TÁC ĐỘNG CỦA CHÍNH SÁCH LÃI SUẤT

8/2/2019 TC NG CA CHNH SCH LI SUT

1/23

TC NG CA CHNH SCH LI SUT

N NN KINH T VIT NAM.

1. Thc trng chnh sch li sut v tc ng i vi nn kinh t VitNam

1.1. Giai on 1986 1994

Trong h thng k hoch ha tp trung Vit Nam, mi hot ng giao dch

ti chnh chnh thc u do Nh nc c quyn thc hin thng qua Ngn hng

Nh nc (SBV). H thng ngn hng trc nm 1988 l mt h thng n cp

vi NHNN thc hin chc nng ca c NHTM v NHNN. Bn cnh , Nh nc

s hu v trc tip kim sot hai ngn hng chuyn doanh l Ngn hng Ngoi

thng Vit Nam (Vietcombank) v Ngn hng u t v Pht trin Vit Nam

(BIDV). Bn cnh vic cng h tr cho cc doanh nghip nh nc (DNNN),

Vietcombank c chc nng c th l ti tr cho hot ng ngoi thng v qun l

ngoi hi, cn BIDV thc hin cp vn di hn cho cc d n c s h tng v

cng trnh cng cng. Ton b h thng ngn hng ch l mt cng c thc hincc chnh sch nh nc, p ng nhu cu ti chnh ca ngn sch v ca cc

DNNN. Tn dng ch nh vi li sut danh ngha thp v lm pht cao to ra li

sut thc m. Hn th na, li sut cho vay cn thp hn li sut tin gi, th hin

chnh sch tr cp li sut ca chnh ph.

Nm 1988 nh du t ci cch mnh m u tin trong h thng ti chnh

ngn hng ca Vit Nam. Ngh nh 53/HBT ngy 26/03/1988 do Hi ng B Trng ban hnh

m u cho cng cuc ci t h thng ngn hng Vit Nam, vi ba ni dung ci

t quan trng:


2/23

Th nht l tch b phn qun l qu ngn sch ra khi Ngn hng Nh

nc hnh thnh nn h thng Kho Bc Nh nc.

Th hai l tch chc nng kinh doanh ra khi h thng Ngn hng Nh

nc giao cho cc ngn hng chuyn doanh.

Th ba l thnh lp hai ngn hng chuyn doanh mi l Ngn hng

Cng Thng Vit Nam v Ngn hng Pht trin Nng Nghip Vit Nam (sau ny

i tn thnh Ngn hng Nng Nghip v Pht trin Nng thn) cng vi hai ngn

hng c trc l Ngn hng Ngoi Thng Vit Nam v Ngn hng u T v

Pht Trin Vit Nam m nhn chc nng kinh doanh thay cho h thng Ngn

hng Nh nc.

C bn ngn hng chuyn doanh (NHCD) hot ng di hnh thc ngn

hng chuyn doanh trong lnh vc ca mnh cho n nm 1990, khi gii hn ny

c xa b v h thng NHTM ra i theo tinh thn ca Php lnh NHNN v

Php lnh cc t chc tn dng nm 1990. Li sut tin gi v cho vay ca cc

ngn hng TMQD u do NHNN quy nh. Cng theo quy nh ca NHNN, cc

NHTM duy tr cc mc li sut cho vay khc nhau i vi cho vay nng nghip,cng nghip v thng mi. Mc bin thin li sut ny th hin u tin u t vo

nhng lnh vc c th, thay v phn nh ri ro tng i ca cc d n u t. Nm

1988 cng nh du n lc t do ha ti chnh u tin ca Vit Nam bng quyt

nh ca Hi ng B trng (9/3/1988) cho php tt c cc t chc kinh t, bao

gm c cc n v kinh t ngoi quc doanh, c vay tin v huy ng vn t

cng chng. Trong thi gian ny, cc qu v hp tc x tn dng mc ln rt nhiu.n cui thp nin 80, tng s qu v hp tc x tn dng ln ti 7.180, trong khi

vo nm 1983 th hp tc x tn dng u tin mi c thnh lp min Nam.

Cho n cui nm 1990, tng s qu tn dng v hp tc x tn dng ch cn

160. Bn cnh s mt mt v tin, cuc khng hong tn dng nm 1990 cn to ra


3/23

mt tc ng tm l su rng vi s st gim lng tin nghim trng ca ngi dn

i vi h thng ngn hng. Mt s nghin cu lc cho rng s mt nim tin

ny cng vi li sut thc m vo lc khin rt nhiu ngi dn rt tin tit

kim ca mnh v chuyn sang vng hay -la M.

Li sut giai on 1989 1994 (%/thng)

1.2. Giai on 1994 1997

Sau khi ban hnh php lnh (v cc ngh nh, thng t hng dn) iu

tit hot ng ca cc t chc tn dng, cc NHTM c phn (TMCP), ngn hng

lin doanh v chi nhnh ngn hng c php thnh lp v tham gia cung cp dch

v ti chnh. Cc ngn hng TMQD chuyn i t nhng t chc cho vay chnhsch chuyn doanh cho tng khu vc kinh t c th sang cc t chc trung gian ti

chnh theo hng thng mi hn.

NHNN c nhng phn ng tng i tch cc sau cuc v tn dng

bng cch a ra cc quy nh qun l hot ng ca ngn hng, trao thm quyn


4/23

t ch cho cc ngn hng TMQD v tng cng cng tc gim st. Lm pht gim

mnh xung mc trong phm vi kim sot c, khi NHNN khng cn phi in tin

b p thm ht ngn sch. Trn l thuyt, NHNN s dng mt lot cc cng c

chnh sch tin t bao gm li sut, trn tn dng, d tr bt buc, ti cp vn vu thu tn phiu kho bc (Ph lc 1). Tuy nhin, trn thc t, mc cung tin c

kim sot ch yu bng trn tn dng p t cho tng NHNN (bt u t nm

1994). Ni mt cch khc, ngn hng trung ng p dng c ch kim sot cung

tin mt cch trc tip thay v s dng cc cng c gin tip ca chnh sch tin t

nh nhiu nn kinh t th trng.

Thc t l vic s dng cc cng c gin tip khng pht huy tc dng trong bi cnh ca h thng ti chnh Vit Nam lc . Cng c li sut l mt phn

khng th thiu ca h thng p ch ti chnh, thay v l mt cng c kim sot

cung tin. T nm 1990, NHNN a ra trn li sut cho vay ti a i vi c ni t

v ngoi t, phn bit theo khu vc kinh t. Tc l cc mc trn li sut khc nhau

c p dng cho vay nng nghip, cng nghip v thng mi - dch v. Li sut

tin gi cng c phn bit gia h gia nh v doanh nghip.

Tuy vy, theo thi gian vic iu hnh chnh sch li sut c ci thin

ng k. NHNN gn li sut danh ngha vi ch s gi m bo li sut thc

dng t nm 1992. Bt u t nm 1992, li sut cho vay c nng ln cao

hn li sut tin gi - mt yu cu thit yu cho s hot ng thng thng ca cc

ngn hng. Vo nm 1993, vic phn bit li sut cho vay theo khu vc kinh t c

loi b v ch cn c phn bit theo cho vay u t c nh v cho vay vn lu

ng. Tuy vy, li sut cho vay u t vn c nh li thp hn li sut cho vay

vn lu ng, to ra mt c cu li sut ngc khng ph hp. Tc l, li sut di

hn thp hn li sut ngn hn. Chnh sch ny lm cho cc ngn hng khng h c

ng c khuyn khch cho vay di hn. Mi cho n nm 1996, li sut cho vay


5/23

ngn hn mi gim xung thp hn li sut cho vay trung v di hn. NHNN tip

dc duy tr trn li sut cho vay. T nm 1995, NHNN cho php cc ngn hng

thng mi c t do nh mc li sut tin gi vi mc tiu tng cng cnh

tranh trong huy ng vn.

Ph lc 1. Cc cng c tin t Vit Nam, 1994-1998

Trn tn dng: T nm 1994, NHNN Vit Nam s dng trn tn dng p dng

cho tng ngn hng duy tr cc ch tiu tng trng tng cung tin v tn dng. Cc

mc trn ban u c p dng cho cc ngn hng TMQD, nhng sau c m rng

ra cho nhng ngn hng khc. Cc tiu ch xc nh trn tn dng cho mi ngn hngkhng c cng b. Vo nm 1996, Chnh ph ban hnh quyt nh cho php cc ngn

hng c mua bn trn tn dng ca mnh; tuy nhin, cho n nm 1998 khng c giao

dch no c thc hin.

T l d tr bt buc: T nm 1995, t l d tr bt buc c thng nht

mc 10% cho tt c cc t chc ngn hng (ngoi tr qu tn dng nhn dn, ngn hng

c phn nng thn v hp tc x tn dng) v cc loi tin gi (ngoi tr tin gi ni t

c k hn t 1 nm tr ln).Ti cp vn: NHNN s dng phng tin ti cp vn (trn c s th chp giy

n c gi) cho cc ngn hng TMQD vay. Li sut ti cp vn c thng nht vo

nm 1994. NHNN cng cung cp mt phng tin ti cp vn k hn rt ngn p

ng nhu cu thanh khon ny sinh trong hot ng thanh ton b tr cho cc ngn hng

TMQD.

u thu tn phiu kho bc: Bt u t gia nm 1995, Chnh ph tin hnh u

thu tn phiu kho bc cho php th trng c vai tr ln hn trong vic xc nh lisut. Cc tn phiu ny ch yu c cc ngn hng TMQD mua. Cc tn phiu v tri

phiu khc do Kho bc Nh nc pht hnh cng c bn cho khu vc ngoi ngn

hng.

Li sut: Li sut tin gi thc ca c nhn v li sut cho vay thc i vi c


6/23

cho vay vn lu ng v vn c nh c gi kh nht qun mc ln hn 0 trong

sut thi k ci cch, v li sut thc ca tin gi ca cc t chc kinh t ln hn 0

t nm 1995. Thu doanh thu i vi ngn hng c loi b vo nm 1995, nhng

c thay th bng gii hn ti a v thu nhp li sut rng (tc l gii hn chnh lch

li sut) mc 0,35%/thng. Li sut cho vay ngn hn c mc trn 1%/thng vo nm

1998.

(Ngun: Trch t Hp I.2. trong bo co ca IMF, Vietnam: Selected Issues and

Statistical Annex., IMF Staff Country Report No 98/30, T4/1998)

Tuy nhin, mc chnh lch li sut cho vay v li sut tin gi ti a c

php l 0,35%/thng. Nh vy, v mt kha cnh no , cc ngn hng vn phi

chu c trn li sut tin gi v cho vay, cho d mc chnh lch li sut thc t c

th khc nhau gia cc ngn hng ty thuc vo c cu chi ph c th. Chnh sch

ny gip cc NHTM c th duy tr mt t l li nhun, nhng khng c li cho

ngi gi tin. NHTG (1995) lp lun rng chnh l nguyn nhn gii thch cho

s tng trng chm chp ca tin gi ngn hng v t l tin mt cao trong tng

cung tin. L do cn bn ca trn li sut l hn ch vn la chn bt li; tcl hn ch xu hng cc ngn hng nng li sut cnh tranh huy ng vn ri

cho vay ri ro, mt tnh trng xy ra trong cuc v qu tn dng vo nm

1990. Tuy vy, trong trng hp ca Vit Nam, chnh sch trn li sut l mt b

phn khng th thiu ca h thng p ch ti chnh (t nht l trong u thp nin

90) v kt hp vi s ch nh tn dng nhm m bo cc khu vc u tin ca

chnh ph nhn c vn vay vi li sut va phi. Mt minh chng cho nhn nh

ny l cc ngn hng c th huy ng v cho vay vi li sut vt trn i vi vn

huy ng cho mc tiu c th. Tc l i vi nhng d n xc nh, ngn hng

c th huy ng tin gi vi li sut cao hn trn li sut tin gi, ri cho d n

vay ton b vi li sut cho vay cao hn li sut trn. Nu ngn chn la chn bt


7/23

li l l do chnh yu p t trn li sut th kiu .vn huy ng cho mc tiu c

th. khng bao gi c php.

Thp nin 90 cng chng kin n lc pht trin th trng cho vay lin ngn

hng. Th trng ny c thit lp vo nm 1993. Mc tiu l Ngn hng Nh

nc c th da vo lm cn c nh cc mc li sut. Tuy nhin, lng giao

dch trn th trng cho vay lin ngn hng khng c xu hng tng n nh do

thiu nim tin gia cc ngn hng (Ph lc 2).

Th trng tin t m ch yu l tn phiu kho bc cng bt u c pht

trin. Cng nh nhng n lc pht trin th trng khc, cc t u thu tn phiu

kho bc khng to ra li sut phn nh tn hiu th trng do Chnh ph a ra li

sut ch o (tc l trn li sut) trong mi t u thu.

Ph lc 2. Th trng tin t lin ngn hng Th trng lin ngn hng ca vo hot ng t nm 1993, nhng cha hon ton pht trin so lng tin trung

gian cn t, thiu h thng thanh ton/thanh ton b tr trn phm vi ton quc, v quy

nh hnh chnh i vi cc mc li sut. Phn ln cc giao dch trn th trng lin

quan ti ti tr ca NHNN cho cc ngn hng quc doanh vi cc khon vay khng

hon li mc cao v t l vn-ti sn thp. Th trng t c s dng nh l mt

trung gian cho cc ngn hng iu khin cc hot ng cp vn gia cc ngn hng

ny. Cc vn kh khn ny ang cn tr kh nng ca th trng trong vic hng

dng vn ngn hn vo h thng ti chnh v gim ri ro mt cch hiu qu.

Th trng lin ngn hng do NHNN t chc v quy nh. N c 40 thnh vin,

bao gm cc ngn hng quc doanh, c phn v nc ngoi. NHNN tuyn b rng

Ngn hng m bo cc giao dch gia cc ngn hng c phn v/hay cc chi nhnh


8/23

ngn hng nc ngoi, nhng khng chu trch nhim v mt k thut ca vic thanh

ton.

Trn thc t, th trng lin ngn hng l mt th trng tp trung. Cc giao dch

lin ngn hng c gii quyt trn c s song phng v c NHNN quy nh. Ccbn tham gia phi c c s ph chun ca NHNN i vi mi giao dch, v khng

c la chn bn kia. NHNN cng quy nh li sut cho mi giao dch lin ngn hng.

Ngun: David Wong, .Vit Nam . Xem xt, nh gi ngn hng v th trng

trng ti chnh., Bank America, Nghin cu Chnh sch Kinh t, Cc th trng ang

ni ln chu , 5/1996.

1.3. Giai on 1998 1999

H thng ngn hng ca Vit Nam khng phi chu cc tc ng trc tip t

cuc khng hong chu . Chnh v vy, trong nm 1997 v u nm 1998,

NHNN khng xit cht kim sot li sut m thm ch cn ni lng. Trn li

sut c nng ln cc NHTM (c bit l cc ngn hng c phn) c th tng

li sut tin gi huy ng vn trong nm 1997. Trong bi cnh bt u c s

cnh tranh li sut gia cc ngn hng, quy nh gii hn chnh lch li sut cho

vay v tin gi trong khong 0,35%/thng dn dn khng cn tc dng v cui

cng c hy b. Tuy nhin, tri vi nhiu d on ca chnh ph, nn kinh t

Vit Nam bt u chu tc ng kh mnh (mc d l gin tip) ca cuc khng

hong t gia nm 1997. Trong lnh vc ti chnh - ngn hng, cht lng ti sn

c ca cc ngn hng suy gim khi cc doanh nghip vay n gp kh khn do tng

trng kinh t, xut khu v u t trc tip nc ngoi suy gim. Nhiu khoncho vay DNNN ca cc ngn hng thng mi quc doanh tr thnh n kh i.

c bit, cc doanh nghip nhp khu m mt khi lng tn dng th tr chm

ln trong hai nm 1995, 1996 v o hn vo cui nm 1997, u 1998. Vic nhiu

doanh nghip trong s ny khng c kh nng thanh ton (m tnh hnh cn trm


9/23

trng hn sau khi ng ni t c ph gi 10% vo thng 8 nm 1998) buc cc

ngn hng phi chu gnh nng chi tr cho pha nc ngoi. Mt s ngn hng c

phn v th ri vo tnh trng gn nh ph sn

T cui nm 1998, Chnh ph a ra mt lot cc bin php nhm gim

nh kh khn ti chnh cho cc DNNN, trong bao gm: gin n t 1-3 nm ti

1-5 nm cho cc DNNN kh khn; cc DNNN c th vay vn m khng cn ti

sn th chp (nhng khng p dng cho cc doanh nghip t nhn) v gim li sut

cho vay. ng thi tn dng ni a c h thng ngn hng bm mnh vo nn

kinh t.

Vic h li sut v ni lng tn dng c tc ng g?

Th nht, li sut gim nhng lng tin gi ti ngn hng vn n nh.

Th hai, tn dng ni a tng khng hon ton do li sut gim. Hu ht s

gia tng tn dng nm hng mc tn dng ch o bao gm tn dng cho cc

DNNN, chng trnh ma ng, c s h tng, nng nghip v khc phc hu qu

thin tai.

Th ba, gia tng tn dng cho khu vc nh nc trong khi tin gi khng

tng, nn cc NHTM gim d tr ph tri cng nh tng vay vn t NHNN. c

bit, khi d tr ph tri cn kit, NHNN ra quyt nh gim t l d tr bt

buc cho cc ngn hng t 10% xung 7% lng tin gi ngn hn vo thng

2/1999.

1.4. Giai on 1999 2000

Th trng tin t ca Vit Nam t cui thp nin 80 tri qua mt qu

trnh -la ha mnh m, trong ng -la M v mt s ng ngoi t khc

ngy cng c s dng lm phng tin thanh ton v phng tin lu tr gi tr

ti sn.


10/23

C hai thi im l nm 1991 v nm 1999, t l tin gi ngoi t tng

mnh. Nhiu kin cho rng tnh trng siu lm pht vo cui thp nin 80 l

nguyn nhn dn ti vic -la bt u c thay th cho tin ng trong giao dch

v trong tin gi tit kim. Lng tin gi ngoi t tng mnh vo nm 1991 vchim ti 60,1% tng lng tin gi cc loi. Sau nm 1991, chnh sch n nh

ha kinh t v lm pht gim mnh din ra cng vi vic t l tin gi ngoi t

trong tng lng tin gi gim xung ri n nh mc 32-33% cho ti trc nm

1999. Bo co ca IMF v kinh t Vit Nam nm 2002 cn nhn nh rng hot

ng .ti trung gian ha. lng ngoi t trc y nm ngoi h thng ngn hng,

ng c a dng ha ri ro ca ngi tit kim v tng trng kim ngch xut

khu cng l nhng yu t dn ti gia tng tin gi ngoi t v tnh trng -la ha

trong nn kinh t. Tc ng ca khng hong ti chnh trong khu vc v s ph gi

ng ni t trong nm 1997 v 1998 to ra t gia tng tin gi ngoi t th hai

vo nm 1999.

Gim li sut trong nm 1999


11/23


12/23

mc, thit b hay chi tr dch v ph mua t cc t chc nc ngoi. Hn ch ny

n thng 9 nm 2000 mi c tho b, t cho php cc ngn hng thng

mi m rng i tng khch hng vay ngoi t. Tin gi ngoi t gia tng v cc

ngn hng thng mi chuyn s tin ny vo cc ti khon tin gi nc ngoi hng chnh lch li sut.

Ti sn ngoi t ca h thng ngn hng Vit Nam (t USD)

1.5. Giai on t 2000 n nay

Trc y NHNN n nh mt trn li sut cho vay, v d nh trn

0,85%/thng vo thi im trc thng 8/2000. Thc t l trong nm 1999, cc

NHTM khng theo kp nm t h trn li sut ca Ngn hng Nh nc, v kt

qu l li sut cho vay ngn hn bnh qun vt trn trn.

Thng 8/2000, Ngn hng Nh nc thay th trn li sut bng mt c ch

mi trong li sut cho vay ni t ca ngn hng c iu chnh theo li sut c

bn do Ngn hng Nh nc cng b. Cc ngn hng khng c tnh li sut cho


13/23

vay vt qu li sut c bn cng bin 0,3%/thng i vi vn ngn hn v

0,5%/thng i vi vn trung, di hn.

C ch li sut c bn v bn cht khng khc g so vi trn li sut p dng

trc y. Tuy nhin, trn thc t li sut c bn cng bin tr nn cao hn

trn li sut c rt nhiu. Nh vy, t lc ny cc ngn hng bt u n nh li

sut trn c s tha thun vi khch hng.

Mt im ng ch na l li sut cho vay ca cc NHTM, mc d lun

cao hn li sut c bn, nhng thay i theo li sut c bn. Trong nm 2000 v

2001, c hai mc li sut ny u gim. Nhng trong thi gian , li sut tin gi

li tng ln. Cnh tranh gia cc ngn hng lm gim i r rt chnh lch gia

li sut huy ng vn v li sut cho vay.

Ni chung, c ba kin khc nhau v c ch li sut c bn:

kin th nht cho c ch mi khng c g khc vi trn li sut trc y.

c bit, chnh sch ny cng nh trn li sut, hon ton loi b nhng ngi vay

vn nh (nh tiu thng, h sn xut nh v c nhn) ra khi th trng ti chnh

chnh thc. L do l chi ph cho vay i vi cc i tng ny thng ln nn

khng th cho h vay nu khng p dng li sut cao.

kin th hai nhn mnh tnh tch cc ca c ch li sut c bn. Trong

phm vi bin cho php (0,3%/thng i vi vay ngn hn v 0,5%/thng i vi

vay di hn) cc ngn hng c th nh mc li sut cho mi hp ng ty theo

mc ri ro, ch khng cn p dng mt mc chung cho tt c cc khch hng

nh trc y. Cnh tranh trong h thng cc t chc tn dng s gia tng v hiu

qu phn b vn cng s c ci thin. Hn th na, NHNN trong nhiu trng

hp thay i li sut c bn theo tnh hnh li sut trn th trng. y l tn

hiu c th tin ti t do ha hon ton li sut.


14/23

kin th ba li mang tnh bi quan trc c ch mi. Theo kin ny, vic

cc ngn hng c t do nh ot li sut trong khi cc doanh nghip nh nc

chm i mi s ch lm trm trng thm quan h ti chnh vn khng c lnh

mnh gia hai thc th ny. i vi cc doanh nghip nh nc ngm hiu l cchnh ph bo lnh, ngn hng s sn sng cho vay vi li sut trong khong 0,6-

0,65%/thng, trong khi khu vc t nhn c th phi tr li sut ti 0,75-0,8%/thng

v cc ngn hng coi vic cho khu vc ny vay l ri ro hn.

Thng 11/2001, trn li sut cho vay ngoi t c xa b, cho php ngi

vay c th thng lng li sut vi cc ngn hng ni a cng nh nc ngoi.

n thng 6/2002, li sut c t do ha hon ton vi vic cc ngn hng cphp xc nh li sut cho vay trn c s t thm nh v thng lng vi khch

hng.

Nh trnh by, thc t l cc ngn hng ch ng xc nh li sut tin

gi v cho vay t thi im p dng li sut c bn. Vi vic chnh thc t do ha

li sut th li sut c bn do NHNN cng b ch cn tnh cht tham kho. Li sut

tin gi tip tc gia tng. ng thi, ngay sau khi ra quyt nh t do ha, li sutcho vay ca cc ngn hng lp tc nhch ln.

Quan im hoi nghi v t do ha li sut cho rng, nu khng kim sot li

sut s dn ti tnh trng c ln nut c b do cc ngn hng nh kh c kh

nng gim li sut cho vay cnh tranh vi cc ngn hng ln. Mt s ngn hng

xut thc hin mt sn li sut cho vay, tuy nhin kinh nghim cho thy trc

y bn ngn hng thng mi quc doanh tng thng nht li sut sn nhngcui cng khng thc hin ni. c bit, cc ngn hng thng mi c phn dng

nh khng th gim li sut huy ng tin gi gim li sut cho vay v s ngay

lp tc b ngi tit kim rt tin. Ngc li, h c th c xu hng tng li sut

huy ng ri thc hin nhng khon u t ri ro cao. y l hin tng la


15/23

chn bt li khi ngn hng ch c th cho vay li sut cao nn cui cng ch cn

khch hng l cc d n ri ro cao. S gia tng li sut tin gi v cho vay sau

quyt nh t do ha minh chng cho lp lun ny.

Tri ngc vi nhng kin phn i t do ha li sut trn, nhng ngi

ng h a ra cc lp lun tng t nh cc l l ng h c ch li sut c bn

trc y. Khi li sut gi y phn nh cung cu trn th trng vn vay, cc ngn

hng s hot ng theo c ch th trng v s phi y mnh ci cch tng

cng kh nng cnh tranh.

Hn th na, khi li sut c bn ch cn tnh cht tham kho th cc ngn

hng hon ton c th cho vi cc li sut khc nhau ty theo mc ri ro ca

khch hng v chi ph cho vay. Cc i tng vay nh h kinh doanh nh hay

nng dn khng cn b loi ra ngoi cuc chi nh trc y.

Nhng ngi ng h t do ha li sut khng nhn nhn hin tng gia tng

li sut l kt qu ca vic b quy nh v bin li sut cho vay. Theo h, thc

t l li sut tng nhiu thng trc khi c quyt nh t do ha li sut. S gia

tng li sut phn nh tnh trng khan him vn trong nm 2001 v 2002, khingun vn ca cc ngn hng khng p ng nhu cu vay, c bit l vay trung

v di hn.

ng lu l trong khi li sut ni t tng ln, th li sut ngoi t (c tin

gi v cho vay) li hu nh khng nhc nhch cho d li sut cho vay ngoi t

c t do ha trc c li sut cho vay ni t. C kin cho rng vic Qu D

tr Lin bang M (Fed) ct gim li sut lin tc gi cho li sut cho vay -laM ti Vit Nam vo mc thp. Thc t l lng tin gi ni t tng nhanh

hn lng tin gi bng ngoi t trong nm 2002, trong khi li sut cho vay USD

ch c 2,85-3%/nm (vo u nm 2003) ang hp dn cc doanh nghip vay bng

ngoi t.


16/23

R rng l t do ha li sut cho vay c tc ng tch cc lm cho h

thng tn dng ngn hng si ng hn ln. Khi hot ng trong mt mi trng c

gi c hon ton da vo cn i cung v cu, cc ngn hng phi ch ng tch

cc thm nh quyt nh li sut cho vay, phi cnh tranh thu ht vn vay,v phi tm mi bin php nng cao hiu qu khi chnh lch li sut gia u vo

v u ra gim xung. y l nhng bc i rt tch cc ca ton b h thng

trong qu trnh hi nhp quc t.

Tuy nhin, cn phi nhn nhn mt nguy c l ngn hng c th cho vay qu

nhiu vo nhng d n tuy ri ro cao nhng chp nhn c li sut cao, c bit

l i vi cc ngn hng thng mi c phn c li sut u vo cao hn li sutu vo ca ngn hng quc doanh. Do vy, kinh nghim ca nhiu nc cho

thy t do ha li sut phi i km vi vic Ngn hng Nh nc tng cng cc

quy nh v kinh doanh thn trng, ng thi gim st h thng qun l ri ro ca

cc ngn hng. Cn phi tng cng c ch gim st truyn thng, trong tp

trung nh gi cht lng bng cn i k ton ca ngn hng ti mt thi im v

kim tra vic tun th cc quy nh v vn v gii hn trong u t. Hn th na,

NHNN nn bt u chuyn hng sang vic nh gi quy trnh qun l ri ro, cht

lng gim st ca hi ng qun tr, ban gim c ngn hng v h thng kim

sot ni b.

2. Nhng hn ch ca chnh sch li sut Vit Nam trong thi k i

mi

Mc d Ngn hng Nh nc Vit Nam p dng chnh sch li sut thathun t 6 nm qua, nhng li sut vn cha pht huy ht tnh tch cc ca n bi

vic iu hnh chnh sch li sut ca NHNN vn cn tn ti mt s vn c bn

sau y:


17/23

- T trc n nay, NHNN vn xem li sut l mt cng c ca chnh sch

tin t, nhng tht ra, li sut l mc tiu trung gian ca chnh sch tin t. Do ,

NHNN vn iu hnh chnh sch li sut theo c ch kim sot trc tip. y l

hn ch ln nht trong vic iu hnh chnh sch li sut t trc cho n nay.

- NHNN vn cn ban hnh nhiu loi li sut khc nhau nh li sut c bn,

li sut ti cp vn, li sut ti chit khu Nhng thc t hin nay, li sut kinh

doanh ca cc t chc tn dng thot ly dn vi cc loi li sut do NHNN cng

b, c bit i vi li sut c bn. Li sut c bn x cng trong mt thi gian

tng i di, trong khi li sut kinh doanh ca cc t chc tn dng lun lun thay

i. Do vy, chng ta c th ni rng li sut c bn hu nh khng cn c dnglm c s cho cc t chc tn dng n nh li sut kinh doanh nh Lut Ngn

hng Nh nc Vit Nam qui nh (iu 9, khon 12). V cng do vy, iu 18

ca Lut Ngn hng Nh nc Vit Nam qui nh Ngn hng Nh nc xc nh

v cng b li sut c bn gn nh khng cn cn thit.

- Cc loi li sut ni trn thng mang tnh hnh thc do NHNN cha thc

hin hon ton chc nng ngi cho vay cui cng. Hn na, li sut ti cp vnv li sut ti chit khu ch c thc hin mt cch hn ch do lng tin cung

ng khng c iu hnh bi NHNN m bi Chnh ph; ng thi cc giy t c

gi cha nhiu nn cnh ca ti chit khu kh c th m rng.

- Vic iu hnh chnh sch li sut cha ph hp vi cc cng c khc ca

chnh sch tin t nh th trng m, ti chit khu do cc cng c ca th

trng tin t ny hot ng qu yu t v cc t chc tn dng tham gia cngkhng nhiu. Mc ph hp gia li sut vi t l lm pht cng vy. Trong

nhiu nm qua, li sut c xu hng h thp, nhng din bin ca lm pht thay

i bt thng khin cho li sut thc thiu n nh. Mt khc, vic iu hnh


18/23

chnh sch li sut hu nh khng tc ng nhiu n mc tiu kim ch lm pht

hoc ngn chn gim pht.

- So vi s bin ng ca cc loi li sut trn th trng tin t quc t nh

SIBOR, LIBOR hoc li sut ca Fed v li sut c bn do Ngn hng Nh nc

cng b cng c lc khng ph hp vi nhau. V d nh t thng 12/2001 n

thng 6/2003 li sut ca Fed, LIBOR v SIBOR c xu hng h dn, trong khi

li sut c bn li c xu hng tng ln. T thng 6/2006 li sut ca Fed, LIBOR

v SIBOR c xu hng tng ln, trong khi , li sut c bn vn x cng, khng

h thay i.

3. Mt s gii php chnh sch li sut trong thi gian ti

3.1. Hon thin mi trng t do ha li sut bng VND

Nh nc cn nghin cu sa i quy nh v c ch ti chnh i vi cc t

chc tn dng ng thi tin hnh ng b mt s bin php tm v m. tm v

m cc ngn hng cng phi tm cch tng cng kh nng cnh tranh.

3.2.Nng cao hiu qu ca cc cng c li sut

Ngn hng nh nc cn xy dng mt n li sut trn c s li sut lin

ngn hng v cc t l li sut khc.

Cc loi li sut cn phi sa i, b sung cho ph hp vi xu th pht trin

v hi nhp trong thi gian ti nhm nng cao hn na hiu qu ca cc cng c

li sut ny

3.3. Chnh sch li sut cn bng

Ngoi hai gii php trn, em xin phn tch su hn vo gii php th ba ny

chnh sch cn bng li sut.


19/23

Ni dung ca chnh sch li sut cn bng ni trn c xc nh bng m

hnh: Rf = f(x1, x2, x3, x4, x5, x6)

Trong :

- x1 l cn bng cung - cu vn TTTT s cp.

- x2 l li sut thc dng.

- x3 l cn bng cung - cu vn kh dng ca TCTD trn th trng ni t

lin ngn hng

- x4 l cn bng gia li sut tin gi ngn hn VND vi mc tng t gi

USD/VND v li sut tin gi ngn hn USD

- x5 l li sut thc tin gi hoc cho vay ngn hn so vi tc tng trng

kinh t.

- x6 l chnh lch gia li sut cho vay v li sut tin gi bnh qun thc t

ca cc TCTD.

Theo c ch hnh thnh li sut TTTT v kt qu phn tch, nh gi quan h

gia li sut v din bin kinh t v m, tin t trong thi k 1988 - 2004, iu

hnh chnh sch li sut cn bng NHNN cn phi iu tit li sut TTTT tho mn

cc iu kin c tnh nh lng nh sau:

- x1 l cn bng cung - cu vn th trng, th hin tc tng trng vn

huy ng v vn tn dng ca h thng TCTD phi tng ng vi nhau, v trong

nhng nm ti, knh tn dng ngn hng vn ng vai tr ch yu trong huy ng

tit kim v cung ng vn cho u t pht trin; vic s dng quan h cc ch s

vn tn dng ni trn phn nh tng i chnh xc quan h cung - cu vn th

trng.


20/23

- x2 = R CPI > 0, trong R l li sut tin gi danh ngha ngn hn VND

ca TCTD, CPI l ch s gi tiu dng; p dng cng thc hiu ng ca Fisher l

li sut thc t = li sut danh ngha t l lm pht.

- x3 l cn bng gia cung - cu vn kh dng ca TCTD m cu vn kh

dng l s vn cc TCTD cn c m bo kh nng chi tr thng xuyn cho

khch hng, c NHNN d bo, hng tun, thng hoc qu iu tit tin t;

cn cung vn kh dng ca TCTD bao gm tin mt ti qu + tin gi ti NHNN

vt mc DTBB + hn mc chit khu cha s dng + gi tr giy t c gi c th

bn trn th trng lin ngn hng phi hoc d tha so vi nhu cu vn ca th

trng.

- x4 l cn bng gia li sut VND t gi hi oi li sut USD theo

phng trnh li sut tin gi VND = li sut tin gi ngn hn USD + mc tng t

gi VND so vi USD + h s k, trong h s 2% m bouk l chnh lch li

tc gia tin gi VND v tin gi USD v k tnh hp dn ca li sut VND, trnh

chuyn dch tin gi VND sang USD v h tr huy ng vn trong v ngoi

nc.

- x5 < tc tng GDP thc t, tc l li sut thc l phn gi tr gia tng

m ngi gi tin nhn c t kt qu hot ng ca nn kinh t trong mt thi

hn nht nh phi nh hn mc gia tng ca ci thc ca nn kinh t, th mi

khuyn khch tit kim, u t.

- x6 l chnh lch gia li sut cho vay v li sut huy ng thc t bnh

qun ca TCTD v 3% < x6 < 6%, v theo thng k chnh lch ny ca cc TCTDtrong 10 nm qua (1995 - 2004) giao ng trong khong 3%-6% v vi mc ny

cc TCTD c th b p chi ph; ng thi, theo thng l quc t v cc kin

ngh ca Qu Tin t quc t (IMF) th chnh lch li sut ca cc NHTM Vit


21/23

Nam phi mc 5% - 6% b p d phng ri ro v ti u t hin i ho

cng ngh.

Vn t ra l ti sao khng p dng chnh sch li sut thp, n nh hoc

l chnh sch li sut cao m li la chn chnh sch li sut cn bng trong nhng

nm ti? c s l lun v thc tin ca s la chn ny nh th no? c th c

xem xt nh sau:

- Trong giai on 2005 2010, chnh sch tin t theo ui a mc tiu l

kim ch lm pht mc mt con s, gp phn tng trng kinh t mc cao

(trn 7%/nm) v m bo an ton h thng ngn hng m v mt l thuyt v thc

tin iu hnh chnh sch tin t trong thi gian qua cho thy cc mc tiu ny

khng phi hon ton thng nht vi nhau. Vi li sut cn bng s kt hp c

vn bin ng ca li sut do cung - cu vn th trng v s iu tit tin t

ca NHNN, va kim ch lm pht, va to iu kin cho TCTD huy ng vn,

m rng tn dng thc y tng trng kinh t.

- Li sut TTTT c t do ho v hnh thnh ch yu do tc ng ca

cung - cu vn; s can thip, iu tit ca NHNN ch yu bng cng c CSTT gintip v ch trong mt gii hn mc cung ng tin t c xc nh, nu khng

s gy nn tc dng ngc l lm pht cao, tng trng kinh t chm li.

- Nn kinh t ang trong thi k chuyn i sang nn kinh t th trng

XHCN, quy m nh, hi nhp th trng ti chnh - tin t quc t; VND l ng

tin yu, cha c kh nng chuyn i, li sut VND chu tc ng trc tip ca li

sut TTTT quc t; vi mc li sut cn bng vn ng theo bin ng ca TTTTtrong v ngoi nc s hn ch ri ro th trng v m rng thu ht vn u t

nc ngoi b p chnh lch m gia tit kim v u t hng nm khong

10-15% GDP.


22/23

- Tnh trng la ho nn kinh t cn ko di trong vi nm ti; TTTT pht

trin cn mc thp; chnh sch t gi l th ni c kim sot; th trng bt ng

sn ang hnh thnh v c nhiu ri ro. V th, vi chnh sch li sut cn bng, li

sut VND c th hp dn hn so vi u t ti sn khc, do vy s hn ch tnhtrng la ho, xo trn th trng ngoi hi v th trng bt ng sn do vic

dch chuyn VND sang d tr bng USD hoc u c bt ng sn.

- Theo nhng nghin cu gn y ca IMF, thc tin nhiu nc theo ui

chnh sch li sut thp v n nh, tc l li sut thc t gim xung di mc cn

bng trn th trng, th khng nhng cn tr u t m cn lm gim hiu qu u

t l do vi li sut thp lm gia tng nhu cu u t, nhng khng c ngunvn p ng v khng to ra tch lu ti tr cho nhng u t ny. Nu thc

thi chnh sch li sut cao, c th c li cho hot ng kinh doanh ca TCTD trong

ngn hn, nhng v trung hn s km hm vic m rng u t, khng ph hp vi

mc tiu gp phn tng trng kinh t.

- Li sut nh hng n cung - cu cc ngun vn c th u t v cc

quyt nh v u t, tiu dng ca TCKT v dn c. Nu NHNN tc ng lmcho li sut thc t qu cao hoc qu thp so vi mc cn bng ca th trng v

vt qu kh nng iu tit ca mnh, th c nguy c lm mo m cc quyt nh

u t, tiu dng v khi ngi dn s gi tit kim vo TCTD hng li hn

l u t vo c phiu, tri phiu, nu li sut thc qu cao; hoc ngi dn chuyn

sang d tr ngoi t, u c bt ng sn, nu li sut thc m th c hai khuynh

hng ny u khng thch hp.

- Vi chnh sch li sut cn bng, to iu kin cho th trng tri phiu, th

trng c phiu pht trin, tng khi lng hng ho v su ca th trng ti

chnh, to iu kin cho NHNN thc hin CSTT c hiu qu.


23/23

Vi m hnh chnh sch li sut cn bng ni trn, khng phi lc no li

sut cn bng th trng cng tha mn ng thi tt c cc iu kin trn, nhng

t nht l p ng c mt s iu kin ch yu l cn bng cung - cu vn, li

sut thc dng, cn bng li sut VND - t gi - li sut USD trong ngn hn vdi hn th cn tho mn cc iu kin.

thc thi chnh sch li sut cn bng, i hi NHNN cn xem xt, nh

gi thc trng c ch kim sot li sut hin nay c nhng ci tin thch hp

nh : La chn li sut ch o, iu chnh m hnh kim sot li sut hnh lang

th trng lin ngn hng vi bin rng hn hin nay khong 3%, trn l li sut

cho vay qua m, v nn p dng ng b vic iu hnh cc cng c chnh schtin t iu tit li sut th trng. Bn cnh , ban hnh ng b c ch to

iu kin cho cc NHTM thc hin mt cch ph bin cc cng c phi sinh li

sut, tin t nhm a dng ho cc sn phm dch v v t phng nga ri ro.

Documents

TÁC ĐỘNG CỦA CHÍNH SÁCH LÃI SUẤT