UntitledBibliografia:
Wilfrid J. Harrington, Klucz do Biblii, tum. J. Marzcki, Warszawa 1984. Koh 1, 1-2; 1, 12-18; 3, 1-13; 7, 3-19; 9, 4-17; 11,8; 12, 12-14, [w:] Pismo wite Starego i Nowego Testamentu w przekadzie z jzyków oryginalnych, oprac. Zespó Biblistów Polskich z inicjatywy benedyktynów tynieckich, Pozna 1980. Koh 11, 4-6, [w:] Pismo wite Starego i Nowego Testamentu w przekadzie z jzyków oryginalnych, oprac. Zespó Biblistów Polskich z inicjatywy benedyktynów tynieckich, Pozna 1980.
Czy wiesz, e aciska sentencja Vanitas vanitatum et omnia vanitas (Marno nad marnociami i wszystko marno) pochodzi z Ksigi Koheleta, jednej z biblijnych ksig mdrociowych?
Ta myl, wyraajca ulotno ludzkiej egzystencji, staa si ródem klasycznych motywów wiatowej sztuki. Czaszka, dopalajca si wieca, owoce, które szybko ulegaj zepsuciu – symbolizuj marno. Ksiga Koheleta zawiera jednak take pozytywne przesanie. Mówi, e czowiek zosta stworzony, by uparcie dy do szczcia, mimo e nic mu go nie gwarantuje. I dodaje: „Wszyscy yjcy mog jeszcze mie nadziej – bo lepszy jest ywy pies ni lew nieywy”.
Twoje cele
Wymienisz antonimy obecne w Ksidze Koheleta i okrelajce ycie ludzkie. Wyjanisz sens wybranych wersetów Ksigi Koheleta, które wskazuj na wymiar ludzkiego ycia. Wybierzesz fragmenty Ksigi Koheleta, które s zwizane z przemijaniem. Zestawisz ze sob cytaty, z których wynika, e Ksiga Koheleta ma wymow optymistyczn i/lub pesymistyczn.
ródo: California Department of Fish and Wildlife, dostpny w internecie: Flickr, licencja: CC BY 2.0.
Czym jest czowiek i jego ycie? Ksiga Koheleta
Przeczytaj
Kim by Kohelet? Ksiga Koheleta to jedna z krótszych ksig Starego Testamentu – skada si z 222 wersetów podzielonych na 12 rozdziaów. W tym stosunkowo niewielkim tekcie a dwudziestokrotnie pojawia si twierdzenie: „Marno nad marnociami i wszystko marno”, a sowo „marno” pada 64 razy.
Taka czstotliwo zostaa uznana przez cz biblistów za argument, by nazwa Koheleta pesymist. Jednak byy te odmienne interpretacje jego postawy:
Wilfrid J. Harrington
Klucz do Biblii Nosi pitno pesymisty [...] a z drugiej strony epikurejczyka, nawet hedonisty. Najpowszechniej by moe uchodzi za bezkompromisowego sceptyka. Kady z tych pogldów moe znale jakie potwierdzenie w jego ksidze, lecz aden z nich nie trafia bynajmniej w sedno myli autora. Nie jest on sceptykiem, lecz czowiekiem religijnym, wierzcym w sprawiedliwego Boga i wyznajcym z przekonaniem wiar w realno Opatrznoci [...]. Nie jest te epikurejczykiem. Oczywicie nie jest chrzecijaskim ascet, lecz uwaa przyjemnoci tego ycia za dar Boga [...] i potpia ich naduywanie [...]. Nie jest te w rzeczywistoci pesymist (cho jest mylicielem, który pisa o pesymizmie), gdy cieszy si wiatem [...] i pokada zaufanie w przedwiedzy Boga – tego, który jest ostatecznym celem czowieka [...]. Jest – innymi sowy – realist. ródo: Wilfrid J. Harrington, Klucz do Biblii, tum. J. Marzcki, Warszawa 1984, s. 293–294.
“ Fragment spisanej w jzyku hebrajskim Ksigi Koheleta ródo: Elihu Shannon ( ), Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.
Filozofia yciowa Koheleta Jednym z wanych zagadnie w myli biblijnej by problem relacji midzy Bogiem a czowiekiem oraz zasad rzdzcych t relacj. Przez dugi czas Izraelici wyznawali doktryn osobistej odpaty, która cierpienie czowieka na ziemi wyjaniaa popenieniem grzechu. Ten pogld zosta zakwestionowany w napisanej midzy V a III w. p.n.e. Ksidze Hioba. Nieco póniejsz Ksig Koheleta, take zaliczan do ksig mdrociowych (sapiencjalnych), uznaje si za dzieo, które jest efektem dalszego rozwoju refleksji biblijnej, odrzucajcej pojmowanie sprawiedliwoci Boga na sposób mechaniczny.
Wilfrid J. Harrington
“
byo najpierw uzna, e wyraenie: „Bogosawieni bogaci” nie jest prawd». ródo: Wilfrid J. Harrington, Klucz do Biblii, tum. J. Marzcki, Warszawa 1984, s. 292.
[…]
[…]
“
[…]
[…]
7. 3 Lepszy jest smutek ni miech, bo przy smutnym obliczu serce jest dobre. 4 Serce mdrców jest w domu aoby, a serce gupców w domu wesela. […] 10 Nie mów: „Jak si to dzieje, e dawne dni byy lepsze ni obecne?” […] 14 Gdy ci si dobrze wiedzie, ciesz si z tego,
Sownik asceta
(gr. asketes – wiczcy si) wyznawca religijny zmierzajcy do zbawienia przez ascez;  potocznie: czowiek odmawiajcy sobie przyjemnoci yciowych
asceza
(stgr. askezis - wiczenie, trening) odrzucanie tych wartoci i dóbr, które kojarz si z przyjemnociami, np. w celu osignicia doskonaoci duchowej i wartoci religijnych
[…]
[…]
[…]
12. 12 Ponadto, mój synu, przyjmij przestrog: […] Boga si bój i przykaza Jego przestrzegaj, bo cay w tym czowiek! 14 Bóg bowiem kad spraw wezwie na sd, wszystko, cho ukryte: czy dobre byo, czy ze. ródo: Koh 1, 1-2; 1, 12-18; 3, 1-13; 7, 3-19; 9, 4-17; 11,8; 12, 12-14, [w:] Pismo wite Starego i Nowego Testamentu w przekadzie z jzyków oryginalnych, oprac. Zespó Biblistów Polskich z inicjatywy benedyktynów tynieckich, Pozna 1980, s. 732–745.
hedonista
fatalista
ksiga mdrociowa
(sapiencjalna; ac. sapientia - mdro) ksiga naleca do jednej z gównych kategorii ksig biblijnych, nastawiona na dydaktyzm i podanie odpowiedzi na zasadnicze pytania dotyczce sensu ycia ludzkiego
wanitatywny
(ac. vanitas - marno) podkrelajcy ulotno, sabo ludzkiego ycia, m.in. ze wzgldu na przemijanie
Mapa myli
Polecenie 1
Uzupenij map myli rzeczownikami oznaczajcymi wartoci i antywartoci, o których jest mowa we fragmentach Ksigi Koheleta zamieszczonych w sekcji „Przeczytaj”. Dopisz do nich stosowne cytaty. Moesz rozbudowa map myli, podajc wasne interpretacje.
Polecenie 2
Napisz krótki tekst, w którym uzasadnisz nazywanie Ksigi Koheleta ksig mdrociow.
Ksiga Koheleta
smutek
wiedza
szczcie
mdro
„Lepszy jest smutek ni miech, bo przy smutnym obliczu serce jest dobre”
„Mdro czyni mdrego silniejszym nili dziesiciu
mocarzy, którzy s w miecie”.
upyw czasu
rodzaje czasu
wierno przykazaniom
wszystkie sprawy pod niebem”
Zaznacz ótym kolorem fragmenty wypowiedzi Koheleta, w których wyjania cel rozwaa.
óty
Koh 1, 12–18
12 Ja, Kohelet, byem królem nad Izraelem w Jeruzalem. 13 I skierowaem umys
swój ku temu, by zastanawia si i bada, ile mdroci jest we wszystkim, co
dzieje si pod niebem. To przykre zajcie da Bóg synom ludzkim, by si nim
trudzili. 14 Widziaem wszelkie sprawy, jakie si dziej pod socem. A oto:
wszystko to marno i pogo za wiatrem. 15 To, co krzywe, nie da si
wyprostowa, a czego nie ma, tego nie mona liczy. 16 Tak powiedziaem sobie
w sercu: „Oto nagromadziem i przysporzyem mdroci wicej ni wszyscy, co
wadali przede mn na Jeruzalem”, a serce me dowiadczyo wiele mdroci i
wiedzy. 17 I postanowiem sobie pozna mdro i wiedz, szalestwo i gupot.
Poznaem, e równie i to jest pogoni za wiatrem, 18 bo w wielkiej mdroci –
wiele utrapienia, a kto przysparza wiedzy – przysparza i cierpie.

wiczenie 2
Pocz cytat z okreleniem funkcji tekstu, która dominuje w tym fragmencie Ksigi Koheleta.
2. 11 „I przyjrzaem si wszystkim dzieom, jakich dokonay moje rce,
i trudowi, jaki sobie przy tym zadaem. A oto: wszystko to marno i pogo za wiatrem! Z niczego nie ma poytku pod
socem.”
funkcja informacyjna
12. 12 „Ponadto, mój synu, przyjmij przestrog: […] Boga si bój i przykaza
Jego przestrzegaj, bo cay w tym czowiek! 14 Bóg bowiem kad spraw wezwie na sd, wszystko, cho ukryte:
czy dobre byo, czy ze.”
funkcja impresywna
3. 2 „Jest czas rodzenia i czas umierania, czas sadzenia i czas
wyrywania tego, co zasadzono, 3 czas zabijania i czas leczenia, czas burzenia i czas budowania, 4 czas paczu i czas
miechu, czas zawodzenia i czas plsów, 5 czas rzucania kamieni i czas ich zbierania, czas pieszczot cielesnych
i czas wstrzymywania si od nich, 6 czas szukania i czas tracenia, czas
zachowania i czas wyrzucania, 7 czas rozdzierania i czas zszywania, czas milczenia i czas mówienia, 8 czas
miowania i czas nienawici, czas wojny i czas pokoju.”
funkcja poetycka
wiczenie 3
Zacytuj werset (lub jego fragment), który wyjania, na jakiej podstawie Kohelet doszed do wniosku, e wszystko jest marnoci.
wiczenie 4
Wasnymi sowami wyjanij sens wersetu 1, 18: „bo w wielkiej mdroci – wiele utrapienia, a kto przysparza wiedzy – przysparza i cierpie”.


wiczenie 5
Wybierz odpowiedzi wskazujce na to, w czym Kohelet poszukiwa sensu ycia.
tyzna fizyczna
Jaki wniosek wycign Kohelet ze swoich dowiadcze i dziaa yciowych? Zaznacz stosowny fragment tekstu. Dopisz swój komentarz.
óty
Koh 2, 1-11
1 Powiedziaem sobie: „Nue! Dowiadcz radoci i zayj szczcia!” Lecz i to jest
marno. 2 O miechu powiedziaem: „Szalestwo!”, a o radoci: „Có to ona
daje?” 3 Postanowiem w sercu swoim krzepi ciao moje winem – cho rozum
mia zosta moim mdrym przewodnikiem - i odda si gupocie, a zobacz, co dla
[…]
8 Nagromadziem te sobie srebra i zota, i skarby królów i krain. Nabyem
piewaków i piewaczki oraz rozkosze synów ludzkich: kobiet wiele. […]
10 Niczego te, czego oczy moje pragny, nie odmówiem im. Nie wzbraniaem
sercu memu adnej radoci – bo serce moje miao rado z wszelkiego mego trudu;
a to mi byo zapat za wszelki mój trud. 11 I przyjrzaem si wszystkim dzieom,
jakich dokonay moje rce, i trudowi, jaki sobie przy tym zadaem. A oto: wszystko
to marno i pogo za wiatrem! Z niczego nie ma poytku pod socem.
Komentarz:


Praca domowa
Potraktuj sowa z jedenastego rozdziau Ksigi Koheleta jako punkt wyjcia do twoich osobistych rozwaa nad tym, co moe by sensem ludzkiego ycia. Sformuuj wypowied pisemn.
wiczenie 7
Wypisz te fragmenty rozdziau 3, 1-13 (wersety lub ich czci), które nadaj Ksidze Koheleta wydwik pesymistyczny/optymistyczny.
Ksiga Koheleta to dzieo pesymistyczne: Ksiga Koheleta to dzieo optymistyczne:
wiczenie 8
Odszukaj w rozdziaach: 9, 11 i 12 wersety, które podkrelaj, e naley w doczesnym yciu dostrzega to, co jest wartociowe i nadaje mu sens. Nastpnie wasnymi sowami wyjanij przesanie zawarte w wybranych przez ciebie fragmentach Ksigi Koheleta.
Cytat:
Nie mów: „Jak si to dzieje, e dawne dni byy
lepsze ni obecne?”.
Wyjanienie jego sensu:
teraniejszo.
“


ródo: Koh 11, 4-6, [w:] Pismo wite Starego i Nowego Testamentu w przekadzie z jzyków oryginalnych, oprac. Zespó Biblistów Polskich z inicjatywy benedyktynów tynieckich, Pozna 1980, s. 744.
Dla nauczyciela
Przedmiot: jzyk polski
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony
Podstawa programowa: Zakres podstawowy Treci nauczania – wymagania szczegóowe I. Ksztacenie literackie i kulturowe. 1. Czytanie utworów literackich. Ucze: 3) rozrónia gatunki epickie, liryczne, dramatyczne i synkretyczne, w tym: gatunki poznane w szkole podstawowej oraz epos, od, tragedi antyczn, psalm, kronik, satyr, sielank, ballad, dramat romantyczny, powie poetyck, a take odmiany powieci i dramatu, wymienia ich podstawowe cechy gatunkowe; 4) rozpoznaje w tekcie literackim rodki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz rodki znaczeniowe: oksymoron, peryfraz, eufoni, hiperbol; leksykalne, w tym frazeologizmy; skadniowe: antytez, paralelizm, wyliczenie, epifor, elips; wersyfikacyjne, w tym przerzutni; okrela ich funkcje; 5) interpretuje treci alegoryczne i symboliczne utworu literackiego; 8) wykazuje si znajomoci i zrozumieniem treci utworów wskazanych w podstawie programowej jako lektury obowizkowe; 10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: wiata przedstawionego (fabuy, bohaterów, akcji, wtków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartociuje; 15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny; 16) rozpoznaje obecne w utworach literackich wartoci uniwersalne i narodowe; okrela ich rol i zwizek z problematyk utworu oraz znaczenie dla budowania wasnego systemu wartoci. II. Ksztacenie jzykowe. 3. Komunikacja jzykowa i kultura jzyka. Ucze: 3) rozpoznaje i okrela funkcje tekstu (informatywn, poetyck, metajzykow, ekspresywn, impresywn – w tym perswazyjn); IV. Samoksztacenie. 6. wybiera z tekstu odpowiednie cytaty i stosuje je w wypowiedzi; Lektura obowizkowa
1) Biblia, w tym fragmenty Ksigi Rodzaju, Ksigi Hioba, Ksigi Koheleta, Pieni nad Pieniami, Ksigi Psalmów, Apokalipsy wg w. Jana;
Ksztatowane kompetencje kluczowe:
Cele lekcji. Ucze:
odczytuje gówn myl tekstów kultury, w tym biblijnej Ksigi Koheleta; wymienia wartoci, które biblijny autor uznaje za marno; wypisuje antonimy z fragmentu Ksigi Koheleta; wybiera z tekstu odpowiednie cytaty i stosuje je w wypowiedzi; wyjania przesanie zawarte w wybranych fragmentach Ksigi Koheleta.
Strategie nauczania:
konstruktywizm, konektywizm.
Formy zaj:
praca indywidualna, praca w parach, praca w grupach, praca caego zespou klasowego, samoksztacenie.
rodki dydaktyczne:
Przebieg zaj:
Faza wprowadzajca
1. Nauczyciel ustawia w widocznym miejscu rekwizyty: suche kwiaty, wypalone wiece, gadety z kociotrupem, klepsydr. Prosi, by uczniowie powiedzieli, z czym je kojarz (mier, przemijane).
2. Nauczyciel rozdaje kartki z cytatami z Ksigi Koheleta, które zawieraj odniesienie do przemijania. Prosi o ich odczytanie i skomentowanie sensu, który wyraaj. Uczniowie prezentuj swoje odpowiedzi na forum klasy.
3. Nauczyciel zapisuje na tablicy haso Marno nad marnociami i wszystko marno. Inicjuje rozmow o sensie i celach w yciu. Prosi, eby uczniowie sformuowali wskazówki, aby mona byo je zapisa na drogowskazach dotyczcych postpowania (na przykad na szlaku wdrówki górskiej).
Faza realizacyjna:
1. Nauczyciel przedstawia cel i temat zaj. Nastpnie uczniowie indywidualnie zapoznaj si z treciami w sekcji „Wprowadzenie” oraz „Przeczytaj”. Chtna osoba przedstawia krótko informacje, które zapamitaa z przeczytanych materiaów.
2. Nauczyciel prosi, by uczniowie w parach zapoznali si z map myli, a nastpnie wykonali polecenie 1 zamieszczone w sekcji „Mapa myli”. Po upywie wyznaczonego czasu uczniowie przedstawiaj uzupenion map. Póniej nauczyciel prosi o napisanie krótkiego tekstu, w którym uczniowie uzasadni nazywanie Ksigi Koheleta ksig mdrociow (polecenie 2), posikujc si map myli i informacjami z bloku tekstowego.
3. Uczniowie przechodz do sekcji „Sprawd si”. Indywidualnie wykonuj wiczenia 1, 2, 5 i 7. Nauczyciel weryfikuje poprawno odpowiedzi.
4. Uczniowie dobieraj si w pary. wiczenia 3, 4 oraz 6 wykonuj w kilkuosobowych grupach. Przedstawiciel zespou przedstawia rozwizania po upywie okrelonego przez nauczyciela czasu.
5. Uczniowie wykonuj indywidualnie wiczenie nr 8 (sekcja „Sprawd si”). Nastpnie cz si w pary, potem w czwórki (metoda kuli niegowej). Dyskutuj na temat yciowych wartoci, które nadaj mu sens. Wyjaniaj przesanie zawarte w wybranym fragmencie Ksigi Koheleta, nie zapominajc o przemylanej argumentacji. Zapisuj swoje opinie. Po wykonaniu zadania nauczyciel prosi o przedstawienie wniosków i ewentualny komentarz.
Faza podsumowujca
1. Nauczyciel omawia przebieg zaj, wskazuje mocne i sabe strony pracy uczniów, udzielajc im tym samym informacji zwrotnej. 2. Dyskusj podsumowujc nauczyciel moe
rozpocz od pytania z tematu lekcji: Czym jest czowiek i jego ycie? Czy Ksiga Koheleta daje odpowied na to pytanie? Uzasadnijcie swoj odpowied.
Praca domowa
Potraktuj sowa z jedenastego rozdziau Ksigi Koheleta jako punkt wyjcia do twoich osobistych rozwaa nad tym, co moe by sensem ludzkiego ycia. Sformuuj wypowied pisemn.
Materiay pomocnicze:
Wskazówki metodyczne opisujce róne zastosowania multimedium: