Czy trudno jest zostać profesjonalnym tłumaczem?

Tłumaczenie to proces przekładu tekstu źródłowego, również w formie wypowiedzi, z jednego

języka na drugi. Jest to proces wymagający od osoby tłumacza odpowiednich umiejętności

pozwalających na wykonanie tej złożonej czynności. Tłumacz to osoba znająca przynajmniej

dwa języki, dzięki czemu może dokonać przekładu. Dobry tłumacz posiada cechy takie jak

bardzo dobre zdolności językowe, umiejętność szybkie uczenia się oraz wszechstronną wiedzę.

Musi również wzbudzać zaufanie. Można powiedzieć, że tłumacz jest kluczową postacią w

komunikacji między ludźmi.

Zawód tłumacza jest profesją starą, wykonywaną już od setek lat, chociaż często niedocenianą.

Wiążąca się z nim wiedza jest niezbędna w wielu dziedzinach życia, takich jak dyplomacja,

stosunki międzynarodowe, handel czy literatura. W dzisiejszych czasach popyt na pracę

tłumacza nie maleje. Jest to efektem ciągle postępującej globalizacji, która sprawia, że coraz

częściej mamy kontakt z partnerami biznesowymi z zagranicy. Największą liczbę tłumaczy

zatrudniony na stałe można znaleźć w organizacjach międzynarodowych, gdzie wykonują

szereg bardzo ważnych zadań, tłumacząc dokumenty, decyzje, konferencje czy spotkania

ważnych urzędników. Praktycznie żadna z organizacji takich jak Unia Europejska, ONZ czy

NATO nie byłaby w stanie pracować bez usług profesjonalnych tłumaczy.

Teoretycznie, aby wykonywać zawód tłumacza nie potrzeba formalnego wykształcenia,

wyjątkiem są tutaj tłumacze przysięgli, którzy w naszym kraju muszą uzyskać odpowiednie

kwalifikacje. Tłumaczami najczęściej zostają osoby, które ukończyły kierunki takie jak

filologia czy lingwistyka stosowana lub kierunków związanych z problematyką tłumaczonych

zagadnień. Zawód tłumacza podzielić możemy na dwa rodzaje, tłumaczy ustnych oraz

tłumaczy pisemnych. W praktyce są to dwa różne zawody, więc proces kształcenia dla obu z

nich jest nieco inny. Najczęściej tłumacz zajmuje się oboma rodzajami tłumaczeń.

Aby tłumacz mógł wykonywać swój zawód, musi doskonale znać oba języki w których ma

zamiar pracować. Ważne tu są naturalne predyspozycje oraz ciągłe ćwiczenie i poszerzanie

wiedzy, ponieważ język bardzo szybko ewoluuje. Dodatkowo tłumaczenia ustne wymagają

bardzo dobrej podzielności uwagi i odporności na stres, natomiast tłumaczenia pisemne

wymagają spostrzegawczości oraz dbałości o szczegóły.

W kształceniu tłumaczy pisemnych duży nacisk kładzie się na pracę z tekstami wzorcowymi

obejmującymi tematykę z różnych dziedzin. Przyszli tłumacze uczą się również poprawnej

korekty oraz redakcji tekstu. Kształcenie obejmuje również odpowiednie posługiwanie się

słownikami oraz tworzenie glosariuszy, czyli słowników zawierających mniej popularne lub

trudniejsze wyrazy. Zakres kształcenia obejmuje również naukę obsługi programów

komputerowych pomocnych w tłumaczeniu oraz naukę weryfikacji informacji, które występują

w tłumaczonym tekście. Efektywne poszukiwanie informacji wiąże się w dużej mierze z

internetem, który w dzisiejszych czasach jest jednym z głównych narzędzi dla tłumacza.

Pożądaną umiejętnością jest pisanie bezwzrokowe na klawiaturze.

W programie nauczania dla tłumaczy ustnych szczególny nacisk kładziony jest na umiejętność

uważnego słuchania, nawet w utrudnionych, niesprzyjających warunkach. Ważne jest również

ciągłe ćwiczenie pamięci, podzielności uwagi oraz umiejętność robienia dobrych notatek za

pomocą specjalnego systemu zapisu, często tworzonego przez samego tłumacza, dzięki

któremu łatwiej będzie przełożyć to co powiedział mówca.

Rzadko zdarza się, aby tłumacz pracował w kilku językach, ponieważ opanowanie jednego

języka w stopniu, który będzie wystarczający do przeprowadzenia profesjonalnego przekładu

jest bardzo trudne i zabiera wiele czasu. Dlatego jeśli potrzebujemy na przykład na konferencję

kilku tłumaczy najlepiej zwrócić się do biura tłumaczeń, na przykład:

http://tlumaczenia.waw.pl

Tłumaczenia ustne oraz pisemne również dzielą się na kategorie. Pisemne można podzielić na

klasyczny przekład pisemny oraz na tłumaczenie a vista. Tłumaczenie pisemne to po prostu

przekład napisanego w języku źródłowym tekstu na język docelowy. Podczas takiego

tłumaczenia trzeba uwzględnić czynniki takie jak różnice systemowe występujące w obu

językach, idiomy oraz kulturowy kontekst.

Tłumaczenie a vista jest pewnego rodzaju pośrednim tłumaczeniem między pisemnym

przekładem, a ustnym. Tłumacz dostaje tekst w języku źródłowym i od razu tłumaczy go ustnie

na język docelowy. Bardzo często jest tak, że tłumacz nie ma wcześniej możliwości zapoznania

się z tekstem i tłumaczenie odbywa się na bieżąco.

Tłumaczenia ustne dzielą się na kilka form. Pierwszą z nich jest tłumaczenie symultaniczne, a

więc równoczesne. Odbywa się ono w dźwiękoszczelnej kabinie w której tłumacz nie ma

kontaktu z osobą mówcy. Kłopotliwe jest tutaj to, że w razie jakichkolwiek trudności tłumacz

nie może poprosić prelegenta o powróżenie wypowiedzi. Tłumacz słucha wypowiedzi w

słuchawkach i na bieżąco tłumaczy, mówiąc od razu do mikrofonu. Jego słowa uczestnicy

spotkania słyszą w słuchawkach. Jest to tłumaczenie trudne ze względu na kilka zachodzących

jednocześnie procesów, czyli słuchania, rozumienia połączonego z tłumaczeniem w głowie

oraz odtworzenia komunikatu, co utrudnia dodatkowo fakt, że tłumacz nie słyszy własnego

głosu.

Kolejną formą tłumaczenia ustnego jest tłumaczenie konsekutywne, tak zwane następcze. W

tym rodzaju tłumacz zaczyna przekład w momencie, gdy prelegent skończy swoją wypowiedź.

Tutaj właśnie przydają się wspomniane wcześniej notatki. Z założenia, wypowiedź tłumacza

powinna być krótsza od wypowiedzi źródłowej, ważne jest aby tłumacz wyselekcjonował i

przekazał najważniejsze informacje w których zawsze meritum wypowiedzi prelegenta.

Formą tłumaczenia ustnego jest również przekład szeptany, który odbywa się dla niewielkiej

grupy osób, obok których stoi tłumacz i na bieżąco szeptem przekłada komunikat mówcy. Jest

ono najczęściej wykorzystywane w momencie, gdy kilka osób nie mówi językiem, którym

posługuje się większość.

Następną formą ustnych przekładów jest tłumaczenie liaison, co oznacza zdanie po zdaniu. W

jego trakcie tłumacz nie korzysta ze specjalnego sprzętu. W tym rodzaju tłumaczeń mówca

musi robić odpowiednio długie przerwy, aby dać tłumaczowi czas na przełożenie wypowiedzi.

Jest to tłumaczenie cechujące się wysokim poziomem szczegółowości, dlatego często

wykorzystywane jest podczas przesłuchań w sądzie.

Zdanie specjalistycznych egzaminów jest wymagane jedynie przy chęci podjęcia pracy jako

tłumacz przysięgły. Posiadanie takie tytułu jest potrzebne jeśli chce się przekładać między

innymi dokumenty procesowe lub urzędowe. Tłumacz przysięgły poświadcza rzetelność

wykonanego przez siebie tłumaczenia własnym nazwiskiem oraz pieczęcią. Chcąc zdobyć

odpowiednie uprawnienia, kandydat musi spełnić kilka warunków, są to posiadanie

obywatelstwa polskie lub obywatelstwa krajów zrzeczonych w organizacjach takich jak Unia

Europejska, EFTA czy konfederacji Szwajcarskiej, zna język polski i ma pełną zdolność do

czynności prawnych, nie był karany za umyślne przestępstwo oraz za nieumyślne przestępstwo

przeciw bezpieczeństwu obrotu gospodarczego czy za przestępstwo skarbowe. Warunkiem jest

również ukończenie studiów wyższych i otrzymanie tytułu magistra oraz zdanie z wynikiem

pozytywnym egzaminu pisemnego oraz ustnego z przekładu z języka polskiego na język obcy

oraz odwrotnie. Należy pamiętać, że na tłumaczu przysięgłym ciąży odpowiedzialność

zawodowa.

Jak więc widać zostanie profesjonalnym tłumaczem nie jest wcale proste. Nie wystarczy znać

dobrze język obcy, praca ta wymaga ciągłego kształcenia oraz podnoszenia kwalifikacji.

Potrzeba również odpowiednich predyspozycji i umiejętności, aby poradzić sobie w tym

trudnym zawodzie. Praca tłumacza to wyzwanie, któremu sprostać mogą jedynie konkretne

osoby cechujące się odpornością na stres, podzielną uwagą, spostrzegawczością, dobrą

pamięcią, chęcią ciągłego samodoskonalenia oraz zdolnościami językowymi.