Dag Afrika - beeld.boekboek.nlbeeld.boekboek.nl/BBBB/p/9789023476498/rea9789023476498.pdf · Marcia Luyten Dag Afrika 2013 de bezige bij amsterdam Marcia Luyten-Dag Afrika(01)-bw

Dag Afrika

Marcia Luyten-Dag Afrika(01)-bw 10-01-13 11:27 Pagina 1


Marcia Luyten

Dag Afrika

2013de bezige bij amsterdam


Copyright © 2013 Marcia Luyten

Omslagontwerp Rob Westendorp

Omslagillustratie Sven Torfinn Photography

Foto auteur Michiel van Nieuwkerk

Vormgeving binnenwerk Studio Cursief, Irma Hornman

Druk Bariet, Steenwijk

isbn 978 90 234 7649 8

nur 770

www.debezigebij.nl


Voor Abel, Dana en Loïc



Inhoud

Voorwoord 11

Deel i Een goede man in Afrika 13

Hallo Afrika! 15Jaloers op Afrikanen 25Waarom de witte man er in Afrika eigenlijk niet meer toe

doet 27Kralen, spiegeltjes en mensenstront 32Naar de politie 35Maê witte 37Abels vriendinnetje 39Het Echte Afrika 41Kleur 43Nieuwsgierig 45James the Snakehunter 47Een meter ver 49

Deel ii Afrika is ontzettend zichzelf 51

Wie wil ontwikkeling? 53Oorlog tegen vrouwen 55Kunst- en vliegwerk 61Voetbalgeluk 63


De snelste weg naar Afrika 65Atrofie, of het verdwijnen van de staat 68Sociaal wantrouwen 70Kotsjing 72Verzoening 74Het laatste gebod 76Kleuter met een wapen 81Fluwelen wegen 83Afrika heeft de tijd 85Dokter Vanalleswat 87Drama in Oeganda: wie stopt het geweld in Karamoja? 89Kabaka 97Vrolijk Pasen 99De marathon van Kampala 101Dodelijk gelovig 103Juliette en Romeo 106Twee baby’s in een sporttas 108Een stille journalist 110Het hotdogbroodje Kazini 113De vieze vogel dood 115Koningin van Owino 117Tropisch waterparadijs 119‘Strip, mama’s!’ 121Kinderhoofd 123Verveling en sensatie 125Arm en rijk 127Vluchten naar Afrika 129Out of Africa 131


Deel iii Helpt de hulp? 133

Gratis onderwijs en gezondheidszorg zijn slecht voorOeganda 135

Glamourmoyo 143Witte konijnen en mijn falende hulp 145Laatste der Mohikanen 150Hiphop in Kampala 156Een machtig dilemma 158Enjoy poverty 160Martha 162Sexy waterputten 164‘Hulp geeft je geen zelfrespect’

– Interview met Paul Kagame 170 Brabants gezegde 179‘Het is beter graaien uit een grotere economie’

– Interview met Ha-Joon Chang 181Niet altijd zo gek, neoliberalisme 188

Deel iv Het opkomend continent 191

Akker tegen bodemprijs 193Vloek des overvloeds 201

Nawoord 219Verantwoording 223



Voorwoord

Honderdzevenenvijftig jaar nadat David Livingstone als eer-ste witte Afrika van oost naar west doorkruiste, krijgt hetcontinent een nieuw gezicht. Met zijn opkomende econo-mieën die forse en stabiele groeicijfers laten zien, zijn stij-gende inkomen en groeiende middenklasse transformeerthet afgeschreven werelddeel in duizelingwekkende vaart tothet ‘opkomende’ continent.

Wat niet verandert, is Afrika’s onbekendheid: zo dicht bijEuropa, maar zo groot en zo anders. Vraag een willekeurigeNederlander hoe groot Afrika is, en hij antwoordt iets als: Zogroot als China? The true size of Africa heet de kaart waar-op andere landen binnen Afrika’s contouren zijn getekend.Europa vult Afrika een beetje langs de rand; Amerika, China,Japan én India passen er met gemak bij.

Zolang de witte man in Afrika komt, wordt ons denkenover Afrika bepaald door sjablonen. Het sjabloon van de ko-lonisator: Afrika is een wingewest. Het sjabloon van de missi-onaris en koloniaal: die wilden, de kannibalen, moeten naarhet licht van God en beschaving worden gevoerd. Later hetsjabloon van hulporganisaties: het hongerend slachtoêrmoet gevoed. En nu is er een nieuwe mal, die van de inves-teerder: Afrika is een groeimarkt – waarmee de cirkel terugnaar het wingewest bijna rond is.

The Rising Continent is een correctie op het narratief dat150 jaar domineerde, dat van het duistere continent. En zovormen we Afrika telkens weer naar een omkering van ons

11


zelfbeeld: in Conrads Hart der duisternis was Afrika wreed,woest, wild, achterlijk en vol oorlog; de antipode van bescha-ving. Nu is Afrika opnieuw de contrastkleur waartegen hetWesten fel afsteekt. Het opkomende Zuiden is de grote be-lofte. Het oude continent is uitgeblust, als een kruisbeeldtorst het zijn euro, totem van Europa’s hoogmoed en desillu-sie.

Doordat we vanuit onze sjablonen zijn blijven kijken,zagen we niet hoe Afrika zichzelf was. Afrika is niet wat com-municatiemedewerkers van hulporganisaties ervan maken.Ook de zwart-witbeelden van de missie voldoen niet. En nuvertekent het hosanna van de investeringsfondsen opnieuwde werkelijkheid.

We leren Afrika niet beter kennen als we het ene para-digma vervangen door het andere. Afrika is en blijft ontegen-zeglijk zichzelf. Wie in de toekomst wat dan ook wil metAfrika, zal het moeten leren kennen zoals het is. En dan leg-gen romantische noties, clichés en winstverwachtingen hetaf tegen de dagelijkse werkelijkheid van het leven op de rodeaarde. Die realiteit is vitaal, vrolijk, zelfbewust en vol bra-voure; reden tot optimisme. Tegelijkertijd is datzelfde levenbeneden de Sahara weerbarstig en hardvochtig; reden de ver-wachtingen te temperen.

Met dit boek wordt een eigengereid continent welkom ge-heten op het wereldtoneel; het continent Afrika, waar allesop zijn kop staat en tegelijkertijd veel hetzelfde blijft.

En het is een uitgeleide, een vaarwel aan de witte man; de koloniaal die hulpverlener werd en nu best zakenman zouwillen zijn, maar die na 150 jaar niet goed weet waar hij hetzoeken moet. Ziehier mijn verslag van alledag. Dag Afrika.

12


Deel i

Een goede man in Afrika



Hallo Afrika!

Op het werelddeel dat kortgeleden nog ‘verloren’ heette, datnu zes van de tien snelst groeiende economieën ter wereldheeft en door The Economist ‘the rising continent’ wordt ge-noemd, daar is de witte man zo goed als uitgespeeld. Hij is ernog wel, de hulpverlener, ontwikkelingswerker en diplo-maat, alleen heeft de donor geen rol van betekenis meer. Wiedoet er nog wat hij zegt? Wie heeft hem nodig? In de jaren ze-ventig was hulp goed voor 70 procent van alle geldstromenvan Noord naar Zuid. Vandaag de dag is dat 13 procent.

Maar de witte man is vergroeid met zijn suprematie. Hijkoestert de illusie van onmisbaarheid en liet na zijn relatiemet Afrika op nieuwe leest te schoeien.

En dat terwijl nieuwe machtsverhoudingen hun contou-ren laten zien. Daarin zet China de toon. De nu nog tweedeeconomie ter wereld zal al in 2016 de Verenigde Staten inha-len. En niet alleen China stoomt op. Samen met Brazilië,Rusland en India zijn de zogenaamde bric-landen op wegom de hegemonie van het Westen te beëindigen. Turkije enMexico volgen hun spoor. De ‘rijkelandenclub’ G7 (vs, Ca-nada, Engeland, Frankrijk, Italië, West-Duitsland en Japan)was in 1975 goed voor 70 procent van het bbp van de wereld.Nu is dat 38 procent. Het imf redt de eurozone met geld vande bric-landen.

Beslaat de politieke strategie van Nederland een (steedskortere) kabinetsperiode, China maakt plannen voor twin-tig jaar. Land, water, olie en andere grondstoên en minera-

15


len worden schaars en zullen inzet zijn van de grote conflic-ten van de komende eeuw.

Geen continent heeft zoveel grondstoên als Afrika. Vol-gens de Amerikaanse ontwikkelingseconoom Paul Collier ispas een vijfde van Afrika’s grondstoên ontdekt. Sinds 2002werkt China met militaire discipline en systematiek aan detoegang tot Afrika’s hout, goud, koper, nikkel, zink, tin, tan-talum, coltan, bauxiet, ijzererts en vruchtbaar land. Conces-sies worden mede betaald met grote bouwprojecten – die inAfrika werk verschaên aan Chinezen – en met infrastruc-tuur – die de Chinezen zelf gebruiken om de waar naar huiste brengen. China bouwde voor tientallen miljarden aanwegen, bruggen, spoorlijnen, dammen en irrigatiekanalen.Overal in Afrika kom je ze tegen: reuzen van gravers, walsenen teerwagens, aangedreven door Chinezen. Dwars doorjungle en savanne banen ze paden van vierbaansasfalt.

Afrikaanse leiders zijn blij met de Chinezen. Ze zoudenvette cheques schuiven. Ze doen nog eens een voetbalstadioncadeau. De lokale economie profiteert van de verbeterdewegen. China geeft soms ontwikkelingshulp en doet dat ei-genlijk net zoals een westerse donor. China biedt technischeassistentie, heeft projecten in onderwijs en gezondheidszorg,geeft Afrikaanse studenten studiebeurzen en streept schul-den weg, en concentreert de hulp op de fysieke infrastruc-tuur, zoals overheidsgebouwen, ziekenhuizen en voetbal -stadions. Met dit grote verschil: China mekkert niet overcorruptie, mensenrechten of persvrijheid. China vertelt Afri-kaanse leiders niet hoe ze hun land moeten inrichten. Inplaats van een belerende vinger krijgen zij een iPhone, eenhome theatre-set of een karrevracht champagne cadeau.

Vanaf het moment dat in de negentiende eeuw de eerstewitte van rechts naar links, van Tanzania naar de Atlantischekust, dwars over het moedercontinent trok, was Afrika eenwingewest. Koning Leopold molk Congo uit, zoals de Britten

16


dat (net iets minder bruut) deden in Kenia, Oeganda, Zuid-Afrika en Ghana – toen de ‘Britse Goudkust’ –, zoals deFransen deden in Ivoorkust – ook die naam zegt genoeg.

Nadat begin jaren zestig de meeste koloniën hun onaf-hankelijkheid bevochten, werd onze relatie tot Afrika her-zien. Niet langer werd er waarde uit Afrika weggehaald, erwerd iets gegeven: hulp. Aangezien ontwikkelingshulp de in-versie was van koloniale uitbuiting hield de relatie tussenAfrika en het Westen dezelfde grondslag. De ongelijkwaar-digheid van de koloniale verhouding bleef intact.

Zelfs nu verschillende Afrikaanse landen economischegroeicijfers hebben waar een Nederlandse premier zijn vin-gers bij zou aflikken, zelfs nu Afrika met zijn grondstoên de schatkist van moeder aarde beheert, domineert hier hetbeeld van mensen in nood. Denkend aan Afrika ziet menigNederlander kinderribben.

Het hulpcomplex heeft met een krachtige beeldtaal be-paald hoe we Afrika zien, merkt Bob van der Bijl, directeurvan The Netherlands African Business Council. nabc sti-muleert Nederlandse bedrijven om te investeren in Afrika.Maar de meeste ondernemers hebben geen belangstelling. Zeschatten de politieke risico’s hoog in en blijven er liever weg.‘Het bedrijfsleven heeft erg veel last van het beeld dat dehulpindustrie traditioneel van Afrika schetst.’

Een onderzoek dat nabc uitvoert met adviesbureau Be-renschot en de Erasmus Universiteit toont aan dat driekwartvan de Nederlandse beursgenoteerde bedrijven actief is inopkomende markten. Ze werken in China en Brazilië, en ookwel in India en Rusland. In Afrika gebeurt nagenoeg niks.Tweederde van de Nederlandse beursgenoteerde bedrijvenheeft volgens Bob van der Bijl ‘geen Afrikastrategie’. En datterwijl de bedrijven die er wel opereren, zoals FrieslandCam-pina, Heineken en Philips, succesvol zijn. Zo groeit de omzetvan Unilever in Afrika met jaarlijks 10 procent, tegen 4 pro-cent van het concern als geheel.

17


De eerste en tweede wereld hielden op te bestaan toen hetWarschaupact werd opgeheven en West en Oost zich ver-zoenden. Alleen de derde wereld overleefde 1989. Drieën-twintig jaar later is ook die opgegaan in het dorp dat wereldheet.

Niet dat er geen mensonterend lijden is. Sterker, er zijn teveel gebieden waar het leven gevaarlijk en ellendig is, waargraatmagere kinderen sterven aan een borst zonder melk.Het zijn plekken waar het leven is zoals Thomas Hobbes datin 1651 in Leviathan beschreef: ‘(…) continual fear, and dan-ger of violent death; and the life of man, solitary, poor, nasty,brutish and short’.

Nieuw is dat de meeste armen leven binnen de grenzenvan een land waar de bovenklasse rondrijdt in Land Cruisersvan 60 mille, en waar de middenklasse een smartphoneheeft. De absolute meerderheid van armen woont in India,daarna volgen China en Bangladesh. Daarnaast dreigt eenhausse aan falende staten. Van Mauretanië via Noord-Mali,Niger, Tsjaad, Centraal Afrikaanse Republiek, Soedan enZuid-Soedan, en Noord-Kenia naar Somalië, loopt een gor-del van landen waar het legitieme gezag wordt uitgedaagddoor islamistische rebellen en boevenbendes. In deze falendestaten hebben burgers geen rechten en alles te vrezen.

Als gevolg van deze ontwikkelingen – forse economischegroei, armen in steeds rijkere landen en de toename van isla-misten en boevenbendes – opereert ontwikkelingssamen-werking op een speelveld waarvan de grenspalen de laatstetien jaar flink zijn verplaatst. In de hulppraktijk wint het rea-lisme terrein, in het debat domineert vaak nog de ideologie.

Op dat ideologisch strijdtoneel staan de voor- en tegen-standers van hulp. Met name de tegenstanders bedienen zichvan invalide argumenten om het eigen gelijk te claimen. Dathindert ze allerminst. Ze domineren het debat.

De tegenstanders van hulp traden op de voorgrond toen

18


in 2009 Dambisa Moyo in haar boek Dead Aid: Why Aid isNot Working and How There is a Better Way de hulpverleningde schuld gaf van wat er mis is met Afrika. Moyo bevrijddehulphaters van de gêne die hoorde bij een afkeer van ontwik-kelingshulp. Wie de arme Afrikaan een beter leven ontzegde,was een minder mens. Met Moyo kwamen de cynici uit dekast.

Hun belangrijkste argument: hulp heeft niks geholpen.Vijftig jaar en naar schatting 1 biljoen hulpdollars verder isAfrika nog steeds arm. Volgens Moyo bevordert ontwikke-lingshulp corruptie omdat het de pot waaruit wordt gegraaidrijkelijk vult. Bovendien ontslaat hulp Afrikaanse leiders van de plicht verantwoording af te leggen aan hun burgers;die betalen immers nauwelijks belasting. Ze kunnen er eenbende van maken zonder dat ze electoraal worden afgestraft.

De tegenstanders hebben sinds 2009 het tij mee. Dat is: demedia mee, want, zoals vaker wanneer een maatschappelijktaboe wordt geslecht, graag gehoord is de partij die zijn zelf-censuur doorbreekt. Bizar was de stilte van de welwillenden.Het bewijs dat hulp grote eêcten heeft gehad, is namelijkruimschoots voorhanden.

In 1981 leefde 52 procent van de wereldbevolking van min-der dan een euro per dag. Vandaag is dat 20 procent. Datkomt niet alleen doordat de armen in China en India hetbeter hebben gekregen. Voor het eerst sinds armoede wordtgemeten, leeft minder dan de helft van de mensen in Afrikaonder de Sahara in absolute armoede. Mede dankzij hulpgaat nu 75 procent van de Afrikaanse kinderen naar school.Wereldwijd is er op het gebied van gezondheidszorg specta-culaire vooruitgang geboekt; pokken is uitgeroeid, polio met99,8 procent gedaald.

Wie Afrika’s indrukwekkende groeicijfers analyseert,komt, behalve bij mobiele telefonie en gestegen grondstof-prijzen, uit bij ontwikkelingssamenwerking – ook als het

19


verdedigen van de hulp niet op voorhand de bedoeling is.Volgens Bob van der Bijl van The Netherlands African Busi-ness Council dankt Afrika zijn economische succes aan hetverbeterde investeringsklimaat in veel Afrikaanse landen.Dat wil zeggen: goed macro-economisch beleid, een stabielemunt, regelgeving die investeringen beschermt, betrouw-bare banken, vrije markten. Laat dat nou de gebieden zijnwaar de Wereldbank de laatste twintig jaar veel hulp in stak –in ruil voor de bijbehorende eisen aan Afrikaanse regeringen.

De verdiensten van ontwikkelingssamenwerking tenspijt, de claim dat hulp niet heeft geholpen werd in een mumgemeengoed. Voorstanders van ontwikkelingshulp beland-den aan de andere kant van het gelijk. Het moralistisch dis-cours over het redden van arme Afrikanen was altijd hungrote kracht geweest. Sinds 2009 kwam juist dát hen op ver-dachtmakingen te staan. Want als hulp niks doet voorAfrika, zal die vast wel andere belangen dienen.

Wiens belangen? Toenmalig minister Bert Koendersmuntte de gezochte term: die van ‘de Hulpindustrie’. Danheb je nog maar één ngo-directeur nodig om dat beeld inbeton te beitelen. Dirk Elsen verdiende bij snv meer danpremier Balkenende. Zijn salaris werd verdedigd door Lode-wijk de Waal, voorzitter van snv’s Raad van Toezicht en devleesgeworden linksheid. De morele hypocrisie van de Hulp-industrie leek daarmee een bewezen feit.

Zelf werd ik tot vijand van de hulpindustrie verklaardtoen ik in 2009 in NRC Handelsblad schreef dat hulp onhoud-baar zou worden als hulpgevers weigerden te zien waar zefaalden. Later dat jaar wilden ministerie noch hulporganisa-ties onderkennen dat Dambisa Moyo in Dead Aid een be-langrijk punt maakte. Haar opruiende boek liet analytischesteken vallen, maar legde evengoed de vinger op een zereplek: hulp stelt Afrikaanse leiders in staat zich geen bal aan tetrekken van hun eigen burgers. Als de democratisering er-

20


gens zou moeten beginnen, dan daar. Bij burgers die hun politici verantwoordelijk houden voor het ontbreken vanonderwijs, gezondheidszorg of wegen, niet bij door donorenopgelegde verkiezingen. In zijn protectionisme kreeg hethulpcomplex het gezicht van een zelfreferentiële hulpindus-trie.

Intussen zoeken het ministerie van Buitenlandse Zakenen de grote hulporganisaties naar een nieuwe rol. bzmeendetwee vliegen in één klap te slaan door zijn kaarten op het Nederlandse bedrijfsleven te zetten; industriepolitiek enontwikkelingshulp zouden samenvallen als bedrijven ont-wikkelingsdoelstellingen realiseren. Ook Oxfam-Novib zet -te een radicale koerswijziging in: in plaats van te betalen vooronderwijs of zorg wil de ngo Afrikaanse staten helpen die publieke goederen zelf te financieren. Oxfam-Novibs pro-gramma voor ‘Tax Justice’ helpt ontwikkelingslanden meerbelasting op te halen. Cordaid wil zich organiseren in SocialBusiness Units.

Maar deze modernisering van de hulp is te mager en komtte laat. Jarenlang weigerden bz en de hulporganisaties te ziendat hun bemoeienis met Afrika schaduwzijden had. Ze zatenals een bok op de haverkist verbeten te zwijgen en zagen nietdat die kist in lichterlaaie kwam te staan. In 2012 waren erwoordvoerders van hulporganisaties die bij de vraag naar‘hulpverslaving’ verontwaardigd riepen dat zoiets niet be-staat.

Trouwe donateurs, mensen met compassie voor Afri-kaanse moeders die hun kind melk of onderwijs gunnen,werden gaandeweg ongemakkelijker over de nauwelijksweersproken kritiek op de hulp.

En nu is er geen redden meer aan – aan de hulpindustriein zijn overleefde vorm. (Afrika komt er wel.) Zowel thuis alsin ontvangende landen raken hulporganisaties steun kwijt.De behoeftigen, de allerarmsten, zien de witte man nog graag

21


komen, maar Afrikaanse elites, die zich van de allerarmstenweinig aantrekken, tonen jegens hulpverleners eerder ver-achting dan dankbaarheid.

Niet alleen de gulle gever is zijn positie in Afrika kwijt.Westerse bedrijven zijn ook op de terugtocht. Dertig jaar ge-leden was West-Europa goed voor 51 procent van Afrika’s in-ternationale handel. Dat percentage is gedaald naar 28. Hetaandeel van de bric-landen steeg naar 50 procent. Verge -leken bij andere Europese landen blijven de Nederlandse investeringen in Afrika ver achter. En alsof de wet van deremmende voorsprong nog meer bewijs nodig heeft, gooitNederland in Afrikaanse hoofdsteden zijn vertegenwoordi-gingen dicht. Omdat, volgens de minister van BuitenlandseZaken, ‘economische diplomatie’ vooropstaat. De regerin-gen van Turkije, China en andere opkomende economieënopenen in Afrika ambassades en consulaten, maar de Neder-landse regering besluit haar aanwezigheid in het meestgrondstofrijke gebied van de wereld af te bouwen.

Hieruit blijkt dat ook als het om Nederlands eigenbelanggaat, de waarde van Afrika niet wordt gezien. kpmg onder-zocht hoe westerse ondernemingen zijn voorbereid op deaanstaande grondstoênschaarste. Het bleek dat 72 procentvan de onderzochte bedrijven problemen verwacht met detoevoer van ruwe materialen. Dat zal hun groei dempen enbedrijven in hun voortbestaan bedreigen. Slechts 10 procentheeft een langetermijnstrategie die het bedrijf voorbereidtop de aanstaande schaarste.

Nederland moet snel en radicaal zijn relatie met Afrikavernieuwen. Die nieuwe verhouding met Afrika moet tweefundamenten hebben: het eerste is eigenbelang. Het tweedeis solidariteit. Uit eigenbelang moet Nederland zich verzeke-ren van de toegang tot grondstoên. Nederlandse bedrijvenmoeten Afrikaanse landen penetreren als groeimarkten.Naar verwachting zijn er in 2050 twee miljard Afrikanen met

22


een inkomen dat twee tot vier keer zo hoog ligt als vandaag.Als een Afrikaans land behoefte heeft aan een goede vier-

baansweg zou een Nederlandse bouwer die kunnen aanleg-gen. Nederland hoeft niet vies te zijn van die zogenaamde‘gebonden hulp’ zoals ook de Chinezen die geven. Zolang dehulp maar vraaggestuurd en kosteneªciënt is. In plaats vanzijn ambassadegebouwen te verpatsen aan Turkije, verzekertNederland zich van een sterke aanwezigheid in groei-econo-mieën.

Uit solidariteit geeft Nederland hulp. Die kan verschil-lende vormen aannemen. Waar kinderen sterven draagt Nederland bij aan de kosten van plumpy nut, veredelde pindakaas die levens redt. Nederland kan onderwijs en ge-zondheidszorg helpen verbeteren, op manieren die bewezenhebben te werken (zoals met financiering gebaseerd op re -sultaten). Maar bij voorkeur richt de hulp zich op puntenwaarmee het Afrikaanse patronagesysteem (de gesloten sa-menleving of limited access order, volgens de AmerikaanseNobelprijswinnaar Douglass North) iets opengebroken kanworden richting een systeem met meer concurrentie om demiddelen en de macht – de enige echt structurele armoede-bestrijding.

De nieuwe relatie met Afrika verschilt radicaal met dievan de afgelopen zestig jaar. Ze is zakelijk en realistisch. Datvereist een groter begrip van Afrika’s complexiteit dan wat dewitte man de afgelopen decennia liet zien. Duurzame ar-moedebestrijding liep vaak stuk op een witte blik. Voer je ver-kiezingen in, heb je toch geen democratie. Corruptie is geenuitwas die zomaar kan worden bestreden. Corruptie ís hetsysteem, het geeft de gesloten samenleving haar stabiliteit.Armoede is geen ongeluk; een arme massa is nodig als clien-tèle voor machtige mannen die bescherming bieden. Denieuwe relatie met Afrika verdisconteert het besef dat dewitte man de Afrikaanse staat niet kan ‘fixen’.

23


In zakelijke interacties komt dat begrip vanzelf. Wat nietwerkt, moet anders. Wie de nodige aanpassingen achterwegelaat, zal volgens darwiniaanse logica het toneel moeten ver-laten. Het Nederlandse bedrijfsleven mag worden geholpendoor de Nederlandse staat – het internationale speelveldverandert immers met het Chinese staatskapitalisme. Chi-nese bedrijven wachten niet tot er ergens afdoende rechtsze-kerheid en regelgeving is, tot er een nette score staat op deEase of Doing Business Index. Met staatsgaranties kunnen zijmeer risico nemen. Door overheidssteun zijn zij in een groei-markt de eerste.

In wat straks rest aan oªciële hulp is voor hobbyisme ofamateurisme geen plaats. Niets is zo ingewikkeld als ingrij-pen in systemen die zo sterk verschillen van de onze. Daarommoet de hulp nou eens echt professionaliseren. Dat is: hulpdoor mensen die weten dat hoe langer je in Afrika bent, hoeomvangrijker je onbegrip. Mensen die worden geselecteerdniet omdat ze van Afrika houden (dat doen we uiteindelijkallemaal), maar omdat ze hebben bewezen iets te kunnen. Enomdat ze nooit hun nieuwsgierigheid verliezen.

Vooralsnog groeten we Afrika als punt van licht in don-kere Europese tijden. Welkom Afrika, als continent van hoopop het omslag van The Economist. Vaarwel witte man die deaftocht blaast, vaarwel aan de koloniaal die hulpverlenerwerd, beiden even paternalistisch en behept met hun superi-oriteit. Het is tijd voor bescheidenheid – en voor, heel snel,een briljant plan C.

24


Documents

Dag Afrika - beeld.boekboek.nlbeeld.boekboek.nl/BBBB/p/9789023476498/rea9789023476498.pdf · Marcia Luyten Dag Afrika 2013 de bezige bij amsterdam Marcia Luyten-Dag Afrika(01)-bw