cultura

economía e empresa

patrimonio

equipamentos públicos

patrimonio

Pegadas romanas en VIgo

Ficha Didáctica PEGADAS ROMANAS EN VIGO

OBXECTIVOS•Coñeceraspectosfundamentaisdahistoriaedacultura,conespecialatenciónaosrela-cionadosevinculadosconGalicia.

•FacilitaracomprensióndahistoriadeVigomedianteocontactocolugareosrestosarqueolóxicosatopados.

•Desenvolveracuriosidadeporcoñecerasformasdavidahumananopasado,valoran-doaimportanciaqueteñenosrestosparaocoñecementoeestudodahistoriaecomopatrimonioculturalquehaiquecoidarelegar.

•Traballarsobrealinguaxeapropiadaparaentendereexpresarseáhoradefalardahis-toria,introducindovocabulariobásico(xacemento,escavación,castro,romanización,etc.)

•Valoraraimportanciadosmuseos,sitiosemonumentoshistóricoscomoespazosondeseensinaeaprende,amosandounhaactitudederespectoásúacontornaeásúacultura,apreciandoaherdanzacultural.

DESTINATARIOS DA VISITA3º, 4º, 5º e 6º de Ed. PrimariaE.S.O.

PREPARAMOS A VISITAEnlacesdeinteresequeaxudaránaprepararavisita:

•http://www.museodevigo.org/s_romanizacion_gal.php

•http://museodomar.xunta.es/salinae/

•https://es.wikipedia.org/wiki/Gallaecia

•http://www.historia-roma.com/index.php

DESCRICIÓN DO ESPAZONestafichadidácticadáseinformaciónaoprofesoradosobreosdiferentesachadosromanosnacostadeVigo.Algúnsdestesrestosestánmusealizadosesonvisitables,comoaVillaRoma-nadeTorallaouaSalinadoAreal.CoaintencióndequesepodatraballarnaaulaotemadaromanizaciónenVigo,nestafichafaransemenciónaoutrospuntosdacostanosquesefixeronescavaciónsarqueolóxicasperonosquenonseconservaronrestosdaépocainsitu.

GUIÓN DA VISITAOVigoromanofoiunmomentohistóricodegranderiquezananosacostaquexacomezaranoperíodocastrexocomoquedalatentenosrestosdosCastrosdeVigomáisdestacados:CastrodaPuntadoMuíñodoVento,CastrodeToralla,oCastrodaGuíaeodoMontedoCastro.

Aexplotacióndosrecursosmariñosdaríafaiqueseproduzaunimportantedesenvolvementoeconómiconazona.NoArealsitúaseunespazoportuarioearíadeVigopasaaserunpuntopermanenteenrutascomerciais.Constrúensesalinas,factoríasdesalgadura,…earredordes-tascomezaahabernúcleosdepoboaciónqueiránocupandoafrontemarítima.Así,apartirdos.Id.C.,amaiorpartedosasentamentossitúanseentreoCascoVelloeobarriodoAreal,zonaondeseatopannumerososxacementos.Aolongodacostaaparecentaménnestaépocaasresidenciasasociadasaexplotaciónstipo“villae”,comoaVillaromanadeToralla.

Asescavaciónsqueselevaronacabonasúltimasdécadassacaronáluzevidenciasdaimpor-tanciadeVigohai2000anos.Aseguirfaraseunharelacióndosachadosmáissalientables.

SALINA DO AREAL Século I-III d.C.

SITUACIÓNRúaRosalíadeCastronº21-23.AdíadehoxeestamusealizadoepodevisitarseunfragmentonoCentroArqueolóxicoSalinae.

DESCRICIÓNSonmoitososxacementosquenosaxudanareconstruíropasadoromanodeVigo,peroentretodoselesdestacaunhasalinaqueocuparíanoseumomentounhaextensiónde200.000m2.Estasituaríasesobreunhagranmarismaeunhapraia,adoAreal,echegaríaataoquehoxecoñecemoscomoGuixar.EstasalinaestivoenfuncionamentoentreosséculosIeIId.C.ededicouseáproducióndesalparaunmercadolocal,abastecendodesteprezadoprodutoasfactoríasdesalgadoentorno.

Osaleraimprescindibletantoparaaxentequevivíanoimperiocomaparaastropas.Oexér-citoromanonecesitabasalparaalimentaraosseussoldados,cabalosegando.Ásvecesinclu-sosellespagabaaossoldadosconsal,prácticaquedeuorixeápalabrasalario.Éportodoistoqueosromanossabendoonecesarioqueera,foronestablecendosalinasentódolosterritoriosqueanexionaban.

Ofuncionamentobásicodasalinaconsistíaenestancaraugadomarafindequeestaseeva-poraseeconseguirasísepararosalqueestacontén.Osalquedaríanasuperficiedoterreoeunhavezsecorecolleríase.

AsalinadoArealestaríacompostadetrespartesbendiferenciadasqueaíndasepodenverenSalinae,CentroArqueolóxicodoAreal.Aaugalevábasedesdeodepósitoataoscristalizado-resparafavoreceroproceso.Astrespartesson:

•Depósitooudecantador,ondesealmacenabaaaugaparaqueliberaseasmateriasensuspensión.Éposiblequeesterecintoservisetaméncomounhacetariadepeixe.Estazonaestabadelimitadaporgrandespedrasfincadasquepermitíanacumulargrandecantidadedeaugamariña.Unhavezaaugaestivesedecantadapasábaseázonadeevaporación.

•Zonasdeevaporación,nasqueporexposiciónaosoleaoventoaumentabaacon-centraciónsalina.Estabanformadasporgrandescubetasde6x10m.,delimitadasporpedrasdemenoraltura,quefacilitabanaacumulacióndunhacapadeaugademarde15ou20cm.dealtura.Candoaconcentracióndesalnaaugaeraaaxeitadapasábaseaoscristalizadorespararemataroproceso.

•Cristalizadores,nelesproducíaseamáximaconcentracióndeclorurosdesodioataacristalizacióndosal.Estánformadosporcubetasde2,4x4,6m..delimitadasporpe-drasquepermitíanaformacióndunhaláminadeaugadenonmáisde5cm.

1

Overáneraaépocadoanonaqueselevabaacaboacolleitaourecoleccióndosalxaqueduranteosmesesdexuñoasetembroseproducíaomomentodemaiorinsolaciónedeme-noresprecipitacións.Nonobstanteaactividadenasalinacomezabanaprimaveracandotiñanlugarostraballosdereparación,limpezaeacondicionamentodascubetasdespoisdoinvernoecontinuabandespoisdacolleitacoalmacenamentodosal.

Diariamenteossalinatores(traballadoresdasalina)amontoabanosalnasinmediaciónsdasalinaparadeixalosecar.Posteriormentetrasladábanoaosalmacénsoufactoríasdesalgadurapróximasempregandocestosdevimbiosouesportasdeespartoquedesprazabanencarros,carretasepadiolas,sobreacabezaoupormediodeanimais.

Máisinformaciónehorariosdevisita:http://vigoeduca.org/centro-arqueoloxico-do-areal-salinae.html

VILLA ROMANA DE TORALLA 300 ao 450 d.C.

SITUACIÓNOVao(Canido-SanMigueldeOia)

DESCRICIÓNUnhavillaromana(enlatínvillae)éuntipodeasentamentoquecombinaunhazonadeviven-dacunhadeexplotacióneconómica.NaVillaRomanadeTorallaademaisdosrestosdaresi-dencia,atópanseosrestosdunhasalinadaqueseextraíaosalparaaconservacióndopeixe.

Oconxuntoestáformadoporunhaseriedeedificaciónsdosquesoquedanosalicercesequeocupanuns1.500m2.Estesdistribúenseentreoedificioprincipal,asestanciasdeservizo,unedificiosecundarioeasalina.

Oedificioprincipaleraaresidenciadoseñor(enlatínodominus).Seríadeplantabaixa,rectangular,eteríauntelladoadúasaugas.Nafachadanortehaberíauncorredorconpórticosobrepuntaisdemadeiraconpésdesillaresgraníticos,enocentroestaríaaentradaprincipal.

Estapartedavivendaestabaformadaporuncomedor(enlatíntriclinium),unsalónderecep-cióneaudienciaparaautoridades,clientesouamigos(enlatínooecus),unhastermaspriva-daseporcatroestanciasenbateríaqueprobablementeeranosdormitorios(enlatíncubicula).Emoihabitualqueestaestanciasestivesendecoradasconmosaicosepinturasmurais.

Unhadasestanciasmáissorprendentesdestavillasonastermasprivadasqueconstabandunúnicoespazopavimentadodemosaicodoqueserecuperaronpequenosfragmentosdecorados.Aestanciaquentábasecunsistemadecolumnasquehabíadebaixodopisoporondecircularíaoairequente(enlatínhipocaustum).Nelahabíapiscinasdeaugafríaequente,quesepro-ducíanuncaldeirodebroncesituadosobreofornoe,desdeaquí,eradistribuídaásbañeirasmediantetuberíasdechumbo.

Máisinformaciónehorariosdevisita:http://vigoeduca.org/centro-interpretacion-do-mundo-romano.html

2

CALZADA ROMANA CASCO VELLO Século III-IV d.C.

SITUACIÓNRúaOliva,12

DESCRICIÓNNoCascoVellodeVigotéñenseatopadonumerososvestixiosdeépocaromana,oquefaipensarquefoiunhazonamoiocupadanaquelaépoca.AnecrópoledaRúaCarralouacalza-daromanasonexemplodisto.EstaúltimaapareceunarehabilitacióndoedificioqueocupaoCentroCívicoCascoVelloeadíadehoxeconsérvasedentrodesteedificio.

Acalzadatenunhasdimensiónsde5m.delongopor2,5m.deancho.Aononexistirenrestosdeedificaciónsnoladonortepénsasequesetratabadunharúaperimetraldoasentamentoromanoqueobordearíaseguindoograndedesnivelnaturalquehaicaraomar,quedandoasconstruciónsnoladosur.

Paraconstruílaosromanosusaronrochaendescomposiciónquepisabanataendurecela.Sobreestacapaengadironareagrosaecachotes,efinalmenteseixosmoimiúdosdecuarzoecuarcita,formandooempedradoqueaíndasepodeapreciarnalgúnscasos.

Opasodosséculosalterouoestadoorixinalenocentroapenasquedanseixosxaqueseforonperdendopolousocotiánduranteépocaromana.Oseuabandonofixoqueaacciónnaturalehumanaadeteriorasenataoestadoactual.

3

FACTORÍA DE SALGADURA DE PEIXE Século I-II d.C.

SITUACIÓNRúaMarquesdeValladares,39-41

DESCRICIÓNMoipretodaSalinadoArealatópanseosrestosdunhafactoríadesalgadura.Dasalinaex-traíaseosalquelogoseempregabanestafactoría.NonéaúnicadaquesetenconstanciaenVigo,xaqueaparecenoutrosrestoscomoosdafactoríadoFiunchalouafactoríadapraiadoCocho,ambasdeépocamáistardía.

OsrestosdestafactoríaatópansenunsoardarúaMarquésdeValladares,peroadíadehoxenonsepodenvisitar.TantoafactoríacomoasalinadoArealsondomesmoperíodo,poloquepareceprobablequeosalparaassalgadurasselevasedesdeapenasunspoucosmetrosdedistancia.

Oselementoscaracterísticoscomúnsatodasasfactoríasdesalga,equeaparecentaménnesta,sonaspíasoutanquesdesalgadura,unhascubetasnasquesemacerabaopeixeconsal,nunprocesoquepodíadurardunsvintedíasatresmeses,dependendodotamañodopeixeedacalidadedosal.

Asmesmaspíaseranutilizadasparaasalgaduradascarnesdospeixes(elatínsalsamenta),eparaafabricacióndasdistintassalsasdepeixe,dascalesamáisfamosaequealcanzabaaltísi-mosprezosnaépocaeraogarum.Conestasalsaaderezádansetodososplatostantodepeixecomadecarne.Aíndaqueexistenmoitasvariantesencantoáfabricacióndogarumaideabá-sicaéquesefacíapoñendonunrecipientediferentesherbasaromáticas,sangueevíscerasdepeixeeunhaboacapadesal.Istodeixábasemacerarepoñíaseósolparaquefermentasesenchegaráputrefacción.Oresultadoeraunhasalsaqueseusoucomounexcelentepotenciadordosabor.

4

NECRÓPOLE RÚA PONTEVEDRA Século II-VI d.C.

SITUACIÓNRúaPontevedra/rúaOporto

DESCRICIÓNDesdeoséculoIIataaAltaIdadeMedia,otramoentreasactuaisrúasPontevedraeOportofoiutilizadopolosromanoscomolugardeenterramentos(necrópole),primeirocontumbasdeincineracióneapartirdoséculoIIImedianteenterramentosdeinhumación.

En1953,naactualrúaPontevedraosarqueólogosfixeronunimportantísimoachado.Apare-cen30estelasfunerariasoumonumentosconmemorativoseunfragmentodeara,queforanreutilizadasenépocamedievalparasalvaropasosobreunterreoanegado.Ofeitodequeamaioríafosenpostascoasinscriciónerelevoscaraaabaixopermitiuqueseconservasenproporcionandovaliosainformaciónacercadopasadoromanodacidade.AdíadehoxeestánexpostasepodenvisitarsenomuseomunicipaldeVigo“QuiñonesdeLeón”.

Máisinformaciónehorariosdevisita:http://www.museodevigo.org/pr_definicion_gal.php

5

NacidadedeVigoatópanserestosdeenterramentosromanosnoutrasáreasapartedestacomosonoexemplodanecrópoledarúaCarral,adeTorallaouadeSanFrancisco,situadaentreoCEIPPicachoeaactualrúaBeiramar.Estetipodedescubrimentosarroxanmoitosdatossobreaculturadosromanos,xaquenelessoenaparecerenxovaisfunerarios,obxectosdevalorebenspersoaisqueseenterrabanxuntoápersoamortaamododeofrenda.

Apartedosmencionadosataagora,aolongodacidadedeVigoteñenaparecidoinnumerablesvestixiosdeépocaromana,achadosdeánforasnaViladeBouzas,restosdeedificaciónsnarúaTorrecedeira,restosqueindicanromanizacióndosCastros,...Todososachadosfanporderelevoaimportanciadestenúcleopoboacionaldesdefaimáisde2000anos,unhapoboaciónnumerosaqueprobablementeseasentouenVigoatraídapolariquezadasúaríaecofindeexplotarosseusdosrecursosmariños.

PROPOSTAS DE ACTIVIDADES DESPOIS DA VISITA1.NunmapadacidadesituaroVigodos.Id.C.,asalina,asfactoríasdesalgadu-

ra,…Houbomoitoscambiosnacostanosúltimos2000anos?Apoboaciónactual

aséntasenosmesmoslugares?

2.Comofuncionabaunhasalinaromana?Actualmenteúsaseamesmatécnica

paraextraerosaldomar?Facerunhaexperienciadeevaporacióndeaugademar

eobservaroscristaisdesal

3.Comoeraunhavillaromana?FacerunhamaquetadavillaromanadeToralla

situandotodasassúaspartes