coin.wne.uw.edu.plcoin.wne.uw.edu.pl/.../ubn/prezentacja1_ubostwo.pdf · Created Date: úàäÛ¢ U=ÂT : ¶ýzN ¿ 8JØÆv ¶ýzN ¿ 8JØÆv

UbóstwoSemiarium magisterskie “Ubóstwo, bogactwo, nierówność”

Michał Brzeziński

WNE UW

8 kwietnia 2014

Michał Brzeziński (WNE UW) Ubóstwo 8 kwietnia 2014 1 / 23

Spis treści

1 Co to jest dobrobyt?

2 Co to jest ubóstwo?

3 Linia (granica) ubóstwa

4 Miary ubóstwa

5 Ubóstwo w Polsce

6 Niezbadane problemy - możliwe tematy prac magisterskich

7 Plan na przyszłe spotkania


Co to jest dobrobyt?

Pojęcie dobrobytu

Ubóstwo, bogactwo, nierówność i inne zjawiska dystrybucyjnemierzymy w kategoriach ludzkiego dobrobytu

Zatem powstaje pytanie: co to jest dobrobyt?

Możliwa odpowiedź: władza nad zasobami (względnie towarami= dobra + usługi), możliwość posiadania zasobów do swojejdyspozycji.Jak mierzyć dobobyt:

dochód = siła nabywcza w stosunku do towarówkonsumpcjaszczęściezdolność do funkcjonowania w społeczeństwie (funkcjonowania to m.in.bycie zdrowym, najedzonym, bezpiecznym, zatrudnioną, szczęśliwą,szanowaną, uczestniczącą w życiu politycznym, społecznym,kulturowym, itp.).1

1Sen, Amartya. 1987. Commodities and Capabilities. Amsterdam: North-Holland.Michał Brzeziński (WNE UW) Ubóstwo 8 kwietnia 2014 3 / 23

Co to jest ubóstwo?


Bank Światowy - “ubóstwo jest znaczącą deprywacją dobrobytu”Inne definicje:

niezaspokojenie (podstawowych) potrzebpoziom życia poniżej pewnego pieniężnego (albo towarowego)minimum (egzystencji?)brak dostępu do określonych zasobów (żywności, schronienia, opiekizdrowotnej, edukacji, itp.)brak zdolności do funkcjonowania a la Senzaspokojenie potrzeb w stopniu mniejszym, niż inne osoby

Absolutne kontra względne (relatywne) ubóstwoW praktyce najczęściej ubóstwo jest mierzone poprzez porównaniedochodu lub wydatków konsumpcyjnych osoby z pewnym progiemubóstwa, poniżej którego mówimy, że ktoś jest ubogi

czyli w najprostszym ujęciu mierzymy ubóstwo pieniężne



Ubóstwo a inne pojęcia dystrybucyjne

Nierówność - dotyczy rozkładu korzyści ekonomicznych (np.dochodów) w całej populacji (nie tylko wśród ubogich

Wykluczenie społeczne (marginalizacja) - sytuacja utrudniającaalbo uniemożliwiająca uzyskiwanie dochodów, dostęp do dóbr pracy,możliwości kształcenia, społecznych więzi i aktywności, itd.

Podatność na ubóstwo (vulnerability) - ryzyko popadnięcia wubóstwo w przyszłości



Dlaczego mierzyć ubóstwo?

Gdyby biedni byli statystycznie “niewidzialni”, byłoby łatwo ichzignorować

Aby móc zidentyfikować biedne osoby (grupy) i zaplanowaćodpowiednią politykę interwencji przeciwko ubóstwu

By móc monitorować i oceniać politykę interwencji

By móc ocenić efektywność instytucji w danym państwie (czy danemukrajowi powodzi się dobrze?)


Linia (granica) ubóstwa

Dane do pomiaru ubóstwa

Dane pochodzą głównie z badań ankietowych gospodarstw domowychopartych na reprezentatywnych próbkach z danej populacji

W Polsce podstawowe źródło to Badania Budżetów GospodarstwDomowych prowadzone corocznie przez GUS od co najmniej lat 80.XX w. (reprezentatywna próbka ok. 30000 gospodarstw domowych)

Dlaczego ankiety na próbach a nie “twarde’’ dane (np. podatkowe)dla całej populacji?Wiele problemów związanych z faktem że dane pochodzą z ankiet i zpróby

wiarygodność informacji przekazywanych przez gosp. dom.problem reprezentatywności próbyproblem braku odpowiedziproblem błędu w oszacowaniu parametrów na podstawie próby




Linia (granica) ubóstwa (z) to poziom dobrobytu (mierzonego np.dochodem albo wydatkami na konsumpcję) poniżej którego uznajemyjednostkę za ubogą.

Linia ubóstwa (z) może być absolutna np. z = 1000 PLN albo...

Linia ubóstwa może być relatywna np. z = α ∗m, gdzie m to średnidochód albo mediana dochodu a α jest współczynnikiem i wynosi np.α = 0, 6 lub np. α = 0, 5, itp.



Linie (granice) ubóstwa w Polsce wg GUS

50% średnich wydatków ogółu gospodarstw domowych jakorelatywna granica ubóstwa

kwotę, która zgodnie z obowiązującą ustawą o pomocy społecznejuprawnia do ubiegania się o przyznanie świadczenia pieniężnego zpomocy społecznej jako tzw. ustawową granicę ubóstwa,

poziom minimum egzystencji obliczany przez Instytut Pracy iSpraw Socjalnych (IPiSS), jako granicę ubóstwa skrajnego;minimum egzystencji uwzględnia jedynie te potrzeby, którychzaspokojenie nie może być odłożone w czasie, a konsumpcja niższa odtego poziomu prowadzi do biologicznego wyniszczenia



Wpływ składu gosp. dom. na dobrobytSkale ekwiwalentności

Zwykle dane o dochodach i konsumpcji zbierane są na poziomiegospodarstwa domowegoCzłonkowie gospodarstwa domowego mają korzyści z tytułu bycia wewspólnym gospodarstwie, np.:

dzieci korzystają z dochodów rodzicówwspólnie płacimy czynsz, opłaty za energię, itp. (korzyści skali)

Musimy zatem uwzględnić wpływ wielkości (ilość członków) idemograficznego składu (ilość i wiek dzieci, dorosłych itp.) gosp.domowego na dobrobyt jego członkówPojęcie skali ekwiwalentności sprowadza gosp. o dowolnym składziedo ilości osób dorosłych w stosunku do której to gosp. jestrównoważne.Np. GUS stosuje następującą skalę ekwiwalentności:

wagę 1 przypisuje się pierwszej osobie w gospodarstwie domowym wwieku 14 lat i więcej; 0,7 – każdej następnej osobie w tym wieku; 0,5 –każdemu dziecku w wieku poniżej 14 lat.



Wpływ składu gosp. dom. na dobrobytSkale ekwiwalentności a granice ubóstwa wg GUS (źródło tabeli: GUS)

Ile wynosi GUS-owska skala ekwiwalentności w tym przykładzie?


Ubóstwo w Polsce

Miary ubóstwa

Stopa ubóstwa - proporcja populacji, która jest uboga: H = NpN ,

gdzie Np to liczba osób ubogich w populacji a N liczba wszystkichosób w populacji

można podawać w procentach

prosta i łatwa do zrozumienia miara, najbardziej popularna ale...

nie mówi nic o głębokości bogactwa ani o różnicach między biednymi(zakłada, że wszyscy biedni są w tej samej sytuacji)

Załóżmy, że z = 125

Wydatki osób Hkraj A 100 100 150 150 50%kraj B 124 124 150 150 50%


Ubóstwo w Polsce

Miary ubóstwa, cd.

Indeks luki dochodowej (P1): mierzy głębokość ubóstwa (jakgłęboko ubodzy znajdują się “pod” linią ubóstwa), wyrażony jakoprocent linii ubóstwa.Definicja wykorzystuje pojęcie luki ubóstwa: Gi = (z − yi ) ∗ I(yi < z),gdzie yi - dochód osoby i , a I to funkcja, której wartość to 1, gdy jejargument jest prawdziwy i 0, gdy jest przeciwnie.Gi dla nie-biednych wynosi 0 dla biednych - głębokość ubóstwaP1 jest zdefiniowane jako:

P1 =1N

N∑

i=1

Gi

z

P1 mierzy głębokość ubóstwa, ale co z nierównością wśród ubogich?Inny przykład; załóżmy znów, że z = 125

Wydatki osób H P1

kraj A 100 100 150 150 50% 10%kraj B 80 120 150 150 50% 10%


Ubóstwo w Polsce

Miary ubóstwa, cd.

Indeks dotkliwości ubóstwa (kwadrat luki ubóstwa) (P2): mierzydodatkowo nierówność wśród ubogichP2 jest zdefiniowane jako:

P1 =1N

N∑

i=1

(Gi

z

)2

Czyli P2 jest sumą ważonych luk ubóstwa (wagi równe Gi/z) - imwiększa luka, tym większa waga; miara waży bardziej obserwacjebardziej oddalone od linii ubóstwa.P2 bierze pod uwagę zarówno ilość biednych, jak i głębokość idotkliwość ubóstwa, ale... trudniej ją policzyć i zinterpretowaćPoprzedni przykład; załóżmy znów, że z = 125

Wydatki osób H P1 P2

kraj A 100 100 150 150 50% 10% 2%kraj B 80 120 150 150 50% 10% 3%


Ubóstwo w Polsce

Miary ubóstwa Fostera-Greera-Thorbecke’a (miary FGT)

Opisane miary ubóstwa - stopa ubóstwa (H), indeks luki dochodowej(P1), indeks dotkliwości ubóstwa (P2) należą do rodziny miarubóstwa Fostera-Greera-Thorbecke’a2 o postaci:

Pα =1N

q∑

i=1

(z − yi

z

)α, α > 0

gdzie q to ilość ubogich.

Dla α = 0, Pα sprowadza się do H, dla α = 1 do P1 a dla α = 2 doP2.

2Foster, James, J. Greer, and Eric Thorbecke. 1984. “A Class of DecomposablePoverty Measures.” Econometrica 52 (3): 761–65.


Ubóstwo w Polsce

Dekompozycje analityczne miar FGT

Dodatkową zaletą rodziny indeksów FGT (poza tym, że dla α > 0 sąwrażliwe na głębokość i rozkład ubóstwa) jest to, że można jezdekomponować wg podgrup społ.-ekonomicznych, np.:

P0 = P0,wieś ∗Nwieś

N+ P0,miasto ∗

Nmiasto

N

Jest to tak zwana dekompozycja analityczna, wynikająca z własnościmiar FGTPozwala powiedzieć jaki jest wkład zmian w poziomie ubóstwa i wpopulacji podrup w całkowite ubóstwo w populacji

np. czy wzrost ubóstwa w Polsce jest związany ze wzrostem populacjiosób starszych albo ze wzrostem ubóstwa wśród dzieci?

Nie pozwala jednak odpowiedzieć na pytanie jakie są indywidualne“przyczyny” zmian ubóstwaInne tego typu dekompozycje pozwalają m.in. ocenić wkładnierówności i wzrostu gospodarczego w zmiany ubóstwa


Ubóstwo w Polsce

Przykład analitycznej dekompozycji ubóstwa w Polsce(

Rk =FGTα,kFGTα

)


Ubóstwo w Polsce

Czy ubóstwo w Polsce rośnie?


Ubóstwo w Polsce

Stopa ubóstwa w Polsce wg różnych linii ubóstwa (źródło: GUS)


Ubóstwo w Polsce

Wysokie ubóstwo dzieci w Polsce


Ubóstwo w Polsce

Wysokie ubóstwo dzieci w Polsce


Niezbadane problemy - możliwe tematy prac magisterskich

Możliwe tematy prac magisterskich

Czy ubóstwo w Polsce faktycznie wzrosło ostatnio?

Dlaczego ubóstwo dzieci w Polsce jest wysokie?

Wpływ ujemnych i zerowych dochodów na wartości miar ubóstwa(m.in. miar FGT)

Pomiar ubóstwa majątkowego

Programy w Stata albo w R do szacowania miar ubóstwa i ich błędówstandardowych


Plan na przyszłe spotkania

Następne spotkania

Inne tematy:nierównośćbogactwoprzyczyny i konsekwencje zmian w ubóstwie, nierówności i bogactwie(w tym dekompozycje oparte na regresji)ostatni kryzys a problemy dystrybucyjnezmiany technologiczne a nierównośćinne zagadnienia?

Kontakt przez U-mail w razie przełożenia zajęć


Documents

coin.wne.uw.edu.plcoin.wne.uw.edu.pl/.../ubn/prezentacja1_ubostwo.pdf · Created Date: úàäÛ¢ U=ÂT : ¶ýzN ¿ 8JØÆv ¶ýzN ¿ 8JØÆv