHK ( tr Co) khi ha tan vo ng ch "C" dch sang phi gim tc

    ti ti hn

    - vi cng hm lng NTHK hp kim ho phc tp hiu

    qu tt hn hp kim ho n gin

    thm ti:

    - tt c cc NTHK ( tr Co) u lm tng

    thm ti

  • 8/14/2019 Chuong5 - Vt liu hc

    13/47

    C th c cc trng hp :

    - Vth< Vli ti thu

    - Vkhng kh > Vth ngui trong khng kh nhnc M (t ti)

    Hiu qu do ti+ ram:

    - nng cao sc chu ti cho chi tit

    - tit din ln s dng thp HK c hiu qu

    - ngui chm t bin dng, nt (chi tit phc tp)

    3.Chuyn bin Mctenxit

    Khi ho tan vo , cc NTHK ( tr Co, Al, Si)

    h thp Ms sau ti, lng d tng cng c

    th gim 1-10 HRC phi GCL hoc ram nhiuln cng tng

    4.Chuyn bin khi ram:

    nh hng n 3 qu trnh:

    - phn ho M

    - chuyn bin d M

    - kt t Ccbt

    u xy ra T0 cao hn ( cc NTHK cn tr s

    khuych tn C )

  • 8/14/2019 Chuong5 - Vt liu hc

    14/47

    VD: Tit ra Xe ( t M) 2000C

    Xmmtit hp kim 250-3000C

    Cc bt Cr 400-450

    TiC khng ho tan khi nung, khng kt t khi

    ram

    Nhn xt:

    + Nng cao tnh chu nhit

    + Cc bt to thnh nh mn, phn tn

    cng, tnh chng mi mn tng ho cng

    phn tn

    IV. Khuyt tt ca thp HK:

    1.Thin tch

    2.Gin ram:Hin tng ak gim t ngt khi ram 2

    khong nhit

    Loi I: ( ram 280-3500C)

    cha r nguyn nhn - khng khc phc c

    (khng thun nghch) Loi II: ( ram 500-6000C v lm ngui chm)

    - thng gp thp Cr, Mn, Cr-Ni, Cr-Mn

  • 8/14/2019 Chuong5 - Vt liu hc

    15/47

    - khc phc c (thun nghch) lm ngui

    nhanh ( nc hoc du) hoc hp kim ho thm

    W hoc Mo

    V. Phn loi v k hiu:

    1. Phn loi:

    a. Theo t chc t vi:

    theo t chc cn bng:

    thp tct ( P+ F); thp ct (P); thp sct (P+

    ccbt);

    thp L; thp ; thp F

    b. Theo nguyn t hp kim: da vo tn ca

    NTHK chnh

    thp Cr

    tnh cht ca HK do NTHK chnh quyt nh

  • 8/14/2019 Chuong5 - Vt liu hc

    16/47

    c. Theo tng lng cc NTHK:

    - thp HK thp : < 2,5%

    - thp HK trung bnh: 2,5-10%

    - thp HK cao: >10% bit gi tr ca thp

    d. Theo cng dng: ( 4 nhm ging thp C)

    5. K hiu:

    Vit nam: theo h thng ch v s

    Ch : theo k hiu cc nguyn t ho hc

    S : s u hm lng C (trung bnh phn

    vn)

    s sau mi nguyn t hm lng nguyn t

    (trung bnh phn trm)

    nguyn t c hm lng < 1% khng ghi

    con s

    18CrMnTi , 60Si2

    Cc nc khc nhau k hiu khc nhau

    160Cr12Mo X12M D2 SKD11STD115.1.3. Thp kt cu:

    I. Khi nim:

    1. Yu cu:

  • 8/14/2019 Chuong5 - Vt liu hc

    17/47

  • 8/14/2019 Chuong5 - Vt liu hc

    18/47

    thm ti cao, ho b ferit, to cacbit phn tn v

    gi ht nh

    Theo tc dng v s lng chia thnh 2 nhm:

    - nguyn t HK chnh: chim t l chnh trong cc NTHK, thng l

    Cr,Mn,Si ( c th Ni)

    r, 1-2% ( c bit 6-7%)

    vi tng nh nhau th dng nhiu nguyn t hn l

    mt nguyt t cc cp thng dng: Cr-Mn; Cr-Ni;

    Cr-Mn-Si; Cr-Ni-Mn

    - nguyn t hp kim ph:

    lng rt t (

  • 8/14/2019 Chuong5 - Vt liu hc

    19/47

    - ng dng cho cc chi tit lm vic trong iu

    kin chu mi mn v va p ( bnh rng, cam,

    cht...)

    - thp phi thm ti + ram1.Thnh phn ho hc:

    C: 0,1-0,25 % ( 0,25-0,3 %)

    Hp kim: nguyn t c tc dng thc y qu trnh

    thm, nng cao bn khng dng thp c Si

    (gy thot C), t Mn (ht ln)

    Thng dng cc nhm: Cr; Cr- Ni; Cr-Mn-Ti

    u im ca thp thm hp kim:

    - thm ti cao hn ( thp C)

    - t bin dng khi ti lm chi tit ln v phc tp- chng mi mn cao hn ( to cc bt hp kim )

    - c kh nng nng cao T0 thm rt ngn thm

    2.Cc mc thp v c im:

    a. Thp C: C10;C15; C20; C25 v i khi CT38

    - sau ti +ram: cng 60-62HRC

    - thp ( 500 MPa)

    - Tthm9000C ht ln ( sau thm thng phi thng

    ho)

  • 8/14/2019 Chuong5 - Vt liu hc

    20/47

    - ti nc chi tit nh, n gin

    b. Thp Cr: 15Cr; 20Cr; 15CrV

    - cng ging thp C, nhng chng mi mn cao

    hn- cao hn ( 700 - 800MPa)

    - T0= 900-920 tc thm tng ( do Cr c i lc

    vi C)

    - nhc im: qu bo ho C

    - p dng cho chi tit = 20-40mm

    c.Thp Cr-Ni:

    d.Thp Cr-Mn-Ti (Mo):

    - khc phc cc nhc im ca thp Cr-Ni

    - mc thp 18CrMnTi; 25CrMnTi; 30CrMnTi,

    25CrMnMo

    ( 0,1-0,09% Ti)

    - T0 thm=950

    - u im: r, gia cng d, NL n gin

    III. Thp ho tt:

    1. c im:

    - %C trung bnh: 0,3-0,5 ( thng dng 0,35-0,45)

  • 8/14/2019 Chuong5 - Vt liu hc

    21/47

    - Ch to cc chi tit chu ti trng tnh, b/m b

    mi mn mun c c tnh tng hp cao

    nhit luyn ho tt

    - Hp kim:- cc nhm : Cr, Cr- Mn, Cr- Mn- Si, Cr- Ni, Cr-Ni- Mo

    2. Nhit luyn:

    - nng cao c tnh tng hp ( chy, ak) Xram

    Ti + ram cao

    - Xram cn c u im:

    cng 220-260 HB gia cng ct tinh tng

    bng b/m

    t chc F+Xe nh mn ti cm ng tip theo

    M ht nhmn c tnh b mt tt

    3.Cc mc thp v c im:

    a. Thp C: C35, C40, C45, C50- t c cc yu cu ra mc thp

    ( thm ti 10mm, = 750 MPa, chi tit

    n gin, ti nc, r, tnh CN tt)

  • 8/14/2019 Chuong5 - Vt liu hc

    22/47

    - lm trc truyn, khuu trong ng c nh, bnh

    rng tc nh

    b. Thp Cr: 35Cr, 40Cr, 45Cr, 50Cr , 40CrB ( 1%

    Cr)- t cc yu mc cao hn thp C

    ( thm ti 20mm, = 950 MPa, ti du)

    - sau ram ngui nhanh

    -40Cr thng lm trc v bnh rng my ct KL

    c. Thp Cr-Mn ( Cr-Mn-Si) :

    d. Thp Cr-Ni

    - do dai cao (Ni/Cr=3 cho dai cao nht)

    III. Thp n hi: %C 0,55-0,65

    1.iu kin lm vic v yu cu vi l xo, nhp:

    Ch ti trng tnh v va p m khng c BD do

    gii hn n hi cao ( kh nng chng BD do ln)

    cng cao, do dai thp khng c BD d (35-

    45HRC)

    gii hn mi cao2. Thnh phn ho hc:

    mc ch a cc NTHK:

  • 8/14/2019 Chuong5 - Vt liu hc

    23/47

    - nng cao gii hn n hi, cng ( Mn, Si nhiu qu

    gy gin)

    - nng cao thm ti ng u trn ton tit

    din (Cr) nhit luyn: t chc Tram

    c bit ch b/m ( cht lng v thot C )

    3.Cc mc thp:

    a. Thp thng v thp Mn: C65, C70, 65Mn, 70Mn

    - c im: h = 800N/mm2

    - thm ti thp

    - lm bn thnh phm dng dy, bng mng

    ti+ramTB to sn phm kh .s

    b. Thp Si: 55Si2, 60Si2- h cao, r

    - thm ti 20mm

    - d thot C khi nung ti

    ( 5,5mm ti +ramTB trc ch to,

    5,5mm ti +ramTB sau ch to)

    c. Thp n hi chu nhit: 50CrV, 50CrMnV

    -thm ti cao ( hn loi trn)

  • 8/14/2019 Chuong5 - Vt liu hc

    24/47

    - chng ram tt ( 5200C), gi c tnh n hi

    3000C

    - dng lm l so supp x

    V. Thp kt cu c cng dng ring:

    1. Thp dp ngui: C5, C8s,

    - %C 0,05-0,2; Si 0,07, ht nh v u (cp

    6-8)- t chc F ( rt t P)

    2. Thp d ct: 12S, 20S, 30S

    - %C 0,1-0,4, P 0,08-0,15, S 0,15-0,35, Mn0,8-1

    5.2.Thp dng c v c bit:

    5.2.1. Thp dng c:

    Khi nim: dng vi khi lng t ( 0,1% lng thp

    dng)quyt nh s lng v cht lng sn phm.

    Ch tiu cht lng quan trng nht cng cao,chng mi mn %C cao, ch NL phc tp

    I. Thp v HK lm dao ct:

    1.iu kin lm vic ca dao:

  • 8/14/2019 Chuong5 - Vt liu hc

    25/47

    Li ct chu p lc ln khi ph hu KL (to phoi)

    Dao b mi st b mn mnh

    Cng tch phoi v mi st nhit tp trung v

    nung nng phn li dao xu kh nng ct gt

    2.Yu cu c tnh ca dao:

    cng cao: cao hn cng ca phi

    thp,gang thng, thp HK thp (200-220HB)

    cng dao

    60HRC

    thp,gangc bit, thp HK cao(250-300HB)

    cng dao

    65HRC

    Tnh chng mi mn cao:nng cao tui th dao( chnh xc ca chi tit gia cng), ph thuc

    vo:

    + cng cao chng mi mn cng tt

    cng > 60HRC th c tng thm 1HRC, tui th

    dao tng30%

    + hai thp c cng cng thp c nhiu cc bt

    phn tn chng mi mn cao hn

  • 8/14/2019 Chuong5 - Vt liu hc

    26/47

    Tnh cng nng: kh gi c cng cao khi

    lm vic T0 cao

    VD: dao ct vi tc ln yu cu tnh cng nng

    cao Ngoi ra cn yu cu:

    (un khi tin; xon khi khoan), dai(

    trnh m,gy)

    3.Thp lm dao ct nng sut thp: ( vct = 5-

    10m/pht)

    a. Thp cc bon: CD70, CD80 (W1, W2 - M; Y7,

    Y8- Nga

    c im:

    Sau ti + ram thp: 60HRC

    CD70; CD80 ti hon ton: T0= 800-820; 780-800

    CD90; CD130 ti khng hon ton: T0= 760-780

    Nhc im:

    - dao nh

    - hnh dng n gin- tc ct thp (5m/ph)

    b. Thp hp kim thp:

    Thnh phn: C 1% ( cao)

  • 8/14/2019 Chuong5 - Vt liu hc

    27/47

    Cr 1%; Si; W; Mn

    Chia ra 2 nhm:

    c thm ti cao ( hn thp C): 100Cr2;

    90CrSi( X, 9XC - Nga)

    + Cr= 1-2 % tng thm ti ti du dao c

    hnh dng phc tp v ci thin mt cht tnh cng

    nng

    +Cr,Si chng ram n 250 0C gi c tnh cng

    nngtng tc ct n 10-14 m/ph

    + T0 ti = 830-860; ram 150-2000C 62-64 HRC

    c tnh chng mi mn cao: 130Cr0,5;

    140CrW5Cr 1%; C 1,5%; W 4 - 5%;

    c im:

    + t chc in hnh c lng cc bt ln: 20-30%

    cng cao, chng mi mn cao

    +NL:

    Thp 130Cr0,5 : ti T0= 780-810 , ram 100-1200C

    65-66HRC ng dng: dao co r KL, dao co ru

    4. thp lm dao ct nng sut cao: ( thp gi )

  • 8/14/2019 Chuong5 - Vt liu hc

    28/47

    a. Khi nim: so vi thp C dng c v thp HK

    thp:

    Ct gt vi nng sut cao ( 2-4 ln); Vct=

    25-35 m/ph Tui th cao gp 8-10 ln

    Tnh cng nng 560-6000C

    Ti thu tit din bt k

    b.Mt s mc thp:

    Nhm nng sut thng ( 25m/ph)

    80W18Cr4V (P18)

    90W9V2 (P9)

    Nhm nng sut cao ( 35m/ph)

    90W18V2 (P182)

    90W18Co5V2 (P18K52)

    c.Tc dng ca cc NTHK:

    C: 0,7-1,5% kt hp vi cc nguyn t to cc

    bt mnh l W, Vchng mi mn cao

    Cr: 4% trong mi thp gi tng thm ti

    ( Cr+W+Mo) >15% t ti

    W: 6-18% NTHK quan trng nht to tnh

    cng nng:

  • 8/14/2019 Chuong5 - Vt liu hc

    29/47

    Cc bt dng Me6C ch yu khi nung tan vo

    ti : M cha nhiu W ram Me6C tit ra

    khi M 560-5700C gi c cng n

    6000CMo: dng thay th W ( ging kiu mng v dngt)

    theo t l 1:1;

    V: c t nht 1-2% to VC (mnh) nh mn,

    phn tn t ho tan khi nunggi ht nh

    v tng tnh chng mi mn

    nu %V ln hn tnh mi km v phi tng

    thm %C nu khng M mm

    e. Nhit luyn:

    Ti: 1280-12900

    C+Thp hn cha bo ho Wcng nng

    km

    + Cao hn chy bin gii ht

    nguyn l chn nhit : ho tan nhiu W

    nht

    kh nhiu Fe3W3C vVC cha tan

    T chc t vi sau ti: M+ d (30%)+ ccbt

    (15-20%) 62 HRC

  • 8/14/2019 Chuong5 - Vt liu hc

    30/47

    Ram: Kh s. d; d; tng cng 2-3 HRC

    To= 550-5700C , 3 ln , 1h/ln

    Chuyn bin khi ram:

    + Khi T0 550 Fe3W3C tit ra khi dungdch rn d ngho NTHKM nng cao,

    ng sut d nn ln d gim lm ngui khi

    ram chuyn bin thnh M cng tng

    + Sau 3 ln ram cn khong 2% d

    g.Cng dng:

    lm dao ct c hnh dng phc tp + chng

    mi mn cao

    loi nng sut thng : tnh cng nng 6000C

    25m/phloi nng sut cao: 630-6400C 35m/ph

    thp gi t li thp gi, thn thp C45

    II. Thp lm khun dp ngui:

    1. Khi nim : dng bin dng ngui thp

    (t,ct,dp..)

    2.iu kin lm vic ca khun dp :

    chu p lc ln

    chu ng sut un

  • 8/14/2019 Chuong5 - Vt liu hc

    31/47

    lc va p v ma st

    3.Yu cu i vi thp :

    cng cao: 56-62 ( tu theo loi khun v

    chiu dy thp dp)(>62 m)

    Chng mi mn cao ( tui th khun)

    bn, daichu ti trng ln v va p

    thm ti v n nh kch thc

    4.Cc thp lm khun dp:

    a. Thnh phn:

    C 1% (cao)

    khi chu va p mnh % C gim ( 0,4-0,5%)

    khi chu mi mn mnh % C tng ( 1,5-2%)

    NTHK:

    +tu thuc vo kch thc, hnh dng, tnh

    chng mi mn, nng cao tnh thm ti, cc

    bt Cr, Mn, Si, W ( 1% mi loi);

    c th n 12%Cr ( chng mi mn cao)

    Nhit luyn: Ti+ ram thp

    b.Thp lm khun dp nh: hnh dng n

    gin, chu ti trng nh

  • 8/14/2019 Chuong5 - Vt liu hc

    32/47

    CD100; CD120 ( Y10; Y12) ti nc

    mt ngoi ti cng, li do dai ( thm ti

    nh)chu va p

    c.Thp lm khun trung bnh: 75-100mm (hoc bhnh dng

    phc tp, chu ti ln)thp hp kim thp

    100Cr; 100CrWMn; 100CrWSiMn (X, XB; XBC)

    1%C ; Cr, Mn, Si, W : 1% mi nguyn t ( tng

    thm ti)

    - c th ti phn cp ( khun nh) hoc ti 2 mi

    trng ( khun TB) trnh bin dng

    - thin tch cc bt lngy nt kim tra cp cc

    bt (ln rn)d.Thp lm khun ln v chng mi mn cao: 200-

    300mm

    %C cao ( 1,3-2,0%) ; Cr cao (12%)

    200Cr12 (X12); 150Cr12Mo ( X12M); 130Cr12V(

    X121)

    %C cc bt d nhiu (Fe,Cr)7C3chng mi

    mn cao

    thm ti ln ti du

  • 8/14/2019 Chuong5 - Vt liu hc

    33/47

    c th c nhiu ch NL:(m bo c tnh

    v n

    nh

    kchthc)

  • 8/14/2019 Chuong5 - Vt liu hc

    34/47

    III. Thp lm khun dp nng:

    1. Khi nim: dng bin dng nng thp nh rn,chn, p...

    2.iu kin lm vic:

    Tip xc vi phi nng( 10000C) khun nng(

    500-7000C) theo chu k

    cng khng cn cao do phi mm

    Khun ln, ti trng ln ( vi trm ngn tn)

    3.Yu cu vt liu:

    bn, dai, cng va phi: 35-45 HRC ( dai

    m bo)

    Tnh chng mi mn cao Tui th cao

    Bn nhit, chng mi nhit T0thay i theo

    chu k

    4.Thp lm khun dp nng:

    a. Thnh phn: % C trung bnh: 0,3-0,5

    NTHK: m bo thm ti : Cr ; Ni

    chu nhit v chng ram: W

  • 8/14/2019 Chuong5 - Vt liu hc

    35/47

    Nhit luyn: ti +ram T hoc Xram

    b. Khun rn:

    c im:

    kch thc ln, chu ti trng ln, va pT0 nung ( 500-550), thi gian ngn

    %C 0,5%; HKH : Cr;Ni

    Mc thp: 50CrNiMo; 50CrNiW ( 5XMH; 5XNB)

    c.Khun chn, p:

    c im;

    kch thc nh, p sut cao, va p nh

    T0 cao

    Thnh phn : tng NTHK10% (cao):

    W 5-8%; Mo1%; Cr 2-5%; V 0,5%Mc thp: 30Cr2W8; 30Cr2W8V ( 3X2B8;

    3X2B8V)

    5.2.2. Thp c bit:

    Khi nim:

    L thp c tnh cht ho l c bit

    Thnh phn C rt cao (>1,2%) hoc rt thp

    (13- 20%) vi t chc M, , F

  • 8/14/2019 Chuong5 - Vt liu hc

    36/47

    Khng th thiu c trong CN ho hc ; nhit

    cao; in t....

    I. Thp khng g:

    1. Khi nim : Thp C v HK thng b g trong khng kh

    v ho cht

    Thp khng g khng trong g trong khng

    kh, c tnh chng n

    mn cao trong mi trng n mn chia ra 3

    cp:

    khng g hon ton; khng g; b g

    2.S n mn kim loi:

    S n mn ph bin l n mn in ho: xy ra

    trong dung dch in ly v pht sinh dng in.

    Nguyn l n mn: +Khi tip xc vi dung dch

    in ly KL to thnh ion chuyn vo dung dch,

    li in t tha cho KLto thnh lp in tch

    kpin th in cc (tc)+ Nhng 2 KL c tc khc nhau vo cng 1

    dung dch v ni vi nhau bng dy dnpin

    n mn: KL no c tc m hnb n mn

  • 8/14/2019 Chuong5 - Vt liu hc

    37/47

    3.Nguyn l ca thp khng g:

    Trong khng kh trn b mt thp mng nc

    ha tan CO2, SO2, H2S dung dch in ly

    Thp ( cc bon) thng c 2 pha: F+ Xeto ra pin

    n mn( F c tc m hn. Lng Xe cng nhiu

    cng nhiu cp pin n mn mnh 2 nguyn l:

    + Lm cho thp c t chc 1 pha F hoc loi tr

    pin t vi;

    thng l ( ho tan nhiu C) , F t C kh

    + Nng cao Fcc btdng n mn nh

    Thp khng g c c im:

    Thnh phn C thp t cc bt

    Thnh phn Cr v HK cao ( Cr>12,5% v Ni,Mn...)

    1 pha

    1.Thp khng g 2 pha:

    Thnh phn: %C 0,1-0,4; %Cr13

    T chc: F ( ho tan Cr cao) + Cc bt Cr

    + khi F ho tan n 12,5% Cr F t gi tr tng

    vt 0,2v ( Xe) thp 13% Cr chng n mn

  • 8/14/2019 Chuong5 - Vt liu hc

    38/47

    Mc thp: 12Cr13; 20Cr13; 30Cr13; 40Cr13

    ( 12X13; 20X13; 30X13; 40X13)

    Do tc dng ca Cr cao: im cng tch 0,3% C

    Vng (trong khng kh) > Vth thp M

    12Cr13; 20Cr13 : thp tct do dai, chu BD, hn

    c lm chi tit chu n mn v lm vic T0cao

    (tua bin hi)

    30Cr13; 40Cr13: thp ct v sct bn, do dai km,

    khng BD v hn c chi tit cn n hi: dao

    m, l so chu n mn)

    2.Thp khng g 1 pha:( )

    %Cr= 18%; Ni =9-10% c t chc 1 pha

    Cc mc thp: 12Cr18Ni9Ti; 12Cr18Ni9; 17Cr18Ni9

    ( 12X18H9T; 12X19H9; 17X18H9)

    c im:

    + tnh chng n mn cao ( hn 2 pha)

    VD: trong mi trng a xt : HNO3 mi nng , mi

    nhit

    H2SO4 mi nng ,nhit

    phng

  • 8/14/2019 Chuong5 - Vt liu hc

    39/47

    + Ti nhn c t chc 1 pha ( loi tr cc

    bt)

    + Do dai, chu BD, hn c trng thi ngui

    + Nhc im : b n mn tinh gii khi lm viclu T0= 400-800

    ( hoc phn chi tit qua hn hay nung nng

    lm vic trong mi trng n mn b n mn)

    nguyn nhn:

    T0= 400-800 cc bt Cr tit ra bin gii ht

    %Cr 8000 C Cr trong ht khuych tn ra kp

    bin gii c %Cr > 12,5% lun tn ti mngth ng

    khc phc:- gim %C trong thp (0,05-0,08)

    trnh to cc bt

    - HKH thm nguyn t to cc bt mnh( Ti)

    khng to cc bt Cr

    II. Thp chng mi mn:

    1. c im:

  • 8/14/2019 Chuong5 - Vt liu hc

    40/47

    Dng lm gu xc, bi nghin, xch xe tnglm

    vic trong iu kin mi mn v va p

    ( khng th dng thp C gin v )

    T chc c bit c kh nng t bin cnghay t bi trn

    2. Thp Man gan ( Hatfind)

    Thnh phn: %C=1,3 %Mn=13%

    Mc thp: 130Mn13

    S dng trng thi c; t chc ; cng thp (

    200HB); do cao

    Khi chu ma st di p lc ln v va p: b

    mt b BD do :

    + Bin cng: mng b x lch nh ht vsiu ht

    + To thnh Mctenxit: di tc dng ca .s cao,

    mt phn chuyn bin thnh M ( %C= 1,3%

    cao) cng b mt tng (600HB)lp ny

    mn lp khc li to thnh

    Tnh chng mi mn cao nht khi t chc 1

    pha ti ( khi c ngui chm cc bt Mn3C )

    Khng gia cng ct gt c, ch sa bng mi

  • 8/14/2019 Chuong5 - Vt liu hc

    41/47

    5.3.Gang:

    Khi nim:

    - l vt liu ph bin trong CTM

    - c tnh km thp nhng tnh c tt- c 4 loi gang ( gang trng gin Fe-C, gang

    khchnh dang Grapht)

    5.3.1.Gang xm:

    - Ph bin nht trong cc loi gang

    - T chc t vi: Gr tm + nn ( F+P; P; P+Xe) :

    Phn ln C dng t do ( Gr tm)

    Phn nh cn li lin kt vi Fe

    Xe (hoc khng c) F (GX Ferit)

    t Xe F+ P (GX F-P)nhiu XeP (GX P)

    I.iu kin to thnh Gr trong gang

    xm:

    a. Thnh phn ho hc:

    Ngoi Fe-C:

    - Si l nguyn t thc y s to Gr

    - Mn l nguyn t cn tr s to Gr

  • 8/14/2019 Chuong5 - Vt liu hc

    42/47

    Kh nng to Gr c nh gi bng tng

    (%C+%Si)

    (C+Si) 6% Gr ho mnh ( nn F)

    (C+Si) 5-6% Gr ho TB ( nn F+P)

    (C+Si) 4-5% Gr ho yu ( nn P)

    (C+Si) < 4-4,2% gang trng

    b.Tc ngui:

    Lm ngui chm to iu kin cho s khuych

    tn v tp trung C Gr

    c.Gr dng tm l d nht do cu trc ca Gr l cu

    trc lp

    III. Cc loi gang xm:

    1.Thnh phn ho hc:- C%: 2,8-3,5 , nhiu Gr ho cng mnh, T0 chy

    thp nhng

    c tnh km

    - Si: 1,5-3,0% ( gim dn t gang xm FP)

    - Mn: 0,5-1,0 ho trng gang, tng bn, cng

    - P: 0,1-0,2, tng tnh chy long, chng mi mn,

    khng nh hng n Gr

    - S: 0,08-0,12%, cn tr Gr ha, xu tnh chy long

  • 8/14/2019 Chuong5 - Vt liu hc

    43/47

    2.C tnh v cc yu t nh h ng:

    a.C tnh:

    - thp hn so vi thp c cng t chc nn: ( do Gr)

    b gang= 1/3-1/5 bthp- c tc dng t bi trn tng tnh chng mi mn

    - cng thp: 150-250 HB d ct gt, gin

    b.Cc yu t nh hng:

    - Gr: s lng, hnh dng, ln v s phn b

    - Nn KL: c c tnh cng cao c tnh gang cng

    cao tt nht l nn P

    c.Cc bin php nng cao c tnh:

    - gim lng C gim Gr ( tng T0 chy ca gang)

    - bin tnh Gr nh mn v u: hn hp : 65%feroSi + 35%Al

    - hp kim ha : tng c tnh nn

    - nhit luyn: nn c c tnh theo yu cu ( M, B,

    T,X)

    3. Cc mc gang xm v cng dng: K hiu : GX- b ko min( KG/mm2)

    GX10 ( gang xm F) v np my

  • 8/14/2019 Chuong5 - Vt liu hc

    44/47

    GX15 ( gang xm F-P) v hp gim tc,

    mt bch

    GX21( gang xm P) cc chi tit chu ti,

    thn my quan trng,bnh

    GX32 Gr nh mn, chu ti cao v bm

    thu lc, bnh rng

    GX bin trng: bi nghin , trc nghin

    5.3. 2.Gang cu:

    - C bn cao nht trong cc loi gang Gr dng

    cu

    - T chc t vi: Gr dng cu+ nn KL

    I.Thnh phn v cch ch to:

    a.thnh phn:

    - dng GX ch to GC thnh phn ging GX

    - (%C+Si)5% m bo Gr ho

    - khng c ( hoc c khng ng k cc nguyn t

    cn tr cu ho: Ti, Al, Sn, Pb, Zn...- phi c mt lng nh cht bin tnh cu ho

    Gr:

    0,04-0,08% Mg hoc Ce

    - cc nguyn t nng cao c tnh: Ni( 2%), Mn( 1%)

  • 8/14/2019 Chuong5 - Vt liu hc

    45/47

    b. ch to:

    - nu chy GX ( T0= 1450) v kh S n 0,01%

    - bin tnh: dng Mg nguyn cht hoc hp kim trung

    gian ca Mgkhng ch ng lng Mg cn li

    Mg< 0,04% GX; Mg>0,08% gang

    trng

    II.C tnh v cc bin php nng cao c tnh:

    1. C tnh : Gr dng cu dng gn v t chia ct

    nn nht t lm gim c tnh nn KL

    - bgang cu = 79-90% thp cng nn

    - bgang cu cao ( 400-1000MPa tng ng thp

    CT38,C45)- do cao( =5-15%), dai cao ak= 300-600KJ/m2

    - cng va phi ( 200HB)

    2. bin php nng cao c tnh:

    -bin tnh ht trn, nh, phn b u

    - ho bn nn

    - NL : ti dng nhit ra B b= 700-1000MPa

    3. cc mc gang thng dng:

    K hiu: GC- b ko min ( KG/mm2)- %

  • 8/14/2019 Chuong5 - Vt liu hc

    46/47

    GC45-05 ( GC ferit ) dng thay th thp

    GC50- 02; GC60-02 ( GC Peclit) bn

    trng thi c trc khuu, trc cn

    GC70-03, GC100-04 : ti ng nhit ra tchc nn B lm cc chi tit quan trng

    Cng dng ni bt: lm trc khuu( hnh dng

    phc tp, chu ti ln, va p)

    5.3.3.Gang do:

    -Gr dng cm bng ( trung gian gia tm v cu) +

    nn KL

    - Khc vi 2 gang trn : Gr khng to thnh t kt

    tinh m to

    thnh t gang trng ( trng thi rn)

    1. Thnh phn ho hc:

    - c bn ging gang trng yu cu kht khe:

    trng hon ton

    - %C ly thp: 2,2-2,8% t Gr tnh do cao

    - lng Si va bin trng hon ton, ng thithc y Gr ha

    (%C+Si=3,5)

    - vt c mng ngui nhanh( 10-20mm)

  • 8/14/2019 Chuong5 - Vt liu hc

    47/47

    2. Ch to : Phc tp- chu trnh di - tnh kinh t

    km ( t)

    Tng thi gian 75 h

    3. C tnh : trung gian gia GX-GC4. Mc gang v cng dng: GZ- b ko min

    ( KG/mm2)- %

    GZ 30-06 ( GZ ferit)

    GZ45-06 (GZ Peclit)

    ng dng : ch dng trong trng hp ( 3 yu

    cu ng thi)

    - hnh dng phc tp, thnh mng, chu va p

    - lm trc khuu, guc phanh.