Embed Size (px)
Citation preview
PhÇn 1
®¹i c¬ng vÒ ly t©m
1. Giíi thiÖu chung
Ly t©m lµ mét qu¸ tr×nh ®îc sö dông ®Ó t¸ch hoÆc c«
®Æc c¸c vËt liÖu l¬ löng trong m«i trêng chÊt láng. C¬ së lý
thuyÕt cña c«ng nghÖ nµy lµ do ¶nh hëng cña träng lùc lªn c¸c
phÇn tö (bao gåm c¸c ph©n tö lín) l¬ löng trong chÊt láng. Hai
phÇn tö cã khèi lîng kh¸c nhau sÏ l¾ng trong mét èng ë nh÷ng
tèc ®é kh¸c nhau t¬ng ®¬ng víi träng lîng. Lùc ly t©m ®îc sö
dông ®Ó t¨ng tèc ®é l¾ng nµy trong mét thiÕt bÞ ®îc gäi lµ
mét qu¸ tr×nh ly t©m. Hay nã c¸ch kh¸c, ly t©m lµ mét qu¸
tr×nh t¸ch dùa trªn kÝch thíc c¸c h¹t vµ mËt ®é kh¸c nhau gi÷a
pha láng vµ pha r¾n.
M¸y ly t©m lµ thiÕt bÞ sö dông trong c¸c lÜnh vùc khoa häc
vµ kü thuËt kh¸c nhau, nã quay xung quanh mét c¸i èng (èng ly
t©m) ë tèc ®é quay lín vµ lùc ly t©m cao. Lùc ly t©m t¹o ra lµ
tû lÖ ®èi víi tèc ®é quay cña roto (rpm) vµ kho¶ng c¸ch gi÷a
t©m cña roto vµ èng ly t©m. Bëi vËy, mét qu¸ tr×nh ly t©m cã
thÓ sö dông nhiÒu kÝch cì roto ®Ó t¹o ra ®é linh ®éng trong
viÖc lùa chän c¸c ®iÒu kiÖn cña m¸y ly t©m. Mçi m¸y ly t©m cã
mét ®å thÞ ®Æc trng hoÆc mét b¶ng thÓ hiÖn mçi quan hÖ
1
gi÷a tèc ®é quay vµ lùc ly t©m t¬ng øng víi mçi lo¹i roto nã ®îc
chÊp nhËn.
§Æc biÖt, vËt liÖu ly t©m lµ ®îc ®Æt vµo mét èng ly t©m
sau ®ã ®îc ®Æt vµo roto. Roto ®îc lµm b»ng kim lo¹i vµ nã lµm
mÊt nhiÖt nhanh. M¸y ly t©m lµm viÖc trong m«i trêng ch©n
kh«ng vµ ®îc lµm l¹nh ®Ó gi¶m lîng nhiÖt t¹o ra bëi lùc ma s¸t
nh lµ quay roto. C¸c roto lu«n lu«n ®îc gi÷ trong m«i trêng l¹nh
®Ó gi÷ chóng b»ng hoÆc gÇn víi nhiÖt ®é ho¹t ®éng.
Do m¸y ly t©m thÝch hîp víi tÊt c¶ h×nh d¹ng, kÝch thíc vµ
c¸c lo¹i roto kh¸c nhau, ®¬n vÞ th«ng dông vµ cã thÓ vËn
chuyÓn cña m¸y ly t©m lµ lùc ly t©m. Trong phßng thÝ nghiÖm
chóng ta nªn th«ng b¸o lùc ly t©m ®· sö dông do nã lµ ®¬n vÞ
cã thÓ di chuyÓn gi÷a c¸c lo¹i ly t©m kh¸c nhau.
2. Lùc ly t©m vµ lùc ly t©m t¬ng ®èi
2.1. Lùc ly t©m
Mét vËt chuyÓn ®éng trßn víi vËn tèc gãc chÞu t¸c dông
cña: 1 lùc híng t©m Fht= m2r
vµ 1 lùc trùc ®èi gäi lµ lùc ly t©m (F lt)
cã cïng ®iÓm ®Æt, cïng ph¬ng, cïng
®é lín, ngîc chiÒu.
(F: cêng ®é lùc ly t©m; r: b¸n kÝnh quay; m: khèi lîng cña vËt;
: vËn tèc gãc)
2.1. Lùc ly t©m t¬ng ®èi2
o
Fht Flt
Ngoµi lùc híng t©m, vËt cßn chÞu t¸c dông lùc hót cña tr¸i ®Êt
P (1Kg 9,8 N). Tæng hîp lùc ta cã lùc híng t©m thùc tÕ. Do
vËy, trùc ®èi cã lùc ly t©m thùc tÕ, gäi lµ lùc ly t©m t¬ng ®èi:
HiÖu øng ly t©m ®îc øng dông trong c¸c m¸y ly t©m. HiÖu
øng ly t©m x¶y ra khi vËt chuyÓn ®éng trßn tíi mét v©n tèc lín
mµ lùc liªn kÕt kh«ng ®ñ gi÷ cho vËt chuyÓn ®éng trªn quÜ
®¹o trßn, nªn vËt bÞ v¨ng ra xa t©m theo ph¬ng tiÕp tuyÕn víi
quÜ ®¹o, víi v©n tèc cã tríc khi mÊt liªn kÕt.
C¸c th«ng sè liªn quan tíi lùc ly t©m t¬ng ®èi (Relative
Centrifugal Force - RCF):
XÐt c«ng thøc tÝnh RCF ta thÊy cã
2 th«ng sè liªn quan:
+ VËn tèc gãc (hoÆc vËn tèc dµi
n).
+ B¸n kÝnh quÜ ®¹o quay r.
Th«ng sè hay n biÓu diÔn tèc ®é
cña ®éng c¬, r biÓu diÔn b¸n kÝnh
cña rotor trong m¸y ly t©m.
3
Gi¶ sö m¸y ly t©m quay víi tèc ®é 12.000 rpm (vßng/phót) ta
cã thÓ tÝnh lùc ly t©m t¬ng ®èi trong èng ly t©m:
RCF miÖng èng=11,18 x x r min
= 11,18 x 12 x 4,8
= 7.734
RCF ë ®¸y èng lµ =11,18 x x rmax
= 11,18 x 12 x 8
= 12.891
Qua tÝnh to¸n ta thÊy lùc ly t©m t¬ng ®èi ë miÖng vµ
®¸y èng ly t©m kh¸c nhau gÇn gÊp ®«i. §Ó tiÖn tÝnh to¸n, ta
cã thÓ tÝnh gi¸ trÞ trung b×nh cña lùc ly t©m t¬ng ®èi ë èng ly
t©m lµ trÞ sè trung b×nh cña lùc ly t©m t¬ng ®èi ë miÖng èng
vµ ®¸y èng.
Trªn thùc tÕ do c¸c chÊt kh¸c nhau nªn lùc ly t©m t¸c dông
vµo mét chÊt nhÊt ®Þnh sÏ ®îc tÝnh theo c«ng thøc :
RCF (xg) =
11,18 x
Tèc ®é
N/rpm)2 x r x g
10002
g: lµ träng lîng riªng cña mét chÊt nhÊt ®Þnh .
Nh vËy lµ chÊt nµo cã träng lîng riªng cµng lín sÏ chÞu mét lùc
lý t©m cµng lín vµ chÊt ®ã bÞ v¨ng ra xa h¬n c¸c chÊt kh¸c.
ChÝnh ®iÒu nµy ta cã kh¶ n¨ng t¸ch ®îc c¸c thµnh phÇn trong
m¸u, còng nh l¾ng cÆn trong níc tiÓu.
4
2.3. Ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh nhanh RCF b»ng thíc ®o
5
3. HÖ sè l¾ng
Nh chóng ta ®· biÕt c¸c ph©n tö (molecules) hoÆc ph©n
tö (particles) khi quay xung quanh mét trôc th× chÞu mét lùc ly
t©m F. Díi ¶nh hëng cña lùc nµy chóng sÏ bÞ l¾ng vÒ phÝa ®¸y
cña èng ly t©m víi mét tèc ®é lµ v.
v = .
v: vËn tèc l¾ng (cm/sec)
r: Kho¶ng c¸ch tõ trôc ®Õn phÇn tö hoÆc phÇn tö l¾ng
(cm).
6
f: ThÓ tÝch cña ph©n tö (cm3)
Pp: Tû träng cña ph©n tö (g/cm3)
Pm: Tû träng cña m«i trêng (g/m3)
f: HÖ sè ma s¸t
Phæ biÕn hiÖn nay ngêi ta sö dông hÖ sè l¾ng do «ng
Svedberg ®a ra
S = HoÆc : S = f
HÖ sè l¾ng S lµ tèc ®é l¾ng cña nã trong mét ®¬n vÞ cña tr-
êng lùc F
§¬n vÞ cña S lµ gi©y (sec)
V× nhiÒu ph©n tö cã ý nghÜa sinh häc cã c¸c hÖ sè l¾ng h¬n
10-13 nªn con sè 10-13 ®îc x¸c ®Þnh nh mét ®¬n vÞ Svedberg
(S)
HÖ sè ma s¸t cña mét ph©n tö phô thuéc vµo kÝch thíc,
h×nh d¸ng cña nã vµ vµo ®é nhít (Vscosily) cña m«i trêng mµ
nã ®ang l¾ng.
Tõ nh÷ng ph¸t hiÖn nµy cã thÓ thÊy r»ng tû lÖ l¾ng ®îc
t¨ng lªn bëi kÝch thíc, h×nh d¸ng vµ tû träng cña m«i trêng
trong ®ã chóng ®ang chuyÓn ®éng.
B¶ng cho díi ®©y ®Ó lµm vÝ dô khi cÇn t¸ch mét sè chÊt
trong m¸u ë nh÷ng tèc ®é vµ thêi gian kh¸c nhau.
ChÊt cÇn NhiÖt ®é Thêi gian Tèc ®é
7
t¸ch (0C) (Phót) (rpm)
Hång cÇu 200C 20’ 2.000
- 15’ 2.500
Hång cÇu r÷a 40 20’ 2.000
- 15’ 2.500
HuyÕt t¬ng
giµu tiÓu cÇu
200 10’ 2.000
- 6’ 2.500
- 4’ 3.000
Tói huyÕt t-
¬ng ®· tan
chèng hoµn
toµn
20 20’ 2.000
- 15’ 2.500
- 10’ 3.000
PhÇn 2
Giíi thiÖu chung vÒ m¸y ly t©m
1. Ph©n lo¹i vµ tÝnh n¨ng t¸c dông cña m¸y li t©m
1.1. TÝnh n¨ng, t¸c dông
M¸y ly t©m ®îc sö dông trong c¸c ngµnh KH, trong ®êi
sèng hµng ngµy. §Æc biÖt trong ngµnh y tÕ, ®îc sö dông trong
c¸c phßng xÐt nghiÖm ®Ó t¸ch, ph©n tÝch c¸c tÕ bµo, bµo
quan, m¸u, níc tiÓu, Protein, DNA,...
VÝ dô: Dïng ph¬ng ph¸p ly t©m ph©n tÝch c¸c thµnh phÇn
cña níc tiÓu nh hång cÇu, b¹ch cÇu, trô cÇu ®Ó chÈn ®o¸n
bÖnh nh©n cã bÞ viªm hay kh«ng viªm ®êng tiÕt niÖu.8
1.2. Ph©n lo¹i m¸y ly t©m
Cã nhiÒu c¸ch ®Ó ph©n lo¹i c¸c kiÓu ly t©m kh¸c nhau. Trong
thùc tÕ m¸y ly t©m ®îc ph©n lo¹i nh sau:
* Theo yÕu tè ph©n ly gåm:
- M¸y ly t©m thêng dïng ®Ó ph©n ly huyÒn phï cã nång ®é
kh¸c nhau (trõ huyÒn phï mÞn).
- M¸y ly t©m tèc ®é cao dïng ®Ó ph©n ly huyÒn phï mÞn vµ
dung dÞch keo.
* Theo c«ng dông cña m¸y ly t©m
- M¸y ly t©m dïng ®Ó läc c¸c huyÒn phï mµ pha ph©n t¸n gåm
c¸c h¹t tinh thÓ hoÆc ®Ó t¸ch níc cña c¸c vËt liÖu r¾n ngËm n-
íc.
- M¸y l¾ng ly t©m dïng ®Ó ph©n riªng huyÒn phï khã läc hoÆc
®Ó l¾ng trong huyÒn phï cã nång ®é thÊp.
- M¸y l¾ng ly t©m dïng ®Ó ph©n riªng huyÒn phï khã läc hoÆc
®Ó l¾ng trong huyÒn phï cã nhiÖt ®é thÊp.
- M¸y ph©n ly dïng ®Ó ph©n riªng nhò t¬ng.
* Theo cÊu t¹o chç tùa cña m¸y ly t©m gåm: kiÓu ®øng vµ
kiÓu treo.
9
* Theo vÞ trÝ cña trôc ly t©m cã lo¹i: Lo¹i n»m ngang, lo¹i
n»m nghiªng vµ lo¹i th¼ng ®øng.
* Theo ph¬ng ph¸p th¸o b· gåm c¸c lo¹i: th¸o b· b»ng tay,
b»ng vÝt t¶i, b»ng dao c¹o, b»ng thanh g¹t hoÆc thñy lùc.
* Theo ph¬ng thøc tæ chøc qu¸ tr×nh gåm: M¸y ly t©m lµm
viÖc gi¸n ®o¹n hoÆc liªn tôc.
Víi mçi m¸y ly t©m tïy theo øng dông vµ c«ng nghÖ ®Ó xÕp c¸c
lo¹i m¸y nµy vµo c¸c c¸ch ph©n lo¹i ®· ®îc liÖt kª ë trªn.
* Ph©n lo¹i theo tèc ®é quay
- M¸y li t©m tèc ®é thÊp
C¸c m¸y nµy thêng cã tèc ®é cì vµi ngµn vßng/phót
(n.1000rpm), ®îc sö dông trong l©m sµng ®Ó lµm c« ®äng
hoÆc tËp trung mét sè nhá c¸c chÊt, cã thÓ l¾ng nhanh c¸c
hång cÇu, b¹ch cÇu, tiÓu cÇu hoÆc c¸c tÕ bµo nÊm men (Yeast
cells)...MÆc dï tèc ®é quay kh«ng ®îc ®iÒu chØnh hoÆc ®iÒu
chØnh trong ph¹m vi hÑp nhng nh÷ng m¸y nµy vÉn ®îc sö dông
réng r·i cho nhiÒu môc ®Ých kh¸c nhau mµ kh«ng cÇn sö dông
nh÷ng m¸y lín h¬n, phøc t¹p h¬n.
- M¸y li t©m tèc ®é cao (Highspeed centrifuges)
C¸c m¸y li t©m tèc ®é cao lµ c¸c m¸y ®îc sö dông ë tèc
®é tèi ®a tõ 20.000 ®Õn 25.000rpm. C¸c m¸y nµy chiÕm mét
10
sè lîng lín, thêng chóng ®îc trang bÞ thªm thiÕt bÞ lµm l¹nh
buång Rotor.
M¸y chñ yÕu dïng ®Ó thu gom c¸c nÊm men (yeast), hoÆc
vi khuÈn tõ mét m«i trêng lín (5-500lÝt). ë c¸c m¸y cã dung tÝch
nhá h¬n, nã ®îc sö dông ®Ó thu lîm c¸c vi khuÈn, c¸c m¶nh vì
cña tÕ bµo, c¸c tÕ bµo, c¸c bµo quan lín cña tÕ bµo, kÕt tña
Sulfate vµ c¸c kÕt tña miÔn dÞch vµ nhiÖt ®é buång rotor ®îc
duy tr× trong kho¶ng tõ 0 ®Õn 40C. Tuy nhiªn c¸c m¸y nµy
kh«ng thÓ t¹o nªn c¸c lùc li t©m ®ñ lín ®Ó cã thÓ lµm kÕt l¾ng
mét c¸ch cã hiÖu qu¶ c¸c vius, c¸c bµo quan nhá nh c¸c
Ribosome hoÆc c¸c ph©n tö riªng biÖt.
- Siªu li t©m (Ultra centrifuge)
Sù ph¸t triÓn cña c¸c m¸y siªu li t©m víi kh¶ n¨ng cã thÓ
®¹t ®îc lùc li t©m vît qu¸ 500.000g (75.000rpm, r = 8cm) ®·
më ra c¸c lÜnh vùc hoµn toµn míi trong nghiªn cøu ho¸ sinh häc.
Nã cho phÐp t¸ch riªng biÖt c¸c tÕ bµo quan trong tÕ bµo
mµ tríc ®ã c¸c bµo quan nµy chØ ®îc quan s¸t b»ng kÝnh hiÓn
vi ®iÖn tö (elctrron micrographs). §iÒu nµy còng cho phÐp
®Þnh híng c¸c cÊu tö enzym cña c¸c bµo quan, cung cÊp nh÷ng
hiÓu biÕt s©u s¾c vÒ nh÷ng liªn quan vÒ cÊu tróc vµ chøc
n¨ng cña chóng. C¸c vius còng cã thÓ ®îc t¸ch ë d¹ng tinh khiÕt,
cho phÐp x¸c ®Þnh mét c¸ch kÜ lìng b¶n chÊt cña chóng. C¸c
®¹i ph©n tö nh DNA, RNA vµ Protein còng cã thÓ ®îc ph©n tÝch
11
mét c¸ch chi tiÕt ngay c¶ ë møc ®é khi hai kiÓu ph©n tö DNA
chØ kh¸c nhau nguyªn tö Nit¬ 15N vµ 14N.
Nh vËy, ph¬ng ph¸p li t©m sö dông rÊt réng r·i trong ho¸
sinh. Tµi liÖu nµy gióp ta nghiªn cøu ®Ó sö dông vµ b¶o qu¶n
hai lo¹i m¸y li t©m th«ng dông ®ã lµ: m¸y li t©m tèc ®é thÊp
hay cßn ®îc gäi lµ m¸y li t©m ®Æt bµn sö dông trong l©m sµng
(Desktop Clinical Centrifuge) vµ m¸y li t©m tèc ®é cao.
ViÖc sö dông c¸c li t©m lo¹i nµy ®Ó t¸ch c¸c thµnh phÇn
nh huyÕt t¬ng, tiÓu cÇu, b¹ch cÇu, hång cÇu trong m¸u hoÆc lµ
l¾ng c¹n níc tiÓu ngêi ta cã thÓ thùc hiÖn ®îc nhiÒu môc ®Ých
kh¸c nhau, ®iÒu ®ã lµ rÊt cã lîi.
VÝ dô nh trong lÜnh vùc truyÒn m¸u, nÕu chØ cÇn truyÓn
m¸u tõng phÇn ta cã thÓ dïng m¸y li t©m ®Ó t¸ch riªng thµnh
phÇn cÇn truyÒn nh hång cÇu hoÆc hång cÇu röa, tiÓu cÇu
hoÆc c¸c thµnh phÇn kh¸c...
Trong xÐt nghiÖm chÈn ®o¸n bÖnh lÝ nhê li t©m khi x¸c
®Þnh ®îc thÓ tÝch khèi hång cÇu ta cã thÓ x¸c ®Þnh ®îc t×nh
tr¹ng bÖnh nh©n thiÕu m¸u. NÕu thÓ tÝch khãi hång cÇu ®¹t 42
- 45% th× bÖnh nh©n ë t×nh tr¹ng b×nh thêng. NÕu thÓ tÝch
khèi hång cÇu nhá h¬n 40% lµ bÖnh nh©n ë trong t×nh tr¹ng
thiÕu m¸u.
Khi chÈn ®o¸n bÖnh xuÊt huyÕt ph¶i x¸c ®Þnh thµnh phÇn
tiÓu cÇu.
Khi chÈn ®o¸n bÖnh bÞ nhiÔm khuÈn tiÕt niÖu ngêi ta cÇn
l¾ng cÆn níc tiÓu theo c¸ch ®Ó l¾ng tù nhiªn hoÆc li t©m nhÑ
12
tèc ®é díi 3000rpm. Khi ®ã ta x¸c ®Þnh cã c¸c thµnh phÇn
hång cÇu, b¹ch cÇu, tô cÇu hay kh«ng.
§Ó x¸c ®Þnh bÖnh nh©n bÞ sái thËn, tæn th¬ng chÊn th-
¬ng hoÆc lao qua m¸y li t©m ®Ó l¾ng c¹n níc tiÓu, ngêi ta x¸c
®Þnh c¸c chÊt acid, kiÒm trong níc tiÓu...
2. Yªu cÇu chÊt lîng
Mçi lo¹i thiÕt bÞ cã yªu cÇu chÊt lîng riªng ®Ó ®¸p øng
®Çy ®ñ nh÷ng tÝnh n¨ng, t¸c dông cña nã. M¸y li t©m cã
nh÷ng yªu cÇu chÊt lîng nh sau:
- Lùc li t©m do motor t¹o ra ph¶i lín vµ ph¶i ®iÒu chØnh ®îc
nguån lùc nµy cã nghÜa lµ motor ph¶i cã tèc ®é cao vµ ®iÒu
chØnh ®îc tèc ®é theo c¸c yªu cÇu xÐt nghiÖm kh¸c nhau.
- Cã kh¶ n¨ng khèng chÕ ®îc thêi gian lµm viÖc cña m¸y tuú
theo c¸c yªu cÇu xÐt nghiÖm.
- Ph¶i cã c¸c bé phËn ®o lêng vµ c¸c m¹ch chØ thÞ ®Ó theo dâi
®îc c¸c tr¹ng th¸i lµm viÖc cña m¸y.
- M¸y ch¹y ph¶i ªm, kh«ng bÞ rung.
- H·m ®îc motor nhanh khi cÇn thiÕt.
3. L¾p ®Æt b¶o dìng m¸y li t©m
3.1. L¾p ®Æt m¸y
- Tríc khi l¾p ®Æt m¸y ph¶i kiÓm tra toµn bé m¸y.
- §äc c¸c tµi liÖu kÜ thuËt do h·ng cung cÊp ®Ó vËn hµnh
vµ b¶o dìng ®óng kÜ thuËt.
13
- §Æt m¸y trªn bµn ch¾c ch¾n, ë n¬i tho¸ng m¸t, kh«ng
®Æt gÇn vßi níc, gÇn ®êng gas.
- §Êu d©y ®Êt cho m¸y theo ®óng kÜ thuËt.
- Tríc khi ®Êu ®iÖn líi vµo m¸y ph¶i kiÓm tra ch¾c ch¾n
®iÖn líi phï hîp víi ®iÖn ¸p ®Þnh møc cña m¸y ®îc ghi trªn c¸c
m¸y.
3.2. B¶o dìng m¸y
* C«ng viÖc hµng ngµy:
- VÖ sinh m¸y: lau chïi bªn trong vµ ngoµi m¸y b»ng v¶i
mÒm víi níc tÈy nhÑ (kh«ng dïng xµ phßng), kh«ng ®Ó ít. Sau
®ã dïng níc Êm ®Ó lau chïi l¹i m¸y
- Sau mçi lÇn vËn hµnh ph¶i kiÓm tra xem trong buång m¸y
cã èng nghiÖm bÞ vì kh«ng, nÕu cã th× lÊy hÕt c¸c miÕng thuû
tinh vì ra, nÕu cã thÓ dïng m¸y hót ®Ó hót s¹ch c¸c miÕng thuû
tinh vì nhá. NÕu cã níc dÞch ch¶y ra ngoµi th× ph¶i lau chïi s¹ch
sÏ nh ®· híng dÉn phÇn trªn.
- KiÓm tra gi¸ ®Æt èng nghiÖm xem chuyÓn ®éng cã nhÑ
nhµng kh«ng, nÕu kh«ng ph¶i tra dÇu.
- KiÓm tra kho¸ n¾p m¸y xem viÖc ®ãng më n¾p cã b×nh
thêng tèt kh«ng.
- KiÓm tra mÆt m¸y cã g× h háng kh«ng.
- KiÓm tra d©y ®Êt xem cßn tèt kh«ng.
Chó ý: Trong qu¸ tr×nh kiÓm tra b¶o dìng m¸y ph¶i rót phÝch
®iÖn ®Ó b¶o ®¶m an toµn trong khi b¶o dìng m¸y.
14
* C«ng viÖc ®Þnh k×:
- Cø 6 th¸ng vÖ sinh cæ gãp 1 lÇn, lau chïi s¹ch cæ gãp
b»ng v¶i mÒm. KiÓm tra sù tiÕp xóc gi÷a chæi than vµ cæ gãp.
- Sau 500 giê ch¹y m¸y kiÓm tra thay thÕ chæi than.
H×nh 3. Thay thÕ chæi than m¸y ly t©m
3. cÊu t¹o m¸y li t©m.
3.1. CÊu t¹o c¬ khÝ:
15
H×nh 1 giíi thiÖu cÊu t¹o c¬ khÝ cña m«t m¸y li t©m.
* Vá m¸y:
Vá ®Ó b¶o vÖ m¸y, cã ®Õ ch¾c ch¾n ®Ó l¾p ®Æt motor
vµ c¸c phô kiÖn ®ång thêi ®Ó tr¸nh rung ®éng trong qu¸ tr×nh
vËn hµnh.
N¾p m¸y cã kho¸ ®Ó b¶o vÖ an toµn khi vËn hµnh.
* Gi¸ ®Æt èng nghiÖm:
Gi¸ ®Æt èng nghiÖm l¾p liÒn víi trôc ®éng c¬ ®îc gäi
chung lµ rotor. ë m¸y li t©m cã hai lo¹i rotor:
- Lo¹i rotor gãc: Lo¹i nµy èng nghiÖm ®îc ®Æt riªng mét
gãc cè ®Þnh so víi trôc nh h×nh 2.
- Lo¹i gi¸ treo ë rotor (Swinging bucket rotor): Lo¹i nµy khi
rotor quay, èng nghiÖm sÏ nghiªng mét gãc víi mét b¸n kÝnh
quay R tuú theo tèc ®é quay cña m¸y.
1. Vá m¸y
2. §Õ m¸y
3. N¾p m¸y
4. Kho¸ n¾p m¸y
5. Gi¸ ®Æt èng nghiÖm
6. Trôc ®éng c¬
H×nh 1. Giíi thiÖu cÊu t¹o phÇn c¬ khÝ cña mét m¸y li t©m
16
Gi¸ cã thÓ ®Æt ®îc mét hoÆc nhiÒu lo¹i èng nghiÖm kh¸c nhau:
10cm, 12cm, 15cm v.v...
Cã phÇn ng¨n c¸ch gi÷a khoang ®Æt èng nghiÖm vµ hép
mÆt m¸y.
H×nh 2. Lo¹i gi¸ treo ë rotor
17
§ai èc cè ®Þnh n¾p víi ®Üa
Gio¨ng cao su
§Üa s¾p xÕp èng mao qu¶n
(b) N¾p ®Ëy b¶o vÖ
H×nh 3. Giíi thiÖu c¸ch ®Æt èng nghiÖm lªn gi¸ ®Æt èng
nghiÖm
3.2. CÊu t¹o phÇn ®iÖn.
3.2.1. S¬ ®å khèi:
Mét m¸y li t©m hoµn chØnh sÏ cã ®Çy ®ñ c¸c khèi chøc n¨ng
nh h×nh 4.
18
L¹nh
Phanh
§éng lùc vµ
®iÒu khiÓn
Nguån
ChØ thÞ
§o l êng
H×nh 4. S¬ ®å khèi mét m¸y li t©m hoµn chØnh
- Khèi nguån
- Khèi ®éng lùc vµ ®iÒu khiÓn
- Khèi ®o lêng
- Khèi phanh
- Khèi chØ thÞ
Víi nh÷ng m¸y li t©m ®¬n gi¶n cã thÓ chØ gåm hai khèi
c¬ b¶n lµ ®ñ nh khèi nguån, khèi ®éng lùc vµ ®iÒu khiÓn.
Tuú theo yªu cÇu chÊt lîng cña m¸y mµ ngêi ta thiÕt kÕ
thªm c¸c khèi kh¸c. Víi m¸y li t©m l¹nh cßn cã thªm khèi lµm
l¹nh.
3.2.2. Chøc n¨ng, t¸c dông cña tõng khèi.
a) Khèi nguån:
Cung cÊp nguån ®iÖn cho c¸c khèi lµm viÖc.
Tuú theo tÝnh chÊt hiÖn ®¹i cña tõng m¸y mµ khèi nguån cã thÓ
®¬n gi¶n hoÆc phøc t¹p.
Khèi nguån gåm cã nguån cung cÊp cho m¹ch ®éng lùc vµ
nguån nu«i cho m¹ch ®iÒu khiÓn vµ c¸c m¹ch kh¸c.
ViÖc cung cÊp nguån cho ®éng c¬ cã thÓ ®Êu trùc tiÕp
hoÆc qua c¸c m¹ch trung gian ®Ó ®iÒu chØnh tèc ®é.
19
b) Khèi ®éng lùc vµ ®iÒu khiÓn:
T¹o ra lùc li t©m ®Ó thùc hiÖn c¸c yªu cÇu xÐt nghiÖm
kh¸c nhau.
Nguån lùc nµy cã thÓ ®iÒu khiÓn ®îc theo yªu cÇu xÐt
nghiÖm th«ng qua viÖc ®iÒu chØnh tèc ®é ®éng c¬.
§éng c¬ ®Ó t¹o ra nguån lùc trong m¸y li t©m thêng ®îc
sö dông lo¹i ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu hoÆc ®éng c¬ v¹n n¨ng.
CÊu t¹o cña ®éng c¬ v¹n n¨ng gièng nh mét ®éng c¬
®iÖn mét chiÒu kÝch tõ nèi tiÕp nhng nã cã ®Æc ®iÓm lµ cã
thÓ sö dông ®îc ë nguån ®iÖn mét chiÒu vµ xoay chiÒu.
C¸c lo¹i ®éng c¬ nµy cã m« men më m¸y lín vµ kh¶ n¨ng
qu¸ t¶i vÒ m« men vµ cã tèc ®é cao tõ 4000V/ phót ®Õn
20.000V/ phót vµ cao h¬n n÷a.
§iÒu khiÓn tèc ®é ®éng c¬: ®Ó thay ®æi tèc ®é ®éng
c¬ ë m¸y li t©m thêng sö dông c¸c m¹ch thay ®æi ®iÖn ¸p
®Æt vµo ®éng c¬ hoÆc thay ®æi dßng ®iÖn qua ®éng c¬.
c) Khèi phanh:
Thùc hiÖn dõng m¸y nhanh khi cÇn thiÕt.
ViÖc h·m (phanh) ®éng c¬ cã thÓ thùc hiÖn theo hai ph¬ng
ph¸p:
- H·m ®éng n¨ng.
- H·m ngîc
a- Ph¬ng ph¸p h·m ®éng n¨ng cña ®éng c¬ mét chiÒu kÝch tõ
nèi tiÕp trong m¸y ly t©m:
20
§iÒu kiÖn h·m ®éng n¨ng cña ®éng c¬ mét chiÒu kÝch tõ nèi
tiÕp:
- Ng¾t phÇn øng ®éng c¬ khái nguån cung cÊp;
- KhÐp kÝn phÇn øng ®éng c¬ víi R h·m;
- Dßng qua cuén kÝch tõ cïng chiÒu víi dßng lµm viÖc ban ®Çu.
21
M
+
-
KT
RH·m
+24VDC
1
1
1
2
2
2
: Ilv (lµm viÖc) : Ih (h·m)
CT
M
L220VAC
N VR1
h2
S2
6
3
12 Rel1
Rel1
2 5
10
R1
R2
+24VDC
KT
H.3. M¹ch ®iÖn khèi phanh
Nguyªn lý ho¹t ®éng:
Khi thêi gian vËn hµnh kÕt thóc, M2 më ra Rel1 bÞ ng¾t
®iÖn CÆp tiÕp ®iÓm thêng ®ãng Rel1 3-12; Rel1 2-10 ®ãng
l¹i Ng¾t nguån 220VAC-50Hz khái ®éng c¬. §ång thêi nèi
nguån +24 VDC víi kÝch tõ vµ ®Êu khÐp kÝn phÇn øng ®éng c¬
víi ®iÖn trë h·m R1.
§ãng S2 §Ìn h2 s¸ng chØ thÞ m¹ch phanh lµm viÖc vµ dßng
®iÖn cña nguån +24 VDC ch¶y qua cuén kÝch tõ vÒ ®Êt. Dßng
®iÖn nµy cïng chiÒu víi dßng ®iÖn ban ®Çu (Ilµm viÖc).
³T¶i lµ c¶m nªn lóc nµy xuÊt hiÖn mét søc ®iÖn ®éng cã dßng
(Ih·m) ch¶y trong phÇn øng ngîc chiÒu víi dßng ®iÖn ban ®Çu
(Ilµm viÖc) T¹o ra momen h·m.
2.4. L¾p ®Æt b¶o dìng m¸y li t©m.
2.4.1. L¾p ®Æt m¸y:
Tríc khi l¾p ®Æt m¸y ph¶i kiÓm tra toµn bé m¸y xem cã bÞ
h háng g× kh«ng? do qu¸ tr×nh vËn chuyÓn g©y nªn.
Xem c¸c tµi liÖu kÜ thuËt do h·ng cung cÊp (nÕu cã) ®Ó
vËn hµnh vµ b¶o dìng ®óng kÜ thuËt.
§Æt m¸y trªn bµn ch¾c ch¾n, ë n¬i tho¸ng m¸t, kh«ng cÇn
vßi níc, gÇn ®êng gas.
§Êu d©y ®Êt cho m¸y theo ®óng kÜ thuËt.
22
Tríc khi ®Êu ®iÖn líi vµo m¸y ph¶i kiÓm tra ch¾c ch¾n
®iÖn líi phï hîp víi ®iÖn ¸p ®Þnh møc cña m¸y ®îc ghi trªn c¸c
m¸y.
2.5. Nh÷ng h háng thêng gÆp.
Nh÷ng h háng thêng gÆp lµ nh÷ng pan thêng ®¬n gi¶n,
ngêi vËn hµnh tù m×nh cã thÓ ph¸t hiÖn ®îc.
Nh÷ng h háng ®ã thêng lµ:
- Ch¸y cÇu ch×.
- C¸p ®iÖn ®øt
- C«ng t¾c háng
- TiÕp ®iÓm n¾p m¸y kh«ng tiÕp xóc.
- Chæi than mßn hoÆc kh«ng tiÕp xóc víi æ gãp.
- ChiÕt ¸p ®iÒu chØnh tèc ®é háng
Tõng sù cè ph¶i cã c¸ch kiÓm tra ®Ó kh¼ng ®Þnh chÝng
x¸c chç háng.
Sau ®©y lµ nh÷ng h háng th«ng thêng ë m¸y li t©m
CENTRA-3S
HiÖn tîng Nguyªn nh©n KiÓm tra söa ch÷a
- M¸y kh«ng ch¹y,
®Ìn H1, H3 kh«ng
s¸ng
- MÊt nguån ®iÖn
- Ch¸y cÇu ch×
- Háng c«ng t¾c
nguån
- KiÓm tra nguån
- KiÓm tra thay míi
®óng lo¹i
- KiÓm tra thay thÕ
- M¸y kh«ng ch¹y,
®Ìn H1 s¸ng, H3
kh«ng s¸ng
- Háng R¬le Rel3
- TiÕp ®iÓm n¾p
m¸y S3
- KiÓm tra cuén d©y
Rel3
- KiÓm tra tiÕp ®iÓm
23
- Háng IC 1
- Háng T1, T2
- BiÕn thÕ Tr1
S3
- §o thö
- §o thö
- §o thö
- M¸y kh«ng ch¹y,
®Ìn H1 vµ H3 ®Òu
kh«ng s¸ng
- Háng ®ång hå
thêi gian M2
- Háng tiÕp ®iÓm
Rel3 b
- Háng tiÕp ®iÓm
Rel2 3-12
- Háng R¬le Rel1
- Háng ®iÖn trë
®iÒu chØnh tèc
®é R1
- Háng Motor M
- KiÓm tra söa ch÷a
- KiÓm tra söa ch÷a
- KiÓm tra söa ch÷a
- KiÓm tra cuén d©y
vµ c¸c cÆp tiÕp ®iÓm
Rel1
- KiÓm tra thay thÕ
- KiÓm tra söa ch÷a
- M¸y ch¹y nhng
kh«ng ®o ®îc tèc
®é
- Háng m¹ch chØnh
lu GLr2
- Háng P1 hoÆc R1
- KiÓm tra thay thÕ
- KiÓm tra thay thÕ
4.3 Quy tr×nh vËn hµnh
1. ChuÈn bÞ
- ChuÈn bÞ c¸c mÉu xÐt nghiÖm
2. Cho m¸y ch¹y:
24
- §ãng n¾p m¸y nghe thÊy tiÕng “t¸ch” chøng tá n¾p m¸y ®·
®îc ®ãng ch¾c ch¾n.
- Chän chÕ ®é lµm viÖc: Cho m¸y ch¹y theo thêi gian hoÆc cho
m¸y ch¹y kh«ng ®Þnh thêi gian.
- Ên c«ng t¾c nguån cho m¸y ch¹y
- §iÒu chØnh tèc ®é ®éng c¬ t¨ng dÇn ®Õn gi¸ trÞ ®Æt
- Theo dâi m¸y ch¹y
3. Dïng m¸y:
- Khi hÕt thêi gian ch¹y m¸y ®ång hå thêi gian c¾t ®iÖn, ®éng
c¬ chØ cßn ch¹y theo qu¸n tÝnh.
- Phanh dõng ®éng c¬
- Ên c«ng t¾c më n¾p m¸y khi ®Ìn chØ thÞ më n¾p s¸ng
- Më n¾p m¸y b»ng tay
- T¾t ®iÖn
- LÊy mÉu xÐt nghiÖm ra khái m¸y
- §Ëy n¾p m¸y kÕt thóc mét lÇn xÐt nghiÖm
2.4 Nh÷ng h háng th«ng thêng ë m¸y ly t©m B3 – 11
HiÖn tîng Nguyªn nh©n KiÓm tra söa ch÷a
- §éng c¬ kh«ng lµm
viÖc, ®Ìn kh«ng
s¸ng
- Kh«ng cã ®iÖn ¸p
cÊp cho m¸y ly t©m
- Ch¸y cÇu ch×
- §øt d©y
- Háng c«ng t¾c
- KiÓm tra æ c¾m,
c¸p ®iÖn
- KiÓm tra thay thÕ
- KiÓm tra nèi l¹i
- KiÓm tra söa ch÷a
- §éng c¬ kh«ng lµm
viÖc, nhng ®Ìn chØ
- C«ng t¾c n¾p
m¸y më
- KiÓm tra c«ng t¾c
n¾p m¸y ë c¸c
25
thÞ ë phÝm bÊm
s¸ng
®iÓm 2 vµ 4 cña J1
cã ®ãng kh«ng
- C«ng t¾c thêi gian
háng
- §Æt ®ång hå thêi
gian tíi vÞ trÝ Hold
vµ kiÓm tra ®é tiÕp
xóc gi÷a c¸c tiÕp
®iÓm
- Nguån 24 VDC
háng
- Háng biÕn thÕ
hoÆc lµ cÇu chØnh
lu. Th¸o PCB hoÆc
biÕn thÕ ®Ó ch÷a
- Háng R¬le trung
gian
- KiÓm tr cuén d©y
R¬le xem cã ®iÖn
kh«ng (gi÷a ®iÓm 4
cña J4 vµ + 24V) vµ
c¸c tiÕp ®iÓm cña
R¬le. Th¸o R¬le
nÕu cÇn
- C«ng t¾c mÊt c©n
b»ng ®ãng
- TÊt m¸y ly t©m,
kiÓm tra sù ®ãng
m¹ch gi÷a c¸c tiÕp
®iÓm 2 vµ 3 cña J8.
NÕu ®ãng th× th¸o
c«ng t¾c mÊt c©n
26
b»ng ra söa
- ChiÕt ¸p ®iÒu
chØnh tèc ®é háng
- §iÖn trë gi÷a hai
®iÓm 1 vµ 2cña J6
ph¶i lµ 4,7 K. KiÓm
tra ®iÓm giòa sè 3
cña J6. Th¸o ra nÕu
cÇn.
- Chæi than bÞ mßm - KiÓm tra chæi than
víi chiÒu dai ng¾n
nhÊt lµ 7mm. Th¸o
c¶ 2 chæi than ra
nÕu c¸i nµo ng¾n
h¬n 7mm th× thay.
- H háng ë ®éng c¬ - KiÓm tra sù th«ng
m¹ch gi÷a c¸c ®iÓm
1 vµ 3 cña J9. Th¸o
®éng c¬ nÕu ph¸t
hiÖn h háng
- H háng ë bé ®iÒu
khiÓn ®éng c¬
- Th¸o PC board
- Kh«ng më ®îc n¾p
m¸y, ®Ìn chØ thÞ
më n¾p m¸y s¸ng
- H háng ë phÝm Ên
më chèt
- Ên c«ng t¾c vµ
kiÓm tra th«ng m¹ch
gi÷a c¸c ®iÓm 3 vµ
4 cña c«ng t¾c.
Th¸o c«ng t¾c nÕu
27
thÊy më
- H háng ë cuén d©y
më n¾p
- Ên c«ng t¾c më
n¾p m¸y vµ kiÓm
tra ®iÖn ¸p 1 vµ 4
cña J10
NÕu kh«ng cã ®iÖn
¸p th¸o kho¸ liªn
®ång cña n¾p nµy
- M¸y ®· dõng nhng
kh«ng më ®îc n¾p.
Khi më ®Ìn chØ thÞ
n¾p m¸y kh«ng
s¸ng
- H háng ë PC board - Th¸o PC board
- §éng c¬ quay cïng
víi ®iÒu chØnh tèc
®é nhng kh«ng ®äc
®îc tèc ®é quay
- H háng m¹ch chØ
thÞ
- Th¸o PC board
- Tèc ®é quay ®iÒu
chØnh thÊt thêng
- H háng chiÕt ¸p
®iÒu chØnh tèc ®é
- Háng PCB
- KiÓm tra b»ng «m
kÕ
- Th¸o PC board
- M¹ch phanh kh«ng
lµm viÖc
- C«ng t¾c phanh
më
- Th¸o m¸y ly t©m
Ên c«ng t¾c phanh
kiÓm tra th«ng m¹ch
gi÷a 2 ®iÓm 3 vµ 4
28
- H háng ë PCB
(R¬le R hoÆc ®iÖn
trë)
th¸o c«ng t¾c
phanh
- Th¸o PCB
- M¹ch thêi gian
kh«ng lµm viÖc
hoÆc lµm viÖc thÊt
thêng
- H háng ®ång hå
thêi gian
- §Æt ®ång hå thêi
gian vµ kiÓm tra sù
®ãng m¹ch. Sau ®ã
më tiÕp ®iÓm ë
phÝa cuèi cña ®ång
hå giòa c¸c ®iÓm 3
vµ 4 cña J4. NÕu
c«ng t¾c háng, th¸o
®ång hå thêi gian
nh×n xem chç nµo
tiÕp xóc xÊu
- Bé ph¸t ®iÖn mÊt
c©n b»ng ho¹t
®éng nhng ®Ìn chØ
thÞ mÊt c©n b»ng
kh«ng s¸ng
- H háng ®Ìn chØ
thÞ
- KiÓm tra cã ®iÖn
¸p 6 v«n ë ®Ìn chØ
thÞ (LED 1)
Th¸o ra nÕu cÇn
- Bé ph¸t hiÖn mÊt
c©n b»ng kh«ng
lµm viÖc
- H háng ë c«ng t¾c
mÊt c©n b»ng
- Víi viÖc m¸y ly
t©m dõng nh¶ c«ng
t¾c mÊt c©n b»ng
kiÓm tra hai ®iÓm 2
29
vµ 3 cña J6
NÕu hë m¹ch th¸o
ra.
- C¶m thÊy bÞ rß
®iÖn khi sê vµo m¸y
ly t©m lóc ®ang
ch¹y
- H háng “æ c¾m
®iÖn”
- §øt d©y ®Êt
- Tuét ®Çu nèi ®Êt
- KiÓm tra æ c¾m
(3 d©y víi khung
®Êu ®Êt)
- KiÓm tra d©y ®Êy
tõ phÝch c¾m tíi
khung m¸y, ®o
kh«ng thÓ lín h¬n
0,1 «m
- KiÓm tra d©y
2.2. Quy tr×nh vËn hµnh m¸y:
T
T
Bíc vËn hµnh BiÓu hiÖn – T¸c dông
1 §Æt èng nghiÖm vµo rotor,
s¾p xÕp ®èi xøng qua
trôc ®éng c¬
§¶m b¶o c©n b»ng tÜnh,
c©n b»ng ®éng.
30
§óng Sai
2
3
4
5
6
7
§ãng n¾p m¸y, cµi lÉy
ch¾c ch¾n
§Æt thêi gian lµm viÖc cho
m¸y
§Æt tèc ®é cho ®éng c¬
Khi hÕt thêi gian vËn hµnh.
Ên c«ng t¾c phanh
Më n¾p m¸y, lÊy mÉu xÐt
nghiÖm
C«ng t¾c n¾p m¸y ®ãng,
s½n sµng cÊp nguån cho
m¹ch ®iÒu khiÓn
- §Ìn Power s¸ng b¸o nguån
®îc cÊp
- §iÒu chØnh thêi gian ly
t©m thay ®æi trong ph¹m vi
0-99 phót, phï hîp víi tõng lo¹i
mÉu xÐt nghiÖm
- §éng c¬ b¾t ®Çu khëi
®éng.
- Tèc kÕ chØ 0-5000 v/p, t-
¬ng øng víi møc ®Æt
- Cho phÐp thay ®æi RCF
- §éng c¬ dõng nhê c¬ cÊu
h·m mÒm
- Kh«ng g©y rung l¾c
- Thêi gian ®éng c¬ dõng
nhanh
31
Lµm vÖ sinh m¸y, kiÓm tra
t¾t m¸y, ®Ëy n¾p tr¸nh
bôi bÈn.
- §Ìn b¸o nguån t¾t
- §¶m b¶o an toµn khi vËn
hµnh
T¨ng tuæi thä cña m¸y
32
4. Mét sè Sù cè thêng gÆp vµ c¸ch kh¾c phôc
TT HiÖn tîng Nguyªn nh©n C¸ch kh¾c phôc
1
2
3
4
§éng c¬
kh«ng quay,
®Ìn b¸o
nguån
kh«ng s¸ng.
§éng c¬
kh«ng lµm
viÖc, ®Ìn
b¸o nguån
s¸ng.
§éng c¬
- MÊt nguån cung cÊp.
- §øt d©y nèi nguån
- Ch¸y cÇu ch×
- Háng c«ng t¾c më
n¾p m¸y
- TiÕp ®iÓm thêi gian
háng
- Háng DIAC. Háng
TRIAC. §øt D5
- Háng bé chØnh lu BC
- TiÕp ®iÓm cña c«ng
t¾c Braker háng
- Chæi than mßn, tiÕp
xóc kÐm
- Ch¸y ®éng c¬
- Háng ®i«t D3
- KiÓm tra nguån
cung cÊp
- Nèi, thay thÕ
d©y nguån
- Thay thÕ cÇu
ch×
- Söa ch÷a, thay
thÕ c«ng t¾c míi
- KiÓm tra, söa
ch÷a, thay thÕ
- KiÓm tra, thay
thÕ
- KiÓm tra, thay
thÕ
-KiÓm tra, söa
ch÷a, thay thÕ
- Thay thÕ chæi
than míi
- KiÓm tra, cuèn
l¹i, thay thÕ
33
5
quay, ®ång
hå ®o tèc
®é kh«ng
lµm viÖc.
Khi hÕt thêi
gian vËn
hµnh, Ên
c«ng t¾c
phanh,
®éng c¬
kh«ng dõng
Khi m¸y
ch¹y, rung
l¾c, cã
tiÕng ån
- Háng tèc kÕ G
Háng c«ng t¾c phanh
MÊt c©n b»ng ®éng
- KiÓm tra, thay
thÕ
- KiÓm tra, söa
ch÷a, thay thÕ
KiÓm tra, söa
ch÷a, thay thÕ
Dõng m¸y, s¾p
xÕp l¹i mÉu xÐt
nghiÖm cho ®èi
xøng
2.2 Quy tr×nh vËn hµnh m¸y:
T
T
Bíc vËn hµnh BiÓu hiÖn – T¸c dông
1 §Æt mÉu xÐt nghiÖm vµo
rotor, s¾p xÕp theo chiÒu
híng t©m, ®Çu ®îc bÞt
kÝn cña èng mao qu¶n
tiÕp xóc víi gio¨ng cao su
§¶m b¶o c©n b»ng tÜnh,
c©n b»ng ®éng.
34
2
3
4
5
6
vµ ®èi xøng qua trôc
®éng c¬
VÆn chÆt n¾p ®Ëy b¶o
vÖ mÉu xÐt nghiÖm. §ãng
n¾p m¸y, cµi lÉy ch¾c
ch¾n
§Æt thêi gian lµm viÖc cho
m¸y
Khi hÕt thêi gian vËn hµnh.
Ên c«ng t¾c phanh
Më n¾p m¸y, lÊy mÉu xÐt
nghiÖm
- C«ng t¾c n¾p m¸y ®ãng,
s½n sµng cÊp nguån cho
m¹ch ®iÒu khiÓn vµ ®éng
c¬
- §Ìn Power s¸ng b¸o nguån
®îc cÊp
- §iÒu chØnh thêi gian ly
t©m thay ®æi trong ph¹m vi
0-30 phót, phï hîp yªu cÇu
xÐt nghiÖm
- §éng c¬ b¾t ®Çu khëi
®éng.
- Tèc kÕ chØ 11 500-12000
v/p
- §éng c¬ dõng nhê c¬ cÊu
h·m mÒm
- Kh«ng g©y rung l¾c
- Thêi gian ®éng c¬ dõng
nhanh
- §Ìn b¸o nguån t¾t
35
Lµm vÖ sinh m¸y, kiÓm tra
t¾t m¸y, ®Ëy n¾p tr¸nh
bôi bÈn. KÕt thóc
- §¶m b¶o an toµn khi vËn
hµnh
T¨ng tuæi thä cña m¸y
2.1.2. Mét sè ®iÒu cÇn chó ý tríc khi sö dông m¸y:
- C©n b»ng t¶i träng ( mÉu thö, gi¸ ®ì èng...) tríc khi cho m¸y
vËn hµnh. NÕu m¸y ly t©m ®îc vËn hµnh víi t¶i träng kh«ng
c©n b»ng m¸y sÏ dõng ho¹t ®éng. CÇn c©n b»ng l¹i t¶i träng.
- CÇn chó ý ®Õn vËt liÖu cã nguy c¬ sinh häc. M¸y ly t©m
kh«ng ®îc thiÕt kÕ cho vËt liÖu cã nguy c¬ sinh häc. Khi tiÕn
hµnh mét vËt cã kh¶ n¨ng g©y nguy c¬ sinh häc, cÇn cã c¸n bé
thÝch øng víi nguy c¬ sinh häc.
- Kh«ng b«i tr¬n m«t¬. M«t¬ sö dông c¸c khíp nèi kiÓu kh«ng
b«i tr¬n. ViÖc b«i tr¬n kh«ng ®óng cã thÓ g©y ra háng hãc.
Kh«ng sö dông bÊt kú b«i tr¬n nµo.
- NÕu m¸y ly t©m ®îc chuyÓn ®Õn vÞ trÝ kh¸c ph¶i th¸o roto
khái trôc m«t¬ tríc khi vËn chuyÓn. Kh«ng söa ®æi m¸y ly
t©m hay roto còng nh kh«ng sö dông c¸c bé phËn ngoµi nh÷ng
bé phËn ®· ®îc chØ ®Þnh.
I. b¶o dìng
4.1. B¶o dìng hµng ngµy
36
Chó ý: Khi thÊy sù cè bÊt thêng x¶y ra trong qu¸ tr×nh kiÓm
tracÇn cho m¸y ly t©m ngõng ho¹t ®éng, t¾t nguån ®iÖn, d¸n
biÓn “CÊm sö dông” trªn roto vµ m¸y ly t©m ®Ó ®îi sù kiÓm tra
cña nh©n viªn kü thuËt. NÕu b¹n vÉn cè t×nh tiÕp tôc sö dông
trong qu¸ tr×nh m¸y x¸y ra sù cè tai n¹n cã thÓ x¶y ra nh÷ng h
háng nghiªm träng.
Giới thiệu
Máy ly tâm sử dụng lực quay ly tâm để phân tách các phân tử lơ lửng từ chất lỏng
hoặc phân tách các chất lỏng có tỷ trọng khác nhau. Các chất lỏng này có thể là
những chất lưu trong cơ thể người (ví dụ như là máu, huyết thanh, nước tiểu), các
thuốc thử thương mại hoặc là hỗn hợp của hai loại trên với các chất phụ gia khác.
Trong các phòng điều trị việc quay ly tâm là một trong những bước chuẩn bị bệnh
phẩm thường được quy định trước khi tiến hành phân tích, đo đạc các mẫu bệnh
phẩm của bệnh nhân. Bằng cách tạo ra các lực lớn hơn nhiều lần so với trọng lực,
các máy ly tâm có thể làm tách rời các phân tử hay chất lỏng một cách nhanh chóng
mà xảy ra hết sức tự nhiên như là kết quả của việc các chất có tỷ trọng khác nhau.
Dạng đơn giản nhất của máy ly tâm là một rotor kim loại với những lỗ trống để
chứa các ống dẫn truyền chất lỏng, rotor này được quay với tốc độ được lựa chọn
bởi một motor.
2. Nguyên lý làm việc
37
Nguyên lý của việc quay ly tâm dựa vào một vật chuyển động trên một vòng tròn
với vận tốc góc không đổi sinh ra một lực hướng ra phía ngoài. Ðộ lớn của lực này
phụ thuộc vào bán kính của rotor và bình phương tốc độ. Lực này được gọi là lực
quay ly tâm tương đối hay trường lực quay ly tâm tương đối (relative centrifugal
field - RCF). Nó được biểu diễn là bội số của g, với g là gia tốc trọng trường chuẩn
(chẳng hạn như 13,000g). RCF được sử dụng để so sánh các lực sinh ra từ các máy
ly tâm khác nhau. Việc so sánh các máy ly tâm này có thể được thực hiện bởi các
giá trị của RCF bởi vì RCF đặc trưng cho khả năng tách rời các phân tử của máy ly
tâm.
Thông thường, giá trị của RCF của máy ly tâm để bàn tiêu chuẩn trong phạm vi từ
1,200 đến 6,240g. Một vài loại tốc độ cao thì RCF có thể đạt được từ 12,600 đến
49,555g. Việc tính toán RCF yêu cầu khoảng cách từ vị trí mẫu xét nghiệm đến tâm
của rotor là không đổi. Trong cách thiết kế rotor, khoảng cách này thay đổi từ đầu
đến cuối của giá đỡ ống chứa mẫu xét nghiệm, và việc áp dụng tính toán RCF đối
với phần đầu ống mẫu xét nghiệm có thể có sự khác biệt đáng kể so với áp dụng
tính toán vào phần cuối ống mẫu xét nghiệm.
Trung bình của các giá trị áp dụng đối với phần đầu ống và phần cuối ống mẫu xét
nghiệm của cùng một buồng chứa được gọi là RCF trung bình, nó có thể được sử
dụng để bù vào sự chênh lệch này. RCF có thể được tính toán bằng tay hay tính
toán tự động và phụ thuộc vào bán kính của đầu rotor. Ðối với các loại tính bằng
tay, hãng sản xuất cung cấp các bảng mà cho phép xác định dễ dàng giá trị của
RCF đối với các trường hợp tốc độ rotor khác nhau; vi điều khiển sẽ tính toán hoàn
toàn tự động tốc độ rotor cần thiết và kích thích tự động motor.38
4. Các loại máy ly tâm lạnh
Có 3 loại phổ biến sau:
i. Máy ly tâm tốc độ thấp
ii. Máy ly tâm tốc độ cao
iii. Máy siêu ly tâm
Sự khác nhau của máy ly tâm tốc độ cao và máy ly tâm tốc độ thấp có thể
thấy được trong các phòng xét nghiệm, bao gồm các máy nhỏ để bàn, các
máy lớn hơn để trên sàn nhà và các thiết bị sử dụng với mục đích đặc biệt
như các máy ly tâm ngân hàng máu của bệnh viện, các máy ly tâm vi thể
tích, các máy ly tâm tế bào máu vi thể tích, các máy ly tâm tế bào, các máy
ly tâm tự động rửa tế bào, và các hệ thống dòng liên tục.
39
Máy ly tâm tốc độ thấp
Các máy ly tâm tốc độ thấp thông thường hoạt động với tốc độ rotor trong
phạm vi tới 10,000 vòng/phút. Có loại ly tâm lạnh và không làm lạnh, các
máy ly tâm tốc độ thấp chủ yếu dùng để quay ly tâm hồng cầu hoặc những
chất kết tủa lớn; chúng không thể đạt được một tốc độ đủ để phân tách một
cách hoàn toàn các phần tử quá nhỏ (như là các viruts, DNA) hoặc các phân
tử lớn hoặc thực hiện việc quay ly tâm đối với những chất có građiên mật độ
dưới mức tế bào.
Máy ly tâm tốc độ cao
Các máy ly tâm để bàn tốc độ cao hoạt động với tốc độ rotor trong khoảng từ
12,000 đến 25,000 vòng/phút, chúng được dùng hầu hết trong công tác chuẩn
bị và một số có làm lạnh để làm mát buồng chứa rotor. Có hai loại máy ly
tâm tốc độ cao: một loại ly tâm bệnh phẩm rời rạc, có dung tích nhỏ; một
loại ly tâm bệnh phẩm liên tục, có dung tích lớn.
Loại ly tâm bệnh phẩm rời rạc, có dung tích nhỏ
Loại ly tâm bệnh phẩm rời rạc, dung tích nhỏ có thể thu gom vi sinh
vật, các tế bào, mảnh vụn tế bào, chất kết tủa và cũng có thể lắng
đọng được các virút và các vi cơ quan của tế bào (nhân, lưới nội bào,
tiêu thể, ty lạp thể,..).
Loại ly tâm bệnh phẩm liên tục, có dung tích lớn40
Loại ly tâm bệnh phẩm liên tục, tốc độ cao, dung tích lớn được sử
dụng để thu thập enzim hoặc các vi khuẩn từ các mẻ cấy vi khuẩn lớn,
tạo ra građiên mật độ của các chất dưới mức tế bào, và tập trung các
virút, vật ăn vi khuẩn từ thuốc nước pha loãng. Hầu hết các loại dòng
liên tục có thể xử lý các mẫu xét nghiệm với tốc độ từ 1. 0 đến 1.5 lít
trên phút (L/min).
Máy siêu ly tâm
Các máy siêu ly tâm được dùng cho việc phân tách độ phân giải cao các phân
tử dưới mức tế bào. Nó có tốc độ quay trong phạm vi từ 30,000 đến 120,000
vòng/phút, với lực quay ly tâm lớn hơn 700,000g, với g là gia tốc trọng
trường chuẩn. Máy siêu ly tâm cần phải được làm lạnh bởi vì ma sát của
không khí sinh ra ở tốc độ cao tạo ra nhiệt và nhiệt này có thể phân huỷ các
protein, virút, hoặc các phân tử khác đang được quay ly tâm. Các máy siêu
ly tâm đặt trên sàn dùng với mục đích đặc biệt chủ yếu sử dụng trong các
phòng nghiên cứu.
41
5. Ứng dụng
Sinh học và hoá sinh học
Các máy ly tâm đơn giản được dùng trong sinh học và hoá sinh học để
cách ly và phân tách các phân tử sinh vật, vi cơ quan của tế bào, hoặc
các tế bào nguyên vẹn. Chúng có tốc độ và sức chứa lớn. Các phòng
thí nghiệm sinh học phân tử sử dụng thêm các máy ly tâm vi thể tích.
Những máy ly tâm loại này thích hợp với các ống nghiệm ly tâm vi thể
tích có mức chứa từ 250L đến 2 mL.
Các máy siêu ly tâm là thiết bị cho phép theo dõi tốc độ lắng đọng của
các phân tử lớn, cho phép xác định gần đúng khối lượng phân tử của
chúng.
6. Bảo dưỡng dự phòng
Phần này mô tả các phương pháp bảo dưỡng hằng ngày cần phải được thực
hiện một cách thường xuyên và phải đảm bảo được sử dụng khi cần thiết.
6.1 Kiểm tra chất lượng
Chú ý phải rút phích cắm dây nguồn cung cấp trước khi làm sạch hoặc bảo
dưỡng máy ly tâm. Phải đi găng tay và mặc quần áo bảo hộ.
42
Hằng năm hoặc khi cần thiết, việc kiểm tra bảo dưỡng các chức năng của máy
ly tâm cần phải được thực hiện bởi các nhân viên bảo dưỡng được đào tạo
chuyên môn, có khả năng tay nghề. Bao gồm các công việc kiểm tra chổi than,
bộ đặt thời gian ly tâm, kiểm tra rò rỉ điện.
Kiểm tra các ống chứa mẫu xét nghiệm có bị sứt, vỡ, rạn nứt hay không. Tải của
máy ly tâm cần phải ở trạng thái cân bằng bằng cách đặt các ống chứa mẫu xét
nghiệm đối xứng, có hình dạng giống nhau, kích thước như nhau và thể tích
chứa của các ống đối diện nhau phải bằng nhau.
Người sử dụng phải chịu trách nhiệm cá nhân về tình trạng của máy ly tâm và
về các rotor trong khi đang hoạt động cũng như khi đã kết thúc ca làm việc.
Trách nhiệm này bao gồm việc sắp đặt mẫu xét nghiệm đúng quy cách, điều
khiển tốc độ ở mức an toàn, dừng máy an toàn, dọn dẹp nguyên vật liệu và vệ
sinh sạch sẽ.
Xem xét, kiểm tra bề ngoài và các phần của máy về sự mài mòn, rỗ và độ cứng
vững của vỏ máy kim loại.
Kiểm tra những vết bẩn, xù xì và vết đổi màu trên rotor. Nếu phát hiện cần
thông báo với nhà sản xuất trước khi sử dụng.
Kiểm tra vòng bi, ổ đỡ để bôi trơn dầu mỡ đùng quy cách.
43
Kiểm tra vòng chữ O về tình trạng lắp ghép.
Ðảm bảo dầu mỡ loại không chứa khí và còn tốt.
Chỉ sử dụng các ống nghiệm có nắp vặn kín/lọ chứa chuyên dụng cho máy ly
tâm. Bởi sáp parafin không thể ngăn vật phẩm xét nghiệm bắn ra ngoài được.
Dừng máy ngay lập tức và kiểm tra sự cân bằng của tải nếu như xuất hiện sự
rung lắc. Kiểm tra sự sắp xếp của các giá treo vật phẩm.
Móc/Chốt: Cách kiểm tra: Quan sát toàn bộ móc/chốt, siết chặt nếu cần thiết
Phích cắm điện AC – kiểm tra sự nguyên vẹn
Cách kiểm tra: kiểm tra để đảm bảo các chân cắm không bị đứt, lỏng. Có thể
thay thế nếu cần thiết.
Dây nối nguồn - kiểm tra sự cách điện và tình trạng cáp nguồn
Cách kiểm tra: Kiểm tra, quan sát phát hiện vỏ cách điện có bị mòn/rách hay
không.
Giảm độ căng của dây nguồn - kiểm tra cả hai đầu dây
Cách kiểm tra: giật mạnh cả hai đầu dây nhằm đảm bảo dây được nối đúng,
không bị rách nứt, không bị mòn.
Công tắc/cầu chì – kiểm tra sự nguyên vẹn của công tắc ngoài và/hoặc chất
lượng cầu chì ngoài
Cách kiểm tra: kiểm tra công tắc có làm việc đúng không, cầu chì có đúng với
thông số thiết kế không.
44
Các điều khiển/chuyển mạch - kiểm tra trạng thái làm việc về mặt vật lý của tất
cả các điều khiển và các chuyển mạch.
Ðồng hồ báo/hiển thị - kiểm tra tình trạng ánh sáng và hoạt động.
Báo động/khoá liên động - kiểm tra tình trạng hoạt động đúng quy tắc; kiểm tra
chiếc chốt của nắp đậy trên máy xem chiếc chốt có giữ được nắp đậy một
cáchchắc chắn an toàn hay không.
Tín hiệu âm thanh- xác định lại âm lượng xem đã thích hợp hay chưa và hoạt
động của các điều khiển âm lượng.
Cảm biến/bộ chuyển đổi - kiểm tra cảm biến cân bằng, cảm biến nhiệt độ, vân…
vân…
Nhãn - kiểm tra các chú ý và cảnh báo ghi trên các nhãn mác.
Hệ thống làm mát - thực hiện việc kiểm tra các lỗ rò rỉ trên bề mặt của đường
làm mát, bộ nén khí, vân…vân…; sử dụng nước không có thuốc tẩy để phát
hiện ra các lỗ rò.
Kiểm tra mức đỉnh ống - kiểm tra mức bằng nhau của đỉnh ống nghiệm băng
cách sử dụng thước ni-vo..
Ðộng cơ điện một chiều- kiểm tra chổi than (nếu dùng) . Thay thế chổi than nếu
các chổi của motor truyền động bị mòn tới độ dài là 6.3mm để tránh hư hỏng
của motor truyền động.
45
6.2Kiểm tra các thông số kỹ thuật
Ðộ chính xác của tốc độ được đặt tính theo vòng/phút (nếu dùng) với giới
hạn/dung sai là ± 10%, Cho chạy máy ly tâm với 3 tốc độ thấp/bình thường/cao
(30%, 60% và 90% tốc độ thiết bị) và kiểm tra với tốc kế góc.
Ðộ chính xác của bộ định thời gian ly tâm với giới hạn/dung sai vào khoảng ±
10%. Kiểm tra lại bộ định thời dựa vào đồng hồ bấm giờ.
Ðộ chính xác của nhiệt độ tính theo 0C với giới hạn/dung sai vào khoảng ± 30C.
Sử dụng nhiệt kế số để kiểm tra.
6.3Các công việc bảo dưỡng dự phòng
Ít nhất mỗi tuần một lần phải lau sạch vỏ máy, buồng chứa rotor, các rotor và
các rotor phụ của máy ly tâm bằng chất làm sạch trung tính.
Hộp chứa rotor cần phải được xả đá và sạch sẽ một cách định kỳ để duy trì khả
năng làm mát.
Chú ý: nếu sử dụng clorua để lau sạch buồng chứa thì phải rửa nhẹ nhàng buồng
chứa một cách kỹ lưỡng bằng nước để loại bỏ hoàn toàn chất tẩy rửa có clorua.
Trục quay truyền động - cần lau sạch trục quay bằng vải mềm trước khi rotor
đựoc lắp đặt để làm giảm khả năng mắc kẹt giữa rotor và trục quay. Một cách
định kỳ hãy rửa sạch trục quay bằng nước ấm.
46
Hệ thống làm lạnh bằng dàn ngưng tụ - để duy trì khả năng của hệ thống làm
lạnh, cần phải giữ các cánh tản nhiệt của dàn ngưng (gắn ở đằng sau của máy ly
tâm) không bị bụi và bẩn. Làm sạch các cánh tản nhiệt này bằng chổi hoặc máy
hút bụi từ một đến lần trong một tháng.
Chú ý: các cánh tản nhiệt dễ bị bẻ cong; cần phải cẩn thận khi làm sạch chúng.
Những bộ phận làm bằng chất dẻo hay phi kim có thể được làm sạch bằng cách
dùng dung dịch sạch gồm natri hypoclorit 5% (chất chất trắng) trộn theo tỷ lệ
1:10 với nước (một phàn chất tẩy trắng với 10 phần nước).
Các rotor của máy siêu ly tâm cần phải được làm sạch một cách đặc biệt để
ngăn ngừa những vết xước ở mặt ngoài, những vết xước này có thể gây ra tác
dụng ứng suất tập trung tại các điểm và làm cho rotor không hoạt động.
Dùng chất làm sạch không chứa chất ăn mòn để lau sạch các rotor và các ống
bơm một cách thường xuyên để cho trong đó chứa hoàn toàn không khí khô.
Sắp đặt/điều chỉnh các bộ phận cơ khí.
Sắp đặt/điều chỉnh các bộ phận điện.
47
Tốc kế góc của máy ly tâm
Tốc kế góc cho biết tốc độ quay tính theo vòng/phút. Sự chuyển động của kim tốc
kế góc có thể được kích bởi một cáp điện hoặc một trục gắn với trục quay motor.
Một vài loại có thể có tốc kế góc chạy bằng điện, gồm một nam châm quay xung
quanh một cuộn dây và sinh ra một dòng điện cảm ứng đo được, dòng điện này
được chuyển đổi thành vòng/phút và được hiển thị trên đồng hồ số hay tương tự.
Ống ni vô (ống cân bằng) của nhân viên bảo hành
Mức ngang bằng chính xác của ống nivô
cho phép các chi tiết máy nằm ngang có cấp
chính xác cao hơn so với mức bình thường.
Chúng thường được dùng để đánh mức
ngang bằng cho đế hay nền móng của thiết bị đảm bảo cho thiết bị có thể cung cấp
các vật gia công thêm để đạt tới sự chính xác như yêu cầu đặt trước của máy.
7. Chú ý an toàn khi sử dụng
Tải trong máy ly tâm cần phải có được sự cân bằng chính xác. Sự khác
nhau nhỏ về khối lượng của tải cũng có thể gaay ra một lực không cân
bằng lớn khi motor đang ở tốc độ cao. Lực không cân bằng này kéo căng
48
trục quay và có thể gây ra sự hư hỏng đối với máy ly tâm hoặc gây
thương tích cho con người sử dụng.
Không bao giờ được tiếp xúc với các rotor của máy ly tâm trong lúc
chúng đang chuyển động, bởi sự qoay tròn của các rotor có thể gây ra
những thương tích nghiêm trọng. Các loại máy ly tâm thông thường có
những đặc điểm để ngăn chặn việc tiếp xúc vô tình với rotor đang chuyển
động.
Năng lượng động lực học tích trữ trong đầu rotor trong khi chúng quay
với tốc độ cao, năng lượng này được sinh ra bởi rotor của máy siêu ly tâm
có thể so sánh với sức nổ của một quả bom ở vị trí không xa.
Khi làm việc với những chất nguy hiểm, sự an toàn cho người
sử dụng phải được xem xét đến. Thêm vào nắp đậy bên ngoài
của máy ly tâm còn phải sử dụng các nắp đậy bên trong
được lắp vào rotor và các giá treo hoặc các nắp của ống
chứa mẫu xét nghiệm. Việc trợ giúp của những nắp an toàn
và những nắp của giá treo/ống chứa để ngăn ngừa việc tiếp
xúc với mầm bệnh.
Những miếng đệm đảm bảo chỗ tiếp xúc giữa nắp đậy và thân máy được
bịt kín để ngăn ngừa không cho các chất nguy hiểm lọt ra ngoài. Ống dẫn
49
lưu được thêm vào một số loại máy với mục đính các mẫu xét nghiệm
tràn và các mảnh vỡ của ống chứa được loại bỏ ra ngoài.
Những thủ tục và trang bị phòng hộ cá nhân, như là các kính bảo hộ và
các tấm chắn bảo vệ mặt cần phải được sử dụng để làm giảm đến mức tối
thiểu nguy hiểm cho người sử dụng khi phải tiếp xúc với mầm bệnh.
Các bộ phận của máy ly tâm tiếp xúc với các chất nguy hiểm cần phải
được tẩy sạch một cách thích đáng (chẳng hạn, dùng 10% hypo-clorit).
Bởi vì máy ly tâm sử dụng điện áp cao, do vậy người không có tay nghề
điện tử thích hợp không nên kiểm tra hay sửa chữa các mạch điện tử.
3. Một số hư hỏng thông thường
Hiện tượng Các nguyên nhân Khắc phục
1. Máy ly tâm
không hoạt
động
a) Không có ổ cắm đường
dây nguồn.
b) Công tắc nguồn chưa bật.
c) Thời gian đặt ly tâm bằng
0
d) Nắp đậy chưa được chốt
e) Cầu chì ngoài bị nổ.
a) Cắm phích vào ổ cắm.
b) Bật công tắc nguồn
c) Đạt lại thời gian ly tâm
d) Ðóng chốt nắp đậy một
cách chắc chắn.
e) Thay thế cầu chì phù
hợp với chỉ dẫn trong
50
f) Các chổi than motor bị
mòn hoặc hỏng.
g) Lỗi do các bộ phận ngoài.
tài liệu hướng dẫn.
f) Thay thế các chổi than
phù hợp với chỉ dẫn
trong tài liệu hướng
dẫn
g) Thông báo cho nhân
viên bảo hành được uỷ
quyền của nhà sản xuất
2.Công tắc
phanh bị hỏng
làm giảm tốc độ
rotor.
a) Hệ thống phanh bị hỏng a) Thông báo cho nhân
viên bảo hành được uỷ
quyền của nhà sản xuất
3. Máy ly tâm
rung động bất
thường.
a) Tải mất cân bằng
b) Chân đế bằng cao su mòn.
a) Cân bằng lại tải theo
chỉ dẫn trong tài liệu
hướng dẫn.
b) Thay thế chân đế
4. Tốc kế góc
chỉ giá trị 0
hoặc tốc độ
không đúng.
a) Tốc độ của máy ly tâm
không vượt qua giới hạn
500 vòng/phút.
b) Tốc kế góc, điều khiển tốc
độ hoặc motor bị hư hỏng.
a) Quan sát khi tốc độ
tăng trên 500
vòng/phút.
b) Gửi thông báo và yêu
cầu đến nhà sản xuất.
5. Máy ly tâm
không đạt được
a) Ðiện áp không đúng a) Kiểm tra lại nguồn
cung cấp bằng bộ
51
tốc độ lớn nhất
theo lý thuyết
đối với cấu hình
rotor.
b) Tốc kế góc, điều khiển tốc
độ hoặc motor bị hư hỏng.
kiểm tra chính xác (chỉ
thực hiện bởi nhân
viên của hãng)
b) Gửi thông báo và yêu
cầu đến nhà sản xuất.
PhÇn 2: Giíi thiÖu vÒ m¸y ly t©m l¹nh Mikro 22
1. Nguyªn lý häat ®éng cña m¸y
M¸y ly t©m Mikro 22 lµ mét thiÕt bÞ ®îc chÕ t¹o chuyªn dông ®Ó
t¸ch hoÆc trén c¸c chÊt víi mét tû träng tèi ®a 1.2 kg/dm3 vµ
thiÕt bÞ nµy ®îc thiÕt kÕ ®Ó chØ ¸p dông trong ph¹m vi nµy. Mét
qu¸ tr×nh sö dông hoÆc mét sù ¸p dông kh¸c so víi ®iÒu kiÖn
trªn ®îc cho lµ nh kh«ng tu©n theo c¸c th«ng sè kü thuËt. Nguyªn
lý ho¹t ®éng cña m¸y ly t©m lµ nh sau:
M¸y ly t©m ®îc lµm l¹nh tríc, sau ®ã chÊt láng chuyÓn ®éng
quay trßn trong èng ly t©m, díi t¸c dông cña lùc ly t©m lªn c¸c h¹t
r¾n lµm chóng v¨ng ra thµnh èng. Ngoµi ra, cßn cã c¸c lùc kh¸c
còng t¸c dông lªn chóng nh lùc c¶n dßng chuyÓn ®éng: träng lùc
vµ lùc qu¸n tÝnh. Khi tèc ®é quay lín th× lùc qu¸n tÝnh rÊt nhá cã
thÓ bá qua, cßn lùc ly t©m sÏ lín h¬n träng lùc rÊt nhiÒu.
52
Tèc ®é chuyÓn ®éng cña c¸c h¹t r¾n trong chÊt láng díi t¸c dông
cña lùc ly t©m, phô thuéc vµo ®êng kÝnh cña h¹t, khèi lîng riªng
vµ ®é nhít cña mÉu ph©n tÝch.
§èi víi m¸y ly t©m l¹nh cã c¸c kiÓu ly t©m nh sau:
* Ly t©m víi thêi gian ®Æt tríc
§iÒu chØnh thêi gian hoÆc gäi l¹i mét ch¬ng tr×nh víi thêi gian
®Æt tríc.
Ên phÝm Start. Mµn h×nh biÓu thÞ quay s¸ng khi roto ®ang ch¹y.
Sau khi hÕt thêi gian hoÆc muèn ng¾t qu¸ tr×nh ly t©m b»ng
c¸ch Ên Stop, qu¸ tr×nh dõng m¸y bÞ t¸c ®éng bëi bíc h·m ®· lùa
chän. Bíc h·m ®îc hiÓn thi.
Trong suèt qu¸ tr×nh ly t©m tèc ®é quay cña roto hoÆc gi¸ trÞ
RCF t¹o ra sau ®ã, nhiÖt ®é cña mÉu (chØ trong m¸y ly t©m
l¹nh) vµ thêi gian duy tr× sÏ ®îc hiÓn thÞ.
* Ly t©m liªn tôc
§iÒu chØnh biÓu tîng hoÆc gäi l¹i mét ch¬ng tr×nh ch¹y liªn
tôc.
Ên phÝm Start. Mµn h×nh hiÓn thÞ vßng quay s¸ng khi roto ®ang
ch¹y. Thêi gian ®o b¾t ®Çu ë 00:00.
53
Ên phÝm oStop ®Ó dõng qu¸ tr×nh ly t©m l¹i. Qu¸ tr×nh dõng
m¸y bÞ t¸c ®éng bëi bíc h·m víi gèi trôc h·m lùa chän. Gèi trôc
h·m ®îc hiÓn thi.
Trong suèt qu¸ tr×nh ly t©m tèc ®é quay cña roto hoÆc gi¸ trÞ
RCF t¹o ra sau ®ã, nhiÖt ®é cña mÉu (chØ trong m¸y ly t©m
l¹nh) vµ thêi gian duy tr× sÏ ®îc hiÓn thÞ.
* Ly t©m thêi gian ng¾n
Ên vµ gi÷ phÝm IMPULS. Mµn h×nh quay s¸ng khi roto ®ang ho¹t
®éng.
Nh¶ phÝm IMPULS ®Ó dõng qu¸ tr×nh ly t©m, qu¸ tr×nh dõng
m¸y bÞ t¸c ®éng bëi bíc h·m víi gèi trôc h·m lùa chän. Gèi trôc
h·m ®îc hiÓn thi.
Trong suèt qu¸ tr×nh ly t©m tèc ®é quay cña roto hoÆc gi¸ trÞ
RCF t¹o ra sau ®ã, nhiÖt ®é cña mÉu (chØ trong m¸y ly t©m
l¹nh) vµ thêi gian duy tr× sÏ ®îc hiÓn thÞ.
2. TÝnh n¨ng kü thuËt cña m¸y ly t©m l¹nh Mikro 22
Th«ng sè kü thuËt Gi¸ trÞ
Model Mikro
Tèc ®é tèi ®a 18000 vßng/ phót
Lùc ly t©m t¬ng ®èi 3.421 x g
D¶i nhiÖt ®é lµm viÖc - 200C ®Õn 400C, t¨ng 54
dÇn 10C
Cã chøc n¨ng lµm l¹nh nhanh, gi¶m xuèng 40C trong vßng 10 –
15 phót
Tù ng¾t Rotor kh«ng c©n b»ng vµ tù ®éng nhËn diÖn rotor
Roto gãc 8 x 15 ml
§Æt thêi gian ly t©m 1 – 99 phót
Vïng c¸c phÝm chøc n¨ng Tèc ®é, thêi gian, gia tèc
t¨ng gi¶m tèc ®é, më
n¾p
Nguån ®iÖn 220 – 240V/50-60 Hz
3. C¸c thao t¸c tríc khi sö dông
- KiÓm tra m¸y: KiÓm tra toµn bé m¸y nh buång ly t©m, n¾p, c¸c
panel vµ tÊt c¶ c¸c phô kiÖn tríc khi ®a m¸y vµo sö dông.
- KiÓm tra roto trong buång ly t©m ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu cña m¸y
ly t©m l¹nh.
4. Quy tr×nh ph©n tÝch mÉu
4.1 ChuÈn bÞ
MÉu ®îc ®a vµo ly t©m ph¶i ®îc b¶o qu¶n cÈn thËn, ®óng yªu
cÇu. §èi víi mÉu m¸u kh«ng ®Ó m¸u ®«ng thµnh côc.
55
MÉu ph¶i ®îc n¹p ®Çy vµo èng ly t©m tríc khi ®Æt vµo roto trong
buång ly t©m. èng ly t©m ph¶i ®Æt ®èi xøng víi nhau vµ c©n
b»ng vÒ träng lîng n¹p vµo.
- Roto ph¶i ®îc lµm l¹nh tríc khi ®a vµo buång ly t©m.
- KÕt nèi m¸y víi nguån ®iÖn thÝch hîp.
4.2 §Æt chÕ ®é ph©n tÝch
§èi víi qu¸ tr×nh ly t©m cã hai th«ng sè ®îc xem lµ quan träng
nhÊt lµ tèc ®é vµ thêi gian. Hai th«ng sè nµy ®îc ®Æt tõ ban
®Çu vµ cã thÓ ®iÒu chØnh trong suèt qu¸ tr×nh vËn hµnh. Lùa
chän trªn mµn h×nh RPM hoÆc RCF b»ng phÝm oRCF. NÕu mµn
h×nh ®îc lùa chän ®Ìn LED ë phÝm oRCF s¸ng.
4.3 Ph©n tÝch mÉu
BÊm chèt më n¾p cña m¸y ra, ®Æt èng ly t©m vµo èng roto theo
ph¬ng ph¸p ®èi xøng. §ãng n¾p l¹i vµ b¾t ®Çu ly t©m ë tèc ®é
vµ thêi gian yªu cÇu.
4.4 Gi¶i tho¸t khÈn cÊp
N¾p cã thÓ kh«ng ®îc më trong khi mÊt ®iÖn. Mét qu¸ tr×nh
ng¾t ®iÖn khÈn cÊp ph¶i ®îc thùc hiÖn b»ng tay.
§Ó më n¾p khÈn cÊp, rót phÝch c¾m ®iÖn cña m¸y ly t©m ra
khái æ c¾m.
56
Khi roto ®øng yªn míi ®îc më n¾p.
§Ó më n¾p trong trêng hîp khÈn cÊp sö dông chèt gi¶i phãng dÎo
g¾n ë ®¸y cña m¸y ly t©m.
LËt mÆt sau cña tÊm ®Ëy
ChÌn chèt ng¾t ®iÖn theo ph¬ng ngang vµo lç c¾m. KÐo chèt
më khãa vµo cho ®Õn khi tay cÇm cã thÓ ®îc n©ng lªn khi chèt
Ên xuèng.
Më n¾p
5. ChÕ ®é ngõng ho¹t ®éng
5.1 ChÕ ®é chê: Khi m¸y ly t©m kh«ng häat ®éng trong thêi gian
ng¾n chóng ta cã thÓ ®Æt chóng ë chÕ ®é Standby. Khi ®ã ta
ph¶i lµm l¹nh nhanh ®Õn nhiÖt ®é cÇn thiÕt, nhiÖt ®é nµy hiÓn
thÞ trªn mµn h×nh khi ®ã roto ®øng yªn vµ n¾p ®ãng.
5.2 ChÕ ®é t¾t m¸y: Khi m¸y kh«ng sö dông trong thêi gian dµi
chóng ta nªn t¾t m¸y hoµn toµn.
6. CÊu t¹o cña m¸y ly t©m
* Vá vµ n¾p: §îc lµm b»ng thÐp kh«ng gØ ®Ó ®¶m b¶o ®é an
toµn
* Buång ly t©m: Buång ly t©m lµm b»ng thÐp kh«ng gØ, chÞu ®-
îc nhiÖt ®é tõ – 200C ®Õn + 400C.
57
* Nguån ®iÖn: Bªn c¹nh cã mét æ ®Ó c¾m d©y nguån. Ngoµi ra
cßn cã mét bé ®æi nguån cã t¸c dông lµm æn ®Þnh nguån ®iÖn
khi ®i vµo m¸y ly t©m.
* Roto: Roto gãc gåm 8 èng víi thÓ tÝch cña mçi èng lµ 15 ml,
còng ®îc lµm b»ng thÐp kh«ng gØ.
* Bé nhí: Cã thÓ nhí ®îc 3 ch¬ng tr×nh ph©n tÝch.
* Panel ®iÒu khiÓn: §Ó ®iÒu chØnh c¸c th«ng sè trong qu¸ tr×nh
ho¹t ®éng. Ký hiÖu cña mçi vïng cã ý nghÜa nh sau:
- Vïng hiÓn thÞ thêi gian (t/min:s): tõ 1 ®Õn 99 phót.
- Vïng hiÓn thÞ tèc ®é (PRM): 18000 vßng/ phót
- Vïng hiÓn thÞ nhiÖt ®é (T/0C)
- Ngoµi ra cßn cã vïng ®Ó hiÓn thÞ biÓu tîng cña n¾p, biÓu thÞ
®é quay
Trong ®ã ý nghÜa cña c¸c ch÷ ë trªn panel ®îc biÓu nh sau:
, : Sö dông hai mòi tªn nµy ®Ó ®iÒu chØnh gi¸ trÞ tèc ®é vµ
thêi gian t¨ng hoÆc gi¶m.
Start BËt m¸y ly t©m ch¹y. BiÓu thÞ tèc ®é quay s¸ng
Yªu cÇu ®Çu vµo vµ sù thay ®æi
Stop Dõng m¸y ly t©m
58
Roto dõng theo bíc nh¶y ®· lùa chän tríc. §Ìn LED ë phÝm
nµy s¸ng
cho ®Õn khi roto dõng.
Ên hai lÇn phÝm nµy g©y nªn viÖc dõng khÈn cÊp.
O RCF Lùa chän hiÓn thÞ RCF
§Ìn LED ë phÝm nµy s¸ng
IMPULS Sù ly t©m giai ®o¹n ng¾n
M¸y ly t©m ch¹y bÞ t¸c ®éng khi phÝm nµy ®îc Ên xuèng.
O PROG Lu tr÷ vµ gäi l¹i c¸c ch¬ng tr×nh
Ch¬ng tr×nh tiÕp theo ®îc hiÓn thÞ mçi lÇn Ên thªm c¸c
phÝm.
7. TÝnh to¸n tèc ®é quay vµ lùc ly t©m t¬ng ®èi.
a. Lùc ly t©m t¬ng ®èi ®îc tÝnh theo c«ng thøc sau:
Trong ®ã:
RCF : Lùc ly t©m t¬ng ®èi
RPM : Tèc ®é quay (sè vßng/ phót)
r : b¸n kÝnh (mm): Lµ kho¶ng c¸ch tõ t©m cña trôc ®Õn ®¸y
cña èng ly t©m.
59
C¨n cø vµo c«ng thøc ë trªn ta thÊy lùc ly t©m tû lÖ thuËn víi tèc
®é ly t©m vµ b¸n kÝnh. Tøc lµ tèc ®é cµng lín th× lùc ly t©m
cµng lín vµ b¸n kÝnh cµng lín th× lùc ly t©m cµng lín.
b. Tèc ®é ly t©m ®îc tÝnh nh sau:
Tõ c«ng thøc trªn ta thÊy r»ng lùc ly t©m tû lÖ thuËn víi tèc ®é ly
t©m vµ b¸n kÝnh tû lÖ nghÞch víi tèc ®é ly t©m. Tøc lµ lùc ly
t©m cµng lín th× tèc ®é cµng lín vµ b¸n kÝnh cµng lín th× tèc
®é ly t©m cµng nhá.
Khi ta biÕt mét trong hai th«ng sè, c¨n cø vµo c¸c c«ng thøc trªn
ta tÝnh ra ®îc c¸c th«ng sè cßn l¹i.
PhÇn 4: B¶o dìng vµ c¸ch kh¾c phôc sù cè
1. B¶o dìng
B¶o dìng lµ mét trong nh÷ng c«ng ®o¹n rÊt quan träng ®èi víi
bÊt kú thiÕt bÞ nµo. Ngêi sö dông cÇn tu©n thñ nghiªm ngÆt c¸c
quy ®Þnh ®Æc trng t¬ng øng víi thiÕt bÞ. Víi m¸y ly t©m nµy qu¸
tr×nh b¶o dìng t¬ng ®èi ®¬n gi¶n. Tuy nhiªn, chóng ta cÇn thùc
hiÖn ®Çy ®ñ c¸c bíc do s¶n xuÊt yªu cÇu tríc khi b¶o dìng nh sau:
60
- T¾t toµn bé c«ng t¾c nguån.
- Trong trêng hîp ngêi sö dông kh«ng dïng c¸c chÊt tÈy röa vµ vÖ
sinh do nhµ s¶n xuÊt cung cÊp cïng víi thiÕt bÞ nµy. CÇn ph¶i
kiÓm tra ®Ó ®¶m b¶o r»ng nã kh«ng g©y nguy h¹i cho thiÕt bÞ.
- T¸c nh©n lµm s¹ch vµ c¸c chÊt tÈy uÕ cã pH n»m trong kho¶ng
5-8. Ph¶i tr¸nh nh÷ng t¸c nh©n lµm s¹ch cã m«i trêng kiÒm (pH >
8). Bëi v×, m«i trêng nµy cã kh¶ n¨ng ¨n mßn rÊt nhanh. V× vËy
nÕu dïng ®Ó vÖ sinh bÒ mÆt thiÕt bÞ rÊt cã thÓ sÏ lµm h h¹i ®Õn
c¸c vïng tiÕp xóc trùc tiÕp. §Ó kh¾c phôc vÊn ®Ò nµy ®èi víi mçi
m¸y cô thÓ cÇn ph¶i tham kh¶o phÇn liÖt kª c¸c t¸c nh©n lµm
s¹ch hoÆc chÊt tÈy uÕ do nhµ s¶n xuÊt cung cÊp.
Víi mçi bé phËn cÇn ph¶i ®îc b¶o dìng theo tr×nh tù nh sau:
a. M¸y ly t©m
VÖ sinh m¸y ly t©m ®Òu ®Æn bao gåm vá m¸y vµ buång m¸y ly
t©m. NÕu cÇn thiÕt, lµm s¹ch b»ng xµ phßng hoÆc t¸c nh©n lµm
s¹ch cã nång ®é lo·ng vµ níc.
Khi thÊy cã níc ngng tô trong buång ly t©m th× lµm kh« ngay
b»ng c¸ch lau b»ng mét kh¨n hót Èm.
NÕu c¸c vËt liÖu l©y nhiÔm x©m nhËp vµo buång ly t©m th× nã
bÞ l©y nhiÔm ngay lËp tøc. §Ó tÈy s¹ch bÒ mÆt, chóng t«i giíi
61
thiÖu lo¹i chÊt tõ c«ng ty hãa chÊt ë Hamburg. Sau khi sö dông
chÊt nµy, bÒ mÆt ph¶i ®îc lau l¹i b»ng níc.
b. Roto
Roto vµ c¸c phô kiÖn còng nh vá m¸y vµ buång ly t©m ph¶i ®îc
lµm s¹ch ®Òu ®Æn b»ng xµ phßng hoÆc mét t¸c nh©n lµm s¹ch
lo·ng vµ níc ®Ó tr¸nh sù ¨n mßn vµ sù thay ®æi cña vËt liÖu. Lµm
s¹ch Ýt nhÊt mét tuÇn mét lÇn, hoÆc tèt nhÊt lµ vÖ sinh ngay sau
khi sö dông.
NÕu roto vµ c¸c phô kiÖn bÞ nhiÔm c¸c vËt liÖu phãng x¹ hoÆc
c¸c vËt liÖu cã kh¶ n¨ng g©y bÖnh, ph¶i lµm s¹ch b»ng c¸ch
thÝch hîp. Ph¶i lµm s¹ch c¸c vËt liÖu phãng x¹ b»ng c¸c hãa chÊt
thÝch hîp do C«ng ty cung cÊp m¸y ly t©m giíi thiÖu.
C¸c roto gãc, èng ly t©m vµ gi¸ treo ®îc s¶n xuÊt b»ng nh«m ®îc
tra dÇu sau khi lµm kh« b»ng c¸ch sö dông dÇu kh«ng acid, vÝ dô
Vaseline.
Víi c¸c roto ®îc hµn b»ng sol khÝ vµ c¸c hÖ thèng an toµn sinh
häc (xem ch¬ng “c¸c roto vµ phô kiÖn” vßng hµn kÝn ®îc kiÓm
tra vµ vÖ sinh ®Òu ®Æn (hµng tuÇn). Vßng hµn kÝn ph¶i ®îc
thay thÕ ngay theo chØ sè cña th«ng tin r¹n nøt, vì vô hoÆc bÞ
bµo mßn.
62
§Ó tr¸nh viÖc ¨n mßn gièng nh mét kÕt qu¶ cña roto vµ trôc roto,
roto nªn ®îc l¾p r¸p l¹i vµ vÖ sinh Ýt nhÊt mét th¸ng mét lÇn vµ
trôc roto ph¶i ®îc b«i dÇu mì.
C¸c roto vµ c¸c phô kiÖn ph¶i ®îc kiÓm tra theo th¸ng ®Ó ph¸t
hiÖn nguy c¬ bÞ ¨n mßn.
c. èng ly t©m
èng ly t©m tiÕp xóc trùc tiÕp víi mÉu ph©n tÝch. ChÝnh v× vËy,
thêng xuyªn kiÓm tra c¸c èng ly t©m tríc vµ sau khi sö dông
chóng. NÕu thÊy cã hiÖn tîng nøt, vì hoÆc rß rØ th× ph¶i tiÕn
hµnh kh¾c phôc ngay. Trong trêng hîp kh«ng kh¾c phôc ®îc th×
ph¶i thay thÕ b»ng nh÷ng èng ly t©m thÝch hîp hoÆc t¬ng ®-
¬ng kh¸c.
TiÕn hµnh kiÓm tra vµ thay thÕ c¸c tÊm nhùa cña roto sau khi cã
1 lç rß rØ.
NÕu trong qu¸ tr×nh ly t©m ph¸t hiÖn thÊy cã vËt liÖu l©y nhiÔm
th× ph¶i tiÕn hµnh vÖ sinh ngay.
2. C¸ch sö dông vµ b¶o qu¶n m¸y ly t©m
M¸y ly t©m nµy lµ mét lo¹i thiÕt bÞ ho¹t ®éng rÊt an toµn. Tuy
nhiªn, nã cã thÓ dÉn ®Õn nguy hiÓm cho nh÷ng ngêi sö dông vµ
nh÷ng ngêi xung quanh nÕu nh©n viªn sö dông kh«ng ®îc ®µo
t¹o, thao t¸c sö dông kh«ng thÝch hîp hoÆc sö dông sai môc ®Ých
63
so víi nhµ s¶n xuÊt ®· thiÕt kÕ ®Ó sö dông m¸y ly t©m nµy.
ChÝnh v× vËy c¸c biÖn ph¸p b¶o qu¶n vµ sö dông hîp lý m¸y ly
t©m lµ rÊt cÇn thiÕt hiÖn nay:
Khi sö dông m¸y ly t©m nªn ®îc ®Æt trªn mét bµn v÷ng ch¾c vµ
bÒn.
Tríc khi sö dông m¸y ly t©m ngêi vËn hµnh cÇn kiÓm tra toµn bé
m¸y ®Æc biÖt chó ý lµ ®èi víi roto.
§¶m b¶o r»ng kh«ng cho ngêi vµ/ hoÆc c¸c vËt liÖu nguy hiÓm ®-
îc ®Æt trong ph¹m vi an toµn lµ 300 mm xung quanh thiÕt bÞ khi
m¸y ly t©m ®ang ho¹t ®éng.
M¸y ly t©m kh«ng ®îc di chuyÓn hoÆc ®îc khãa l¹i trong suèt
qu¸ tr×nh ho¹t ®éng.
Trong trêng hîp m¸y ly t©m bÞ lçi hoÆc nhËn thÊy cã nguy hiÓm,
chóng ta kh«ng ®îc më n¾p hoÆc ch¹m vµo rotor tríc khi nã ®îc
dõng l¹i.
§Ó tr¸nh nguy h¹i do ngng tô khi chuyÓn m¸y ly t©m tõ phßng
l¹nh ®Õn phßng Êm th× nã ph¶i ho¹t ®éng ë chÕ ®é nãng trong
phßng l¹nh 30 phót hoÆc lµm Êm 3 giê trong phßng Êm tríc khi
kÕt nèi víi nguån.
N¹p vµo roto ®Òu ®Æn. TÊt c¶ c¸c vÞ trÝ trong rotor ph¶i ®îc
®iÒn ®Çy.
64
N¹p ®Çy c¸c èng ly t©m tríc khi cho vµo m¸y.
C¸c èng ly t©m kh«ng ®îc n¹p ®Çy qu¸ dung lîng nh ®· ®îc chØ
râ bëi nhµ s¶n xuÊt.
C¸c èng ly t©m tiªu chuÈn b»ng thñy tinh sÏ kh«ng chÞu ®îc gi¸
trÞ RCF vît qu¸ 4000 (DIN 58970).
C¸c èng ly t©m chØ ®îc quay ly t©m víi c¸c phô kiÖn (d©y
nguån, c¸c khung, c¸c hÖ thèng treo…) ®îc cung cÊp bëi nhµ s¶n
xuÊt.
Khi ly t©m víi tèc ®é quay lín nhÊt trªn 1 phót, tû träng cña c¸c
vËt liÖu hoÆc tû träng cña c¸c hçn hîp vËt liÖu kh«ng thÓ vît qu¸
1.2 kg/m3.
M¸y ly t©m chØ cã thÓ ®îc vËn hµnh khi ®é c©n b»ng cña nã
n»m trong giíi h¹n cho phÐp.
M¸y ly t©m kh«ng ®îc phÐp vËn hµnh trong vïng cã nguy c¬ g©y
næ.
M¸y ly t©m kh«ng ®îc sö dông víi:
- VËt liÖu dÔ ch¸y hoÆc vËt liÖu næ
- Nh÷ng vËt liÖu mµ nã ph¶n øng víi vËt liÖu kh¸c t¹o ra nhiÒu
n¨ng lîng.
65
NÕu ngêi sö dông ph¶i t¸ch, quay ly t©m c¸c vËt liÖu nguy hiÓm
hoÆc c¸c hîp chÊt chøa ®éc tè, chÊt phãng x¹ hoÆc mÇm g©y
bÖnh th× chóng ph¶i ®îc kh¶o s¸t mét c¸ch chÝnh x¸c.
M¸y ly t©m kh«ng ®îc vËn hµnh víi c¸c chÊt cã ®é ¨n mßn cao
bëi v× nh÷ng chÊt nµy cã thÓ ¶nh hëng ®Õn kh¶ n¨ng c¬ häc
cña c¸c roto, gi¸ treo vµ c¸c phô kiÖn.
BÊt kú roto, gi¸ treo vµ c¸c phô kiÖn nµo chØ ra dÊu hiÖu bÞ ¨n
mßn hoÆc cã khuyÕt ®iÓm vÒ c¬ khÝ th× kh«ng ®îc sö dông
cho m¸y ly t©m.
CÇn vËn hµnh ®¶m b¶o ®é an toµn vµ ®é nh¹y. M¸y ly t©m nµy
chØ cã thÓ ®îc b¶o hµnh trong c¸c trêng hîp:
- M¸y ly t©m ®îc vËn hµnh vµ sö dông theo híng dÉn sö dông.
- M¸y ly t©m ph¶i ®îc ho¹t ®éng theo ®óng quy ®Þnh IEC.
3. C¸c lçi thêng gÆp vµ c¸ch kh¾c phôc sù cè
Trong qu¸ tr×nh sö dông cã thÓ chóng ta gÆp mét sè sù cè kh«ng
nh mong muèn. Gióp ngêi sö dông kh¾c phôc nh÷ng sù cè gÆp
ph¶i chóng t«i ®a ra mét sè hiÖn tîng vµ c¸ch kh¾c phôc nh sau:
HiÖn tîng ThÓ hiÖn trªn
mµn h×nh
Nguyªn nh©n
cña hiÖn tîng
C¸ch kh¾c phôc
No display --- Kh«ng cã KiÓm tra ®iÖn thÕ
66
®iÖn thÕ
B¶o vÖ ®iÖn
thÕ qu¸ t¶o
cung cÊp
C«ng t¾c chÝnh ë
ON
TACHO-
ERROR
01 Lçi c«ng t¬
mÐt
Më n¾p
Quay roto b»ng tay
§Æt l¹i nguån khi
bËt ®iÖn vµ roto
ch¹y
02 Kh«ng cã roto
nµo ®îc l¾p
®Æt
Mot¬ lçi,
chuyÓn ®æi
tÇn sè hoÆc
dÉn ®éng.
IMBALANCE ---- Sù thiÕu c©n
b»ng vÒ trôc
mot¬ th«ng
qua träng lîng
kh¸c trong
roto ®· chÕ
t¹o
Më n¾p
ChØnh c©n b»ng
chÝnh x¸c
CONTROL-
ERROR
04,06-09 Lçi ë khãa
n¾p hoÆc
Më n¾p
67
®ãng n¾p Mains-reset
N>Max 05 Quay qu¸
nhanh
N<Min 13 Quay qu¸
chËm.
ROTORCODE 10 M· roto kh«ng
chÝnh x¸c
MAINS
INTERRUP
--- Lçi nguån
®iÖn, qu¸
tr×nh ly t©m
kh«ng hoµn
toµn phï hîp
Më n¾p
Ên nót Start
VERSIONS-
ERROR
12 GhÐp ®«i
gi÷a c¸c
thµnh phÇn
®iÖn tö
Më n¾p
§Æt l¹i nguån
CONTROL-
ERROR
21-27 Lçi/ thiÕt bÞ
kiÓm so¸t
khuyÕt ®iÓm
SER I/O-
ERROR
30-38 Lçi/ giao diÖn
cã khuyÕt
®iÓm
68
OC* - ERROR 50-56 Lçi/ lµm l¹nh
cã khuyÕt
®iÓm
LOCK-ERROR 57 Lçi/ khãa ch-
¬ng tr×nh cã
lçi
FU/CCI-
ERROR
60-83 Lçi/ ®iÒu
khiÓn mot¬
cã khuyÕt
®iÓm
N>ROTO –
MAX
---- Tèc ®é ë ch-
¬ng tr×nh
lùa chän lín
h¬n tèc ®é
lín nhÊt cña
roto.
KiÓm tra tèc ®é ®·
®Æt
Gi¶m tèc ®é ®·
®Æt.
69
