การฟื้�� นฟื้�เศรษฐก จเงิ นตราการเก ดเมื�องิและผลกระ

ทบต�อระบบฟื้�วด�ล

อ.วรว�ฒิ จ"าลองินาค ว ทยาล�ยการเมื�องิและการปกครองิ

มื.มืหาสารคามื

สารบาญ ค"าน"า การฟื้�� นต�วทางิการค)า ศ�นย*กลางิแรกของิระบบเศรษฐก จย�โรป : ตลาดน�ดท-.ชองิ

ปาญ การเก ดเมื�องิ ผลต�อระบบแมืนเนอร* ผลต�อระบบแวสเซิ ล เมื�องิและชนช��นกลางิ สร�ป

ค"าน"า ช�วงิศ.ต - . 11 12 เก ดการเปล-.ยนแปลงิส"าค�ญในระบบ

เศรษฐก จย�โรป ค�อ การขยายต�วของิประชากรและการเก ด เศรษฐก จเงิ นตรา

อ-กประการหน3.งิ ค�อการขยายต�วของิการค)าทางิไกล ซิ3.งิมื-ผลกระทบส"าค�ญต�อระบบฟื้�วด�ล ค�อได)เก ดมื-เมื�องิข3�นในย�โรป

มื-ชนช��นใหมื�เก ดข3�น ค�อ พวกกระฎุ7มืพ-(bourgeoisie) มื-บทบาทไมื�เพ-ยงิเศรษฐก จ การเมื�องิและช�วยป�ทางิไปส��ร �ฐสมืบ�รณาญาส ทธิ ราชย*ต�อไป

การฟื้�� นต�วทางิการค)า การเปล-.ยนแปลงิด�งิกล�าวมื-สาเหต�มืาจากอะไร? ในท-.น-�จะใช)ทฤษฎี-ของิน�กค ดส�งิคมืศาสตร*ชาวฝร�.งิเศส ค�อ

Ferdinand Braudal มืาอธิ บาย โบรเดลได)ท"าการศ3กษาว ว�ฒินาการของิระบบท�นน ยมืตะว�นตก

ต��งิแต� ศ.ต - . 15 18 และได)สร)างิทฤษฎี-เก-.ยวก�บท�นน ยมืโลก เขาช-�ว�า จ�ดเร .มืต)นของิเศรษฐก จเงิ นตราย�โรป ค�อ จ�ดเร .มืต)น

ของิการเก ดโลกเศรษฐก จย�โรป ซิ3.งิอย��เค-ยงิข)างิโลกเศรษฐก จอ�.น เช�นจ-น เป=นต)น

โลกเศรษฐก จย�โรปเร .มืต)นข3�นในศตวรรษท-. 11 ในท-.ส�ดก>ครอบงิ"าเศรษฐก จโลกอ�.นและพ�ฒินามืาเป=นระบบเศรษฐก จโลก

โบรเดล ให)ค"าจ"าก�ดความื โลกเศรษฐก จ(world economy) หมืายถึ3งิ บร เวณใดบร เวณหน3.งิบนผ วโลก ซิ3.งิเก ดจากการรวมืบร เวณท-.มื-ความืเป=นเอกเทศ หลายๆบร เวณเข)าด)วยก�นด)วยก จกรรมืทางิเศรษฐก จ จนกระท�.งิเป=นอาณาเขตท-.กว)างิขวางิ

โลกทางิเศรษฐก จมื-มืานานแล)ว เก ดข3�นพร)อมืก�บอารยธิรรมื

บร เวณท-.เป=นโลกเศรษฐก จจะต)องิมื-อาณาเขตท-.ช�ดเจนและมื-ล�กษณะอย��ศ�นย*กลางิ(centre)

ศ.ต - .11 13 ได)เก ดโลกเศรษฐก จของิย�โรปเก ดข3�นมืาแล)ว ย�คน-�จะเก ดการขยายต�วทางิเศรษฐก จสองิบร เวณด)วยก�น

1 .ย�โรปตะว�นตก โดยเฉพาะอย�างิย .งิตอนเหน�อ ซิ3.งิเป=นบร เวณท-.โรมืไมื�เคยมื-อ ทธิ พล

2.ย�โรปใต) เขตเมืด เตอร*เรเน-ยน ซิ3.งิถึ�กพ�อค)าชาวอ ตาเล-ยนช�วงิช งิการค)ามืาจากพวกมื�สล มืและอาณาจ�กรไบแซินไทร*

การขยายต�วของิย�โรปท-.ส"าค�ญท-.ส�ด ค�อ การขยายท-.ท"าก นโดยใช)ประโยชน*จากท-.ล��มืและท-.ดอน การขยายต�วของิประชากร ท"าให)จ"าเป=นต)องิขยายท-.ท"าก น

ขณะเด-ยวก�นการคมืนาคมืระหว�างิภู�มื ภูาคต�างิๆ ก>เร .มืพ�ฒินาข3�น

แกนกลางิของิการขยายต�วทางิเศรษฐก จ ค�อ การเก ดเมื�องิ

ส .งิท-.ท"าให)เมื�องิเต บโต ค�อ ถึนน ตลาด ร)านค)า และเงิ นท�น ชาวนาน"าผลผล ตมืาขายในตลาดในเมื�องิ ซิ3.งิเป=นส�วนเก น

ของิผลผล ตจากท-.ด นของิข�นนางิหร�อ ค�าเช�าท-.ข�นนางิได)ร�บในร�ปของิผลผล ต

ในขณะเด-ยวก�นเมื�องิด3งิด�ดเอาช�างิฝCมื�อซิ3.งิผ�กขาดการค)าผลผล ตของิตนและไมื�ช)าไมื�นานเมื�องิก>เร .มืขยายการต ดต�อทางิเศรษฐก จของิตนออกไปส��บร เวณห�างิไกลออกไป

ในช�วงิเวลาด�งิกล�าวได)เก ดการเปล-.ยนแปลงิในหลายๆด)าน ไปพร)อมืๆก�บการเก ดเมื�องิในย�โรป ซิ3.งิมื-ส�วนในการสร)างิ

เศรษฐก จเงิ นตราจะต)องิอาศ�ยท��งิการพ�ฒินาเทคน ค การเกษตร เช�น การปร�บปร�งิค�นไถึนา การใช)ระบบนาเว-ยน

การฟื้�� นต�วทางิการค)าและการเก ดการผล ตทางิห�ตถึกรรมื

เศรษฐก จเงิ นตราได)น"าไปส��การพ�ฒินาด)านพล�งิงิาน ค�อ การใช)ก�งิห�นลมืเพ�.ออ�ตสาหกรรมื และน"าไปส��การสร)างิ

เศรษฐก จโลก

ศ�นย*กลางิแรกของิเศรษฐก จโลก : ตลาดน�ดชองิปาญ ตลาดน�ดชองิปาญเก ดข3�นจากการท-.ข�นนางิเจ)าท-.ด น ค�อ

เคาท*แห�งิชองิปาญ เห>นโอกาสท-.จะหารายได)จากการสร)างิตลาดน�ดขนาดใหญ�ข3�นมืา

ตลาดน�ดชองิปาญ ค�อ ตลาดขายส�งิท-.ใหญ�ท-.ส�ดในย�โรป เจ)าของิท-.ด นได)ต��งิแผงิขายส นค)า จ�ดให)มื-ต"ารวจและผ�)พ พากษาเพ�.อจ�ดการด�แลความืสงิบหากเก ดกรณ-พ พาทในบร เวณด�งิกล�าว

ท-.ส"าค�ญมื- พ�อค)าร�บแลกเงิ นด)วย ในปCหน3.งิจะมื-ตลาดน�ด 6 แห�งิ หมื�นเว-ยนก�นไปตามืเมื�องิ

ต�างิๆในแคว)นชองิปาญและปร- แห�งิละสองิเด�อน

กองิคาราวานจากท ศเหน�อและใต) ได)มืารวมืต�วก�นน"าส นค)าจากสองิบร เวณมืาแลกเปล-.ยนก�น

ส นค)าจากพวกเหน�อท-.ส"าค�ญ ค�อ ผ)า ในขณะท-.ส นค)าทางิ ใต) ค�อ พร กไทย เคร�.องิเทศ ยา ไหมื เหร-ยญเงิ น และส น

เช�.อ ล�กษณะพ เศษของิตลาดน�ดด�งิกล�าวค�อ มื-การใช)เงิ นตรา

และส นเช�.อเป=นองิค*ประกอบในการแลกเปล-.ยน

การเก ดเมื�องิ เมื�องิเป=นองิค*กรใหมื� ท-.มื-ความืส"าค�ญท��งิในทางิเศรษฐก จ

และการเมื�องิ เมื�องิในทางิเศรษฐก จ ค�อ สถึานท-.ท-.พ�อค)าและช�างิฝCมื�อท"า

มืาหาก นด)วยการประกอบการค)า การเก ดช�างิฝCมื�อ(guild) ส�วนหน3.งิเป=นเพราะกษ�ตร ย*และ

ข�นนางิสน�บสน�นให)ผ�)เช�าท-.ด นของิตนเป=นช�างิฝCมื�อเฉพาะอย�างิ เพ�.อสนองิความืต)องิการของิพวกตน ซิ3.งิต)องิอาศ�ยการฝDกฝนจนช"านาญ

ในศ.ต 11เร .มืมื-พวกชาวนา(serf ) ท-.กลายมืาเป=นช�างิฝCมื�อ

การเปล-.ยนแปลงิทางิเศรษฐก จท"าให)ช�างิฝCมื�อสามืารถึน"าเอาผล ตผลท-.เหล�อไปขายต�อและสามืารถึจ�ายค�าเช�าผล ตผลท-.ตนท"าการผล ตให)แก�ข�นนางิ

ตราบใดท-.ช�างิฝCมื�อย�งิเป=นทาสต ดท-.ด น ผล ตผลของิคนเหล�าน-�ก>จะผล ตในจ"านวนจ"าก�ดเพราะว�าทร�พย*ส นท�กอย�างิของิเขาค�อสมืบ�ต ของิข�นนางิ

เมื�.อส �น ศ.ต.ท-. 11 กล��มืพ�อค)าและช�างิฝCมื�อจ"านวนมืากได)ร�บส ทธิ พ เศษจากข�นนางิ ซิ3.งิท"าให)เขาสามืารถึท"าธิ�รก จได)อย�างิมื-ประส ทธิ ภูาพ

ในตอนต)นพวกเขาขอซิ��อส ทธิ พ เศษจากข�นนางิโดยเสนอเงิ นเป=นจ"านวนมืากพอท-.จะท"าให)ข�นนางิพอใจ

ส ทธิ พ เศษด�งิกล�าวค�อ การเป=นเสร-ชนเพ�.อท-.จะได)เป=นเจ)าของิทร�พย*ส นได)และสามืารถึไปไหนได)ตามืใจปรารถึนา โดยท�.วไปเอกสารท-.ให)ส ทธิ พ เศษน-� เร-ยกว�า กฎีบ�ตร(Charter)

ในกฎีบ�ตร(Charter) จะก"าหนดว�า คนท-.อย��อาศ�ยในเมื�องิซิ3.งิเก ดข3�นโดยกฎีบ�ตรมื-ฐานะเป=นเสร-ชน(freeman) และใครท-.เข)ามืาอาศ�ยอย��ในเมื�องิเก น 1 ปCก�บอ-ก 1 ว�น ก>จะกลายเป=นเสร-ชน

ข�นนางิมื�กจะก"าหนดไว)ว�า serf ของิตนจะไมื�ได)ร�บส ทธิ อ�นน-� แต�ขณะเด-ยวก�นก>เต>มืใจท-.จะให)ส ทธิ น-�แก� serf ของิข�นนางิคนอ�.น ข�นนางิท-.ฉลาดจะต��งิเมื�องิด)วยกฎีบ�ตรน-�ตามืชายแดนของิด นแดนของิตนเพ�.อท-.จะด3งิ serf มืาจากเพ�.อนบ)านเข)ามืาหาตน

ส ทธิ พ เศษ อ-กส�วนหน3.งิ พ�อค)าและช�างิฝCมื�อจะต)องิสามืารถึจ�ายค�าเช�าบ)านหร�อโกด�งิเก>บส นค)าด)วยเงิ น เขาไมื�สามืารถึประกอบการค)าได)อย�างิอ สระได)หากว�าเขาย�งิต)องิให)แรงิงิานแก�ข�นนางิอย�� เพราะฉะน��นจ3งิมื�กจะก"าหนดว�า ผ�)ท-.อย��ในเมื�องิจะต)องิจ�ายค�าท-.ด นและส .งิก�อสร)างิด)วยค�าเช�าท-.เป=นเงิ นตรา อ�ตราค�าเช�า กฎีบ�ตรเป=นผ�)ก"าหนด

ชาวเมื�องิจะต)องิได)ร�บการประก�นส ทธิ ว�าทร�พย*ส นของิตนจะไมื�ถึ�กย3ดไปโดยพลการ

กฎีบ�ตรของิเมื�องิส�วนมืากอน�ญาตให)เมื�.อต��งิสมืาคมือาช-พของิพ�อค)าและช�างิฝCมื�อ(guild)ได) แต�ละสมืาคมืเป=นต�วแทนของิแต�ละอาช-พ

สมืาคมืพ�อค)ามื-ความืเป=นอ�นหน3.งิอ�นเด-ยวก�บคณะผ�) บร หารเมื�องิ เมื�.อสมืาคมืช�างิแยกต�วออกมืาก>ได)ต�อต)าน

การท-.พวกพ�อค)าผ�กขาด อ"านาจทางิการเมื�องิและเร-ยกร)องิส ทธิ ท-.จะมื-ส�วนในการปกครองิบ)างิ

บทบาทของิสมืาคมืในการปกครองิส ทธิ ของิสมืาช กน��นมื-ส�วนท"าให)คนอยากเข)ามืาเป=นสมืาช กมืากข3�น

สมืาคมืมื-บทบาทในการร�กษาค�ณภูาพการผล ตและมื-ส�วนส"าค�ญในการพ�ฒินาช�างิในเมื�องิตลอดจนการอ�ตสาหกรรมืและการค)า

ผลต�อระบบแมืนเนอร* เมื�องิท"าให)มื-ตลาดส"าหร�บผลผล ตทางิการเกษตร ซิ3.งิก�อให)

เก ดการเปล-.ยนแปลงิอย�างิล3กซิ3�งิต�อการจ�ดระเบ-ยบส�งิคมืชนบทของิระบบฟื้�วด�ล

การเปล-.ยนแปลงิท-.ส"าค�ญท-.ส�ดค�อ การหลบหน-ออกไปจากแมืนเนอร*และไปแสวงิหาอ สรภูาพในเมื�องิ

นอกจากน��นมื-พวก serf ในแมืนเนอร*ท-.ได)อ สรภูาพมืากข3�น ซิ3.งิเก ดจากความืสามืารถึในการขายส�วนเก นในตลาดและเอารายได)ท-.เป=นเงิ นตรามืาซิ��ออ สรภูาพจากข�นนางิ

ปEจจ�ยท-.เป=นต�วกระต�)นอ-กประการหน3.งิ ค�อ การขยายต�วของิประชากร

การเปล-.ยนแปลงิท-.ส"าค�ญอ-กประการหน3.งินอกจากท-.ชาวนาได)อ สรภูาพจากข�นนางิแล)ว ได)แก� การเปล-.ยนแปลงิการจ�ายค�าเช�าจากการให)ผลผล ตและแรงิงิานมืาเป=นเงิ นตรา

การเปล-.ยนแปลงิน-�เก ดข3�นเน�.องิจากเก ดตลาดส"าหร�บผลผล ตทางิการเกษตรและเป=นการเปล-.ยนแปลงิโดยสมื�ครใจของิท��งิสองิฝFาย

เด มืค�าเช�าจ�ายด)วยแรงิงิาน การเปล-.ยนแปลงิเร .มืแรกเร .มืต)นด)วยการจ�ายค�าเช�าเป=นผลผล ตตอบแทนการให)แรงิงิานและการใช)บร การต�างิๆในแมืนเนอร*

การเปล-.ยนแปลงิข��นต�อมืา ค�อ การจ�ายค�าเช�าเป=นเงิ นตราแทนแรงิงิาน

ในตอนแรก การเปล-.ยนแปลงิร�ปแบบการจ�ายค�าเช�าให)ความืสะดวกแก�ท��งิชาวนาและเจ)าของิท-.ด น

แต�การท-.ราคาส นค)าเพ .มืมืากข3�นและค�าเงิ นลดลงิ ในขณะท-.ค�าเช�าส�วนใหญ�ถึ�กก"าหนดเป=นจ"านวนตายต�ว ชาวนาได)ประโยชน*แต�ข�นนางิกล�บเส-ยประโยชน*

ข�นนางิในอ�งิกฤษพบว�า การขยายต�วของิเศรษฐก จเงิ นตราและการท-.ราคาส นค)าเพ .มืส�งิข3�น ท"าให)พวกเขาห�นมืาเป=นผ�)ประกอบการผล ตเส-ยเองิ

ใน ศ.ต 14 ได)เก ดการเปล-.ยนแปลงิอ-กคร��งิหน3.งิค�อ การขยายต�วของิส นค)าเกษตรกรรมืเก ดข3�นรวดเร>วกว�าส นค)าห�ตถึกรรมื

ราคาส นค)าเกษตรลดต".าลงิ ท"าให)เจ)าท-.ด นเปล-.ยนนโยบายมืาส��การเก>บค�าเช�าเป=นเงิ นตราแทน ในขณะเด-ยวก�นก>ใช)แรงิงิานจ)างิเพ .มืมืากข3�นด)วย

การเปล-.ยนแปลงิท��งิหมืดน-�น"าไปส��การส �นส�ดของิระบบแมืนเนอร*

ในท-.ส�ดแล)ว ภูาพการแบ�งิชนช��นชาวนาและข�นนางิของิระบบฟื้�วด�ลย�คแรกจะเล�อนรางิลงิไป เก ดมื-ชนช��นใหมื�ๆ เก ดข3�นมืา ค�อ ชนช��นผ�)มื-ทร�พย*

ประกอบด)วยข�นนางิและชาวนารวย และชนช��นกรรมืากรท-.ไมื�มื-ท-.นา

หร�ออ-กน�ยหน3.งิ ค�อ ชนช��นผ�)ประกอบการในระบบท�นน ยมืก�บชนช��นกรรมืาช-พ

ผลต�อระบบแวสเซิ ล เศรษฐก จเงิ นตราท"าให)ว ถึ-ช-ว ตของิชนช��นผ�)ปกครองิ

ท��งิหมืดเปล-.ยนแปลงิไปในทางิท-.ด-ข3�นอย�างิมืาก พวกเขามื-รายได)ท-.เป=นเงิ นตราจากค�าเช�าและการขาย

ผลผล ตส�วนเก น ซิ3.งิท"าให)สามืารถึบร โภูคส นค)าฟื้� Fมืเฟื้�อยได) เช�น ซิ��อผ)าฟื้ลานเดอร*หร�อซิ��อไหมืจากตะว�นออก น"�าตาลและเคร�.องิเทศ ซิ3.งิเป=นส นค)าเข)าและมื-ราคาแพงิ

ส"าหร�บข�นนางิย .งิมื-การเปล-.ยนแปลงิท-.ช�ดเจนมืากข3�น แทนท-.พวกเขาจะต)องิเด นทางิเพ�.อเว-ยนไปบร โภูคผลผล ตของิแต�ละแมืนเนอร* พวกเขาเร .มือย��เป=นท-.เป=นทางิและการขายผลผล ตของิแมืนเนอร*ต�างิๆ ท"าให)มื-รายได)ท-.เป=นเงิ นตราจนสามืารถึสร)างิปราสาทห นแทนท-.ปราสาทเด มืท-.ท"าด)วยไมื)

การเปล-.ยนแปลงิทางิเศรษฐก จท"าให)เก ดความืแตกต�างิภูายในชนช��นข�นนางิมืากข3�น

ข�นนางิโดยท�.วไปมื-รายได)ส�วนใหญ�จากเกษตรกรรมืและอาจจะมื-รายได)จากการเก>บค�าผ�านด�านบ)างิ แต�พวกข�นนางิคนส"าค�ญมื-รายได)จากการค�มืตลาดส"าค�ญๆและจากการเป=นเจ)าของิเมื�องิท-.มื� .งิค�.งิ ซิ3.งิท"าให)สามืารถึเก>บภูาษ-จากเจ)าเมื�องิได)

ในขณะเด-ยวก�น การขยายต�วของิเศรษฐก จเงิ นตรา นอกจากจะหมืายถึ3งิความืเป=นอย��อย�างิฟื้� Fมืเฟื้�อยของิราชส"าน�กแล)ว ย�งิหมืายถึ3งิอ"านาจทางิการทหารและการบร หารด)วย รายได)ท-.เป=นเงิ นสามืารถึจ)างิทหารมืารบได)

นอกจากน-�ย�งิจ)างิเจ)าหน)าท-.มืาด�แลการงิานให) คนเหล�าน-�มืาจากชนช��นกลางิ การจ)างิเจ)าหน)าท-.ในราชส"าน�กเป=นจ�ดเร .มืต)นของิข)าราชการ

ในความืส�มืพ�นธิ*ระหว�างิข�นนางิก�บแวสเซิ ลน��นก>เปล-.ยนไป ค�อ แวสเซิ ลสามืารถึจ�ายเงิ นเป=นเคร�.องิตอบแทนแก�ข�นนางิแทนท-.จะเป=นการให)บร การทางิทหารเป=นเวลา 40 ว�นต�อปC

ผลท-.เก ดตามืมืาค�อ สงิครามืมื-จ"านวนน)อยลงิ และการต�อส�)ของิสงิครามืขนาดใหญ�ข3�นและย�ดเย��อมืากข3�น

ในความืส�มืพ�นธิ*ระหว�างิกษ�ตร ย*และชนช��นท-.มื-ทร�พย*ส นมื-ล�กษณะส"าค�ญค�อ บางิคร��งิกษ�ตร ย*พบว�าตนจ"าเป=นต)องิเร-ยกประช�มืคนเหล�าน��นเพ�.อจะขอเก>บภูาษ-เป=นพ เศษ น-.ค�อจ�ดเร .มืต)นการมื-สภูา

ท-.ประช�มืสภูามื�กจะได)ร�บอภู ส ทธิ Gและอ"านาจบางิอย�างิเพ�.อแลกเปล-.ยนก�บการย นยอมืเส-ยภูาษ- อ"านาจร�ฐสภูาอ�งิกฤษในการเข)าควบค�มืการเงิ นของิประเทศก>เร .มืต)นจากจ�ดน-�

เศรษฐก จเงิ นตรามื-ผลอย�างิมืากต�อการเปล-.ยนแปลงิท-.เร-ยกว�า civilization process การด"ารงิช-ว ตอย�างิส�ขสบายมืากข3�นท"าให)ข�นนางิสนใจเร�.องิอ�.นๆนอกจากการส�)รบ

และในขณะท-.ข�นนางิคนส"าค�ญมื-อ"านาจมืากข3�นก>สามืารถึลดการท"าสงิครามืในด นแดนของิตนได) เก ดมื-จร ยธิรรมืของิน�กรบท-.เร-ยกว�า ล�ทธิ อ�ศว น(chivalry)

เมื�องิและชนช��นกลางิ ชนช��นกลางิเก ดข3�นมืาพร)อมืก�บการเมื�องิและการขยายต�ว

ทางิเศรษฐก จ ค�ณล�กษณะส"าค�ญของิเมื�องิในย�โรป ค�อ การอพยพของิประชากรอย�างิขนานใหญ�จากชนบทส��เมื�องิ

การเก ดเศรษฐก จเงิ นตราจ3งิมื-ผลต�อส�งิคมืฟื้�วด�ลอย�างิล3กซิ3�งิ การเปล-.ยนแปลงิท-.ส"าค�ญมืากค�อ การเก ดชนช��นใหมื�ในส�งิคมื ได)แก�ชนช��นกระฎุ7มืพ-หร�อชนช��นกลางิ(bourgeoisie)

ตามืรากศ�พท* ค"าว�า bourgeoisie ค�อผ�)ท-.อย��อาศ�ยในเมื�องิ ซิ3.งิหมืายถึ3งิคนท-.หล�ดออกมืาจากระบบฟื้�วด�ล

ชนช��นกลางิมื-บทบาททางิการเมื�องิ ค�อ เข)ามืาเป=นข)าราชการร�บใช)กษ�ตร ย*และมื-บทบาทในร�ฐสภูา

อย�างิไรก>ตามื ภูายในส�งิคมืชนช��นกลางิเองิมื-ความืแตกต�างิก�นอย�างิมืาก พ�อค)าท-.มื� .งิค�.งิมื-ช-ว ตท-.แตกต�างิก�นอย�างิส �นเช งิก�บล�กจ)างิ(journeyman) ในก ลด*(guild)

แต�ท��งิหมืดมื-ล�กษณะบางิอย�างิร�วมืก�น ค�อ การเป=นเสร-ชนตามืกฎีหมืาย ความืมื�.งิค�.งิของิพวกน-�ด�ได)จากอส�งิหาร มืทร�พย* ค�อเงิ นหร�อห�)นทางิการค)า

นอกจากชนช��นกลางิแล)วย�งิเก ดชนช��นกรรมืช-พในเมื�องิ ซิ3.งิได)แก�กรรมืกรไร)ฝCมื�อ เมื�.อเมื�องิขยายต�วอย�างิรวดเร>ว แต�เด มืคนท-.อพยพเข)ามืาในเมื�องิก>จะถึ�กด3งิเข)าไปในสมืาคมือาช-พและได)เป=นราษฎีรได)อย�างิเต>มืท-.

แต�เมื�.อสมืาคมือาช-พต)องิการสมืาช กน)อยลงิ ชาวนาท-.อพยพเข)ามืาในเมื�องิก>มื-ฐานะเป=นเพ-ยงิกรรมืกรซิ3.งิมื-ความื

เป=นอย��ท-.แร)นแค)น ค�าจ)างิต".าไมื�มื-ส ทธิ ตามืกฎีหมืายและไมื�มื-ใครมืาปกปHองิผลประโยชน*ของิตน

สร�ป การเปล-.ยนแปลงิจากย�คฟื้�วด�ลในย�โรปมืาเป=นย�คสมื�ยใหมื�

ได)ท"าให)เก ดการเปล-.ยนในเช งิเศรษฐก จการเมื�องิอย�างิ ค�อนข)างิส�งิ และย�งิได)ส�งิผลกระทบต�อสภูาวะของิความื

“ ” เป=น ร�ฐสมื�ยใหมื� พอสมืควร