ÇİFT YAŞAMLILAR (AMPHİBİA) Gelişmelerinde tiroit bezinin

kontrolünde olan metamorfoz evresi görülür. Larva dönemi suda geçer. Bazı türlerde yaşamın tamamı suculdur.

Solunum organları deri, ak-ciğer ve ağız boşluğudur. Larva döneminde solunum-da solungaçlar görevlidir.

Deri altı salgı bezlerinden salgılanan mukus deriyi sürekli nemli tutarak deri solunumu için uygun ortam sağlar.

Derileri çıplaktır ve ışığa karşı oldukça hassastır. Deri renginin ortama uyum sağlayacak şekilde değiştirilme-

si hipofiz bezinin orta lobu tarafından kontrol edilir. Kara kurbağalarında deri altında genellikle zehir bezleri bulunur.

Ses çıkarma boğazda larynx bölgesindeki teller timparal or-gan ve çene çukurluğu sayesinde gerçekleşir.

Koku almada görevli olan Jacob-son organı ilk kez bunlarda orta-ya çıkar.

Üreme zamanında bazı türlerde daha gelişmiş olan 5. parmak ka-lıntısı (prepolex) çiftleşme esna-sında dişiyi tutmaya yarar. Çift-leşme davranışına amplexus denir.

Yumurtalar genellikle suya bırakılır. Bazı türlerde ise yumurtalar vücudun çeşitli yerlerinde taşınır.

Yumurtalar koruyucu bir kabuk taşımaz. Embriyonik zarlar-dan yoksundur. Yumurtadan çıkan kuyruklu iribaşlar bir sü-re sonra kuyruklarını kaybederek ön ve arka üyelerini geliş-tirirler.

Larvaların iskelet-leri de kıkırdak ya-pıdadır ve gerçek çeneleri bulunmaz.

Çift yaşamlılar 3 ordodan oluşur.

1.ORDO: Bacaksız Kurbağalar (Apoda)

Geriye doğru kıvrık çene dişleri ve damak dişleri bu-lunur. Gözler körelmiştir.

Sadece sağ akciğerleri geliş miştir. Yeraltında ve suda yaşarlar.

İç döllenme görülür.

Vücutları yılan şeklinde, ince ve uzun olup üyeler veya üye kemerleri bulunmaz. Kuyruk körelmiş veya kaybolmuştur.

Derileri bilezik şeklinde kıvrımlar taşır. Bazen kemik pullar bulunur.

Ortakulakları ve kulak zarları bulunmaz.

Üreme tipleri ovipari ve ovoviviparidir. Yumurtalar toprak içine bırakılır ve anne tarafından korunur.

2.ORDO: Kuyruklu Kurbağalar, Semenderler (Urodela)

Vücut boyuna uzamıştır ve belirgin bir kuyruk ile sonlanır. Üreme döneminde erkek bireylerin kuyrukları kalınlaşır. Bazılarında renkli bir sırt yüzgeci de oluşur.

Baş üstten basılmıştır. Gözler oran- sal olarak küçüktür. Ortakulak ve kulak zarı yoktur.

İskelet kısmen kıkırdak halinde kalmıştır. Arka üyelerde körelmenin görüldüğü birkaç grup hariç 4 üye de bulunur.

8 familya altında incelenirler.En bilinen aileleri inceleyelim.

2.Familya: Sirenidae Erginlerde de solungaçlar

bulunur. Gözkapakları yoktur.

Örnek: Pseudobranchus...

1.Familya:Dev Semenderler (Cryptobranchidae)

Günümüzde yaşayan en iri amfibilerdir. Boyları 1.5 metreyi geçebilir.

Örnek: Cryptobranchus...

3.Familya: Gerçek Semenderler (Salamandridae)Erginlerde iyi gelişmiş akciğerler, gözkapakları ve

deri altı zehir bezleri bulunur. Ön ayaklarda 4, arka ayaklarda 5 parmak vardır.Triturus cinsinde üreme döneminde erkeklerde sırt yüzgeci oluşur.

4.Familya: Yılanbalığı Semenderleri (Amphiumidae)Gözkapakları ve dilleri bulunmaz. Üyeleri oldukça

az gelişmiştir. Omurgalılar içinde en iri alyuvarlara bu canlıların kanında rastlanır.

5.Familya: ProteidaeSucul yaşama uyum sağlamışlardır.Neoteni görülür.

Üyeleri küçük ve ince yapıdadır.

6.Familya: Akciğersiz Semenderler (Plethodontidae)Ergin evrede akciğerleri bulunmaz. Solunum deri ve

ağız boşluğu ile yapılır. Kuyruklarını savunmada kullanabilirler.

3.ORDO: Kuyruksuz Kurbağalar (Anura)

Ergin evrede kuyruklarının olmaması en belirgin özellikleridir. Vücut kısa ve topludur. Belirgin bir boyun bölgesi bulunmaz. Arka üyeler sıçrama, yüz- me ve kazma işlemleri için özelleşmiştir.

Kuyruk omurlarının kaynaşmasıyla urostyl adı veri-len yapı ortaya çıkmıştır. Ön kol ve ön bacak kemik-leri kaynaşmış haldedir.

Ortakulakları ve kulak zarları vardır. Deri altında iri yapılı lenf keseleri bulunur.

Ses çıkarma erkek kurbağalara mahsustur. Özellikle üreme dönemlerinde oldukça yüksek sesler çıkarırlar

Dış döllenme görülür. Çoğu türde yumurta bakımı vardır.

Altı takım halinde incelenirler. En iyi bilinen bazı familyaları inceleyelim.

1.Familya: Disk Dilliler (Discoglossidae)

Disk şeklinde veya yuvarlak yapı- lı olan dilleri ağzın tabanına tama- men yapışıktır.

2.Familya:Tırnaklı kurbağalar (Pipidae)

Arka ayaklarında 3 parmağın ucun-da keratin yapılı siyan tırnaklar bulunur.

3.Familya: Pelobatidae Arka ayaklarında kazıcı çıkıntılar

bulunur.

4.Familya: Pelodytes

5.Familya: Su Kurbağaları (Ranidae)Arka üyelerinde yüzme perdesi bulunur. Dilleri ağız

tabanına önden bağlanmıştır. Kulak zarları her zaman mevcuttur.

Örnek: Ova kurbağası, çevik kurbağa

6.Familya: Kara Kurbağaları(Bufonidae)

Gözlerin arkasında bulunan parotid bezleriyle karakterizedir.

Vücutları tamamen siğillidir.7.Familya: Yaprak

Kurbağaları (Hylidae) Parmak uçlarında

yapış-kan diskler vardır.Gözün yanından başlayan siyah şerit kasıklara kadar uzanır.

8.Familya: Zehirli Ok Kurbağaları (Leptodactylidae)Parmak uçları geniş yapılıdır. Derilerinde çok sayıda

zehir bezi bulunur.Göz alıcı renklenme gösterirler.