Cvećarstvo 2

vežbe

Paprati

Rod Adiantum (Pteridaceae)

Engleski naziv - Maidenhair ferns (devojačka kosa)

- ''adiantos'' - ne može se pokvasiti - domaći naziv - postoje legende - narodna medicina - oboljenja kože, astma- narodna kozmetka - alkalna svojstva, pravljenje sapuna.

Česte vrste - u enterijeru i eksterijeru.Rod - oko 150 do 200 vrsta

rasprostranjenih širom sveta,na različitim staništima.

Listovi - sjajne, lomljive stabljike,nijanse crne, plave ili smeđe boje,

Listići - tanki, zeleni, režnjeviti, režnjevi - klinasti ili pravougaoni

Adiantum raddiannum

Uslovi - svetao položaj, nikako direktno suncepovremeno okrenuti posudu sa biljkom

- pravilan razvoj izdanaka i oblik bokora

- Zaštititi od promaje, klima uređaja

- Presađivanje - u posudu malo veću od prethodne (2 cm novog supstrata oko starog busena).

Adiantum pedatum

Prihranjivanje - oprezno, dosta razblažen rastvorom đubriva,u malim količinama, u periodu vegetacije.

Prihranu obustaviti ukoliko se ne razvijaju novi listovi, u periodu mirovanja biljke,

Ne treba koristiti spororazlažuća đubriva.

Zalivanje - pažljivo i umereno.Prekomernog zalivanje - propadaju!

Zadržavanje vode povećava kiselost supstrata,- treba zalivati kada je površina zemljišta suva- pustiti da se višak vode ocedi- ne zalivati hladnom vodom (t. približna sobnoj t.)

- Stare listove uklanjati,

- najbolje - kompletno orezati celu biljku u proleće,

- postepeno uklanjanje - više vremena i pažnje,

(novi listovi se razvijaju u međuvremenu).

Adiantum capilus veneris

Engleski naziv: Southern maidenhair,Venus-hair fernEtimologija: ''venerina kosa''

- listopadna - visine oko 30 cm- rizom kratak, puzeći

- lisne drške - uspravne, crne, žljebastečine trećinu ukupne dužine lista

- list - trouglastog oblika- perasto složen

- listići - povijeni, klinastog oblika.

- biljka stvara bočne izdanke.

Rasprostranjenje

- Dosta rasprostranjena- tropska i umereno topla područja- krečnjačka podloga,- pored vode.

Gajenje

- polusenka- dodati malo usitnjenog krečnjaka u supstrat

Adiantum capillus veneris

Kultivari

‘Fimbriatum’ (''končast'') - visina do 45 cm.- lisne drške - sjajne, crne- listići - široki, duboko usečeni i kovrdžavi- dosta osetljiva na mraz- uspeva na neutralnim zemljištima

‘Imbricatum’ (''preklapajući'') - svetlozeleni listovikoji se kaskadno preklapaju.

- pri zalivanju ne kvasiti listove.

‘Scintilla’ (''blistav'') - liske duboko usečene, kao iseckane. - traži dosta vlage, ali ne prskati listove vodom.

Adiantum hispidulum

Engleski naziv: Rosy maidenhair, rough maidenhairEtimologija: ''bodljikav, nakostrešen''

- listopadna,- visina 30-60 cm- kratak rizom

- lisne drške - crne,duže od polovine ukupne dužine listaprekrivene oštrim dlakama (protrlja se stabljika).

- listovi - prstasto složeni- sastavljeni iz gustih perastih segmenata

- liske - tamnozelene boje,- mladi listovi - crveni

Adiantum hispidulum

Rasprostranjenje

- u Australiji, na Novom Zelandu i Pacifičkim ostrvima, u Indiji, Kini i Africi.

- naturalizovala se u SAD.

- U prirodnim uslovima - skromna

Gajenje

- česta sobna biljka- jedna od najmanje zahtevnih iz roda Adiantum.

- osvetljeno mesto- dovoljno relativne vlage u vazduhu- zaštititi od isušivanja.

- ne saditi u suviše veliku posudu- ne preterati sa zalivanjem,

samo kada je supstrat na površini suv pod prstima posuda sa biljkom lagana

Kultivari

‘Whitei’ - listovi su prekriveni belim dlakama, - uspravne stabljike - potiče iz Australije.

Adiantum raddianum (syn. A. cuneatum)

Engleski naziv: Delta maidenhairEtimologija: ''zrakasto se prostirati''

- zimzelena - visine 30-60 cm

- rizom - kratak, horizontalan

-lisne drške - sjajne, crne čine oko jedne četvrtine ukupne dužine lista.

- listovi - trouglasti,dvostruko perasto složeni.

A. raddianum 'Gracillimum'

Razlika između A. capillus-veneris i A. raddianum:

A. capillus-veneris - obod lista duboko usečen- nervi se završavaju u vrhovima režnjeva, - sorusi izduženi

A. raddianum - obod lista plitak,- nervi se završavaju između režnjeva,- sorusi bubrežastog oblika.

Rasprostranjenje

- tropska područja južne hemisfere.

GajenjeJedna je od najčešće gajenih vrsta roda Adiantum.

Uslovi - slični kao kod ostalih vrsta ovog roda.

‘Cluster Glory’ - listovi višestruko složeni, - liske sitne, zelene- lep kontrast sa crnom stabljikom- dužina lista manja od 30 cm.

‘Fragrans’ (divan, mirišljav) - popularna biljka,

- česta u trgovinama - može se naći kao ‘Fragrantissimum’- visina 60 cm, - žbunast habitus- liske široko klinastog oblika- odlično podnosi sobne uslove,

‘Gracillimum’ (malen, dražestan) - listovi su višestruko složeni,

- sitni, nežni listići- dugi i povijeni na dole,- pogodni za viseće korpe

Zahteva povećanu vlažnost vazduha.

‘Ocean Spray’ - tamnozeleni listovi lepezastog oblika.

‘Variegated Tessellate’ - listovi gusti, panaširani i nazubljeni- traži dosta toplote i vlage.

‘Variegatum’ - listovi su kompaktni, - dužine do 30 cm, - sa sitnim mrljama žućkasto bele boje.

Adiantum venustum

Engleski naziv: Himalayan maidenhairEtimologija: ''lep, dražestan''

- zimzelena- visina 30-45 cm

- rizom - razgranat, horizontalan

- lisne drške - crne, sjajne- čine polovinu ukupne dužine lista

- listovi - široko trouglasti, dvostruko složeni,- u proleće crvenkasti

-listovi drugog reda - naizmenično raspoređeni duž ''cik-cak'' stabljike- listići - na tankim, tamnim drškama,

blago asimetrični, sa ravnim ivicama i okruglastim i nazubljenim središnjim delom.

Rasprostranjenje

- šumovita planinska područja Azije- može da prezimljava u uslovima umereno kontinentalne klime.

Gajenje

- U našim uslovima - perena, dobar je pokrivač tla.

- U uslovima enterijera - rezano zelenilo. Trajnost listova - preko 2 nedelje.

Rod Asplenium

- obuhvata oko 800 vrsta i kultivara.

- Ime grčkog porekla - ''bez melanholije''

vezano za lekovita svojstva koja su stari Grci (Plinije), oko 60 god. p.n.e. pripisivali ovim papratima.

- lečenje depresije.

- rizom uspravan - lisne drške - crne spolja,

zelene na unutrašnjoj strani ili su cele crne boje.

- listovi - zimzeleni- prosti do dvostruko ili trostruko složeni.

- sorusi - linearni, na naličju lista, duž nerava.

- Neke vrste - umerena klima, na planinama, na kamenitoj podlozi

pogodne za alpinetumesadnja u kontejnerima - supstrat sa dodatkom krečnjaka

- Tropskim vrste - u enterijeru

- povećana vlažnost vazduha,- sade se u male posude,- polusenka- smanjeno zalivanje.

U prošlosti - sastojak različitih biljnih, lekovitih mešavina. Osim za depresiju, obloga za ozledebiljni tonik za ćelavost itd.

Asplenium nidus avis

Engleski naziv: Bird’s nest fernEtimologija: ''gnezdo''

- zimzelena biljka- visina 1 - 1.75 m

(u sobnim uslovima obično oko 0.5 m)

- listovi - celog oboda,gotovo sedeći,tanki, čvrsti, formiraju rozetu

Spoljašnji listovi odumiru - iseći ih.

Asplenium nidus avis

Gajenje

- Na prirodnom staništu - epifita,- u kulturi - saksijska vrsta,

supstrat - dobro aerisan, ocedit

- polusenka

Slabiji porast u prostorijama sa centralnim grejanjem.

Obezbediti dovoljno prostora za nesmetan razvoj- listovi se lako mogu oštetiti.

Asplenium antiquum

- potiče sa Tajvana i iz Japana.

- slična prethodnoj,

- listovi manji, talasasti po obodu, čvršći, pa samim tim i manje osetljivi.

Rod Cyrtomium

Engleski naziv: Holly fernsEtimologija: ''lučni, izbočen''

- naziv - grčka reč ''kyrtoma'' - lučno savijenodnosi se na splet nerava na listu

- engleski naziv - sličnost listića ove paprati i listova božikovine (Ilex, holly plant).

Cyrtomium falcatumEngleski naziv: Japanese holly fern, Asian holly fernEtimologija: ''srpastog oblika''

- zimzelena,- visina 30 - 60 cm

- rizom - uspravan rizom

- lisne drške - boje slame, gusto pokrivene žućkasto mrkim ljuspama - čine jednu trećinu ukupne dužine lista

- listovi - perasti, sa 5-18 parova listića

- listići - zašiljeni, sjajni, blago talasasti na obodu.

Rasprostranjenje

- Potiče iz Japana, Kine, Indije i Vijetnama, - odomaćila se u SAD-u, Južnoj Americi, Australiji i Novom Zelandu.

Gajenje

- relativno otporna na uslove enterijera- odlično podnosi nedostatak svetlosti,

- uspeva i u polusenci, - zaštititi od direktnog sunca (ožegotine na listovima).

- podnosi topao i suv vazduh,- relativna vlažnost ne ispod 50 %

- tokom zime - najbolje u prohladnoj prostoriji, uz veoma smanjeno zalivanje.

Listovi ove paprati se mogu koristiti u aranžiranju.

Kultivari

- razmnožavanje setvom spora - ostaju osobine sorte.

‘Butterfieldii’ - listići su nazubljeni po obodu

‘Eco Korean Jade’ - patuljasta forma, visina do 30 cm.

Listovi - do 5 pari izduženih listića.

Rod Davallia

- oko 30-ak vrsta- tropske oblasti Tahitija i Afrike,

Japan, Koreja, Australija, Himalaji.

- Ime roda - u čast švajcarskog botaničara - Edmond Davall (1763–1798).

- rizomi - dugi, vunasto dlakavi,- puze po površini zemljišta,

- lisne drške - duge, fino režnjevite,

- listići - čvrsti, trouglasti

- Pogodne za primenu u visećim korpama.- Efektno - u posudama sa dovoljno prostora za razvoj rizoma

Rod Dryopteris

Engleski naziv: Wood ferns, buckler ferns Etimologija: ''šumska paprat''

- 225 vrsta sa velikim brojem kultivara

- ime - grčki ''drys'' - hrast ili šuma i ''pteris'' - paprat.

- šumske nimfe koje su živele u hrastovim stablima u grčkoj mitologiji - ''drijade''.

- Zemljišta - bogata, kisela

- nemaju velike zahteve za negom,

- podnose sušu i nešto suvlja zemljišta.

Dryopteris erythrosora

Engleski naziv: Autumn fernEtimologija: ''crveni sorusi''

- zimzelena- visina 60-90 cm

- rizom - kratak, puzeći- u proleće izbijaju crvenkasti listovi

- listovi - dvostruko perasti, široki, sjajni,

trouglastog oblika, sa preko deset pari listića.

- menjaju boju od bakarno crvene u proleće do intenzivno zelene tokom leta

+ mladi listovi crvenkaste boje leti.

Rasprostranjenje

- autohtona u Japanu, Kini, Koreji i na Filipinima.

Gajenje

- dekorativna, skromnih zahteva- uzgajaju je početnici.

- podnosi nedostatak vlage i suv vazduh,- bolje prezimljava u prostoriji koja se ne greje.

Kultivari

‘Brilliance’ - mladi listovi narandžastidugo zadržavaju ovu boju tokom vegetacije.

Rod Nephrolepis

- oko 30 -40 vrsta

- Ime - grčki ''nephros'' - bubreg i lepis - ljuspa, odnosi se na oblik sorusa.

- Listovi - perasti, sastavljeni iz velikog broja listića.

- Obrazuju stolone koje se lako ukorenjuju.

Stare listove - uklanjati,jednostavnije - orezati celu biljku jednom godišnje

ubrzo izbiju novi listovi.

Nephrolepis exaltata

Engleski naziv: Boston fern; sword fernEtimologija: ''visok''

- zimzelen

- rizom - puzeći

- obrazuje brojne ljuspaste stolone

- drške listova - kratke,- listovi - perasto složeni

do 50 parova listića.

Nephrolepis - ‘Fluffy Ruffles’

Rasprostranjenje

- široko rasprostranjena,- ponegde epifita.

Gajenje

- često se gaji - efektna u visećim korpama

- dosta svetlosti, ali ne direktne - dobra drenaža.

- podnosi smanjenu vlažnost vazduha.- izbegavati orošavanje (zadržavanje vode - trulež)

Kultivari

‘Bostoniensis’ - stari kultivar - izvedeni drugi- listovi lučno savijeni,

dužine 90 - 120 cm.

‘Fluffy Ruffles’ - ''kovrdžavi'', tamnozeleni listovi,- visina oko 30 cm.

‘Tiger’ - listovi su sa žutim i bledo zelenim šarama.

‘Whitmanii’ - listovi višestruko perastilistići - nazubljeni, sitni

‘Fluffy Ruffles’

‘Tiger’

‘Whitmanii’

‘Whitmanii’

Rod Pellaea

- rastu na kamenitoj podlozi, u pukotinama stena,na skeletnom i siromašnom zemljištu, na suvim i sunčanim staništima.

- rod: 55 - 70 vrsta - ime grčki ''pellos'' - tamne boje

odnosi se na boju listova koji su plavo sive boje odbijaju sunčeve zrakesmanjuju zagrevanje lisne površine.

Intenzitet plave boje zavisi od količine sunčeve svetlosti.

- rizom - puzeći, različite dužine- lisne drške - tanke, lomljive,

tamno ljubičaste do crne boje.

- listovi - zimzeleni, perasto ili višestruko perasto složeni.

Pellaea rotundifolia

Pellaea rotundifolia

Engleski naziv: Button fernEtimologija: ''zaobljeni listovi''

- zimzelena- visine 15 - 45 cm

- rizom - puzeći

- drške listova - tamno braon boje, gusto prekrivene rđastim dlakama i ljuspama

čine jednu trećinu ukupne dužine lista.

- listovi - linearni, lučno savijeni,

perasto složeni,

- listići - preko 30 parova sjajni, široki,

okruglasti, gotovo sedeći- sorusi - duž oboda listića.

Rasprostranjenje

- endemit Novog Zelanda, - svetle, suve šume,- ponekad na vlažnijim staništima.

Gajenje

- Podnosi uslove enterijera

- Supstrat - dobro dreniran i kiseo sa dodatkom krupnog peska ili šljunka.

- Svetao položaj, ali ne direktna svetlost

- Oskudno zalivanje - previše vode propada

Rod Phyllitis

Engleski naziv: Hart’s tongue ferns

- Ime - grčko poreklo - znači ''prost list''.

- U prošlosti - ove biljke često korišćene u magijske i lekovite svrhe.

- list - protivotrov za zmijski ujed,(sličnost sa jezikom zmije)

Zbog srcaste osnove lista - različiti napici i amajlije.

Phyllitis scolopendriumsyn. Asplenium scolopendrium

Engleski naziv: Hart’s tongue fernsEtimologija: ''sa puno nogu kao stonoga'' - odnosi se na soruse

- zimzelena,- visina 30 - 60 cm

- rizom - uspravan

- Lisne drške - kratke, tamno ljubičaste,

gusto dlakave.

- Listovi - uspravni, celog oboda,

srcaste osnove zašiljeni na vrhu.

- Sorusi - na naličju listovaparalelni sa bočnim nervima.

Rasprostranjenje

- iz Evrope, - raste na krečnjačkoj podlozi,

duž obala, na vlažnim staništimau polusenci.

Gajenje

- u našim klimatskim uslovima - perena.

- enterijer - dovoljno vlage supstrat sa dosta krečnjaka.

Kultivari

- Razlikuju se po obodu listanaboran, talasast,izrezan, uvijen itd.

- Mnogi kultivari - sterilni i ne mogu se razmnožavati sporama, - proizvode se u laboratorijama za kulturu tkiva.

- Veliki broj kultivara - grupa 'Cristata', ‘Crispa Cristata’ (talasaste i ''izrezane'' ivice lista),

‘Crispa Fimbriata’ (talasast obod lista sa resastom ivicom)

i mnogi drugi.

Rod Platycerium

Engleski naziv: staghorn ferns

-U prirodi - epifite

- Ime - grčki ''platy'' - prostran, širok, i ''keras'' - rogat.- srpski naziv - ''jelenji rogovi''

- rod - 18 vrsta - rastu u tropskim predelima Afrike i Azije,

- dva tipa listova - ''zaštitni'' - porozni, neupadljivi

- pričvršćuju biljku za podlogu (račve grana)- manji i okruglasti ili

uspravni, krupni, duboko režnjeviti- nemaju spore

- u početku su zeleni, kasnije potamne- u donjem delu - štitasto ispupčeni

u udubljenju sakupljaju vodu i hranljive materije.

- fertilni listovi - izbijaju iz osnove sastavljene od zaštitnih listova, - dugi, zeleni - podsećaju na jelenje rogove,

- mogu biti uspravni,- češće svojim režnjevitim delom padaju- prekriveni beličastim,

mekim, zvezdastim dlakama.

- na ovim listovima - obrazuju se spore na naličju - nepravilne ''mrlje'' smeđih sporangija.

Platycerium ridleyi

Gajenje

- najvažnije - ne preterati sa zalivanjem.

- indikator - zaštitni listovi

- dosta svetlosti

- lak, siromašan supstrat.

Preko leta se mogu izneti napolje.

Platycerium coronarium

Etimologija: formirati venac

- epifita na šumskom drveću

- tropskim predeli Azije.

- Dva tipa listova

- uspravni, pri vrhu režnjeviti

- povijeni, duboko režnjeviti, kovrdžavi, dužine i preko 2 m.

Platycerium coronarium

Platycerium alcicorne

Etimologija: jelenji rogovi, rogovi losa

- listovi - brojni, uspravni, linearni, fertilni listova,po obodu izdeljeni u režnjeve.

- lako se gaji

- Obrazuje bočne pupoljke kojima može da se razmnožava.

Platycerium bifurcatum

Etimologija: podeljen na jednake delove

- Jedna od najčešće gajenih vrsta ovog roda.

- listovi - račvasti, koji lučno padaju.

Obrazuje bočne pupoljke kojima se razmnožava.

Platyceriumbifurcatum

Rod Pteris

Engleski naziv: Brake ferns

- Ime - grčki ''pteron'' - paprat.

- Obuhvata oko 300 vrstakosmopoliti,pretežno u tropskim predelima.

- rizom - uspravan, ređe kratak i puzeći

- drške listova - brazdaste ili žljebaste,

- listovi - dugi, uskii listići

- spore - naličje lista, po obodu

- Pogodne za enterijer- lak, porozan, siromašan supstrat,- dobra drenaža- ne zalivati previše

Pteris cretica

Engleski naziv: Ribbon fern, Cretan brakeEtimologija: poreklom sa Krita

- visine 30-60 cm,

- rizom - kratak, puzeći

- drške listova - visoke, zelene ili braon,čine jednu polovinu ukupne dužine lista,

- listovi - perasti, sa dva ili četiri para dugih, linearnih listića

-donji par listića - kratka drška, grana se, - gornji parovi - sedeći.

- Sterilni listovi - horizonzalni,- fertilni - uspravni i zašiljeni.

Kultivari

‘Albo-lineata’ - listovi su sa belim šarama.

‘Cristata Mayi’ - ima bele i zelene šare duž listova, a vrhovi listića su nazubljeni.

‘Parkeri’ - krupna biljka sa listovima tamnozelene boje

‘Ping Wu’ - patuljasta forma visine oko 30 cm, sa gusto zbijenim listovima.

‘Rivertoniana’ - ima čupav, nepravilno isečen, režnjevit obod listića.

‘Albo-lineata’

'Silver Ribbon'

‘Cristata'

Rasprostranjenje

- raste širom sveta - tropska i suptropska područja - lako i brzo se odomaći - nejasne granice areala

-raste između stenja, na osunčanim livadama,

na ivicama šuma, u polusenci ili senci.

Česta na krečnjačkoj podlozi.

Gajenje

- popularna i prilagodljiva sobna biljka, - dosta indirektne svetlosti

- ocedit supstrat- umereno, ali ne i preterano zalivanje.

Pteris ensiformis

Engleski naziv: slender brakeEtimologija: oblik sablje

- listopadna - visine 30 - 40 cm

- veliki broj kultivara:

‘Evergemiensis’ - popularan, listovi su dvostruko do trostruko perasto složeni,

sa prugama krem boje duž središnjeg dela lista.

‘Victoriae’ - manje šara u odnosu na prethodni, uglavnom samo duž centralne ose.

‘Evergemiensis’

‘Victoriae’

‘Victoriae’

Pteris tremula

Engleski naziv: trembling brakeEtimologija: koji treperi

- listopadna biljka,- žbunasti habitus

- suptropska i umereno kontinentalna područja Australije, Novog Zelanda, na Azorskim i Kanarskim ostrvima.

- Listovi - višestruko perasto složeni i višestruko perasto deljeni,

trouglasti, dužine 60 - 120 cm.

Odgovara joj zasena.

Pitanja:

Navesti opšte uslove nege paprati:

zalivanje,

vlaga,

supstrat,

sa primerima