CS.TSKH PHAN DÌNH DIÉU

Sinhngày: 12.6.1936 Qué quàn: Can Loc, tình Ha Tinh. Nói ò hien nay: So 26, ngò 260, Doi Can, Ba Dình, Ha Noi. Dien thoai ed quan: 04.7549659+18 Gòng viec hien nay: Giàng day tai TrUÒng Dai hoc Gòng nghé, DHQGHN. Qua trình cóng tàc: • 1957 - 1962: Gòng tàc tai TrUdng Dai hoc Su pham Ha Noi. • 1962 - 1967: Nghién eùu sinh tai Khoa Toàn - Cd, DHTH Lómónòxó'p, Lién Xò.

• Tu 1967: Gòng tàc tai Uy ban Khoa hoc Ky thuat Nhà nUdc. • 1972: Chù nbiem Bo món Logic va Automat ciia Vien Toàn hoc, cùng thuoc Uy ban Khoa hoc va Ky thuat Nhà nUdc. • 1977 - 1985: Vien trUdng Vien Khoa hoc Tinh toàn va Diéu khién thuoc Vien Khoa hoc Viet Nam. • 1977 - 1993: Phó Vien trUdng Vien Khoa hoc Viét Nam. • 1994 - 1997: Phó trUdng ban tbuòng trUc Ban chi dao ChUdng trình quò'c già ve Cóng nghé Thóng tin. • 1997 den nay: Cóng tàc tai TrUdng Dai hoc Gòng nghé -DHQGHN Dude nhan hoc vi Tié'n sì khoa hoc nam 1967. DUdc phong hoc bàm Ciào sU nam 1980. Huòng nghién eùu khoa hoc chù yéu

Logie toàn va Cd sd toàn hoc. Toàn hoc kié'n thiet: Giài tieh va Giài tieh bàm kié'n thié't. Ngòn ngiì hình thùe va do phùe tap ngòn ngijf. Automat xàe suà't va ngón ngìi ngàu nhién... Càc két qua nghién cùu khoa hoc chù yèu:

Dà cóng bó' khoàng 50 cóng trình khoa hoc trén tap chi nUdc ngoài.

140

NHÀ KHOA HOC VA KHÀT VQNC PHÀT TRIÉN CÒNO NGHÉ THÓNG TIN

Ò VIÉT NAM

Khi nhiìng quàn Internet dang moc lén khàp ndi va trd thành nhiìng dia ehi quen thuoc, hà'p dàn cùa gidi tre d

nòng thòn ciing nhu thành thi; khi ngUdi ta ed the chi ngói trong phòng vdi mot chié'c mày vi tinh ma ed the tié'p can bang nùi thóng tin ve thè' gidi va trò chuyen vdi ban bè trén khàp nam chàu; khi nhiéu ngUÒi quen vdi gò bàn phim hdn là viét bang tay..., it ai ed thè hình dung dUdc mot thdi, cà nUdc chi ed duy nhà't mot chié'c mày tinh, va "Tin hge" con là mot kbài niem qua xa la vdi xà bòi. Trong nhOng nam tbàng à'y, là mot càn ho khoa hoc tre mdi tot nghièp Tié'n sì khoa hoc d Lién Xó ve nUde, Phan Dình Diéu dà quyét tàm chuyen niem dam me cùa mình dò'i vdi Toàn hoc trùu tUdng sang viec ngày dém mièt mài tìm tòi, nghién eùu mot llnh vUc mdi dò'i vdi anh là khoa hoc mày tinh va nhiìng và'n de lién quan nhU Diéu khién hoc, Khoa byc he thóng, vdi niem tin sàu sàc ràng nhiìng llnh vUe khoa hoc mdi này sé là nhiìng ngành rat càn thié't cho sU nghiép xày dUng va phàt trién dat nUdc trong mot tUdng lai khóng xa. Va già day, khi dà trd thành mot trong nhùCng chuyen già bang dàu ve khoa hoc mày tinh, mot giào sU uy tin cùa Dai hoc Quó'c già Ha Noi; khi nhùng nam tbàng dò dà trd thành boi de dep de gàn vdi nhiéu ky niém vui buon cùa mot chang dUdng trong cuoc ddi khoa hoc, khi ma lóp Idp càn ho tre va giàu tài nàng ve cóng nghé thóng tin dang lién tue phàt trién va cóng hien trong hàu khàp càc llnh vUc boat dong cùa dà't nude, thi trong òng -GS.TSKH Phan Dình Diéu, nhiìng khàt vong ve mot nén cóng nghé thóng tin cao hdn, xa hdn vàn con ven nguyén, tUdi mdi.

141

Phan Dình Diéu sinh ra va Idn lén tai Ha Tình - mot mién qué kbàc nghiét nhUng giàu truyén thó'ng hié'u hoc. Khi boa binh lap lai d mién Bàc nam 1954 cùng là lue òng tot nghiép trung hoc tai trUdng kbàng chién Phan Dình Phùng - Ha Tình va tam biet qué hUdng ra Ha Nói thi vào TrUdng Dai hoc Khoa hoc. Hét nam thù nhà't, cau sinh vién nghéo mién Trung à'y ebon TrUdng Dai hoc Su pham Khoa hoc vdi mot ly do rà't ddn giàn: hoc Su pham de ed hoc bong vi kinh té khó khan. NhUng cùng chinh tai day, Phan Dình Diéu dà tìm thà'y sU say me dó'i vdi ngành toàn hoc, de rói dén nam 1957, òng tó't nghiép dùng dàu ngành va dxióc giiì lai trUdng làm càn ho giàng day.

Cuò'i nàm 1962, òng dUde cu di Lién Xò làm nghién eùu sinh tai TrUdng Dai hoc Tong hdp Lómónòxó'p. Tai day, òng khóng chi thue hien de tài luàn àn cùa mình ma con tieh cUc quan sàt, hoc bòi d nude ban, va tu dò à'p ù khàt vong: muò'n góp phan xày dUng mot nén nghién eùu Toàn hoc ed nhiéu khà nàng ùng dung vào thUe té cùa dà't nUdc. Mùa bè nàm 1965, sau khi hoàn thành luan àn tié'n sì, òng dUde de nghi d lai làm tié'p luàn àn tié'n sì khoa hoc va dén nàm 1967, òng ve nUdc vdi hoc vi Tién si khoa hoc, du dinh trd lai TrUdng Dai hoc Su pham de tiép tue cóng viec cùa mot càn bó giàng day va nghién eùu Toàn hoc, nbung theo sU phàn cóng cùa cà'p trén, òng dén cóng tàc tai Uy ban Khoa hoc Nhà nude, bo phan mày tinh, cùng càc ban dóng nghiép kbàc xày dUng phòng Toàn hoc tinh toàn vùa dUde thành lap. Dén nàm 1971, òng dUde de nghi làm TrUdng phòng. Lue này, cà nUde mdi ehi ed mot giàn mày tinh dat tai day, dòi bòi pbài dUde nghién eùu de su dung va dào tao càn bo. Gòng viec khó khan va mdi la này vùa hà'p dàn óng, vùa cùng co' trong òng sU quyét tàm di sàu hoc tap, tìm hiéu va nghién eùu ve khoa hoc mày tinh de xày dUng dUde nhùng tap the khoa hoc, khóng nhùng biét su dung mày tinh ma con co khà nàng hình thành dàn nhùng tap the nghién eùu d trình do cao ve mot so' huóng phàt trién bién dai cùa khoa hoc mày tinh va Tin hoc. Nàm 1975, trong mot chuyen thUe tap tai Gòng hoà Phàp, òng dà dUdc tié'p xùc vdi nhiéu thành tUu hien dai cùa ngành Tin hoc trén thè gidi. Tu dò, òng dà say me tìm hiéu hai hUóng phàt trién ma òng cho là ed trién vong nhà't va co the ùng dung va

142

phàt trién d Viét Nam là Vi tin hoc (trén ed sd ky thuat vi xù ly va mày vi tình) va Vién tin hoc (trén ed sd cóng nghé vién thóng va mang mày tinh). Ve nUde khi dà't nude vùa dUde thóng nhà't, mot thdi ky mdi xày dUng dà't nUde dà dUdc md ra, òng dUde tham già vào vièc nghién eùu de xuà't càc du àn ve phàt trién va ùng dung toàn hoc, khoa hoc mày tinh vào cóng cuoc phàt trién va to ebùc, quàn ly kinh té', v.v... Trong boi cành mdi do, óng dà de xuà't kié'n nghi va xày dUng dU àn thành lap mot Vién nghién eùu là'y tén là Vién Khoa hoc Tinh toàn va Diéu khién; kié'n nghi dUde chap nhan. Dàu nàm 1977, Vién dUde chinh thùe thành lap, va òng dUde phàn cóng làm Vién trUdng. Là ngUdi du thào ké' boach va cùng là ngUdi quàn ly, tu nàm 1977 dén 1985, óng dà dUa Vién vUdt qua bao khò khan, trd ngai cùa buoi dàu boat dong, xày dUng dUdc mot so' hudng nghién eùu chinh ve tin hoc. Dén nhùng nàm 1979 - 1980, Vien dà tu làp ràp dUdc mày vi tinh ed the làm viec dUde. Ben canh dd, Vién con dào tao dUde mot dòi ngù càn bó tin hoc (nhiéu càn ho chù chò't ve tin hoc hien nay dà trUdng thành tu dd); to ebùc tuyén truyén va ùng dung tin hoc trong mot so ngành; tò ebùc nhiéu bòi thào khoa hoc quò'c té ed uy tin ve khoa hoc he thóng, khoa hoc tinh toàn... thu bùt dUde càc nhà khoa hoc cùa nhiéu nude tham già.

Hành trình cuoc ddi cùng nhU tén tuoi cùa GS. Phan Dinh Diéu dà di dén nhiéu ndi - trong nude cùng nhU nude ngoài, vdi nhiéu cUdng vi khoa hoc kbàc nbau: TrUdng phòng Toàn hoc tinh toàn - Uy ban Khoa hoc Nhà nude, Vien trUdng Vién Khoa hoc tinh toàn va diéu khién, Phd vién trUdng Vién Khoa hoc Viét Nam, Phó trUdng Ban chi dao ChUdng trình quò'c già ve Cóng nghé thóng tin... NhUng trUde hét va trén hét, óng là mot nhà khoa hoc dam me nghé nghiép, dam me nhùng tìm tòi, nghién eùu va khàm phà. Tu niém dam me cà nhàn à'y dé'n nhùng du thào ké boach, chUdng trình ma òng de xuà't va tham già, tin hoc nói riéng, cóng nghé thóng tin nói chung, dàn dàn dUde trién khai nghién eùu, ùng dung trong càc ngành, càc llnh vUe kbàc nhau. Dac biet, cuò'i nhùng nàm 80 cùa thè' ky XX, khi tin hoc dà phàt trién khà manh, òng de xuà't Du thào chinh sàch phàt trién va ùng dung cóng nghé thóng tin, dU thào này

143

dUde bao cào vdi Chinh pbù, dUdc Chinh phù ùng ho va dén nàm 1994, ChUdng trình quò'c già ve cóng nghé thóng tin dUde thành lap theo Nghi quyét 49/CP cùa Chinh phù vdi mot ban chi dao ma óng là Phó trUdng Ban ThUdng trUc. ChUdng trình này dà ed nhùng dòng gòp quan trong bude dàu ve càc boat dóng tin hoc hoà quàn ly Nhà nUdc, md ngành dào tao cóng nghé thóng tin trong càc trUdng dai hoc trén cà nude, phàt trién càc doanh nghiép ve cóng nghé thóng tin, dUa cóng nghé thóng tin di sàu vào quàn ly kinh té va dàn trd thành mot nhàn tò' dac biét quan trong, khóng the thié'u trong hàu hét càc lình vUe cùa dòi song xà bòi hien dai. It ai biét ràng GS. Phan Dình Diéu lai là mot trong nhùng ngUdi dà làt nhùng vién gaeh dàu tién de xày dUng nén mòng cho sU phàt trién cùa cà mot ngành khoa hoc - cóng nghé chié'm vi tri quan trong trong ddi song, ed tàc dong trUe tiép, to Idn va nhiéu mat tdi toàn xà bòi nhu vay. Thè nhUng nói ve cóng viec cùa mình, GS. Phan Dình Diéu hét sue khiém tó'n, òng cho ràng: do là nhùng gì thuoc chuyen ngành ma mình dà dUdc dào tao va mình yéu thich, say me, dong thdi cùng là tràch nbiem cùa mình, thi mình làm - ehi ddn giàn thè tbòi.

Ké tu khi trd ve vói hoc vi tié'n sì khoa hoc tu dà't nude Lién Xó, theo yéu càu tà't yéu cùa cóng tàc nghién eùu va phàt trién khoa hoc cùa dà't nUde, Phan Dình Diéu gàn bó sU nghiép cùa mình vói càc vién nghién eùu. NhUng òng vàn luón nhd mình vó'n là mot sinh vién dUde dào tao trong trUdng Su pham, mong Udc co mot ngày dUdc trd lai vdi nghé day hoc. Khi càc ed quan nghién eùu,,càc chUdng trình nghién eùu do òng de xuàt thành lap va quàn ly dà dù Idn manh va boat dong vùng ehàc, òng lai trd ve vdi eUdng vi ban dàu giàn di ma cao quy à'y: Dai hoc Quò'c già Ha Nói - mot trung tàm nghién eùu va dào tao da ngành, da hnh vUe, ehà't lUdng cao dUdc thành lap, càn dé'n nhùng nhà khoa hoc tài nàng va tàm huyé't nhu óng; dóng thdi dò cùng là ndi de óng hien thUe bòa mong Uóe cùa mình: trd lai làm nhà giào. Tu gàn chue nàm nay, òng giàng day càc mòn hoc: Do phùe tap tinh toàn, Ly thuyé't mat ma va an toàn thóng tin, Lap luàn logie trong càc he tri thùe cho sinh vién va hoc vién sau dai hoc Khoa Gòng nghé Thóng tin - TrUdng Dai hoc Gòng nghé thuoc DHQGHN.

144

GS. Phan Dình Diéu kiòn càm thày à'm àp, thanh tbàn va hanh phùe khi dùng trén bue giàng de truyén dat tri thùe cho càc thè he sau, khi dUde thày ngành cóng nghé cùa Dai hoc Quò'c già Ha Noi dang ngày càng Idn manh - tu mot khoa nay dà phàt trién thành mot trUdng vói nhiéu thành tUu trong nghién eùu va dào tao càc chuyen ngành ve cóng nghé. Càc thè he hoc trò cùa òng tòt nghiép tu day déu dang trUdng thành va nhiéu ngUdi dà thành dat. Thdi dai mdi dang md rong cành cùa cho sU phàt trién dòng thdi cùng dat ra rat nhiéu thàch thùe dò'i vói cóng nghé thóng tin cùa nUòc nhà, óng luón luón mong Udc va ky vong vào tài nàng va nhiet huyét cùa càc thè he hoc trò à'y - nhùng thè he dang tièp tue sU nghiép phàt trién tin hoc trong diéu kién mdi, dang di tiép con dUdng ma óng dà di va khai phà, xày dàp cho con dUdng à'y ngày càng cao ròng.

Nbàc dén GS. Phan Dình Diéu là khóng chi nbàc dén mot nhà khoa hoc tài nàng, ma con là nhàe tdi mot ngUdi thày vùa nghiém kbàc, ti mi, vùa gàn gùi, tàn tinh va nhàn hàu. Ngoài viec lén Idp giàng day, càc bó giào trình va sàch chuyen khào, càc bài khoa hoc dang trén càc tap ehi trong va ngoài nUde cùa òng là nhùng tài liéu tham khào quan trong cho sinh vién, gidi nghién eùu va nhùng ngUdi quan tàm dén toàn hoc va tin hoc. Ben canh dò, òng cùng là ngUdi tieh cUc tham già dóng góp y kién dò'i vdi qua trình doi mdi nói chung, cùa cóng tàc giào due -dào tao ndi riéng, cùa dà't nUdc.

"Càng nghi thóng tin là mot ngành md tdi rat tha thiét. Cd phan ddi sung site nhàt cùa mình, tdi dà ddnh di nghiin cita, xày ditng va gdp phan phàt trién nò" - GS. Phan Dình Diéu tàm sU. Va dé'n bóm nay, khi mài toc dà nhiéu sdi bae, hành trang cùa òng, ngUÒi ban dóng hành tbàn thiét va thuy chung cùa òng vàn là thè': chié'c mày vi tinh. NhUng tu giàn mày dàu tién òng làm viec d phòng Toàn hoc tinh toàn do Lién Xò san xuà't. qua nhùng mày dàu tién làp ràp d Viét Nam tai Vién Khoa hoc Tinh toàn va Diéu khién do òng làm Vién trUdng, dén ehié'c mày hien nay trong càn phòng nhd cùa òng, nò dà nhò gon, tinh xào hdn rà't nhiéu va cùng dem lai nhiéu hdn nhùng ùng dung cho ddi song, cho khoa hoc va dào tao. Càu chuyen ve nhùng chièc mày

145

t inh ày cho thày hành t r ình sU nghiép cùa P h a n Dinh Diéu va cùng phàn anh qua t r ình phà t tr ién. n h ù n g tién bó ve khoa hoc - còng nghé trong mày ebue nàm qua cua dà't nUdc; va trong su phà t t n é n ày. cóng lao cùa nhùng nhà khoa hoc nhU òng là dac biét quan trong. Nhùng con so. nhùng chi tiét mày mòc tUdng nhu vò bón n b u n g lai nói lén bao diéu ve n h ù n g con ngUÒi, ve thdi dai. Cuóc dòi cùa mot nhà khoa hoc, mot nhà giào cùng nhu the: giàn di, t r a m mae nbUng bàm chùa biét bao bi àn ve tri thùe cùa loài ngUdi ...

Tuy dà sàp bude sang tuoi "co lai hy". d GS. P h a n Dình Diéu vàn toàt lén mot ve t inh anh la tbuòng. Vói dàng ngUdi nhanh nhen, dòi màt sang àn sau cap kinh t r àng va mot nu cuòi hién bau, òng vàn miét mài nghién eùu nhùng vàn de toàn hoc cùa tm hoc. vàn b à m ndng nhùng dam me khoa hoc, biét làm chù nhùng suy nghi va khà t vong cua bàn tbàn . déu dàn lén Idp bang tuàn, t ìm hiéu nhùng de tài nghién eùu mdi va luón tìm thà'y niém vui t rong cóng viée. Òng con là mot t h à n h vién tieh cUc cùa Doàn chù tieh Uy ban Trung udng Mat t r a n Tò quóc Viét Nam. Vùa nghiém kbàc, khóng bang long vdi chinh mình trong khoa hoc. óng vùa mang mot dàng ve t h a n h than . ung chuìg trong anh nhìn, giong nói. Song vdi t r iét ly "Tri tue, tri chi", khóng th i rb ké nhiéu ve bàn tbàn nbUng lai khà hào hùng khi bàn luàn ve mot ebiée dien thoai di dóng co nhiéu t inh nàng uu viét hay nhùng xu huóng dòi mdi, t ìm tòi t rong vàn chUdng duong dai, nhìn GS. Phan Dình Dièu dUdng nhU t ré hdn rat nhiéu so VÓI tuoi. Va ngòi nhà vdi khu vuòn xanh màt , vdi ngUdi ban ddi diu dàng cùng càc con. càc chàu day t ình yéu thUdng khóng chi là tò àm de óng di ve ma con là ndi tié'p t hém cho òng mot nguón sue manh Idn lao de óng luón vùng bude t rén con (ludng dà ebon - con dUdng co nhiéu trd ngai, ehòng gai nhUng cùng làm boa thdm, trai ngot cùa n h ù n g niém vui, t h à n h cóng va banh phùe.

Bude ra khói càn phòng làm viec cùa GS. P h a n Dinh Diéu, bat gap nhùng bà cau sinh vién Khoa Cóng nghé Thóng tin -Ttuòng Dai hoc Cóng nghé dang tùm tum, say sUa t r a n h luàn ve mot bài thi hoc ky, tói ebdt thà'y mot niém vui lan toà. TUdng

146

lai cùa Dai hoc Quóc già Ha Noi, cùa (tòt nude trong tbdi dai mdi sé là cùa n h ù n g thè he t re tbòng minh. nang dòng àV -n h ù n g thè he d a n g bién thUc hoà va tiép tue noi dai n h ù n g k h à t vong cao dep ve khoa hoc cua n h ù n g ngiidi di tru'dc nhu GS. P h a n Dình Diéu. Tòi ebdt nghi: chac ban kbi nh ìn tbàV hình ành này, GS. P h a n Dình Diéu sé dude song lai tuoi t ré cua mình t rong n h ù n g t b à n g nàm tudng nhu kbòng l)ao gid trd lai ày./.

Doàn Due Ph^òng - Nguyèn Thj Nàm Hoàng

147