Đánh giá tác động của các chính sách công

7/31/2019 nh gi tc ng ca cc chnh sch cng

1/31

nh gi tc ng ca cc chnh sch cng:thch thc, phng php v kt quJean-Pierre Cling, Mireille Razafindrakoto, Franois Roubaud IRD-DIAL

Nhu cu nh gi chnh sch ngy cng gia tng 16Hai cch tip cn truyn thng trong nh gi nh lng

cc chnh sch 171. nh gi sau cc chnh sch 17

1.1Cckhinimvnhnghatrongnhgitcng 17

1.2Ccnguyntcnhgisauccchnhsch 181.3Ccphngphp 191.4Ccvnvhnchtrongnhgisau 21

2. nh gi trc cc chnh sch 222.1Nguyntcnhgitrcthngquamhnhcnbng tngth 222.2nhgitcngtiphnbthunhpcavic VitNamgianhpWTO 252.3KtlunvtcngcavicgianhpWTO 28

Kt lun chung 29Tho lun 30Bi c 35

nh gi cc chnh sch cng vi mc tiu chnh lthng tin vic a ra quyt nh, l mt trong nhngthch thc chnh ca khoa hc x hi hin nay. Lnhvc nghin cu ny t ra nhng thch thc to lnv phng php lun m hin vn cha hon tonvt qua c. Nhn chung, cu hi chnh cn phigii p l iu g s din ra ( din ra) nu chnhsch, chng trnh hay d n khng c trin khai?.Khi , kh khn nm vic la chn mt kch bn

tham chiu (mt kch bn i chng) i chiuvi chnh sch c lin quan nhm nh gi nhng tcng quan st c hay nhng tc ng k vng.Trong nhng nm va qua, c nhng tin b ngk trong lnh vc ny.Bi trnh by ca chng ti gm hai phn. Trong phnu, chng ti m t cc phng php nh gi sau(tc sau khi cc chnh sch c trin khai) c p dngcc phng php kim nghim hay bn kim nghimtruyn thng trong y hc. Phn hai s cp n nhgi trc (tc trc khi cc chnh sch c trin khai)v ly v d v nh gi tc ng ca vic Vit Nam

gia nhp T chc Thng mi Th gii (WTO) thngqua cc m hnh kinh t v m kt hp vi cc m hnhm phng vi m.

(Ni dung tch bng)

Xin cho. Ti l Franois Roubaud, thnh vin nhmIRD-DIAL Vit Nam vi hai i din khc cng cmt ti y hm nay l Mireille Razafindrakoto v Jean-Pierre Cling. Jean-Pierre Cling s tip li ti v gii thiuv nh gi trc (ex ante) cc chnh sch cng.Chng ti s bt u phin ton th ny bng vic giithiu tm tt cc phng php nh gi tc ng ca

cc chnh sch cng. Ni dung gii thiu ch mang tnhcht dn v y l lnh vc rt rng v c nhiu vn t ra v mt k thut cng nh chnh sch.C hai nhm phng php nh gi nghim khccc chnh sch hay cc chng trnh. nh gi cgi l nh gi sau (ex post) c thc hin sau khicc chnh sch c trin khai cn nh gi cgi l nh gi trc thng c thc hin trc khitrin khai cc chnh sch nghin cu cc kh nngla chn cng nh h ly ca chng.i vi tng trng hp, chng ti s c gng gii thiumt cch n gin nht nhng nguyn tc phng

php lun, thch thc cng nh hn ch ca tngphng php tip cn.Trong trng hp nh gi trc, chng ti may mnkhi c th minh ho phn thuyt trnh ca mnh bng


2/31

16 KhahcTamo2008

mt nghin cu c th v Vit Nam lin quan n tcng ti thu nhp v phn phi thu nhp ca vic gianhp WTO gn y.Trong trng hp nh gi sau, nhm phng phpny tic thay khng tn ti hay cn s khai Vit Nam.Nu Kha hc Tam o tip tc c t chc, chngti hy vng sang nm s gii thiu vi cc bn kt quthu c trong khun kh chng trnh xa i gimngho ti vng dn tc thiu s v min ni mang tnChng trnh 135. Nhm chng ti tham gia nh gitc ng ca Chng trnh ny.

Nhu cu nh gi chnh sch ngy cnggia tng

Hin nay nhu cu nh gi chnh sch ngy cngln.Dng nh ngay lp tc xut hin mt cu hi trngtm: Cc chnh sch pht trin, c bit l cc chnhsch xa i gim ngho c tc ng g? Cho tinay, cc nh kinh t v cc nh nghin cu ni chungthng khng c nhiu iu ni v khng c li giip mang tnh khoa hc cho cu hi gin n ny. Tvi nm tr li y, vn nh gi tr thnh trngtm trong cc chnh sch. Ngi ta nhn thc c scn thit phi nh gi tc ng ca hng t -la chicho vin tr pht trin: liu chnh sch c c trinkhai hiu qu khng? Nhng chnh sch ny c tcng g? Liu c cn hng vin tr vo nhng lnhvc khc? Cc phng thc trin khai v gii ngn liuc ph hp?Cng tc nh gi c ch trng trong cc sng kinquc t mi nh Mc tiu pht trin thin nin k haycc ti liu chin lc v xa i gim ngho. y lsng kin c cng ng cc nh ti tr quc t ngh v hn 60 quc gia trn th gii, trong s cc qucgia ang pht trin, c c cc quc gia ngho nhttrc tip lin quan. Cng tc nh gi phi tr thnhmt b phn trong cc chnh sch c trin khai, skhng phi l chng ta th xem chng ta lm c

g m ngay t u cng tc ny phi c xc nhl mt b phn ca chnh sch.Nhn t bn ngoi, tt c iu ny nm trong ni dungtho lun v hiu qu ca vin tr pht trin chnhthc (ODA) v cc nguyn tc phn b vin tr - ccnguyn tc v tiu ch la chn: liu c cn phi lachn h tr cc quc gia theo tiu ch cht lng thch; v h tr ngn sch: cc nh ti tr ti tr chongn sch thay v ti tr cho cc chng trnh ringr; cc nguyn tc tip thu v gii trnh (ting anh l

accountability).

Nhng nguyn tc mi ny c quyt nh bi chnh

cc c ch nh gi cho php thc thi cc nguyn tcny. Ta c th nu ra y Tuyn b Paris c T chcHp tc v Pht trin kinh t (OECD) thng qua nm2005 tng hp nhng nguyn tc ny hay ti Vit Nam

l Cam kt H Ni (Hanoi Core Statement) l sng kincp quc gia ca Tuyn b Paris.Lin quan n cung, nghin cu v phng php lun,nhiu cch tip cn mi c pht trin thi gian gny v dn c ng dng rng ri.

Yu cu nh gi hiu qu phn b ngun lc l ttyu i vi cc chnh sch ni chung nhng yu cuny cng tr nn bc thit ti cc quc gia ang phttrin: cc ngun lc ti y khan him hn so vi ccquc gia pht trin v nhu cu th cao hn. Do , vicng dng nhng phng php ny cng tr nn cnthit ti cc quc gia ang pht trin.Hn na, mt s lnh vc mi c m ra v d nhcc tha thun thng mi khu vc hay m phnthng mi a phng. Tiu biu l trng hp caVit Nam vi vic gia nhp WTO v trc , l vic k

cc tho thun song phng hay khu vc vi ASEANhay M. Nhng tha thun ny tc ng n phnphi thu nhp. nh gi nhm mc ch xc nh milin h gia chnh sch kinh t vi m v vn phnphi thu nhp, mc sng dn c, mi lin h giacc tho thun thng mi v cc chnh sch xa igim ngho.Cui cng, xt kha cnh khc thin v tnh quc giahn l quc t, mt trong nhng mng ng dng quantrng l cc chnh sch x hi v rng hn l cc chnhsch xa i gim ngho.

Nhu cu nh gi cc chnh sch ngy cng tng

Thnhngvnhanhgicnskhi

Hngt-labrahngnm.Thnhng,tathuctngitthngtinvtcngivitnhtrngnghokhvnhngitngmctiucaccchinlc,ccchnhschvccdnphttrinctrinkhai...

V d 1:imlimtcchhthngccbococaUNICEFchothych15%trongsccbocoa

vophnnhgitcngvaphnnhngnhginykhngchophpxcnhmtcchchnhxctcngcanhngyukmvphngphplun.

V d 2 :imli127nghincuvtitrccchngtrnhytcngngchothychc2nghincutrongschophparanhngktlunvngvngvtcngcavictipcnccdchvyt.

V d 3:bnnhgimtcchkhoahctcngchoAFD

V d 4:GEI(NgnhngThgii)khngtinhnhnhgitcng

Tisao(nhngllphbinnht)?

Nhngnhgiihichiphitnkm,phctp,mtnhiuthigianvkhngcngbng.


3/31

17nhgitcng

y cc bn c nhiu v d nhng chng ta cngc th a ra nhiu v d khc na. Nhng v d nycho thy phn ln cc c quan vin tr hay chnh phcc nc cho ti nay t p dng nhng phng phpmi ny.Ti nu trng hp ca C quan pht trin Php AFDt khi c thnh lp n nay mi ch thc hin bnnghin cu nghim khc v nh gi tc ng. Cons ny tht t i. Tuy nhin, cn phi lu rng AFD,mc d l mt c quan hp tc song phng c quym khim tn nhng l mt trong s c quan himhoi tham gia vo mt trn nh gi tc ng mt cchnghim khc. Khng nhiu c quan vin tr c thc nu tn nh vy. V d, cc c quan hp tc caPhp cha tng thc hin bt k nh gi no. Ngayc Ngn hng Th gii c ring mt c quan nh gi

ni b (GEI) cng khng tin hnh nh gi mt cchnghim khc cc chnh sch cho ti gn y. Hinnay Ngn hng Th gii quan tm n vn ny.Ti sao li c t nh gi tc ng nh vy? Bi nhngnh gi loi ny chi ph tn km, k thut phc tp vmt nhiu thi gian tin hnh v phi cn mt thi giandi sau mi em li nhng tc ng c th phc vcho hot ng thc t.

Hai cch tip cn truyn thng trongnh gi nh lng cc chnh schChng ta cng nghin cu cch tip cn sau l cchtip cn mang tnh thc chng. y l vic xem xt vnh gi cc chnh sch c trin khai. Cch tipcn ny da vo nhng s liu kinh t vi m v cc kthut kinh t lng. N p dng cc phng php kimnghim hay bn kim nghim phng theo cc ngnhkhoa hc khc v p dng cho cc chng trnh cungcp dch v ti thiu, cc chng trnh hi nhp nghnghip, tn dng vi m Mt s c quan nghin cunh Poverty Action Lab, m chng ti a ra mt vi vd y chuyn v nh gi dng ny.

Nhm chnh th hai, cch tip cn trc, thin v nh

gi cc chnh sch kinh t v m. y l cch tipcn mang tnh chun tc: ngi ta nghin cu tcng tim nng ca cc chnh sch s c trin khai.Phng php ny da vo cc m hnh kinh t v mxc nh cc nhm tc nhn i din, mt s nhm hgia nh, nhng nng dn ngho, nhng ph n co to i khi kt hp vi cc m hnh m phngvi m, phng php ny tin hnh phn tch cp su hn. Cch tip cn ny quan tm n cc chnhsch c cu.

1. nh gi sau cc chnh sch1.1 Cc khi nim v nh ngha trong nh gi tcng

Trc tin ti s gii thiu v nh gi sau, tip chng ta s nghin cu nh gi trc v ly mt sv d.nh gi tc ng ch l mt trong nhng thnh phnca cng tc nh gi nghim khc cc chnh sch.Xp theo m hnh l tng, ta c th phn thnh ba nidung nh gi.nh gi nhu cu: i tng mc tiu l ai, bn chtvn cn gii quyt l g, chng trnh nm trongkhun kh no, hot ng can thip c v tr nhth no?nh gi quy trnh: chng trnh c trin khai thno trong thc t, cc dch v ha c cung cpcha, dch v c n c i tng mc tiu khng,khch hng c hi lng khng?i vi hai giai on u tin ny, vn ha nh gi ctn ti. Nhng giai on ny c cc c quan vin trtrin khai u n mt cch c h thng.nh gi tc ng mi xut hin: liu chng trnhc to ra tc ng mong i i vi cc c nhn hay

i tng mc tiu, cc h gia nh, cc th ch, cci tng th hng ca chng trnh? Nhng tcng ny l nh chng trnh hay nh vo cc yut khc?Chng ta tp hp ba thnh phn ny li trong phntch chi ph li ch, tc mt mt ta xem xt cc chi phhay chi ph c hi ci ng l ra c th lm c vis tin chi ra v mt khc l tc ng thc t - lich ca chng trnh. y ti ch quan tm n phn nh gi tc ng,n nh gi sau, ti xin nhc li y ch l mt trongnhng thnh phn.

C hai cch truyn thng dng nh gi nh lngcc chnh sch

Vi m v hu nghim : Mt cch tip cn tch cc- nhgitcngdavodliuvimvcckthutkinhtlng

- Phngphpthcnghim- Mnglianton,chngtrnhkhkhnviclm

V m v tin nghim : Mt cch tip cn chun tc- MhnhCGE,nhmhnhmphngdatrnphn

tchilpthct- Nhmhgianhidin- Ccchnhsch thngmi, imic cu, chnh

schtikha,cscvm


4/31

18 KhahcTamo2008

1.2 Cc nguyn tc nh gi sau cc chnh sch

C nhng nguyn tc nh gisau no? Theo nghahp, phng php ny tm cch kim nh xem liucc mc tiu ca mt chnh sch c trin khai ct c hay khng nh cch tip cn nh lng vthc chng ch khng phi chun tc. quyt nhtrin khai chnh sch x hi no, cn phi hiu r miquan h nhn qu tn ti gia hnh ng can thipv kt qu ca n. Ch c th nh gi chnh xc miquan h nhn qu ny nu ta c c mt kch bni chng (ting Anh l counterfactual): iu g cl s din ra i vi nhng i tng th hng cachng trnh hay ca chnh sch nu hot ng can

thip ny khng din ra. Cch t cu hi ca chngta rt ging vi nhng g din ra trong nghin cu dcphm, khi ta a ra mt loi thuc mi v t hi: liuthuc c tc dng khng?

Ta quan st cc i tng th hng ca mt chnhsch, mt phng php iu tr vo thi im t=0trc khi p dng phng php iu tr, sau quanst cc i tng th hng sau iu tr. Khi cu hit ra l: liu ta c th coi chng trnh ny, tc tng tl thnh cng trong hc tp v d nu trn, c phil hiu s gia 3 v 2? Cu tr li tt nhin l khng dotrong thi im thc hin chng trnh, rt nhiu iu din ra.

Lm th no gii p cho cu hi mang tnh l thuytv tc ng?Vo thi im t=0, xut pht im l mt t l trungbnh ca thnh cng trong hc tp no . Vo thiim t=1, ta quan st kt qu i vi nhng i tng

th hng ca chng trnh. Vn y s l nhgi tc ng. Tc ng chnh l s chnh lch ti imt=1 gia gi tr X m ta cha bit, kt qu m ta c lt c nu khng c chng trnh, v kt qu thc

Cc khi nim v nh ngha trong nh gi tc ng

nhgitcnglmtphncanhgihonchnh

gmtnhtbaphnsau:- nh gi nhu cu ulitngmctiu?Bnchtvncngii

quytlg?Chngtrnhnmtrongkhunkhno?Nhngnhucukhclg?

- nh gi quy trnh Mtchngtrnhhotngthno:ctoraccdch

vhaykhng?Dchvcncitngmctiuhaykhng?Khchhngchilngkhng?Nhngvngpphitrongtrinkhai.

- nh gi tc ngxcnhxem:

chng trnhc tora nhngtcng k vng ivicccnhn,cchgianh,hayccthch,nhngitngthhngchngtrnh.Miphnukhcnhau.

Nhng phn ny kt hp trong phn tch chi ph -li nhun ctnhchiphchngtrnhvsoschvilinhun

cachngtrnhvvivicsdngthaythccquccamkt.

Cc nguyn tc nh gi sau cc chnh sch

- Theonghahp,nhgisautmcchkimnghimlixemliuccmctiucamtchnhschctchaykhngthngquaphngphpthcchng.

- quytnhccchnhschxhiavotrinkhai,cnphihiurmiquanhnhnqu

- Ccmiquanhnhnqu(vdtcngcamtchng trnh) ch c th c nhgi chnh xc

nukchbnphnchngccnhmtcchchnhxc:Chuyn g s xy ra nu d n khng cthc hin?

- Cchnhginygnvicuhitrongdcl:Liuphng thuc c tc dng ?

11

thi giant = 0

2

3

t = 1

CHNG TRNH

Chng trnh ca bn c lm thay i iu g khng?

(Quan st c)

(Quan stc)

Thnh cng tronghc tp

= Tcng?3 - 2 = 1

12

thi giant = 0 t = 1

X

iu g c th din ra nu khng c chng trnh?

(Quan st c)

Thnh cng tronghc tp

Tc ng : 3 X

3

2

(Khng quan st c)


5/31

19nhgitcng

t m cc i tng th hng t c khi chngtrnh c trin khai. Thch thc trong nh gitc ng s l xc nh yu t i chng.

Liu iu g ng l s xy ra nu khng c chngtrnh? i vi tng c nhn, h c th hoc khng li tng th hng ca chng trnh. Ta khng thquan st tng c nhn v trong cng mt thi im haitrng thi khc nhau.

Lm th no gii quyt vn thiu d liu ny,tc nhng d liu khng th quan st c v skhng bao gi quan st c tr phi phi tin hnh thnghim trong phng th nghim?

Ch c th nh gi tc ng chnh xc nu c lng

chnh xc X. Do , ngh thut nh gi tc ng thhin qua iu duy nht: ti hin chnh xc kt qum cc i tng th hng chng trnh thu cnu nh h khng c hng li t chngtrnh ny.

1.3 Cc phng php

Lm th no ti hin X? C th p dng hai chinlc:> s dng cc d liu v lch s ca nhng i tng

th hng v d on X thng qua cc k thutkinh t lng truyn thng;

> s dng nhm i tng th hng v so snh vimt nhm nhn chng. Cc bn nhn thy yc mi lin h vi cc phng php trong ngnhy hc.

Cu hi lm th no c tnh X chuyn thnh: lmth no xc nh nhm nhn chng, nhng ngi anhem sinh i ca cc i tng th hng nhng skhng c hng li t chng trnh?

y l mt tnh hung l tng. Ta bt u vo thiim t=0, khi ta c cc i tng th hng v cci tng khng c th hng, v kt qu trungbnh l cho tng nhm i tng v kt qu hc tp.

Vo thi im t=1, nhm nhn chng t kt qutrung bnh l 2,4. Trong cng thi im , kt qutrung bnh ca nhm i tng th hng l 3. Do ,tc ng y mang tnh tch cc [3- 2,4].iu ta cn phi lm l m bo nhm nhn chng vnhm i tng th hng ban u l hai nhm honton c th thay th cho nhau v l trnh ca h ngl l nh nhau nu h phi tun theo nhng iu kinbn ngoi ging nhau.

La chn nhm nhn chng ny nh th no?C th cc i tng khng c th hng kh khcbit so vi cc i tng th hng. Trn thc t cnhng th nghim v cc trng hp sinh i nhngkh nng nghin cu v cc cp sinh i trong khunkh cc chnh sch chung c v kh khn.

Ti sao nhm nhn chng tim nng v nhm itng th hng li c th khc bit?Cc chng trnh nhm vo cc i tng rt c thv cc c nhn la chn hoc khng la chn thamgia vo chng trnh ty theo nhng c im c thc tc ng n s thnh cng ca h trong chngtrnh. Bt u t thi im ta nhn thy c mi tngquan gia vic tham gia v kt qu ca chnh chngtrnh, ta vp phi vn ln: theo thut ng k thut(thng k v kinh t), y c gi l sai s trongchn la. Nhng ngi tham gia t mnh quyt nhhoc do chng trnh la chn, iu ny to ra sai strong nh gi.

15

thi giant = 0 t = 1

(Quan st c trong s cc i tngth hng)

(Quan st c trong s nhng itng khng c th hng)

Tc ng: 3 2.4

Ti hin X vi s tr gip ca mt nhm nhn chng

Thnh cng tronghc tp

Nhm c x l

Nhm nhn chng

3

2

2.4

Lm th no la chn nhm nhn chng?

Cthnhngitngkhngcthhngkhcsovinhngitngthhng.Tisao?- Cc chng trnhthng hng ti mt vi nhm

itngtheomthocvitiuchcth(tnhtrngngho,mcbanu,...)

- Nhngngila chn hay khng la chnthamgiaccchngtrnh(nhngngilachnthamgialiucngcmnhhnkhng?)

- Khcbitrtnh,khcthquanst(ngc,tipcnthngtin)

Nunhngitngkhngthhnglkhcbit,hkhngthccoilichng

Vicsosnhslsailchdocslachnnhngitngthhng Sai s la chn

Hiu chnh sai s la chn nh th no?

Thanhnrngnhmnhnchngkhc bitlcu

Nghincultrnhcanhmnhnchng d botrc l trnh ca nhm c x l


6/31

20 KhahcTamo2008

Phng php khc bit kp cho php gim nhvn . C th minh ha phng php ny qua hnhsau y:

Ta gi nh rng l trnh ca nhm nhn chng chnhl l trnh ca nhm c x l trong trng hp nhmny khng c hng li t chnh sch, v ta so snhdin bin ca nhm so vi din bin ca nhm cx l. Nhng ch mt phn ca vn c gii quyt:ta gi nh rng l trnh ging nhau nhng th chothy ban u, nhm nhn chng khng phi l sinhi thc s vi nhm c x l.

C th, p dng phng php khc bit kp nhth no?Ta thc hin cuc iu tra u tin c gi l iu traban u (baseline survey) trc khi a chng trnhvo. Sau , ta thc hin cuc iu tra th hai sau khi a chng trnh vo. Tip n, ta tnh chnh lch

trong tng nhm trc v sau khi a chng trnh vov cui cng ta tr kt qu chnh lch quan st ci vi nhm c x l v kt qu chnh lch thuc i vi nhm nhn chng. V d, kt qu hc tpca cc nhm c x l tng 1 im [3-2], cn i vinhm nhn chng kt qu ch tng 0,1 im [2,4-2,3].Ta c th kt lun kt qu chnh nhau nh vy l nhchng trnh [1-0,1].

Phng php khc bit kp liu c ?Ta quay tr li vn nhm nhn chng. Gi thuytrng l trnh ca nhm c x l v nhm nhnchng ging nhau trong trng hp khng c chng

trnh. M iu ny khng c m bo. Phng phpl tng l phng php phn nhm ngu nhin. l phn chia ngu nhin cc i tng iu tra vohai nhm, nhm nhng i tng c x l v nhmnhng i tng khng c x l. Vic phn nhmngu nhin cho php c c nhm nhn chng vnhm c x l thc s tng ng vi nhau, iuny gip loi b tt c cc sai s trong chn la.

Phng php phn nhm ngu nhin c nhng uim chnh g?Ta chc chn c rng tnh trung bnh (hay theo don trin vng), hai nhm ging ht nhau. Nu sau ta quan st thy c s khc bit gia hai nhm, c th l do qu trnh x l. So vi cc phng phpthay th khc, nh gi tc ng nh phng phpphn nhm ngu nhin hay nh gi ngu nhin cu im l minh bch, ta so snh cc kt qu trungbnh: khng phc tp v phng php.

- Khngsosnhccmctuytimchsoschccmc tng i(linquannkhnngbanucaminhm)

- lcicgilclngtheokhc bit kphaydiff-in-diff

18

thi giant = 0 t = 1

c lng theo khc bit (hiu s) kp diff-in-diff

Tc ng

Thnh cngtrong hc tp

Nhm nhn chng

Nhm c x l

X

3

2

c lng theo khc bit (hiu s) kp diff-in-diff

Phngphppdng:

1. Thuthpdliubanuiviminhmtrckhikhiuchngtrnh.

2. Thuthpd liu theo diivi minhmsaukhichungtrnhdinra.

3. Tnhtonhiustrcsauiviminhm

4. Lmphptrhiuscanhmnhnchngvihiuscanhmcxl

Hiu s trc-sau

2.3

3.0

Sau

2.2

2.0

Trc

3. Tc ng

2. Nhn chng

1. c x" l

Nhm

1.0 - 0.1 = 0.9

1.0

0.1

Cc u im chnh ca cc bin php nh gingu nhin

- Ccnhm(cxlvnhnchng)ccngcimtrcnhgi(ex-ante)vcthchucnhngc

sc/ltrnhtngngnhau(ngoitrphnxltrongchngtrnhivinhmcxl)

Do: Nu thy c s khc bit gia hai nhm trc-sau (ex-post),cthquylkhcbitchung

Soviktqukhngquathnghim,nhngktqucanhgingunhinccccim:

- Minhbch- So snh cc trungbnh cng : khng phc tpv

phngphp,khngcgithuytngnghing- dgiithch,dhiuivinhngngikhnglm

thngk- Cnhiuchihnthuytphcccnhtitrvccnhquytsch


7/31

21nhgitcng

Phng php nh gi ngu nhin c m t theos sau:

Trn c s tng i tng iu tra v i tng iutra mc tiu, ta ly mu nghin cu ngu nhin i vii tng iu tra mc tiu v mu nghin cu. Ta sphn chia ngu nhin cc i tng vo hai nhm lnhm x l v nhm nhn chng. Nhng trong nhmx l, mt s thnh vin s tham gia chng trnhcn s khc th khng. V d, ta la chn ngu nhincc tnh ngho cho mt chng trnh tn dng vi m.Ta quyt nh ngu nhin (ch thi gian u hay thngnht t u) nhng ai s c hng li t chngtrnh ny. Nhng cui cng, chnh c nhn s quytnh h la chn tn dng vi m hay khng. y l vn ny sinh thm khi tin hnh nh gi tc ng cachng trnh.

Cc phng php khc: Ghp i (Matching). ivi mi c nhn trong nhm c x l, ta tm trong cs d liu mt s c nhn trong nhm khng c xl c c im tng t. Ti s khng cp cc kthut kinh t lng khc y.

Chng ta hy ng dng vo trng hp c th sosnh cc phng php.y l v d thc t din ra ti M lin quan n vic

lm th no tng t l ngi tham gia bu c vn rtthp ti M. tng ca chnh sch l la chn ngunhin mt s ngi v gi in cho h khuyn khchh i b phiu. Trn thc t, trong s 60 000 ngi

c la chn ngu nhin, ch c 35 000 nhc myin thoi. Tt nhin 35 000 ngi ny khng phi lbt k ai. H c nhng c im c th v vic h nhcmy in thoi l do h c nhng phm cht c bitm ngi nh gi khng th quan st c (cc binkhng quan st c) m nhng phm cht ny cth tc ng n kt qu b phiu. iu ny th hinrt r trong phn so snh cc phng php di y:

Liu chng trnh c hiu qu khng? Nu ch so snhnhng ngi nhn cuc gi v nhng ngi khngnhn cuc gi, tc ng rt ln (11 im phn trm).Ta cho rng chng trnh hiu qu, t l tham gia buc tng chnh l nh phng php ny. Nhng trnthc t, nhng ngi khng nhc my khc vi nhngngi nhc my.Khi ta p dng cc phng php th nghim, ta nhnthy rng chng trnh khng h c tc dng ; khi pdng hai phng php va c cp, ta nhn thyrng chng trnh khng c tc ng. Hy ch tinhng ni dung din gii sai lch!

1.4 Cc vn v hn ch trong nh gi sau

Cc vn tnh hp l t cc yu t ni ti v bnngoi c t ra nh sau:

Tnh hp l t cc yu t ni ti l vn t l tham gia thc t - take-up.Theo cc phng php thc nghim, ta chn ngunhin mt khu vc hay i tng iu tra c khnng b tc ng bi d n nhng mt s ngi lit chi d n. Nu s ny qu thp, ta s khng c s ngi th hng tin hnh nh gi.Vn tip theo l shao ht. Ta cn tin hnhiu tra cn bn sau l iu tra theo di. Nhnggia hai loi iu tra ny, c rt nhiu ngi binmt: v d do qua i, thay i ni khi chuyn n

nhng vng khng c x l v tt nhin s dchchuyn ny khng phi do ngu nhin.Ngoi ra l vn tc ng ly nhim: nhngngi khng thuc i tng ca chng trnh c

23

C mang tnh i din?

Tng ng(C gi trtcc yut bn trong)

(C gi trtcc yut bn ngoi)

Tng i tng iu tra

i tng iu tra mc tiu

Mu nghin cu

Phn nhm ngu nghin

Nhm

c x lNhm

nhn chng

Tham gia Vng mt

Ly mu ngu nhinC

c lng ngu nhin c kim tra

- Ghp i(Matching) ivimicnhntrongnhmcxl,tmmtc

nhntrongnhmkhngcxlccccimtngt

- Theo cc bin cng c D on t l tham giachngtrnh nhmt bin

khngctcngnoticcchsktqu

- Hi quy - ngt qung

27

C th chch ng ti mc no khi s dng ccphng php khng c th nghim?

0.2 pp4 Khc bit gi(a 60,000 $c l)a chn v 2,000,000 khng$c l)a chn (th' nghim ngu nhin)

0.4 pp5 Khc bit gi(a 60,000 $c l)a chn v 2,000,000 khng$c l)a chn (th' nghim ngu nhin), $c iu chnh thmbng bin cng c% ajuste parvariable instrumentale i v"ivic chc 35,000 th)c s) $c x' l

2.8 pp *3 Theo phng php ghp i matching, lp nhm kim tragm 35,000 ng#i, v so snh 35,000 $c x' l v"i nhmkim tra

4.5 pp *2 Trong s 60,000 ng#i $c chn: Khc bit (hiu s) kpgi(a 35,000 ng#i nhn cu!c gi v 25,000 ng#i khng nhn

cu!c gi

10.8 pp *1 Trong s 60,000 ng#i $c chn: Khc bit (hiu s) ngi(a nh(ng ng#i nhn v nh(ng ng#i khng nhn cu!c gi

Tc !ng "cch&ng

Phng php


8/31

22 KhahcTamo2008

th c tip xc gin tip vi nhng ngi thuc itng ca chng trnh v lm thay i hnh vi ngx ca h.Cui cng l vn tc ng di hn: nhiu tcng ca cc chnh sch ch bc l trong di hn.Trong khi nh gi tc ng thng c thchin trong ngn hn. Nhiu tc ng ch bc l saumt hoc hai nm v d nh trng hp cc d ngio dc.

Tnh hp l t cc yu t bn ngoiPhng php ny khng tnh n tc ng cnbng tng th, tc tc ng kinh t v m. Nu mtchng trnh quan trng, n s c nhng tcng gin tip. V d, mt chng trnh pht trinsn xut c ph Vit Nam c th c tc ng ngi c ph, v gi c ph c th tc ng n viccanh tc nhng loi cy lu nin hay lng thckhc (gi v sn lng sn xut). Do chng trnh,mi trng c th thay i ngay c sau khi chngtrnh kt thc.Kh khn trong nhn rng cc kt qu: trongnh gi sau, ta gim st cht ch nhng i tngth hng v nhng i tng c c im cbit. Nu tng i tng iu tra khng hon tonging nhau, iu g m bo rng chng trnh nhnhau s c nhng tc ng ging nhau? Do ,t ra y vn nhn rng cc kt qu.Ngoi ra cn c vn v o c. Liu c chnhng khng khi xut mt chng trnh ch dnhcho mt s i tng no ? V d nh trng hppht thuc trong khun kh chng trnh phngchng Sida: liu c chnh ng khng khi ch pht

thuc cho ngi ny m khng pht thuc chongi khc?Cui cng l vn kinh t chnh tr trong nhgi: nh gi khng c tin hnh trong phngth nghim: mt s nhm li ch, nhng ngi clin quan c th c nhng l do chnh ng (hockhng chnh ng) lm sai lch vic nh gi.Khi ta p dng cc phng php thc nghim vomi trng kinh t, x hi thc t, ta vp phi vn rt quan trng v kinh t chnh tr v nhng vn ny quyt nh s thnh cng ca cc hotng nh gi.

Nhn chung, nh gi sau ch c th p dng chocc chng trnh hng ti cc i tng c th vkhng tc ng nhiu n kinh t v m. Khi ta thcthi mt chnh sch c tc ng n tt c mi ngi,ta khng th tm thy cc nhm kim sot khng phil i tng ca chng trnh. in hnh l cc chnhsch kinh t khng hng ti cc i tng c thhay chnh sch ph gi c tc ng n tt c mingi, ta khng th tm thy cc nhm kim sot ccht lng.

Do a phn cc chnh sch kinh t thuc dng ny, rrng l khng th p dng cc phng php nh gi

sau. V l do , ngi ta pht trin cc phng phpnh gi trc. Jean-Pierre Cling s gii thiu chochng ta nhng phng php ny cng v d minh

ho c th l tc ng n phn phi thu nhp cavic Vit Nam gia nhp WTO.

2. nh gi trc cc chnh schnh gi trc l vic nh gi tc ng tim tng camt chnh sch trc khi trin khai nhm mc ch sosnh cc chnh sch.Trc tin, ti s gii thiu mt s nguyn tc caphng php nh gi trc; chng ta s ly v dc th v mt nghin cu v Vit Nam m chng ti thc hin; cui cng chng ti s gii thiu mt strin vng ci thin nhng m hnh ny.Ti xin nhng li cho ng nghip ca ti Jean-PierreCling.

2.1 Nguyn tc nh gi trc thng qua m hnhcn bng tng th

nh gi trc tc ng tng th ca cc chnh schkinh t i hi phi s dng mt m hnh kinh t v m.C hai loi m hnh kinh t v m:> Cc m hnh kinh t lng: gm cc phng trnh

v hnh vi, phng trnh kinh t lng c tnh

ton theo cc d liu v thi gian v phng trnhk ton. Nguyn tc ca m hnh ny l th hin litrong tng lai nhng hnh vi ng x c quan sttrong qu kh vi gi nh rng nhng hnh vi ngx ny lun cn gi tr. Nhng m hnh ny khngthc s ph hp nh gi tc ng phn phithu nhp ca cc chnh sch kinh t nh nhngchnh sch c cp nhiu trong ngy hm nay.Do , chng ti s khng gii thiu nhng chnhsch ny. Nhng m hnh ny mang tnh cht tnghp hn, nht l i vi cc i tng l h gia nhv do t c s dng nh gi tc ng ti

phn phi thu nhp ca cc chnh sch kinh t. Sovi m hnh cn bng tng th, nhng m hnh nyc im hn ch l mc lin kt v mt l thuytthp hn.

Vn v hn ch ca nh gi sau ex postNi ti

- Slngngithamgia(Tltake-up;thnghim)- haoht(iutrahuchngtrnh)- Hiunglantruyn,ngoihng- Tcngdihn


9/31

23nhgitcng

> M hnh cn bng tng th c OlivierBeaumais gii thiu cch y mt nm ti Khahc Tam o 20071.M hnh cn bng tng th l mt m hnh kinh tda vo gi thuyt v cc tc nhn kinh t tm cchti a ha li ch ca mnh. Cc h gia nh ti aha li ch ca h cn cc doanh nghip ti a hali nhun ca mnh. Nhng m hnh ny c xydng da theo l thuyt tn c in.Mt m hnh cn bng tng th da vo mt Matrn k ton x hi-SAM (Social Accounting Matrix).Ma trn ny th hin cc giao dch kinh t tronggiai on mt nm gia cc tc nhn, h gia nh,doanh nghip, nh nc v gia cc ngnh kinht. M hnh gm cc phng trnh k ton v ccphng trnh hnh vi v d nh hm tiu dng th

hin mi lin h gia thu nhp h gia nh v tiudng. Nhng m hnh ny thng c s dng m phng cc chnh sch kinh t v ta tin hnhphn tch mang tnh i chng mt hot ng cicch chnh sch. Ta so snh hai trng thi kinh t,tc so sch tng sn phm quc ni, sn xut, tiudng, thu nhp, vic lm, gi c, xut khu cp tham chiu vi cp m phng-vi m hnh.

Phn tch bng m hnh hot ng phn phi thu nhptrong cc m hnh cn bng tng th ng dngTi s ch cp n cch tip cn chun mc lcch tip cn c p dng nhiu nht. Theo cch

tip cn ny, ta chia cc h gia nh thnh cc nhmgi l cc nhm i din (thnh th, nng thn, lmcng n lng, khng lm cng n lng). Nh tac th nhm li thnh cc nhm i tng khc nhau.Nhn chung c khong 5 n 10 nhm h gia nh.Ta gi nh rng nhng nhm ny ng nht c th c coi nh i din cho tt c cc i tnglm cng n lng khu vc thnh th chng hn. Khinh gi tc ng ca mt chnh sch, ta s nh gitng nhm h gia nh. Mt phng php tip cnkhc phc tp hn s c gii thiu trong phn sau.

c im m hnh cn bng tng thNhng m hnh ny c xy dng cp quc giacng nh cp quc t. Ngn hng Th gii, OECDxy dng cc m hnh quc t cho php phn tchhot ng ca nn kinh t th gii v tc ng ca ccc sc kinh t th gii. Tuy nhin a phn cc m hnhc s dng l cp quc gia. Ta cng c th xydng cc m hnh a ngnh vi vic la chn s lngcc ngnh. Nguyn tc ca m hnh cn bng tngth l thit lp mi lin h gia ton b cc hnh vi cacc tc nhn trong mt khun kh thng nht gm hgia nh, doanh nghip, chnh ph v phn cn li cath gii. Ngi ta s nh gi nhng u im, hn ch,chi ph ca mt chnh sch thng qua m hnh v cth theo cc nhm h gia nh.Ngi ta da vo cc d liu hng nm, l Ma trnk ton x hi - SAM v cc cuc iu tra h gia nh,doanh nghipM hnh cn bng tng th c ng dng ch yutrong cc lnh vc nh ci cch thu, tc ng cachnh sch t do ha thng mi nh ct gim thuquan. Tuy nhin, tt c cc loi hnh chnh sch cng

u c th c nh gi.

1 BeaumaisO,Mi trngvphttrin:nhpmnvxydngmhnhcnbngtngth,KhahcTamo.Nhngphngphptipcnmingdngchophttrin,LagreStphane(bintp),thng11/2008,NhxutbnThgii,HNi,tr.124-128(bntingVit).[BT]

Nguyn tc nh gi trc da vo m hnh CGE

- Mhnhcnbngtngth(CGE)lmtmhnhkinh

tdatrngithitlcctcnhnctiaha(lich,linhun,v.v...)cathuytcinmi.- MhnhCGEdatrnmatrnktonxhibaogm

phngtrnhktoncngnhphngtrnhhnhvi.- MSAlmttpsliuvlicclungvntrongmt

nmgiacctcnhn(hgianh,doanhnghip,Nhnc)vcckhuvckinht.

- Phntchilpvithctcacicchchnhtr.

M hnh ho phn phi thu nhp trong cc m hnh CGEng dng

Tip cn tiu chun- Phntchbngkhgianhthnhccnhmkinhtxhiclinquan

*matrnphnphi:thunhpccnhntchocchgianh

*cutrccatiudngivitngnhm- Bquatnhkhngkhngngnhttrongnhm- Linktccnhmvingho

Tip cn chi tit- Xcnhrhmphnphithunhpchotngnhm- Ginh l bin thin v thu nhp trong nhm l

cnh- ctnhccchsnghoivbtbnhngvi

nghodatrnginhny.

Mt s c im ca cc m hnh CGE

- Ccmhnhvm(qucgia,khuvchaythgii)- Ccmhnhakhuvc- Mhinhgiithchhnhvicaccchthtrongmt

khunkh thngnht:cc hgia nh,cc doanhnghip,ChnhphvPhncnlicaThgii

- Tptrungvoccthohip:theonhnghachiphv


10/31

24 KhahcTamo2008

M rng m hnh cn bng tng th c sBc u tin l m hnh tnh cho mt giai on duynht, khng xc nh thi gian. y l mt m hnh vcng gin n. Do , nn a vo trong m hnh yut ng. l hnh vi tiu dng trong nhiu giai on,hot ng u t cho php tng vn v hnh vi ti aha li ch lin thi gian. y l m hnh ng.V mt lch s, rt nhiu m hnh dng ny da vocc gi thuyt v cnh tranh hon ho trn th trnghng ha: gi do cn bng cung cu xc nh, khngmt doanh nghip no c c quyn trn mt thtrng v c quyn xc nh gi. Nhng nn kinh ttrong thc t thng khc xa tnh trng cnh tranhhon ho. Ci tin nhng m hnh ny chnh l vica vo cc gi thuyt v cnh tranh khng hon ho:mt s doanh nghip ln hn cc doanh nghip khcv t nhiu c quyn lc trn th trng.C th lm tng t i vi th trng lao ng. Chngti pht trin cch tip cn tng t vo trng hpVit Nam v lt na chng ti s gii thiu vi cc bn.C th ci tin cc m hnh theo cch khc: thay vgii hn phm vi hin nay, ta c th a vo mtm-un v ti chnh. Cui cng, iu th v hn lthay v ly mt nhm tc nhn, chng ti s s dng

m hnh cn bng tng th nghin cu tc ngca cc chnh sch ln ton b cc c th thng quam hnh m phng vi m.

Ti sao gi thuyt gp cc h gia nh theo nhmli t ra vn ? iu ny c nghin cu tiIndonesia v Madagascar. Chng ti nhn thy rngtng phng sai thu nhp ch yu lin quan nphng sai bn trong cc nhm h gia nh i din(gi l phng sai ni b nhm) v t lin quan nphng sai gia cc nhm h gia nh (gi l phngsai gia cc nhm). Trn thc t, gi thuyt tc nhni din l lm dng: ta mt phn ln thng tin v sa dng nu ta tp hp theo nhm h gia nh.

M hnh m phng vi m da vo cc d liu c nhnv cc tc nhn kinh t - h gia nh hoc doanhnghip. M hnh c xy dng vi hng nghn h gianh c rt ra t mt cuc iu tra h gia nh, trong ta ly mt s thng tin c nhn v cc h gia nh:vic lm, thu nhp, tiu dng, trnh gio dcC nhiu loi m hnh khc nhau. Trong m hnh kton n gin, ta ch nhp thng tin v thu nhp v tiudng ca h gia nh (v vic lm) m khng xydng cc hm lin kt thu nhp v tiu dng.M hnh k ton vi m ch gm cc phng trnh k tongn vi m hnh cn bng tng th nhng khng c btk hm hnh vi v phn ng ca cc tc nhn no.

M hnh m phng vi m hot ng th no?

lichcachnhsch(ngicvkmt)- Datrncsdliucamtnm(Matrnktonx

hi(SAM)+cccuciutrahgianhvlaong,

v.v)

Cc ng dng chnh ca cc m hnh CGE

- Cicchchnhschthu- Tdothngmivnhhngcacckhnghong

bnngoi- Tcngcaccchinlcxoigimngho- Ccchnhschkhuynkhchviclm- Cicchtrcpxhi- Ccchnhschbovmitrng

Nhng s m rng ca m hnh CGE

- Tnh>ng- Scnhtranhhonhotrongccthtrnghngho

>Cnhtranhkhnghonho- Ccthtrnglaonghonho > khnghon

ho- Khngckhitichnh>Khitichnh- Cctcnhnidin>Ccmhnhmphngvi

m

M hnh m phng vi m l g?

nhNgha: Mhnhmphngvimlmhnhdavomttp

dliuchangnhngthngtinvcctcnhn

kinhtvimringl(cccnhn,cchgianh,cchng)Mtbdliuinhnh=Bdliuhgianhvi

nhngthngtinv: -Nhngcimkinhtxhicatngthnhvin -Tnhtrngviclmvthunhptngng -ChitiucahChophpmphngtcngcaccchnhschln

cccth

37

Biu din s ! c%a mt m phng vi m

B" d' liu vi mThu nhp t& cc v$ ma

(v sn xut gia nh)Thu nhp t& trCu thnh h" gia nh

Phn phi thu nhpkh#i u

Cc ch s ngho i

V d$:t) l nhn khu i ngho 35%

M phng cc qutrnh kinh t-x h"i

V d$:

gi tr gim

Gi th(c phmtng

Qui m h" tng

Phn phi thu nhphu nghim

Thu nhp th(c phmThu nhp t& trQui m h"

Cc ch s ngho ihu nghim

V d$:

t) l nhn khu i ngho 45%


11/31

25nhgitcng

Trn ct tri, ta c phn b tham chiu. Cc bn thymt lot cc d liu c nhn: thu nhp t sn xutnng nghip, thnh phn h gia nh. Nh vy, ta cphn b u tin v thu nhp vi cc ch s v nghokh. Trong v d ny, tc ng ca ngho kh l 35%trong tnh hung tham chiu.Ci m cc bn nhn thy gia, trong hnh -van lm phng mt c sc chnh sch kinh t. y ta lyv d trng hp gi lng thc thc phm tng ( VitNam, ta ly v d v gi go tng), gi ch gim v quym h gia nh tng. Chng ta tp trung nghin cutc ng ca vic tng gi go (nh tc ng ca victng gi go nm 2007-2008), c lin quan n nhiungi nht.

iu g s din ra?

Ta s m phng tc ng ca vic tng gi go trnc s d liu i vi hng nghn h gia nh; liu sl vic phn b mang tnh i chng thu nhp c tnhn gi nng sn mi? Nhn chung, ta bit rng cc hgia nh sn xut la go s thy thu nhp thc t cah tng ln trong khi ngi tiu dng thy sc muaca h b gim (= gim thu nhp thc t). Tt nhin,mt vi h gia nh va l ngi sn xut va l ngitiu dng nhng n gin, ta s khng xem xttrng hp ny. Nu nh nhng h gia nh nghonht thng l i tng tiu dng ch khng phi snxut la go (v d khu vc min ni, ti thnh ph)th vic tng gi la go lm gia tng tnh trng nghokh ti Vit Nam.Xut hin mt dng phn b thu nhp mi. Ta c thtnh ton cc ch s t kt qu phn b ny. y,tnh trng ngho kh gia tng v t l ngi ngho l45%.

Cc m hnh vi m-v m

Chng ti bt u vi m hnh cn bng tng th vchng ti b sung thm m hnh k ton vi m ngthi suy lun cp c th v hng nghn h gia

nh. By gi chng ta kt hp m hnh m phng vim v mt khun kh kinh t v m thng l mt mhnh cn bng tng th. Chng ta s m phng mtc sc chnh sch kinh t thng qua m hnh cn bngtng th. Chng ta s tnh ton v d nh mc binng gi nng sn thng qua m hnh cn bng tngth nu nh c mt c sc t bn ngoi v a c scbin ng gi vo m hnh m phng vi m.Dng thc m hnh m phng vi m s th hin mc nh hng cn dng thc ca khun kh kinh tv m th hin tm quan trng. Vy p dng m hnhno? Nu l m hnh m phng vi m, liu cphi l m hnh ng cho mt giai on hay m hnhtnh cho nhiu giai on? Tt nhin ta c th kt hpm hnh cn bng tng th v m hnh m phng vim theo nhiu cch khc nhau: iu ny gip xcnh bin th ba l bin nh dng loi m hnh vi m-v m.Ti nhc li cc nguyn tc v cc phng phpnh gi tc ng: m hnh cn bng tng th, mhnh m phng vi m, m hnh vi m-v m. By gichng ta s ly mt v d c th: tc ng ti phn bthu nhp ca vic Vit Nam gia nhp WTO.

2.2 nh gi tc ng ti phn b thu nhp ca

vic Vit Nam gia nhp WTOTc ng ti phn b thu nhp ca vic Vit Nam gianhp WTO y lin quan n tc ng ti phn bthu nhp ca cc h gia nh, ti tnh trng bt bnhng Vit Nam v tnh trng ngho1. y l ch rt quan trng v t nht ba l do sau y:> tng trng kinh t khng ng u gia cc vng

ti Vit Nam k t khi Vit Nam thc hin chnhsch i mi. Tnh trng ngho i gim nhngkhng ng u gia cc vng. Tnh trng bt bnh

Cc loi m hnh m phng vi m

Cc m hnh k ton vi m (s hc)- Nmbtnhngtcngthtutin- KhngcphnnghnhvicachthkinhtvimCc m hnh hnh vi

- Nmbtnhngtcngthhnghai- Ccchthkinhtvimthayihnhvitheophnngivinhngthayicagi

- CthldngthugnhoccutrcCc m hnh ng i lp vi m hnh tnh- inhnh:ng=chiuthigian,schaca

thngtin- Lu:ikhi:thucvhnhvi=nngng

- nhngha:Mtmhnhvim-vmbaogmmtmhnhginhvimvmtskinhtvm

- Cnhiuloimhnhvim-vm,phnloitheocim

*mhnhginhvim(kton/hnhvi,dngthugon/dngcutrc,dngtnh/dngng,v.v..)

*skinhtvm(cnitngphn/cnichung,dngtnh/dngng,v.v...)

*hay milinh gia haicp (tngphn/gp,v.v...).

1 Jean-PierreCling,StphaneLagre,MireilleRazafindrakoto,FranoisRoubaud(sousladirection), LeVit Namdans lOrganisationmondiale ducommerce.Impactsur lacroissance etlemploi,Occasional Paper,n8,

Bangkok,Irasec,janvier2009,130p.[BT]


12/31

26 KhahcTamo2008

ng nhn chung gia tng mc d thp hn so viTrung Quc. u t nc ngoi gp phn ngk vo tng trng xut khu v tng trng kinht cng, nhng cng lm gia tng bt bnh ngdo u t nc ngoi ch yu tp trung H Niv thnh ph H Ch Minh. u t nc ngoi vm hnh tng trng ca nn kinh t Vit Nam gpphn lm gia tng bt bnh ng v khin vn phn b thu nhp tr nn ht sc quan trng;

> t do ha thng mi v pht trin thng mi ctc ng n phn b thu nhp. Khi ct gim thuquan, mc gi trong nn kinh t thay i v phnb thu nhp thc t cng thay i. Do , vic gianhp WTO khng ch tc ng ng k ti phnb thu nhp m cn lm gia tng mc d b tnthng ca nn kinh t v chi ph iu chnh.

> chnh ph Vit Nam la chn chnh sch c chtrng n kha cnh x hi nhm trnh mt bphn dn chng b gt ra ngoi l.

Nghin cu ny c thc hin nh th no?Trong nhng nm qua, rt nhiu nghin cu tm cchnh gi tc ng ca vic Vit Nam gia nhp WTO.Vit Nam np n xin gia nhp WTO vo nm 1995.Nhn chung, cc nh kinh t khi p dng m hnhcn bng tng th kt lun rng vic gia nhp WTOc tc ng tch cc. Nhng do thiu cng c phhp, h khng th nh gi chnh xc tc ng nphn b thu nhp, bt bnh ng, tnh trng ngho,bt bnh ng gia cc vng min v gia cc itng dn c.Chng ti mun tin xa hn cc nghin cu trc khi nghin cu tc ng ti phn b thu nhp ca vicVit Nam gia nhp WTO thng qua m hnh m phngvi m ; chng ti khng ch nghin cu tc ng cavic ct gim thu quan m cn quan tm n nhngcam kt trong lnh vc dch v, t nhn ha, m ca chou t nc ngoi, lut doanh nghip mi Trn thct, y l nghin cu u tin c thc hin k t khiVit Nam gia nhp WTO vo thng 01/2007. Chngti xy dng mt m hnh c tnh thc tin cao hn

v nn kinh t Vit Nam: m hnh m phng vi m kton ca chng ti c xt n tnh trng thiu vic lmtrong khi a phn cc m hnh xy dng trc chorng tt c mi ngi u c vic lm ton thi gianti Vit Nam theo nh mun ca h. Th nhng khita xem kt qu cc cuc iu tra h gia nh ca TngCc Thng k Vit Nam, ta nhn thy rng t l thiuvic lm khong 30%.Chng ti xy dng mt m hnh vi m-v m ngthi s dng m hnh cn bng tng th v nn kinh tVit Nam do Vin Nghin cu v Qun l kinh t Trungng cung cp nhng chng ti c ci tin m hnh

ca Vin vi vic a vo cc c ch tht nghip vthiu vic lm trn th trng lao ng. Chng ti cngxy dng m hnh m phng vi m k ton trn cs cc cuc iu tra mc sng h gia nh Vit Nam

VHLSS do Tng Cc Thng k tin hnh hai nm mtln trn ton quc i vi khong 30 000 h gia nh.9 000 h gia nh c la chn chng ti thuthp cc d liu v thu nhp v tiu dng.Mc ch ca chng ti l m phng mt dng phnb thu nhp mi do tc ng ca c sc kinh t v mlin quan n vic gia nhp WTO.Trc tin ti mun gii thch s qua m hnh k tonvi m ny c xy dng nh th no.

M hnh k ton vi m trong thc tin

M hnh k ton vi m c xy dng nh th no?Chng ti thc hin cng vic ny i vi trnghp ca Vit Nam nh th no?Trc tin cn tnh ton tng thu nhp ca tng h

trong s 9 000 h gia nh. Trong cuc iu tra ny,c nhiu loi thu nhp v t nhiu ngun khc nhau.Sau , cn phn loi chi tit thu nhp ca cc h gianh theo nh quy nh ca chng ti trong m hnhv vic phn loi ny khng hon ton ging phn loitrong cuc iu tra. Chng ti xc nh 14 loi thunhp yu t.Chng ti phn bit 12 loi thu nhp t lng. i vitng loi thu nhp, chng ti li phn bit:> Nam-n;> th-nng thn;> Ba mc trnh ngh: lao ng khng lnh

ngh, lao ng lnh ngh, lao ng c trnh cao.

Chng ti cng tnh thu nhp t t ai ca nng dn,thu nhp t u t vn, nhng ngi s hu nh hocdoanh nghip. Tng thu nhp ca tng h gia nhc phn chia thnh 14 yu t sn xut tc ngtrong m hnh ty theo c sc m nn kinh t phi imt. Cui cng, chng ti phn chia chi tit tiu dngca cc h gia nh a vo gi tiu dng ca cch gia nh.

C sc din ra nh th no thng qua m hnh mphng vi m?

Gi s xut khu dt may tng 10%, mc tng nytng ng vi mc tng k vng khi gia nhp WTO biv theo l thuyt thng mi quc t, nu ta pht trinthng mi, nhng lnh vc s pht trin mnh nht,t ra l trong ngn hn Vit Nam l nhng lnh vcs dng lao ng khng lnh ngh - y c coi lli th so snh ca Vit Nam. V trong thc t, trongnhng nm qua, dt may l mt trong nhng ngnh ctc tng trng xut khu cao nht.Nh vy gi s khi xut khu tng 10%: ta s quan stthy lng ca ngi lao ng trong lnh vc ny tng,vic lm tng, thu nhp ca nhng ngi lm cng n

lng khu vc th tng. Nhng ngc li, i vi cch gia nh khu vc nng thn, ta s khng thy btc du hiu gia tng no. Ni mt cch n gin, tngxut khu dt may s c tc ng gim ngho ti khu


13/31

27nhgitcng

vc th, to thm vic lm, tng thu nhp v tng btbnh ng gia khu vc th-nng thn.Ta cng c th gi s sn xut go hay gi go tng10%. Trong trng hp u, nng dn sn xut lago s c hng li. Nu gi nng sn tng, cc hgia nh ti khu vc th s b nh hng, sc muaca h s gim (nhng h gia nh nng thn khngsn xut v ch tiu dng la go cng gp phi tnhtrng tng t).

Kt qu m phng ca chng ti

Chng ti xem xt ba loi c sc c lin quann:> ct gim thu quan nhng i vi Vit Nam, c sc

ny t tc ng hn nhiu so vi rt nhiu yu t

khc;> tng nhu cu xut khu i vi hng Vit Nam doM d b hn ngch i vi hng xut khu,nht l hng dt may xut khu ca Vit Nam;

> tng u t trc tip nc ngoi: nm 2007, ccbn bit rng u t nc ngoi t khong20 t USD so vi 8 t USD ca nm 2006. Sl lm dng nu cho rng u t trc tip ncngoi tng hon ton nh vo vic gia nhp WTOnhng ta c th cho rng vic gia nhp WTO giptng sc hp dn ca Vit Nam trong con mt ccdoanh nghip nc ngoi ; mt s thay i vquy nh lut php do gia nhp WTO cng c tcng theo hng ny.

iu ny khng c ngha l ton b tc ng ca WTOch gii hn vic ct gim thu quan, tng cu xutkhu v tng u t trc tip nc ngoi nhng chngti cho rng l ba c sc chnh.

Sau khi xc nh cc c sc, cn phi xc nh cckch bn.Kch bn 1 kt hp ct gim thu quan v tng cuxut khu.Kch bn th hai hi phc tp hn. Chng ti kt hpba c sc: hai c sc nu trn v tng u t ncngoi.

Chng ti cho chy m hnh cn bng tng th trn cs cc kch bn ny v xc nh c mt s tc ngv kinh t v m: tng GDP, tng xut khu, tng tngthu nhp Chng ti a nhng tc ng ny votrong m hnh m phng vi m nhm quan st binng thu nhp trong s 14 loi thu nhp m chng ti phn ra.

Kt qu kinh t vi m(xem bng trang sau)iu g din ra trong hai kch bn ca chng ti?Cc bn quan st thy tnh trng ngho kh gimtrong tt c cc vng nhng mc gim khng ngu. V d nh hai dng cui cng, khu vc nngthn v khu vc th. Nu cc bn chn kch bn 2bao gm tng u t nc ngoi: y l kch bn cmc tng GDP v tng thu nhp t cao nht v gimngho mnh nht, trung bnh gn 12% c nhng tc gim ngho ti khu vc thnh th cao gp ba ln sovi khu vc nng thn.

Kt qu kinh t vi m: din bin tnh trng bt bnhng (ch s Theil tnh theo %)(xem bng trang sau)Hu qu ca s gia tng tnh trng ngho, nghin cuca chng ti ch ra rng, d la chn kch bn noth cng ko theo s gia tng bt bnh ng gia khuvc nng thn/thnh th. Chng ti cng quan st thys gia tng bt bnh ng gia ngi lao ng c tayngh v ngi khng c tay ngh. S bt bnh ng y c o bng ch s Theil, cho php phn loitheo hm cng nhng ngun khc nhau ca s btbnh ng (ni sinh v ngoi sinh gia nng thn/

th, ngi lao ng c tay ngh/lao ng khng ctay ngh).

3 c sc chnh sau khi gia nhp WTO

- Thu quan nhp khu gim xung;vicnyphhpvi cam kt ct gim bo hbngThu quan caVitNam(thuquanvphithuquan);

- Nhu cu xut khu hng ha t Vit Nam tng ln;iunylphhpvivicccncthnhvinWTOplicccamkttdohathngmicaVitNam(cthlvicMbpdnghnngchivihngdtmay);

- u t trc tip nc ngoi (FDI) tng ln;iunyldoVitNamtrnnhpdnhnivicctponaqucgiasaukhitrthnhthnhvinWTO(gimbtcchnchvFDI,toiukintipcnthtrngddnghnchoccdoanhnghipxutkhu).

Cc cn sc ny c thc t khng? (hy xem nhng g

din ra k t nm 2007)

Kch bn 1dcxydngtrncccscngaisinhtheomhnhCEPII(kthpcccscvthuquanvinhucuxutkhu),phhpvihailoiscutinktrn;sgiatngquantrngduynhtvnhucuxutkhulchohngdtmay(+40%)saukhiMbquynhvhnngch.

Kch bn 2thmvohaicscngthinymtcscdotngFDIchocngnghip.Sgiatngnyslmtng

lngvncacckhuvcmccnhutncngoithamgia.


14/31

28 KhahcTamo2008

2.3 Kt lun v tc ng ca vic gia nhp WTO

Theo nghin cu ca chng ti, vic Vit Nam gianhp WTO c tc ng theo hng lm gim tnh

trng ngho, c bit ti khu vc th ; gia nhpWTO gip to vic lm, nht l trong lnh vc cngnghip. Chnh sch ny cng c xu hng gip tngthu nhp thc t, mc tng ca lao ng t lnh nghcao hn so vi mc tng ca lao ng lnh ngh, cbit trong lnh vc dt may. Tuy nhin, vic gia nhpWTO lm tng tnh trng bt bnh ng gia khu vc th v nng thn. Nhng ngc li, bt bnh ngnam-n c xu hng gim. iu ny l do ngnh dtmay s dng lng lao ng n ln hn rt nhiu sovi lao ng nam.T nghin cu ny, chng ti th suy ngm v

nhng chnh sch cn trin khai qun l mt cchhiu qu nht c sc gy ra t vic gia nhp WTO.Theo chng ti, mt s chnh sch c th s ng vaitr rt quan trng nh:

- chnh sch gio dc, cho php cung v cu laong gp nhau;

- chnh sch di c. Trong m hnh ca chng ti,chng ti gi nh rng ti khu vc nng thn v

khu vc thnh th, c th c di c. Chng ti ginh v y cng l trng hp ca Vit Nam l di c gia khu vc nng thn v thnh th ckim sot, iu ny t ra vn phn on thtrng lao ng vi vic ngi lao ng gp khkhn khi di chuyn gia cc vng.

So vi iu chng ti ni v tc ng ln tnh trng btbnh ng, iu ny c ngha l vic gia nhp WTO ihi phi c cc chnh sch theo khu vc v cc chnhsch bo tr x hi b p cho nhng i tngthua thit ca WTO.Trn c s nghin cu ny, nhiu hng nghin cu c

th c khai thc:- nng cao hiu bit v vic lm v th trng laong ca Vit Nam. y l mt lnh vc rt t cbit n. Ln u tin, Tng Cc Thng k tin

S liu gc% thay i

Kch bn 1 Kch bn 2ngbngsngHng 14.7 -2.5 -10.7ngBc 28.4 -0.3 -8.8

TyBc 48.9 0.1 -5.1BcTrungb 34.8 -2.0 -9.8NamTrungb 19.6 -3.4 -10.5

TyNguyn 27.3 0.6 -11.2ngNamb 5.1 -0.8 -17.7ngbngsngCuLong 15.0 -3.5 -21.4Trung bnh ton quc 19.5 -1.7 -11.8-Thnhth 4.7 -7.5 -33.8-Nngthn 24.6 -1.3 -10.3

Kt qu kinh t vi m: t l ngho

Sliukgc

% Kchbn1:Ctgimthu

quan+giatngnhu

cuXK

Kchbn2:Ctgimthu

quan+giatngnhucuXK+FDI

Tonquc 0.311 100 0.2 0.1Giathnhthvnngthn

0.066 21.2 3.0 3.9

Trongccvngthnhth/nngthn

0.245 78.8 -0.5 -0.9

Giaccvng 0.048 15.4 1.1 -1.1Trongccvng 0.263 84.6 0.1 0.4GiaLctayngh/khngtayngh

0.040 12.9 1.8 1.5

Trong s L c tayngh/khngtayngh

0.271 87.1 0.0 -0.1

Kt qu kinh t vi m : Thay i v t l bt bnh ng (ch s Theil theo %)


15/31

29nhgitcng

hnh iu tra nm 2007 v thu thp c nhiuthng tin rt chi tit. Nhng nu ta mun hiu rhn loi tc ng ny hay tc ng ca cc chnhsch khc v vic lm, ta cn tin hnh cc cuciu tra b sung v mang tnh nh k;

- xt quan im v m hnh ni ring, cng cn xydng cc ma trn k ton x hi cp nht. Ma trnm chng ta s dng c t vi nm nay v gingnh nn kinh t Vit Nam n bin i rt nhanh; tart cn xy dng cc ma trn c cht lng;

- cn i su phn tch bng m hnh theo nhiuhng khc nhau. C l ta s cn a yu t ngvo trong hnh vi ca cc h gia nh, hnh vi titkim v u t. M hnh chng ti s dng l mhnh tnh. Ta cng cn hiu r hn th trng laong. Nng dn Vit Nam ngy cng c nhiu hot

ng a dng, ngy cng c t h gia nh thunnng, v cn phi hiu qu trnh thay i vic lmv thu nhp din ra nh th no. Chng ti ginh rng thu nhp thay i nhng khng tnh ntc ng ln hnh vi: nu lng trong ngnh cngnghip i vi lao ng khng lnh ngh tng, tac th gi nh rng s c nhiu lao ng munlm vic hn. Cn phi suy ngh v hnh vi ny.

Kt lun chungTi s kt lun bn im v nh gi trc v sau ccchnh sch ni chung:> nh gi cc chnh sch cng hin l i tng c

nhu cu rt ln trn bnh din quc t, nht l trongkhun kh cuc chin xa i gim ngho. Lnh

vc ny ch yu vn trong giai on th nghimv t ph bin. Franois gii thiu mt s v dv nh gi sau, ta cng c th a ra nhng v dtng t v nh gi trc, v tc ng ti phn b

thu nhp ca cc chnh sch, v Vit Nam chnghn, c t nghin cu v nhng ch ny;

> i vi nh gi sau, ta nhn thy c rt nhiunghin cu do Ngn hng Th gii, AFD tinhnh. nh gi trc cng rt pht trin. Hiu rtc ng v cu trc ca cc m hnh s dng, cbit trong nh gi trc l ht sc cn thit. Trnthc t, trong chng mc no , cu trc cc mhnh nh hng kt qu. V d, trong m hnh cnbng tng th, t do ha thng mi v l thuyt sc tc ng tch cc, t nht trong mi trng cnhtranh hon ho Nu ta ly v d v WTO, ch lica mt m hnh khng phi l ch ra rng WTOc tc ng tch cc hay xc nh v nh lngcc c ch kinh t ang din ra, chng t s thngnht ca nhng c ch ny, nhn mnh nhng iu

kin cn thit cc c ch ny c th hot ng,v cui cng gip suy ngh v cc chnh sch htr cn thit. V d nu ngi lao ng khng thchuyn t lnh vc ny sang lnh vc khc, tc ngtch cc ca vic gia nhp WTO i vi vic ti cutrc lin ngnh xt v hiu qu sn xut s khngdin ra;

> khi vic xy dng m hnh nh hng kt qu, cuhi v kinh t chnh tr nh gi c t ra, gingnh Franois nu ln. Khi ngi ta chu sc pphi nh gi cc chnh sch kinh t, d l nhgi trc hay nh gi sau, s c lp ca cn bnh gi c ngha quan trng. Nhng trn thct c rt t nh gi c lp. V d Vit Nam, ticho rng cc nh kinh t Vit Nam kh c th nirng WTO c tc ng tiu cc. Ti Ngn hng Thgii, v l thuyt c mt nhm nh gi c lpnhng trn thc t li khng c lp do nhm nyph thuc vo Ngn hng Th gii (!) Do vn t ra l c th c c nh gi c lp mkhng chu cc sc p v c th ph bin kt qumt cch hon ton c lp;

> cui cng ti mun ni rng nh gi cc chnhsch khng phi l gii php k diu. Nhng cnc s nghim khc trong nh gi chnh sch, iu

vn cha thc hin c cho ti thi im gn y.Rt nhiu quyt nh v chnh sch s tip tc ca ra theo cc tiu ch chnh tr, k c cc quytnh v chnh sch kinh t, y l iu khng thtrnh khi. nh gi tc ng to ra cc cng ccho php lm sng t qu trnh a ra quyt nhthng qua vic nh gi tc ng ca cc chnhsch c trin khai trc v cc chnh schs c a ra trong tng lai. Xin cm n.

Kt lun nghin cu

Kt qu chnh: WTO lm gia tng nhng xu th mi:

- Gimngho(nhtlkhuvcthnhth)- Toviclmc thunhp(cbitccngnhcngnghip)

- Tnglngthct(ivicngnhnkhnglnhnghnhiuhncngnhnlnhngh)

- Tngbtbnhnggianngthn/thnhth(nhnggimbtbnhnggii)

Tm quan trng ca cc chnh sch- Chnhschgiodc- Chnhschnhpc- Chnhschvng- Chnhschxhi(mtvicdocculibmy)Hng nghin cu- Thayinhnthcvviclmvthtrnglaong- Nghincutheokhuvc(ngnhdtmaynngthn,

ngnhnngnghip,v.v...)- Nghincusumhnhha


16/31

30 KhahcTamo2008

Tho lunStphane Lagre

Xin cm n Jean-Pierre v Franois vi bi thuyttrnh.

Nhm IRD-DIAL cng Tng Cc Thng k l mttrong mi d n nghin cu ca d n FSP v khoa

hc x hi. Ti mun cm n h v nhng cng

trnh nghin cu cng nh s nng ng ca htrong khun kh chung ca d n v s tham gia

rt tch cc ca h Kha hc ma h Tam onm 20071 v 2008. Sau bi tham lun ny l thigian dnh cho trao i tho lun. Ti xin nhng licho cc bn. Xin cc bn gii thiu bn thn v nv cng tc.

Alexis Drogoul Gim c Nghin cu ti IRDTi lm vic rt nhiu v m hnh v m phng, nhtl trong lnh vc tin hc, do t mang tnh hnh thc

hn so vi ni dung va trnh by. Ti c mt cuhi dnh cho Jean-Pierre Cling. Cch tip cn manh trnh by c a ra di chic m vi m-vm trong ta gi nh c tng tc gia cc cp m phng vi m v v m. Th nhng m hnh

cn bng tng th kt hp vi m hnh vi m nhanh s dng dng nh ch i theo mt chiu.Thng thng, ngi ta nghin cu nh hng ca

m hnh v m i vi mt tng th vi m khng chnh vi ng x, khng c s tng tc cng nhkh nng giao tip gia cc c nhn hay gia cch gia nh. Liu phn tch ca ti c ng khng?Nu ng, lm th no tnh n nhng din bin cp v m cc tng tc gia cc c nhn, giacc h gia nh, s thay i ca cc c nhn, cc

h gia nh?

Phm Vn C, Ging vin i hc Khoa hc tnhin H NiTi l chuyn gia v phn tch khng gian.

ng nghip ca ti c cp n ba c sc nhngcn c c sc th t cn nghin cu lin quan ntnh trng ngho kh ti khu vc ngoi thnh H Niv thnh ph H Ch Minh: l c sc vn hav giao tip i vi nhng nng dn b mt rungt do cc d n xy dng khu cng nghip. Theoti, y l h qu ca vic Vit Nam gia nhp WTO.Cng vi qu trnh ton cu ho, Vit Nam tr thnhthnh vin ca WTO v iu ny i hi phi dnh

t cho cc d n cng nghip ln. Cn phi lyt ca nng dn, nng dn c n b rt nhiutin nhng h khng bit s dng s tin . Tnhtrng ngho kh ngy cng gia tng.

Lin quan n c sc ny ti H Ni, vi thu nhpbnh qun u ngi t 600 n 700 USD mi nmv nhn s lng t t tin tnh theo u ngitng nhanh, hin tng ny rt quan trng. Thu-t nhp khu tng nhng mc du vy, ngi

1

Jean-PierreCling,MireilleRazafindrakoto,FranoisRoubaud,Ccchsqunlcng:scnthit,sdngvnhnghnch,v,Jean-PierreCling,JavierHerrera,MireilleRazafindrakoto,FranoisRoubaud,iutrahgianh:mtcngcolngnhgikhinimkhuvcphichnhthc,iukinsngcacchgianhvqunlcngtrongLagreStphane2008,op.cit.tr.66-78v243-282.[BT]

Kt lun chung

- Vicnhgiccchnhschhinangrtca

chung, nhng vn cn ang tronggiai on thcnghimvnhnchungvnchaphbin.- nhgisaulminht,tcphbinnht,song

gnychngtathyxuthinccnghincu(caWB,J-PAL,AFD,v.v...)

- nhgitrccngrtthnhcngnhngcmtvntralphihngccktqunghincugnvicutrcccmhnh(nhvynhginydngvovicg?)

- ykhngphilthndcvkhngnnnhgiqucaonhhngcaccphngphpnhgiivivicbanhnhccchnhsch,vncnphitythucvonhiuyutchnhtrkhc(nhtnhhnhquct,tnhhnhtrongnc,v.v...).Sosnhtrng

hphinhpWTO.

Th mc ti liu

- F.Bourguignon,L.PereiradaSilvaetN.Stern(2002),Evaluating the poverty impact of economic policy: someanalytical challenges, World Bank, Washington D.C.,processed.

- J.-P. Cling, M.A. Marouani, M. Razafindrakoto; A.-S. Robilliardet F. Roubaud (2008), The distributiveimpactofVietnamsaccessiontoWTO,Economieinternationale/International economics, special issueonVietnam,forthcoming.

- D. Cogneau, M. Grimm et A.-S. Robilliard (2003),Lvaluationdespolitiquesdeluttecontrelapauvret:lapport des techniques de micro-simulation in

J.-P. Cling, M. Razafindrakoto et F. Roubaud (eds),Les nouvelles stratgies internationales de lutte contre

la pauvret, Economica, Paris (paruenanglais chezRoutledge,London,2003).

- D. Naudet et J. Delarue (2007), Fostering impactevaluations at the Agence Franaise de Dveloppement:a process of inhouse appropriation and capacity building,AFD,Paris,processed.


17/31

31nhgitcng

Vit Nam tip tc mua xe t tin. Vy y l dochnh sch hay hnh vi?

Nguyn Xun Hon, nghin cu sinh thuc dn FSP, Vin Khoa hc Nng nghip Vit NamLin quan n tc ng ca vic gia nhp WTO,cc tc gi nu ra ba c sc. Ti chia x quanim ca cc tc gi v vn ny nhng ti cng

mun nu ra s thay i mi trng kinh doanhti Vit Nam. u t nc ngoi v lao ng nc

ngoi vo Vit Nam to thm sc p v mt phpch. u t nc ngoi to sc p v ci thin c

s h tng, nht l trong lnh vc vin thng, inv giao thng. iu ny tc ng n cht lng

nhn cng Vit Nam v n h thng o to ngh.Cui cng, mi trng lm vic v mi trng sinh

hot thay i rt nhiu, nht l iu kin v sinhv an ninh. Tt c iu tc ng n i sngca ngi Vit Nam v tc ng n vn x hiv chnh tr lin quan n vic gia nhp WTO. Liucc anh ch c th d bo v thay i mi trng

kinh doanh, v lm pht v thay i mc sng cangi Vit Nam sau khi gia nhp WTO? Cc anh ch xut gii php no nn kinh t Vit Nam phttrin bn vng?

L Th Hng, Vin Nghin cu Kinh t thnhph H Ch MinhSau hai nm gia nhp WTO, lnh vc no l lnh vcc hng li v nhng lnh vc no chu thit

hi? Liu iu ny lin quan n vn ct gimthu quan?

Lu Bch Ngc, nghin cu sinh thuc d nFSP, Vin nghin cu dn s v cc vn xhi, i hc kinh t quc dn H NiLin quan n nh gi sau, cc anh/ch chn ichng nh th no? Cc anh/ch c th a ra mtv d c th? Cc anh/ch c xc nh cc tiu ch

hay a ra cc gi thuyt trc khi la chn ichng?

Jean-Pierre ClingC mt cu hi mang tnh k thut v cc cu hiv kinh t rt thch ng do Alexis t ra. V m hnh

m phng vi m, m hnh chng ti s dng l mhnh vi m-v m tng i n gin. Chng ti sdng m hnh cn bng tng th v kt hp vi m

hnh m phng vi m k ton thun ty. M hnhk ton vi m khng c hm hnh vi nh hm tiudng chng hn v do khng c phn hi v m

hnh kinh t v m trn c s hnh vi ca cc c th.Ta c th suy ngh v cc m hnh phc tp hn.

ng nghip ca chng ti ti DIAL ang nghin

cu v nhng m hnh ny ti Paris. u tin, ta cth a ra cc m hnh v hnh vi. Bn t ra mt

hoc nhiu hm hnh vi, cung vic lm, tiu dng.iu cho php bn nh gi nhng tc ng

phc tp hn cng nh nh gi nhng tc ngphn hi (feed-back) trn c s hnh vi ca cc tcnhn kinh t da trn m hnh kinh t v m. hiur hn, mi cc bn tham kho ti liu ca Khahc ma h1. y cc bn c s gii thchr cc mi lin h gia m hnh vi m v m hnhv m. Trong ct u tin, cc bn c cc m hnhtun t trong mi quan h i theo chiu t v mn vi m, khng c tc ng phn hi. Trong ctth hai, cc bn c cc m hnh tng hp trong

m hnh v m v m hnh m phng vi m c pdng ng thi. V d m hnh cn bng tng th s

tnh ton mc gi v lng v nhng thng tin ny sc a vo m hnh m phng v cho php xcnh thu nhp v nhu cu tiu dng. Sau khi ctng hp, cc d liu s c a li nhiu ln votrong m hnh cn bng tng th gii m hnh.Ti xin tr li nhanh nh vy.

V cuc khng hong hin nay v mi lin h viWTO, y l cu hi m nhiu ngi t ra. Trc

khi gia nhp WTO, mi ngi u cho rng miiu s tt p v gia nhp WTO ch c tc ngtch cc. Gn y, ngi ta c xu hng cho rngcuc khng hong hin nay c lin quan n WTO!Chng ta ang phi ng u vi cuc khng

hong ti chnh ton cu, suy thoi M v ginguyn liu tng; tt c nhng iu ny tt nhintc ng n nn kinh t Vit Nam. Lm pht t

mc 25% vo thng 5 v 20% vo thng 6. Chngta cng nhn ra nhng vn ni ti ca nn kinht Vit Nam, nhng vn ny khng mi nhng niln do hiu ng xc tc ca cuc khng hong. Tintrnh gia nhp WTO ca Vit Nam din ra tun t v

ko di trong khong 10 nm, cc cam kt a racng rt tun t. Nm 2007, khng c vic t ngtthay i ton b chnh sch v mi trng m s

thay i ny s c th l nhn t khng hong nm2008. C nhiu hin tng u c Vit Nam v

nc ngoi. n c mt v d, Vit Nam l th trngtiu th vng ming ln nht th gii trong 6 thngu nm. Ti sao? Bi v rt nhiu ngi Vit Namu c, h khng tin tng vo ng tin Vit Nam,

h mua -la v dng -la mua vng ming. y lnhng hnh vi u c khng lin quan g n WTO.Tng t, trng hp nhp khu -t nh ng PhmVn C c cp n. Liu vic mua -t mang tnhvn ha? Ti khng chc v iu ! Ti cho rngc nhu cu b nn v -t Vit Nam ch cch

y khng lu. Hin nay, mua -t tr nn d dng

1 ThamkhoBic.


18/31

32 KhahcTamo2008

hn v s lng -t ng k tng gp i trongvng hai nm. l tc ng co dn cu so vi gi,

mt hin tng quen thuc trong kinh t hc. Gigim nhng trc ht vic cp php tr nn ddng hn trc rt nhiu. y l hin tng c linquan n WTO nhng tc ng tng th cn rt hnch. T trng nhp khu -t trong tng kim ngch

nhp khu ca Vit Nam khng ln.

Li cui cng lin quan n li ch ca m hnhca chng ti. y khng phi l m hnh d bo

m l m hnh m phng. M hnh ny khng dbo iu s xy ra m nhn mnh cc c ch vnhnh v cnh bo cc nh lnh o v nhng vn tim tng ng thi nh lng chng. Chngti tm cch chng t iu trong phn kt lun

lin quan n nhng nguy c gy bt bnh ng nichung v bt bnh ng gia cc vng v v nhngchnh sch b p cn phi trin khai.

Mireille RazafindrakotoNh Jean-Pierre nhn mnh, y khng phi l

m hnh d bo m l m hnh m phng. Li chln nht ca m hnh ny l c th so snh cc kch

bn vi kch bn c s c xy dng t thc tnhn thy. Trn c s iu din ra vo mt khongthi gian nht nh, chng ti m hnh ha cc c

sc v sau quan st ri phn tch cc kt qu.iu khng c ngha l chng ti d bo iu

s xy ra.

Ly v d kch bn theo lao ng hon hon tdo dch chuyn gia cc vng v mt kch bn khctheo lao ng khng th dch chuyn. kch

bn th nht, kt qu v gim ngho t c caohn, ta quan st thy mc chnh lch rt nh vta nh lng c s khc bit. iu cho phpnh hng cc chnh sch bng cch nhn mnhli ch c c khi hng ti mt chnh sch di c

mm do hn ti Vit Nam.

Cc m hnh khng th cho chng ta bit ht miiu v khng th tnh n mi tnh hung. Trc

khi phn tch bng m hnh, ta t nh: ta mun olng ci g?, c th ta mun nh gi nh th

no?. Trn c s t cu hi nh vy, ta t hi nnphn tch c sc no. Khi ta suy ngm xem loim hnh no l ph hp nht gii p cho cuhi ny. Khng m hnh no c th gii p cho ttc mi loi cu hi.

V vn nng dn mt t sau khi gia nhp WTO,ti cho rng phng php nh gi sau s ph hp

hn nh gia cc ng ca c sc ny. Khi bitc rng iu din ra, ta c th nh gi tcng ca c sc ny i vi nhng c nhn mtt. Tt nhin ta c nhng rng buc v mt thng

tin: liu hin nay ta c bit chnh xc t l nhngngi nng dn thc s b mt t?

Mt m hnh c th c hon thin. Trong mt mhnh c tnh n tt c cc cn i kinh t v m, taly kt qu t m hnh ny nhp vo m hnh kinht vi m c xem xt n nhng ng x ca cc h

gia nh i din cho cc i tng iu tra. Sau, cc kt qu mt ln na c nhp vo m hnh

kinh t v m cho n khi t c s cn bng. yl phng php m hnh ha vi vic nh gi nhnli! Nhng cn phi thn trng khi tin hnh din

gii. Trong mt s trng hp, mt m hnh ngin d din gii hn, n cung cp nhiu thng tinhn l mt m hnh tm cch m hnh ha tt c vtng hp tt c mi hnh vi. Xin cm n.

Franois RoubaudTi cho rng cc cu hi v cc cu tr li minh

ho r nt mc kh khn ca khi nim nhgi tc ng.

Chng ta cp n vn thu hi t, chngta c th tm tt cu hi. Lm th no xc nh miquan h nhn qu, ta c th nh gi mt chngtrnh hay mt chnh sch mang li nhng g? Mtcch hm , khi cc bn suy lun, vic thu hi t ldo WTO, lm pht v khng hong ti Vit Nam clin quan n WTO, cu hi m cc bn phi t ral cu hi v kch bn i chng: iu g c th din ra nu Vit Nam khng gia nhp WTO?, v cc

bn lm th no tm ra nhng yu t gii p chohai kch bn ny. Ti ngh rng vic gia nhp WTOc tc ng n vic thu hi t ca nng dn cth l mt trc gic ng. Nhng cn xy dng giaothc chng t iu . Xt nhng k thut hinc, lin quan n nh gi sau, iu ny c v kh

kh thi do tt c mi ngi u chu tc ng cac sc. Trong trng hp ca Vit Nam, tt c mi

ngi u gia nhp WTO. Ta khng th tm ra nhm

nhn chng. Khng th thc hin mt nghin cusau cp quc gia. C th s cn phi p dngcc phng php tip cn theo tng nc, th tm

ra trn th gii ny mt quc gia sinh i c nhngngi sinh i khng gia nhp WTO, iu ny trnn rt phc tp ! Cch tip cn trc cng kh pdng ging nh c trnh by vi cc cng cca chng ti: s hu t ai, giy chng nhn s

hu thng khng c a vo trong cc m hnhvn v cng phc tp, l nhng m hnh cn

bng tng th, k c vi nhng m phng vi m.

Gia nhp WTO c ngha l g?. Theo quan imkinh t, chng ta c xu hng coi vic gia nhpWTO l iu g n gin ! l vic hon tt mtquy trnh c bt u cch y khong 10 nm.


19/31

33nhgitcng

Trn thc t, gia nhp WTO thuc v mt quy trnhrng hn. Khi ta th m hnh ha tc ng, cnphi t ra cu hi v ci m ta m hnh ha: WTOtrc ht l cc hip nh song phng v qu trnh

hi nhp quc t ca nn kinh t Vit Nam trong10 nm qua, hay n gin ch l vic k kt trthnh thnh vin th 150 ca WTO?

Gia nhp WTO c ngha l a ra cc cam kt - ctgim thu quan, tng cu nhng cng l nhngtc ng c th xy ra. V d, khi ta xem xt vic giatng u t trc tip nc ngoi, ta a ra gi thuytv iu c th xy ra nhng y khng phi l mtcam kt. Ngoi ra, thng qua vic gia tng u ttrc tip nc ngoi, ta m hnh ha mt c ch

ngm: mi trng kinh doanh c ci thin,

mc tin cy ca cc chnh sch quc gia tngv cc nh u t nc ngoi s ti Vit Nam. Khacnh mi trng kinh doanh c gin tip ctnh n thng qua u t trc tip nc ngoi.

V cu hi m hnh ha sau, chng ti gii thiuhai loi phng php hin c trn th trng. Phngphp phn nhm ngu nhin l phng php ti unht. Nhng phng php ny cng t ra cc vn. Cu hi nh sau: liu Vit Nam c th tin

hnh phn nhm ngu nhin mt chng trnh?Trong khun kh Chng trnh 135, chng ti

gi y ban Dn tc lm mt d n vi phn nhmngu nhin trong mt s vng min ni v mt sdn tc thiu s c th s hng li t chng trnhcn mt s khc th khng, hoc tt c cc vng

min ni v dn tc thiu s u s c hngli nhng khng cng mt thi im. iu ny gip

phn no gii quyt vn phn nhm ngu nhin.Nhng xut ny khng c chp thun!L do khng c a ra nhng r rng vic phn

nhm ngu nhin i vi cc chnh sch c trinkhai trong thc t t ra cc cu hi. Cho ti gi Vit Nam, cha mt chnh sch no c trin khaitheo s ny. Trong khun kh Chng trnh 135,

chng ti la chn phng php kt hp phnnhm ngu nhin v ghp i-matching. Chngtrnh 135 dnh cho cc cc x vng dn tc thiu

s v min ni. Giai on 2 ca Chng trnh t2006-2010 c rt gn t giai on 1 ca Chngtrnh ko di t 1998 n 2002 vi 1/3 x c rt

ra khi Chng trnh v nhng l do khng c giithch. Chng ti xy dng giao thc ca mnh

nh th no? Chng ti chn ngu nhin cc xthuc giai on 2 ca Chng trnh 135, v tng tcng chn ngu nhin cc x thuc giai on 1 caChng trnh 135 nhng khng c a vo giai

on 2. y chng ti c mt vn cha tm rali gii p bi v mt chnh thc, cc x c rtra khi giai on 2 l cc x thot ngho. Nhngkhi phn tch cc d liu, ta quan st c rng cc

x sinh i c th c xc nh lin quan ncc bin c th quan st c l mc ngho

kh v tip cn c s h tng cng cng trong hailoi x. Sau , ta chn mt cch ngu nhin ccc nhn trong tng x. Do , nhng giao thc phic xc nh chnh xc c th nh gi nhng

hn ch ca chng. Phn nhm ngu nhin c thl mt gii php cn bn l tng nhng trong thct, ta c th gp nhng vn nghim trng khitrin khai. Mi d n u c im khc bit.

Ti tranh th t mt cu hi cho ngi bn v ngnghip ca chng ta l ng Alain Henri, ng va li din ca AFD ti Vit Nam v l nh nghin cu

khoa hc x hi. ng cng nh AFD c quan imth no i vi nhng vn nh gi tc ng

ny? ng nhn nhn vic ng dng nh gi tcng ny th no ngoi cc cu hi chung trongkhun kh c th ca Vit Nam?

Alain Henry, i din ca AFD ti Vit Nam, nhx hi hcTi s tr li ngn gn bi v chiu ny ti s ctham lun nhng v nhng ch khc. Ngi tac th cho rng nhn chung, cc nh ti tr vn rtchm tr trong nh gi cc chnh sch cng m

h c phn ng gp. im duy nht m ti khngng tnh l vic ch nu ra bn nghin cu nghimtc ca AFD. Trn thc t s lng nghin cu ln

hn nhiu. Nhng s lng bn nghin cu nhgi tc ng theo giao thc khoa hc th chnh xc,ti cng nhn chng ti mi ch bt u.

Cc din gi gii thiu cho chng ta nhng binphp nh gi tc ng thc s cp kinh tv m v vi m theo phng php khoa hc xcnh tc ng thc t. V im ny, chng ti c

rt t v cha c Vit Nam. Nu ta chp nhn mtcch rng hn v nh gi cc chnh sch cngv ch tm cch lm cc nghin cu nh gi sau

nhng nghin cu ny khng thc s cho php

nh gi tc ng nhng cho php nh gi mc hi lng ca nhng ngi s dng hay nhngi tng th hng khong cch gia d kinv thc t chnh l nh gi iu d kin v iuthc s din ra trong thc t. Loi hnh nh gi ny

khng phi l mi ti AFD nhng chng ti cho rngchng ti vn cn xa mi t mc cn thit. Nhngnh gi sau c ngha rt quan trng lm sngt hnh ng. Hin nay chng ti ang thuyt phccc i tc Vit Nam v ti tt c cc quc gia

khc a hot ng nh gi sau vo trong cc dn. iu ny hin ang c chng ti th im

Vit Nam: tt c cc d n u c nh gisau, cn phi thc s phi tp trung ha hin tng,cng nghip ha cc iu khon tham chiu, huyng mt s nh t vn v nghin cu a phng.


20/31

34 Kha hc Tam o 2008

Ti ku gi cc nh nghin cu tham gia vo cngvic ny, v mt cch rt khim tn. Cui ma h

ny chng ti c th s tin hnh hai nh gi sauu tin theo m hnh phi tp trung ha, nhng

nh gi ny hon ton c thc hin ti ncs ti m khng c s tham gia ca AFD Paris. Tiang chun b hai nghin cu ny. tng y l

m rng phng thc ny cho tt c cc d n cachng ti. Rt him d n c nh gi tc ngtheo ngha kinh t lng.

AlexisDrogoulTi ch mun gii p cho cu hi ca Mireille v li

ch ca cc m hnh vi m xt v kha cnh phngphp lun trong khoa hc x hi. Ti cho rng mctiu ca phn ln cc nh nghin cu hot ng

trong lnh vc m hnh ha hay m phng vi mkhng phi l mun biu din tt c. Mc chi titca ci m ta c th biu din khng phi l mctiu. Mc tiu y l c th t do biu din nhng

hin tng m theo cch tip cn kinh t c inc coi nh khng ng k hoc tnh hoc khng

ph hp i vi vn . Ti mun ni n cu trcx hi, cc mng li x hi, n cch m thng tin

lu truyn, n kh nng cc tc nhn c tin cyhay khng vo nhng thng tin m h nhn c.V d mun m hnh ha mt th trng ti chnh m

khng tnh n cch thc thng tin lu truyn ththc s ngy th. c th i vo chi tit mt mc no , k c cp c th khng c nghal b sung mt lng bin ln v gy kh khn chovic nh gi cc m hnh m l c th t nh gitc ng ca mt s hin tng x hi hay tm li vi nhng vn kinh t v m c th nh lngc vi cc cng c kinh t lng truyn thng.

StphaneLagreTi xin ngh kt thc bui lm vic sng nay tiy. Ba tra ang ch chng ta ti phng i din.Hn gp li cc bn vo lc 13h30 !

nh gi tc ng ca cc chnh sch cng vi cc chuyn gia ca IRD-DIAL


21/31

35nhgitcng

Theo cch tip cn PRSP (Ti liu chin lc v gimngho), Ngn hng Th gii c trch nhim ph bincc phng php mi trong phn tch tc ng ca

cc chnh sch kinh t i vi tnh trng ngho kh(Phn tch tc ng x hi v Ngho kh PSIA Povertyand Social Impact Analysis1 ). Do , Ngn hng Thgii tin hnh im li mt cch chi tit hp cngc ca cc nh kinh t v ngnh khoa hc x hi i chiu vi cc chnh sch ci cch a ra trongcc PRSP (Ngn hng Th gii, 2002). Cng vic nyhon ton d hiu v chnh ng trong bi cnh quanliu tn ti cp quc gia cng nh quc t, v khimi c quan kinh t hin i u c c ring phngphng php. Tuy nhin, im hn ch l to ra mtdanh mc mua hng khng coi trng iu kin pdng thc t cc phng php cng nh tnh cht githuyt v th nghim ca rt nhiu phng nh gi.Hai kha cnh ny khng tch ri nhau bi v s dnghiu qu cc phng php nh gi i hi trc phi hi t mt s iu kin ni ngi s dng.Nhng iu kin ny khng ch gii hn kh nngk thut m lin quan trc ht n h tng th chsao cho cc bc thng ip v nh gi trc tin lc a ra, th hai l c thu hiu v a ra tholun, v th ba l c a vo trong mt quy trnhquyt nh rng ln hn. Nhng ti a phn cc ncl i tng ca cc PRSP vn l cc nc ngho nhttrn th gii, cc iu kin trin khai c s tham gia

cng tc nh gi v tho lun cc chnh sch cnrt lu mi c m bo. c bit, ta nhn thy giichnh tr v hnh chnh pht huy rt hn ch kt qucng vic ca cc C quan Thng k, D bo v Khoch. Ngoi ra, nhng i hi dn ch v gii trnhquyt nh chnh tr thng yu t. Nh vy, vn cacc chng trnh PSIA khng phi l nhng kh khnk thut ca cc phng php nh gi v tip cns liu cn thit m l nhng iu kin tip nhn cc

kt qu nh gi. nh gi th ch u tin ca cctip cn PRSP cho thy nh gi tc ng ca ccchnh sch v chng trnh chnh khng thc hin

trong khun kh PRSP. gii thch tnh trng ny,Ngn hng Th gii nhn mnh n tnh trng nnglc yu km ca cc c quan, nhng kh khn v mtk thut v thiu d liu, ... v nhng l do lin quann gii hn v phng tin ca cc nc v nhngkh khn k thut i km. Nhu cu v s liu v ccphng tin l rt ln trong khi cn tn ti rt nhiuvn phng php lun mc d c rt nhiu tinb v phn tch trong lnh vc ny (tham kho AID vIMF, 2002). Theo chng ti, tp trung vo nhng khkhn k thut, m ta c th gi l gii thch theokiu k tr l cng iu. Ngc li, nn lu rng ccphng php vn cha hon ho, nhng khngphi l nhim v ca mi hot ng khoa hc? Vn tip thu cc phng php cui cng lin quan nvn chung l tip nhn mt cch dn ch cc cucci cch, vn ny c bnh lut rt nhiu trong ccchng khc ca cun sch.Chng ny tp trung gii thiu cc phng phpng thi i su vo nhng ri ro m ta gp phinhng l nhng ri ro cn phi i mt khi ta dnh tin hnh nh gi. Chng ny khng c thamvng bao qut ton b cc phng php hin c2 mtri li s gii thiu v minh ha ng gp ca cc kthut m phng vi m p dng trong phn tch cc

chnh sch gim ngho ti cc nc ang pht trin3.Nh nhng g chng ti va cp, chng ti s giithiu cc k thut ny di dng mt chng trnhnghin cu ch khng nh cc cng c hon thinch vic s dng. Phn u ca chng cp nmi lin h gia nh gi v thit k chnh sch, m ts khc bit gia nh gi trc v nh gi sau, vim qua nhng vn mi t ra cho cc nh kinh tlng trong cc chin lc gim ngho nh nh gi

Bi c

BiccaDenisCogneau,MichaelGrimm,Anne-SophieRobilliard,nhgiccchnhschxaigimngho:nggpcakthutmphngvim,chng.XIX,trongtpschcaClingJ.-P.,RazafindrakotoM.vRoubaudF.eds(2003),Ccchinlcqucttrongxaigimngho,Economica,Paris

1 Trongphntiptheocachng,chngtissdngtvitttPSIAchchngtrnhny.2

MtbivitsongsongcaBourguignon,PereiradaSilvavStern(2002),cpnnhngthchthcthuntymangtnhchtphntchdoPSIAnuravtmttrtrvn.3 Lachnnhvyldocctcgibivitthngxuynthchnhnhngkthutny.NgoirahcngthamgiavomtchngtrnhnghincucaNgnhngThgiivchny.


22/31

36 KhahcTamo2008

cc chnh sch trc y c xem xt di gc ngho kh hay nh gi cc chnh sch mi trc tipnhm vo cuc chin chng ngho kh. Phn haica chng m t cc k thut m phng vi m c

xy dng p ng nhng yu cu mi ny, v phncui cng gii thiu mt s v d ng dng. Phn ktlun cp n nhng thch thc trong tng lai linquan n tin b k thut, hon thin cc tiu ch nhgi v m rng vn nh gi.

i mi chnh sch v thay iphng php nh gi

Thit k cc chnh sch v nh gi trc v

nh gi sauThit k v nh gi cc chnh sch kinh t l hai thiim c lin quan cht ch vi nhau. Vi mt con mtlc quan, lch s cc chnh sch pht trin c th cnhn nhn nh mt qu trnh hc hi, mi chnh schrt ra nhng bi hc tht bi hay nhng thiu st canhng chnh sch trc mt cch cp tin. Saucuc khng hong ti chnh tn cng cc nc M La-tinh cui nhng nm 1970, cc chnh sch iu chnhc cu c a ra khc phc nhng ng ct cacc chnh sch trc da vo vic thay th hngnhp khu bng cc sn phm trong nc. phchi nn ti chnh cng v cc ti khon ngoi thngkhng ch phi trin khai cc chnh sch hiu chnhv bnh n kinh t v m m cn phi nghin cu ccchnh sch mang tnh c cu mnh hn nhm gim scan thip ca Nh nc v thc y xut khu. Mi lolng v tng trng khng cng bng xut hin tu nhng 1970 vo thi im phc hi tng trngcui nhng nm 1980 v dn n vic chuyn t iuchnh c cu sang u tranh chng ngho kh. Cccuc khng hong ti Nga v chu cng i hi phit ra cu hi v vai tr ca cc th ch nh nc vphi nh nc trong hot ng ca cc nn kinh t th

trng. Nhng cuc khng hong nh vy khincc chnh sch ci cch thn trng hn, v thc ycc hot ng nh gi mang tnh tnh th i vinhng chnh sch ny. Do vy, xy dng cc chnhsch mi da mt phn vo kt qu nh gi chnh

xc sau (ex post) cc chnh sch trin khai trc 1.Hot ng nh gi ph bnh ny i hi phi caonhng tiu ch chun tc mi (hiu qu ca khu vc tnhn, gim tnh trng ngho kh...) v xut ra cc

chnh sch c cho l s ci thin nhng tiu ch ny.Khi ta bc chn vo lnh vc kh khn l nh gitrc (ex ante).

Tuy nhin, di gc khoa hc lun, cc thut ngsau v trc va khng y va khng r rng2v bin gii gia chng nm gia nh gi thc t vnh gi trin vng, hay thc nghim v m phng.Trong khi l thuyt kinh t lng phn bit tng ir cc phng php thc nghim trc tip thng quachn mu ngu nhin vi cc phng php cho phpbiu din mang tnh c cu hnh vi ca cc tc phn v

thc hin cc m phng trin vng3. Theo ngha hp,nh gi sau tm cch kim nh xem liu cc mc tiu(v nguyn tc c xc nh r) ca mt chnh sch( c trin khai) c c thc hin khng thngqua phng php thc chng. Cch nh gi ny gnvi cu hi trong ngnh dc phm Phng thucc tc dng khng?, tc phi qua kim nghim thct. Tuy nhin, rt nhiu chnh sch khng th p dngcch nh gi thc nghim hay gi thc nghim dokhng c kh nng hnh thnh mt nhm gim st. l cc chnh sch khng c mc tiu hay khngphn chia cp , hay cc chnh sch c mc tiunhng c th c tc ng bn ngoi hay tc ng kinht v m n ton b ngi dn.Chng ta ly v d v chnh sch quy nh mc lngti thiu ng thi t cu hi v tc ng ca chnhsch ln vic lm v tnh trng ngho kh. y chnh lchnh sch khng c mc tiu do khng th nhgi chnh sch ny bng cch so sch v mt kinh tlng c kim sot gia mt s tc nhn c lin quan(n mc lng ti thiu) v cc tc nhn khng linquan. Do ch c mt mc lng ti thiu nn ta cngkhng th phn cp gia cc tc nhn c mt mclng no vi cc tc nhn c mc lng khc,iu ny s cho php so snh mt cch tng ng.

Ta c th quan st, ln ny l theo thi gian, nhng ttng lng ti thiu c tc ng th no n vic lmca cc nhm lao ng, nht l nhng i tng clng ban u gn vi mc lng ti thiu. Ta cng cth m hnh ha nhng trng hp c nhn thot

1 Tuynhin,ccchnhschcngcnphthucvothctrngmitongquanlclngquctvdinbinchnhtrticcncphttrin.

2 Xinlutrongtrnghpny,nghacathutngtrcvsauchhignvinghacachngtronglthuythinivtphptheotrc(haysau)chcchnhgitrngthithgiitrc(haysau)khimtriroxyra,cphnbitcchtipcntheosngangbngvchivicchtipcntheongangbngviukin(xemchngIIcacunsch

ny).Ngoira,cnccchhiunthunmangnghakinhtvmvcpilptrc/saugiacnbngbphn(ccktquvngu)vcnbngtngth.3 Quaccphngphpmphngsaumtthcnghimthct(matchingestimators)vccphngphpnhgitcngnhnqucamtbinchobngchinlccngchatnhin.ThamkhoHeckman,1999.


23/31

37nhgitcng

ngho v nh gi tc ng ca thu nhp t vic lmnhn c vo thi im t-1 ln tnh trng ngho khvo thi im t. Do cn phi gim st cht ch tnhhnh kinh t ti cc giai on khc nhau trch nguy

c gn nhng yu t tnh hnh vi nhng bin ngv vic lm v thu nhp quan st c m hon tonkhng c mi lin quan no n mc lng ti thiu.Ngoi ra, nu tng lng ti thiu tc ng mnh nkinh t v m di bt k du hiu no, th nhng nhgi mang tnh v m thun tu c th sai lm.By gi chng ta chuyn sang v d v chnh schngnh cng chnh, l ngnh c mc lng thp, v dch bng mt na mc lng ti thiu hin hnh, ngthi t ra cu hi v tc ng ca chnh sch nyln tnh trng ngho. Ln ny, mt s tc nhn cchn, mt s khc th khng, v ta s quan st nhng

khc bit gia hai nhm ny, hoc bng cch la chntrc mt cch ngu nhin nhng tc nhn c thhng t tng th cc ng c vin, hoc sau thngqua m hnh ha vic tham gia vo chng trnh vtc ng ln thu nhp ca nhng i tng tham gia1.Tuy nhin, nu chng trnh c quy m ln, nhngla chn ca cc i tng th hng chng trnhv ti phn phi thu nhp din ra s tc ng nphn cn li ca th trng lao ng v n ton b thtrng hng ha v dch v. Nhng v d ny cho thyphng thc nh gi trong kinh t c th khc bit rrt so vi m hnh dc hc v p dng mt phngphp iu tr cho mt tng th bnh nhn. Trong nhiutrng hp, nh gi sau cng nh nh gi trc cnphi th hin hot ng ca tng th nn kinh t.Tt nhin, thm mt vn t ra trong nh gitrc l i hi phi tin hnh cc m phng trinvng hn l nh gi nhn li. Khi mt chnh sch ch qu lm thay i su sc v lu di c cu dn snh trng hp cc chnh sch gio dc v y t (v du tranh chng SIDA), yu t trin vng tr nn htsc quan trng. Trong thc t, cng cn phi nh gisau so snh mt s chnh sch thay th. Nu nhgi sau i theo phng php thc chng: chnh schny t c mc tiu ra... th nh gi trc

gn hn vi cch tip cn chun tc: chnh sch nytt hn chnh sch kia...2. Khi , nhng thch thcchnh sch cng ln th tnh c lp trong nh gicng mang tnh nhy cm. C rt nhiu v d chng tbn thn c cu mang tnh l thuyt ca cc m hnhc s dng cho thy chnh sch hng ti s ctc ng tch cc, vic p dng thc t cc m hnhny ch nh lng mc tc ng. Nh vy, ccu ca nhiu m hnh cn bng tng th c xy

dng nh gi cc chnh sch iu chnh c cuhay t do ha thng mi c xu hng u tin nhngli ch v hiu qu tnh thu c nh gim thu ni av thu xut nhp khu. Nhng nhng m hnh ny

hn ch ti a nhng tc ng quan trng theo thuytKeynes trong ngn hn ca vic gim chi tiu cng,nhng tc ng co hp khi gim nhanh mc boh nn kinh t, hay mt s li ch v hiu qu ngdi hn ph thuc vo vic cung cp cc ti sn cnghay bo v i mi a phng. Ngc li, nhngchnh sch ca nhng nm 1970 c nh githng qua cc m hnh hoch nh k hoch theo gic nh khng tnh n nhng h qu cha chc chnca mt c cu gi tng i ht sc lch lc. Nh vy,tht bi hay thnh cng ca cc chnh sch cthc nghim em li nhng bi hc khng ch cho cc

chnh sch mi m c nhng phng php nh gitng ng. Bi hc u tin chnh l s khim tn.Cc chng trong cun sch gii thiu chi tit nidung l thuyt cng nh thc tin ca cc chin lcu tranh chng ngho mi. Nhng chng ny chothy qu trnh chuyn i ang din ra nh th nogia cc chnh sch iu chnh c cu p dng tkhong 20 nm nay v cc chnh sch ang xy dngnhm u tranh mt cch hiu qu hn hin tngngho kh. Ngoi ra, kha cnh c s tham gia caphng thc xy dng cc chnh sch ny em linhiu t do hn , hay t ra ngi ta hy vng nh vy,nhng chnh sch ny p ng tt hn nhu cu dnch, nhng ng thi cng lm tng tnh khng ngnht ca nhng chnh sch ny. Cc phng thcthng lng vin tr quc t mi, di hnh thc cclch trnh mc tiu trung v di hn, phi gip c cthi gian cn thit nh gi theo tng giai on ktqu t c.

Nhng chnh sch mi

Tp trung vo gim ngho l hng u tin ca ccphng php nh gi. Nhng phng php ny phicho php nh gi mt cch tha ng h qu ca

cc chnh sch lin quan ln phn phi thu nhp cngnh cc yu t hng u ca phc li nh tip cn tisn cng, y t hay gio dc. y l tham vng rt ln,i hi phi lu nhiu hn n tnh khng ng nhtca cc nhm dn c xt v ngun lc (thu nhp, vn,gio dc, sc khe) gia cc tc nhn v v hnh ving x th hin c im ca cc tc nhn cngnh mi trng h sng.

1 Nhnhgichngtrnhviclmcac-hen-ti-naTrabajarmJalanvRavallionxut(2002),bngcchp

dngkthutmatchingestimators.2 Nhvycthphnbithaigiaion.Giaionuxemxtvlmsngtsgnktmangtnhl-gccacctiuchvcaccchnhschara;ycththamkholthuytvscngbng.Giaionhaidbotcngcanhngchnhschny,tcmphngpdngchnhschtrongtnglai;phngthcsdngylkinhtlng.


24/31

38 KhahcTamo2008

Mt s yu t tip tc c p dng ca cc chnhsch bnh n hay iu chnh c cu phi c xemxt khng ch v kha cnh kinh t v m v ti chnhhay hiu qu m cn tc ng phn b. Nh vy, cc

chnh sch ti chnh cng hay tin t cha ng nguyc lm tng ng k tnh trng ngho kh t nay vsau thng khng c cc nh ch quc t ng h.Tuy nhin trong trng hp khng th khng p dngnhng chnh sch nh vy th cn phi b sung thmcc chnh sch gim sc nh cc li an ton hay boh bng thu quan v/hoc tr cp cho mt s nhmd b tn thng.Do vy, cc phng php nh gi ph hp vi vn ny phi c kh nng m phng tc ng phn bca cc chnh sch kinh t v m cng nh ca ccchnh sch gim sc. D c i mi n mc no,

nhng chnh sch v th trng lao ng u chothy nhng kh khn ging nhau. Do , cc chnhsch v hot ng cng chnh c s dng nhiu laong (workfare) phi c nh gi v c tnh n tnhkhng ng nht ca cc ng x v cung lao ng cacc tc nhn v tnh khng ng nht ca cc c hivic lm dnh cho cc tc nhn ny cng nh nhngtc ng kinh t v m tim nng ca nhng hnh vican thip ny. Cng tng t nh vy i vi cc chnhsch truyn thng hn nh chnh sch gi nng snhay chnh sch lng. Cc chnh sch lin quan nthu ni a v thu xut nhp khu cng phi lu tmn tnh khng ng nht ca cc hnh vi tiu dngv s tn ti ca mt khu vc phi chnh thc phi tuntheo cc quy nh v thu (Gautier, 2002).Cc chnh sch gio dc, y t hay cung cp ti sncng (cung cp nc chng hn) p dng cc phngphp hi khc. Trc tin nhng phng php nyphi vt ra ngoi m hnh xc nh thu nhp v ging thi a vo nhng hnh vi ng x kh c th.Cc chnh sch xc nh gi cc dch v cng hay htr cu phi c nh gi thng qua m hnh kinht vi m v cu i vi nhng dch v ny. nh ginhng chnh sch nh vy thng gp hai kh khnsau y: th nht l c lng mc co gin cu ca

cc tc nhn theo gi ca nhng dch v ny, th hai lnh gi c tnh s lng v cht lng cung hin tica nhng dch v ny. Trn thc t, mc phngsai gi ca nhng dch ny thng nh trong cc dliu kinh t vi m lin ngnh m nhng d liu v tiudng cc dch v ny thng c (t l ti trng hay ticc trung tm y t trong giai on di, s dng nctnh theo khi,...). Ngoi ra, hiu qu ca cc chnhsch xc nh gi ph thuc vo s tn ti v chtlng ca cc dch v c cung cp gn m iu nythng kh nh gi chnh xc. Thm vo , nhgi chng i hi phi cn nhc gia s lng v cht

lng dch v cung cp, do , lin quan n cungphi tnh c mc chi ph ci thin cht lng v linquan n cu phi nh gi c tc ng ca vicci thin cht lng ln mc s dng dch v.

Nhng vi t cch l cc chin lc gim ngho, ccchnh sch cung cp dch cng, nht l chnh sch yt v gio dc thng c mc tiu di hn. Cc chnhsch gio dc nhm mc tiu to m bo s ngangbng v c hi v nng cao thu nhp ca th h tipsau. Hiu qu ca cc chnh sch trong nhng lnh vcny c t ra v ph thuc vo bin ng dn sv th trng lao ng. Mt chnh sch o to nhnlc c cht lng ph thuc rt nhiu vo cc chnhsch h tr pht trin cu lao ng v chuyn mnha thng mi. Cc chnh sch y t thng hngti mc tiu gim t l t vong trong di hn, m bo

ngang bng v c hi i vi bnh tt v sng st, vtng c hi v thu nhp. Ta u bit rt r vai tr bsung ca cc chnh sch y t i vi cc chnh schgio dc v trong di hn tc ng tng hp ca hailoi hnh chnh sch ny ln kh nng sinh sn. i vidch bnh nh SIDA c thi gian bnh rt di, cth nh gi tc ng tch cc ca cc chnh schhin nay phi ch t nht khong 15 nm (Cogneau vGrimm, 2002).Cu hi v phn b kh nng tip cn cc dch vcng c t ra di kha cnh a l. Trn thc t,mt mt c s khc bit tng i r nt v khnggian ti a phn cc nc ang pht trin. Mt khc,cc chnh sch cung v gi c ngy cng c xu hngc xy dng trong bi cnh c s phn quyn vmt hnh chnh. Chnh nhng lu tm nh vy thcy s ra i mi y ca cc bn v tnh trngngho kh1.

Khng ng nht v c cu, a dng trong hnh ving x v thay i v dn s-kinh t

Trong tt c cc lnh vc, tin b v phng php phntch cc phn b v m phng vi m (xem phn tiptheo) cho php va xem xt tnh khng ng nht ca

cc tng th va tip tc tin hnh thm nh mangtnh i din v mt thng k. Ngoi ra, tin b v kinht vi m ca cc h gia nh cho php nh gi tt hntc ng do khc bit v ngun lc v bi cnh vnlm hn ch hnh vi ca cc tc nhn. Xt v kha cnhkinh t v m, c th t b cc m hnh gm s lngnh cc tc nhn i din. V kinh t vi m, c th tb vic p dng mt cch n gin m hnh chun vngi tiu dng. Hai kh nng ny trn thc t cng lnhng s cn thit. Tuy nhin vic p dng chng ihi phi tch bit khi s thun tin v mt tri thc cam hnh cn bng mang tnh cnh tranh.

1 ThamkhoElbers,LanjouwvLanjouw(2001)vchngIIvnhngrirocacctipcntnhvnghokh.


25/31

39nhgitcng

Khung XIV.1.Nhng vn l thuyt t ra bi gi thuyt v tc nhn i din trong m hnh cn bng chung

VicphntchccMatrnKtonXhikhngchophpccmhnhcnbngtngthcpdngvtrakhigithuytvtcnhnidinmchkhintcnhntngln.Vmtlthuyt,stntivtnhduynhtcacnbngtrongmhnhcaArrow-Debreuchcmbokhicuthctcannkinhtcmtsctnh(Hildenbrand,1998).Githuytvmttcnhnidinchmlichgnnhlmchophpmborngnhngctnhnyctntrngcpcth,iunygipemlinhngnntngkinhtchomhnhngthigiiquytccvnphnbcannkinht.TheoKirma(1992),githuytnytranhiuvn.Trcht,khngthchngminhmtcchngtincygithuyttheotphpcanhiucth,vttcucci,phnngnhmtcthcci.Ccicthkhngnhtthittoratnhduyltpthvvictpththhinmtkhnngduylnothkhngnhtthitcccthtrongtpthphnngmtcchduyl.Ngoira,nutachpnhnrngcclachncatphpcthccoinhcclachncacthccithphnngcatcnhnidinkhiiuchnhccthamscamhnhbanucthkhnggingviphnngcnggpcacccthmtcnhnnyidin.Dovy,cthtnticctrnghptheochaitnhhungmtcnhnidinthchtnhhungthhaihntnhhungthnht,micththchtnhhungthnhthntnhhungthhai.Cuicng,giithchhnhvicamtnhmthngquahnhvicamtcthsbhnch.Tngcchnhvikinhtnginvchpnhnccamttphpcccthcthtoranhngnngngphctp,trongkhixydngmtmhnhcthchnhvitngngvinhngnngngphctpnycthkhinphidkinmttcnhncnhngcimrtcbit.Nicchkhc,sphctpngtronghnhvicamttphpcthbtnguntvictphpcccthbtngnhtchnhvingin.

Trc ht, phn tch mang tnh m t phn b cc binv thu nhp, gio dc hay y t cho thy nu ch xemxt mt vi trng hp tiu biu hay mt vi tc nhni din khng phn tch chnh lch gia cctc nhn cng nh tin trin ca nhng chnh lchny. V mt lch s, cc m hnh cn bng tng thl nhng cng c u tin c p dng gii pcho loi cu hi ny. Do vy, cc m hnh cn bngtng th ngy cng tr nn phong ph vi vic xydng cc Ma trn K ton x hi trong ti khoncc h gia nh ngy cng chi tit v c chia nh 1.S pht trin ny cho php tin hnh cc phn tchda vo vic phn loi cc h gia nh theo c imv thu nhp.Hai m hnh cn bng tng th u tin p dng chocc nn kinh t ang pht trin v cho vn tc ngphn b ca cc chnh sch kinh t v m l m hnhca Adelman v Robinson dnh cho Hn Quc (1978)v m hnh ca Lysy v Taylor dnh cho Brazil (1980).Hai m hnh ny to ra cc kt qu khc nhau v tc

ng ca cc chnh sch kinh t v m i vi phn bthu nhp. Nhng khc bit ny c gn vi nhng cim c cu ca hai nn kinh t v nhng la chn ccc im k thut ca cc m hnh. Sau , Adelmanv Robinson (1988) s dng li hai m hnh ny vbo v lp lun theo nhng khc bit ny khngphi do nhng la chn khc nhau v cn i kinh t v

m m do nh ngha khc nhau v phn b thu nhp2.(xem Khung XIV.1)

Cch tip cn tn c in tp trung vo phn phi thunhp theo c nhn, ch yu mang tnh c nhn chngha, cn trng phi theo thuyt cu trc ca M La-tinh c xy dng theo quan im mc-xt v x hicoi x hi c hnh thnh t cc giai cp c c imni bt l s hu cc yu t sn xut v c li ch xungt. Ni cch khc, trong khi nhng ngi theo thuytcu trc bo v cch tip cn mang tnh chc nngca phn phi thu nhp phn bit h gia nh qua vics hu cc yu t sn xut th nhng ngi theo trngphi tn c in thng p dng cch tip cn mangtnh c nhn da vo phn loi cc h gia nh theomc thu nhp. Sau cuc tranh lun ny, cch tip cnc p dng ph bin nht hin nay l phn loi theochc nng m rng kt hp c hai loi tiu ch ny(Bourguignon, Branson, de Melo, 1989). chuyn t phn phi thu nhp gia mt vi nhm

h gia nh sang mt ch s tng hp v bt cn bnghay tnh ton mc ngho kh, cn phi nu rc im phn phi thu nhp trong cc nhm clin quan. Gii php n gin nht l gi nh thu nhptrong tng nhm tun th theo phn phi c tnh chttham s ph thuc vo mc thu nhp trung bnh vcc tham s khc xc nh c im ca phn tn thu

1 CcmhnhcnbngtngthdavocsdliumangtnMatrnKtonxhitrongcclungkinhtcphnnhtrongnmgiacctcnhnv/hoccctikhon.Trongmhnhny,thunhpcacchgianhcmhnh

hanhltngthunhptccyutkhcnhaucacchgianh.2 Viciuchnhccyutkinhtvmxcnhcchthctheotccnbnggiacngvcutisn,yutvtisntichnh,hocnhiuchnhgi,hocnhiuchnhslng.Nhnghqudogiihnvngnschbntrongvbnngoivthihniuchnhgiathunhpvutcngcnur.


26/31

40 KhahcTamo2008

nhp xung quanh mc trung bnh ny1 . Nh vy, mcthu nhp trung bnh c th c iu chnh tunth kt qu ca m hnh cn bng tng th. Ngc

li, khng th b qua gi thuyt v tnh c nh caphn b thu nhp trong nhm. M d h thng phnloi cc h gia nh c p dng c tinh t n uchng na th kt qu phn tch mang tnh m t cacc phn phi thu nhp trong thc t cho thy bt cnbng trong nhm lun chim t nht mt na tng mtcn bng quan st c (xem Bng XIV.1). Ngay c khimt phn ca mt cn bng trong nhm ny c th donhng sai st trong nh gi v cc yu t c th (tcring cho tng c th hay h gia nh) nhng ch tmthi ca thu nhp, mt phn khc l do tnh bt ngnht v mt c cu. (xem Bng XIV.1)

Bt ng nht v mt c cu gia cc h gia nh chothy trc ht mc a dng ca cc yu t sn xutd l cc ti sn nh t ai hay vn hu hnh hay l phn chia cung lao ng theo tui v trnh .S a dng c m rng sang cc yu t bt ng nhtc th quan st c (v tr khng gin chng hn) haykhng quan st c (do hon ton mang tnh cth), cc yu t tc ng n nng sut ca ngi laong v vic lm ca cc c th. Khi phn tch s phnb sc mua, th l tnh bt ng nht ca cc chtiu v sinh hot ph, xut pht t nhng khc bit vnhu cu v s thch gia cc h gia nh.

Cc cng c b qua tnh bt ng nht c cu ny cacc h gia nh v c th s dn n nhng sai lmnghim trng trong cc kt lun rt ra lin quan nphn b thu nhp hay ngho kh, gio dc v y t.Ngoi ra, nghin cu thng qua m phng cc chnhsch mc tiu (li an ton, cc chng trnh vic lms dng nhiu nhn cng, tr cp cho gio dc v y t)da vo cc c im c th quan st c ca cch gia nh hay cc c th nh s con ch c th thchin c nu nh cc bin iu chnh vic chn lamc tiu c bo ton trong m hnh s dng.

Trong ngn hn, tnh bt ng nht c cu ny cth chu tc ng ca vic sp xp li cung lao ngthng qua cc hnh vi la chn vic lm hay di c hay

ri xa h thng trng hc hoc ri xa cc hot ngvo cui i (k c t vong) v do sp xp li cc gitiu dng l kt qu ca cc hnh vi cu sn phm. Dovy, cn phi m hnh ha chnh xc nhng kt qusp xp li ny ng thi tn trng cc bi cnh thtrng ca cc tc nhn. Trn thc t, ta bit rng xemxt s khim khuyt hay khng hon ho ca cc thtrng lao ng, sn phm hay tn dng lm thay isu sc hnh vi ca cc tc nhn. i vi cc h gianh sn xut nng nghip, vic thiu vng th trnglao ng a phng s dn n nhng hnh vi snxut v tiu dng khng quy2. i vi cc h gianh thnh th, vic phn phi vic lm c tr lngchnh thc to ra s phn on th trng lao nglm hn ch nhng la chn hot ng v vic lm;la chn phi ngu nhin cc c th trong tuyn dnghay sa thi ca khu vc phi chnh thc l ngun gcgy ra s bt ng nht gia cc nhm c lin quan.Mc khng hon ho ca cc th trng tn dngquyt nh mnh m n cc hnh vi n trng vri xa hot ng.Trong di hn, tnh bt ng nht c cu ch yu cxc nh qua bin ng v dn s v tch lu t bn.Bin ng dn s c th l h qu ca thay i chnhsch v kinh t (ni sinh) hay h qu ca cc xu hng

di hn ca cc hnh vi dn s (v d s chuyn tipv kh nng sinh s

Documents

Đánh giá tác động của các chính sách công