Embed Size (px)
Citation preview
CONVICTIOLOGICA,
Ådfulgente Summi Numitiisxrlna.
LcJnnuente Ampliffimo StmtH fhilofopbminincluto, quod ad Anramjacet . Lyceo .
Pkl.^sll)LMaxims Reverendo atq-te Celebernms
s?/.07)n. Mag. JOH.HAAMMAN,Log Lc Merapb. Prof. Reg. öc Ord.
Candida bonorum cenfur* tncdeflefubjicienda
2MICHAELE WANONiO
H.//»c-«»i.e»/s,Die, ft Deo vifum fuerir, i. Juli-,1734.
loco horisqve lolitis.ABQiE, Exc_]oh„l_.iämpe R.Ac. Typ.
_?/.».»«? K^^e^e?.^ atque cXe/e^^^/^sVtRÖ
D. ANDRE/E BERGIO,S'S '1 neol. DOG ORi ö. PROFES-
SORI Primario Amphffimo,ARCHiPRATOSITO dicecefeos Ab.Gr.yv-.fimo, utriusqve Confiftori ad
Auram ADSESSORI /Eqviflimo,M«ecenati öcPacrono Oprimo,
omnigenam falutem Lc oblervantia»
OVod Venerandum tuum, Mtcenas (fEatrone Propenpfpme , nomen buit
ffimo tirocinii mei rudimento prafixerim,_«»»i^>» M? ö_.öe!t , /.i qui inpgncs , fmomaximas in Te dötts, jam inde a primo,quo Te adfpexi , ißuoculi, demiror tan*tique facio, quanti qui maximi. Nihilotamen fegnms , cum /'«s,«^/.^i>///<_ illabenefcia , quibus me , varits forturid tu-dibriis expofttum.nuli» non eumulafii tem-pote, /><.ie/»««»^M»Pt /^eK««, quo
mt
5^ ivdi-rftiffmim Ttvim clientem et s<t>».o^^-^-', revere;-itiffme ritmina/ts , <._/estne reperirem /Xö/ de\>'mß-m, tit reli^iomihi e//ei T'/// nunquam /-s.:.«:»l oblivifci,e^X^»i hjc />i'._/^«/l. in publicum fibmifjis-fimi animi monimentu^i '_X'ö/ d'?are dsxc'»r.tb./ndus fuflwui. Sed -^i. "eo^ -_>il///?^lne pr&cipiti animi fervore eo provehar,utie^e^^l^/Xe audaci.-e .^s-l^» non effttgiafit*,qui Tibi, Macenas (f Patrone Maxime ,ampli/fimis perfanventi h-mmbus , trivt-alia ojferre non erubefco. Afl dedit (folim Regi cuidam Perfarum co'oaus extre-me pauper muneris loco aquam, nec ra-men triflis ab eo difceffit. Condona proin-de ei/Xl/« Tu, s?/. <?.--,!). M^e, ntihi attda*ciam , if accipe munufculumfervi Tui hu-milimi, es^.m quo me toties exhilarafli,vitltu fereno , ac patcre iu pnflerum quo*que fub exoptatiffimo Tuo umbone -.5//»
tefcere m*. , qui permantboBumme Keverendo NOMIimI f^lO.
eultu offttiisque deditisfimusivlicb. Wanonius.
FP.O Hur. ReverenJo atcpue Doßi/fm»Dn. MATTHI/E Il_l?V1Al>.,
Ecclefiarum,qv_c Deo in Nyby colfi-guntur, Paftori Meritifiimo , Patro-
nöomni honons cuicu perpetimprofeqvendo.
FIRO fierqwm Reverendo atque DoßiffimoDn. GABRIEL! WEGELIO ,
Ecclefiarum Carkuenfium Paflori vi-Zilanriliimo, Evergetar & Fautori
multis nominibus honorando.
71/f^k rofa multo fluitant apis imfi--IYI tgrafptf
Me 2,7^///' mater /^/.K/. »e?^s übera e/tfta^,Idrduf ego Fefter /<.M.^ excuhitot öe»<-
f&BaStntit*. quis duduvfr, Fautores , me ctt"
mulaflir.Sin gråtes ergo-, q-teas wiquam mens pix
callet p
Sofy>ere 'jam fentent Fobis pro parte <virit"rfD'puduiffe olim merlto cenferer ad inflarJngrati cuculi. Sed qu<e msdo mnner.x ff*f~
icm ?
Muntra non porto, do rapftm qualia po*fum
Gråta pia mentis dcvotaque pignora , qudFos ,
Fjutcres , bilart I,»^/. qVoque refpicitoie.Semper e^o facrAmlriadcm fupplex /'/'e^K'',
-.V/7eVjhis in vita, pariterque ad mjrtis ago*
mm'./kpZ defefjts c?^'/7^<.^ prorp:ra c«/..?^!
Plur. öc perqv. Reverendorum No-minum Vefixorum.
Cultor, K^«//"»«s'^A. öc R,
Crono Vefalningsman öfwer MeSaracunda Häriidé Nedre tel/Äreborne och HögwälachradHerr JOHAN FOR SS,
För detta mm mycket glsimlde ochHögtärade Nutririus , nu mera särde-les bewagne Walgynnare.
Crono Vefalmngsman öfwer Ma-jko Härad
Äreborne och HögwälachtadHerr «lx^R^x STRÖEM,*
min Högtärade W.Ngynnare.
Kongl Academi_c VefalmngsmanÄreborne och Högwälachtad
Hcrr lOH4N LUNWiiK,Mm gunUge Walgynnare.
EM T jag til Eder trader fram/OD Med detta ringa pappers-kram /
Giör
Giör afi dm gunst I mig bcttdt/I tranMna! cch hwav mera
stedt/Det jagtil grafwen nunnas stal/Och prisa högt i dagar all,I synnerhet jag "utter/Herr forss jag fär for godhet
-3 Ehr/Som I mig wljst i mälel. mäng/Med detta wörda denna gäng. '
Gud lönt Eder alle tre/Med allan rundhet/ at I see/Ehr Hus och Barn florera all'/Förr än Ehr kroppar liggia kall;Chr lede sen frän täwdahl/Til Oigla - frögd i himmels
sal!Sidst beder jag med wördsamtsinn/
I täckes gunstigt taga min/Fast ringa ungdoms förstling op/Hwar
Hwar om (ag giort mig säkerthopp.
Sä wet jag wist det jag dä har/En fagnad stor i mina daar.Min ögnalust kan aftven fij/Dar pä/ at jag har stads far Hi/Mne rcfpeaive Herrars och tval-gynnares
Hörsammeste lenare
i. *t. A^
§. L
rni l Uperrime adhuc reperti*ä| funt homines, in logi-! H cam, auream illam me-
*^- * dicinam mentis, adeoiniurii, ur eam grandi afperna-renrur fuperciho, se fapienti_eilu6iol.s cle manibus excuterecc»-narentur. >le vero nocenriffi-ma h_ecce gangr_ena ..centercircum circa repcaret , neve ab-ulus rei verum esusäem rolleretulura , prajcautum el. I viris c_L
re litteraria bene meritis , qviA gna-
2
gnavifer sc magno nnmero liv!*dis bilce lagicee .ug.llaroribus le»le oppoluere, ac leviffimis eo-rum ratiunculis remoris , lo-gica. suum ftaruere prerium, e-andemqve infamia? exemptamnon (ecus ac clavem lcienti«_rumcultoribus Mufarum diligenriffi-me commendavere. Hoc in ne-gorio fua minime sunt fruftran»di laude fic dicli Ecleåici ...... qvimillo prayudiciis nuncio , reli-<sisqve fe&ariorum ," Academi-corum puta , P.ripateticorum ,Stoicorum, Epicureorum alio-rumqve caOris, in verba detre-öarunt jurare rnagiftrorum, neeo faKo inc.rem.enta remoraren»tur difciplinarum , ingeniaqvepluSz terrerl.nr qvam alle&arenr;qvin potius opus qvoddamrefor»marionisdifciplinaru funtaggres-
pars qvidem feliciöre lidere.Uic in aliis qvoqve logica, mi-
rum!
3rum! väntarn palla eft, meta-morpbolm. Nam prim^va illa,a Stagirira colledta öc adauåa ,fucceifu autem temporum in ar-ten, rixandi transformatä, öc fpi-nofiffimis juxra qvaeftionibus pe-ne rota obtulcara, facie admodÖNova, primisqve luis natalibusädeo diftimili, ut,ftpaucula ex^cipias,prHter nomen cumArifto-telica aliorumCjj fe&arioram lo-gica , nihil qvicqvam habeatcommune, in fcénarn eruditiorbis prodire jufla eft. Et qvi,qv_éfo , aliter eveniret, eum.an^dati jam Ecleåici, a ftudiö pär-'tium liber., non hiatus Modo BtjI^cunas älicubi occurrentes lar-cirent, verum étiam Lx eollätisLogicorum dogmaribus, prseviaexamine haud prolecario, cata-qve adhibita cautioNe lecli_fimäVi.a , qv_e, vel ipfis non moni-töribus, qvosvis titillant inqve
'A2 ' "■■ ■ '* ad*'
4admirationem lui rapiunt, con-ger.renr. Ha?c , Benigniffime___.<_ior, fi parumper expendas ,non demirabere forfan, qvodin album nolim referri /°>«^7l.l-<?_.>>, qvin porius eam , falvo ra-men aliarum prerio, adeo depe-ream, ur hac eriam occafioneingeniolum meum, fi vel tan-tillum ejus mibi vendicare aufim,in ea exercere voluerim , dumfciUcet de conviäione logica ex-temporaneas qvasdam oblerva»tioncs in publica concione exa-rninandas exbiberem. Tantifpervero, Lenigniftime I_e«_.or, qvapar eft oblervanria abs le peroAtqve contendo , digneris meaura favoris Vlui exopratiffimarecreare. ftc momorum in levihabebo judicia , öc fåne hili aut
non: taciam.pili
§. 11.
NOneft, cui in continentinonH^l apparet, vocabulum convi-
Bio-
5öionis nomen efte [verbale, ceugrammariftas loqvi sveverunt, 2convincendo formatum. Scili-cet b«c vocula , qvantum mi-hi innotuit, a probariflVmis lati-ni fermonis auéloribus. civiratenon eft donara; attamen. teloneceftiratis urgenre , cum alia a_-qve conveniens le non offerrer,digna qva urererur, vila eft Au»guftino, facundi-e non medio-cris patri : deinceps vero com»munibus fere erudirorum fuffra-giis eft recepra. Primirivum mo-do indigirarum perinde caftren-fe arqve forenle eft zverbum,- aftboc derivacivum congruentiusreferrur ad forum, indeqve adcoilegia difputatoria , qvorumurriusqve haud disparilis eft ra-tio, Nam qvod illic eft adtor Lcreus, id bic opponens eft öc re-lpondens. Hifce pra_iibatis fun-damentiqve loco iubltratis, ad
idio-
6idiomata lingua? adrendenri iripropatulo non efte neqvir, bancvocem idem valere, qvod sve-corurn öfwertygetse/aur Aleman-norum übertv.ijung. leu überzeu-gUNg. Arqve ftc ei ex äfle, mi-nimum phrafi Biblica . rslpondetGrascorum Uiyz^ sc liebrZ.o--rum Tini^r. ftve r—",-^^). qva?vulgo per redargutionem, cor-reprionen., Svetice sirasf/ sc a-tia his .o?F.°a^!.!<A , fed perperam,.ftfonres penirius in.picianrur,ahinterpreribus reddi solenr. Con...Marperg. Lehr Elencb. p. 28.. leq^vanb.v, 7^/._^. p 303, Qerb..Uarm. dal. Bibl, II!. sVXS-.t^ huic,appoftrumvel ipfls pbi!osopb.H_iVruncu!iß in liqvido eftereor, cumlyfte-mata logica, mtmero innu-mera. unanimi conrendant vo-ce, id (X.rHcis N3li.'es deberetuos. _c ">. 7^ »X- xci. hi--^&r- aur.m non t; X e-^^L.ve-
7five oratio, hic fanioribus incentum venit, qvinpotius ad Ao-yo* relpici^ur étéiciSeivv, live ra^tionem , qvia logica , five ars,live lcientia , s^ve lacultas, fivehabitus., five prudentia, live do.l.trina..ssve difciplina deniqveinstrumental.. dicatur , cu-rac rationem morbis gravifivme aff.dam, docetqve ea re&euti in. veri.a.e invenienda , dijurdicanda , communicanda atqvedefendenda, unde etiam rationarlis audit pbilofophia. Hoc ve«ro additamento. intimare volui,me hinc feqveiirare convi&ionejidiciariam, qv«e jurisprudenti_eel. relinqvenda, ufpote cui nullacum hac efl: analogia, qvod moxp.a.tebitV Eratautemea, fi ritusmajorum, externs lilentio trans.iens, ab ultima reperiero anti-qvirate , ab initio pa_ um fubci-bs, deinl eps vero per jntervalla.....
8temporum plurifariam ef. nova.ta. Jam enim per iWoi/o«_.^iac,e-asqve vel bellicas , vel ludicras^vel vindicatrices vel ptobatori-Ns: jam per ordalium, live, utexponit Hoffmannus , per ferrujgni candens ssutz * <^ ttUgsjaMdiå:um : jam per aqvam tum ter-ventem, tum frigidam .' jamper fortitiones: jam per vulne-rum palpationes. tandem,omni*bus bis fapientiflimo confilio ab-rogatis, per jurajurandaöcteKes,rei fcelerum convi&i funt ac et-iamnum convincuntur. Pronumitaqve elt videre me a&urum,de conviélione logica, qvam de-finio: prohdtionem firmatn, ettiden*tibus F^^«e Yalidis ,'«^/x<.«_ rationi**bus , quibus adbet"farms ? /tdeo con-flringttur.uti \>el inYitusiisacquiefcat,eunt nibil folidi 'contra pofpt movere.
§. 111.
QVo vero descriptiuncula a.»lata collutiretur luce qva-
piam
piam, res panlo eft fufius enu-cleanda ,- ar mibi tamtn, com-pendiaria via in arcem caulT_einvasuro, non licet ell. plolixo.Iccirco ea, qv_e copioliliime di-ci poilunt, breviter striKnnqve,qvorundam exarninans verboröpondera , dicam. Scilicet aflc-rui conviitionem elle probati^.»nem firrnam evidentibus innixärationibus. Huic aflertior.i licadditum ibo robur. Murtaiis inflebili hac fragilicace ila est com-paratus, ut, licet perfeåionemsui, cum in alns tum in conse-cutione veri, valde aveat, ad e»amqve oranibus intenris nervisfumrnisqve viribus contendat .nibilominus tamen cimmen.s,ut ajunt , tenebris obdustus ,inrebus pra?cipue a senfibus remo-tis, qvin imo s__piu.cu!^. in iis ,qvN in sensus incurrunt, gravi?ter hallucinatur atqve in lenri-
ceta
10ceta errorum rapitur, qvibusfubinde usqve adeo dele^tacur,ut prius lenrenria non deliftatverumve fecernat, qvam finnigargumentis, tanqvam amentatisbakis repeilatur. Hinc pronoiiuit alveo conviftionem nun«qvam dari ante lcienriam, neclianc ante demonftrationem reievidentem. Hsec ergo ipsa, li-ve metiiodo procedat synrberica,eKeÄum probans ex caufta,qv_edemonftratio a priori five V lol*salucatur. analytica,probanscauflam ex efte&u . qv^ a pofte.riori iive ?» ... vocatur, utramqjin conviKione tacit paginam. Inconfello vero elt, immo ipfumdemonftrarioms nomen loqvirur,ob.curis atqve confusis rarioni-bws hic nihi! esse loci; qvin po;tius alrerun. convi<_turus tern,i>nos, qvibus utitur, exphcare te-netur sn:gu!o3, txcepris qvoi. a-
bunde
11
liunde notos licet iupponere.Nam verba lunc iriterpretes öcfigna menris, qvocirca, ut col-loqventes rautua animi percipi-anr ienfa,, e re eorum omninoelt. easdem öc non dlversas cumiisdem verbis jungant not.ones,arqve a lenlel recepta vocis fi-gmficatiqne non temere recedat.iaaudiia tandem öc infolenriaverba, tanqvam fcopulos fogi-ant. Ceteroqvin vanil. intei e--05 oriuntur concertariones öc lo-gomachia;; at veriras ndagandainterea temporis in laribulis de-lirescir. Axiomata qvoqve e ter-minis componendo aut dividen-do formata, adeo, opor.er,smtclara , ur vel mediocrker adren-denfi nexus auc pugna ludjeOicum pFardicato sppareat Ne-mini non ut mihi perfuadeo _ex^am d.A.s liqvet, cur in dtfft-nitione evidenriam urgeam rati-
onum
12onum. Proporro, cur juxtane-ceiluiT? ftt, eas adduci validas,fic evi<sum dabo. Ucatur licet,qvi alrerum convincere fatagit,notionibus dariflimis fimul scdiftin<siiliimis, evidente pariterfciat easdem conjungere aut dis-jungere modo; in eo tamen nonfufficient ca.u, cum a contrariaftans parre vel minimum mo-mentum in dubium revocare po-teft, cuneumqve cuneo retun-dere pergir. Ideo tenetur con-vicÄurus longius progredi, necprius in demonftranda veritatefubliftere , qvam ex principiisimmotis, definirionibusvidelicet,axiomaris öc experientiis, perratiociniorum concatenationem,tales eruerir prXmillas» qva. indubitationisalea reponi non pos-fnnt, Id tamen ame imperrareno:i pollnm, uc autumem in hu«jufcemodi probationum conne-
xione
igxione lemper opus elle artificiofyllogiftico formali,virtualis ete»nim übivis omnino obtiner, adehciendum aflenfum contrani-tencis, nifi duntaxat cum illenon verecundatur convenientiasidearum in dubio poneref Bednobiliflimam hanc demonftran-di arrem pluribus non perieqvar,ne aitum agere videar; cum jaminde ab archiphilofophi Xvo> liannaiibus fir fides habenda, ba?odoätrina lit exculta; qvapropteriolidiora defiderantem ad lyfte-mara remitto ', logica. Ceterisqvoqve verbis , qva; in definiti-one pofui , penfandis , cum exdiftis atqve dicendis difpalefcanr,
fuperfedeo.
§. IV.EX data definirione.eiqvean-HV« nexa cujuscunqve notée ex-politione, facile, ut animo pra?»lumo, feqvitur, non omnem
qvN
14«va? conviflio chiit, effe réVeratalem; led ioco ejus , baud raroanimis incautis falfam qvandamiubrepere perfvafionem, qva? ,cum idenridem convi&ionem fir-mirace fua aeqviparet, cum ipfaconlri-ndirur. Non roro forfitanerravero ccelo, ft ifthanc partimin conviåuro parrim in convin-cendo cuderim fabam. EatenusNN ,lle omni vacat culpa, qva-tenus partibus fuis, §. praeceden-te delineatis, rite fungitur; ni-bil enim eum movere poteft, qvodnon femper , umnem licet mo^veat lapidem , ad metam fibipra.bxam perveniat. id qvod to-tum , ut §. feqvente paucis ex-pediam, pervicacia? ad.cribendueft reluctantis, fuxta tritum Me-
phyficorum: agens dgit non <.</tnedum d&ivitatis fu&, Jed ad mo»<i«« T-ele/l^/vil.-.//^ patientis. Tan-sura vero abeftj ut temper le
crimi-
!5crimine exfolvat, ut potins laci-niolis verborum ftnibus, atqveobfcuris nec non verifimiltbus ,qvandoqve eriam Faliacibus ra-tionum monftris, labyrintbumilli texat, irerqve ad avia ac de-rupta errorum praecipiria muni-at, qvemjdebitum (öphTfta? cau-terium viraturus, fu.e iuco inveriratis rramirem reducere de-beret. Hic eo magis eulpa? cre»dirur afrinis, qvod, ventofi in-ftar puftonis, vericatis ja_turamadeo taciar parvi, ur eam,aqvatame, limatiori babira qva.ftione,fibi cavere poftit, facere non e-rubescar. Notabilis cumprimiscaufTa bujus mali eft /^^./H?..e.<., qvam eo jure, qvo qviopti-mo , macrem appellaveris erro-rum. Indoles enim ejus eft ad-mittere äut rejicere ea , in qvi-bus nexusaut pugna evidensncmeft, adeoqve line pr.sv_o exami-
ne
16ne album alienis di&eriis adde*re ciVculum, öc, qvod confeqvi-tur, maximas, cognitioni veri-tatis injicererhoram , falfamqvepro ea fabornare perfvalionem.Cum enormi hoc vitio föroriumqvali viuculum inrercedir vanisiilis pra_.umrionibus, qvas con-veniente fatis nomine /-^^/«^<>/X«dicunt, ut qva? ejus non rnodofunt adjumenta, fed eriam caus-la?. Nam five ea judicii ponde-raveris lance pra?judicia , qva3conlidenri_e dicuntur, inter qv_eeminent ab educatione, conver-latione, ingenio, «tåte, fapien-tia, dignitate öc tama orta . iiveex parte contraria ea, qva? dil>fidenria? nominantur, in qvibusprimas viciflim ferunt ex tardita-te ingenii, xtaiis immaturitate,inftitutionis defeélu Lc nominisoblcuritate originem ducentia ,perlevi deprehendes raoraento,
qvan-
*7qvanto convincendum afficiuntd^mno, cum illa efficianf utcredulus afiirmet neganda ; harcvero utfufpicax ne^er ain.man-da , atqve lic ufraqve falla eumlaäent perbiafione. Aft veronec H?feK//_ hinc prorfus funt ex-turbandi, qvippe qvi indivuHocum preejudiciis nexu pr_epedi-mentum objiciunt convinoendo,<zvo minus perfpiciat verum.I<lam licet fint in anima fentien-le, qvod tum ex eorum comu-nirate cum brutis, rum ex fan-Auinis, ipirituum animalium öcqvarundam corporis partiummotu, tum deniqveex viyqvaminf-runt voluntati, qva llepe ex-furgnnt invita , eiqve inftar eqvicalcitrofi relucftantur qvod fierineqviret fi in ea refiderent, pa-lam eft; nimium tamen qvan-tum , fi frena eis laxentur, co-gnitioni veritatis officiunt, cum
L mota
iimota ab bis voluntas agat in in-telie*-,um , eumqve,ceu facuka-tem non penirus feparatam aucoppofuam (ed coordinatam, inlur.s trahat parre>-. Hi qvidema plensqve tam Rbetonbus qvaLogicis nec nonPbyucis ac No-rabltis, qvibus omnibus ius deeis agend. fub diverfo ramenformah , compecit. undenariodetermiaantur numero, ab aliixplures vel pauciores ftatuuntur,qvorum iites mearum nec viri-um nec partium eft cotnponere,nullusqve rereeorum exiftit, qvincogitationes qvadantenus per-turbet 6c aliqvem in infelleöuvel producat vel ålat naorbum;at duos tamen, qvi öc alioqvinomnium funt vebementiflimi,a-morem nempe öc odium, prima-rios, fi mihi intcgrum effet,er-rorum facerem fontes. Hi enim<zvam maxilne faces voluntati
fub-
'9fnbdunt, ut illa ante diftin&araintelleöus cognitionem aut ap-petat aliqvid fub rarione boniaut averfctur fub rarione rnali,qvie exin , uti primum movensinrer ornnes amma: facultates,imperat inteJlectui. ut rem må-larn lub praetextu boni , sc e re-gione bonam fub prX.extu maliiibi repra?(entet. i_n viam veri«tatis dulcillimX variis, iisa) noncontemnend.s, obftru&am difti-cultatibus, fed qvV,domiris afte»äibus ac pr-ejudiciis valere jus-fis, lobria aperirur dubitattonei,H-ec qvidem in omnibus, etiamantiqvsflimis, ifi evidenria le mi-nus commendant, maxime eft:neceftaria , uri pr_efenri_limuinexcuriendi erroris remedium ,qva cauturn circumfpectuinqvereddit intelleflum , acteo ut nun-qvamproficiat, qvi nunqvam du-bitat. 8i tamen ad bunc iinerrt
B 3 ad°
20
adfeqvendum faciet dubirario,oportet conjunöa fit cum pio>pofito eligendi ex propofitioni-bus oppolitis veriorem, ideoqvetantifper duntaxat eft dubitandu,dum rarionibusapodiäicis, fi-fi-eri poreft, minimum probabili-bus veriras in aprico liftatur.Ne vero dubitario abeat in per-tinaciam, tenaci mandanda funtmemoria?, ut etfarum principrslyricorum: e/? modus in rebus funtcerti denique fines, quos ultra citrA'que neojuit anfiftere rrßitm; itaper-urilis h«ecceregula: nmquampro'/>/i, qui Jemper a/._-///,i. Proinde,qvemadmodum dubitatio iobrianullo a?vo e logica eft profcri-benda; ita nemo unqvam adeodeliret ut poftlirninio revocet,jam diu exfulantes Pyrrhonios ,vel, fnnavis, Scepticos, qvi,te-fte antiqvitatum tbefaurarioGel-äioZ Ubr..11. /. mbilL i/e<^»M/, nt"
«5//
21
hilconflituunt, fed in qu&rsndo fem-per confiderandoqtte funt. quidnamJit omnium rerum de quo decerni con*
ftituique pofpt: omniumque rerumfi-åem Verit atemqtie , miftis confufisifcfignis veri atque falp, ita incom-prehenfibilemViåeri ajunt, ut quisa.h»nt®° efl , ntn pr&ceps neque judicii/^/,' prodigus , his uti Ve^ö/Xl deheat,«>«/_>«/<«//_?<. pbilofophig .^/'/.^Pyr-rbonem ufum e/e tradunt 7 i uuA-/c. htu/c e%£t to fa.n ex.nn&> - xteltfU'.IndkiA enim rei cujusque (5' Jincerasproprietxtes negant poffe cognofci (fpercipi. HaÄenus ille. Hiec du-bicandi libido eft lummopere vi-tandå , qvia in divinis parit a-theiftnum; in bumanis, qva co»gnofcenda, ignaviam ; qva a»genda, licentiam;.
§, v.OVemadmodurn autem per-H.F fvafto nonnunqvam fit lineconvi&ionejita e conrrario con-
vi-
22viKio a.iqvories fit ftne perfvafi-one. Nam nihiio fere- magis iningeniorum, cerramlne lemperad digirum) ut ll>qvi a mänt, pu-gnarur, certtirave ftaruitur trO'paeum, qvam in pal__ftris gladi-arorum. aur caftris beiiigeran-tium, üb. p-ari srpenumero dif-ceditur pr-dt-lio , etiamli akrinie-ous matiurr, conserat Viribus autconli.iis lbperior. l^^nus ali-qvando eft qvi tali in cafu nore-tur iple cunviöturus, eo preepri-primis nomine , tum non tem-perat ftbi, qvin immodeftum a-gat virilirigatorem, qvo faftodiflentienris a fe ababenat ani-mum , eumqve defpera tionefra^<_ium magis obftrigiLat in cogni-tione ven, qvam juvat... Nam
Verum elt d.verbium : infam , fi-di'.^,V,-- hi-'.miat <.//^///. «g.?? tnede-/'il/.?-, 3e6 apponan. b.c verba,.incompara.hiiis illius bbrorum
hel-
2?helluonis, Photii, Patriarchaeqvondarn Conftanrinopolitani.e-aqve bgnincanciftima , fcenera-turus ab eis pra?senri huic rheftöc robur öc lumen, lonanr veroilla in Epiftolis ejus fic : s^),^A.<_!_^_cl'H" .K <)._ rm^j,<^gj 7Nl>'s__ , au.»' Öu'A_t»« m-«.71,,« wsfjiiit.' ngs «<_ a>jOi.<^.'l«<, 7rfg/m7pii.' 9i.^_?M< «... yaf»<f utulvoictt 'w!' _>l^^c</5..^ «>l»' «V--hflVfsS /**& i!« ifcrttvil' ffjg^fKTK. «5
«l.^!_s »l. 7^.5 irTrxciric l«t igraitUo.' <.>--
Tv^-Jfctta' y«f /lt,H.^, Hg* .<. a.7si»lew
<G&T%etn:, 1.e1.7.!' «/ r(h<m »_«,a3,^^.^*>? S*^;., <p.A_»»«&f_i»-fö. _."_«*?. *__ty -__t-
jrajs. hetfyati. s?l.H.a</!s».,?l.^»i_< ii »r»WV_j_rit_t« tk ttAwct.-!/, ...c iiiioeaip l?l.^l-Baivcst. Nec tamen vel conviii*cendus fe cuiqvam l<_mper dehocce purger crimine , qvippeqvi rnulrories fua pertinacia eoprogreditur furorik, ur, eriamiolidilftme convi<stus, cum velhifcere non deberer, nullatenns
fibi
_Hfcfib* patiatur perfvaderi , verttZ.»tempropobtam lirmo ftare ralo,fed, vim faciens confcienria?, po-tius pro virili fuos incruftet at-qve defendat errores, ac palin-odiam ad calendas canturus grN-cas^ repugnet mordicus >.->«. e^qvod ratum habet Ae>^« «a-<_, val-de ipfum juvante, qvod nihi! ad-eo a verirace fic alienum, qvin,dedita opera, fucaro poflir pal-liari mantello.. Illuftre bujus reiexemplum ,prXter experientiam.magiftram rerum optiraam, ex-ftar in libro retra£l. AuguftiniEpifcopi Hipponenfium, übi di-vus ifte pater ftricto veritaris ca«lamo defcribit acerrimam illamlu&am di.putatonam, qvam perbiduum cum homine audacifti-MO, Felice Minicbxs babuerat,öcqvidem his verbis: eo^^xe^o^,aiC, /^.^/^/e^./ mei , contra _^o^i«-
mtam quend&m, Mani'.h<zorumpref~
25
liftrum , d:fpHtat)i , qul plur-m mtemporis aptid H/ppnnim vlxerat,/ec_?/x?7-/./a'i.? i<-.^ maltos , «s v?'.»
pter iHos ibi eum dileclaret babitare.£)ua difputatio notis altercantibusexcepta. 5/? <» notariis , ve/i.i'. lse/.<«co^e^«i/.>° »^»/ i/ diem habtt ö*tonfulem, Confeesnenti die i^)_ii>^»
confeffus: eft ( Fortunatus) nibddd\>erfus «s/ invenire ,. quod diceret,ner fåne catholicut faßvs eft; fcdtamen ab /^^/?e _/,/. .^. Hic al-tercandi pruritus Lc hoc confra-dicendi ftudium, mtelleclni qvoimpurefur sure, nullus. video.Eft enim is facultas anima? ne-ceftaria, in qvam nec aliis necnobism.t iplis ulkim competitimperium , cum rem fufficienterexpbeieam non poftit non perci-pere.proindeqve uti Cel.Scbnei-der. fcribit abcubi, perdantpre-tium opera? luV, qvi perfpeétevericate, rerum evidentia con-
vin-
26Vincente, pro arbirrio fuo intelle-flum avocare öc ad amplecten-dam f_,!lit^rem cornpellere fata-gunt Contumacia vero ha?c,qvanta qvanta eft , röra a volun-tate eft derivanda , qva?permo-ta <£.>...£.« aut i-^«^l^« aut qvo»dam alio vitio, indignum plans& nefas ducit cuipiam fuccun>fcere
5 VI.L. Xplanata jam qva.itercuncPJP convidftionis indole, atqveinf.gnioribus, qvibus languet,impedimentis dereftis, tandem,ante qvam vela contraho, deu-fu ejus, qvi non tan tum in u-niverfa philofophia, tam tbeore*tica qvam praética*, verum et>iX-m.. fuperioribus, Medica nempelur.dica sc Theologica tacuka»tibus eft .reqv6nr.i..m..s. paucaint'.*rferam. Dix? treqyentiftimus,qvod diftorro cotlo- eo non eri t
raps-
27rapiendum,qvaficonvi&io cuivisdlfclpllNN demonftrandi fubmi-niftrer principia, qv_e rum com»mun.a tum propria ex ipfis pe«tunrur disciplmis, eisqve acce»pta reterri debent; fed qvod cer-tum praefcribat modum, qvo e-adem ilia principia ad re.utatio.nem falli ac confirmarionem ve<ri relte applicantur. Verum pro.bandi onere , qvod in hac affer-tione mini incumbir, memetha'ud lecus forlan liberavero^qvamper fingulas ligillarim facultateseundo, in iisqve hancip.am ob-tinere convidlione monftrando.Qvin autem familjäre fit Philo-fophis convi&ione uti logica, ne-mo, cui fanum eft cerebrum,ambigit; eo qvidem minus, qvoexploratiuz eft, demonftrationesevtdentes eis non effe infolitas,cum noriones öc eftara obfcuri-ora illaftrent öc conlolident ali-
is,
2 8is, qvse omnem refpuunt dubl^tarionem. Cui enim ului allcga-tio illa principiorum per citatio-nes §. §- Mathematicis ufitatifii-ma. qvos in univerla lua philo-fophia Cecutus eft Illuftr. Chnft.Wolffius, nifi eo freqventata fitConfilio, nt leftor, omni dubi-tandi at.la interclufa, viflas co-gatur dåre manus. Confpicuusporro eftconviclionisufus in me-dicina öc iurisprudenria , qvas,ne crefcat lub manu labor,con-jungo , fiqvidem öc illa öc iftaex re&a rarione öc naturalibusprincipiis defumta. exiftunt, ideore&a ratione circa illas eft ver»fxidum, Re&a vero illa eft ra-tio. qv_e artelog.ea fuftuita,con-fu(a redle diftinguit, verumqvea verofimili öc fallo difcernit.-I?c fi verafunt, ut funt, qvis
;ias ibit barum arrium cul-t s _.. convi_..one ar<se tenere
ordi-
"9wdir.emi Jfgicum, veritatemqvead lcges ejus demonftrare. Sedad iplum cardin.m accedo liti-um, conterdens hanc convin-cendi rarionem in gcrendis qvo-qve Dom.ui beliis non effe r.ihi-i>; licet homines fanaticos, at-qve eorum fimiies habeam re-clarnantes sc qveritantes: logi-carn cfle PZndoram qvandam ri.xarum, Lc b<lref!um omnium-qve incorrmedorumgenitricem,cum inextricabilibtis tricis öc la-qveis onmem involvat veritate.Scilicet font bi fcioli nibil abiimi*les Pbilift-Eis, qvi .lraeliras o-mnib fpoiiarunt armis, ne qvan»do libertatem amiffam vindica-rent. Sed profcribatur, elimi-netur Lc in perpetuum relege-tur exfilium e ftarivis fanäilfi-miSpiritus ratio fibi reli&a öc addecempedam fuam tremenda di-metiens myfter.a/ nemo tams,
nilz
JOnift qvi cum rarione infanirevult, adeo ineptiat, ut vel inTheologiarationis denegetulum:qvod qvid aliud eft qvam lapidesloqvi, öc ex homine brutum et-'iingere ; qvin pedibus- potius e-at m fententiam Clemenris Ale»xandrini qvam in libr. I. Strö-mat. litteris, tide D. foh. Dan-baveri -mKt^. p. m. 25. bic pofitis,fic eonfignavit:perfpicuitas quidem/e^«.s»l'^ «i. »'eKe _^/>»«e??i./l»» v.«'«tstei» ujui e/?. Dialeßica ( qvonomine ei logica etiam venit )ver* ad id , ne b<erefibus incurfanti-busfuccumbamus. Equidem ferfe-Sä per[t e/? , V' nullius indiga fal»t>atoris doSirina , cum fit Det Virtus\(f fapientid , accedens autem gracapbilofofbia , »s» ve^///lie« /^.t po-tentkrtm, [ed debilem adverfus tamfack fepbiftkam argumentationem ,Ö* quia propulfat dalofas adverfusl* eritatem infdias. di&s eft vinea ,
AptA
3 lMta fepes (f valium , ne Ver:: sconculcetur. Depingit autem pa-ter ille '.«/..^. H«^./H> his verbisfcite öc graphice u....ratem qvaaiterc logica infignem, non qvi-dem in convi&ione illa divina ,qva hjcveliile, prXl.rrim idio-ta, fola verbi efficacia, in con-icientia fua, veritatis convinci-tur, qvX nec demonftrariva necdiale&ica, led diÄica eft, ut lo-qvitur On, Schneid.phil. rar.^,9.qvia proficifcitur ex a_u_.ori.ats
dicentis , adeo occulte, ut, lice-at vtrba a Oanbav^ero m>/>>l^. p.30. mutuari, ii /se>-/ i/ faclume//? fciamus, modum nefctamus jbe*ne ramen in convidione, qvamatbleta Domini, habiru Theolo-gico inftruärus , veritatis ccele-ftis adferenda? gratia pugnandoobrinebir. qvo etiam in caluThe-ologia manebic msgiftra öc do-mina, logica vero pedifleqva öc
mini-
3 2n.iniftra. Nam ut graviffimeait ScbegKius hbr. I. demonftr. e-go fic judico , tum demum fore qui»e/^_- l^ be.itas ecclepas, ft aut pbi-lofotbi vere dent operam Tbeologid,Aut Xbeologi pbilofupbentur pie. At-qve lic neceffaria omnino eft ar»matura logica non tam in fbe-ologia, fi accurate dicendum ba»beam, qvam potius in "lbeolo-go. Neceffaria , inqvam nonabfolute öc neceflirare exigenria?,vttoc i« tivar, led rantummodo hy-pothetice, necefiirace expedien-tia? , -åtog « °6 °i«H. , ut loqvunturMetaphyfic . ; qvia in dysnos.rißejus ope veritas ccelefhs öc inve-nirur promptius, öc proponiturexplicatius , öc confirmatur cer-tius. Sic ex logica neutiqvamqvandam facio m.\m<plcu, led ne-ceffarium (antum omnium difci-plinarum inftrumentum. Sicut«.mm malleo eodem qvis opera-
r.
3!ri poteft in omnibus meta.lis;i--ta etiam rationali philofophia u-ti poffumus in omnibus omninoIcientiis ; comparatio eft Sava-norol_e, monachi religiofiffimisc philofopbi pra?ftanrifiinii tiacvero affeveratione me iplum im-provide irretire , mihimetqvetacife contrarius effe forlan vi-debor, qvi hane conviclionem,cutn in omnia iefe diffundat dii-ciplinarum genera, non univer-falis potius, qvam logica? intigni-rem nomine. Sed facil., ut Ipe-ro, me binc expediam negotio.Scilicet fub diverlo formali bocvel illo venire poteft nom.ne.ft-cuti Paulus alio refpeåu eft Ju-da?us, alio civis Komanus, alioApoftolus gentium. Hic enimeft geniusha?c indoles , hociatum oranium pra?ceptorun_ lo-gices, utquaaétum dire&ivumpaunia obeant inftrumentorum
G _N
34in omnibus difcip.inis, licqve a-niverlalia dici poliint,- qvia v.rniinus proprium eft logices,eonvmcendi etiam modos rrade-re, refte pra_cepta bec qvoqvelogica .a-lutamux Incer duas er-go bc.s diftmitas rationes for-males matenaliter bene conve-nir.
v. ni
fAm vero graviftimorurn Har-*I pocraris /Egyptiaci monieo-
fum renax , neve fpifligradus cu.videar, marum de tabuta tollo.Atqve ho eft, Benevole Eeätor,mcondirum iUud sc nulla pror-fus lima politum lcbedium,qvodtecum comrnunicare volui. Fa-teor qvidem ingenue , me inqvalicunqveunlillima? bujus ma-
■:'■'.'! el V x<~mone j.lfto luiffei>_j.n>!or^X'7. ; x:um adhuc multa»be dxam/ Vmmo pSurima-etiam
ego.
35ego, qvi oculis deftituor Argi ,hic deliderari videam; at veronon qva; volui, fed qvX pocui,icripli. temporis mihi maximaerac babenda rario , cujus angu-fti_e me ad rantas redegerunt in-citas, ut craffa Minerva, qvic»qvid in menrem venit, fine de-cente eunétatione öc exaministrutina charta? committerem»Limis infimul refculam meamöc curtam adlpexi fupelle&ilem,qvse me inde usqve a cunis haudmodicum vexat. Suflficienti de-niqve apparatu carui fublidioru».qva? qvodammodo ingenii sar-cirent tenuitatem. Nullus ic-circo dubito, iore ut veniam eofaciliusimpetremdicl;orum,&.tic,argumemo hocceTibi, Benignisfime Le&or, qvi acutiori pollesingenii vi,& cornu copia? renes,ad ulreriorem commendato de-duétioné,huic exercitio impono
FINEM
