-
Osian James, Taigwynion, wrth ei waith
yn Uned Gofal Dwys
Ysbyty Brenhinol Gwent
yn ystod pandemig COVID-19
Cyfres newydd, rhif 52 Haf 2020
-
Cofid–betharall?NidywdyfodiadCofid-19yncaniatáucyfarchiadsy’nllawnoysgafnderagoleuni.Daethherbygythioli’ncyfarfoda’nbyd.Erbodyrhwystrausyddareinllwybrau’nfawr,niddylemanghofioamfomentbod‘pobawdurdodynynefa’rddaear’ynnwyloIesuGrist.Peidiwnagofni.Peidiwnâdigalonni.YnIesuGristnidyweingwendidynddimonddrwsiobaithnewydddrwy’rYsbrydGlân.
Diolch
Cynmyndymhellach,mae’nbriodoleinbodyndefnyddio‘Gairo’rGarn’ifynegieingwerthfawrogiadi’rrhaisyddwedigweithio’ngaledynystodymisoedddiwethafi’ndiogelurhagyraflwyddofnadwyhwn.Bethbynnagaddawynsgilymwelwyrfyddynheidioi’nbroydd,aCheredigionynysigyncaeleichysylltuagardaloeddmwypoblog,yrydymyndiolchiswyddogionynSirCeredigionamyrymdrechionawnaedareinrhan.Mynegoddniferobobleugwerthfawrogiado’rGwasanaethIechydwrthgymeradwyo’ngyhoeddus.Sylweddolwydhefydynfuanbodybobloeddyncyflawni’rswyddimwyaf‘dinod’yngngolwgybydhefydynhanfodoliddiogelwchcymdeithaswâr.
YrydymynddiolchgariS4CaRadioCymruamyroedfaonsyddwedieudarlleduacsyddwedibodyngyfrwngiannogpobloeddhebfynediadi’rdechnolegyrydymbellachyndibynnuarni.
Dyfalu
Mae’nrhygynnarolawerigeisiomesurbethfyddeffeithiauparhaolCofid-19arnom.Dysgoddllawerfodmodd‘gweithiogartref’drwy’rdechnolegddiweddaraf.Lleihawydllygreddynyrawyra’rbydwrthibobldeithiollai.Amanteisioddniferohonomargyfleoeddiddarganfodagwerthfawrogibethoeddardrothwyeindrws.
Dydyhiddimynglirchwaithsutbyddwnynbywgyda’raflwydd.Maepryderamlwgamddyfodolniferoswyddi,busnesau,sefydliadaufelprifysgoliona’rcelfyddydauwrthi’reconomiddioddef.AcwrthgwrsmaepryderameffeithiauhirdymorcyfnodcloyCofidaraddysgeinplanta’nhwyrion.
2
-
Abethfydddyfodoleincapeli?ClywydsawlunmewngwahanolrannauoGymru’ndarogannafyddniferogapeli’nailagorwedihyn.‘Byddpoblwedi’rcolliarfer,’medden‘nhw’.
Clywydrhaigweinidogionhŷn,medden‘nhw’,syddeisoeswedidweudnafyddantynteithiomwyachigadw’ucyhoeddiad.AcmaedyfodiadyCofidynddi-oswedidadlennuinipamoroedrannusaphamorfregusmewngwirioneddyweinheglwysia’ncapelimwyach.
Drosnoscawsomgipolwgareindyfodolachawsomeindychryn.Mae’rcyfanfelpebaimewngogrwnmawra’rhynfyddynarhosolynansicr.
Mae’ndebygybyddpobunohonomynteimlo’nwanacynrhwystredignaallwnwneudfawrddimfyddyneffeithio’namlwgareinhamgylchiadau.
Ondhebfodynarallfydolwamal,fegredwnnifelCristnogion,ynyrArglwyddIesuGrist,fodUnsy’nmedrucynnalanewideinhamgylchiadau.Ymae‘tragwyddolgraigyroesoedd’yn‘fannasiglabyth’.
Rwyfamosodheribobunohonom.
Heno,aphobdyddarall,cynnoswylio,bethamymdaweluamyndamdroyneindychymygameddwlamyboblsy’nbywynyrunstrydâni,mewnffermyddcyfagos,yneinhardaloedd(fegewchchiddewishydydaith!).Acwrthinifyndarein‘taith’,gadewchiniweddïogeiriautebygihyn:
Arglwydd,diolchiZameincynnaletohydyfomenthon.Ardydrugareddauyrydymninnau’nbywhydynawr.
Arglwydd,byddyndyneracharedigwrthym.Bendithia’nbro.(Meddyliwchamyboblsy’nbywynytaicyfagos,yplant,yroedrannus,yranghenus.)Bendithia...Bendithia’rcartrefi,yrysgol,einteuluoedd,einplant,einhwyrion.
Deleddydeyrnas,gwnelerdyewyllys.Cysgodadrosometoathyrdi’nhadfywioymhobcylchofywyd.
YnIesuGrist,Amen.
WatcynJames
3
-
4
DarparuargyferPawb
Maerhywbethymaibawbohollaelodau’rOfalaeth.
ErsdyddiaucynharafyCofid19yrydymfelGofalaethwediceisioymatebianghenioneinhaelodaueinhunainacymaellaweroboblardrawsCymruhefydwedimynegieugwerthfawrogiad.Gallunrhywunymuno.Nidyw’ngyfyngedigdimondi’nhaelodau.Bethamofynirywraisyddefallaiwediymbellhau,neusy’nmethudodi’rcapel,droiimewn?
Cofiwchedrychareingwefanachofiwchgofrestru,osnadydychynderbynygwahoddiadauarhynobryd,drwygysylltuâ[email protected].
Cofiwchdanysgrifioigyfriftrydar@capelygarn:neuewchi’rdudalenFacebook:ermwynderbynyrwybodaethddiweddaraf.
MaemoddibobunohonomymunoynygwasanaetharZoomarforeSulam9.30o’rgloch.Ermwyndiogelwchpobun,caiffgwahoddiadeianfonallanbobwythnos.Dimondgwasgu’rddolensy’ncaeleihanfonatochsyddraid.Oscewchchidrafferthounrhywfath,feallwchgysylltuacfewnawneichcynorthwyogymaintagymedrwn.Mae’nparatua45munud.
Acfeallwchhefydymunogydanidrwyalwadffônsy’nrhadacamddimichi.Dimonddeialurhifsyddeiangenagadaeliniwybodeichbodynbwriaduymunogydani.Mae’rcyfanynbrosesddidrafferth.
Caiffcopio’rgwasanaethygellireibrinZoeiosodareingwefan.Osgwyddochamunrhywunahoffaigopibethamargraffucopieichhuna’iroiiddynt?Meddyliwchamygymwynasfyddaihynny!
OsnaallwchymunoarforeSul,maefideoygellireiweldardudalenFacebookneuargyfrifYoutubeCapelygarn.h]ps://www.youtube.com/channel/UCR0La0a]XycYB0gvzfKqLw
mailto:[email protected]://www.youtube.com/channel/UCR0La0attXycYB0gvzfKqLwhttps://www.youtube.com/channel/UCR0La0attXycYB0gvzfKqLwmailto:[email protected]://www.youtube.com/channel/UCR0La0attXycYB0gvzfKqLwhttps://www.youtube.com/channel/UCR0La0attXycYB0gvzfKqLw
-
5
Osmaigwrandoyweichdiléit,gallwchhefydwrandohebyfideoarwefanSoundcloud.Ewchih]ps://soundcloud.com/watcyn-a-lowri-james.
AphobboreMercher,am11.00felarfer,byddwnyncyfarfodtrwyZoomamGloncaPhaned.Mae’nbleseracynfwyniantpurcaelclywedlleisiaugwahanolamwynhaueucyfraniadau.
Maegwahoddiadichi–osydychynaelodneubeidio,yn‘grefyddol’neubeidio.Ondmae’nrhaidichi‘RSVPio’ermwyngadaeliniwybod!
Peidiwchagoedi.Ymunwchheddiw.
DarparuiblantyrYsgolSul
BobboreSulam10.30fefyddwnyncynnal‘ysgolSul’trwyraglenZoomefostorïauafideo,gemauagweithgarwchiaddysguaciannogyrhaihynnysyddymhlithygynulleidfaifancach.Osoesplantneuwyriongennychahoffaiymunogyda’rcriw,gadewchiniwybod,acfegewcheichychwaneguatrestreincapeli.
Fefyddai’nhyfrydmeddwlygallaieinhysgolionSulfodyngryfachwedi’rcyfnodhwnnagyroeddyntcynhyn.
Feallwchchihelpudrwyddosbarthu’rwybodaethagwahoddagweddïodrosddiogelwcheinplant.
YDyfodol
Mae’nnaturiol,wrthi’rcyfyngiadauteithioaci’rsiopauacysgolionagor,einbodyndechraumeddwloddifriamagoreincapelihefyd.
•YnLloegrcaniatawydieglwysiachapeliagoriwasanaethauarferol(gydarhaicyfyngiadau).
•DerbyniwydnegesganLywodraethCymrusy’ncaniatáuagoradeiladau(gydagamodauachanllawiaumanwl)yngNghymruargyfer‘gweddibersonol’.NidydymerioedfelAnghydffurfwyrwedimeddwlmairhywbethsy’ngysyllZedigâllepenodol,ynunig,neuynbennaf,yweingweddïo.CredwnfodIesuGristyneingwahoddi’wgeisioyneincartrefiacyneincalonnau.Nidyw’rcyfarwyddyddiweddaraffelly’nberthnasoliniarhynobryd.
https://soundcloud.com/watcyn-a-lowri-jameshttps://soundcloud.com/watcyn-a-lowri-jameshttps://soundcloud.com/watcyn-a-lowri-jameshttps://soundcloud.com/watcyn-a-lowri-james
-
6
•Nifyddwnmewnmoddiystyriedagoreincapelicynydaw’rcaniatâdiwneudhynny’nddiogelganLywodraethCymruachynycawngyfarwyddydpellachganEglwysBresbyteraiddCymruynghylchyfforddorauoweithredu’rcanllawiaudiogelwch.
•Cynagorunrhywadeilad,fefyddrhaidiniosodrhaicanllawiauyneulleermwynsicrhaudiogelwchibobunfyddyncyfarfod.MaeEBCeisoeswediawgrymunaddylemruthroiagorpobuno’nhadeiladau’nsythacydylemganolbwynZoarddiogeluunneuddwyoganolfannaumewngofalaethynyllecyntaf.
•Felly,ganystyriedhynolligyd,hydnesycawnnigyfarwyddydmanwli’ngalluogiiagorynddiogel,byddangeninibarhauifodynamyneddgar.
•Achofiwch–doesdimrhaidcadw’nddieithr:maeynaddigwyddiadau’ncaeleucynnalygallpobunymunoâhwy.
Ynycyfamser,mae’nbwysigeinbodbobunynsicrhaueinbodyndilynycanllawiaudiogelwchgydamanylder,acyngofaluameingilydd.CofiwchgadwmewncysyllZad.
WatcynJames
-
7
Manylion Cyswllt y Gweinidog: Y Parchedig Ddr R. Watcyn James
Eryl, Capel Bangor, Aberystwyth,
SY23 3LZ 01970 880615gw
ebost: [email protected]
CymdeithasyChwiorydd,Rehoboth
MarianRees,Tal-y-llyn,oeddywraigwaddynycyfarfodbrynhawnMawrth,10Mawrth,achafwydganddihanesJohnDavies,CenhadwrMôryDe.GanfodMarianynhanuoLanbryn-mair,buganddiddiddordebynhanesJohnDaviesganeifodyntauhefydynhanuosirDrefaldwyn.ClywsomfelybuiMarianail-fyw’rprofiadofyndiTahiZraiblynyddoeddynôlichwilioamfeddycenhadwr.CafoddJohnDavieseieniyn1772arffermPendugwm,Llanfihangel-yng-Ngwynfa,acarôliddogaelychydigoaddysgsefydloddysgoleihunanynLlanrhaeadr-ym-Mochnant.Traoeddynmynychu’rcapelMethodistaiddlleol,clywoddyralwadamathrawonachenhadoniweithioarynysTahiZacarôliddowirfoddoli,cafoddeidderbynifyndyno.Felly,ar5Mai1800,cychwynnoddefa’iwraigaryfordaithiTahiZ,acynoybuamy55mlyneddnesaf.Bu’narolygyddarysgolynPapara,ganannogsefydluysgolioncenhadolynFijihefyd.Dysgoddiaithybrodorion,achyhoeddoddeiriaduragramadegyniaithTahiZ,ynogystalâniferoweithiaueraillynyriaithhonno.Ereifodynddallamydengmlyneddolafo’ioes,parhaoddâ’iwaith,abufarwar19Awst1855a’igladduynTahiZ.DiolchwydyngynnesiMarianamhanesdiddoroliawn,acynamwynhawydteachacennauwedieuparatoiganAnnJones.Ynanffodusbu’nrhaidcanslocyfarfodolafyGymdeithasameleni,sefteprynhawnymMhlasDolguogar14Ebrill.
CarysBriddon
mailto:[email protected]:[email protected]
-
YCloMawrymMynyddGorddu
Mae’rCloMawrgydathrioblant(3,6a8oed)wedibodynamserpryderus,hwyliogablinedigiawnaryrunpryd.Wrthgwrs,rydymynddiolchgarnadyw’rfeirwswedieinheffeithionifelteuluynuniongyrchol,aganfodeinplantynddigonifanc,gwellyweugwarchodrhaggwaethafycylchnewyddionarhynobryd.Diolchbythamytywyddbrafyrydymwedieigaelganfodyplantwrtheuboddauynyrawyragored.Maentwedibodwrthi’nplannuachwynnu,dysguenwau’radarmân,asigloaryswingolwynnesbodygwairodditani’nfrown.Anoddyweudenuimewni’r‘YsgolAdre’aradegau(fasechchibythyndweudmaiathrawesydwimewnbywydarall!)acmaentyn‘LLWGU!’bobawro’rdydd…ondmaedigonogoginio,chwaraeadarllenynmyndymlaen.Rhaidderbynbodtŷtaclusacoergelllawnynperthyni’rgorffennol!
Maewedibodynhwylymunogyda’rysgolSulrithiolbobboredyddSul,diolchi’rGweinidogambaratoistorifachryngweithiolagweithgareddaudifyrsy’ndalsylw’rplantos.MaeplantynamlyngallubodynswiloflaenFaceTimeneuZoom,neu’ncollididdordebynhawdd.UnfforddogadwcysyllZadsy’ngweithio’nddayneinteuluniydybodyplantyndarlleniNain(neumaeNainyndarllenstorii’rieuengaf)drosFaceTimecynamsergwely.Mae’nrhoipwrpasi’rsgwrs,yncynnalperthynasgydaganwyliaidacynrhoipummunudolonyddiMamneuDad–pawbareuhennillfelly!
Arddiwrnodaugwlyb,rydymwedigorfodbodychydigynfwycreadigolwrthddiddanu’rplanta’ucadwiffwrddo’rsgriniau.Osydy’rcynhwysiongydachiynytŷ,bethamfyndaZigreugydarhaio’rgweithgareddauisod?
ToesCwmwl1cwpanocondi2onergwalltrhad(neubabylo2on)2gwpanoflawdcorn(cornflour)Ychydigddiferionoliwcoginio
Cymysgwchycyfanmewnpowlen,ynaeidylinonesbodgennychdoesllyfn.Mae’narogli’nhyfrydadylaigadwhydatwythnosmewnbagplasZgneuflwchcaeedig.
8
-
LampLafaCartre• Hannerllenwchwydrynmawrgydaolewllysiau•
Ychwanegwchchwartercwpanoddŵra20dropynoliwcoginio•
GollyngwchdabledAlkaSeltzer(maefinegrasodapobihefydyngweithio)imewnagwyliwchylafaynffrwZan!
Llun:VictoriaMorris
NeidrGaregogBethambeinZocarrega’ihychwaneguatneidrgaregogeichparclleol–fforddbrafoddodâchymunedoboboedynghydpannaallwnddodateingilydd.Osnadoesneidryneichparcneulwybrcyfagos,bethamaddurnopenadechrauuneichhun?Cofiwchychwanegucôtovarnishi’warbedrhagyglaw.Rhowchysiarledagallyneidrddimondtyfuathyfu.
[email protected]
9
-
YCloMawr–profiadtaircenhedlaeth‘Welwnnichi’tocynhir’oeddeincyfarchionwrthgwtsioOsianacErwain,RhunaGwernyngNghaerdyddymmisMawrth.Ychydigawyddemeinbodardrothwy’rclomawr.
Ofewngorchymyngenerigycloi,roeddamrywiaethynanorfod.Drosnoscafwyddosbarthudigonclinigol–ynweithwyrallweddol,ynboblfregus,ynrhairoedddisgwyliddyntddarganfoddulliaunewyddoweithredu,a’rsawlroeddynrhaididdynthunanynysu’nllwyr.
Dymabatrwmbywydtaircenhedlaetho’nteuluniynystodycyfnoddyryshwn.
Felpobteuluarall,ymancychwynywsicrhauargaeleddyrhanfodion–bwyd,meddyginiaethauallwybraucyfathrebuamrywiol.Ynddi-os,maetechnolegwedibodynfendithiolflaenllawynycyswllthwn.OrangwaithahamddenmaeTeams,SkypeaZoomwedibodyngwblallweddol,yngyfrwngsy’neingalluogiigadw’rcyswlltagosafposiblgydatheulu,cyfeillionachyd-weithwyr,ynogystalâchynnigyprofiadrhyfeddogadwtrefnarambellbwyllgorfelyGymdeithasCerddDantar-lein!
YnNhaigwynion,ynôlydisgwyl,derbynioddGwendalythyryneihadnabodfelpersonbregus.GanfodErddynaGwendailldauyneu80au,mae’namlwgnadydynt,felniferoaelodau’rGarn,iadaeleucartre–fellyhunanynysuynLluarthamdani!Ynnodweddiadolddigon,mae’rddauwedibodynbrysuryndilyneudiddordebau:Erddynynbwrwiddiiwneudychydigoarddiopanfyddhi’nhindda,aGwendayntroiatwaithllaw,acyngwblamserolynrhoicynnigarwnïomygydau.Maentynwerthfawrogoleubodynderbyneusiopaachyfarchioncysondrwyffônaffenestrgandeulu,cymdogiondaaffrindiau.
10
-
Mae’rbrifysgolwedicau,fellygweithiogartremaePenri,ynmarcioacynparatoiargyferyflwyddynacademaiddnesaf,llemaeposibilrwyddcryfolaiogyswlltwyneb-yn-wynebgydamyfyrwyr.Maeangenailddiffiniobethywystyrdarlithaphenderfynuayw’nbosiblcyflawni’rhollofynionacademaiddynddigidol.
Felathrawon,maefymhrofiadiaRhunyndebygiawn.ErbodgwahaniaethaurhwngyrunionfoddmaeawdurdodauSiryngweithredu,rwyfiaRhunyngweithioar-lein–ynparatoigwersi,yncyfathrebugydadisgyblion,ynmarcioacyncynnigadborthareugwaith.Maehwnynbrosesdiddorol,llawnposibiliadau.Foddbynnag,maeRhunynteimlo’nrhwystredignadyw’ngalluhelpupobplentyn.Maesicrhaucyflecyfartalynamhosibloranadnoddauacoranygefnogaethynycartrefi.Yplantmwyafbregussy’ndioddef.YmaeRhunafinnaufellyynedrychymlaenatddychwelydi’rgweithlepanfyddynddiogelacyngyfrifoliwneudhynny.Ynycyfamser,mae’rddauohonomwedibodarrota,ynmyndi’rysgolermwynedrycharôlplantgweithwyrallweddolaphlantbregus.GwnfodRhunynysuamyrhyddidigrwydro,ynenwedigganeifodefa’igariad,Vicky,wedigorfodrhoi’rgoraui’rbwriadodeithioiDdeAmericaynyrhaf.
Maerygbi,sefmaesGwern,arstoparhynobryd.Gannadoesgemau,nidoesgwaithdadansoddiperfformiadauuniongyrcholi’wgwneudargyferUndebRygbiCymruna’rDreigiau.Felly,maeGwern,felniferhelaetho’igyd-weithwyr,argyfnodoseibiant(furlough).Foddbynnag,maellaweroweithgareddauacoymwneudcymdeithasolyndigwydddrwyZoom–cwisiau,sesiynaucoginioaffitrwyddermwyncadwmorâlstaffynuchel,acermwynatgyfnerthu’rymdeimladogydberthynfel{m.Athyn,maeZoomyngyfrwngiGwernddatblygueisgiliauieithyddol,ganfodeigariad,Rhianedd,ynymdrechuiroigwersiFfrangegacEidalegiddoyngysonar-lein!
Hebos,OsiansyddyncaelyprofiadaumwyafdirdynnolaryrhengflaenyngweithioynYsbytyBrenhinolGwent,Casnewydd–ardalsyddwedicaelniferfawroachosionCOVID-19,yngynnarddechrauMawrth,gydaphrindermawrogyfleusteraugofaldwys.ErmaillawfeddygywOsian,a’ifodarhynobrydyngwneudymchwilargyferPhD,gofynnwydiddo,ynghydâllawfeddygoneraill,helpuynyrunedgofaldwys(ITU),ganweithiooriauhirablinedigeithriadol.
11
-
12
Mae’nôlyngwneudllawdriniaethaubellach,gydallifdi-doroboblaoeddynosgoidodfewni’rysbyty,bellachynsalach–‘delayedpresentaZons’.Hebsônamddwyseddygwaith,maegwisgocyfarparPPE–mygydausy’neffeithioaryranadlu,misyrnau(visors),gynau,ffedog,menigacaZ–ynsugnoegni,ynenwedigwrthwneudllawdriniaethausy’nparaamoriau;maehynynarwainatddiffyghylif,poenpenablinderllethol.Maenifero’igyd-weithwyrwedicaelCOVID-19,rhaiynsâliawn;ond,trwydrugareddmaeOsianyncadw’niach,acmaeeiforâlyntaua’rstaffynuchel.Maentyncydweithiofel{m,ynfalchodderbyngwerthfawrogiadycyhoedd,acyngobeithioybyddgwleidyddiona’upenderfyniadaubellachynadlewyrchugwerthfawrogiadrealobwysigrwyddgwaithyGIG/NHS.Pangaiffgyfle,maeOsianynymlacioyngnghwmnieiwraig,Erwain,syddhefydynaddasueigwaithfelathrawes–acmaeMostynyciyncaelllawergormodofaldod!
YnddinasyddionCymru,Prydaina’rByd,rydymyncaelcyfleiailasesueinblaenoriaethau.WrthinnigurodwyloarnosIau,byddedinnisicrhaubuddsoddiadrealoranstaffio,amserachyllidargyferyGIG.Wrthinniboeniameffaithycyfnodaraddysgeinplant,boedinniailasesu‘rdulliaua’rprofiadausyddeuhangenermwynhybudinasyddiongwybodus,iachagoddefgar.Wrthinnifwynhaucânyradar,arhyfedduatamlfachludhudol,boedinniachubarycyfleigymrydycamauangenrheidioliwarchodyramgylchedd.Wrthinniweldrhagrithachelwyddynllywiorhaio’rgwleidyddion,boedinnifynnucyfiawnderathegwch.AcwrthinniymbresenolimewngwasanaethauZoom,boedinniddyheuamhanfodionCristnogolilywioeinbywydau.
Mae’rarddynedrychynwellnagerioed,acmaePenriafinnau’ndalyneneidiauhoff,cytûn!Acwrthinnidrioymgyfarwyddoagunrhywnormalnewydd,cofiafycwpled:
Baenaidŵyrbenydaith?Boedanwybodynobaith.
LlioPenri
-
13
CapelSeion
DdyddIau,21Mai,dathloddMrsMeganLloyd,Tyncoed,eiphen-blwyddyn101mlwyddoed.Teimlaiaelodau’reglwysa’rysgolSul,acynwiryrhollgymdogaeth,ynfalchohoniabodeimeddwla’ichofmoreffroabywiogagerioed.Llongyfarchiadaugwresogiawnoddiwrthymigyd.Ergwaethafcyfyngiadau’rcyfnodynysu,rhaidfugalwheibioachaelsgwrsâhidrwy’rffenestagored,ahithaufelarferfelbrenhinesyngnghwmni’rmerchedareihaelwydyneincroesawu.
BethamserynôlcafwydcaisganathrodosbarthoedolionyrysgolSul,JohnGwynneJones,ibobungofnodieuhatgofionameuhysgolionSul.Cafwydymatebiondiddoroldrosbenadawcyflenesymlaenisônamdanynt.AmytrodymaatgofionMeganLloyd,sefaelodhynafydosbarthaoeddynmynychu’nffyddlonbobSultanchwemisynôl:
Dechreuaisddodi’rYsgolSulmorgyntedâdodifywyngNghapelSeionwediimibriodi.Brafywdweudfodbodi’rYsgolSulwedibodynrhanhelaetho’mbywydiarhydyblynyddoeddmaith.
YramserhynnyYsgolSulamddauo’rglochoeddyndigwydd,ganfodpregethynybore.Ychwioryddoeddyrhanfwya,rhywdridynfyddaiyndod,yblaenoriaidyprydhynnyddimondrhywddauynbresennol.Llaweriawnoblantarhanfwyafynblantiaelodau’rCapel.Ypatrwmarferoloedduno’raelodauynrhoiemyno’rDetholiadiganu,adarllenychydigoadnodau.Cynbyddaiyrysgrifennyddyndodâllyfrauoamgylch,dweudadnodau,acynacanurhywddwydônarallo’rDetholiadermwyneudysguargyferyGymanfa.DiweddwydyrYsgoldrwyWeddi’rArglwydd.
PwybynnagoeddyrArolygwr,roeddganddolyfr,aphobSulynllanwifewnpwyoeddwedicymerydrhan,abethoeddycasgliad.ByddaicasgliadauargyferySymudiadYmosodol,BeiblGymdeithas,PlantBontnewydd.
ByddaitripyrYsgolSulbobhaf,dimonduntripycofiafnadoeddnebeisiaumyndganfodytywyddynrhyboeth.
-
14
Gwreiddiau
-
15
Paid ag anghofio na chilio oddi wrth fy ngeiriau. Cais
ddoethineb, cais ddeall; paid â’i gadael, a bydd hithau’n dy gadw;
câr hi, a bydd yn d’amddiffyn.
AmseryNadoligroeddteuluBrynseionyngwneudtearbennigi’rplant,yBugaila’rblaenoriaidynbresennolhefyd.Arôlyte,byddaiagoryblychaucenhadol,yplantynedrychymlaeniweldfaintoeddyntwedieigasglu.
RoedddyddGweneryGroglithynddiwrnodpwysigynSeion,yGymanfaGanuynShiloha’rTabernaclarynailflwyddyn.Byddaibwsyndodi’ncasglutocwediuno’rgloch,ynamyndi’rGors,lawriLanfarianacweithiauLlanbadarn,llondybwsynmyndiganu.RoeddcantoriondaoblantynSeion,nianghofiafglywedmerchedBwlchbachyncanudeuawdau.
RhywbethyndebygroeddyrYsgolSulynmyndnesbodtainewyddyncaeleucodiymMhantycrug.Dyna’ramserygwelwydJohnaTegwen,AnnJenkinsLilwen,efallaimaidyna’ramserroeddRoland,bethbynnag,dyna’ramserroeddynaddosbarthbywiogiawn.EnwThatcheryndodymysgyratebion,aMrDOwenwrtheifodd.
PrydarallcawsomaelodnewyddaroddoddlaweroarweiniadinioeddMrsEvans,Brynawel.ByddaiynôlynamlachofioamdaniynSwyddffynnon.UnaralladdaethâsylwadaudaoeddMareduddapHuw.
DaiddweudfodyrYsgolSulynmyndyneibriodanlywyddiaethInaTudnoWilliams,adiolchi’rathrawonda,amyrhaisyddynparatoiygwersibobSul,y’chchii’chcanmolynfawriawn.
Gyferbyn:gweliratgofionMrsMeganLloydyneillawysgrifengain,ynghydâLlyfryrAthro
-
16
Rhagolwgogyfrolnewydd–DiwinyddiaethPaulganJohnTudnoWilliams
Maeniferolyfraudiddorolwedidodo’rgweisgynystodyrhirlwmcymdeithasoldiweddar,rhaiohonynnhw’ndrwchusathrwmnaellireudarllenondwrthddesgneuddarlithell;eraillynhylawacysgafni’wdarllenymmhasefyllfabynnagymynnochchi.Uno’rrheinyywDiwinyddiaethPaulganyParchedigAthroJohnTudnoWilliams.Afraiddweud,wrthgwrs,nadoesawnelo’idrwchna’ibwysauddimollânatureigynnwys,sy’naddobodyneangeigwmpawdtra’nmyndi’rafaelagagweddaudadleuoladadlennolo’nhysgrythurauni.
Mae’rgyfrolynffrwythastudiaethdroschwartercanrifadyfoddoDdarlithDaviesadraddododdyrawduryngNghymanfaGyffredinolyrenwaddanyteitl‘Paula’iDdehonglwyrCymreig’.Yngngeiriau’rcyflwyniadargefnygyfrol:‘CyflwynirymahollsyniadaethathrawiaetholyrApostolPaula’igefndirmeddyliolmewnunbennodarddeg,ynghydâswmpyfarnysgolheigaiddddiweddarafarypwnc.’
Mae’rbennodgyntaf,PaulacIesu,ynplymioiddi’nddibetrusgydadyfyniadauganddiwinyddionynghylchpwysigrwyddacaneglurderyberthynasrhwngyddau,acenglynionJohnMorris-Jones,sy’nymddangosardudalen2,yngosodycywairargyferycyfoethsy’ndilyn,midybiaf.
Afuailneuhefelydd–neugoethedPregethwryMynydd?Pauloeddburionathronydd–OndawnatFfynnawnyFfydd.
Hydddaearwerddbu’ncerdded,–arhoeswirEsiampli’wdynwared;Acathrofu’mhobgweithred,AgeiriauCristywgwirCred.
Gobeithio,panddawdiweddyrhirlwm,ybyddcyfleiseiaduargynnwysygyfrolyngnghwmniathanarweiniadyrawdur.
-
17
Ynycyfamseracyndamaidiarosprydachodiarchwaethdymadeitlauchwecho’rpenodau:PaulacIesu,BywydCynnaryrApostolPaula’iGefndirMeddyliol,TroedigaethneuAlwad?,Paula’rGyfraith,DysgeidiaethFoesolPaul,YrEglwysynPaul.CyhoeddwydygyfrolganWasgPrifysgolCymru,a’iphrisyw£17.99.
LlinosDafis
20 mlynedd yn ôl … Ym mis Mehefin 2000, yr oedd Alwyn Hughes,
Madog, Alan Wynne Jones a Marian B Hughes, y Garn, ymhlith y
Blaenoriaid newydd a ordeiniwyd mewn cyfarfod o’r Henaduriaeth yng
Nghapel Gosen, Rhydyfelin (ynghyd â Dewi Hughes a’r diweddar Cledan
Jones). Diolch iddynt am eu cyfraniad.
-
18
CloncaPhaned
YneinsesiynaudrosZoomarforeMercher,ynychwanegolatydefosiwnbyrdanarweiniadeinGweinidog,rydynniwedibodynrhannucerddiacherddoriaethsyddwedibodogymorthinniynystodyrwythnosaudiwethafhyn.Dymaddetholiadoraio’rcyfraniadauagafwyd:
Ahithau’n250mlyneddersgeniBeethoven,cyflwynoddAlanWynneJonesniirecordiadarbennigDanielBarenboinoAilSymudiadeiSonata‘PathéZque’i’rpiano(h]ps://youtu.be/vGq3-Fi_zQY)–dehongliadsynhwyrusachysurlonynwir.CafwydcyflehefydiwerthfawrogiathrylithygyfansoddwraigifancddisglairAlmaDeutscher(15oed),syddwedicyfansoddiwaltsarbennigigodi’rgalonynycyfnodhwn,ynseiliedigarraiothemâuBeethoven:h]ps://youtu.be/kR3T9OjoxSM.
Dewispoblogaiddaralloeddygerdd‘Mae’ganMereridHopwood,sy’ncynniggobaithynyramserautywyllhyn.GellirgweldcyflwyniadohoniarYouTube(h]ps://www.youtube.com/watch?v=yNboFOKZaZ4).
CyfeirioddDelythDaviesatenglynganRhysDafisaglywydarRadioCymru,acsy’ncrynhoi’neffeithioliawndeimladaullawerohonomdrosyrwythnosaudiwethaf:
Maeenaidangenmunud–oafael Yclwyf,acmaegwynfyd
Fryynbellofraweinbyd Ynheddmynyddamennyd.
Rydynni’nddiolchgariawni’rawdurameiganiatâdcaredigigyhoeddi’renglynhwnyma,acamychwanegugairamgefndirycyfansoddi:
‘Ytuoliddofomaedwyhaenystyr.Ycyntaydyfyhoerofynydda,acynycyfnodrhyfeddyma,fodmoddimiddychmygubodynheddytopieamennyd,dimondagorllygadymeddwl.Yrailystyrydygeiriau’rsalm“Dyrchafaffyllygaidi’rmynyddoedd…”seftroiatyrArglwyddamgysurachynhaliaetharadegmorddu.’
MaedewisiadauLlinosDafisaHeulwenLewisyndilyn:
https://youtu.be/vGq3-Fi_zQYhttps://www.youtube.com/watch?v=yNboFOKZaZ4https://youtu.be/vGq3-Fi_zQYhttps://www.youtube.com/watch?v=yNboFOKZaZ4
-
19
Pelydryn
Rhedoddallanorywlôngefngul.Ynbennoethdrwy’rgwynta’rglaw;Gwalltbachmelyn,allygadglas;Balŵnfachwrthlinynyneillaw.
“Datod”meddaia’iphenbachyngam,Acestynyllinynimi;Cwlwmgoddyrys,onddaethynrhyddYmhenrhywddaufunudneudri.
Unwênagefais,felheulwenhaf,Acyna,iffwrddâhi;Byrfyddeichofamypethmiwn,Ondbythnidanghofiafi.
T.GwynnJones
Roeddhonymhlithycerddiybyddaifymamyneuhadroddinipanoeddenni’nblant.Daethynrhanohonofasuddoigêlwaelodionfynghof,nesynddiweddar.Darllenrowniamiselderysbrydacfelmae’nanoddaradegaui’rrhanfwyafohononniosgoiteimlo’niselwynebynwynebagabswrdiZbywyd.Pwylseisiai’rawdurfelygallambellairbachneuystumdiarwybod,neuddiffyggair–anwybyddu,ddolurioi’rbywpanfogobaithynbrin.Wrthsylweddolifodygwrthwynebynwirhefyd–gallgwên,neuystum,neuairbachlonni’rgalonaramranZad–cofiaisam‘Pelydryn’,gyda’idarluncrynooddigwyddiadsymlarddiwrnododywyddgarw.
Mae’nhysbysfodT.GwynnJonesyncaelcyfnodauoiselderysbryd.Maedewis‘Pelydryn’yndeitli’rgerddynhoelio’rsylwynsytharoleuniathywyllwch.Ynybôn,yrungairywpelydrynâpaladr,sef
llafn.
Torroddydigwyddiadbachymadrwybruddglwyftywyllybarddfelllafnooleuni.Nidywpobgoleuniyrunfath.Gallambellolauwneuddimmwynathynnusylw,neuddalluhydynoed.Maeynaolauofatharallsy’nllewyrchu,gairsy’ngyfarwyddinimewndarnauo’rysgrythur:‘Llewyrchedeichgoleunigerbrondynion…’Doesdimrhaididdofodynolaumawr;gallpelydrynbachlewyrchu,acfelewyrchoddypelydrynbachyma.Iaralleirio’rgerdd–arddiwrnodgwyntog,gwlyb,gofynnoddmerchfachiddyndieithroeddaryprydyniseleiysbrydddatodcwlwmarlinyneibalŵn.Anghofithebytho’rwênroddoddhiiddofeamwneudhynny.Dwi’narswydowrthfeddwlsawlgwaithrydwi,drwyairneuystumdiarwybod,wedidolurioneuberisiomirywun.Allaiddimondgobeithiomodihefyd,rywbryd,efalle,wediperiibelydryndreiddiotywyllwchrhywun.
-
‘Gweddi’ (Dic Jones)
YdarnbarddoniaethaddewisaisargyferPanedaChloncoedd‘Gweddi’owaithDicJonesallano’rgyfrolGeiriauGorfoleddaGalarganD.GeraintLewis.Caiffyllyfreirannu’ndairadranarddeg,a’rcyntafyw:‘Nidafheibio’rfforddhoneto’,ondamytrodewisaisyradran‘Gobaith’.Hoffaisygerddfachhonynfawrameibodynsiaradâniynycyfnodtristhwnycawneinhunainynddo.
Mae’ndechraudrwyofynamgymodrhwngdynadyn,abethywgwirystyrcymydog.Cofiwnamwancdynyngyffredinolyngorbrynuarddechrauteyrnasiadygormeswrhwn.Maepryderagofidynmedrullethueingwlada’nbydaradegfelyma,a’rgeiriau‘atbwyytrown,ondatatTi’yneiriaucysurlonagobeithiol,âdullybarddo’ucyflwyno‘ari’rbydddweudeupader’.Sylweddolwnhefydgymaintoboblsy’ndibynnuarfanciaubwydheddiw,adymafforddyrawduro’igyflwyno:‘Digybydodwgiben–dilea/O’ideuluoeddangen’.Mae’ngorffendrwyerfynarDduwigysgodi’ranghenusdaneiadaina’rcyfanermwynEiEnwEfeihun,Amen.
Gweddi
Arglwydddaioni’rflwyddyn–cymoda’rCymydogâ’ielyn;DigeidwadanghredadunAtalDiwancteuludyn.
Ynnyddiau’rdrinbyddDi’ndŵr–i’thbobolA’thbabellynswcwr;Byddlochesrhaggormeswr,Dyronawddidruanŵr.
Rhoohydiblantpryder–dynoddedYnnyddeucyfyngder;Acyneiofn,plyg,einNêrYbydiddweudeibader.
Digybydodwgiben–dileaO’ideuluoeddangen,DroseingwladrhodyadenErmwyndyEnwmawr,Amen.
20
-
21
Cofio Marian Jenkins
Tristywffarwelioâchyfaillarunrhywadeg,miltristachpannafyddcyfleirannu’rprofiadgydachyd-gydnabod.BufarwMarianJenkinsarEbrill3ydd,eleni,yneichartref,Eryl,Llandre.Roeddhiwediderbynyrwybodaethnaellidtrechueichancrynnodweddiadoloddewracurddasolraiwythnosaucynhynny.Anodd,erhynny,oeddhiini,eichyfeillion,gredubodycorffheini,trwsiadus,ywêngyfeillgar,a’rmeddwlystwythachlirarfingorfodildio.
YnLlundainyganwydMarian,yn1931.Ganfodeithad,ahanaioFlaenauFfesZniog,ynbeiriannyddmwyngloddioynyGweithfeyddAurynAffrica,ynKenyaybueichartrefamwythmlyneddcyntafeihoes.Plesermawriddioeddrhannuatgofionamycyfnodhwnnwa’igalluhipanoeddynblentynbachisgwrsioynGymraeg,ynSaesnegacynSwahili.MynnaimaieiphlentyndodynghanolpoblddieithrmewngwladddieithroeddwrthwraiddeichyfeillgarwchrhwyddapharodâphawbaddôiigysyllZadâhi,acmai’rmordeithiauhirionrhwngywladhonnoamamwladeirhieniroddoddiddieihoerysolodeithio.
DerbynioddMarian,aGwenaDafydd,eichwaera’ibrawd,euhaddysggynnarganKi]yLloyd,yGymraesaaethgyda’rteuluiKenyaifodynathrawesarnynnhw,ondarddechrau’rrhyfelburaidi’rteuluddychwelydiGymru.YngNglanceiro,neu’rHenBostfelygelwidefynlleol,Llandre,ygwnaethonnhweucartrefiddechrauasymudynnesymlaeniCedrwydd.YnwythoedfellydechreuoddMarianfynychuYsgolRhydypennau.Cofiaigydagwênamfechgynynyrysgolyneiholi’nheriol,‘OsedechchioAffrica,pamedechchiddimynddu?’
OYsgolArdwynaethymlaeniGolegAddysgGorfforolDarord,yrunigGymraesynycoleg.Pleseriddifellyoeddgallubwrw’rSulgydathylwytheimam,oeddynwreiddioloLangeithoaThrefenterondaoeddbellachynbywynLlundain.Dymalledaethhi’nymwybodolo’iChymreictod,meddaihi.
ArôlcyfnodynathrawesynYsgolRamadegyMerchedynLlanellisymudoddiArdwyn,eihenysgol,achaelcefnogaethyprifathro,A.D.Lewis,iddefnyddiorhagoroGymraegwrthddysgu–pethanarferolmewnYmarferCorffarypryd.Gyda’rcynnyddmewnaddysgGymraegdaethangenamhyfforddwyrgydasgiliauaphrofiadaddasihyfforddiathrawon.PenodwydMarianynddarlithyddAddysgGorfforolacAddysgIechydynyColegNormalymMangor.CofiaigydablasamycyfarfodyddgydagEicDaviesaceraillifathutermauatydiben.
-
22
YnddiweddarachsymudoddiAberystwythiofaluamhyfforddimerchedynyris-adranAddysgGorfforolynyBrifysgol.YnystodeihamserynodaethynLlywyddCenedlaethol(Prydeinig)yWomen’sIntervarsityAthleZcsBoard–yrunigunoGymruerioediddalyswydd.Ynyruncyfnodbu’nrhano’rymgyrchisefydluNeuaddPantycelynynneuaddGymraeg.
Arôlymddeol,symudoddynôliLandreacymdafluibrysurdebofatharall.Daethynaelodo’rCyngorCymunedganhelpuiddatblygu’rmaeschwaraeiblanta’rcyrZautennis;bu’naelodoGyngorIechydCymunedolCeredigion,ynymgeisyddi’rCyngorSirdrosBlaidCymruddwywaith,acyncynnalsesiynauCadw’nHeiniynRhydypennau.
Yny1990auMarianoeddyngyfrifolamlywiocynllungwerthfawraelodauCapelyGarnianfoncyfraniadauariannolcysoniYsgolGristnogolBresbyteraiddDungki-IngdingynyrIndia,cyllidaalluogoddyrysgolhonnoigyflogiathrawesychwanegol.Mae’rhollgofnodionwedieucadw’ndrefnusganddi.HihefydysgogoddyrarferoddarparucwpanaidarólyroedfaforeSulyngNghapelyGarn,ahydynddiweddariawnhioeddyntrefnu’rrotaareigyfer.Roeddhi’naelodffyddlonogangenGenau’rGlynoFerchedyWawr,acfefyddai’nbarodiawneichymwynasagunrhywunosbyddaiangen.Nidgweniaithywdweudybyddbwlchmawrareihôl.
Estynnwneincydymdeimladâ’igŵrEddieaofaloddamdani’ndyneradiarbedynystodeigwaeledd,acâ’iphlant,HywelaRhiannon,a’rwyrion,acâtheuluoeddGwenaDafydd.Mae’rarddflodauagreoddacafeithrinoddgydagEddieynErylyndeyrngedaddasoliwgariddiyradegymao’rflwyddyn.
LlinosDafis
Os hoffech gyfrannu rhodd er cof am Marian, naill ai tuag at
Ymchwil Canser Cymru neu Hosbis yn y Cartref (HAHAV), gellir gwneud
hynny drwy law Gwyn Evans o C. T. Evans, Cyfarwyddwyr
Angladdau, Brongenau, Llandre, Bow Street, SY24 5BS, neu ar y We,
drwy’r dudalen JustGiving:
https://www.justgiving.com/fundraising/marian-eluned-jenkins
https://www.justgiving.com/fundraising/marian-eluned-jenkinshttps://www.justgiving.com/fundraising/marian-eluned-jenkins
-
23
MarianacEddiea’ustondin‘cistcar’erbuddYsgolDunghki-ingdingymmisMedi1999
Anfonwneincofioncynnesa’ndymuniadaugoraui’rArglwyddElystan-Morganadreulioddgyfnodynyrysbytyynystodymisoedddiwethafhyn.BrafeiweldynmwynhausgwrsynyrarddarbnawnheuloggydaNansaDwysli.
-
24
Swyddogion yr Ofalaeth
Cadeirydd: Marian Beech Hughes, y Garn Is-gadeirydd: Mrs Ina
Tudno Williams, Capel Seion
Ysgrifennydd: Gruffydd Aled Williams, Bronafon, Dolau, Bow
Street, Aberystwyth,
Ceredigion, SY24 5AE (ffôn: 01970 820664; ebost:
[email protected])
Cyfraniadauargyferyrhifynnesaferbyn13Medii’rgolygydd:MarianBHughes
14MaesyGarn,BowStreet01970828662
[email protected]
mailto:[email protected]:[email protected]
