Con mắt thứ 3

Con Mt Th Ba (The Third Eye) T. Lobsang Rampa

[email protected] Trang 2

Ni dung

V TC GI ....................................................................................... 3

LI NH XUT BN ...................................................................... 11

LI TA CA TC GI ................................................................. 13

CHNG I. THI TH U ............................................................. 15

CHNG II: LI TIN TRI ............................................................ 46

CHNG III: TI CHUN B XUT GIA .................................... 63

CHNG IV: TRC THM CHNH IN .............................. 74

CHNG V: TP LM TU S ........................................................ 96

CHNG VI: I SNG TRONG TU VIN ............................. 115

CHNG VII: LUYN THN NHN .......................................... 128

CHNG VIII: YT KIN C T-LAI LT-MA ................ 137

CHNG IX: TRI HOA HNG .................................................. 158

CHNG X: TN NGNG V SINH HOT ........................... 172

CHNG XI: TR THNH TU S ............................................... 198

CHNG XII: THO DC V NHNG CNH DIU .......... 209

CHNG XIII: TR V NH ...................................................... 240

CHNG XIV : S DNG THN NHN ................................... 251

CHNG XV: MIN BC V NHNG NGI TUYT B N269

CHNG XVI: TN PHONG LT-MA ....................................... 284

CHNG XVII: MT CUC IM O ................................... 311

CHNG XVIII: TM BIT TY TNG ................................... 322



V TC GI

Tuesday Lobsang Rampa t nhn mnh l linh hn mt v Lt ma ngi Ty Tng mn tm xc ca mt ngi Anh tn l Cyril Hoskin (8 thng 4 nm 1910 - 25 thng 1 nm 1981). Ci tn Tuesday (th Ba) lin quan n li ng k rng cc qu tc ngi Ty Tng c t tn theo ngy m h sinh ra. Vo thng 11 nm 1956, cun sch u tin vi ta The Third Eye (Con mt th ba hay Ty Tng huyn b) c xut bn Anh. Cun sch k li nhng kinh nghim ca ng khi ln ln trong mt tu vin Ty Tng t nm ln by tui. Ta cun sch lin quan n mt cuc phu thut trn trn m ra con mt th ba lm tng cng kh nng nhn ho quang ca ng. Trong cun The Rampa story (Cu chuyn ca Rampa) v Doctor from Lhasa (Bc s t Lhasa), ng k rng thn xc ng b hy hoi nng n v nhng n tra tn ca pht xt Nht nn mn xc ca Cyril Henry Hoskin vit ra nhng cun sch k tn l Lobsang Rampa. ng Cyril l mt ngi th sa ng nc, sau khi hn ca Tu s Bc s Rampa nhp vo mi bt u vit nhng cun sch v Ty Tng. Theo li nh xut bn Secker & Warburg, tc gi Lobsang Rampa cung cp ti liu chng minh rng ng c bng y khoa ca i hc Trng Khnh, v trong cc vn bng ng c m t l mt v Lt Ma ca tu vin Potala Lhasa. Nhiu cuc tr chuyn c nhn ca NXB vi ng



chng minh ng l mt ngi c quyn nng v tri thc khc thng. V cuc sng c nhn ca mnh, ng th hin s d dt i khi kh hiu; nhng mi ngi u c quyn ring t v Lobsang Rampa c thi nh vy c l che giu s an ton cho gia nh ng vn ang sng mnh t Ty Tng hin ang do Trung Quc qun l. Tht vy, mt s chi tit, chng hn nh v tr thc ca cha ng Ty Tng, c c tnh ngy trang v mc ch ny. V nhng l do trn, Tc gi buc phi nhn v t nguyn nhn trch nhim duy nht v nhng v nhng g ng vit trong sch. Ta c th cm thy rng u ng dnh c s tin tng ca ngi phng Ty, d ci nhn ca ngi phng Ty v vn nhng cun sch ni ti rt kh khng nh. Cc sch vit bi tc gi T. Lobsang Rampa Con mt th ba hay Ty Tng Huyn b - (The Third Eye - Ln u xut bn nm 1956). y l cun sch u tin, mt cun t truyn v cuc hnh trnh ca mt thanh nin tr tr thnh mt v Lt ma y t v tri qua phu thut m con mt th ba. Chng ta c c ci nhn thong qua v cuc sng trong tu vin lt ma Ty Tng v hiu bit su sc v kin thc tm linh. Cho n thi im ny cuc sng trong cc tu vin lt ma Ty Tng vn cha c bit n, ngay c vi mt s t ngi thc s ving thm Ty Tng. Lobsang vo tu vin Chakpori Ty Tng v c hc nhng iu b mt nht ca khoa hc Ty Tng b truyn v nhiu iu hn na. Bc s t Lhasa - (Doctor from Lhasa - Ln u xut bn nm 1959) cu chuyn tip tc vi vic Lobsang ri Lhasa v sng Trng Khnh, Trung Quc. y, ng y



mnh nghin cu y khoa, hc li my bay v cui cng b ngi Nht bt v tra tn. Lobsang tri qua thi gian rt di sng trong tri tp trung, lm vic nh cc nhn vin y t chnh thc cho n ngy ng trn thot. Lobsang l mt trong s rt t ngi cn sng st khi qu bom nguyn t u tin nm xung Hiroshima. Trong cun sch ng cng hng dn lm th no s dng mt qu cu pha l cho khoa chim tinh v tp th ci thin sc khe. Cu chuyn ca Rampa - (The Rampa Story - Ln u xut bn nm 1960), hnh trnh ca Bc s Rampa tip tc khi ng i t Hn Quc vo Nga, qua Chu u, i thuyn sang M, cui cng kt thc Anh. Lobsang b bt v tip tc chu ng s tra tn cho n khi mt ln na, ng trn thot bng cch li chic xe t sang trng. Trong cun sch ny, Lobsang cho bit ng mn tm thn xc ca mt ngi n ng ngi Anh tn l Cyril Henry Hoskins, ngi mong mun ri khi th gii ny, tip tc nhim v c bit ca mnh. Hang ca ngi c i - (The Cave of the Ancients Ln u xut bn nm 1963), cun sch cho ta mt ci nhn thong vo lch s qua ca Tri t v nhng c dn ca n thi , nhng ngi giu cc thit b k thut cao m cho n ngy nay vn cn b n. Lobsang cng vi Thy ca ng, i c Lt Ma Mingyar Dondup, n thm ni m cng ngh ny c ct giu v nhn thy tn mt thit b tuyt vi ny. Cng ngh ny vn ang ch i nhng ngi c th s dng n cho li ch ca nhn loi v thi gian ang n gn. Sng vi v Lt Ma - (Living with the Lama Ln u xut bn nm 1964), cun sch c mt trong nhng con mo ca Bc s Rampa, Fifi Greywhiskers, c cho ng



vit bng ngoi cm,. Loi vt khng cm nh nhiu ngi ngh, chng ta mi cm so vi tt c cc loi ng vt. Tt c cc loi ng vt u c th giao tip thng qua thn giao cch cm, con ngi cng c kh nng ny nhng b ngn chn do bn cht xu xa ca h. Fifi ni v cuc sng ca mnh trc khi gp Bc s Rampa v nhng cuc hnh trnh h cng bn nhau. Bn l mi mi - (You Forever Ln u xut bn nm 1965) l cun sch u tin trong hai cun sch t luyn tp siu hnh hc. Cui cng, chn l! Cun sch ny gii thch bng nhng thut ng n gin r rng lm th no bt u hc mt vi k nng siu hnh v nhng iu c th lm, nhng iu khng c lm t c mc tiu . Cc ni dung c ni ti gm du hnh bng th va, thn giao cch cm, thu th, ho quang v nhiu hn na. Tr tu ngi xa - (Wisdom of the Ancients Ln u xut bn nm 1965) l cun sch th hai trong hai cun sch t luyn tp siu hnh hc. Trong cun sch ny Lobsang gii thch ngha hoc nhiu t huyn b theo mt dng d hiu cho ngi phng Ty. Nhiu bi tp v th, v , v ch n king v ti sao bn khng nn tp th dc. Chic o c sa - (The Saffron Robe Ln u xut bn nm 1966) cun sch a ra nhn su sc hn na vo cuc sng ca Bc s Rampa trong Lt ma vin vi ngi Thy cao qu ca ng, i c Lt Ma Mingyar Dondup. Ngun gc ca Pht gio, vi nhng cu chuyn c thc v Thi t Gautama, v lm th no Ngi tr thnh c Pht vi T diu . Cc chng ca cuc i - (Chapters of Life Ln u



xut bn nm 1967) Bc s Lobsang ni v cc chiu, v cc th gii song song v nhng li tin tri, cung cp cho ngi c mt s hiu bit su sc hn. Tc gi cng tr li cc cu hi v tn gio ni chung v Kit gio ni ring. Tn gio phc v mt mc ch m nhiu ngi b qua khi chng ta c th thy r x hi v cng ng ang ngy cng mc nt. Vt ln chiu th mi - (Beyond the Tenth Ln u xut bn nm 1969) Cun sch gm nhng cu hi v li gii p u tin ny. Bc s Rampa a ra li t vn, ging dy chm sc cho c th vt cht v tinh thn ca bn, mc ch ca cuc sng, ci cht, ti sinh v UFO. Mt vi liu php tho dc cho nhng cn bnh thng thng. Bc s Rampa cng hng dn cch bt u cho nhng ngi thc s mun bit lm th no nhn thy hnh nh ho quang. Nui dng ngn la - (Feeding the Flame Ln u xut bn nm 1971) mi cun sch u tin c gng thp sng ngn nn, nhng by gi chng ta phi nui dng ngn la , ngn la ca cuc i. Nhiu cu tr li cho nhng cu hi ca ngi c. Bng chng xc thc v lun hi bng cch trch dn mt v d trong lch s v gii thch s kin mt cch chi tit. n s - (The Hermit Ln u xut bn nm 1971), Bc s Lobsang gp mt n s m tip tc vic hc ca mnh v pht hin v nhng ngi u tin sng trn tri t, nhng ngi ny c gi l Ngi Lm Vn ca Tri t. Chng ta khng phi l hnh tinh duy nht c ngi trong thi dng h ny m c trong bt k h mt tri v thin h no khc. Mt ci nhn chn thc su sc v nh tin tri Moses v c Cha Gisu Kit.



Ngn nn th mi ba - (The Thirteenth Candle Ln u xut bn nm 1972), cun sch k thm v hnh trnh trong cuc i ca Bc s Lobsang. ng cng trao i chi tit v vn ng tnh luyn i, v cng a vo kin ca mt ngi ng tnh. K thut th v Chn Ng c gii thch chi tit hn v mt vi quan nim sai lm v Thy hng dn Tm linh. Mt ln na, ng li i su hn vo cch du hnh bng th va. nh sng ngn nn - (Candlelight Ln u xut bn nm 1973) trong cun sch ny Bc s Lobsang cho chng ta bit v con lc v lm th no s dng chng. Nhng biu hong o v chim tinh hc. ng cng a vo ni dung mt cuc hp trc vi bo ch c ngi bn thn ca ng, ng Alain Stanke, sp xp. Tr li cc cu hi ca ngi c v tp trung nhiu v b n ca cuc sng. Hong hn - (Twilight Ln u xut bn nm 1975) Lobsang gii thch vic du hnh bng th va v cc cp ca n. ng chuyn n Calgary v tr li nhiu hn v nhng b n ca cuc sng v b n ln nht ca Tri t rng ca chng ta mt cch chi tit hn. Bc s Rampa gii thch s dng con lc mt cch ng n nh th no, sc mnh ca li cu nguyn, hn nhn v ly d, ph thy v s hu, v nhiu, nhiu vn khc. Nh l xy ra - (As it Was Ln u xut bn nm 1976) Cun sch ny tip tc cu chuyn v cuc i ca Bc s Rampa, t khi ng sng Ty Tng n nhng chuyn phiu lu trn ton cu. Cng l CU CHUYN C THT - trc tip t pha bn kia - v cuc i ca Cyril Henry Hoskins trc khi Bc s Rampa mn xc Cyril, gii thch nhng nhn xt th thin rng ng ch



l mt ngi th sa ng nc. Ti tin - (I Believe Ln u xut bn nm 1977) trong cun sch ny Bc s Rampa ni v mt ngi t st, chnh xc nhng g s xy ra, v h s phi tr nh th no mn n m n c th tri di qua nhiu kip sng mi mt ln iu kin s tr nn cng kh khn hn nu h khng hc hi t nhng sai lm ca h. Bt c ai d tnh t t nn c iu ny trc khi hnh ng quyt lit nh vy. Bn cnh , ng cng a ra ci nhn v Thng t nhng quan im khc nhau, v Phong tro Gii phng Ph n, ni ph n bt u i sai ng. Ba i sng - (Three Lives Ln u xut bn nm 1977), cun sch k v nhng kip sng ca ba ngi rt khc nhau v nhng g h cm nhn c khi cht tu theo nim tin ni h. Chng ta s c dn theo tng con ng v thy cuc hnh trnh a h n u, cch tt c chm dt ti cng mt ni. Trc ht l mt ngi v thn, th hai l mt Ngi Do Thi ci sang nhng gio phi khc, cui cng mt tu s Thin cha gio. Nh thng thi ngi Ty Tng - (Tibetan Sage - Ln u xut bn nm 1980) cun sch cui cng ca Bc s Rampa. ng nh li nhng tri nghim vi Thy ca mnh trong ngi n bn trong hang ng ca ngi xa. Th gii c bt u nh th no bi v n ln v Big Bang l g. Gii thch thm n din ra nh th no v cc tc hi ca du kh khng phi l nhin liu ha thch. y l nhng li cui cng ca Bc s Lobsang trc khi ri tri t ny khng bao gi quay tr li vo thng 1 nm 1981, tui khong t 271 v 306 tui.



Tng hp bi Emil Group Email: [email protected] Ngun: http://www.lobsangrampa.org



LI NH XUT BN

T truyn ca mt v Lt Ma Ty Tng l mt cun sch ghi li nhng tri nghim c o, v ng nhin rt kh chng thc. n lc xc minh nhng iu Tc gi tuyn b, Nh Xut Bn gi bn tho ti gn hai mi c gi l nhng chuyn gia tinh thng v c tri nghim, mt s ngi cn c nhng tri thc c bit v ch ny. kin ca h mu thun n mc tri ngc nhau. Mt s ngi t nghi vn v phn ny hay phn khc trong cun sch, trong khi vi chuyn gia khc li chp nhn khng cht nghi ng v nhng iu m ngi khc cho l cn xem xt. D sao th nhng ngi lm cng tc xut bn chng ti cng t hi rng c chuyn gia no tri qua qu trnh o to ca mt Lt Ma Ty Tng t ti hnh thi pht trin cao nht ca n khng? C ai ln ln trong mt gia nh Ty Tng khng?

Tc gi Lobsang Rampa cung cp ti liu chng minh rng ng c bng y khoa ca i hc Trng Khnh, v trong cc vn bng ng c m t l mt v Lt Ma ca tu vin Potala Lhasa. Nhiu cuc tr chuyn c nhn ca chng ti vi ng chng minh ng l mt ngi c quyn nng v tri thc khc thng. V cuc sng c nhn ca mnh, ng th hin s d dt i khi kh hiu; nhng mi ngi u c quyn ring t v Lobsang Rampa c thi nh vy c l che giu s an ton cho gia nh ng vn ang sng mnh t Ty Tng b Cng sn chim ng. Tht vy, mt s chi tit, chng hn nh v tr



thc ca cha ng Ty Tng, c c tnh ngy trang v mc ch ny.

V nhng l do ny Tc gi buc phi nhn v t nguyn nhn trch nhim duy nht v nhng v nhng g ng vit trong cun sch. Ta c th cm thy rng u ng ginh c s tin tng ca ngi phng Ty, d ci nhn ca ngi phng Ty v vn cun sch ni ti rt kh khng nh. Khng t nh xut bn tin tng rng cun sch Con Mt Th Ba1 ny ch thc l cch gio dc v o to mt cu b Ty Tng trong gia nh v mt tu vin. Chnh vi tinh thn ny m chng ti xut bn cun sch. Chng ti tin rng, bt c ngi no khng phi chng ti t nht cng s ng rng tc gi c tri ph cho mt k nng tng thut c bit, ti nng gi cnh v nhng nt c sc ca s hp dn v thch th khc thng.

1 Dch gi Nguyn Hu Kit chuyn ng vi ta Ty Tng huyn b



LI TA CA TC GI

Ti l mt ngi Ty Tng. Mt trong s t ngi n c vi th gii phng Ty mi l ny. V ti cha bao gi c hc ting Anh mt cch chnh thc nn cu trc cu v ng php trong cun sch ny cn cn phi hc hi nhiu. Trng hc ting Anh ca ti l mt tri t ca Nht Bn, ni m ti hc tt nht c th t nhng n bnh nhn-t nhn ngi Anh v ngi M, cn k nng vit c hc bng phng php th-sai.

Gi y t nc thn yu ca ti ang b xm lc bi nhng k cng sn nh c tin on. V l do ny ti phi giu tn tht ca mnh v bn b. L ngi lm nhiu vic chng li ch ngha Cng sn, ti hiu rng nhng ngi bn ca ti ang sng trong cc nc Cng sn s b lin lu nu danh tnh ca ti b pht hin. V tng trong tay Cng sn cng nh Nht Bn, bn thn ti c nhng tri nghim v nhng g n tra tn c th lm, nhng cun sch ny khng phi vit ni v iu , m n vit v mt t nc yu chung ha bnh nhng b hiu lm v b bp mo s tht qu lu.

Ti c bit rng mt s iu ti vit trong cun sch b cho l khng th tin c. l quyn ca c gi, nhng Ty Tng l mt t nc b n i vi phn cn li ca th gii. C nhng ngi nc ngoi vit mt cch ch nho khinh mit l dn tc ci ra bin. Nhng nhiu ngi nhn thy c ha thch nguyn vn nh sng.



Sau ny ngi ta mi pht hin ra v ly mt mu vt bo qun lnh ch bng my bay sang M nghin cu. Nhng ngi ny khng c tin nhng cui cng h c chng minh l s tht v ng n. Nhng iu ti lm cng s nh vy.

T. LOBSANG RAMPA

Written in the Year of the Wood Sheep.



CHNG I. THI TH U

A ha! Aha! ln ti bn tui ri m khng ngi vng trn lng nga! Mi s khng bao gi tr nn mt ngi hng! Ri y cha mi s ni sao? Va ni xong, ng Tzu thng tay qut vo mng con nga mt ngn roi da, u ngn roi cng t lun c vo ngi k m bt c d, v nh lun mt bi nc bt xung t mt cch khinh b. Nhng nc nhn v mi bu bt vng ca in Potala chi sng di nh mt tri nng gt. Gn bn chng ti, h sen trong vt ca ngi n Rn gn sng ln tn. ng xa, trn ng mn g gh sn, nhng khch l hnh va ri khi th Lhassa c gng thc gic nhng con Yak (ging b Ty Tng) i mau hn, vi nhng ting ku inh i. T nhng ng c xanh k cn, vng n tai ti nhng ting kn khng l do nhng s si nhc cng thc tp thi kn mt ni vng v.



Nhng ti khng c thi gi ngm nhn nhng cnh vt vn tng din ra hng ngy m ti quen mt nhm tai. Cng vic ca ti trong hin ti, i mt cng vic kh nhc thay l ngi vng trn lng con la nh bt kham ca ti. Nhng con la Nakkim li c nhng ngh khc. N mun tch khi ngi k m t hon ca n, c t do n c, nm ln trn t v chi mt mnh. ng Tzu l mt ng thy rt kh chu. Sut i, ng lun lun nghim khc v kh tnh; trong lc hin ti, trong vai tr v s quyn thut v hun luyn vin k m cho mt a tr ln bn tui, ng thng t ra bt mn v ni nng hn l kin nhn. Xut x t vng Kham, min ng x Ty Tng, ng c chn la cng vi vi ngi khc nh bi vc vc cao ln v lc lng, cn nhiu ngi c vc cao hn hai thc th c tuyn dng lm nhng s si cnh binh trong cc tu vin. H mc o di v n vai rt cao cho c v to ln, ly l boi mt cho c v hung tn, v x dng nhng cy gy to v di trng pht nhng k bt ho. Nh vy ng Tzu l mt v s si cnh binh, kim chc v s dy quyn thut v mn ci nga cho mt thiu nhi con nh qu tc! Khng th i ng c lu v b tt chn, ng ta ch di chuyn bng cch i nga. Nm 1904, qun Anh di quyn ch huy ca i t Younghusband, xm lng x Ty Tng v gy nn nhiu s tn ph, thit hi. Chc hn l h ngh rng phng tin tt nht thu phc c tnh thn hu ca Ty Tng l bn ph nh ca, lng mc v git hi dn tc ca x y. Trong cuc phng th dit ch, ng Tzu b n bn vt mt mt phn xng hng bn tri khi ng chin u ngoi mt trn.



Cha ti l mt trong nhng vin chc c quyn th nht trong Chnh ph. Ngi thuc dng qu tc v c th lc rt mnh trong vic quc chnh. Cha ti cao gn ti hai thc, v c mt sc mnh phi thng. Hi cn thanh nin ngi c ln ra sc gi hng mt con la khi mt t; ngi l mt trong nhng ngi Ty Tng c th chin thng nhng th dn vng Kham trong nhng cuc so ti v mn vt. Hu ht ngi Ty Tng c tc en v mt nu sm. Cha ti l mt ngoi l, tc ng mu nu ht d, v mt ng mu xm. ng thng c nhng cn gin d t ngt m chng ti khng bit l do. X Ty Tng tri qua mt thi k lon ly. Nm 1904 khi qun i Anh xm lng lnh th Ty Tng, v Quc vng x ny l c t Lai Lt Ma sang t nn bn x Mng C, giao quyn nhip chnh li cho cha ti v cng vi nhng vin chc trong ni cc trong khi Ngi vng mt. Nm 1909, Ngi tr v nc sau mt thi gian sng ti Bc Kinh. Nm 1910, qun Trung Hoa, c khch l tinh thn bi cuc xm lng thnh cng trc y ca qun i Anh, bn em qun tn cng th Lhassa. Mt ln na c t Lai Lt Ma li lu vong t nn nhng ln ny ngi sang n . Nm 1911, trong cuc cch mng Trung Hoa, qun Tu b nh bt ra th Lhassa, sau khi gy nhiu cnh git chc tang thng i vi dn chng Ty Tng. Nm 1912, c t Lai Lt Ma tr v th Ty Tng. Trong khi ngi vng mt, sut thi k v cng kh khn quc ni, cha ti cng vi cc quan chc ng liu trong ni cc m ng trng trch ca Chnh Ph. M ti thng ni rng trch nhim nng n lm cho cha ti gim th rt nhiu. Mt iu chc chn l ngi



khng c thi gi sn sc con ci v ngi khng h c dp biu l tnh ph t m i vi chng ti. Dng nh ti c ci kh nng c bit l hay lm cho cha ti nng gin nn ng Tzu, bn tnh vn khc nghit, li c cha ti giao ph trch nhim l buc ti phi vng li tuyt i, bng li m du hay "Bng roi vt nu cn." ng Tzu li coi vic ci nga d ca ti nh l mt s s nhc cho vai tr hun luyn vin ca ng ta. Ty Tng, tr con trong cc gia nh qu tc tp ci nga trc khi tp i! Lm mt ngi k m gii l mt iu ti cn thit trong mt x ni non khng c phng tin giao thng, mt x m mi s di chuyn u l bng cch i b hay ci nga. Con nh qu phi tp ci nga hng gi hng pht mi ngy. Khi h tp luyn tinh nhc n mc tuyt lun, h c th ng vng trn yn nga ang phi nc i, v bn cung hay bn sng vo cc mc tiu di ng. i khi tng on k m tp luyn thun phc phi nc i trong nhng cnh ng, v trong khi si nga nh bay, h i nga vi nhau bng cch nhy t yn nga ny sang yn nga khc. Trong khi , nm ln bn tui, ti li thy rt kh ngi vng trn yn nga. Con la ca ti, Nakkim, c b lng bm xm, v c ci ui di. Ci u hp ca n rt thng minh. N bit v s cch l lng ht ng k thiu t tin ci n. Mt tr a tai qui a thch ca n l chy mt on ngn, sau t ngt dng li v chi u xung. Khi ti trt v trc ln c v ri ln u n, n mi ht ln bt thnh lnh ti b ln nho trc khi ri xung t. Sau n ng nhn ti vi v hi lng v tho mn.



Ngi Ty Tng khng bao gi ci la phi nc i; nhng con la th nh b v nhng ngi ci trng rt k cc trn mt con la phi nc i. Hu ht thi gian u bc i nh nhng thong th nhanh, ch i nc kiu trong nhng bi luyn tp. X Ty Tng l mt nc sng thng thn quyn. S "Tin b" ca th gii bn ngoi khng lm cho dn tc x y ham thch. Ngi Ty Tng ch mun t do thin nh suy t v vt qua nhng gii hn ca th xc. T lu, nhng nh hin trit ca x ny vn tng bit rng nhng ti nguyn phong ph ca x Ty Tng khu gi lng tham ca cc nc Ty Phng, v h bit rng khi no ngi ngoi bang n x ny l s khng c ha bnh. Gi y s xm lng ca Cng sn Ty Tng chng minh iu l ng. Nh ti ti khu Lingkhor, mt khu vc sang trng ca th Lhassa, bn ng l bao quanh ng ph, v di bng mt ca in Potala. Chung quanh Lhassa c ba ng vng ng tm, con ng vng ngoi, cng gi l ng Ling Khor l con ng quen thuc ca khch hnh hng. Cng nh tt c cc ngi nh khc Lhassa, vo lc ti mi sinh, nh ti ch c hai tng pha day mt ra ng l. Mi ngi u b tuyt i cm ngt khng c ct nh nhiu tng v vt qu chiu cao , v khng ai c php t trn cao nhn xung c t Lai Lt Ma. Nhng v lnh cm ny tht ra ch p dng mi nm c mt ln vo dp rc l hng nm, nn nhiu ngi dn Ty Tng ct trn nc bng ca nh h thm mt tng na bng cy vn c th tho g c d dng, m h c th s dng mi nm trong mi mt thng.



Nh ti l mt ngi kin trc c bng , hnh vung, xy trn mt khu t rng v bao quanh mt ci sn gia. Gia sc c nui tng trt, cn chng ti sng tng trn. Chng ti may mn c cu thang vi nhng bc bng dn t tng trt i ln; hu ht cc nh Ty Tng u c mt ci thang hoc trong nhng nh tranh ca nng dn, u c mt ci ct m ngi ta dng thot him trong trng hp khn cp. N rt trn, khi s dng, nhng ngi nng dn xoa tay bng b con yak ri bm vo ct v nhanh chng trt xung tng di. Nm 1910, trong cuc xm lng ca qun Trung Hoa, nh ti b tn ph ht mt phn, nht l nhng vch tng pha trong. V sau, cha ti cho xy ct li bn tng lu. V nhng tng lu ny khng day ra ngoi ng ci, tc con ng Ling Khor, nn chng ti khng th t trn cao nhn xung c t Lai Lt Ma trong cuc rc l hng nm, thnh th khng ai phn nn hay phn i. Cnh ca ln tr ra ci sn gia rt kin c v tr nn xm xt vi thi gian. Qun Tu khng chc thng ni cnh ca dy v chc nch ny nn chng trit h mt gc tng lt vo nh. T mt vn phng t ngay trn ci ca ny, ngi qun gia quan st nhng k ra vo. ng ta c quyn thu dng hoc sa thi nhng k n bc, v chm lo chu o mi vic ln nh trong nh. Khi nhng ting kn trong nhng tu vin n cho bng hong hn, nh du mt ngy sp tn, th nhng k hnh kht ca th Lhassa t tu n trc cnh ca s ca v qun gia nhn lnh nhng phn n ca h trong chiu hm . Theo tc l , tt c nhng nh danh gi qu tc b th cho k ngho trong vng h . Nhng k t phm b xing xch cng thng n xin n



v khm ng rt him nn h i ro khp cc no ng xin ca b th. Ty Tng, nhng k tu phm gii khng b khinh khi hay i x tn t nh nhng k h cp. Ngi ta bit rng phn nhiu trong thnh phn ca h c l vo tnh trng ca nhng ngi t phm kia nu h b bt qu tang, vy nn nhng k phm php t may mn hn c i x mt cch tng i d chu. C hai v s tr trong cc phng pha tay phng ca v qun gia; l cc v t t c phn s cu nguyn Tri Pht gia h cho gia nh chng ti. Nhng gia nh qu tc bc trung hay bc thp hn ch c mt v t t trong nh; cp ng x hi ca gia nh ti bt buc phi c hai v. Cc v t t ny khng c hi kin trc mi bin c hay quyt nh quan trng, v h c bn phn cu nguyn cc ng Thing Ling che ch v ban n hu cho gia nh chng ti. Ba nm mt ln, h li tr v tu vin ca mnh, v nhng v s khc n thay th. Mi chi hai bn hng nh l mt n th nh, trong nhng ngn n thp bng b chy sng ngy cng nh m trn mt bn th bng g chm. Trn bn th, by chn nc Thnh c lau chi sch bng v c thay nc mi nhiu ln trong ngy. Cc v t t c n ung y , dng thc n nh ngi trong gia nh nhng li cu nguyn ca h c st sng hn v thn thnh bit rng h c bit i. bn tri phng v qun gia, l phng ca v c vn lut php, v ny c phn s xem xt cch gi gn nh ca ca gia nh ti cho ng theo nghi thc ca nh quyn qu. Ngi Ty Tng rt tn trng lut l, v lm gng cho



dn chng, cha ti phi x th nh mt cng dn gng mu. Anh ti, Paljor, ch ti, Yasodhara v ti cng ti phn mi xy ct ca ngi nh, nm mt bn ca ci sn tch bit khi con ng. Pha bn tri, chng ti c mt n th nh, pha bn phi l lp hc m con ci ca gia n cng hc . Bi hc ca chng ti di v gm nhiu loi khc nhau. Paljor khng sng c lu v khng sc khe chp nhn cuc sng khc kh dnh cho mi a tr con nh qu tc. Anh ti qua i trc khi ln by tui. Khi y Yaso ln su v ti mi ln bn. Ti vn cn hnh dung anh ti, ch cn l mt ci xc khng hn, ngy m nhng m Cng n lm xc anh ti lm l "iu tng" tc l cht tng mnh qung cho kn kn n theo phong tc bn x. Khi ti tr thnh ngi con trai k nghip ca gia nh, th s gio dc ca ti c sn sc chu o. Nm ti ln bn tui, ti hy cn l mt k m qu d! Cha ti vn d l mt ngi rt nghim khc, nay vi t cch l mt chc sc ca gio hi, bn t ti vo mt th k lut st lm gng cho s gio dc ca nhng a tr khc. x Ty Tng, mt a tr thuc giai cp cng cao th s gio dc ca n li cng nghim khc. V nh qu tc bt u ch trng mt k lut t khc kh hn cho s gio dc thiu nhi, nhng cha ti khng ng , vin l rng nhng a tr ngho hn khng hy vng c mt i sng tin nghi sung sng hn trong tng lai, cn phi c i x mt cch du dng t t khi chng cn nh. Tri li, nhng a tr con nh qu tc, c th hng mi th tin nghi sung sng khi n tui trng thnh, nn cn phi c gio dc trong s khc kh ti a khi chng ti



cn nh, nh s kinh nghim trong au kh m chng mi bit thng ngi v sau ny. cng l quan im chnh thc ca Chnh ph Ty Tng. Chnh sch rt tai hi i vi nhng a tr c th cht yu ui, nhng cn nhng a no vt qua c m khng cht th s c th ng u vi bt c mt nghch cnh no? V s Tzu chim mt gian nh tng di, gn ca vo. Sau khi c dp quan st mi hng ngi trong nhiu nm vi t cch l mt s si cnh binh, ng ta khng th sng n dt lnh i, v cuc sng khng thch hp vi np sng quen thuc ca ng ta. Gn bn phng ca ng l nhng chung nga, trong cha ti nui hai chc con nga, cng nhng loi vt ko xe khc. Nhng ngi gi nga khng a ng Tzu v tnh qu st sng ca ng ta v thi quen hay xen vo cng vic ca h. Khi cha ti ci nga i u, th lun lun c su ngi k m v trang i theo h v. Nhng ngi cn v ny u mc ng phc v ng Tzu lun lun kim sot cht ch gi cho y phc ca h lc no cng c chnh t. V mt l do m ti khng bit r, su ngi k m ny c thi quen ngi trn lng nga sp thnh hng, quay lng vo tng ca mt lm la, v phng nga chy theo khi thy cha ti va xut hin. Ti nhn thy rng nu ti nghing mnh ra ngoi ca s ca lm la, th mt trong nhng ngi k m lt vo tm tay ca ti. Mt ngy n, nhn lc khng c vic g lm, ti bn rn rn n gn v x mt si dy gai vo ci ai da nt lng ca y trong khi y ang kim im t trang trc khi ln ng. K ti ct cht c hai u dy v mng mt u vo ci mc st bn trong lm la. Vic y hon ton din ra trong m thm



khng ai , gia lc mi ngi ang bn rn ri rt. Khi cha ti va xut hin, on k m phng nga chy theo, tr ra ngi th su mc phi si dy nn b t v ku la m ti. Ci ai nt lng ca y st ra v trong cn no lon, ti ln rt li si dy gai v bin mt m khng ai hay bit. Ngy hm sau, ti ly lm khoi tr m ni vi nn nhn s a nghch ca ti: "Th no, N Tc, ti tng ch c mt mnh ti l ci nga d, cn anh cng vy sao?" Ngy ca chng ti rt di khi phi gi tnh to sut mi tm gi trong ngy. Ngi Ty Tng tin rng khng khn ngoan cht no m ng khi tri cn sng, ma qu ca ngy c th n bt ngi ta. Thm ch tr s sinh cng b gi tnh to chng khng tr thnh qu quy ph. Nhng ngi m cng phi c gi tnh to, v s c mt tu s c gi n lm vic ny. Khng ai c min khi iu ny, ngay c ngi cht cng phi gi c tm thc cng lu cng tt, sao cho h s bit c con ng ng n c vng t bin gii t mi ti c th gii bn kia. Chng trnh hc ca chng ti gm c Hn vn, ch Ty Tng, ton hc v khc bn g. Ting Ty Tng c hai ngn ng khc bit, ting ph thng v th knh ng. Chng ti s dng ting ph thng khi ni vi ngi hu v nhng ngi thuc tng lp thp hn, cn th knh ng c dng i vi nhng ngi tng lp ngang bng hoc cao hn: Con nga ca ngi tng lp cao hn cng phi c ni chuyn theo cch knh ng! V nh con mo c on ca chng ti ang rnh rp ngang qua sn trong mt cng vic b n no , gia n s ni chuyn vi n: Puss Puss tn knh c th h c n ung sa hng c khng



?" D c ni vi Puss Puss tn knh th no chng na, c ta cng s khng n tr khi c ta mun. Lp hc ca chng ti l mt gian phng rt rng c th cha su chc a tr. Chng ti ngi xp bng trn sn gch, trc mt ci bn hay mt ci gh di, cao nm tc ty v ngi xoay lng v pha thy khng th bit rng thy c nhn mnh hay khng. Thy bt chng ti hc mt cch rt kham kh v khng chng ti ngh ngi mt giy pht no. Giy Ty Tng c lm bng tay v rt t tin, qu tn km tr con lng ph. Chng ti thng s dng nhng bng en, nhng phin mng v ln chng mi hai v mi bn inche mi chiu. Bt ch ca chng ti l mt loi phn cng c th ly trn cc ngn i Tsu La, cao hn Lhasa khong mi hai ngn feet, m Lhasa cao hn mc nc bin mi hai ngn feet. Ti tng c gng ly phn mu nht, nhng ch Yaso li rt rt thch phn mm mu tm. Chng ti c kh nhiu phn mu khc nhau: , vng, xanh da tri, v xanh l cy. Mt s mu sc, ti tin, l do c cc qung kim loi trong nn t. Cho d l v sao i chng na th chng ti cng rt vui thch khi c chng. S hc lm ti chn thc s. Nu c by trm tm mi ba nh s, mi ngi n ht hm mi hai cc tsampa mi ngy, v mi cc cha c nm mi tm panh, bnh cha cn phi c kch thc nh th no cung cp cho mt tun? Ch Yaso c th lm nhng bi ny v ch c vn g vi n. Cn ti, vng, ti th khng thy sng sa nh vy. Ti tr v phng ring ca mnh khi chm khc. lm mn hc m ti rt thch v c th lm kh tt. V vic n lot Ty Tng, ngi ta thng dng nhng bn g c



khc ch, nn vic khc bn g c coi nh mt b mn rt hu ch. Tr con chng ti khng c g m lng ph. G rt t v c mang n t n . G Ty Tng rt dai, kh ct v th khng ph hp. Chng ti s dng loi vt liu mm ca Xte-a-tit, n c th ct c d dng bng dao. i khi chng ti s dng phomat b yak hng! C mt phn trong chng trnh hc m ti khng bao gi qun l lp li nhng iu Rn tn gio. Chng ti phi c nhng iu Rn ny khi vo lp v lp li mt ln na trc khi ri khi lp vo gi tan hc. l:

Hy ly n bo n, ly c bo c ng n hip nhng k hin lnh Hy sing c cc kinh in v gio l Hy gip k ng loi Lut php khc nghit i vi k giu sang dy h s thng cm v s cng bng Lut php khoan hng i vi k ngho hn an i h Hy tr dt nghip qu n nn cng sm cng tt

cho chng ti khng th no qun, nhng iu Rn c vit trn nhng tm bng ng trn bn vch tng ca lp hc. Tuy nhin, cuc i hng ngy ca chng ti khng phi hon ton dnh cho s hc v s sng khc kh. Chng ti cng lao mnh vo nhng cuc chi in kinh, th dc mt cch hng say ngoi gi hc. Nhng mn th dc ny c



t ra to cho chng ti mt th xc cng trng c th chu ng kh hu v cng gt gao ca x Ty Tng. x ny, vo lc gia tra ma h nhit ln rt cao v ban m c th xung thp di khng . Vo ma ng, thi tit cn lnh hn th rt nhiu. Bn cung, mt mn th dc rt tt lm n nang bp tht v tp nhm ch mt cch chnh xc, l b mn m chng ti rt thch. Cung n ca chng ti dng u lm bng g mun nhp cng t n ; ngi ta ch to nhng ci n bng g bn x. L Pht t chn chnh, chng ti khng bao gi bn cc loi th vt. tp bn cung, chng ti dng nhng ci bia di ng, m nhng k gia n np ch khut cm dy ko ln hoc h xung bt thn m khng cho chng ti hay. Phn nhiu nhng bn hu ca ti c th bn trng ch trong khi h si nga nh bay. V phn ti, tri li, ti khng th ngi vng trn lng nga c lu nh th! Nhy xa li l vn khc. Mn th thao ny khng c nga ti phi bn tm. Chng ti chy nhanh ht mc c th, mang theo mt cy so di nm mt, sau khi tc t mc ti a, chng ti chng so nhy vt xa. Ti thng ni rng nhng ngi khc b mc kt trn lng nga lu n ni h khng c sc mnh i chn, nhng ti, ngi thng xuyn phi s dng i chn ca mnh, thc s c th nhy so. N qu l cch tt bng qua sui, v rt thch th khi nhn nhng ngi ang c gng theo sau ti lao xung nc, ngi n ni tip ngi kia. Mt tr chi tiu khin khc l i c kheo. Chng ti dng hai cy c khu, ging nh hai cy nng g nhng rt di, c bn p x hai chn vo , v sau khi ngy trang lm nhng ngi khng l, chng ti thng xp chin vi



nhau trong nhng cuc u sc d k, k thua l k b t ng trc nht. C kheo do chng ti t lm, chng ti khng ch ln xung quanh ti cc ca hng gn nht v mua nhng th nh vy. Chng ti phi s dng ht kh nng ca mnh thuyt phc ngi coi kho thng l ngi qun gia sao cho chng ti c th xin c nhng mnh g ph hp, th va phi, v khng c c hc mt g. Sau , chng ti phi kim c nhng mu g nm ph hp nht lm ch chn. V g rt khan him khng c lng ph, chng ti phi ch c hi thun tin v hi xin vo thi im thch hp nht. Tr chi cu dnh cho cc c gi v nhng ngi ph n tr. Mt mu g c l c lm cnh trn, v nhi lng vo trong. Qu cu lng c gi trong khng trung bng cch s dng i chn. Cc c gi s nng vy ln va cao c th chn d dng v ch c dng chn, nu chm tay l b loi. Mt c gi nhanh nhn c th gi qu cu trong khng trung n mi pht. Nhng Ty Tng nht l vng ngoi th Lhassa, tr chi thnh hnh nht l mn th diu, m ngi ta c th gi l mn th dc ca dn tc. Chng ti ch c th chi diu vo nhng ma nht nh. Nhiu nm v trc, ngi ta nhn thy rng th diu trn nhng vng ni cao gy nn nhng trn ma l, khi ngi ta ngh rng c l cc v thn ma ni gin, nn dn chng ch c php chi diu vo ma thu, tc l ma tnh ro Ty Tng. C nhng ngy nht nh, ngi ta gi im lng khng ku to cc min ni, v ting vang ca h gy nn mt s chuyn ng qu mau ca nhng m my m m thp t n bay qua, do m c th dn n nhng trn ma l bt ng.



Ngy u ma thu, mt con diu u tin c phng ln t nc in Potala. Trong vi pht, nhng con diu khc mi hnh thc, ln nh c v cc mu sc, lin xut hin trn nn tri Lhassa, trn chng bay ln nhy nht theo chiu gi thi mnh. Ti rt say m cuc chi ny v lun lun sp t cch no con diu ca mnh l mt trong nhng con bay ln u tin. Mi a tr con u t tay ch to con diu ca mnh, thng l vi mt ci sn bng tre c bc pha ngoi bng mt th hng t rt p. Chng ti lm diu bng nhng vt liu ho hng, v danh d ca gia nh cng c lin h trong cuc chi ny. Sau khi ci sn bng g nh ci hp c ch to xong, chng ti gn vo u, hai cnh v ui mt con rng c hnh dng d tn. Cuc chin u bng diu din ra mt cch v cng si ni, khi y, chng ti c gng h nhng con diu ca ch th. thc hin iu , chng ti gn nhng mnh chai trn diu ca mnh v ngm si dy diu trong mt th keo trn vi bt thy tinh nghin nt; sau , chng ti ch cn phng diu ln ct t si dy ca cc ch th v bt ly con diu ca h. i khi, lc tri ti chng ti ln th diu ln tri sau khi ct cht nhng ci n nh thp bng b vo bn trong ci sn g, ch u rng. i mt rng lin phng ra nhng tia la v mnh rng lng lnh mun mu nghn sc, ni bt trn khng trung gia nn tri khuya u m. Chng ti c bit thch cuc chi ny khi c nhng on thng bun ln ch hng trn lng nhng con Yak t vng Lhodzong n th Lhassa. Vi s ngy th ca con tr, chng ti ngh rng ngi thng bun "Dt nt" cc vng qu ho lnh chc cha bao gi nghe ni n



nhng pht minh dim o tn k nh nhng con diu ca chng ti. Vy nn chng ti quyt nh gy cho h mt phen s st kinh hong nn thn. Mt trong nhng pht minh khc na ca chng ti l gn trong mnh con diu ba loi v c khc nhau, v t cch no cho gi thi vo lm cc v c pht ra nhng ting h kinh hn. Khi th diu ln tri, con rng la un khc mun mu pht ra nhng ting r rng rn trong m khuya, v chng ti hy vng rng n s gy cho cc tay thng bun n t cc tnh l xa xi s s st m h s nh sut i khng qun. Mc d lc ti khng bit chi diu c ch cho ti trong cuc sng sau ny khi ti thc s bay trn chng. By gi n ch l mt tr chi, mc d rt li cun ti. Chng ti c mt tr chi c th l rt nguy him: chng ti lm nhng chic diu ln khong ba mt vung vi i cnh nh ra t hai bn. Chng ti thng t nhng chic diu ny trn mt t gn con sng ni c gi la mnh ln trn khng. Chng ti ci nhng con nga vi mt u dy diu buc vng quanh eo, v sau chng ti phi nc i, nhanh ht mc c th. Chic diu ny ln ri bay ln trn khng mi lc mt cao hn cho ti khi n gp lung gi c bit ny la ln. S c mt c git v ngi ci s c nhc thng ln khi lng nga, c l ln cao n hn ba mt trong khng trung v lc l xung dn mt t. Mt vi k khn kh gn nh b x lm hai nu h qun khng rt chn khi bn p nga, nhng ti, cha bao gi gii ci nga, lun lun c th b ng khi lng nga, v c nhc bng ln l mt nim vui sng. Ti, k thch phiu lu mo him ngu ngc, thy rng nu ti git chic dy ng vo thi im c nhc ln cao th ti c th bay ln cao



hn, v xa hn, c git mnh khn ngoan s lm cho ti ko di chuyn bay thm vi giy. C mt ln ti git dy mnh qu, cng lc gi y mnh khin ti bay n tn nc nh mi bng ca mt ngi nng dn m trn ang ct gi nhin liu cho ma ng. Nhng ngi nng dn Ty Tng sng trong nhng ngi nh mi bng c mt lan can nh, ni ct gi phn b yak c sy kh dng lm nhin liu. Ngi nh c bit ny c lm bng gch bn kh thay v a phn lm bng , khng c c ng khi m ch l mt l hng trn mi dng x khi t ngn la bn di. S xut hin t ngt ca ti mt u dy thng lm ht tung nhin liu v v ti b ko l qua mi nh, li theo hu ht nhin liu qua ci l hng xung nhng con ngi bt hnh bn di. Ti khng c a chung. S xut hin ca ti, d l qua ci l hng , c n cho vi nhng ting ch sa khng khip, v sau l trn n ca ch nh ang gin d, ti b li ti trc cha ti nhn c mt liu thuc iu chnh na. m ti phi nm sp mt! Ngy hm sau ti c mt cng vic kh chu l i n cc chung b v thu nht phn b yak mang ti nh ngi nng dn hm trc v a ln mi nh, mt cng vic rt kh nhc, v lc ti cn cha n su tui. Nhng mi ngi rt hi lng, tr ti; nhng a tr khc c trn ci tha th, ngi nng dn y by gi c nhiu gp i nhin liu, v cha ti chng minh rng ng l mt ngi nghim khc. Cn ti? Ti phi ng sp trong m tip theo, v ti khng cn ly lm bun phin vi vic ci nga na! Ty Tng khng phi l x c th dung np nhng ngi



c th cht yu ui. Th Lhassa vo mt vng cao nguyn bn ngn thc cao hn mt bin, c mt thi tit rt chnh lch gia cc nng v cc lnh. Nhng vng cao hn li c mt kh hu gt gao hn na. Nhng ngi c th cht yu ui c th lm lin ly n s sng ca k khc. Chnh bi l , ch khng phi do s tn c, m s gio dc thiu nhi tht l v cng khc kh nh k trn. nhng vng sn cc, ngi ta em ngm nhng a tr s sinh di sui nc lnh v xem chng c sc chu

ng do dai hay khng, c quyn sng nh mi ngi. Ti thng thy nhng ngi i diu hnh n mt ngn sui, mt vng ni non chiu cao trn su ngn thc. n b sui, on ngi dng li, mt b lo bng a tr s sinh trn tay, ri c gia nh gm cha, m v thn quyn a tr ngi vy chung quanh b. Khi ngi ta lt ht o qun a tr, b lo bn ngm thn mnh a b s sinh di nc sui,

ch cn thy ci u nh ln khi mt nc. Di nc sui lnh but, thn mnh a tr tr nn au, ri xanh gin, nhng ting ku ca n im bt, n khng cn ku la phn i na. N c v cht lm, nhng b lo tng kinh nghim nhiu v vic ny bn rt n ln khi mt nc, lau chi kh ro v mc qun o li cho a b. N sng li chng? l cc thn linh quyt nh nh th. Nu n cht, th li cng hay v n khi phi chu nhng s kh au v sau ny ca cuc i trn th! Ngi ta khng th lm g khc hn di mt kh hu gt gao nh Ty Tng. Khng nn c nhng k bnh hon, yu ui mt x m mi phng tin cu tr y t u thiu thn:



Th vi a b s sinh cht cn hay hn. Khi anh ti qua i, th ti cn phi xc tin vic mt cch ro rit hn. Tht vy, vo nm ln by tui, ti phi bt u chun b tng lai. Ti s i theo con ng no v chn la nghnh hot ng no? iu s do cc nh chim tinh quyt nh. Ty Tng, bt c vic g ln nh, t vic mua mt con Yak n vic chn mt ngh nghip, u do s quyt on ca cc nh chim tinh. Trc ngy sinh nht nm ti ln by, m ti m mt cuc tip tn khng l, trong dp nhng quan khch gm cc nh qu tc v cc chc vin cao cp trong Chnh ph c mi tham d nghe nhng li tin tri ca cc nh chim tinh. M ti l mt mnh ph m ang, vi mt vc vc phng phi, mt gng mt trn v tc en huyn. Nhng ph n Ty Tng bi u theo mt kiu rt m thut v ci trn mi tc mt chic lc g. Nhng chic lc g ny thng sn mi mu thm, c cn nhng ht qu, cm thch hoc san h, l nhng m phm lm rt kho lo. Khi c ci trn mt mi tc en huyn c sc du bng long, nhng lc sn mi to nn mt v p rt thanh lch. Nhng o di Ty Tng c nhng mu sc rt vui mt m ni bt nht l mu , mu lc v mu vng. Thng ngy cc b ni tr eo pha trc ngc mt mnh vi trn vi mt ci vt ngang khc mu, nhng mu sc c chn cho tip vi nhau mt cch m thut. H eo nhng chic bng tai m kch thc ln nh ty ni giai cp ca h trong x hi. M ti, xut thn t mt gia nh quyn qu, eo nhng chic bng tai di trn mui lm phn ty. Ngi Ty Tng ch trng mt s bnh ng tuyt i



gia nam v n. Nhng v vn coi sc ni tr gia nh, m ti khng phi ch bng lng vi s bnh ng. Vi mt ch c ti v mt quyn hnh tuyt i, m ti ng tr trong gia nh nh mt nh vua, m ti bit m ti mun g v khi mun g m ti phi c ci . Trong s nhn nhp xn xao nhn dp chun b cuc tip tn, m ti mi tht s l c t dng v. No l t chc, phi ra lnh, son tho k hoch "ln t" nhng k lng ging. M ti t ra rt thng tho v trong nhiu chuyn du hnh theo cha ti sang n , Bc Kinh v Thng Hi, m ti thu thp c hng khi nhng sng kin nc ngoi. Khi ngy tip tn nh, nhng s si nh th k vit thip mi trn mt loi giy dy, lm bng tay, ch c dng trong nhng dp giao t ti quan trng. Mi thip mi ba mi phn b ngang trn su mi phn b di v c ng trin son ca ngi gia trng. M ti cng ng trin son ring ca mnh vo v ngi thuc v dng di qu phi. Ngoi ra li cn mt ci trin chung cho c gia nh, tc l c tt c ba ci trin son ng trn thip mi, lm cho n tr nn mt bn vn kin tht l trnh trng. Ngh n vic mnh l nguyn nhn cho tt c nhng l nghi trnh trng ti thy rng mnh. Ti khng bit rng tm quan trng ca ti tht ra ch l ph thuc vo mt tp qun x hi. Nu ngi ta ni cho ti bit rng cuc tip tn long trng ny s em nhiu vinh d cho cha m ti, th ti s khng hiu g c. Bi vy, ti vn nm np lo s. Nhng s gi em th c c bit thu dng trong dp ny em cc thip mi n cc quan khch. Mi ngi u ci mt con tun m v cm ni tay mt ci gy ngn c khe h mt u xp ci thip mi vo , ngoi



bao c in nhng ph hiu chnh thc ca gia nh chng ti. Khi cc s gi sn sng ln ng th trong sn nh chng ti din ra mt cnh tng no ng khn t. Cc gia n ku gi nhau n khan c c hng, nga h vang tai, nhng con ch ngao en ln sa m ln nh in. Sau chu ru bia cui cng, nhng chng k m t mnh ly cc xung bn, trong khi nhng cnh cng nng n m ra vi nhng ting ng m v on k m va phng nga phi nc i, va ht vang tai nghe tht rng rn. Nu h mang nhng bc th tn vit tay th ng thi cc s gi cng chuyn t lun mt thng ip truyn khu, m ni dung c th hon ton khc hn. Hi thi xa, nhng tay cn , cng o thng phc kch cc s gi em th gia ng ri ngy trang v dng nhng bc thng ip tn cng mt ngi nh khng phng th hay mt on thng bun chng hn. T , ngi ta thng c vit nhng th tn gi gi by v d bn cp n nhng ch c phc binh v tiu dit chng. Th tc c truyn v vic gi i mt lt hai thng ip, mt vit tay v mt truyn khu, l mt di sn ca qu kh. Du cho thi i ny, ngi ta cng c khi gi i hai thng ip song i nh th; trong trng hp th ch c thng ip truyn khu mi c gi tr. Trong nh ti tht l no nhit tng bng! Nhng vch v trn nh c pht ln mt lp sn mi, nhng sn g c nh bng trn tru n ni i phi coi chng ko trt ng. Nhng bn th c lau chi v sn pht li sch bng. Mt s ln nhng ngn n mi thp bng b c em ra s dng; c nhng ngn n bng vng v nhng ngn n khc bng bc, nhng c thy u lau chi



bng long n ni khng th phn bit c na. M ti v ngi qun gia khng ngt chy ti chy lui trong nh, ch trch, sa i ch ny, dn dp sp t ch kia v ra lnh cho nhng k gia n lm vic khng ngng tay. Cha m ti c trn nm chc ngi n bc gip vic nh v c mt s khc c thu dng thm trong vic tip tn. Khng mt ngi no l nhn ri v tt c u lm vic mt cch hng hi. Sn nh cng c qut dn, lau chi cho n khi nhng tng chiu sng ngi nh mi va em ng v. lm cho sn nh c v lng ly, nhng ch trng gia cc phin cng c t thm mt lp mu. Khi mi vic u xong xui, m ti t tp tt c gia nhn v ra lnh cho h hy mc ng phc tm tt, chnh t. Trong nh bp, c s hot ng ro rit ngy m chun b y cc cao lng m v i khch. X Ty Tng l mt ci t lnh thin nhin, vt thc mt khi nu nng xong, c th dnh rt lu m khng h hoi, v thi tit lnh v kh ro. Du cho khi tit tri nng bc, bu khng kh kh ro cng gi cho cc thc n khng h. Nh , tht c th dnh sut nm m vn ti, cn la m c th dnh sut nhiu th k. V ngi Pht t gi gii khng st sinh, nn ngi ta ch n tht nhng con th v ri ro b ng cht trong khe ni, hoc cht bi cc tai nn khc. Nh bp ca gia nh ti c tr sn nhiu loi tht ny. Ty Tng cng c nhng ngi lm ngh t, bn tht nhng nhng gia nh Pht t chnh thng khng giao tip vi hng ngi ny, v h thuc v mt giai cp h tin, "Bt kh tip xc".



M ti quyt nh tip tn theo mt li va khc thng va linh nh trng th, v i khch mt mn c bit l mn mt hoa quyn. Vi tun l trc, nhng k gia n nh ti ci nga n tn trin ni Tuyt Sn l ni c nhng loi hoa p nht. Ty Tng, hoa quyn mc rt ln v c rt nhiu loi thuc cc mu sc v hng thm. Ngi ta chn nhng hoa cha n hn v em v ra sch mt cch rt cn thn. Tht vy, nu mt ci hoa hi nt mt cht l lm cho mt b hng. K , mi hoa c ngm trong mt ci bn thy tinh ln cha y nc v mt ong, ri y tht cht cho kn gi. Mi ngy v lin tip trong nhiu tun, bn hoa c em phi nng v xoay tr tng k hn cho tt c cc phn ca hoa u c hng nh nng cn thit. Hoa trong bn n ln t t v thm nhun cht nc pha mt ong. C ngi thch em phi gi vi ngy trc khi n cho hoa c kh v hi gin, m vn khng mt hng v hay sc ti ca n. H cng rc ng ln cc cnh hoa cho n c v m tuyt ging nh thin nhin. Tt c nhng ph tn lm mn mt hoa ny lm cho cha ti nhn nh, cn nhn. Ngi ni: "Vi ci gi tin mua nhng bng hoa p ny, chng ta c th mua su con Yak m cng vi mt by Yak con." M ti p vi mt ging y n tnh, "ng ng ng ngn. Cuc tip tn ca chng ta nht nh phi thnh cng, v du sao chng na, nhng ph tn ny l phn vic ni tr ca ti". Mn vi c nhp cng t Trung Hoa l mt mn m v khc, m ngi ta dng nu canh. C ngi ni rng mn canh vi c l mn tuyt nh ca ngh thut lm bp. Ring ti, ti nhn thy mn y rt d, v tht l mt cc hnh khi ti bt buc phi n mn vi c. C mp c ch



n x Ty Tng trong mt trng thi m ngi ta khng cn nhn ra n c na! Ta c th ni mt cch n ha l n hi km ti", iu ny c ngi li cho rng lm cho vi c cng tr nn ngon hn. Mn mng tre non, cng nhp cng t Trung Hoa, l mn n rt ngon, l mn ti thch nht. C nhiu cch nu mng, nhng ti thch nht l n sng vi mt cht mui. Ti lun lun chn nhng bp mng vng v xanh n ring, v bi nhiu khc mng trong bp b ngt t u trc khi em ln soong cho. Ngi u bp c v nghi ng ti, nhng y khng c bng c. Tht ng tic, v chnh y cng thch n bp mng sng! Ty Tng, nu bp l cng vic ca n ng, ph n cng lm bp nhng h rt vng v v khng chu ci tin. n ng c sng to v chu kh hn, bi h nu n rt thin ngh. Ring v mn qut dn v ngi l i mch, th ph n chim gii qun qun, v l tt nhin h cng rt gii v vi mn khc na. Nhng nht nh l khng, nu ni v vic lm mn tsampa. Mn tsampa l mn n cn bn ca ngi Ty Tng. Nhiu ngi Ty Tng quanh nm ngy thng ch sng bng mn tsampa v tr n sut i. Mn tsampa lm bng la mch nha sy kh cho n khi n tr thnh gin v c mt mu vng sm. Nhng ht la mch nha khi mi c gi, v tn thnh bt, bt ny li c nng ln ln na v t trong mt ci chn, ri ngi ta vo tr nng trn vi b con Yak, mt loi b lng di. K ngi ta trn cho u cho n ng c li thnh mt th bnh v cho thm mui, cht hn the v b con Yak ty s thch tng ngi. Th bnh gi l tsampa, c th cun trn li v ct thnh tng khoanh, ri dn ra n. Mn tsampa l



mn n thng thng ca hng ngi bnh dn, n c cht b bo cho ngi dn Ty Tng c th sng di mi kh hu v trong mi hon cnh. Mt nhm gia n lm mn tsampa, mt nhm khc lm b theo mt phng php c bit ca dn bn x. Nhng ci bao ln bng da tru, b mt c lng trn vo trong, b tri ln ngc ra ngoi, c dng lm dng c nh sa. Ngi ta trong cc bao da y sa con Yak hay sa d. trnh khi b hao ht, phn trn cc bao da c tm v xp li ri may li tht chc. K , nhng bao da ng sa mi c nhi tht mnh cho n khi sa tr thnh cht b. nh sa bng phng php ny, ngi ta dng mt ch c nh ln nhng tng b cao chng ba mi phn. Sau khi y sa v bao, ngi ta mi bung nhng bao cho ri xung cc m , vic ny gi l "nh sa". Chng mi k gia n lm cng vic ny trong nhiu gi lin tip. H va ht mt hi th vo va gi cc bao da ln cao, v bung cc bao da cho ri xung nhng m vi mt ting ng m du "uch". i khi mt bao da qu c hoc do ngi nh sa qu vng v, thnh lnh n bung ra. Ti cn nh mt gia nhn nh ti rt khe mnh lc lng, y thng hay khoe khoang sc vc ca mnh. Y lm vic nhanh gp i k khc, v s c gng lm gn c y ni vng ln. Mt ngy n, c ngi ni vi y: - "Anh Timon, chc anh gi ri, v by gi anh lm vic khng nhanh bng khi trc." Ht ln mt ting gin d, Timon bn nm ly pha trn mt bao da, gi ln cao vi hai cnh tay khe mnh bung cho n ri xung. Nhng sc mnh ca y phn ngc li y, trong khi y cn nm ci ming bao da th phn



di l xung v rt xung nhng m . Mt cy ct b hy cn hi lng vt ra v vng trng ngay vo gia mt Timon, y "lnh " tt c vo ming, vo mt, vo mi, vo tai, vo tc. Nm chc n su chc lt b chy tun xung dc theo thn mnh y v bao ph y bng mt cht nhn mu vng. Nghe ting ng, m ti hi h chy vo. l ln u tin trong i m ti thy m ti ng sng nhn trong im lng. C l m ti tc gin v thy nhng by nhiu b b hy hoi chng? Hay m ti ang lo ngi cho thng ngc ang b ngt th? D rng th no, m ti bn nm ly ci bao da rch bng v p mt ci ln u y. Chng Timon v phc bn trt ng xung t nm sng st trn mt ci ao... b! Nhng gia n vng v nh Timon c th lm hy hoi mt nhiu b. Ch hi cu th mt cht trong khi bung tay cho ci bao ri xung l nhng si lng lin tch ri ra khi da v ln ln vi cht sa. Lm ly hai hay hai chc si lng trong cht b lm xong, l mt iu rt thng thng, nhng nu li thy c c chm lng trong th y l mt iu rt d. Cht b b h hoi c ct ring mt ni dng t n, hoc b th cho nhng k n my, h s nu li v lc sch bng mt ming gi c dng n ln. S l sai st trong vic chun b nu nng nu khng ni n ngi n xin. Nu ch nh mun nhng ngi hng xm bit gia nh mnh sng mc cao nh th no, h s chun b thc phm thc s tt v cho ngi n xin n trc nh l nhng sai st. Rt hi lng, nhng qu ng c cho n ung y ny sau s i lang thang n nhng nh khc ni h n ngon nh th no. Nhng ngi hng xm s hng ng bng cch nhn nhn



rng nhng ngi n xin c mt ba n rt tt. C nhiu iu ni v cuc sng ca nhng ngi n xin Ty Tng. H khng bao gi mun bng cch s dng mnh li nh ngh c th sng cc k tt. Khng c g l h thn trong vic n xin hu ht cc nc phng ng. Nhiu tu s i n xin t ngi cha ny n ngi cha khc. Vic n xin c ghi nhn l thc t v khng ti t hn cht no vic quyn gp cho mc ch t thin cc nc khc. Nhng ngi nui n nh s ang trn ng c coi l lm c mt vic tt. Nhng ngi n xin cng vy; h c nhng chun mc o c ca mnh. Nu mt ngi cho ngi n xin, th ngi n xin s ngoi v khng tr li xin ngi ln na trong mt thi gian nht nh. Hai tu s n trong nh ca chng ti cng tham gia vo cng vic chun b cho s kin sp ti. H n bn xc cc con vt ni cha thc phm v cu nguyn cho linh hn ca nhng con vt c tr trong thn xc ny. Chng ti c nim tin rng nu mt con vt b git, thm v tai nn, v b n tht, th con ngi s n con vt . Mn n c tr bng cch c tu s cu nguyn bn trn c th con vt vi mong mun rng con vt s u thai vo tnh trng tin ha cao hn trong cuc sng tip theo trn tri t ny. Trong cc lt ma vin Ty Tng v cc n th, mt s tu s dnh ton b thi gian ca h cu nguyn cho ng vt. Cc tu s ca chng ti c nhim v cu nguyn cho nhng con nga, trc khi chng ln ng i hnh trnh di, nhng li cu nguyn trnh cho chng khng b mt mi qu. Theo , nhng con nga ca chng ti khng bao gi lm vic hai ngy lin nhau. Nu n b ci trong mt ngy, th n phi c ngh ngi vo ngy hm sau.



Quy tc ny c p dng cho ng vt lm vic. V chng u bit iu . Nu tnh c mt con nga c chn ci, m n li va b ci ngy hm trc ri, th n ch ng yn v t chi khng di chuyn. Khi yn nga c tho ra, n s quay i vi mt ci lc u nh mun ni: Vng, ti rt vui v s bt cng c g b! Nhng con la xu tnh hn. Chng s i cho n khi chng c cht hng xong, v sau chng mi nm xung v tm cch ln mnh ln hng ha. Chng ti c ba con mo, v chng lun lun lm vic. Mt con sng trong chung nga v thc hin s trng pht cng rn i vi nhng con chut. Ngi ta phi rt phng cho nhng con chut gi cho chng khng b mo n tht. Mt con mo na sng trong bp. N gi v hi ngc. M ca n v hong s sng ca tay lnh vin chinh Younghusband vo nm 1904, nn n b sinh non v l ch mo con duy nht sng st ca la sinh . Ph hp vi s kin , n c t tn l Younghusband. Con mo th ba l mt mnh ph ng tui v nghim trang rt ng knh, sng cng vi chng ti. N l mt kiu mu v trch nhim lm m, v lm ht sc mnh trng nom l mo con, m bo chng khng b cht. Khi khng phi dnh lu ti vai tr bo mu ca l mo con, n thng theo sau m ti i t phng ny sang phng khc. N l mt con mo nh mu en, v mc d rt thch n ngon, nhng n trng nh mt b xng di ng. ng vt Ty Tng khng phi l vt nui, nhng cng khng phi l k hu, chng cng c mc ch hu ch, c nhng quyn li ging nh con ngi. Theo Pht gio, tt c cc loi ng vt, tt c cc sinh vt trong thc t u c linh hn, v c ti sinh trn tri t theo nhng giai on tin ha lin tc.



Nhng th tr li cho thip mi ca chng ti khng bao lu n. Nhng ngi k m phng nc i n ni, tay vung ln nhng cy gy nh c ch mt u c ng nhng th tn. Khi ngi qun gia mi bc ra nghinh n s gi ca cc nh qu tc. Sau khi rt bc thng ip t trong gy ra, ngi s gi cng tht ln mt thng

ip truyn khu, thm ch khng kp ly li hi th. K , y sm xung trn hai u gi v ri mnh xung t trong mt dn cnh rt kho lo, dng nhng t cho mi ngi thy y x thn khng qun cng lao kh nhc lm trn bn phn v n nh ti kp gi! Trong nhng dp , nhng gia n nh ti thng vy chung quanh y v ni: "Ti nghip thng nh! Y n tht l mau! Tht l mt k cng hn hu! Chc hn l y chy mau n mun ng tim. Tht l cao qu thay, mt tinh thn phc v hng say nh th!" Mt ngy n ti, nga ming xen vo cu chuyn v ni: "y khng! Y khng c chy mau n mun ng tim! Ti va thy y ngi ngh mt u lng gn y. Chc y ngh ly sc chy mt on ng cui cng!" S t nh bt buc ti phi b qua khng ni n ci cnh tng vng v lng tng tip theo . Sau cng, ngy i nht n, ci ngy m ti vn e ngi bit bao, v ngi ta quyt nh cuc i tng lai m khng cn hi kin ca ti. Nhng tia nng u tin ca



mt tri bnh minh va l dng t ng sau cc ngn ni xa tn chn tri, th mt ngi gia n bc vo phng ti: "Cu cha ng dy , cu Lobsang? Hay l cu gi v ng? by gi ri, v chng ti c nhiu vic phi lm. Thi, cu hy thc dy i!" ti b mn ra v ngi dy. l ngy m con ng tng lai s rng m trc mt ti. Ty Tng, tr con c gi bng tn cha m t cho khi cn sng trong gia nh. Ti sinh vo ngy Th Ba, v th Tuesday l tn ca ti. Sau , Lobsang l tn do cha m ti t cho. Nhng khi mt a tr bc vo tu vin, n nhn c mt tn khc, l php danh ca n. l trng hp ca ti chng? Phi i nhng gi sp ti y mi bit c. Ti ln by tui v mun tr nn mt ngi cho th thuyn lnh nh trn sng Tsang Po, cch su chc cy s. Nhng hy khoan, cn xem li. Ti c tht s mun iu chng? Du sao, nhng ngi cho u thuc giai cp di, v ca h u lm bng da con Yak ng trn nhng ci khun bng g. Ti, mt anh li ? Ti, mt ngi thuc gia cp h tin? Khng. Khng phi vy. Ti mun tr nn mt nh chuyn nghip v mn th diu. , phi y, th diu trn khng trung, nhy t do nh khng kh, cn hn l ngi trong mt chic cng bng da th, lm h nhn cch v tri theo dng nc xoy mnh nguy him. Mt chuyn vin th diu, l iu m ti mun lm, v ti s ch to nhng con diu khng l vi nhng ci u to ln v i mt sng rc nh la. Nhng hm nay, nhng gio s chim tinh s c quyn quyt nh. C l ti ch i qu lu: Nay th qu tr nhy qua ca s v chy trn. Cha ti chc s cho ngi chy theo bt ti tr li. Du sao, ti l con nh th gia vng tc v ti phi tun theo truyn thng. Bit



u cc nh chim tinh chng tin tri rng ti sinh ra i lm mt chuyn vin th diu? Ti ch c th i ch v hy vng.



CHNG II: LI TIN TRI

- Yulgye, anh bng ht tc ca ti! Dng tay li, khng th u ti s si nh mt ng si. - Hy yn, Lobsang. Ci bn tc ca cu phi c tht cho ngay v thoa b cho lng bng, nu khng th b ln s trng pht ti.

- Hy nh tay mt cht, Yulgye, anh vn c ti au qu! - Khng sao u, ti phi lm gp mi c. Ti ngi di t v mt k n l ph phng vi hai bn tay chui mn, vn ci bn tc ti nh ngi ta vn ci "Maniven" quay my xe hi! Sau cng ci bn tc ti tr nn cng nh mt con yak b rt cng v sng ngi nh nh trng rm trn mt h. M ti bn rn quay cung nh cn lc, b di chuyn trong nh mau l dng nh ngi c php phn thn nhiu ch cng mt lc. C nhng ch th vo gi cht, nhng s chun b cui cng, v rt nhiu li lng xng dng nh mt mnh ph bn mi ci xun. Cha ti trn cnh no nhit n o bng cch b mn v rt lui vo phng ring ca mnh. M ti quyt nh a chng ti n JoKang, ngi n ln th Lhassa; hn l v m ti mun cho cuc l tip tn c din ra trong mt bu khng kh tn gio. Vo lc mi gi sng, mt ting cng vi ba m iu khc nhau



im gi tu hp. Chng ti tt c u ci nga, cha ti, m ti, Yaso v ti cng vi ngi trong thn quyn sa son ln ng. Chng ti noi theo con ng LingKhor, v i vng quanh di chn in Potala, mt ta cung in lu i nguy nga trng l ca c t Lai Lt Ma, mt trm ba mi thc b cao v bn trm thc chiu di. Sau khi i qua lng Sh, v i nga mt na gi trn ng bng Kyi Chu, chng ti n trc ca n. Chung quanh n l nhng ngi nh tr, ca tim v chung nga i khch hng trong nhng m ngi hnh hng. T ngy c dng ln trc y mi ba th k, ngi n Jo Kang vn lun lun tip n khch hnh hng. Ngi n c biu l nhng nt tn ph ca thi gian. Cc vin tng di nn by ra nhng ng nt n su n nhiu phn ty do nhng bc chn dm ln ca hng ngn tn . Nhng tng thn bng vng ca nn tn gio Ty Tng c xp thnh hng di dc theo cc vch tng. Nhng mn li st dy v kin c gi gn nhng pho tng ny i vi nhng tn m lng tham c th mnh hn lng sng tn. Nhng tng thn ln nht phn nhiu u trn ngp n qu na thn mnh vi hng ng ngc qu v chu bo m nhng ngi sng tn cu xin n hu thing ling t ln . Trn nhng chn n bng vng khi, nhng ngn bch lp c thp thng xuyn, ta ra nh sng khng bao gi tt t mi ba th k. T nhng gc m u ca ngi n vng n tai chng ti nhng ting chung ngn, ting cng, ting t v thi vang tai. Chng ti noi theo con ng vng trc chnh in theo nh truyn thng bt buc, v sau khi l bi xong, chng ti bc ln trn nc bng ca ngi n. Ni y ch c mt s t ngi c c quyn c ln. Cha ti, vi t



cch Bo Th ca Gio Hi, lun lun c mt ti y mi khi n ving ngi n ny. Tin y, ti xin ni s lc v nn chnh tr ca x Ty Tng. ng u quc gia v Gio Hi l c t Lai Lt Ma, tc gi l Pht Sng Ty Tng. Ngi va l v nguyn th quc gia cm quyn chnh tr, va l nh lnh o tn gio, va l v Thm Phn ti cao cm cn cn cng l ca dn Ty Tng. Mi ngi dn bt c sang hn u c th thnh cu n Ngi. Nu mt s khiu ni hay n thnh nguyn c l do chnh ng, hoc trong trng hp c s bt cng oan c, c t Lai Lt Ma s xt x tha mn cc nguyn vng v san bng mi ni bt cng. Tht khng phi l qu ng m ni rng tt c mi ngi, khng tr mt ai, u yu mn v knh trng Ngi. Ngi l v quc vng c quyn hnh tuyt i. Ngi s dng uy quyn th lc ca Ngi v hnh phc ca dn chng, ch khng bao gi v nhng mc ch ch k. Ngi tin on s xm lng ca qun Trung Cng t nhiu nm v trc. Ngi cng bit rng nn t do ca x Ty Tng tm thi s tri qua mt thi k xung dc. V nhng l do m mt s t ngi trong gii tu s c mt s th hun c bit, nhng kin thc Huyn Mn m cc nh o s thi xa gp nht t nhiu th k s khi phi b mai mt v m chm trong qun lng. Di quyn lnh o ca c t Lai Lt Ma c hai Hi ng: Mt l Hi ng Tn Gio, gm c bn v cao tng cp ng Lt Ma. Nhng v ny u chu trch nhim trc ng Thm Thm (mt danh hiu khc ca c t Lai Lt Ma. Ngi ta thng gi ngi l c Thi Tu, ng Thm Thm Le Trs Profond, ng Khn Lng, IInapprciable). v nhng vn lin quan n cc t



chc lt ma vin (lamaseries) v o vin trong x. Tt c nhng vn tm linh v tn gio u phi qua tay cc v y pht lc. K l Hi ng Ni Cc, gm c bn v Tng Trng trong s c ba v thuc thnh phn dn chnh v mt v l tu s. Cc v ny nm quyn cai tr ton x v m trch vic ha hp Quc Gia vo Gio Hi thnh mt khi duy nht. Hai vin chc chnh ph m ngi ta c th gi l cc v Th Tng, lm "y vin lin lc" vi hai Hi ng trn, v trnh nhng kin ca hai Hi ng ny ln cho c t Lai Lt Ma. Hai v y ng mt vai tr quan trng trong nhng phin hp rt him ca Quc Hi, gm nm mi ngh vin i din cho cc gia nh qu tc v nhng tu vin ln nht ca th Lhassa. Quc Hi ch nhm trong nhng trng hp rt khn cp, nh hi nm 1904 khi c t Lai Lt Ma lu vong t nn sang Mng C trc s xm lng ca qun i Anh. V im ny, tng cn gii thch r rng s lu vong t nn ca c t Lai Lt Ma khng c ngha l Ngi chy trn. Chin tranh x Ty Tng c th v nh mt cuc chi c tng: Bn no ng tng b bt th bn thua. c t Lai Lt Ma l v Quc Vng ca x Ty Tng. Khng c ngi, th mi s chin u u tr nn v ch: Ngi phi c n tr an ton bo v s hp nht ca x s. S ngh s Quc Hi c th ln n bn trm ngi khi no nhng thn ho nhn s cc tnh tham d ng cc phin nhm. C nm tnh: Th , nh thng c gi l Lhasa, nm trong tnh U-Tsang. Shigatse cng trong mt qun. Gartok l min ty ca Ty Tng, Chang pha bc ca Ty Tng, trong khi Kham v Lho-dzong l cc tnh



min ng v nam tng ng. Vi thi gian qua, c t Lai Lt Ma cng gia tng quyn hnh ca Ngi v khng cn n s gip kin ca nhng Hi ng hay ca Quc Hi na. X Ty Tng cha bao gi c c mt s cai tr anh minh v sng sut nh th. T trn nc n nhn ra xa, l mt phong cnh v cng ngon mc. Nm v pha ng l vng ng bng Lhassa xanh ti, ri rc c nhng cm rng nh vi nhng dng sui nh un khc, phn chiu nh nng mt tri nh nhng con rn bc, trc khi chy vo sng Tsang P cch su mi cy s. pha bc v nam, nhng dy ni cao dng ln chm chm nh thnh quch bao bc chung quanh cc vng thung lng v cao nguyn Ty Tng, lm cho dn tc x ny sng bit lp hon ton vi th gii bn ngoi. Nhiu lt ma vin c dng ln trn cc trin ni. trn nhng ngn ni cao hn, c nhng o vin nh nh ln mt cch nguy him trn nhng sn ni cheo leo bn b vc thm. V pha ty, hai ngn ni song i ca in Potala v tu vin Chakpori nh ln ng xa. Gia hai ngn ni ny, cnh ca Ty Mn chiu sng ngi trong nh sng bnh minh cn sng m lnh lo. Mu sm ca nn tri cng ni bt ln mt cch d thng, tng phn vi mu tuyt trng tinh bao ph cc dy ni nh ln pha chn tri. Trn u chng ti, nhng m my lt lt nh trong khng gian. Trong thnh ph, gn bn, to Th Snh day lng vo mt bc ca ngi n. S Ngn Kh st bn cnh, cng vi nhng gian hng, ca tim v ch ba m ngi ta c th mua mi th, thng vng h cm. Cch khng xa, v pha ng, l mt tu vin ca n gii v



vng c tr ca m Cng. Nhng khch hnh hng tp np trc ca n, mt trong nhng ni thnh a ln nht ca Pht Gio. Chng ti nghe ting ni chuyn khng ngt v nhng ting ng n o ca cc tn hnh hng n t nhng vng xa xi vi nhng l vt m h em cng dng vi hy vng c n Trn ban n hu. C ngi em theo nhng con th m h mua li l st sinh vi nhng s tin nh nhoi khim tn ca h. Cu sng mt sinh vt du l mt con th hay mt ngi, l mt nghip tt rt ln v phng din tm linh. Trong khi chng ti nhn xem nhng cnh tng c in , chng ti nghe nhng ting kinh k ngn nga ca cc s si, c nhng ging thm trm ca cc v s gi chen ln vi nhng ging thanh, nh ca nhng ch tiu s c. Ting trng v nhng ting kn cng tri dy vang tai. Nhng s si khng bn rn cng vic, chy ti lui lng xng khng ngt. Vi v mc o mu vng, nhng v khc mc mu tm, nhng phn ng mc o trng mu lt ca nhng "S si thng", mu hon kim v mu sm dnh cho cc s si trong in Potala. Nhng ch tiu s c v cc s si cnh binh mc o gi sm cng qua li lng xng. Hu ht u c mt im chung: o ca h du c hay mi, u l o c sa v tng ming nh ca c Pht ngy xa. Nhng s si c phn s trong in Potala mc mt chic o vng ngn, khng tay, bn ngoi o di ca h. Mu hong kim c coi nh mt mu linh thing Ty Tng (n khng bao gi phai, bi n l mt mu tinh khit), v l mu chnh thc ca c t Lai Lt Ma. Nhng s



si hay cc v Lt Ma cao cp hu cn bn ngoi, c quyn mc o ngn mu vng ph ngoi o ca h. T trn nc n Jokang chng ti i v pha in Potala th thy c nhiu v o vng i qua li. Chng ti ngc mt nhn ln th thy nhng ngn c tn gio pht ph trc gi v nhng mi bu ca ngi n chiu lng lnh di nh mt tri. Nn tri thm trng tuyt p vi nhng ln my nh v di, coi dng nh mt bc tranh v. Chng ti va ang ngm cnh m cm thy say sa ngy ngt, th m ti gin on ci giy pht huyn diu m ni: - Thi ta i ko mt thi gi. Mnh phi v xem chng ko bn gia n n lm h vic. Chng ti bn ln nga tr v nh theo con ng Lingkhor, mi bc chn nga vang trn mt ng l cng a ti n gn, iu m ti gi l mt cuc "th thch", nhng m ti th coi nh l ngy i Nht ca mnh. V n nh, m ti xem qua tt c mi vic mt ln cui cng, v chng ti lin n ung mt ba no bng chun b ch nhng g sp n. Tht vy, chng ti bit rng trong nhng dp nh th, nhng quan khch c tht i n ung no say, cn nhng ngi nh th phi lo tip i m thi, ch khng c n ung g c. Ting nhc trng vang rn bo hiu cc s si nhc cng n, h lin c a vo khu vn pha sau nh. H c mang theo nhng kn loa, kn ng, trng, t v, v eo chp cha trn c. H va bc vo khu vn, va ni chuyn huyn thuyn v gi em ru bia ung cho thm



ging ly hng. Nhng ting rt cht cha v ting thi ic tai ca nhng kn loa, chim trn mt na gi: Cc s si ang "ln dy" v th li nhng nhc kh ca h. V quan khch u tin n, vi mt on ty tng ci nga theo hu v cm nhng ngn c hiu bay pht ph trc gi, gy nn nhng ting ng n o ngoi sn. Nhng cng st m toang v cc gia n nh ti ng sp hng hai bn ca vo nghinh tip nhng ngi mi n. V qun gia cng vi hai ngi ph t ng km hai bn, mi ngi cm ni tay hng t nhng khn chong c bng la m ngi Ty Tng dng dng cho khch nh mt cch cho hi theo phong tc bn s. C tt c tm loi khn chong dng cho cc v khch ty chc v hay cp bc cao thp, v ngi ta phi bit dng ci no cho thch hp ko mang li bt knh. c t Lai Lt Ma ch ban cho v thu nhn nhng khn chong thng ho hng. Nhng khn chong ny tn gi l Khata, v y l nghi thc dng biu: Nu ngi gia trng c cp bc ngang hng vi khch, th y ng tht li pha sau, v a hai tay thng ti trc. Ngi khch cng lm y nh vy. K , ngi gia trng vi cho v t ci khn chong ln hai cm tay ca v qu khch, ngi ny cng p l, ri g hai cm tay ra, cm ly khn chong tr qua ln li ni tay t ra mnh chp nhn mn qu biu, v giao ci khn cho mt ngi hu cn. Nu ngi biu khn l ngi ng cp rt thp, th y qu xung, le li ra cho (nghi thc ny tng ng vi c ch ng nn cho ca ngi phng Ty) v t ci khn chong di chn khch, k khch p l bng cch t ci khn chong ring ca mnh vng quanh c ngi gia trng.



Ty Tng, mi qu biu u c km theo mt ci khn chong tng ng, hoc nhng th khen tng hay vn bng tng l cng vy. Nhng khn chong ca chnh ph mu vng, cn nhng khn chong khc mu trng. Nu c t Lai Lt Ma mun ban mt danh d ln lao cho mt ngi no, ngi t ni c ngi y mt khn chong ct bng mt si ch t c ba vng. V nu trong khi ngi a hai bn tay ra, lng bn tay lt nga ln tri, th l mt ci danh d rt c bit! Tht vy, ngi Ty Tng tin chc rng qu kh v tng lai u c ghi trn nhng ng ch trong lng bn tay. c t Lai Lt Ma, bng cch lt nga hai bn tay ca Ngi, t lng u i v thin cm m nht. V sau, ti c Ngi ban cho ci danh d hai ln. y ni v ngi qun gia ng tip n khch trc ca vi hai ngi ph t hai bn. Y cho khch v nhn khn chong ca khch ri a qua cho ngi ph t ng bn t. Trong khi ngi ph t ng bn hu a cho y mt khn chong thch nghi m y t ln cm tay hay ln c ca ngi khch, ty theo cp bc tng xng. Tt c nhng khn chong ny u c s dng li rt nhiu ln. V qun gia v hai ngi ph t mi lc cng thm bn rn, v quan khch n mi lc cng ng. Du cho h n t nhng trang tri lng ging, t thnh ph Lhassa, hay t nhng vng ngoi , nhng on k m ty tng ca h lun lun n bng Lingkhor, ri i vo con ng nh thuc a phn ca gia tc chng ti, di bng mt ca in Potala. Nhng b mnh ph phu nhn phi i bng nga trong nhiu gi, dng mt ci mt n bng da che mt cho khi b nhng ngn gi lc c qun y ct bi. Trn cc mt n y thng c phc ha nhng nt chn



dung ca v ch nhn. Khi n ni, cc b mi lt mt n ra v ng thi ci lun ci o ti bng da con Yak. Nhng bc chn dung y lun lun lm ti thch th: Cc b cng gi v xu, th nhng bc chn dung v trn mt n li cng tr v p! Mt s hot ng tp np din ra trong nh ti. Nhng gia n khng ngt em ra nhng tm nm cho khch ngi. Ty Tng ngi ta khng ngi trn gh, m ngi trn tm nm mt thc vung v dy hai mi phn. Ban m, ngi ta ghp nhiu tm nm li lm ch ng, v chng ti thy nm ngi trn nm thoi mi d chu hn l ngi trn gh bnh hay nm trn ging.

Khi khch va n, h c mi dng tr pha b; v k h c a vo phng n. Ti y, cc thc n dn sn v khch c th n ung ty thch trong khi ch i cuc tip tn tht s bt u. Bn mi v phu nhn thuc gia nh quyn qu n cng vi nhng v qu b tm phc ca h. Trong khi m ti ang tip n mt nhm cc b mnh ph ny, th mt nhm cc b khc i do khp



ni trong nh, ngm nhn bn gh v thng thc tr gi cc vt trang hong. Tht chng khc no mt cuc "xm lng" v i: Cc b khch c mt khp ni, cc hnh dng, cc mu sc, mi hng tui. C vi b xut hin nhng ch bt ng nht v khng cht do d, ct ting hi bn gia n gi tin ca mn ny, hay gi tr ca mn vt khc. Ni tm li, cc b x s nh tt c mi ngi n b khc trn th gii. cng l s thng tnh. Ch Yaso ca ti ng nh trong mt b l phc mi toanh v bi u theo kiu mi nht, hay t ra l ch ngh nh vy. Ti th cho rng kiu tc ca ch tht l lng, nhng ti lun lun vn c c ch trch nhng vic lm ca n gii. Du sao, c iu chc chn l ngy hm ti thy cc b c v t do xm lng mt cch c o. lm cho cuc tip tn cng si ni nh m hn na, nhng c gi kiu mu cng c mt trong hng quan khch. Ty Tng, mt v phu nhn thuc dng sang phi c rt nhiu y phc sang trng v n trang qu gi. Nhng b y phc ny cn phi c trin lm vo nhng dp giao t cng cng, nhng v ngi ta khng th lm nh vy nu khng thay i y phc thng xuyn, nn nhng c gi c hun luyn c bit, gi l "chng n, " c dng lm kiu mu. Bi , nhng c chng n ny khoc vo nhng b y phc v eo n trang ca m ti, v va ngi len li trong m quan khch va ung nhng chn tr pha b nhiu n ni m khng ht, trc khi i thay b y phc khc v eo nhng n trang khc. Ln ln trong hng quan khch, cc c y cng gip m ti trong vai tr n ch nhn. Trong mt ngy, cc c "chng n" c th thay i y phc v n trang n nm su ln. Cc qu khch bn nam gii th ch nhiu hn n



nhng tr chi tiu khin trong vn. Ngi ta cho mt on tr xic n gip vui. Ba ngi trong on ny cm dng ng mt cy so cao nm thc, trn cht ht c mt ngi na chng ngc u v gi thng bng trn nh cy so. Khi , cy so b git ra thnh lnh v ngi lm tr xic nh mnh ri xung t trn hai chn nh mt con mo. Nhng a tr con nhn xem tr xic ny bn r nhau ra mt ch vng bt chc. Chng tm c mt cy so cao hai, ba thc v cm dng ng ln. Mt a tr gan l nht tro ln. Nhng ka, khi y th chng ngc u ln cy so, y mt thng bng v ri xung nh mt tng ln u nhng a khc. Nhng may thay, nhng a ny c mt ci s kh cng, v ngoi ra nhng cc u to bng nhng qu trng vt, khng ai b thng nng. M ti xut hin trong khu vn, ngi hng dn mt nhm cc b phu nhn mun xem cc tr biu din v nghe nhc. iu ny khng kh, v cc s si nhc cng c thi gi si m lng bng nhng chu ru bia di do tha thch. M ti n mc mt cch long trng c bit: o k m "Bolero" ngn mu vng tm, trn mt ci "Jupe" bng n mu sm di n gt chn. Nhng i ng rt cao bng n trng tinh vi nhng gt thm v nhng si dy ng rt p lm ni bt mu y phc mt cch rt m thut. Bn trong chic o k m, m ti mc mt o lt bng la . Ph bn ngoi l mt ci khn chong bng la thu vt ngang trc ngc t vai bn mt qua hng bn tri v ct li bn hng vi mt ci khoen bng vng khi. Ci khn chong ny thng xung n tn lng, c mu thm pha trn dy lng, v chuyn qua mu vng lt n mu



vng ngh rt m. M ti eo trn c ba gi ba ct bng mt si dy vng, m m ti khng lc no ri. Ba gi ba ny l nhng mn qu ci ca m ti, hai gi l qu tng ca gia nh, v gi th ba, mt danh d c bit, l qu tng ca c t Lai Lt Ma. M ti cng eo n trang rt qu gi, v Ty Tng nhng n trang ca mt v phu nhn nhiu hay t ty cp ng ca h trong x hi. Bi , mt ngi chng phi tng vng ngc cho v mi khi c thng quan tin chc. Phi mt nhiu ngy lm u tc ca m ti, vi tt c mt trm l tm ln tc. S mt trm l tm l mt s linh thing, v nhng ph n c nhiu tc c th kt thnh by nhiu ln rt c hm m. u tc ca m ti chia lm hai phn c mt ng ch gia, c kt li bi mt ci mo bng cy t trn nh u nh mt ci nn. Mo ny sn mu thm, c nhn kim cng chiu lng lnh, cn vng v ngc thch. M ti eo mt i hoa tai bng san h rt ln v nng n ni cho tri tai khi b qu cng v c th t ra, ngi phi gi n li bng mt si ch qun chung quanh vnh tai, v u si ch thng xung gn ng ti dy lng. Ti ngm nhn m ti m phi nhn nhn rng m ti rt p. Tuy nhin, vi i bng tai nng nh th, m ti lm sao quay u li pha sau? Nhng quan khch i bch b do chi, va ngm cnh trong cc khu vn va trm tr khen ngi. Nhiu ngi ngi ring tng nhm trao i nhng cu chuyn vt. Nht l cc b th khng l mt mt pht no m khng ni chuyn ca ngi lng ging...



Nhng tht s, tt c u i ch n phn chnh ca bui tip tn, k d cc mc khc trong chng trnh ch l mt s chun b tinh thn a h n ci gi pht quan trng khi cc nh o s chim tinh ni tin tri v bc ng tng lai ca ti. Cuc i ti sau ny s ty thuc ni quyt nh ca h. Ngy sp tn, khi nh t dng ko di bng ca vn vt v cy c trn mt t, cc quan khch u t ra u oi i vi cc tr gip vui v tiu khin. Ba tic no say t h trong mt trng thi th cm. Nhng k gia n mt mi vn cn em thm thc n ln bn khi nhng da chn cn, nhng sau cng mi ngi n ung no vi gi khc tri qua. Nhng ngi lm tr xic gip vui cng bt u cm thy mt mi, ht ngi n n ngi kia, h ln ln rt lui, i vo nh bp ngh ngi v gi thm mt chu ru bia cui cng. Cc nhc cng vn cn sc din ti tn, thi kn loa, nh chp cha v nh trng mt cch y hng khi. Trn nhng tn cy to, loi chim s hi v ting ng n o ri khi nhng t quen thuc ca chng. Khng phi ch c chim l bit s st. Nhng con mo cng bin mt dng v n np trong nhng ch kn o t khi nhng quan khch u tin cng cc on ty tng rm r n nh. Nhng con ch ngao en ln ca nh ti cng m hi lng ting, gic ng khp m chng. Chng n ung no bng n mc khng cn sc n na. Tri cng ti dn trong nhng khu vn. Mi hng thm ngt xng ln t nhng bnh l hng khi trm nghi ngt. Nhng khu vn ca cha ti ni ting khp x Ty Tng v



nhng k hoa d tho v nhng hn non b v i nhp cng t Trung Hoa. C nhng cy l, cy to, cy m ln, bn cnh nhng cy c th cao ln, trn tn cy c cm c x bay pht ph di ngn gi nh ban chiu. Cui cng, vng hng khut dng sau nhng dy ni Tuyt Sn xa tt tn chn tri. Mt ngy chm dt. T nhng lt ma vin vng n ting kn im gi khc tri qua; hng trm ngn n b c thp sng khp ni, trn cc cnh cy, di nhng mi nh, v c nhng ngn n khc th lt nh trn mt nc m m ca ao sen trong vn nh. Ch ny, c ngn n b kt trong cc l sen chng khc no nhng chic tu b kt trn bi ct, v ch kia, vi ngn n tri lnh nh phiu bt v ci c lao ni nhng con hc s tr ng lc ban m. Mt ting cng va im, mi ngi quay u nhn li: Mt cuc din hnh t ng xa sp sa n gn. Trong khu vn nh, dng sn mt ci lu rt ln, mn treo trng r. Ca lu m rng, bn trong c t mt ci sn g v bn ci n Ty Tng lm ch ngi. on ngi din hnh bc n trc lu, do bn ngi gia nhn ca nh ti cm uc dn ng. Theo sau h l bn ngi nhc cng thi kn loa bng bc. K , cha ti, m ti, bc ln sn g cng vi hai v trng lo, l nhng bc gio s kim chc Thin Gim Quan, m nhim vic tin tri cc iu ha phc ca quc gia. Nhng v trng lo ny, xut x t vng Nechung, l nhng nh chim tinh gii nht ca x Ty Tng. Nhng li tin tri ca cc v nhiu ln t ra chnh xc v ng nh cc s vic xy ra v sau. Mt tun l trc , c t Lai Lt Ma mi cc v n nhn xem tng lai



ca mt a tr ln by tui. Hai v y ly l s ca ti v nghin cu cn k tng ly tng t trong nhiu ngy nhng nh hng ca cc v tinh t. Hai v Lt Ma em theo l s chim tinh v nhng bng on s. Hai v khc tin n v hai v Thin Gim Quan gi bc ln sn g, trn hai v ny ngi st cnh nhau nh hai pho tng bng ng. Nhng chic o rng bng la Trung Hoa mu vng li cng lm ni bt tui tc cao nin ca h. H i trn u chic mo ln ca cc o s m trng lng c v qu nng i vi nhng ci c nhn nheo ca h. Cc quan khch u vy quanh ci sn g v ngi trn nhng tm nm tri di t. Nhng cu chuyn u ngng bt, mi ngi u lng tai nghe li phn quyt ca v nin trng trong hai v Thin Gim Quan lo thnh. V nin trng bt u ni bng mt ging nh nhng: - "Lha dre mig cho nang chig". Qu thn v nhn gian cng b chi phi nh nhau bi nhng nh lut huyn b trong v tr. ( ni: Ngi ta c th tin on vic tng lai.) Bng mt ging trm, v Thin Gim Quan cao nin a ra li tin tri sut mt ting ng h. K , ngi ngh ngi trong mi pht, v li ni thm mt gi na, khi , ngi tip tc vch trn tng lai ca ti di nhng nt i cng. - "L qu, tht l k diu!" Ton th c ta bt gic tht ln trong khi h ang m chm trong mt cn thch th m ly. Nh th, ngi ta ni cho ti bit trc tng lai ca ti: "Sau mt giai on th thch cam go gian kh, ng s s l mt a tr ln by tui, s bc chn vo tu vin



c th hun nh mt tu s kim y s gii phu. Y s gp nhiu nghch cnh gian lao, s ri khi x s v sng ngoi quc. Y s mt ht tt c, s phi lm li cuc i t con s khng v sau cng y s thnh cng". Cuc tin tri b mc, cc quan khch cng gii tn ln ln. Nhng v khch xa cn nn li nh ti mt m sng ngy hm sau ln ng. Nhng ngi khc tr v ngay m cng vi gia nhn ty tng ca h di nh sng ca nhng ngn uc. H tu hp ngoi sn, gia nhng ting nga khua mng st trn nn v nhng ting ngi ku gi ln nhau. Mt ln na, ci cng st nng n li m toang m cho on ngi nga i qua. Ting chn nga khua vang v nhng ging ni chuyn tr ca h nghe tha dn, v sau cng ch cn li ci im lng ca m.



CHNG III: TI CHUN B XUT GIA

Trong nh ti, vn cn s hot ng nhn nhp n o. Tr b c rt nh sui chy v thc n c dn ra vo gi cht i nhng quan khch cn li m

nay. Tt c cc gian phng trong nh u c ngi, khng cn phng no cho ti. Ti i thn th, lng bun man mc; git thi gi, ti va i bch b va nhng vin si v tt c nhng g nm di chn, nhng s bn rn cng khng lm cho ti gii khuy. Khng ai ch n ti: Nhng quan khch u mi m v hi lng, cn nhng gia n th mt nhoi v bc bi. Ti thm ngh v cn nhn: Loi nga c l d thng cm hn. Ta s ng chung vi l nga m nay. Nhng chung nga u m p, v nm trn ng rm r cng m lng, nhng gic ng kh n. Mi khi ti chp mt thip i, th mt con nga li thc ti, hoc ti b nh thc mt cch t ngt bi mt ting ng t trong nh. Ln ln, mi vt u m chm trong im lng. Ti ngi nhm dy nhn ra ngoi, thy n la ln ln tt. Trong giy lt, ch cn li nh trng lnh lng phn chiu sng ngi trn nhng ngn ni y tuyt ph. Nhng con nga ng, c con ng ng, c con nm nghin qua mt bn. Sau cng ti cng ng thip i. Sng ngy hm sau, ti b nh thc dy mt cch ph phng, c ngi ni vi ti: - Dy i Lobsang. Ti cn phi thng yn nga, m cu nm chon ht ch.



Thnh th ti ng dy i v nh kim thc n d. Trong nh, ang c s no ng n o. Cc quan khch sa son ra v v m ti chy t nhm ny sang nhm khc tin khch. Cha ti th bn v vic sa nh v vn cho p thm. Ngi ni cho mt ng bn gi bit nh s nhp cng knh thy tinh t n lm ca s. Ty Tng khng c knh, ngi ta khng ch to knh trong x, v tht l tn km m nhp cng knh t n . Ca s cc nh Ty Tng c nhng khun g, trn c cng mt th giy sp sng c nhng khng trong sut. Nhng cnh ca s bng g nng c gn ngoi, khng phi phng k gian m trnh nhng cn bo ct. Cn bo ct ny, i khi quyn theo nhng vin si nh, c th lm gy nt nhng ca s trn, khng c phng v. N cng c th ct t da tht trn mt v trn bn tay vi nhng vt ct rt su; bi vy i du lch trong nhng ma gi ln tht nguy him. Dn chng th Lhassa lun lun coi chng ngn ni ca in Potala. Nu thnh lnh n bin mt di mt m sng m en kt, mi ngi s lo tm ch n np an ton trnh bo. Nhng khng phi ch c loi ngi l mi bo ng: Loi vt cng bit trc khi sp c bo nn cc loi ch, nga thng i trc ngi kim ch n np. Loi mo khng bao gi b bo lm hi, cn loi Yak khng c g phi s. Sau khi ngi khch cui cng ri khi nh, cha ti cho gi ti v ni: - Con hy i ch mua sm nhng th cn dng, ng Tzu bit con phi mua sm nhng vt g. Ti ngh n nhng dng cn thit: Mt ci chn ng



tsampa bng g, mt ci da bc v mt xu chui gm mt trm l tm ht bng g nh bng. S mt trm l tm ny l mt con s linh thing, n cng ch by nhiu nhng iu gii rn m mt v s si cn phi nh. Chng ti ln ng ra ch, ng Tzu ci nga cn ti ci la. Sau khi qua nhiu khc ng quanh co, chng ti n khu ch bun bn tp np. Ti nhn quanh dng nh l chuyn i u tin. Nhng trong thm tm, ti e ngi rng l chuyn i cui cng! Nhng tay thng bun va n Lhassa, trn vo cc ca tim v tranh lun si ni nh gi hng. C ngi em tr sang y t Trung Hoa, nhng ngi khc em t la t bn n . Chng ti vch ng i xuyn qua m rng ngi n nhng ca tim c nhng vt m ti cn dng. Thnh thong ng Tzu trao i li cho hi vi mt bn gi quen t hi nin thiu. Ti cn mua mt o trng mu sm, c ln, khng phi ch v l do ti s ln thm, m cng v mt l do khc rt thc t. x ny, nhng ngi ln mc o rt rng, nt st lng. Phn trn chic o c th dng nh mt ci ti ng mi th cn dng. Mt s si "Trung bnh" chng hn, em theo trong ci ti mt chn n tsampa, mt ci da, mt con dao, vi th ba php, mt bao go mch nha sy v thng l mt t tsampa. Nhng ta ng qun rng mt s si lun lun em theo trong mnh tt c nhng g y s hu trn th gian ny. ng Tzu kim sot vic sm sa ca ti. Ti ch c mua nhng g ti cn thit, tt c u l nhng hng rt xong, tng xng vi mt "Ch tiu s c ngho": Mt i dp bng da con Yak, mt ci bc nh ng go mch nha sy, mt ci chn bng g, mt ci da cng bng g (ch



khng phi bng bc!) v mt con dao. Thm vo l mt xu chui hng thng m ti phi t mnh nh bng tt c mt trm l tm ht; l tt c nhng g m ti c mua sm. Cha ti l mt nh qu tc t ph, c nhng ti sn rng ln khp ni trong x, trong mt thi gian tp s lm mt tu s, v ngy no cha ti cn sng th ti phi l mt ch tiu ngho m thi. Ti nhn mt ln cui, ng x v dy nh hai tng hai bn. Ti cng nhn c nhng tim bn hng ha treo lng

lng nhng khc vi c mp v nhng yn nga trc ca. Mt ln na, ti lng tai nghe nhng li ni a ca nhng ngi li bun v nhng cu tr gi vui v ca nhng khch hng. Ti cha tng thy con ng ny mang v m cng d chu nh th bao gi, ti c ao ci s phn ca nhng ngi nhn thy n hng ngy v s tip tc sng hng ngy ti y. Nhng con ch hoang i rong khp chn, a mi nh hi vt n vt kia, v ct ting



sa vang; nhng con nga i ch ra lnh ct v, thnh thong li h ln mt trng di. Nhng con Yak va tht ra nhng ting ku khn ging va len li gia nhng m ngi b hnh. C bao nhiu s b n ng sau nhng ca s bc giy sp kia! C hng bao nhiu nhng hng ha l lng n t bn phng, c ch xuyn qua nhng cnh ca g chc nch kia, v c bao nhiu giai thoi k th m nhng cnh ca s m kia c th thut cho ta nghe nu chng bit ni. Ti nhn tt c nhng vt y dng nh l nhng vt quen thuc t lu. Ti khng h ngh rng c ngy ti s ti ng nhng cnh vt trn cc ng ph ny, du rng thnh thong ch mt i ln. Ti ngh n nhng g ti mun lm, nhng g ti mun mua. S m mng ca ti bng nhin b gin on mt cch ph phng, mt bn tay va to ln va hm da, h xung trc mt ti, ko vnh tai ti v vn xoay n mt vng au kinh khng. ng Tzu qut to, dng nh mun cho c th gii u nghe: - Lobsang, mi bin thnh pho tng ri chng? Ta t hi khng bit nhng thiu nin i nay nui nhng g trong c ca chng. Vo thi bui ca ta, khng h c nh vy. ng Tzu c v bt cn v vic ti s b t mt vnh tai nu ti c ng yn mt ch, hay ti mun gi n li bng cch i theo ng. Ti c th lm g c ngoi ra vic "Tranh th thi gian?" Trn ng v, ng Tzu va ci nga i trc va cn nhn v ch trch r rt "Ci th h hin kim, gm ton nhng bn v ch, li bing, bt tr, v lun lun m tng chuyn trn my", nhng khi va n ng l Lingkhor, chng ti gp mt cn gi ln thi mnh; ti bn np mnh vo pha sau ci tht lng khng l



ca ng Tzu trnh cn ging. Khi ti v n nh, m ti lic mt nhn qua nhng vt dng m ti mua. Ti ly lm tht vng khi m ti cho rng nhng vt y cng kh tt i vi ti. Ti hy vng rng m ti s qu trch ng Tzu, v s cho php ti mua nhng dng c phm cht tt hn. Mt ln na, nhng hy vng ca ti v ci da bng bc li tiu tan nh my khi, v ti phi chp nhn ci da bng g mua mt tim tp ha Lhassa. Trong tun l cui cng, ngi ta khng ti sng yn lng mt mnh. M ti bt buc ti phi i theo ngi ving thm cc gia nh qu tc Lhassa v cho t gi, trc khi ti ln ng xut gia bc vo tu vin. M ti rt thch nhng dp xut hnh nh th, nhng cuc ving thm x giao v ni chuyn hn huyn, n gm mt phn chng trnh hng ngy ca m ti. Ti cm thy chn ngy; i vi ti, nhng cuc ving thm l nhng cc hnh v ti khng c nng khiu ha mnh mt cch vui v vi nhng k phm tc. Ti ch mun chi a tha thch ngoi tri trong nhng ngy cn li, th diu, nhy so hay bn cung; nhng thay v c t do tiu khin, ti b li ko i khp ni nh mt con Yak trng gii hng nht, v trnh din vi nhng b nht nho v duyn, h khng c vic g lm khc hn l ngi sut ngy trn nm nhung m m v sai bo k ti t. Khng phi ch c m ti mi lm ti bc mnh. Ti cn phi i theo cha ti n lt ma vin Drebung. Tu vin ny l tu vin ln nht th gii, vi tt c mi ngn s si, vi nhng ngi n cao vt, v nh ca dinh th xy bng . l mt cng ng tu vin, mt thnh ph c tng ro



chung quanh, v cng nh mi thnh ph, n c th sng t tc. Drebung c ngha l "Ni Go", v tht vy, n ging nh mt ng go cht ln thnh ni nu nhn t ng xa, vi nhng i cao v mi bu chiu rng ngi dui nh nng. Nhng ti khng cn lng d no thng thc ci p ca nhng cng trnh kin trc thm m. Ti thy se lng khi phi lng ph mt thi gi rt qu bu ca mnh. Cha ti c vic cn bn lun vi v S Trng v cc v ph t, nn ti ch c th i tht thu mt mnh trong tu vin, nh mt vt v ch tri git lnh nh sau cn bo t. Khi thy cch c x ca ngi ln i vi vi k thiu nhi s c, ti c nhng cn s hi n rng mnh. Drebung l by tu vin st nhp lm mt, gm c by dng tu, v by gio ng khc nhau. Tht qu ln lao s c th t di s iu khin ca mt ngi; bi vy c n mi bn v S Trng, tt c u ch trng mt k lut st, m nhim cng vic cai qun tu vin ny. Khi cuc ving thm kt thc, ti cm thy rt sung sng, nhng ti cn hi lng hn khi c bit ti s khng vo tu vin Drebung hay tu vin Sera, nm cy s pha bc th Lhassa. Tun l cui cng chm dt. Ngi ta tch thu nhng con diu ca ti lm qu cho k khc; nhng cung tn ca ti b b gy lm cho ti hiu rng ti khng cn l mt a tr con, v bi vy ti khng cn cn nhng mn chi na. Ti c cm tng rng qu tim mnh mun v nt, nhng dng nh khng ai ch n iu y. m hm y, cha gi ti vo phng giy ca ngi; l mt gian phng trang tr rt m thut, c by nhng pho sch c rt qu gi. Cha ti ngi gn bn bn th t tin v



ra lnh cho ti qu trc mt ngi bt u nghi l c quyn Gia Ph ca dng h. Lch s ca gia nh ti t bao nhiu th k trc, c ghi chp trong quyn sch khng l , b dy n mt thc ri v b ngang ba tc. Trong y c ghi tn h cc v t tin sng lp ca dng h nh ti, cng nhng cng lao hn m nh m cc v y c ban quyn tc qu hin. Trong cng c ghi chp nhng cng trng m gia nh ti lp nn trong vic phc v x s v phng s v cha t ca t nc ti, l c t Lai Lt Ma. l ln th nh m quyn Gia Ph c lt ra cho ti, v ti thy ngy sinh thng ca ti c ghi chp sn trong . Cc nh chim tinh cn c vo nhng chi tit lp nn l s v phn quyt nhng li tin tri v tng lai ca ti. Ti phi t mnh k tn vo bn Gia Ph, v ngy hm sau s l ngy bt u mt cuc i mi, khi ti bc chn vo tu vin. K , quyn sch c xp li v vo ch c. Quyn sch y rt nng; cha ti hi lo o di trng lng ca n khi ngi ng dy t n vo mt ci hp thp vng. Ngi knh cn t ci hp di bn th, trong mt ci vung xy bng rt su. K , ngi nu sp trong mt ci "Soong" nh bng bc, tri sp mng trn np v ng trin ca ngi ln nim phong li. Sau , cha ti mi ngi nghim chnh ln tm nm gia phng. Ngi g mt ting vo ci chung nh t gn bn, v mt ngi n bc em vo mt ci khay tr pha vi b. Sau mt cn im lng ko di, cha ti mi k cho ti nghe b s ca s Ty Tng, mt chuyn lch s c xa n bao nhiu nghn nm v thm ch c coi nh c s du vo thi k cuc i hng thy. Ngi thut cho ti nghe rng c mt thi k x Ty Tng ch l mt vng bin c



mun trng, iu ny c chng thc bi nhng cuc kho c di lng t. Ngi ni rng cho n ngy nay, khi ngi ta o t chung quanh th Lhassa, h c th tm thy nhng b xng c v nhng loi v s, v c rt d k, cng nhng kh c l lng lm bng kim kh, m ngi ta khng bit r cng dng ca n. Nhng s si thng tm thy nhiu kh c khi h thm him cc hang ng trong vng, v h em n cho cha ti. Cha ti mi a cho ti xem vi mn kh c . Ri ngi ni qua chuyn khc: - Theo nh lut nh, con nh qu tc phi c nui trong s khc kh, cn con nh ngho s c hng mi s d di, khoan dung. Trc khi c nhn vo tu vin, con cn phi tri qua mt cuc th thch rt gian lao. Cha ti cho ti bit rng ti cn phi t ra tuyt i d dy v nhm mt tun theo mi lnh trn sai khin. Nhng li cui cng ca cha ti khng lm cho ti yn lng. Ngi ni: - Con hi, chc con s ngh rng cha l ngi nghim khc v kh khan, lnh lng. Cha ch ngh n danh d ca ging h nh ta. Cha ni tht cho con bit: Nu con khng c thu nhn vo tu vin th con ng tr v nh. Chng con s b i x nh mt ngi xa l ci nh ny. Ni n , cha ti ra hiu cho ti lui ra, m khng ni thm mt li no. Lc ban chiu, ti t gi Yaso, ch ti. Ch rt xc ng: Chng ti chi chung vi nhau t thu nh, nay ch ln chn, ln hn ti hai tui. Ti khng sao gp c m. M ti i ng sm v ti khng th no t gi b trc khi ln ng. Ti bn lui v phng ring mt mnh ngh m cui cng. Ti nm di trn



nhng chic nm tri di t, nhng khng sao ng c. Tr c ti ngh lin min n nhng iu cha va ni lc ban chiu. Ti ngh n tnh nghim khc c on ca cha ti, v ti hi hp ngh n m hm sau, khi m ln u tin ti s ng xa nh. Bn h, vng trng vn tip tc soi bng. Mt con chim n m va nhy va p cnh trn khung ca s. Sau cng ti ng thip i lc no khng hay. Khi tri cha sng, mt ngi gia bc nh thc ti dy vi mt chn tsampa v mt chn tr b. ng Tzu thnh lnh bc vo phng khi ti ang n ba im tm thanh m , v ni: - Con hi y l gi pht m chng ta phi ly bit nhau. Ta s c th tr li coi sc by nga nh trc. Con hy rng lm trn bn phn, v hy nh tt c nhng g m ta dy con. Ni n y, ng ta quay gt lui ra. Thi rt l cn nhn tnh, tuy rng hi y ti khng c va . Nh

Documents

Con mắt thứ 3